Γηεξεύλεζε ζεκάησλ Ηιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο θαη αλάπηπμε Πηινηηθήο Πιαηθόξκαο Ηιεθηξνληθήο Φεθνθνξίαο.

Transcript

1 ΣΔΙ Ινλίσλ Νήζσλ Σκήκα Δθαξκνγώλ Πιεξνθνξηθήο ζηε Γηνίθεζε & ηελ Οηθνλνκία. Γηεξεύλεζε ζεκάησλ Ηιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο θαη αλάπηπμε Πηινηηθήο Πιαηθόξκαο Ηιεθηξνληθήο Φεθνθνξίαο. Πηπρηαθή Δξγαζία ησλ : Βνιπξάθε Γέζπνηλα Α.Μ. 237 πιιηγλάθε Μαξία Α.Μ. 156 Τπεύζπλνο Καζεγεηήο: Κ. Κνπθφπνπινο Γεκήηξηνο

2 Πεξίιεςε ηελ επνρή πνπ δηαλχνπκε θαη ελψ ε ηερλνινγία έρεη πάξεη κεγάιεο δηαζηάζεηο ζηελ θαζεκεξηλφηεηα καο, καο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα κεηαθέξνπκε γξαθεηνθξαηηθέο δνπιεηέο - θαη φρη κφλν- ζηνλ ππνινγηζηή καο. Με ην πάηεκα ελφο πιήθηξνπ κπνξνχκε λα κεηαθεξζνχκε απφ ην ζπίηη καο ζην δηθηπαθφ ρψξν πνπ καο ελδηαθέξεη θαη λα πξνβνχκε ζηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο πνπ καο εμππεξεηνχλ. Με απηφ ην ζθεπηηθφ απνθαζίζακε θαη εκείο λα δηεξεπλήζνπκε απηή ηε κνξθή εμέιημεο ηεο ηερλνινγίαο, φζνλ αθνξά ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε, αιιά θαη λα δεκηνπξγήζνπκε κηα πηινηηθή εθαξκνγή ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο κε ζθνπφ λα θαηαλνήζνπκε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο κηαο ηέηνηαο εθαξκνγήο αιιά θαη λα θαηαγξάςνπκε ηπρφλ δπζθνιίεο ή πξνβιήκαηα πνπ ζα αληηκεησπίζνπκε. Θεσξνχκε πσο ε θαηαζθεπή θαη ε ρξήζε κηαο ηέηνηαο πιαηθφξκαο ζα δηεπθνιχλεη ηελ θαζεκεξηλφηεηά καο αιιά θαη ζα καο νδεγήζεη ζε έλα λέν επίπεδν πξννπηηθψλ θαη εμειίμεσλ. Ήδε ηα απνηειέζκαηα ηέηνηνλ εηδψλ εθαξκνγψλ ιεηηνπξγνχλ κε πνιχ κεγάιε επηηπρία (π.ρ. ΚΔΠ). ην θνκκάηη ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζα αλαπηπρζνχκε ζρεηηθά κε ηνλ νξηζκφ, ηελ δηεμαγσγή, ηηο πξννπηηθέο αιιά θαη ηνπο θηλδχλνπο ηεο ρξήζεο ηεο, ζχκθσλα πάληα κε ηε ζεκεξηλή ηερλνινγία θαη ηηο ησξηλέο απαηηήζεηο. Δλψ ζην ηερληθφ θνκκάηη ζα δεκηνπξγήζνπκε έλα forum κε ζέκα ηηο ειεθηξνληθέο ςεθνθνξίεο φπνπ ηα κέιε ηνπ ζα κπνξνχλ είηε λα ςεθίδνπλ ηηο εθάζηνηε ςεθνθνξίεο είηε λα δεκηνπξγνχλ ηηο δηθέο ηνπο. Θα πξνζπαζήζνπκε θαη ηα δχν απηά ηκήκαηα λα είλαη φζν ην δπλαηφλ πην εχρξεζηα θαη αλαιπηηθά έηζη ψζηε αθφκε θαη θάπνηνο πνπ δελ έρεη ηηο απαηηνχκελεο ηερληθέο θαη πιεξνθνξηαθέο γλψζεηο λα κπνξέζεη κε επθνιία λα θαηαλνήζεη ηα ζέκαηα πνπ ζα αλαπηχμνπκε θαη ζα απνθηήζεη κηα εκπεξηζηαησκέλε άπνςε ζρεηηθά κε ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε θαη ηελ ειεθηξνληθή ςεθνθνξία. 1

3 Πεξηερόκελα Πεξίιεςε 1 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Ηιεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε Δηζαγσγή Ηζηνξηθή αλαδξνκή... 7 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 Βαζηθέο έλλνηεο, Σερλνινγίεο Ζ ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππεξεζηψλ Ζιεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε-μηα λέα νπηηθή γσλία Υάξαμε ζηξαηεγηθήο γηα ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε Σν πξφβιεκα: Ο θαχινο θχθινο ηεο θαθνδηνίθεζεο Ζ ιχζε: Μεηάβαζε ζην e-government Οη βαζηθέο αξρέο ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο Ζ νξζνινγηθή αλάπηπμε ησλ έξγσλ πιεξνθνξηθήο - ρεδηαζκφο κε ξεαιηζκφ σο πξνο ηηο πξαθηηθέο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο Απνθπγή ησλ λενεκθαληδφκελσλ ηερλνινγηψλ Δληνπηζκφο θαη δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ Δλδπλάκσζε ηεο εγεηηθήο αληίιεςεο θαη ηεο ππεπζπλφηεηαο - Δζηίαζε ζηηο επηρεηξεζηαθέο αιιαγέο Γηαρείξηζε ηεο γλψζεο θαη ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ Σα επίπεδα ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 Παξαδείγκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο Παξαδείγκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζην εμσηεξηθφ econtent econtentplus IDABC Παξαδείγκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζηελ Διιάδα Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο TAXISnet Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο Κ.Δ.Π Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο ΟΑΔΓ Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο ΗΚΑ πκπεξάζκαηα ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 πζηήκαηα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο Θεζκηθά θαη λνκηθά δεηήκαηα Πεδίν εθαξκνγήο ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο

4 4.3 Απαηηήζεηο ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο Απαηηήζεηο αζθαιείαο Ηδηφηεηεο πζηήκαηνο ρνιηαζκφο ησλ απαηηήζεσλ Σερληθέο απαηηήζεηο Μεραλήκαηα ειεθηξνληθήο θαηακέηξεζεο ςήθσλ Δπηκέξνπο δεηήκαηα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο κε ηε ρξήζε δηαδηθηχνπ Ζ αγνξά ησλ ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο Δπηινγή πξνκεζεπηψλ θαη αμηνπνίεζε εμσηεξηθψλ πφξσλ πκκεηνρή ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ρεδηαζκόο Γηαγξάκκαηα Use Cases Use Cases ρξεζηψλ Δίζνδνο ζην ζχζηεκα Δγγξαθή ζην ζχζηεκα Γεκηνπξγία ςεθνθνξίαο Βάζε δεδνκέλσλ χλδεζε πιαηθφξκαο κε ηε βάζε δεδνκέλσλ Σερληθέο ιεπηνκέξεηεο Αζθαιήο δηαθίλεζε δεδνκέλσλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6 πκπεξάζκαηα Θεηηθέο θαη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο απφ ηελ εηζαγσγή ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο πκπεξάζκαηα ΓΛΧΑΡΙ 105 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΔ ΑΝΑΦΟΡΔ 106 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Α' Δγρεηξίδην Υξήζεο Πηινηηθήο Δθαξκνγήο 110 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Β' Κώδηθαο Φεθνθνξίαο 117 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Γ' Υξήζηκα URL'S 136 3

5 Κεθάιαην 1 Ηιεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε 1.1 Δηζαγσγή. Δίλαη ζρεδφλ βέβαην φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ή ε ειεθηξνληθή δηνίθεζε - επηθέξεη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηε ιεηηνπξγία ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ. Δπίζεο, δελ είλαη ιίγνη εθείλνη πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ίζσο απνηειεί ην ηειεπηαίν ζηάδην ηνπ δηνηθεηηθνχ παξαδείγκαηνο πνπ επηθξάηεζε ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ησλ πεξηζζφηεξσλ ρψξσλ ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ θαη νλνκάζηεθε Νέν Γεκφζην Management (New Public management). Τπφ ην θσο ησλ ελ ιφγσ παξαδνρψλ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία λα αλαιπζεί ε ζπλζήθε ππφ ηελ νπνία ε ειεθηξνληθή δηνίθεζε κπνξεί λα απνηειέζεη έλα απηφλνκν κνληέιν δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο. Αλακθηζβήηεηα ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ ηδέα ηεο κεηαξξχζκηζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Μπνξεί κάιηζηα λα ππνζηεξηρζεί φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε απνηειεί κηα λέα θάζε ηεο δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ε νπνία μεθίλεζε ηε δεθαεηία ηνπ Ζ έλλνηα θαη ην πεξηερφκελν ηεο δελ ζπλδένληαη κφλν κε ηελ εηζαγσγή ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο δηνίθεζεο, αιιά ηαπηφρξνλα απνηεινχλ ην πξαθηηθφ εθείλν πεδίν κέζα ζην νπνίν αλακέλεηαη λα αιιάμνπλ νη δηαδηθαζίεο ψζηε λα ιεηηνπξγήζνπλ πην απνηειεζκαηηθά θαη απνδνηηθά νη δεκφζηεο νξγαλψζεηο. Έλαο θιαζζηθφο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ζπκβάιιεη ζεηηθά ζηελ εθαξκνγή λέσλ δηνηθεηηθψλ κεζφδσλ είλαη ε πξφζβαζε ζηε πιεξνθνξία θαη ε γλψζε πνπ κπνξεί λα παξάζρεη ζηα δηνηθεηηθά ζηειέρε. Ζ νξγάλσζε, ε ιεηηνπξγία, ν έιεγρνο θαη ν ζπληνληζκφο ησλ ζχγρξνλσλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ, ζηελ επνρή ηεο απμεκέλεο πνιππινθφηεηαο θαη ηεο δηαξθνχο παξαγσγήο γλψζεο θαη πιεξνθνξίαο, πξνυπνζέηνπλ ηελ χπαξμε δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ ηα νπνία κπνξνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ ηελ ειεθηξνληθή πιεξνθνξία πξνο φθεινο ηελ αλαβάζκηζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξεη ν δεκφζηνο ηνκέαο[1]. Πέξα φκσο απφ απηέο ηηο δηεπθξηλήζεηο είλαη αλακθηζβήηεην ην γεγνλφο φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε αληηπξνζσπεχεη κηα λέα πξφθιεζε απέλαληη ζην παξαδνζηαθφ ηχπν νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ. πσο έρεη γξαθεί ζην πεξηνδηθφ 4

6 The economist «γηα πξψηε θνξά απφ ηε ζηηγκή ηεο ζεζκνζέηεζεο ηνπ ζχγρξνλνπ θξάηνπο πξφλνηαο ππάξρεη κηα πξαγκαηηθή επθαηξία λα μαλά-εθεχξνπκε ηελ θπβέξλεζε θαη λα ηελ θάλνπκε αθφκε θαιχηεξε» (24 Ηνπλίνπ 2000). Δίλαη επίζεο γεγνλφο φηη ε εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο θάλεη ηα πξψηα ηεο δεηιά βήκαηα ζηνλ Διιεληθφ δεκφζην ηνκέα θαη απνθηά ηε δπλακηθή λα ηξνρνδξνκήζεη ζπγθεθξηκέλεο αιιαγέο ζηε ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Παξ φια απηά ν δξφκνο δελ είλαη απισκέλνο κε ξνδνπέηαια. Αλακθηζβήηεηα, ε απμεκέλε νξγαλσηηθή αδξάλεηα ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζα θάλεη αξθεηά δχζβαηε ηελ πξνζαξκνγή ησλ κεζφδσλ ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζηα Διιεληθά δεδνκέλα. αθέζηαηα φκσο ε νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα πξνο ηελ πιήξε εθαξκνγή κεζφδσλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο δε πξέπεη λα ζπλεπάγεηαη ηελ πην ειιεηκκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ δεκνθξαηηθνχ καο πνιηηεχκαηνο. Ζ δεκνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε, σο πνιηηηθή έλλνηα, πξέπεη λα παξακείλεη ε ηέρλε ηνπ εθηθηνχ. Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε, σο δηαρεηξηζηνινγηθή έλλνηα νθείιεη λα ην θάλεη εθηθηή πξάμε. Ση πξαγκαηηθά πξνζδνθνχκε απφ ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε: Πραγμαηικό όθελος Φρήζηες Γηοίθεζε Ποιίηες- Δπητεηρήζεης Δηθόλα 1: Σα έξγα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζα πξέπεη λα έρνπλ ζαθψο πξνζδηνξηζκέλν ην επηδησθφκελν απνηέιεζκα - φθεινο γηα ηνπο ρξήζηεο, ηε δηνίθεζε θαη ηνπο πνιίηεο. 5

7 Σν δεκνθξαηηθφ πνιίηεπκα κπνξεί λα εληζρπζεί απφ ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ εθινγψλ κέζσ ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο, θαζψο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα γηα δηελέξγεηα δεκνςεθηζκάησλ πνπ λα θαλεξψλνπλ ηελ άπνςε ηνπ ιανχ πάλσ ζε ζεκαληηθά δεηήκαηα, θαζψο θαη ε δηεμαγσγή κεγάισλ δεκνζθνπήζεσλ γηα λα εμαρζεί ε πξφζεζε ηνπ ιανχ πάλσ ζε θξίζηκα δεηήκαηα. Οη ιφγνη πνπ ζπληείλνπλ ζηελ κειέηε ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο απφ ηηο θπβεξλήζεηο αλά ηνλ θφζκν είλαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ εθινγψλ, ε ηαρχηαηε θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ θαη ε αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο. Ζ ειεθηξνληθή ςεθνθνξία έξρεηαη λα αλαηαξάμεη ηα λεξά ηεο παξαδνζηαθήο ςεθνθνξίαο, αλνίγνληαο ηηο πφξηεο ζε λέεο δηαζηάζεηο, κε εκθαλή πιενλεθηήκαηα αιιά θαη πηζαλνχο θηλδχλνπο ζε φ,ηη αθνξά ζηνλ ηξφπν άζθεζεο ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο ηφρνο ηεο είλαη λα θαηαζηήζεη ηελ δηαδηθαζία ςεθνθνξίαο πην εχθνιε θαη λα επλνήζεη ηελ κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε ζηηο εθινγηθέο δηαδηθαζίεο. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη ζεκαληηθά βήκαηα πξνφδνπ ζε φ,ηη αθνξά ζηελ πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ηεο ηερλνινγίαο ζηνλ ηνκέα ηεο ςεθνθνξίαο. Δληνχηνηο, ε ειεθηξνληθή ςεθνθνξία παξακέλεη ζπγθξηηηθά ν ιηγφηεξν αλεπηπγκέλνο επηζηεκνληθά θιάδνο ηνπ δηθαίνπ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. Με βάζε ηα παξαπάλσ, θαηαζθεπάζακε κηα ηζηνζειίδα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο γηα λα παξαζέζνπκε ζηε ζπλέρεηα φιεο ηηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίζακε θαηά ηελ πινπνίεζε ηεο αιιά θαη γηα λα δείμνπκε ηε ρξεζηκφηεηα ηεο. Ζ ηζηνζειίδα καο είλαη θαηαζθεπαζκέλε ζχκθσλα κε ηηο ησξηλέο ηερλνινγίεο θαηαζθεπψλ ηζηνζειίδσλ αιιά θαη κε γλψκνλα ην ζθεπηηθφ ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Έρεη δεκηνπξγεζεί γηα λα βνεζήζεη ζηελ θαηαλφεζε ηεο ςεθηαθήο κνξθήο ςεθνθνξηψλ θαζψο θαη γηα λα απνδείμεη ηε ρξεζηκφηεηα θαη ηελ αζθάιεηα ηέηνησλ εηδψλ ζπζηεκάησλ ζηηο κέξεο καο. 6

8 1.2 Ιζηνξηθή αλαδξνκή. Ζ πνξεία ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο θαζνξίζηεθε απφ κηα ζεηξά ζπνπδαίσλ γεγνλφησλ. Ζ βηνκεραληθή επαλάζηαζε ζηα κέζα ηνπ 19 νπ κέρξη θαη ηνπ 20 νπ αηψλα, ε δεκηνπξγία ησλ ζηδεξνδξφκσλ θαη ζηε ζπλέρεηα ησλ ελαέξησλ ζπγθνηλσληψλ δηαδξακάηηζε πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζηε δηάπιαζε ηεο αγνξάο θαζψο θαη ηεο θνηλσλίαο, πξνζθέξνληαο ηε δπλαηφηεηα ζηελ αγνξά λα επεθηαζεί θαη λα μεθχγεη απφ ηνλ θαζαξά ηνπηθφ ραξαθηήξα πνπ είρε κέρξη ηφηε. ήκεξα ν πξσηαγσληζηηθφο απηφο ξφινο απνλέκεηε δηθαίσο ζην δηαδίθηπν, θαζψο απφ ηε δεθαεηία ηνπ 90 νη ρξήζηεο ηνπ απμάλνληαη κε ξπζκνχο γεσκεηξηθήο πξνφδνπ. Βάζεη ινηπφλ ησλ δξψκελσλ, απαξαίηεηε θξίζεθε ε πξνζαξκνγή θαη ε εμέιημε ησλ θξαηηθψλ κεραληζκψλ, δειαδή ε δεκηνπξγία ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Πξφθεηηαη γηα κηα θεληξηθή ηάζε πνπ αλαπηχζζεηαη ζην ζχλνιν ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ - θαη ζε έλα κηθξφ αξηζκφ αλαπηπζζφκελσλ ήδε απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 θαη ζπλίζηαηαη ζηελ ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσληψλ απφ ην θξάηνο θαη ηελ δεκφζηα δηνίθεζε ζηηο ζπλαιιαγέο κε ηνπο πνιίηεο. Αλαπηχρζεθε θάησ απφ ηελ επηξξνή ησλ ζεσξηψλ ηνπ New Public Management (Osborn, Reinventing Government 1992) ζηα πιαίζηα ηεο αλάγθεο ελφο κηθξφηεξνπ, θζελφηεξνπ, πην επηηειηθνχ θαη πεξηζζφηεξν «πειαηνθεληξηθνχ» θξάηνπο. Ζ ξαγδαία αλαπηπζζφκελε παγθνζκηνπνηεκέλε θαη ηερλνινγηθά πξνεγκέλε ηδησηηθή νηθνλνκία ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο απμεκέλεο αλάγθεο θαη πξνζδνθίεο ησλ πνιηηψλ γηα θαιχηεξε δηαρείξηζε ηνπ ρξφλνπ ηνπο θαη ηαθηνπνίεζε ησλ ζεκαληηθψλ γεγνλφησλ ηεο δσήο ηνπο ζρεδφλ επέβαιιαλ απηήλ ηελ εμέιημε [2]. ηε ρψξα καο, ε πνξεία ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο πξνο ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε θαζνξίδεηε απφ ην ΤΠΔΓΓΑ θαη εηδηθφηεξα απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Γηνίθεζεο. Βέβαηα, ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ έξγσλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο πνπ πξέπεη λα πινπνηεζνχλ, ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο πνπ βξίζθεηαη ππφ ηελ επζχλε ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ [3]. κσο ε ειεθηξνληθή εηνηκφηεηα ηεο Διιάδαο δε ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί ηθαλνπνηεηηθή, θαζψο δελ δηαζέηεη θαλ θπβεξλεηηθφ portal, δελ παξέρνληαη δειαδή ππεξεζίεο 7

9 κηαο ζηάζεο(one-stop-shop). Παξφια απηά, ζήκεξα, πνιιέο πηπρέο ηνπ παξειζφληνο ζρεδηαζκνχ γηα ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε έρνπλ αιιάμεη. Ζ επηηξνπή πιεξνθνξηθήο πνπ δεκηνπξγήζεθε πξηλ απφ έλα ρξφλν πεξίπνπ, βξίζθεηαη πνιχ θνληά ζηελ νινθιήξσζε ελφο ζρεδίνπ εζληθήο επηρεηξεζηαθήο ζηξαηεγηθήο κε ηελ νλνκαζία «Φεθηαθή ηξαηεγηθή». Σν ζρέδην αθνξά ζηε ρξνληθή πεξίνδν 2007 έσο θαη Σν πξψην βήκα ινηπφλ γηα ηελ «Διιεληθή θπβεξλεηηθή πχιε» πξνζθάησο νινθιεξψζεθε, κε θπβεξλεηηθή απφθαζε πνπ θάλεη ιφγν γηα ηε «δεκηνπξγία εζληθήο δεκφζηαο πχιεο ζην Γηαδίθηπν ε νπνία ζα ιεηηνπξγήζεη σο ππεξεζία κηαο ζηάζεο (one-stop-shop) θαη ζα απνηειέζεη ην θχξην ζεκείν γηα ηε πξφζβαζε ζηηο πιεξνθνξίεο, ππεξεζίεο θαη πξντφληα ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο». ηηο ζεκαληηθφηεξεο πξσηνβνπιίεο ζπλαληάκε ηε δεκηνπξγία ησλ ΚΔΠ κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο Αξηάδλε, ηηο πξνθεξχμεηο ησλ δπν κεγάισλ έξγσλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ΤΕΔΤΞΗ θαη Police Online, ην TAXISnet, ην Η.Κ.Α., ηνλ Ο.Α.Δ.Γ., ηε δεκηνπξγία ηνπ επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο Πνιηηεία, πνπ είρε ζρεδηαζηεί γηα λα θαιχςεη ηηο ειεθηξνληθέο αλάγθεο πνπ δελ ήηαλ επηιέμηκεο απφ ηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, κηα πξνζπάζεηα πνπ δελ νινθιεξψζεθε γηα ηε δεκηνπξγία ηεο λέαο δνκήο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο κέζσ ζρεηηθνχ λνκνζρεδίνπ, ηε δεκηνπξγία ηεο Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο ΑΔ - κηαο εηαηξίαο πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα λα βνεζήζεη ηνπο θνξείο ηνπ δεκνζίνπ ζηελ πινπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ έξγσλ ηνπο, ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ ΠεΤΠ, ηε δεκηνπξγία ηνπ πιαηζίνπ δηαιεηηνπξγηθφηεηαο πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ηα "crash" πξνγξάκκαηα επηηάρπλζεο ζηα νπνία ζπκκεηείραλ νη γεληθέο γξακκαηείεο ησλ ππνπξγείσλ θαη ζηειέρε ησλ πεξηθεξεηψλ θαη βέβαηα ην ζρεδηαζκφ, ηελ έληαμε θαη ηελ πξνθήξπμε πνιιψλ ζρεηηθψλ έξγσλ πνπ, δπζηπρψο φκσο, δελ αθνινχζεζαλ ζε ζεκαληηθφ πνζνζηφ θαη ην δξφκν ηεο θαηαθχξσζεο. Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ζχκθσλα κε ηνλ επίζεκν νξηζκφ ηεο Δπξσπατθή Έλσζε είλαη "ε ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ηειεπηθνηλσληψλ ζηε δεκφζηα δηνίθεζε ζε ζπλδπαζκφ κε νξγαλσηηθέο αιιαγέο θαη λέεο δεμηφηεηεο ηνπ πξνζσπηθνχ, κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο εμππεξέηεζεο ηνπ θνηλνχ, ηελ ελδπλάκσζε ηεο δεκνθξαηίαο θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ". Παξφιν πνπ ν νξηζκφο ηεο είλαη ζαθέζηαηνο, ε πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο ζε παγθφζκην επίπεδν θξχβεη πνιιά εκπφδηα. 8

10 Σν Μάην ηνπ 2000, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξνεηνίκαζε ην ζρέδην δξάζεο ηεο Δ.Δ. σο ην 2010, γλσζηφ σο "ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο". Με ζηφρνπο απινχο αιιά δχζθνινπο: ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ηελ άλνδν ηεο παξαγσγηθφηεηαο, ηε βειηίσζε ηνπ επξσπατθνχ θνηλσληθνχ πξνζψπνπ θαη ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Σνλ Ηνχλην ηνπ 2000, αλαθνηλψζεθε ε πξσηνβνπιία e-europe - κε ρξνληθφ νξίδνληα ην 2002 αξρηθά θαη έπεηηα ην πνπ ραξηνγξαθνχζε ηελ ηερλνινγηθή ζηξαηεγηθή ηεο Δ.Δ. κσο πιένλ, κε ηε δηεμαγσγή θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο ειεθηξνληθήο πνξείαο ηεο, ε Δ.Δ. απνθάζηζε λα αιιάμεη πξφζεκα ζηε ζηξαηεγηθή ηεο, θαη έηζη ην "e" αληηθαηαζηάζεθε απφ ην "i" θαη ε λέα ζηξαηεγηθή νλνκάζηεθε i2010 [4]. 9

11 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Βαζηθέο έλλνηεο, Σερλνινγίεο 2.1 Η ρξήζε ησλ ειεθηξνληθώλ ππεξεζηώλ. Πέξαλ ησλ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ηεο Δ.Δ., απνγνεηεπηηθά είλαη ηα απνηειέζκαηα δηάθνξσλ κειεηψλ αλαθνξηθά κε ηε δηείζδπζε ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Δηδηθφηεξα, φπσο απνθαιχπηεη ε «έξεπλα γηα ηε ρξήζε θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ απφ ηηο ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο» ("User Satisfaction and Usage Survey of e-government services"), πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2003 θαη ηνπ 2004 ζε 17 ρψξεο, ππφ ηελ αηγίδα ηνπ ηκήκαηνο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ηεο Δ.Δ., ν κέζνο φξνο ησλ ειεθηξνληθψλ ζπλαιιαγψλ κε ην δεκφζην ζηελ Δπξψπε θπκαίλεηαη κεηαμχ ηνπ 5 κε 10% ησλ ζπλνιηθψλ ζπλαιιαγψλ. Σειηθά, ην 90% ησλ ζπλαιιαγψλ ηεο θπβέξλεζεο κε πνιίηεο θαη επηρεηξήζεηο, πνπ είλαη δπλαηφ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ θαη κέζσ δηαδηθηχνπ, γίλνληαη κέζσ ησλ παξαδνζηαθψλ δηαχισλ επηθνηλσλίαο. Βέβαηα, απηφο ν κέζνο φξνο δελ αληηθαηνπηξίδεη ηελ ηζρχνπζα ειεθηξνληθή πξαγκαηηθφηεηα ησλ δηαθφξσλ θξαηψλ κειψλ. Γηα παξάδεηγκα ε ρψξα καο θηλείηαη ζε ρακειφηεξα επίπεδα, ελψ θαη ε Γεξκαλία δελ έρεη λα επηδείμεη ζεκαληηθά επηηεχγκαηα ζην ρψξν απηφ, θαζψο δελ έρεη απνθηήζεη αθφκε ελνπνηεκέλν δίθηπν θνξνινγηθψλ ζπλαιιαγψλ κε ηνπο πνιίηεο. Φσηεηλέο εμαηξέζεηο απνηεινχλ ε Ηξιαλδία, ε Γαλία, ε Ννξβεγία θαη ε Αγγιία, φπνπ παξαηεξείηαη απμεκέλε ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο απφ ηνπο πνιίηεο, γεγνλφο πνπ απνδίδεηαη ζηε κεγαιχηεξε δηείζδπζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζηηο ρψξεο απηέο, ζηελ θαιή ειεθηξνληθή-νξγάλσζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ηνπο, αιιά θαη ζηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο πνπ ζπρλά δπζθνιεχνπλ ζεκαληηθά ηελ επίζθεςε ελφο πνιίηε ζε θάπνηα δεκφζηα ππεξεζία. Υαξαθηεξηζηηθά, ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, ζηε Ννξβεγία, ν αξηζκφο ησλ θνξνινγηθψλ δειψζεσλ πνπ ππνβιήζεθαλ κέζσ δηθηπαθήο πιαηθφξκαο ην 2003, αλήιζε ζηηο 1,1 εθαηνκκχξηα. δειψζεηο, δειαδή ζην 35% ηνπ ζπλφινπ ησλ δειψζεσλ πνπ ππνβιήζεθαλ ζηε ρψξα (3,1 εθαη. δειψζεηο), ελψ ζηε Γαλία ην αλάινγν πνζνζηφ άγγημε 10

12 ην 31%, 404 ρηιηάδεο. δειψζεηο επί ηνπ ζπλφινπ ησλ 1,3 εθαη. θνξνινγηθψλ δειψζεσλ. Ο κηθξφηεξνο αξηζκφο θνξνινγηθψλ δειψζεσλ πνπ ππνβιήζεθαλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, ζπλαληάηαη ζην Βέιγην, θαζψο κφιηο ην 1% ησλ Βέιγσλ θνξνινγνπκέλσλ επέιεμαλ ηελ ειεθηξνληθή νδφ ππνβνιήο, ελψ θαη ζηε Γεξκαλία κφλν ην 4% ησλ θνξνινγνπκέλσλ δελ επηζθέθζεθε ηηο θαηά ηφπνπο εθνξίεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ην επηρείξεκα ησλ θιηκαηνινγηθψλ ζπλζεθψλ θαηαξξίπηεηαη απφ ηνπο Ηζπαλνχο πνπ, παξφηη δελ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ ηα ρηφληα ησλ Βνξείσλ, ην 2003 ππέβαιαλ ηε θνξνινγηθή ηνπο δήισζε κέζσ δηαδηθηχνπ ζε πνζνζηφ 14% [4]. Παξφια απηά, αλνινθιήξσηα δεκνθξαηηθά θαζεζηψηα φπσο ε ηγθαπνχξε θαη ε Νφηηα Κνξέα βξίζθνληαη ζε εμαηξεηηθά πξνρσξεκέλα ζηάδηα εθαξκνγήο ιχζεσλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Μέζα ζηα πιαίζηα ηνπ πςεινχ επηπέδνπ δηείζδπζεο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ησλ επξπδσληθψλ δηθηχσλ ηειεπηθνηλσλίαο αμηνπνηνχλ θαη ηερληθέο ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Ζ Νφηηα Κνξέα έρεη 72% επξπδσληθή θάιπςε ελψ ε δηαδηθηπαθή αλακφξθσζε ηεο πνιενδνκίαο ηεο ενχι ζεσξείηαη δηεζλψο «βέιηηζην παξάδεηγκα». Δηθόλα 2: Οη ζρέζεηο ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο[5]. 11

13 2.2 Ηιεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε-μηα λέα νπηηθή γσλία. Ζ πνιππινθφηεηα ησλ ζρέζεσλ ησλ επηκέξνπο ηνκέσλ ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο δεκηνχξγεζε ηελ αλάγθε γηα απνδνηηθή δηαρείξηζε απηνχ ηνπ ηεξάζηηνπ φγθνπ ησλ πιεξνθνξηψλ. Ζ αλάπηπμε ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ επηθνηλσληψλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, παξείρε ην απαξαίηεην ζεσξεηηθφ θαη ηερλνινγηθφ ππφβαζξν, ζπλεηζθέξνληαο ζεκαληηθά ζηελ θάιπςε ησλ ζχγρξνλσλ αλαγθψλ. Ζ αλάγθε γηα ηελ αμηνπνίεζε ελφο επξέσο θάζκαηνο δηαθνξεηηθψλ πιεξνθνξηψλ, νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία ηνπ δηαδηθηχνπ. Ζ δξακαηηθή αλάπηπμε ηνπ νπνίνπ επέθεξε αιιαγέο, θαζνξηζηηθέο ζηνλ ζχγρξνλν ηξφπν δσήο, επεξεάδνληαο θάζε ηνκέα, απφ ηηο επηζηήκεο, ηελ νηθνλνκία, ηελ ςπραγσγία κέρξη θαη ηε δηαθπβέξλεζε. Γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε εμππεξέηεζε ησλ πνιηηψλ θξίζεθε απαξαίηεηνο ν εθζπγρξνληζκφο θαη ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, πνπ επηηεχρζεθε κε ηελ παξνρή ππεξεζηψλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, κε ηε δεκηνπξγία δειαδή ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε είλαη ε κεηαηξνπή ησλ εζσηεξηθψλ θαη εμσηεξηθψλ επηρεηξεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ κε θεληξηθφ άμνλα ηνλ πειάηε, βαζίδεηε ζηε παξνρή ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνληαη κέζσ λέσλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο, φπσο νη ηερλνινγίεο δηαδηθηχνπ. θνπφο ηεο είλαη λα εθπιεξψζεη θαιχηεξα ηα δεηνχκελα ησλ ηδησηηθψλ νληνηήησλ, παξέρνληαο ιεηηνπξγηθφηεηα, απνδνηηθφηεηα θαζψο θαη θεξδνθνξία. πλδέεη ηνπο πνιίηεο, ηνπο πξνκεζεπηέο, ηνπο εξγαδφκελνπο θαη άιινπο κεζνιαβεηέο κε αζθάιεηα, ρξεζηκνπνηψληαο ηηο ηερλνινγίεο θαη ηα πξφηππα ηνπ δηαδηθηχνπ, ην δεκφζην δηαδίθηπν θαη ηα ηδησηηθά ελδν-δίθηπα (intranets). Θεκέιην απηνχ ηνπ είδνπο δηαθπβέξλεζεο απνηεινχλ νη ιέμεηο: Οπνηεδήπνηε, Οηηδήπνηε, Οπνπδήπνηε. Με άιια ιφγηα, νη πνιίηεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απεπζπλζνχλ ζηελ θπβέξλεζε φπνηε εθείλνη επηζπκήζνπλ, γηα θάζε πηζαλφ ζθνπφ, θαη απφ φπνπ θαη αλ βξίζθνληαη. Μηα ηέηνηα θπβέξλεζε ιεηηνπξγεί 24 ψξεο ηελ εκέξα, 7 κέξεο ηε εβδνκάδα, 366 κέξεο ηνλ ρξφλν! Πέξα απφ απηφ, ελζσκαηψλεη φια ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα θαη ππνζπζηήκαηα ηεο θπβέξλεζεο ζε θάζε επίπεδν. Έλαο απφ ηνπο ζθνπνχο ηεο πξσηνβνπιίαο ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο είλαη ε παξνρή κηαο ηζηνζειίδαο ζηνλ παγθφζκην ηζηφ ηνπ δηαδηθηχνπ, φπνπ νη πνιίηεο ζα έρνπλ πξφζβαζε ζηηο ππεξεζίεο ηεο θπβέξλεζεο κε κεησκέλν θφζηνο, άζρεηα κε ην πνηνο 12

14 ζπληειεζηήο παξέρεη ηηο ππεξεζίεο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα. Γηα λα είλαη κία ηζηνζειίδα επηηπρήο πξέπεη λα είλαη ζρεδηαζκέλε απφ ηελ νπηηθή γσλία ηνπ πνιίηε, θαζηζηψληαο εχθνιν ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ. Οη θαηεγνξίεο ζηηο νπνίεο ρσξίδνληαη νη ρξήζηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο είλαη νη εμήο: Κπβέξλεζε Δξγαδφκελνη Δπηρεηξήζεηο Πνιίηεο Ζ θπβέξλεζε ρξεζηκνπνηεί ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε γηα ηελ επίηεπμε ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο κεηαμχ ησλ θπβεξλεηηθψλ ππεξεζηψλ αιιά θαη γηα ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ εξγαδφκελσλ ζε απηφ ην ηνκέα. Δζηηάδεη ζηε δηαρείξηζε ςεθηαθψλ αξρείσλ θαη εγγξάθσλ θαη ζηε πξνεηνηκαζία ηνπο ψζηε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζην δίθηπν. Οη εξγαδφκελνη ρξεζηκνπνηνχλ θπβεξλεηηθά ελδν-δίθηπα (Intranets) σο έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα επηθνηλσληαθά εξγαιεία. Λακβάλνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη ελψ ππάξρεη ε πξννπηηθή ιήςεο νδεγηψλ, βειηίσζεο ησλ γλψζεσλ ηνπο θ.η.ι. Σν θφζηνο ελφο ηέηνηνπ Πιεξνθνξηαθνχ πζηήκαηνο γηα ηε δηαλνκή πιεξνθνξηψλ είλαη ζεκαληηθά ρακειφηεξν φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη ηερλνινγίεο δηαδηθηχνπ ελψ ε απνδνηηθφηεηα ηνπ είλαη εθηφο ζπλαγσληζκνχ. Οη επηρεηξήζεηο θαη νη ζπλεηαίξνη, ράξε ζηηο πξνζθεξφκελεο δηαδηθηπαθέο ππεξεζίεο, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα βειηηψζνπλ ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπο, λα ζπγθεληξψζνπλ πιεξνθνξίεο, λα πξαγκαηνπνηήζνπλ παξαγγειίεο θαη αγνξέο θαη λα δηαθεκηζηνχλ. Σα πξναλαθεξζέληα απνηεινχλ ιίγα παξαδείγκαηα πνπ φκσο δείρλνπλ πφζν ζπκθέξνπζεο είλαη νη εθαξκνγέο απηέο. Σέινο, νη ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνληαη γηα ηνπο πνιίηεο, αθνξνχλ εθδφζεηο αδεηψλ, δηπισκάησλ θαη πηζηνπνηεηηθψλ, πνηθίιεο πιεξσκέο θαη ζπλαιιαγέο, επηθνηλσλία κε ηηο αξρέο θαη άιια πνιιά πνπ ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ κε πεξαηηέξσ αλάπηπμε [6]. 13

15 Έιεγτος Ποιίηες Κσβερνηηική Υπηρεζία #1 Δργαδόκελοη Διαδίκησο Κένηρο Ηλεκηρονικής Διακσβέρνηζης Κσβερνηηική Υπηρεζία #2. Κσβερνηηική Υπηρεζία #Ν Δπητεηρήζεης Κσβερλεηηθές Υπερεζίες Ιδηφηηθή Πύιε Παροτή Υπερεζίας Δηθόλα 3: Κέληξν ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο.[6] Σα ζεηηθά ζηνηρεία πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο πνηθίιινπλ. Ζ ηερλνινγία θαζηζηά ηε δεκφζηα δηνίθεζε πην αλνηθηή, πην απνδνηηθή θαη πην δηαθαλή. Οη θνξνινγνχκελνη εμνηθνλνκνχλ ρξήκα. Οη πνιίηεο ιακβάλνπλ θαιχηεξεο ππεξεζίεο. ηα αλαπηπγκέλα θξάηε ε επξπδσληθφηεηα έρεη ήδε δηεηζδχζεη ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο, νη νπνίεο δηαζέηνπλ γξαθεηνθξάηεο εμνηθεησκέλνπο κε ην πεξηβάιινλ ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο. Σα νθέιε γηα ηα θησρά θξάηε ηνπ αλαπηπζζφκελνπ θφζκνπ είλαη αθφκα κεγαιχηεξα. Ζ ηερλνινγία ζα ηνπο δψζεη ηε δπλαηφηεηα λα πεξάζνπλ ζηε ζχγρξνλε επνρή θαη λα δηψμνπλ νηηδήπνηε αλίθαλν ππάξρεη ζηε δεκφζηα δηνίθεζε ην νπνίν είλαη ν ζπλήζεο θξαγκφο γηα ηελ αλάπηπμή ηνπο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ππήξμαλ πνιιέο αθνξκέο γηα ζθεπηηθηζκφ, φζν αθνξά ηελ εθαξκνγή ηεο. ε αληίζεζε κε ηελ επηηπρεκέλε πνξεία ηνπ ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ, ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε δελ έρεη θαηαθέξεη λα κεηνπζηψζεη ην γξαθεηνθξαηηθφ πξφβιεκα ζε έλα θηιηθφ παξάγνληα. Μάιηζηα έρνπλ δαπαλεζεί ππέξνγθα πνζά, ηα νπνία πξνέξρνληαη απφ ηνπο θνξνινγνχκελνπο, γηα ηελ αγνξά ππέξ-θνζηνινγεκέλσλ ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, ηα νπνία ηειηθά δελ ηέζεθαλ πνηέ ζε εθαξκνγή. Έλα άιιν 14

16 πξφβιεκα είλαη φηη ζεσξείηε δεδνκέλν πσο φινη νη πνιίηεο έρνπλ ηελ νηθνλνκηθή άλεζε λα δηαζέηνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη ή φηη είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ ηερλνινγία. Ζ κεγαιχηεξε αλεζπρία είλαη φηη κηα θαθή ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε είλαη ρεηξφηεξε απφ κηα άρξεζηε. ηαλ νη άλζξσπνη θάλνπλ ιάζε ππάξρεη ε δπλαηφηεηα δηφξζσζεο ηνπ ιάζνπο. ηαλ φκσο ν ππνινγηζηήο εκκέλεη φηη π.ρ. θάπνηνο πνιίηεο ρξσζηά ρξήκαηα ζην θξάηνο, φηη έρεη παξθάξεη παξάλνκα ή φηη δελ ππάξρεη ζηα αξρεία ηα πεξηζψξηα δηαπξαγκάηεπζεο θαη ζπλελλφεζεο κε ηνλ ππνινγηζηή είλαη κάιινλ πεξηνξηζκέλα [7]. Σέινο, ππάξρεη ε πηζαλφηεηα θαθφβνπιεο επίζεζεο απφ νπνηνλδήπνηε έκπεηξν ρξήζηε, κε ζθνπφ λα απνζπάζεη, λα ηξνπνπνηήζεη ή θαη λα δηαγξάςεη πξνζσπηθά ζηνηρεία ή αξρεία πςίζηεο ζεκαζίαο. ε αληίζεζε κε ηελ παξαδνζηαθή έλλνηα ηεο θπβέξλεζεο / δεκφζηαο δηνίθεζεο, ζηελ ειεθηξνληθή ηεο κνξθή ε δηαθπβέξλεζε έρεη θαζηεξσζεί σο κία επξχηεξε έλλνηα πνπ πξνυπνζέηεη δχν επηπιένλ ελλνηνινγηθνχο θαζνξηζκνχο: α) κηα λέα νπηηθή ελφο κηθξφηεξνπ, ιηγφηεξν ηεξαξρηθνχ, θηιηθνχ πξνο ηνλ πνιίηε θξάηνπο πνπ ζπλδηαιέγεηαη ζπλερψο - θαη κεξηθέο θνξέο ζπλαπνθαζίδεη - θπξίσο κε ηελ θνηλσλία πνιηηψλ αιιά θαη ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ζηα πιαίζηα θαζνξηζκέλσλ, δηαθαλψλ ξπζκίζεσλ θαη αξρψλ. β) κηα εδξαίσζε ηνπ θξάηνπο σο ηνπ πην βαζηθνχ αιιά φρη απνθιεηζηηθά απνθαζηζηηθνχ ζηα πιαίζηα κηαο ηξηπνιηθήο θνηλσλίαο κε ηξεηο ρψξνπο: Κξάηνο, Αγνξά, Κνηλσλία Πνιηηψλ. Ζ λέα ζρέζε ηνπ Κξάηνπο κε ηελ θνηλσλία πνιηηψλ απνηειεί ην εηδνπνηφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο δηαθπβέξλεζεο. ε αληίζεζε κε ηελ παξαδνζηαθή έλλνηα ηεο θπβέξλεζεο ζε κηα αληηπξνζσπεπηηθή δεκνθξαηία, πνπ αλαπαξίζηαηαη γξαθηθά κε κηα ππξακίδα πνπ ζηε βάζε ηεο βξίζθεηαη ην εθινγηθφ ζψκα / ιαφο θαη ζηελ θνξπθή ε εθιεγκέλε θπβέξλεζε, ζηελ νπηηθή ηεο δηαθπβέξλεζεο ρσξίο λα ακθηζβεηείηαη ε πξσηνθαζεδξία ηεο λφκηκα εθιεγκέλεο θπβέξλεζεο πξνζηίζεληαη ζηελ αιπζίδα ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο δεκφζηαο απφθαζεο θαη νη δχν άιινη πφινη /ρψξνη ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ (εηθφλα 4). 15

17 Δηθόλα 4:Μνληέιν Γηαθπβέξλεζεο. [2] Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε πξνυπνζέηεη ηελ αλάπηπμε κνξθψλ ειεθηξνληθήο Γεκνθξαηίαο πνπ ζα ζπκπιεξψζνπλ ή ζα «πεξηθπθιψζνπλ» δεκηνπξγηθά ηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο ηεο αληηπξνζσπεπηηθήο Γεκνθξαηίαο. Θα αλαπηχμνπλ επίζεο ηελ δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζε νιφθιεξε ηελ αιπζίδα ηεο λνκνπαξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο (Γεκφζηα Γηαβνχιεπζε γηα πξνηεηλφκελα λνκνζρέδηα, δπλαηφηεηα πξνηάζεσλ λνκνζρεδίσλ, Γηαδηθηπαθέο Πχιεο Γηαθάλεηαο Γεκφζησλ Πνιηηηθψλ κε δηαρείξηζε απφ ηηο Με Κπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο) [2]. 16

18 Το λέο Γεκόζηο Μάλαηδκελη Νέο κοληέιο Γεκόζηας Γηοίθεζες Αποδοηικόηηηα Αποηελεζμαηικόηηηα Οικονομικόηηηα Δηθόλα 5: Ζιεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε Μεηαζρεκαηηζκφο. Σν λέν κνληέιν νξγάλσζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζηνρεχεη ζηελ αληαπφθξηζε πξνο ηηο απμεκέλεο αλάγθεο ηνπ ζχγρξνλνπ πνιίηε θαη ηε δηαρεηξηζηηθή επειημία. Ζ ηερλνινγία είλαη ην κέζν γηα λα ζπκβάιεη ζηνλ απαηηνχκελν κεηαζρεκαηηζκφ. 2.3 Υάξαμε ζηξαηεγηθήο γηα ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε. Ζ ράξαμε ζηξαηεγηθήο είλαη ε αξρή κηαο αέλαεο πνξείαο ζρεδηαζκνχ, ζηνρνπνίεζεο, πινπνίεζεο, ακθηζβήηεζεο, επαλαζρεδηαζκνχ θ.ν.θ.. Σν γεγνλφο απηφ δείρλεη φηη, αθφκε θαη αλ θαηαιήμνπκε ζηελ πξψηε δηακφξθσζε κηαο έλλνηαο ζηξαηεγηθήο, δε ζα έρνπκε θάλεη παξά ηελ αξρή. Απφ ην ζεκείν εθείλν θη έπεηηα, κέρξη θαη ηελ εκθάληζε ησλ πξψησλ νξαηψλ απνηειεζκάησλ ζηε βειηίσζε ηεο εμππεξέηεζεο ηνπ πνιίηε, ρξεηάδνληαη ηνπιάρηζηνλ δπν έσο θαη παξαπάλσ απφ ηξία ρξφληα, κε βάζε ηελ εκπεηξία απφ ηελ εθαξκνγή πξνγξακκάησλ απηήο ηεο εκβέιεηαο θαη θιίκαθαο. 17

19 Δπνκέλσο, ε έλαξμε ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηε ράξαμε ζηξαηεγηθήο γηα ηελ ειεθηξνληθή δηνίθεζε πξέπεη λα απνηειέζεη άκεζε πξνηεξαηφηεηα. Ο ζηφρνο :Απνηειεζκαηηθή δηνίθεζε νιηθήο πνηφηεηαο Οη θνξπθαίνη πνιηηηθνί επηζηήκνλεο ζπγθιίλνπλ ζηελ άπνςε φηη ην δεηνχκελν, ζήκεξα, είλαη ε αλαδηνξγάλσζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα κε φξνπο ζχγρξνλνπο θαη δεκηνπξγηθνχο. ηφρνο είλαη ν κεηαζρεκαηηζκφο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ψζηε: Να είλαη απνηειεζκαηηθή Να ηελ δηαθξίλεη αμηνπηζηία Να είλαη κηθξφηεξε ζε κέγεζνο θαη επέιηθηε ζηηο λέεο απαηηήζεηο Να έρεη ζαλ επίθεληξν ηνλ πνιίηε Να ζρεδηάδεη κε βάζε ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ πνιηηψλ Σν πξόβιεκα: Ο θαύινο θύθινο ηεο θαθνδηνίθεζεο. ε φιν ηνλ θφζκν, ηα ζπζηήκαηα δεκφζηαο δηνίθεζεο ζεκειηψζεθαλ πάλσ ζε νξηζκέλεο, ιίγν σο πνιχ θνηλέο, βαζηθέο αξρέο : Πνιχ-επίπεδε νξγάλσζε Ηεξαξρηθή δνκή Γηνηθεηηθφο θαηακεξηζκφο Πεξηθεξεηαθέο ππνδνκέο. 18

20 Έηζη, ζην ζχλνιν ηνπο, ηα δηάθνξα γξαθεηνθξαηηθά ζπζηήκαηα κε ηηο παξαιιαγέο ηνπο, παξνπζηάδνπλ παζνγέλεηεο πνπ, αλ θη εκθαλίδνληαη ζε δηαθνξεηηθφ βαζκφ απφ ρψξα ζε ρψξα, είλαη θνηλέο. Οη θπξηφηεξεο απφ ηηο παζνγέλεηεο απηέο είλαη: Δκθάληζε θαηλνκέλσλ δηαθζνξάο Τςειφ θφζηνο εμππεξέηεζεο Υξνλνβφξεο δηαδηθαζίεο Άζθνπεο κεηαθηλήζεηο ησλ πνιηηψλ Γπζδηάθξηηα φξηα αξκνδηφηεηαο κεηαμχ ησλ ππεξεζηψλ Πνιπλνκία πγθεληξσηηζκφο Γηάρπζε ηεο επζχλεο θαη αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ειέγρνπ. Χζηφζν, νη κεηαξξπζκηζηηθέο πξνζπάζεηεο, πνπ θαηά θαηξνχο γίλνληαη, θαηά θαλφλα ζθνληάθηνπλ, ζε παξάγνληεο φπσο : Πνιηηηθφ θφζηνο Σνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο πλδηθαιηζηηθέο θηλεηνπνηήζεηο επξεία θιίκαθαο Γπζθήκηζε ηεο κεηαξξπζκηζηηθήο πξνζπάζεηαο Φαηλφκελα δηαπινθήο. Σν πξαθηηθφ απνηέιεζκα είλαη ε ραιάξσζε ηεο ζρέζεο εκπηζηνζχλεο θξάηνπο- πνιίηε θαη ην αίζζεκα δπζαξέζθεηαο ησλ πνιηηψλ απέλαληη ζηε δεκφζηα δηνίθεζε. Έξεπλεο έρνπλ απνδείμεη φηη, νη ίδηνη νη πνιίηεο, απνδίδνπλ ηε δπζαξέζθεηά ηνπο απηή, θπξίσο : ηε δηάβξσζε, ηε κεξνιεςία θαη ηε δεθηηθφηεηα ζε παξεκβάζεηο ην πςειφ θφζηνο εμππεξέηεζεο ηηο πεξίπινθεο, ρξνλνβφξεο θαη άζθνπεο δηαδηθαζίεο ηε κε θηιηθή αληηκεηψπηζε απφ ηνπο δεκφζηνπο ιεηηνπξγνχο ηε κεησκέλε ηθαλφηεηα ηνπ πξνζσπηθνχ. 19

21 πνηεο, φκσο, θη αλ είλαη θαηά πεξίπησζε νη αηηίεο γηα ηε κεησκέλε απφδνζε ησλ κεηαξξπζκηζηηθψλ πξνζπαζεηψλ, νη ηνπνζεηήζεηο απφ ηελ πιεπξά ησλ πνιηηψλ ζπγθιίλνπλ πάληνηε ζηε δηαπίζησζε, φηη ε θαθνδηνίθεζε είλαη βαζχηεξν απνηέιεζκα ελφο θαη κφλν παξάγνληα, ηελ έιιεηςε πνιηηηθήο βνχιεζεο. Οη πνιίηεο, δειαδή, απνδίδνπλ πάληνηε ηελ αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζηελ αλεπάξθεηα ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο, πεπνίζεζε πνπ, θαηά θαλφλα, εθθξάδεηαη θαη εθινγηθά. Χζηφζν, ην θαηλφκελν είλαη απηνηξνθνδνηνχκελν, θαζψο νδεγεί ηνπο πνιίηεο ζε αδηαθνξία γηα ηηο πξνζπάζεηεο κεηαξξχζκηζεο, γεγνλφο πνπ κε ηε ζεηξά ηνπ νδεγεί ζε αθφκε ιηγφηεξε πνιηηηθή βνχιεζε. Σν ζπλνιηθφ πξφβιεκα κπνξεί λα απεηθνληζηεί γξαθηθά ζηελ αθφινπζε εηθφλα: Έιιεηυε Ποιηηηθής βούιεζες Αδηαθορία Αλεπάρθεηα Γηαθζορά Ποισλοκία Περηπιοθόηεηα Μεδεληζηηθή αληίιευε Μεροιευία Αλαποηειεζκαηηθόηεηα Κόζηος Γσζαρέζθεηα ηφλ ποιηηώλ «Δτζρηθό Γεκόζηο» Δηθόλα 6: Μείσκέλε απφδνζε κεηαξξπζκίζεσλ. 20

22 2.3.2 Η ιύζε: Μεηάβαζε ζην e-government. Χο e-government κπνξνχκε λα νξίζνπκε ηελ εθηεηακέλε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ζηε δεκφζηα δηνίθεζε, κε εληαίν ζρεδηαζκφ θαη πξνθαζνξηζκέλε ζηξαηεγηθή, πξνζαξκνζκέλε ζηηο ηνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο. Μέξνο ηνπ ζρεδηαζκνχ πεξηιακβάλεη ηε ζεζκηθή βειηηζηνπνίεζε, ψζηε λα απινπνηεζνχλ νη δηαδηθαζίεο εμππεξέηεζεο ησλ πνιηηψλ. Ζ ειεθηξνληθή δηνίθεζε κπνξεί λα απνηειέζεη ην λέν κνληέιν πνπ ζα επαλαπξνζδηνξίζεη ηε ζρέζε κεηαμχ θπβεξλψλησλ θαη πνιηηψλ, θαζψο ε ηερλνινγία βνεζά θαηαιπηηθά ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο ζηε κεηάβαζε, απφ ηε γξαθεηνθξαηηθή δηνίθεζε ζην απνηειεζκαηηθφ θξάηνο Οη βαζηθέο αξρέο ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε έρεη πέληε βαζηθέο αξρέο, νη νπνίεο αλαγλσξίδνληαη δηεζλψο σο ζεκειηψδεο. Δπηπιένλ, ζα αλαθεξζνχλ θαη δπν επηπιένλ αξρέο πνπ πξέπεη λα ηεξεζνχλ, κε βάζε ηελ εκπεηξία απφ ηελ Διιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. 1. Δπαλαζρεδηαζκόο ησλ ππεξεζηώλ κε βάζε ηηο πξνζδνθίεο θαη ηηο επηινγέο ησλ πνιηηώλ Οη πνιίηεο δεηνχλ ππεξεζίεο πςειήο πνηφηεηαο, ζε κηθξφ ρξφλν θαη κε ειάρηζην θφζηνο. Δπίζεο, θνξείο επέιηθηνπο, πνπ ζα κπνξνχλ λα πξνζαξκφδνληαη ζηηο κεηαβαιιφκελεο αλάγθεο ηεο θνηλσλίαο. Γηα λα γίλεη απηφ, ηφζν νη ππεξεζίεο, φζν θαη ε επηθνηλσλία θαη ε αιιειεπίδξαζε ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ κεηαμχ ηνπο, πξέπεη λα ιεηηνπξγνχλ κε ηξφπν ψζηε νη πνιίηεο λα ιακβάλνπλ ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα θαηαιάβνπλ πσο ιεηηνπξγεί ην θξάηνο. Έηζη, ε παξνρή ππεξεζηψλ αλαζρεδηάδεηαη γχξσ απφ ηηο αλάγθεο ησλ πνιηηψλ θαη φρη ησλ νξγαληζκψλ. 2. Δπξύηαηε ρξήζε κέζσλ παξνρήο ππεξεζηώλ από απόζηαζε Σν ζχλνιν ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ αιιάδεη πξνζαλαηνιηζκφ σο πξνο ην ηξφπν παξνρήο ηνπο, ψζηε λα παξέρεηαη φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξνο φγθνο ππεξεζηψλ ρσξίο ηε κεηαθίλεζε ηνπ πνιίηε. 21

23 Έηζη, ςεθηνπνηείηαη θαη ηαμηλνκείηαη ειεθηξνληθά ην ζχλνιν ηεο δηνηθεηηθήο πιεξνθνξίαο, πξνθεηκέλνπ λα κπνξεί ν πνιίηεο λα εμππεξεηείηαη κέζσ: ηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο (ηειεθψλεκα, fax, sms, mms) Internet (www, , WAP) Φεθηαθήο ηειεφξαζεο/ teletext Σαρπδξνκείνπ. 3. Απνθπγή ηνπ θνηλσληθνύ απνθιεηζκνύ Σα λέα κέζα παξνρήο ππεξεζηψλ πξέπεη λα είλαη βνιηθά, εχρξεζηα θαη πξνζβάζηκα απφ αλζξψπνπο κε εμνηθεησκέλνπο κε ηελ ηερλνινγία, ψζηε λα ρξεζηκνπνηεί ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ πνιηηψλ. Ο αλαζρεδηαζκφο ηνπ ηξφπνπ παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ ιακβάλεη ππφςε ηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο, ηνπο αλαιθάβεηνπο, ηνπο ειηθησκέλνπο, ηα παηδηά, ηνπο κεηαλάζηεο, ηνπο νκνγελείο, ηνπο θαηνίθνπο απνκαθξπζκέλσλ πεξηνρψλ θαη φινπο γεληθά, πνπ έρνπλ αλάγθε ζπλαιιαγήο κε ην θξάηνο. Δπίζεο, ην ζχλνιν, ζρεδφλ, ησλ ζπλαιιαγψλ κε ην δεκφζην παξέρεηαη θαη απφ one stop shops, δειαδή απφ ελδηάκεζεο ππεξεζίεο πνπ κπνξνχλ λα δηεθπεξαηψζνπλ ζπλαιιαγέο κε φινπο ηνπο δεκφζηνπο θνξείο. 4. Δπαλαράξαμε ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο ηεο πιεξνθνξίαο Ζ πιεξνθνξία, δειαδή ην ζχλνιν ησλ δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πξνθεηκέλνπ ε δεκφζηα δηνίθεζε λα επηηειέζεη ην έξγν ηεο, ρσξίδεηαη ζε δπν θαηεγνξίεο: ηε δεκφζηα πιεξνθφξεζε θαη ηα πξνζσπηθά δεδνκέλα. Ζ δεκφζηα πιεξνθφξεζε πεγάδεη εμ νινθιήξνπ απφ ηελ πξσηφηππε θαη παξάγσγε λνκνζεζία, ε νπνία: (α) νξηνζεηεί ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο, θξάηνπο θαη πνιίηε (β) πξνζδηνξίδεη ην είδνο θαη ην πεξηερφκελν ησλ ζπλαιιαγψλ πνιίηε θξάηνπο, θαη (γ) θαζνξίδεη ηηο δηαδηθαζίεο εμππεξέηεζεο ηνπ πνιίηε. 22

24 Σα πξνζσπηθά δεδνκέλα ζπκπεξηιακβάλνπλ ην ζχλνιν ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ αθνξνχλ ηνλ θάζε πνιίηε ρσξηζηά θαη είλαη απαξαίηεηεο γηα λα δηεθπεξαησζνχλ νη ζπλαιιαγέο. Ζ ειεθηξνληθή δηνίθεζε βαζίδεηαη ζηελ αλαδηάξζξσζε ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο ηεο πιεξνθνξίαο σο εμήο: Ζ δεκφζηα πιεξνθφξεζε ςεθηνπνηείηαη, αλαηαμηλνκείηαη θαη παίξλεη εχιεπηε κνξθή. Έηζη ν πνιίηεο ζα γλσξίδεη ζε ειάρηζην ρξφλν κε απιά ιφγηα φηη αθνξά ηηο ζπλαιιαγέο ηνπ κε ην δεκφζην. Σα πξνζσπηθά δεδνκέλα ςεθηνπνηνχληαη παξάιιεια ζε φιεο ηηο ππεξεζίεο, κε θνηλή ινγηζκηθή πιαηθφξκα, γεγνλφο πνπ ζα επηηξέςεη ηε βαζκηαία ειαρηζηνπνίεζε ηεο δηαθίλεζεο εγγξάθσλ θαη ηε δηαζηαχξσζε ζηνηρείσλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο βειηηζηνπνίεζεο, ζε ζρέζε κε ηηο ζπλαιιαγέο, είλαη: Θεακαηηθή επηηάρπλζε ησλ ζπλαιιαγψλ, κε ηελ πξψηε κέξα. ε πξψηε θάζε, δηαθίλεζε ησλ εγγξάθσλ κεηαμχ ησλ ππεξεζηψλ θαη φρη ησλ πνιηηψλ. ε δεχηεξε θάζε, δεκηνπξγία απηνκαηνπνηεκέλσλ δηαδηθαζηψλ δηαζηαχξσζεο ζηνηρείσλ, ψζηε ζχλζεηεο ζπλαιιαγέο λα δηεθπεξαηψλνληαη ρσξίο θαλ ηε δηαθίλεζε εγγξάθσλ. Αθξηβήο θαη αμηφπηζηε εμαηνκηθεπκέλε πιεξνθφξεζε. 5. Φηιηθό πξόζσπν Ζ δηνηθεηηθή επηζηήκε έρεη απνδείμεη φηη ην πεξηβάιινλ εξγαζίαο είλαη θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο απνδνηηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο. Δμάιινπ, νη ίδηνη νη πνιίηεο ηείλνπλ λα ζέβνληαη θαη λα εκπηζηεχνληαη πεξηζζφηεξν ην θξάηνο φηαλ εθείλν δείρλεη λα ηνπο ζέβεηαη. Απηφ εμαζθαιίδεηαη, γηα φιεο ηηο κφληκεο ππνδνκέο (call centers, one stop shops θιπ ), κέζσ: Δληαίαο αηζζεηηθήο ρψξνπ, κε εληαία αξρηηεθηνληθή κειέηε Δηδηθά κειεηεκέλεο ρσξνζέηεζεο, κε ζθνπφ ηε κέγηζηε ιεηηνπξγηθφηεηα Υσξηζηήο ηαπηφηεηαο (brand name) γηα ηηο λέεο ππεξεζίεο Ηδηαίηεξα θηιηθψλ ρψξσλ ππνδνρήο πνιηηψλ. 23

25 6. ρεδηαζκόο από κεδεληθή βάζε, κεηά από ραξηνγξάθεζε ηνπ δηνηθεηηθνύ ζπζηήκαηνο Δπεηδή ζηε ρψξα καο δελ έρεη κέρξη ζήκεξα πηνζεηεζεί θαη αθνινπζεζεί ζπγθεθξηκέλε ζηξαηεγηθή γηα ηελ ειεθηξνληθή δηνίθεζε, αιιά θη επεηδή θαλέλα δηνηθεηηθφ ζχζηεκα δελ είλαη ίδην κε θάπνην άιιν, ε ζηξαηεγηθή γηα ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε πξέπεη λα ζρεδηαζηεί απφ κεδεληθή βάζε, ζχκθσλα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ Διιεληθνχ δηνηθεηηθνχ ζπζηήκαηνο [8]. Απηφ, βεβαίσο, δε ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα αγλνεζεί ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ή ε δηεζλήο εκπεηξία, αιιά φηη αληηζέησο νη βέιηηζηεο πξαθηηθέο πνπ ηπρφλ έρνπλ πηνζεηεζεί πξέπεη λα θαηαγξαθνχλ θαη λα επαλαμηνινγεζνχλ κε βάζε ηηο παξαδνρέο θαη ηηο αξρέο ηνπ benchmarking. Απεπθηαία είλαη, αθελφο, ε ηπρφλ θαζήισζε ηεο λέαο πξνζπάζεηαο εμ αηηίαο παιαηφηεξσλ επηινγψλ θαη αθεηέξνπ, ε απηνχζηα αλέιεγθηε κεηαθνξά ιχζεσλ ηνπ εμσηεξηθνχ, νη νπνίεο ελδέρεηαη λα κελ είλαη θαηάιιειεο γηα ηα Διιεληθά δεδνκέλα. Σν πξψην βήκα ζηελ πξνζπάζεηα απηή είλαη ε ιεπηνκεξήο «ραξηνγξάθεζε» ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπζηήκαηνο: κε ζπγθεθξηκέλε κεζνδνινγία, πξέπεη λα θαηαγξαθνχλ ε δηνηθεηηθή δνκή, ηα επίπεδα ηεξαξρίαο, ν ηζρίσλ ηξφπνο εηζαγσγήο, δηαρείξηζεο θαη δηάρπζεο ηεο πιεξνθνξίαο, θαζψο θαη ην ηζηνξηθφ ησλ κεηαξξπζκηζηηθψλ πξνζπαζεηψλ. Με βάζε ηελ νινθιεξσκέλε εηθφλα πνπ ζρεκαηίδεηαη κε ηνλ ηξφπν απηφ, νη ηειηθά πξνθξηλφκελεο ιχζεηο δηαζέηνπλ ηε κέγηζηε δπλαηή ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο ζηηο πξνυπάξρνπζεο ππνδνκέο. ηελ πξνζπάζεηα απηή, θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο είλαη ε ζπκβνιή ηεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο θαη δηαδηθαζίεο δηεμαγσγήο εηδηθά πνηνηηθψλ εξεπλψλ. 7. Πξόβιεςε θαη αληηκεηώπηζε πξνβιεκάησλ Σν ζεκαληηθφηεξν κέξνο θάζε δηνηθεηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη νη άλζξσπνη πνπ ππεξεηνχλ ζηε δηνίθεζε. Έηζη, θακία πξνζπάζεηα δελ είλαη δπλαηφ λα πεηχρεη, αλ δε ιεθζνχλ ππφςε νη δπζθνιίεο πνπ ζα αληηκεησπίζνπλ εθείλνη αθξηβψο πνπ ζα θιεζνχλ λα αιιάμνπλ ηνλ ηξφπν εξγαζίαο ηνπο κεηά ηελ εηζαγσγή ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο δηνίθεζεο. Δπηπιένλ, θάζε πξνζπάζεηα εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ, ηδίσο ζηε δεκφζηα δηνίθεζε, είλαη ινγηθφ θη αλακελφκελν λα πξνθαιέζεη, ζε κεγαιχηεξν ή κηθξφηεξν βαζκφ, αληηδξάζεηο. 24

26 Γηα ην ιφγν απηφλ, απαηηείηαη ν ζρεδηαζκφο εηδηθνχ ζπζηήκαηνο πξφβιεςεο, θξίζεσλ, θαηαγξαθήο πηζαλψλ αληηδξάζεσλ θαη «δνθηκαζίαο» ηνπ ζπζηήκαηνο ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο, ψζηε λα πεξηνξίδνληαη ζην κέγηζην δπλαηφ βαζκφ νη ηξηβέο απφ ηελ εηζαγσγή ησλ θαηλνηνκηψλ. Δπηπιένλ, θαηάιιεια εξεπλεηηθά εξγαιεία κπνξνχλ λα επηηξέςνπλ ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ πξφβιεςε ηεο έθηαζεο θαη έληαζεο ησλ ελδερφκελσλ αληηδξάζεσλ. Δηθόλα 7: Ζ δξνκνιφγεζε ησλ δεδνκέλσλ απφ ηνλ δήκν ζηνπο πνιίηεο/θνξείο. [20] 25

27 2.4 Η νξζνινγηθή αλάπηπμε ησλ έξγσλ πιεξνθνξηθήο - ρεδηαζκόο κε ξεαιηζκό σο πξνο ηηο πξαθηηθέο ηεο δεκόζηαο δηνίθεζεο. Οη νξγαληζκνί ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ιεηηνπξγνχλ ζε πεξηβάιινληα πνιχ δηαθνξεηηθά απφ ηνλ ηδησηηθφ θαη νη δηαθνξέο απηέο είλαη ζεκαληηθέο γηα ηελ θαηαλφεζε ησλ δπζθνιηψλ θαη ησλ πξνθιήζεσλ ηηο νπνίεο αληηκεησπίδνπλ νη πνιηηηθέο εγεζίεο θαη νη δηεπζπληέο έξγσλ. Ζ αιιαγή είλαη αλαπφζπαζην ζηνηρείν ηεο δηακφξθσζεο δεκφζησλ πνιηηηθψλ [8]: νη λφκνη ηξνπνπνηνχληαη, νη πξνηεξαηφηεηεο επαλαπξνζδηνξίδνληαη θαη ε πινπνίεζε απηψλ νθείιεη λα αλαπξνζαξκφδεηαη θαη αληηζηνηρία. Χζηφζν, ε αιιαγή ησλ πξνδηαγξαθψλ γηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πνπ βξίζθνληαη ζε πνξεία πινπνίεζεο κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ αχμεζε ηεο πνιππινθφηεηαο, λα πξνθαιέζεη ζχγρπζε ζηηο ζπκθσλίεο κε ηνπο πξνκεζεπηέο θαη λα δηνγθψζεη ηα ηειηθά νηθνλνκηθά θφζηε. Μηθξέο αιιαγέο πνιηηηθήο κπνξεί λα απαηηνχλ κείδνλεο ηξνπνπνηήζεηο ζηηο πιεξνθνξηαθέο ππνδνκέο. Οκνίσο, ν κεηαβαηηθφο ρξφλνο πξνεηνηκαζίαο πνπ παξέρεηαη έσο φηνπ ηεζεί ζε ηζρχ έλα λέν λνκνζέηεκα είλαη ζπρλά πνιχ ζχληνκνο γηα λα κπνξέζνπλ λα αλαπηπρζνχλ θαη λα ηεζνχλ ζε παξαγσγηθή ιεηηνπξγία θαηάιιεια πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα. Θα πξέπεη λα αληηκεησπίζεη θαλείο ελδερνκέλσο κε ξεαιηζηηθέο ρξνληθέο πξνζεζκίεο πνπ ηίζεληαη απφ ηελ αλψηαηε πνιηηηθή εγεζία. Πξνο απνθπγήλ ηεο απνηπρίαο, ηα δεηήκαηα πινπνίεζεο ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε θαηά ηε ράξαμε κηαο πνιηηηθήο. Δπηπιένλ, ζην δεκφζην ηνκέα ππάξρνπλ ηδηαίηεξα ηππηθά πιαίζηα επζχλεο θαη δηαθάλεηαο, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη κηα ελδερφκελε απνηπρία παίξλεη ζπρλά κεγάιε δεκνζηφηεηα, ελψ θνξπθαία ππεξεζηαθά θαη πνιηηηθά ζηειέρε κπνξεί λα ζεσξεζνχλ ππεχζπλα γηα έξγα θαηά βάζε ηερληθνχ ραξαθηήξα, ηα νπνία ειάρηζηα ζα κπνξνχζαλ λα θαηεπζχλνπλ. ε πνιιέο ρψξεο ε ηαρεία αιιαγή πνιηηηθήο, ηα απζηεξά ζρήκαηα επζχλεο θαη νη ρξνληθά επείγνπζεο πξνζεζκίεο πινπνίεζεο απνηεινχλ βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηξφπνπ δηαθπβέξλεζεο. Δληνχηνηο, ζα ήηαλ δπλαηφ λα θαιιηεξγεζεί ε επαηζζεηνπνίεζε γηα ηελ αιιειεμάξηεζε κεηαμχ ηεο δηακφξθσζεο πνιηηηθψλ θαη πινπνίεζεο έξγσλ ειεθηξνληθήο 26

28 δηαθπβέξλεζεο. Σνπιάρηζηνλ ζα πξέπεη λα εληνπίδνληαη νη θίλδπλνη πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο πξαθηηθέο δηαθπβέξλεζεο θαη λα απνηεινχλ αληηθείκελν κεζνδηθήο δηαρείξηζεο. Ζ θαηάξηηζε πξνυπνινγηζκψλ ζην δεκφζην ηνκέα κπνξεί λα ελζαξξχλεη ηε ρξεκαηνδφηεζε κεγάισλ θαη πεξηζζφηεξν εκθαλψλ σο πξνο ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα έξγσλ πιεξνθνξηθήο. Σα κηθξά έξγα δε δηθαηνινγνχλ εχθνια λέα θνλδχιηα θαη δε ζεσξνχληαη άμηα ηδηαίηεξεο πξνζνρήο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαβνπιεχζεσλ γηα ηελ θαηάξηηζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Αληίζεηα, ηα κεγάια, αθξηβφηεξα θαη πεξηζζφηεξν ζεακαηηθά έξγα ζπρλά πξνηηκψληαη θαζψο είλαη επθνιφηεξν λα αμηνπνηεζνχλ επηθνηλσληαθά σο δείγκαηα πνιηηηθήο δξάζεο θαη αληαπφθξηζεο ζε πηεζηηθά πξνβιήκαηα. Απηή ε πξνζέγγηζε φκσο είλαη κάιινλ αηπρήο, αθνχ ν θίλδπλνο απνηπρίαο ελφο έξγνπ είλαη επζέσο αλάινγνο πξνο ην κέγεζνο ηνπ. Σα πνιχ κεγάια έξγα, δειαδή ηα δαπαλεξά, καθξνπξφζεζκα θαη πεξίπινθα πξνγξάκκαηα, πνιιέο θνξέο δελ απνδίδνπλ ηα αλακελφκελα. Μηα ξηδνζπαζηηθή πξνζέγγηζε πνπ πηνζεηείηαη νινέλα θαη ζπρλφηεξα ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα είλαη λα απνθεχγνληαη εληειψο ηα κεγάια έξγα θαη λα επηιέγνληαη κηθξφηεξα ζηε ζέζε ηνπο. Έλαο εηδηθφο απνθάιεζε ηελ αιιαγή απηή αλαπξνζαλαηνιηζκφ απφ ηηο θάιαηλεο ζηα δειθίληα. Ζ πηνζέηεζε ηεο πξνζέγγηζεο ησλ δειθηληψλ δελ ππαγνξεχεη ηε δηάζπαζε κεγάισλ έξγσλ ζε κηθξφηεξεο ελφηεηεο, αιιά πεξηζζφηεξν ηε κεηάβαζε ζε έλαλ δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζθέςεο θαη εξγαζίαο, κε ζπλνιηθά ρξνλνδηαγξάκκαηα έξγσλ πνπ λα κελ ππεξβαίλνπλ ηνπο έμη κήλεο, ηερληθή απιφηεηα, κεηξηνπαζείο θηινδνμίεο γηα επηρεηξεζηαθνχο ζηφρνπο. Παξφιν πνπ ηα κεγάια έξγα πιεξνθνξηθήο ζα έπξεπε λα απνθεχγνληαη θαηά ην δπλαηφ, ην θξάηνο ζπρλά έρεη πνιχ κεγάιν επηρεηξεζηαθφ εχξνο επζχλεο. Δθαηνκκχξηα πνιίηεο εμππεξεηνχληαη, θνξνινγνχληαη θαη ξπζκίδνπλ ηηο ππνζέζεηο ηνπο ζχκθσλα κε ηε λνκνζεζία, ελψ ρηιηάδεο ππάιιεινη ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ηερλνινγηθέο ππνδνκέο. Δπνκέλσο, δε θαίλεηαη πηζαλφ λα κπνξεί λα πεξηνξηζηεί ην κέγεζνο φισλ ησλ έξγσλ πιεξνθνξηθήο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Δθεί φπνπ ηα κεγάια έξγα είλαη αλαπφθεπθηα, ζα πξέπεη λα ζρεδηάδνληαη δηαξζξσκέλα ζε απηνηειή ηκήκαηα ηα νπνία λα κπνξνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο αιιαγέο ηερλνινγίαο, απαηηήζεσλ θαη επηρεηξεζηαθψλ ζπλζεθψλ. 27

29 2.4.1 Απνθπγή ησλ λενεκθαληδόκελσλ ηερλνινγηώλ Οη λέεο ηερλνινγίεο θαίλνληαη ειθπζηηθέο, θαζψο ζπρλά ηζρπξίδνληαη φηη πξνζθέξνπλ βέιηηζηεο ιχζεηο θαη εληππσζηαθέο δπλαηφηεηεο γηα επηρεηξεζηαθέο αιιαγέο. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, ππφζρνληαη ιχζεηο πνπ ζα δψζνπλ ζε έλαλ νξγαληζκφ ηε δπλαηφηεηα λα εθαξκφζεη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο ρσξίο λα κεηαβάιεη ηηο επηρεηξεζηαθέο ηνπ δηαδηθαζίεο. Καηά ζπλέπεηα, δελ είλαη πεξίεξγν ην γεγνλφο φηη νη νξγαληζκνί ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα πξνζπαζνχλ ζπλερψο λα αλαπηχζζνπλ ζπζηήκαηα βαζηδφκελα ζε λέεο ηερλνινγίεο. Ζ εκπεηξία έρεη δείμεη, σζηφζν φηη ζπζηήκαηα πνπ βαζίδνληαη ζε λέεο, φρη ηδηαίηεξα ψξηκεο ηερλνινγίεο είλαη πνιχ ζπρλά επάισηα ζηελ απνηπρία. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ηα πηζαλά νθέιε ίζσο λα δηθαηνινγνχλ ηφζν κεγάια ξίζθα, ζπλήζσο φκσο θάηη ηέηνην δελ ηζρχεη. Ο θίλδπλνο γηα απνηπρίεο κπνξεί λα κεησζεί κε ηε ρξήζε δνθηκαζκέλσλ κεζνδνινγηψλ θαη πξνζαξκφζηκνπ ινγηζκηθνχ, αλ θαη θάηη ηέηνην ζπλεπάγεηαη ζπρλά ηελ αλαγθαζηηθή πξνζαξκνγή ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ ζηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξεη ην πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα. Ζ ρξήζε πξνζαξκφζηκσλ πξντφλησλ αληί θάπνηνπ ινγηζκηθνχ πνπ ζα αλαπηπρζεί εμαξρήο γηα ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ νξγαληζκνχ, εθφζνλ βέβαηα απηφ είλαη εθηθηφ, έρεη απνδεηρζεί κηα θαιή ιχζε. ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ε ρξήζε θάπνηαο κε δνθηκαζκέλεο ηερλνινγίαο είλαη αλαπφθεπθηε, ε εθηέιεζε ελφο πξνγξάκκαηνο ζπζηεκηθψλ δνθηκψλ πξηλ ηελ ππνγξαθή ζχκβαζεο κε ηνλ πξνκεζεπηή ζα κπνξνχζε λα βνεζήζεη ζηνλ εληνπηζκφ, ηελ αμηνιφγεζε θαη ηε δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ Δληνπηζκόο θαη δηαρείξηζε ησλ θηλδύλσλ Ο εληνπηζκφο θαη ε δηαρείξηζε θηλδχλσλ έρνπλ χςηζηε ζπνπδαηφηεηα γηα ηελ επηηπρή δηνίθεζε έξγσλ πιεξνθνξηθήο. Μεξηθέο ρψξεο δηαζέηνπλ θαιά δνθηκαζκέλεο κεζνδνινγίεο θαη πξαθηηθέο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα, ελψ άιιεο βξίζθνληαη ζε πνξεία αλαδήηεζεο. 28

30 Οη αλεμάξηεηνη ζχκβνπινη πνπ πξνέξρνληαη απφ ρψξνπο εθηφο ηεο ππεξεζηαθήο δηνίθεζεο κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηνλ εληνπηζκφ ησλ θηλδχλσλ. Ζ πξαγκαηνπνίεζε ηέηνησλ αλεμάξηεησλ ειέγρσλ επηζθφπεζεο ζε θξίζηκα ζηάδηα ελφο έξγνπ κπνξεί λα δψζεη κηα πνιχηηκε εηθφλα γηα ηελ πγηή πνξεία ηνπ φινπ εγρεηξήκαηνο. Δληνχηνηο, γηα λα έρεη λφεκα ην λα πξνζηξέμεη θαλείο ζηηο ζπκβνπιέο ησλ εηδηθψλ ζα πξέπεη θαη νη επηθεθαιήο ελφο έξγνπ λα αληηκεησπίδνπλ έγθαηξα θαη κεζνδηθά ηα δεηήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ. Πξσηαξρηθή Αλάγθε είλαη ε πηνζέηεζε ελφο θνηλνχ πιαηζίνπ αξρψλ θαη πξνδηαγξαθψλ ζε νξγαλσηηθφ, επηρεηξεζηαθφ θαη ηερληθφ επίπεδν, βάζεη ησλ νπνίσλ ζα αλαπηχζζνληαη ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, ψζηε λα ππνζηεξίδεηαη ηφζν ε ειεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ, φζν θαη ε παξνρή νινθιεξσκέλσλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθψλ ζπλαιιαγψλ πξνο ηνπο πνιίηεο, ηηο επηρεηξήζεηο θαη άιινπο θνξείο [8]. Δίλαη σζηφζν αμηνζεκείσην φηη πνιιέο απνηπρίεο νθείινληαη ζηελ ειιηπή ζπκκφξθσζε πξνο πνιχ θαιέο κεζνδνινγηθέο θαηεπζχλζεηο θαη επηηπρψο δνθηκαζκέλεο πξαθηηθέο. Δίλαη αλαγθαίν λα εθαξκνζηνχλ ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο γλψζεο θαζψο θαη ζπζηήκαηα ειέγρνπ ησλ απνηειεζκάησλ, πξνζαξκνζκέλα ζηηο θαηά πεξίπησζε αλάγθεο Δλδπλάκσζε ηεο εγεηηθήο αληίιεςεο θαη ηεο ππεπζπλόηεηαο - Δζηίαζε ζηηο επηρεηξεζηαθέο αιιαγέο Καλέλα έξγν πιεξνθνξηθήο δελ ιεηηνπξγεί ελ θελφ. Αληίζεηα, θάζε πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη σο δηαξθέο εξγαιείν γηα ηελ επίηεπμε άιισλ ηειηθψλ ζθνπψλ ηδηαίηεξα γηα ηελ αιιαγή ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Δπνκέλσο, ηα έξγα πιεξνθνξηθήο είλαη θαη νπζίαλ έξγα επηρεηξεζηαθά θαη σο ηέηνηα πξέπεη λα δηεπζχλνληαη απφ ηελ αλψηαηε εγεζία θαη φρη απφ ζηειέρε εηδηθεπκέλα απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζε επί κέξνπο γλσζηηθά αληηθείκελα πιεξνθνξηθήο. Ζ εγεηηθή αληίιεςε θαη πξαθηηθή απνηειεί βαζηθφ δήηεκα ζηε δηαρείξηζε έξγσλ. Δάλ δελ ππάξρεη έλα ηθαλφηαην αλψηεξν ζηέιερνο ην νπνίν λα θέξεη ηελ ηειηθή επζχλε γηα ηελ επηηπρία ελφο έξγνπ, ηφηε ην έξγν πηζαλφηαηα ζα απνηχρεη. 29

31 Ζ δηαζεζηκφηεηα ηεο αλψηαηεο δηνίθεζεο σο πξνο ηελ απαηηνχκελε γηα ηελ επηηπρή εμέιημε ησλ έξγσλ επηκέιεηα είλαη εμ νξηζκνχ πεξηνξηζκέλε θαη ζπρλά δελ είλαη δπλαηφλ λα εκπιέμεη θαλείο ζηειέρε απηνχ ηνπ επηπέδνπ ζε ηερληθά φπσο ζεσξνχληαη ζπλήζσοδεηήκαηα πινπνίεζεο. Δθφζνλ φκσο έλαο δεκφζηνο νξγαληζκφο επηζπκεί ζπλεηδεηά λα θηλεηνπνηήζεη πνιπάξηζκνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο γηα έξγα κε θξίζηκεο ζπληζηψζεο πιεξνθνξηθήο, ην αίζζεκα ππεπζπλφηεηαο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο γηα ηα έξγα απηά ζα πξέπεη λα εδξαησζεί ζην επίπεδν ηεο αλψηαηεο δηνίθεζεο. Οκνίσο, γηα ηελ άξηηα δηαρείξηζε έξγσλ είλαη αλαγθαία ε απνζαθήληζε ησλ πιαηζίσλ ππεπζπλφηεηαο θαη ε νξηνζέηεζε ηνκέσλ επζχλεο. Πξέπεη λα είλαη μεθάζαξν εμ αξρήο πνηνο ζα θέξεη γηα ηελ παξαγσγηθή ιεηηνπξγία ελφο έξγνπ, πσο ζα κεηξεζεί θαη ζα εθηηκεζεί ζεηηθά ή αξλεηηθά- ε απφδνζε ηνπ θαη πφηε ζα γίλεη ε αμηνιφγεζε. Έηζη, ζην δεκφζην ηνκέα ε ζπκβνιή ηεο πιεξνθνξηθήο πξέπεη λα απεηθνλίδεηαη ζηηο δηνηθεηηθέο δνκέο θαη ιεηηνπξγίεο ησλ νξγαληζκψλ. Έλα απνκνλσκέλν νιηγνκειέο γξαθείν πιεξνθνξηθήο ίζσο επαξθεί γηα ηελ εζσηεξηθή ππνζηήξημε νξηζκέλσλ ηερληθψλ ιεηηνπξγηψλ, αιιά δελ είλαη ζε ζέζε λα εμππεξεηήζεη θξίζηκεο επηρεηξεζηαθέο εθαξκνγέο πνπ κεηαβάιινπλ ηε θπζηνγλσκία ηνπ νξγαληζκνχ θαη έρνπλ επηπηψζεηο ζε ζεκαληηθά ζεζκηθά θαη επηρεηξεζηαθά ζέκαηα. 2.5 Γηαρείξηζε ηεο γλώζεο θαη ησλ αλζξώπηλσλ πόξσλ. Έλα ζπλερψο επαλεξρφκελν πξφβιεκα είλαη ε έιιεηςε δεμηνηήησλ πιεξνθνξηθήο ζηνλ δεκφζην ηνκέα. ε κεξηθέο πεξηπηψζεηο ε έιιεηςε απηή θαζηζηά ηελ αλάπηπμε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ κε εζσηεξηθνχο πφξνπο (in-house) αλέθηθηε ελψ, απφ ηελ άιιε πιεπξά, δεκηνπξγεί εηεξνβαξείο ζρέζεηο κεηαμχ πξνκεζεπηψλ θαη πειαηψλ. Γηα λα αληηκεησπίζνπλ απηά ηα πξνβιήκαηα, πνιιέο ρψξεο έρνπλ αλαιάβεη πξσηνβνπιίεο ελίζρπζεο θαη δηαρείξηζεο ησλ δεμηνηήησλ ζε γλσζηηθά αληηθείκελα ηεο πιεξνθνξηθήο κέζσ ηεο θαηάξηηζεο πξνζσπηθνχ, ηεο δηνξγάλσζεο ζεκηλαξίσλ θαη ηεο δεκηνπξγίαο κεηξψσλ γηα ζηειέρε εηδηθεπκέλα ζε κεγάια έξγα πιεξνθνξηθήο. 30

32 Χζηφζν, κηα πεξηζζφηεξν ζεκαληηθή αηηία γηα ηελ έιιεηςε δεμηνηήησλ πιεξνθνξηθήο είλαη ε δπζθνιία πξφζιεςεο θαη ζπγθξάηεζεο ζηειερψλ κε ηαιέλην θαη θαιή θαηάξηηζε ζε απηφλ ηνλ ηνκέα. Οη ρακειφηεξνη κηζζνί, ε απψιεηα θχξνπο θαη ηα «πεδά» θαζήθνληα πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο έρνπλ νδεγήζεη πνιινχο λένπο πηπρηνχρνπο θαζψο θαη αλψηεξα ζηειέρε ζηελ επηδίσμε κηαο ζηαδηνδξνκίαο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Γεδνκέλνπ φηη ε αγνξά εξγαζίαο ζηνλ ηνκέα ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο είλαη εμαηξεηηθά δπλακηθή θαη ε ζπδήηεζε γηα άηνκα κε πςειά πξνζφληα απμάλεηαη ζπλερψο, ε αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ δεκφζηνπ σο εξγνδφηε είλαη αλαγθαίν λα εληζρπζεί αηζζεηά. Οη ηξφπνη γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα κε ηηο γεληθφηεξεο εξγαζηαθέο πξαθηηθέο ηνπ δεκνζίνπ ζηηο ρψξεο- κέιε ηνπ ΟΟΑ, αιιά κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ πςειφηεξνπο κηζζνχο, δηαθνξνπνηεκέλα ζπζηήκαηα ακνηβψλ θαη θαιχηεξεο κεζφδνπο δηαρείξηζεο ηεο γλψζεο θαη ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ. 2.6 Σα επίπεδα ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Ζ ηδέα ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο έρεη αξρίδεη πιένλ λα σξηκάδεη. ε παγθφζκηα θιίκαθα φιν θαη πεξηζζφηεξεο θπβεξλήζεηο βξίζθνληαη ζηε θάζε κεηάβαζεο απφ ηελ παξαδνζηαθή δηαθπβέξλεζε ζηελ ειεθηξνληθή. Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε κπνξεί λα δηαθξηζεί ζηα αθφινπζα ηξία βαζηθά κνληέια: Κυβέρνηση-με-κυβέρνηση (Government-to-Government): αθνξά φιεο εθείλεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα βειηηψζνπλ θαη ζα αλαβαζκίζνπλ ηηο ππεξεζίεο ηεο θπβέξλεζεο. Κυβέρνηση-με-πολίτη (Government-to-Citizen): αθνξά ζηηο ζρέζεηο ηεο θπβέξλεζεο κε ηνπο πνιίηεο. Αζρνιείηαη θπξίσο κε ζέκαηα λνκνζεζίαο θαη δεκνθξαηίαο. Κυβέρνηση-με-επιχείρηση (Government-to-Business): αθνξά ζηηο ζρέζεηο ηεο θπβέξλεζεο κε ηηο επηρεηξήζεηο. Δληνπίδεηαη ζε ζπλεξγαζίεο, θνηλέο δξαζηεξηφηεηεο ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Ζ κεηάβαζε απηή κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κηα ζεηξά απφ ζηξαηεγηθά, δηνηθεηηθά θαη ιεηηνπξγηθά νθέιε πνπ ζρεηίδνληαη κε: 31

33 ηελ θαιχηεξε αληαπφθξηζε ζηηο αλάγθεο ησλ πνιηηψλ. ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο αιιά θαη ηνπ ρξφλνπ αληαπφθξηζεο. ηε κεγαιχηεξε ηθαλνπνίεζε ησλ πνιηηψλ. ηελ ππνζηήξημε λέσλ θαη βειηίσζε πθηζηάκελσλ ζπλεξγαζηψλ. ηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ. ηελ αλαβάζκηζε ηεο εηθφλαο ηεο θπβέξλεζεο. ηελ πξφζβαζε ζε πεξηζζφηεξεο θαη αμηφπηζηεο πιεξνθνξίεο. Βέβαηα γηα λα πινπνηεζεί θαη λα ιεηηνπξγήζεη κε επηηπρία ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε είλαη απαξαίηεηνο ν ζσζηφο ζρεδηαζκφο πνπ ζα απνηειέζεη ηε βάζε θαη ζα νδεγήζεη ζηα νθέιε πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ. Ζ εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζην δεκφζην ηνκέα, κπνξεί λα γίλεη ζηαδηαθά ζε επίπεδα. Σα επίπεδα απηά ζα επηηξέςνπλ ηελ απξφζθνπηε ξνή πιεξνθνξηψλ απφ/πξνο ην δεκφζην ηνκέα θαη ζα δψζνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ πνιίηε αιιά θαη ζηηο επηρεηξήζεηο (ηδησηηθφο ηνκέαο) λα απνθηήζνπλ θαιχηεξε πξφζβαζε ζηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρεη ην θξάηνο. Σα επίπεδα απηά, μεθηλψληαο απφ ην πην ρακειφ θαη πξνρσξψληαο ζην πην πνιχπινθν, ρσξίδνληαη σο εμήο: Δπίπεδν 0 Δζσηεξηθή νξγάλσζε ηνπ θνξέα Γηα λα κπνξέζεη ν θνξέαο λα πξνρσξήζεη ζηε δηαδηθαζία ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο πξέπεη λα δεκηνπξγήζεη ηελ θαηάιιειε ππνδνκή. Απηφ ην επίπεδν πεξηιακβάλεη ελέξγεηεο φπσο: Πξνκήζεηα πιηθνχ (H/W) θαη ινγηζκηθνχ (S/W) γηα εθαξκνγέο γξαθείνπ (π.ρ. Ms Office). Γηθηπαθή δηαζχλδεζε ππάξρνληνο θαη θαηλνχξηνπ εμνπιηζκνχ. Ζ πξνκήζεηα ηνπ απαξαίηεηνπ εμνπιηζκνχ θαη ε δηθηπαθή δηαζχλδεζή ηνπ απνηεινχλ βαζηθή πξνυπφζεζε ψζηε λα κπνξέζνπλ ηα ππφινηπα επίπεδα λα πινπνηεζνχλ θαη ηειηθά λα κπνξέζεη ν θνξέαο λα ππνζηεξίμεη ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε. 32

34 Δπίπεδν 1 Ηιεθηξνληθό πξσηόθνιιν Σν πέξαζκα απφ ην θιαζηθφ πξσηφθνιιν (ην ρεηξφγξαθν) ζην ειεθηξνληθφ. ηα πιαίζηα ηεο νξζήο κεραλνξγάλσζεο ησλ εγγξάθσλ ελφο θνξέα ηφζν ησλ εηζεξρφκελσλ φζν θαη ησλ εμεξρφκελσλ απαηηείηαη ε κεηαθνξά απφ ηελ θιαζηθή πξσηνθφιιεζε (ρεηξφγξαθα) ζηελ ειεθηξνληθή. ην επίπεδν απηφ θαηαξγείηαη ην βηβιίν εηζεξρνκέλσλ/εμεξρφκελσλ εγγξάθσλ ζηνλ θνξέα θαη ε δηαθίλεζε εγγξάθσλ πιένλ θξαηείηαη ειεθηξνληθά ηφζν γηα εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ ζηελ πξσηνθφιιεζε φζν θαη γηα δηεπθφιπλζε αλαδήηεζεο θαη αλεχξεζεο ησλ εγγξάθσλ. ην επίπεδν απηφ, θάζε ππεξεζία ηνπ θνξέα έρεη δηθφ ηεο πξσηφθνιιν θαη ν αξηζκφο πξσηνθφιινπ δίλεηαη ρεηξσλαθηηθά απφ ηνλ ρξήζηε. Δπίπεδν 2 Business Process Re-engineering Σν επίπεδν ζρεηίδεηαη κε ηα αθφινπζα: Μειέηε αλαζρεδηαζκνχ ξνήο εγγξάθσλ θαη αιιειεμάξηεζεο εζσηεξηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη πξνεηνηκαζία φισλ ησλ δηαδηθαζηψλ ζην νξγαλφγξακκα ηνπ δεκφζηνπ θνξέα γηα ην επφκελν επίπεδν. Πξνδηαγξαθέο, ζρεδηαζκφο θαη πινπνίεζε εθαξκνγψλ πνπ ρξεηάδνληαη ηξνπνπνηήζεηο (legacy systems). Δηδηθά ζε απηφ ην επίπεδν εκθαλίδεηαη ε δηαθνξνπνίεζε θάζε θνξέα ηνπ δεκνζίνπ αλάινγα κε ην είδνο θαη ην εχξνο ησλ εθαξκνγψλ ηνπ. Γηα θάζε ηέηνην θνξέα ζα πξέπεη κεηά απφ εηδηθή κειέηε κα δεκηνπξγεζνχλ λέα επίπεδα εθαξκνγψλ. Γηα ηε κεηάβαζε ζηα ππφινηπα επίπεδα, πξέπεη λα γίλεη κηα θαηαγξαθή ησλ δηαδηθαζηψλ απφ νξγαλσηηθή πιεπξά ψζηε λα ζρεδηαζηεί ε ελνπνίεζε θαη ε επηθνηλσλία ηνπο ζην ζχλνιν ηνπ δεκφζηνπ θνξέα. Παξάιιεια, πξέπεη λα πξνδηαγξαθνχλ πψο νη εθαξκνγέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ήδε απφ ηηο ππεξεζίεο ηνπ θνξέα δχλαηαη λα παξακείλνπλ ζε ιεηηνπξγία κε κηθξέο παξεκβάζεηο θαη ηξνπνπνηήζεηο. 33

35 Δπίπεδν 3 Intranet ηεξίδεηαη ζην Δπηπέδνπ 0 θαη ζηηο ππάξρνπζεο ππνδνκέο. Οη ππάιιεινη ηνπ θνξέα, κέζσ ελφο Internet-based πεξηβάιινληνο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ εθαξκνγέο ηνπ ηκήκαηφο ηνπο ή άιισλ ηκεκάησλ ρσξίο λα είλαη εγθαηεζηεκέλεο νη εθαξκνγέο απηέο ζηνλ πξνζσπηθφ ηνπο ζηαζκφ εξγαζίαο. ε θάζε εθαξκνγή πνπ απαηηείηαη login ν ρξήζηεο (ππάιιεινο ηνπ θνξέα) δηαηεξεί ην login/password πνπ ρξεζηκνπνηνχζε θαη πξηλ ηελ πινπνίεζε ηνπ Δπηπέδνπ 3 (δπλαηφηεηα authorization, authentication). πγθεθξηκέλα κπνξεί λα αθνξά: Ζιεθηξνληθή δηαθίλεζε εγγξάθσλ (θαηάξγεζε hard-copy εγγξάθσλ). Γηαρείξηζε αξρείσλ θαη θνηλφο ρψξνο απνζήθεπζεο εγγξάθσλ. Παξαθνινχζεζε ηεο δηαζεζηκφηεηαο ησλ ππαιιήισλ (calendar) θαη αλάζεζε εξγαζηψλ (to do list). Γηνξγάλσζε εζσηεξηθψλ ζπλεδξηάζεσλ (έρνληαο εηθφλα γηα ηε δηαζεζηκφηεηα ησλ ππαιιήισλ αιιά θαη ησλ πφξσλ π.ρ. πφηε θαη πνηα αίζνπζα ζπλεδξηάζεσλ είλαη ειεχζεξε, θιπ.). Γηεθπεξαίσζε νθεηιψλ (εγγξάθσλ). Βηβιηνζήθε δηαζέζηκε on-line. Σειεθσληθφο θαηάινγνο ππαιιήισλ. Νέα, αλαθνηλψζεηο, πξνθεξχμεηο. Άιιεο εθαξκνγέο απαξαίηεηεο γηα ηελ νινθιήξσζε θαζεκεξηλψλ εξγαζηψλ πξνζαξκνζκέλεο ζηηο αλάγθεο θάζε ηκήκαηνο θαη θάζε δηεχζπλζεο (π.ρ. ζηηο πνιενδνκίεο, δηαρείξηζε νηθνδνκηθψλ αδεηψλ θαη έιεγρνο απζαηξέησλ). 34

36 Δπίπεδν 4 Απηνκαηνπνηεκέλν πξσηόθνιιν ε φζεο εθαξκνγέο απαηηείηαη, δηαηίζεηαη απφ ην Δπίπεδν 1 αξηζκφο πξσηνθφιινπ απηφκαηα ρσξίο ηελ πξνζσπηθή ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ πξσηνθφιινπ απφ ην ρξήζηε. Ζ εθαξκνγή απηή απνηειεί ηελ πχιε εηζφδνπ θαη εμφδνπ ησλ εγγξάθσλ θαη ησλ θαθέισλ πνπ δηαρεηξίδεηαη ζπλνιηθά ν θνξέαο. Ζ δφκεζή ηεο ζα πξέπεη λα δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην ζχζηεκα λα θαηαγξάθεη, λα παξαθνινπζεί, λα ειέγρεη θαη λα ελεκεξψλεη ην ζχλνιν ησλ ελεξγεηψλ εζσηεξηθψλ θαη εμσηεξηθψλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη απφ ηνπο ππεχζπλνπο παξαιαβήο θαη εμππεξέηεζεο ησλ πνιηηψλ, κε ζπλέπεηα ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο θαη ηελ αλαβάζκηζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Ζ πξσηνθφιιεζε ησλ εγγξάθσλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζηηο κνλάδεο ηεο θεληξηθήο θιάζεο, ελψ κέζσ δηθηχνπ ζα γίλεηαη ε παξαθνινχζεζε κε ηε ρξέσζε θάζε εγγξάθνπ ζε ζπγθεθξηκέλε κνλάδα, ηνκέα θαη άηνκν ηεο θεληξηθήο ή άιιεο θιάζεο. Ζ εηζαγσγή ησλ εγγξάθσλ ζην ζχζηεκα ζα πξέπεη λα γίλεηαη κε ηελ απηφκαηε επηινγή αξηζκνχ πξσηνθφιινπ θαη εκεξνκελίαο, ελψ ηα ζέκαηα ησλ εγγξάθσλ ζα επηιέγνληαη απφ ζπγθεθξηκέλε ιίζηα, ε νπνία ζα είλαη εληαία γηα ην ζχλνιν ησλ κνλάδσλ θάζε θιάζεο ηνπ θνξέα. Ζ ιίζηα ζα κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί θαη λα ζπκπιεξσζεί απφ ηνπο δηαρεηξηζηέο ηνπ ζπζηήκαηνο φπνηε ρξεηαζζεί. Ζ εηζαγσγή ηνπ απνζηνιέα ζα πξέπεη λα γίλεηαη κία θνξά ζην ζχζηεκα θαη ε επηινγή ηνπ ζε επφκελε θαηαρψξεζε λα γίλεηαη απφ ιίζηα απνζηνιέσλ. Θα πξέπεη λα ππάξρεη ν δηαρσξηζκφο αλ πξφθεηηαη γηα εηζεξρφκελν ή εμεξρφκελν έγγξαθν. Δπίζεο ρξεηάδεηαη λα δηαρσξίδεηαη ε πξσηνθφιιεζε εζσηεξηθήο θαη εμσηεξηθήο σο πξνο ηo θνξέα δηαθίλεζεο εγγξάθσλ. Αθφκε ν αξηζκφο πξσηνθφιινπ ζα πξνηείλεηαη απφ ην ινγηζκηθφ, κε αχμνπζα ζεηξά θαη ζα δηαζθαιίδεηαη φηη είλαη κνλνζήκαληνο ζε φιν ην εχξνο ηνπ θνξέα. Καζψο νη κνλάδεο ηνπ θνξέα έρνπλ πνιιαπιή επηθνηλσλία κε κία ζεηξά απφ δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη νξγαληζκνχο θαηά ηελ πινπνίεζε ηνπ ειεθηξνληθνχ πξσηνθφιινπ ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε ε ζπκβαηφηεηα θαη ε ζπλεξγαζία κε αληίζηνηρν ινγηζκηθφ (π.ρ. Γήκνπο, Ννκαξρίεο, Τπνπξγεία, Πεξηθέξεηεο), έρνληαο έλα εηδηθφ πεδίν θαηαρψξεζεο ηνπ αξηζκνχ πξσηνθφιινπ πνπ πξνέξρεηαη απφ ηνλ εμσηεξηθφ θνξέα. Ζ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ ιεηηνπξγηθψλ κνλάδσλ ηνπ ινγηζκηθνχ ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη κε αζθάιεηα κε ηε ρξήζε θξππηνγξάθεζεο. Υξεηάδεηαη λα ππάξρεη 35

37 δπλαηφηεηα δηαβάζκηζεο αζθάιεηαο θαηά ηελ επεμεξγαζία απφ ην πξσηφθνιιν θαη φπνπ επηζπκείηαη λα θσδηθνπνηείηαη αληίζηνηρα ην ελ ιφγσ έγγξαθν. Δπίπεδν 5 Δληαία αλαγλώξηζε εζσηεξηθώλ ρξεζηώλ Μειέηε, ζρεδηαζκφο θαη πινπνίεζε ελφο login/password γηα φιεο ηηο εθαξκνγέο πνπ ην απαηηνχλ θαη πνπ αληηζηνηρεί ζε θάζε εζσηεξηθφ ρξήζηε. ήκεξα ζηα δηάθνξα πξνγξάκκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο θπβεξλεηηθέο ππεξεζίεο, θάζε ππάιιεινο/ρξήζηεο έρεη δηαθνξεηηθφ login/password γηα λα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηα πξνγξάκκαηα σο κνλαδηθφο θαη λα είλαη ζε ζέζε λα ηα ρξεζηκνπνηεί. Με ην επίπεδν απηφ, ζα απνδίδεηαη ζε θάζε ρξήζηε κνλαδηθφ δεχγνο login/password κε ην νπνίν ζα κπνξεί λα πξνζπειαχλεη νπνηνδήπνηε πξφγξακκα ρξεζηκνπνηείηαη εζσηεξηθά ζηηο ππεξεζίεο ηνπο. Δπίπεδν 6 Portal Γεκηνπξγία «πχιεο» πξνο ηνπο πνιίηεο κε πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ην δεκφζην θνξέα θαη ηνκέα ρσξίο λα ρξεηάδεηαη authentication ηνπ ρξήζηε. Δλδεηθηηθά κπνξεί λα πεξηέρεη: Αλαθνηλψζεηο, λέα. Πξνθεξχμεηο, δηαγσληζκνί. Νφκνη, πξνεδξηθά δηαηάγκαηα. On-line βηβιηνζήθεο κε έγγξαθα πνπ δελ παξέρνληαη δσξεάλ. Γειηία ηχπνπ. Οδεγίεο πξνο ηνλ πνιίηε γηα δηεθπεξαίσζε θάπνηαο ζπλαιιαγήο. Γεκνπξαζίεο. Παξνπζίαζε θνξέα πξνο ηνπο πνιίηεο θαη ησλ επνπηεπφκελσλ θνξέσλ ηνπ. Links ζε άιια portals/sites ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο θαη πεγψλ ελδηαθεξφλησλ πιεξνθνξηψλ, ζρεηηθψλ κε ην αληηθείκελν ηνπ ίδηνπ ηνπ δεκφζηνπ θνξέα. 36

38 Αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ. Σειέθσλα πξνζσπηθνχ γηα ην θνηλφ. Help desk πνιηηψλ. Υάξηεο ηνπ portal. Με απηφ ηνλ ηξφπν ε εηθφλα ηεο θπβέξλεζεο θαίλεηαη νινθιεξσκέλε θαη φρη ζαλ κηα ζπιινγή δηαθνξεηηθψλ επηκέξνπο θνκκαηηψλ. Ο πνιίηεο κπνξεί λα εμππεξεηεζεί επηζθεπηφκελνο κία θαη κφλε ηνπνζεζία (one-stop shop). Δπίζεο, κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνληαη θαη vortals (θάζεηα portals). Δπίπεδν 7 Δληαία αλαγλώξηζε εμσηεξηθώλ ρξεζηώλ Μειέηε, ζρεδηαζκφο θαη πινπνίεζε ελφο login/password γηα φιεο ηηο εθαξκνγέο πνπ ην απαηηνχλ θαη αληηζηνηρεί ζε θάζε εμσηεξηθφ ρξήζηε. Αθνξά εθαξκνγέο πνπ είλαη ήδε ζε ειεθηξνληθή κνξθή θαη γηλφηαλ ρξήζε ηνπο κε ηελ πξνζσπηθή παξνπζία ηνπ πνιίηε ζην ζπγθεθξηκέλν ηκήκα/δηεχζπλζε θαη δελ αθνξά εθαξκνγέο πνπ ζα πινπνηεζνχλ ζηα πιαίζηα ηνπ Δπηπέδνπ 8. Δπίπεδν 8 Αλαβάζκηζε πύιεο κε εθαξκνγέο πξνζαξκνζκέλεο ζε θάζε ρξήζηε Δλεκέξσζε θαη εκπινπηηζκφο ηεο πχιεο κε εθαξκνγέο πνπ απαηηνχλ απφ αζζελή έσο πνιχ ηζρπξή απζεληηθνπνίεζε (authentication) εμσηεξηθψλ ρξεζηψλ. θνπφο είλαη ε πχιε λα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο ρξεζηψλ λα πξνζπειαχλνπλ ηηο πιεξνθνξίεο θαη ηηο ππεξεζίεο αλάινγα κε ηα δηθαηψκαηα πξφζβαζεο πνπ ηνπο έρνπλ δνζεί. Οη ρξήζηεο ηεο πχιεο κπνξνχλ λα αλήθνπλ ζηηο αθφινπζεο πνιχ γεληθέο θαηεγνξίεο: Πνιίηεο. Τπάιιεινη ησλ Τπνπξγείσλ θαη άιισλ δεκφζησλ θνξέσλ. Τπάιιεινη νξγαληζκψλ. Γηαρεηξηζηέο. 37

39 Ζ πχιε ζα πξέπεη λα παξέρεη έλα θεληξηθφ ζεκείν ζπζζψξεπζεο δεδνκέλσλ θαη δηαζχλδεζεο κε πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο εθαξκνγέο θαη ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ δηάθνξνπο ζπκκεηέρνληεο νη νπνίνη βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθέο ηνπνζεζίεο. πλεπψο ην ζέκα ηεο αζθάιεηαο θαη ηνπ ρεηξηζκνχ ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απνηειεί πξψηε πξνηεξαηφηεηα. Γηα ηελ αμηφπηζηε θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία ηεο πχιεο απαηηείηαη ν νξηζκφο κηαο πνιηηηθήο αζθάιεηαο ζχκθσλα κε ηελ νπνία ν πνιίηεο ζα ρξεζηκνπνηεί ην ίδην login/password κπαίλνληαο ζην ζπγθεθξηκέλν ρψξν νπφηε θαη ζα αλαγλσξίδεηαη απφ ην ζχζηεκα κέρξη λα θάλεη logout. Οη ππεξεζίεο πνπ ζα παξέρεη ε πχιε αθνξνχλ φιεο ηηο παξαπάλσ θαηεγνξίεο ρξεζηψλ θαη ελδεηθηηθά είλαη νη αθφινπζεο: Γεκνζίεπζε πιεξνθνξηψλ θαη δηαζχλδεζε ππαξρφλησλ δηαδηθηπαθψλ ηφπσλ. Αλαδήηεζε θαη αλάθηεζε πιεξνθνξηψλ. Αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ θαη ππνβνιή ζηνηρείσλ γηα πεξαηηέξσ επεμεξγαζία. Απνζηνιή ζην δεκφζην θνξέα κε πξνζσπηθή πιεξνθνξία ζην πεξηερφκελν ηνπ θεηκέλνπ. Λήςε απφ ηνλ ππεχζπλν ηνπ δεκφζηνπ θνξέα κε πξνζσπηθή πιεξνθνξία. Ζιεθηξνληθή ζπκπιήξσζε αηηήζεσλ φπνπ δελ απαηηείηαη ππνγξαθή. Δπεηζφδηα δσήο (απφθηεζε ελφο κσξνχ, αιιαγή δηεχζπλζεο, κεηαλάζηεπζε, απφθηεζε δηπιψκαηνο νδήγεζεο, αληηκεηψπηζε εγθιήκαηνο). E-learning. πκκεηνρή ζηα θπβεξλεηηθά δξψκελα κε πξνζσπηθή ςήθν κέζσ ηεο «πχιεο». Υψξνο αληαιιαγήο απφςεσλ κε άιινπο πνιίηεο. Τπνβνιή παξαπφλσλ. 38

40 Ζιεθηξνληθή ζπκπιήξσζε θνξνινγηθήο δήισζεο θαη Φ.Π.Α. Οηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο. Ζιεθηξνληθφ εκπφξην. On-line βηβιηνζήθεο επί πιεξσκή. Ζιεθηξνληθή δηαθίλεζε ηαηξηθψλ θαθέισλ. Τπεξεζίεο αληηκεηψπηζεο εθηάθησλ πεξηζηαηηθψλ. Δπηπιένλ ιεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζα παξέρνληαη αθνξνχλ: Πνιχγισζζε ππνζηήξημε. Σν πεξηερφκελν ηεο πχιεο ζα πξέπεη λα ππνζηεξίδεη θαη άιιεο γιψζζεο εθηφο ηεο Διιεληθήο. Μεραλή αλαδήηεζεο (search engine) κε δπλαηφηεηεο ηαμηλφκεζεο γηα αλαδήηεζε θαη δεκηνπξγία επξεηεξίσλ γηα δνκεκέλα θαη κε δεδνκέλα. Ζ κεραλή αλαδήηεζεο πξέπεη λα ιεηηνπξγεί αλεμαξηήησο γιψζζαο. Τπεξεζίεο φπσο ειεθηξνληθνί ρψξνη ζπδεηήζεσλ (on-line θαη off-line) κέξνο ησλ νπνίσλ ζα απεπζχλνληαη ζε άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο (ΑΜΔΑ). Δληαία θαη απηνκαηνπνηεκέλε εμππεξέηεζε ρξεζηψλ κέζσ πνιιαπιψλ θαλαιηψλ επηθνηλσλίαο (web, ). Γπλαηφηεηα επέθηαζεο ησλ θαλαιηψλ επηθνηλσλίαο (π.ρ. ζε sms θαη fax). Δξγαιεία δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ (content management tools) πχιεο γηα ηε ζπληήξεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ. Ζ δηαρείξηζε ηνπ πεξηερνκέλνπ αθνξά ζηε δεκηνπξγία, ζηε δηαρείξηζε θαη ζηελ παξάδνζε ηνπ πεξηερνκέλνπ. Γπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο πξνζσπηθψλ ζειίδσλ (personalization) γηα θάζε ρξήζηε πνπ ζα πεξηέρνπλ ηηο πιεξνθνξίεο θαη ηηο πξνηηκήζεηο ηνπο. Τπεξεζίεο αζθάιεηαο (security policy). 39

41 Αδηάιεηπηε (24/7), αζθαιήο θαη δηαβαζκηζκέλε ιεηηνπξγία, κε δηαζεζηκφηεηα ηνπιάρηζηνλ 99,99%. Αλνηρηή αξρηηεθηνληθή ψζηε λα επεθηείλεηαη αλάινγα κε ηελ αχμεζε ησλ ρξεζηψλ θαη ηεο θίλεζεο ηνπ θφκβνπ. Παξαθνινχζεζε ηεο δηαδηθηπαθήο ζπκπεξηθνξάο θαη επηζθεςηκφηεηαο ησλ ρξεζηψλ θαη ζηαηηζηηθά εξγαιεία γηα αλάιπζε φισλ ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ δηαθηλνχληαη κέζσ ηνπ θφκβνπ. Δχθνιε δηαρείξηζε ηνπ θφκβνπ απφ εχρξεζην θεληξηθφ εξγαιείν ειέγρνπ κε δηαβαζκηζκέλε πξφζβαζε θαη αζθάιεηα. Γπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο ηεο πξνφδνπ επεμεξγαζίαο αηηεκάησλ θαη ζρεηηθήο ελεκέξσζεο ηνπ αηηνχληνο κέζσ π.ρ. ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ. Δπίπεδν 9 Φεθηαθέο Τπνγξαθέο (digital signatures) ε αληίζεζε κε ηα έγγξαθα πνπ ελζσκαηψλνληαη ζε ραξηί, ηα ειεθηξνληθά έγγξαθα είλαη πεξηζζφηεξν επηξξεπή ζε αιινηψζεηο ή πιαζηνγξαθήζεηο. Γηα λα απνθεπρζεί ινηπφλ ν θίλδπλνο αλεπηζχκεησλ ηξνπνπνηήζεσλ, αλαπηχρζεθαλ κε ηε βνήζεηα θξππηνγξαθηθψλ κεζφδσλ δηαδηθαζίεο ςεθηαθήο ππνγξαθήο. Δίλαη απαξαίηεηε φκσο ε λνκηκνπνίεζε ησλ ςεθηαθψλ ππνγξαθψλ, ψζηε λα κπνξνχλ νη αηηήζεηο, ηα έγγξαθα θαη νη ζπλαιιαγέο ελ γέλεη πνπ απαηηνχζαλ σο ηψξα ηελ ππνγξαθή ηνπ πνιίηε λα θαιχπηνληαη απφ ηελ απνζηνιή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ εγγξάθσλ απφ ην κεράλεκα ηνπ πνιίηε κε ςεθηαθή εθαξκνγή. Ζ ςεθηαθή ππνγξαθή εθπιεξψλεη ηαπηφρξνλα θπξίσο δχν ιεηηνπξγίεο. Ζ κία είλαη επηβεβαησηηθή, δειαδή ν παξαιήπηεο κπνξεί λα είλαη ζίγνπξνο φηη ην παξαιακβαλφκελν κήλπκα αλήθεη, ρσξίο ελδηάκεζεο ηξνπνπνηήζεηο, ζηνλ απνζηνιέα θαη ε άιιε είλαη εκπηζηεπηηθή, δειαδή ν παξαιήπηεο εκπηζηεχεηαη φηη κφλν απηφο ζα δηαβάζεη ην ειεθηξνληθφ θείκελν θαη φρη θαη αλεπηζχκεηνη ηξίηνη. Ζ ςεθηαθή ππνγξαθή δελ απνηειεί, φπσο ίζσο ν φξνο παξαπιαλεηηθά ππνλνεί, ηελ ειεθηξνληθή απνηχπσζε ηεο ηδηφρεηξεο ππνγξαθήο, αιιά είλαη ζηελ νπζία κηα «θιεηδσκέλε» ζχληκεζε ελφο ειεθηξνληθνχ θεηκέλνπ. Απηή ε ζχληκεζε ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί παξαζηαηηθά σο δαθηπιηθφ απνηχπσκα ηνπ 40

42 ειεθηξνληθνχ θεηκέλνπ. Ζ βάζε ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηε δεκηνπξγία ηεο ςεθηαθή ππνγξαθήο είλαη θξππηνγξαθηθνί αιγφξηζκνη, πνπ ρξεζηκνπνηνχλ δηαθνξεηηθά θιεηδηά γηα ην «θιείδσκα» θαη ην «μεθιείδσκα» ελφο ειεθηξνληθνχ κελχκαηνο. Δπίπεδν 10 Smart cards Απνηειεί πξνεγκέλε θαη αζθαιή κνξθή authentication γηα λα κπνξεί ν πνιίηεο λα ρξεζηκνπνηεί ην portal θαη εκπεξηέρεη θξππηνγξάθεζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Οη smart cards απνηεινχλ ηελ πιένλ δηαδεδνκέλε κέζνδν πηζηνπνίεζεο ησλ ζπλαιιαζζφκελσλ. Οη θάξηεο απηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα ηνπ επαλαπξνζδηνξηζκνχ ησλ ζηνηρείσλ πνπ ηεξνχλ ζηε κλήκε ηνπο θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε πξνεγκέλεο εθαξκνγέο. ε απηέο απνζεθεχνληαη κνλαδηθά ζηνηρεία γηα ηνλ ηδηνθηήηε ηνπο ηα νπνία ρξεζηκεχνπλ ζηελ πηζηνπνίεζή ηνπ φπσο κηα αζηπλνκηθή ηαπηφηεηα θαη ζηνηρεία πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο πξνεγκέλεο εθαξκνγέο δηεπθνιχλνληαο ηε ζπλαιιαγή ησλ θαηφρσλ smart cards κε ηελ Κπβέξλεζε, απηνκαηνπνηψληαο δηαδηθαζίεο πνπ κε ην ζπκβαηηθφ ηξφπν δηεθπεξαίσζήο ηνπο ζα απαηηνχζαλ πνιχ πεξηζζφηεξν ρξφλν, γξαθεηνθξαηία θαη νπξέο ζηα γξαθεία εμππεξέηεζεο ηνπ θνηλνχ, θιπ. Αλάινγα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θάζε θνξέα πξνθχπηεη έλα πιήζνο εθαξκνγψλ κε smart cards, νη νπνίεο ζα πξέπεη θαη απηέο λα ηαμηλνκεζνχλ ζε δηάθνξα επίπεδα αλάινγα κε ηε ιεηηνπξγηθή ηνπο δηάζηαζε. Δπίπεδν 11 Μεηαγιώηηηζε Μεηάθξαζε ησλ εθαξκνγψλ πνπ είλαη δηαζέζηκεο ζηνπο πνιίηεο ζε δηάθνξεο γιψζζεο ιφγσ αξηζκνχ κεηαλαζηψλ ζηε ρψξα καο θαη εληαίαο αγνξάο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ιεο νη παξαπάλσ ιεηηνπξγίεο ζα πξέπεη λα είλαη θαηαλνεηέο θαη πξνζπειάζηκεο απφ κε Διιελφθσλνπο θαηνίθνπο θαζψο ε ρψξα καο απνηειεί πφιν έιμεο πνιιψλ νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ πνπ ζηελ πξνζπάζεηα αλεχξεζεο εξγαζίαο ρξεηάδεηαη λα δηεθπεξαηψζνπλ ζπλαιιαγέο κε θπβεξλεηηθέο ππεξεζίεο θαη νη ζπλαιιαγέο απηέο σο ηψξα έρνπλ ραξαθηεξηζηεί ππεξβνιηθά ρξνλνβφξεο θαη δχζθνιεο. 41

43 Δπίπεδν 12 Φεθηαθή Σειεόξαζε Πξνζπέιαζε ηεο «πχιεο» κέζσ ςεθηαθήο ηειεφξαζεο. Σν απψηεξν ζηάδην ειεθηξνληθήο θπβέξλεζεο φπνπ ν πνιίηεο (Έιιελαο ή κε) ζα είλαη ζε ζέζε λα πξνζπειαχλεη ηηο ππεξεζίεο απηέο κέζσ ηεο ηειεφξαζήο ηνπ φπσο αιιάδεη ηα θαλάιηα αλάινγα κε ηηο πξνηηκήζεηο ηειεζέαζεο ηνπ, θαζψο ε ηειεφξαζε είλαη έλα κέζν επηθνηλσλίαο πην πξνζηηφ θαη γλψξηκν ζην κέζν πνιίηε. Δπίπεδν 13 Γνξπθνξηθή Δπηθνηλσλία Δλεκέξσζε ησλ θπβεξλεηηθψλ ζηειερψλ θαη αληαιιαγή απφςεσλ κέζσ ησλ δνξπθνξηθψλ ζεκάησλ (GPS). Σν πξνεγκέλν απηφ ζηάδην απνηειεί ηνλ ηξφπν ελεκέξσζεο ησλ θπβεξλεηηθψλ ζηειερψλ γηα ηα ηεθηαηλφκελα ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν θαηά ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο εθηφο Διιάδαο κέζσ δνξπθνξηθνχ ζήκαηνο. Δπηπιένλ, δίλεη ηε δπλαηφηεηα απνζηνιήο ζχληνκσλ πιεξνθνξηψλ ζην portal γηα ηελ ηαρχηεξε ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ θαζψο θαη ζπλνκηιίαο ηφζν κεηαμχ ησλ ζηειερψλ αιιά θαη κε ηνπο πνιίηεο γηα θαίξηα θπβεξλεηηθά ζέκαηα. πκπεξάζκαηα Οη θπβεξλήζεηο έρνληαο ζαλ αξσγφ ηελ πιεξνθνξηθή θαη ην Γηαδίθηπν πξνσζνχλ θαη ππνζηεξίδνπλ ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε κε ζηφρν ηελ ηαρχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε εμππεξέηεζε ησλ πνιηηψλ απφ ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο. Σν εγρείξεκα απηφ δελ είλαη εχθνιν αθνχ απαηηεί ζσζηφ θαη έγθαηξν ζρεδηαζκφ, δηαζεζηκφηεηα ησλ ππνδνκψλ ζε επξεία θιίκαθα αιιά θαη αιιαγή ηεο λννηξνπίαο ησλ πνιηηψλ. Χζηφζν αθνινπζψληαο ζηαδηαθά κηα ζεηξά απφ επίπεδα, ε κεηάβαζε απφ ηελ παξαδνζηαθή ζηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε κπνξεί λα επηηχρεη. Οη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ νπζηαζηηθά πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε αξθεί λα πηνζεηεζνχλ απφ ην θξάηνο θαη ηνπο πνιίηεο ζηα πιαίζηα φκσο κηαο επξχηεξεο αλαδηνξγάλσζεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Σν απνηέιεζκα ζα είλαη λα επηηξαπεί ε απξφζθνπηε ξνή πιεξνθνξηψλ απφ θαη πξνο ην δεκφζην ηνκέα θαη λα δνζεί ε δπλαηφηεηα ζηνπο πνιίηεο αιιά θαη ζηηο επηρεηξήζεηο λα απνθηήζνπλ θαιχηεξε πξφζβαζε ζηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρεη ην θξάηνο. 42

44 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Παξαδείγκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο 3.1 Παξαδείγκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζην εμσηεξηθό. Οη απαηηήζεηο ησλ πνιηηψλ ζήκεξα απμάλνληαη ζπλερψο θαη ε αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ θαζψο θαη ε δηεθπεξαίσζε δηαθφξσλ εξγαζηψλ έρεη σο απνηέιεζκα ην ράζηκν πνιχηηκνπ ρξφλνπ ζηνλ εληνπηζκφ ηνπ ππεχζπλνπ θνξέα θαη αλακνλή ζηηο νπξέο. Παξάιιεια, ην πνζνζηφ ησλ πνιηηψλ πνπ εμνηθεηψλεηαη κε ην δηαδίθηπν νινέλα θαη απμάλεη ηα ηειεπηαία ρξφληα. Απηά ηα δχν γεγνλφηα νδεγνχλ πνιινχο θπβεξλεηηθνχο θνξείο λα πξνβαίλνπλ ζηε δηάζεζε εθαξκνγψλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο κέζσ δηθηπαθψλ ηφπσλ (web-sites) ηα νπνία απνζθνπνχλ ζηελ ηαρεία εμππεξέηεζε ησλ πνιηηψλ πνπ απεπζχλνληαη ζε απηνχο. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία έξεπλαο [9] απφ ηηο πξσηνπφξεο ρψξεο ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο είλαη ν Καλαδάο. Ζ πχιε πξνζθέξεη ππεξεζίεο πνπ είλαη νξγαλσκέλεο αλάινγα κε ηελ νκάδα-ζηφρν ζηελ νπνία απεπζχλνληαη π.ρ. Καλαδνί πνιίηεο, κε Καλαδνί πνιίηεο, επηρεηξήζεηο, θιπ. Οη Ζ.Π.Α. επίζεο έδεημαλ απφ λσξίο έλα ζηαζεξφ πξνβάδηζκα γηα ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε γεγνλφο πνπ ζπλδέεηαη άκεζα κε ην φηη απνηεινχλ έλαλ απφ ηνπο θπξηφηεξνπο πξνκεζεπηέο ιχζεσλ ινγηζκηθνχ θαη εμνπιηζκνχ. ε απηφ ζπλεηέιεζε επίζεο ζεκαληηθά θαη ν πςειφο δείθηεο δηείζδπζεο ησλ Ακεξηθαλψλ πνιηηψλ ζην δηαδίθηπν (απφ 23% ην Φεβξνπάξην ηνπ 1998 ζε 56% ην Ννέκβξην ηνπ 2000). Ζ πξψηε πχιε πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα απηφλ ην ζθνπφ είλαη ε ζε κηα πξνζπάζεηα λα ζπγθεληξσζνχλ φινη νη δηθηπαθνί ηφπνη ηεο θπβέξλεζεο ζε έλα ζεκείν (one-stop shop). Ζ πχιε απνηειεί ηελ πξνζπάζεηα ηεο Βξεηαληθήο θπβέξλεζεο γηα παξνρή ππεξεζηψλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Ζ ππνβνιή αηηήζεσλ γηα επηζηξνθή Φ.Π.Α., ε επηζηξνθή θφξνπ θαη νη θνηλνηηθέο επηδνηήζεηο ζηνλ αγξνηηθφ ηνκέα είλαη νη βαζηθέο ππεξεζίεο πνπ ππνζηεξίδεη ε πχιε ζήκεξα. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε, κε ην πξφγξακκα «Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο» ζηεξίδεη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ δηαδηθηχνπ γηα ηελ on-line δηαθπβέξλεζε. Σν επηρεηξεζηαθφ ζρέδην «e- 43

45 Europe» πεξηιακβάλεη ζεκαληηθέο δξάζεηο ππνζηήξημεο θαη πξνψζεζεο ηεο ειεθηξνληθήο θπβέξλεζεο: Πξφγξακκα econtent ( γηα ηελ αλάπηπμε ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ. Πξφγξακκα econtentplus ( γηα ηελ βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο, ηεο ρξεζηηθφηεηαο θαη ηεο αμηνπνίεζεο ηνπ Δπξσπατθνχ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ. Πξφγξακκα IDABC-Interoperable Delivery of Pan-European egovernment Services to Public Administrations, Business and Citizens ( γηα ηελ παξνρή παλεπξσπατθψλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζηηο δεκφζηεο δηνηθήζεηο, ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ζηνπο πνιίηεο. Πξφγξακκα IST-Information Society Technologies ( γηα ηελ πινπνίεζε έξγσλ έξεπλαο econtent Σν πξφγξακκα econtent γηα ην ρξνληθφ δηάζηεκα 2001 έσο 2005 ήηαλ έλα απφ κηα ζεηξά πξνγξακκάησλ εθπνλεζέλησλ γηα ηελ ηφλσζε ηεο εμέιημεο θαη ηεο αλάπηπμεο ηνπ ηνκέα ηνπ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ ζηελ Δπξψπε. Σν βαζηθφ ηνπ κέιεκα ήηαλ λα παξαζρεζεί ζηηο Δπξσπατθέο επηρεηξήζεηο θαη ζηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο θαη ρξήζεο πςειήο πνηφηεηαο ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ Δπξσπατθήο πξνέιεπζεο κε ηξφπν θαηάιιειν γηα ηηο αλάγθεο ηνπο. Σν επξχηεξν πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο πεξηειάκβαλε ηελ ελζσκάησζε ησλ (ηφηε) ππνςήθησλ ρσξψλ (πνιιέο απφ ηηο νπνίεο είλαη πιένλ θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο) θαη άιινπο εμειηζζφκελνπο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθήο πνιηηηθήο, πεξηιακβαλνκέλσλ εηδηθφηεξα ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζαβφλαο. 44

46 Δπίθεληξν ηεο ηειηθήο αμηνιόγεζεο: Ο ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο 100 εθαη. επξψ γηα ην πξφγξακκα αλαιήθζεθε πιήξσο θαη νη ζρεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο νινθιεξψζεθαλ ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ, ελεξγνπνηψληαο ηελ αλάγθε γηα ηελ παξνχζα εθ ησλ πζηέξσλ ηειηθή αμηνιφγεζε. ην κέζν πεξίπνπ ηνπ πξνγξάκκαηνο, ην 2003, πξαγκαηνπνηήζεθε ελδηάκεζε αμηνιφγεζε αιιά ηφηε ήηαλ εμαηξεηηθά λσξίο γηα λα εμεηαζηεί ε ζπκβνιή ησλ νξαηψλ απνηειεζκάησλ θαη ηεο απφδνζεο ησλ ππφ εμέιημε πξνγξακκάησλ ζηηο επξχηεξεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζεηηθέο επηπηψζεηο πνπ είραλ ηεζεί σο ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο. Οη ελ ιφγσ ζεηηθέο επηπηψζεηο θαη αλάγθε απαηηνχλ ρξφλν γηα ηελ αλάπηπμή ηνπο (θαη φλησο εμαθνινπζεί λα είλαη πνιχ λσξίο γηα λα ζεσξεζεί φηη απηέο είλαη πιήξσο νξαηέο). Έηζη κεγάιν κέξνο ηεο παξνχζαο αμηνιφγεζεο αζρνιήζεθε κε ην βαζκφ ζηνλ νπνίν ην πξφγξακκα θαη νη ζρεηηθέο παξεκβάζεηο είραλ σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ή ηελ ελίζρπζε κεραληζκψλ ηθαλψλ λα πξνθαιέζνπλ ηηο απαηηνχκελεο ζεηηθέο επηπηψζεηο. Θέκαηα δηάδνζεο θαη αμηνπνίεζεο θαζψο θαη νη ζρέζεηο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ κεηαμχ ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηνπ ηνκέα ζηνλ νπνίν απηφ θηλήζεθε απνηεινχλ θεληξηθφ ζεκείν γηα ηελ εμέηαζε ησλ κεραληζκψλ απηψλ. Οη βαζηθφηεξεο δηαπηζηψζεηο ζηηο νπνίεο θαηέιεμαλ νη αμηνινγεηέο ηνπ e-content είλαη νη αθφινπζεο: Γηαπίζησζε 1: σζηή εθπιήξσζε βαζηθώλ ιεηηνπξγηώλ ην επίπεδν ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη απνηειεζκάησλ ε επίδνζε ηνπ econtent ήηαλ ηθαλνπνηεηηθή: ην πξφγξακκα ζπλέβαιε θαηά ηξφπν πξαγκαηηθφ θαη νπζηψδε ζηελ επέθηαζε ηεο ρξήζεο πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαη ζηελ παξαγσγή πνιχγισζζνπ θαη πνιππνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ. Σν γεληθφ ζπκπέξαζκα ήηαλ φηη ην πξφγξακκα απέδσζε επεξγεηηθά απνηειέζκαηα ζχκκεηξα πξνο ηνπο πφξνπο ηνπ. Γειαδή ήηαλ απνδνηηθφ ζε ζρέζε κε ην θφζηνο φζνλ αθνξά ηελ παξαγσγή ησλ απνηειεζκάησλ θαη ηελ απφδνζή ηνπ, ηφλσζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ είηε δελ ζα είραλ δηφινπ πξαγκαηνπνηεζεί είηε ζα είραλ πξαγκαηνπνηεζεί κφλν ζε εζληθφ επίπεδν. Ζ ζπλνιηθή δηαρείξηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ηθαλνπνηεηηθή θαη νη δηαδηθαζίεο ήηαλ νξζέο θαη δηαθαλείο. 45

47 Γηαπίζησζε 2: Πξνζαξκνγή ζηηο ηαρείεο κεηαβνιέο ζηνλ ηνκέα Οη εμαηξεηηθά ηαρείεο κεηαβνιέο ζηνλ ηνκέα επεξέαζαλ νπζησδψο ηνπο ζηφρνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Δηδηθφηεξα, ε αξρηθή πξφζεζε «λα δνζεί ην ελαξθηήξην ιάθηηζκα» γηα νξηζκέλεο θαηεγνξίεο δξαζηεξηνηήησλ εθπιεξψζεθε πνιχ ηαρχηεξα απφ φηη αξρηθψο ζα ήηαλ δπλαηφλ λα πξνβιεθζεί. Σν πξφγξακκα απνθξίζεθε επηηπρψο ζηε κεηαβνιή απηή ησλ πεξηζηάζεσλ κε κεζνπξφζεζκε ηξνπνπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηνπ (εθθξαδφκελε σο ηξνπνπνίεζε ησλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ δξάζεο ηνπ) θαη νη αμηνινγεηέο εμέθξαζαλ ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο γηα ηελ απφθξηζε απηή. κσο ε ελ ιφγσ κεηαβνιή, κε ηε ζεηξά ηεο, πξνθάιεζε ηελ αλάγθε κεγαιχηεξεο εζηίαζεο ζηελ αλάπηπμε δηθηχσλ, ηελ νηθνδφκεζε θνηλφηεηαο θαη ηε δηάδνζε ζε επίπεδν πξνγξάκκαηνο ζε κάιινλ ηειηθφ ζηάδην ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Οη αμηνινγεηέο ζεψξεζαλ φηη ηα νξηδφληηα ζηνηρεία ηεο απφθξηζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηελ αλάγθε απηή ήηαλ επαξθή πνηνηηθψο αιιά φρη πνζνηηθφο. Γηαπίζησζε 3: Πξνζηηζέκελε αμία ζε επίπεδν πξνγξάκκαηνο ρεηηθά κε ηελ πξφνδν φζνλ αθνξά ηνπο επξχηεξνπο θνηλσληθννηθνλνκηθνχο ζηφρνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο, γίλεηαη δηάθξηζε κεηαμχ ησλ ζπκπεξαζκάησλ ηνπ αμηνινγεηή γηα ην econtent σο δέζκε έξγσλ (φπνπ ηειηθά αλακέλεηαη ε επίηεπμε ζηφρσλ ζηνπο ηξεηο άμνλεο δξάζεο) θαη ησλ ζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ην econtent σο ζπλεξγηθφ ζχλνιν φπνπ ε επηηξνπή δελ εληφπηζε επαξθείο ελδείμεηο γηα αλάπηπμε ζπλεξγεηψλ ζε επίπεδν πξνγξάκκαηνο, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ ζεκαληηθή πξνζηηζέκελε αμία επί ηεο ζπλδπαζκέλεο αμίαο ησλ επηκέξνπο έξγσλ). Οη αμηνινγεηέο ζεψξεζαλ φηη ε αμία ηεο δηθηχσζεο κεηαμχ έξγσλ δελ αλαγλσξίζηεθε επαξθψο θαη φηη ε δηάδνζε θαη ε ζπλελλφεζε κεηαμχ δξαζηεξηνηήησλ ζε επίπεδν πξνγξάκκαηνο ήηαλ αλεπαξθήο. Έηζη, ε ζρεηηθψο κέηξηα θιίκαθα ηεο παξέκβαζεο econtent δελ σζήζεθε επαξθψο ψζηε λα απνδψζεη ην κέγηζην ησλ δπλαηνηήησλ ηεο. Γηαπίζησζε 4: ρέζε κε ηξέρνληα θαη κειινληηθά πξνγξάκκαηα Σν πξφγξακκα ζεσξήζεθε φηη πέηπρε ηθαλνπνηεηηθή θαη απνηειεζκαηηθή δηείζδπζε ζηηο ρψξεο πξνζρψξεζεο, φηη έδξαζε ζπκπιεξσκαηηθά πξνο ηελ πξσηνβνπιία e-ten επηηπρψο θαη επζπγξακκίζηεθε νξζψο πξνο ην ζρέδην δξάζεο eeurope, αλ θαη νη αμηνινγεηέο δελ δηέθξηλαλ ζπλέξγεηεο κε πξφγξακκα ησλ Γηαξζξσηηθνχ Σακείσλ. Οη αμηνινγεηέο ζεψξεζαλ 46

48 φηη έηζη πξνέθπςαλ ρξήζηκα θαη ακέζσο εθαξκφζηκα δηδάγκαηα γηα ην πξφγξακκα econtent Plus θαη ην πξφγξακκα "ηήξημε ηεο πνιηηηθήο γηα ηηο ΣΠΔ" ηνπ πξνγξάκκαηνο πιαηζίνπ γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηελ θαηλνηνκία (CIP-ICT) [10] econtentplus Σν πξφγξακκα econtentplus ππνζηεξίδεη ηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο, ηεο ρξεζηηθφηεηαο θαη ηεο αμηνπνίεζεο ηνπ Δπξσπατθνχ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ. ηφρνο είλαη ε δηακφξθσζε ελφο Δπξσπατθνχ ρψξνπ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ θαη ε θαζηέξσζε δηεπξσπατθψλ ππεξεζηψλ, μεπεξλψληαο εκπφδηα πνπ αθνξνχλ ηα πνιπγισζζηθά θαη πνιππνιηηηζκηθά πεξηβάιινληα θαη ηηο δηαθνξεηηθέο πξαθηηθέο πνπ εθαξκφδνπλ ζήκεξα νη δεκφζηεο δηνηθήζεηο ζηελ Δπξψπε. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ πξνγξάκκαηνο αλέξρεηαη ζε 149 εθαη. επξψ γηα ηελ πεξίνδν , σζηφζν ην πξφγξακκα πήξε παξάηαζε κέρξη ηνλ Ηνχλην ηνπ Σν πξφγξακκα ζα εζηηάζεη ζε ηνκείο ηνπ Δπξσπατθνχ ςεθηαθνχ πεξηερφκελνπ φπνπ παξαηεξείηαη ζαθήο θαηαθεξκαηηζκφο θαη φπνπ νη δπλάκεηο ηεο αγνξάο εκθαλίδνληαη αλεπαξθείο λα δεκηνπξγήζνπλ απφ κφλεο ηνπο αλάπηπμε. Έκθαζε ζα δνζεί ζηελ αλάπηπμε ρσξηθψλ θαη γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ, εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηερνκέλνπ [11]. Γξακκέο Γξάζεο ηνπ Πξνγξάκκαηνο: Γηεπθφιπλζε, ζε θνηλνηηθφ επίπεδν, ηεο πξφζβαζεο ζην ςεθηαθφ πεξηερφκελν, ηεο ρξήζεο θαη ηεο αμηνπνίεζήο ηνπ Γηεπθφιπλζε ηεο βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο θαη πξνψζεζε ηεο βέιηηζηεο πξαθηηθήο πνπ αθνξά ην ςεθηαθφ πεξηερφκελν κεηαμχ παξερφλησλ θαη ρξεζηψλ πεξηερνκέλνπ, θαη ζε δηαηνκηθφ επίπεδν Δλίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ θνξέσλ ηνπ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ θαη ηεο επαηζζεηνπνίεζεο. 47

49 3.1.3 IDABC (Interoperable Delivery of Pan-European egovernment Services to Public Administrations, Business and Citizens) Σν IDABC είλαη έλα πξφγξακκα ειεθηξνληθψλ δηνηθεηηθψλ ππεξεζηψλ πνπ ζεζπίζηεθε γηα ηελ πεξίνδν Γηαδέρεηαη ην πξφγξακκα IDA (Interchange of Data between Administrations - πξφγξακκα αληαιιαγήο δεδνκέλσλ κεηαμχ ησλ δηνηθήζεσλ), κε επξχηεξν πεδίν δξάζεο. Καιχπηεη ηνπο ζηφρνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο IDA αιιά απνζθνπεί επίζεο λα δεκηνπξγήζεη παλεπξσπατθέο ειεθηξνληθέο δηνηθεηηθέο ππεξεζίεο γηα ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηνπο πνιίηεο. Σν IDABC εληάζζεηαη ζην πιαίζην ησλ πξσηνβνπιηψλ eeurope 2005 θαη i2010. Ζ δηαιεηηνπξγηθφηεηα θαη ηα αλνηθηά πξφηππα παξακέλνπλ πεδία δξάζεο κε πξνηεξαηφηεηα, ζηα νπνία πξνζηίζεληαη νη λέεο παλεπξσπατθέο ππεξεζίεο πνπ πξφθεηηαη λα δεκηνπξγεζνχλ. ηόρνη Σν πξφγξακκα IDABC έρεη ζθνπφ λα ππνζηεξίμεη θαη λα πξνσζήζεη ηελ αλάπηπμε ησλ παλεπξσπατθψλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο δεκφζηαο δηνίθεζεο, θαζψο θαη ηα δηαιεηηνπξγηθά ηειεκαηηθά δίθηπα πνπ ηηο ππνζηεξίδνπλ. Σν πξφγξακκα επηδηψθεη επίζεο: λα δεκηνπξγήζεη ηε δπλαηφηεηα αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ δεκφζησλ δηνηθήζεσλ, θαζψο θαη κεηαμχ ησλ ελ ιφγσ δεκφζησλ δηνηθήζεσλ θαη ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ λα δηεπθνιχλεη ηελ παξνρή παλεπξσπατθψλ ππεξεζηψλ ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ζηνπο πνιίηεο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο αλάγθεο ηνπο λα επηηχρεη ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ ηνκέσλ πνιηηηθήο, θπξίσο βάζεη ελφο Δπξσπατθνχ δηαιεηηνπξγηθνχ πιαηζίνπ λα πξνσζήζεη ηε δηάδνζε νξζψλ πξαθηηθψλ θαη ηελ ελζάξξπλζε ηεο αλάπηπμεο θαηλνηνκηθψλ ηειεκαηηθψλ ιχζεσλ ζηηο δεκφζηεο δηνηθήζεηο 48

50 ρέδηα θνηλνύ ελδηαθέξνληνο θαη νξηδόληηα κέηξα Σν πξφγξακκα IDABC πεξηιακβάλεη ζρέδηα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο πνπ επηηξέπνπλ ηελ εθαξκνγή ηεο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο θαη ηε βειηίσζε ηεο δηνξγαληθήο ζπλεξγαζίαο. Σν πξφγξακκα πεξηιακβάλεη επίζεο νξηδφληηα κέηξα πνπ απνζθνπνχλ ζηε δεκηνπξγία παλεπξσπατθψλ νξηδφληησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο θαη ππεξεζηψλ ππνδνκήο, ηδίσο ππεξεζηψλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα. Αξρέο εθαξκνγήο Ζ εθαξκνγή ησλ ζρεδίσλ θνηλνχ ελδηαθέξνληνο θαη ησλ νξηδφληησλ κέηξσλ πξέπεη λα ηεξεί νξηζκέλεο αξρέο, κεηαμχ άιισλ: λα ζηεξίδεηαη ζε κηα ηνκεαθή λνκηθή βάζε (γηα ηα ζρέδηα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο) λα ζπλεπάγεηαη ηε ζπκκεηνρή ηνπ κεγαιχηεξνπ δπλαηνχ αξηζκνχ θξαηψλ κειψλ λα πεξηιακβάλεη, ελδερνκέλσο, έλα πξνθαηαξθηηθφ ζηάδην, έλα ζηάδην κειέηεο ζθνπηκφηεηαο, έλα ζηάδην αλάπηπμεο θαη επηθχξσζεο, θαζψο θαη έλα ζηάδην εθηέιεζεο λα ιακβάλεη ππφςε ηα άιια θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα ψζηε λα κελ επαλαιακβάλνληαη ηαπηφζεκεο εξγαζίεο. Πξφθεηηαη ηδίσο γηα ηα πξνγξάκκαηα έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο, γηα ηα πξνγξάκκαηα eten, econtent, e-inclusion θαη elearning λα ιακβάλεη ππφςε ην Δπξσπατθφ πιαίζην δηαιεηηνπξγηθφηεηαο πνπ παξέρεηαη απφ ην πξφγξακκα IDABC λα ρξεζηκνπνηεί, ζην κέηξν ηνπ δπλαηνχ, ηηο παλεπξσπατθέο νξηδφληηεο ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ππνδνκήο (γηα ηα ζρέδηα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο) λα πξαγκαηνπνηεί κηα εμέηαζε κε ζηφρν ηελ παξαθνινχζεζε ησλ ζρεδίσλ θαη ησλ κέηξσλ εληφο ηνπ έηνπο πνπ αθνινπζεί ηελ νινθιήξσζε ηνπ ζηαδίνπ εθηέιεζεο. 49

51 Γηαδηθαζία εθαξκνγήο Δλφςεη ηεο εθαξκνγήο ησλ ζρεδίσλ θνηλνχ ελδηαθέξνληνο θαη ησλ νξηδφληησλ κέηξσλ, ε επηηξνπή θαζνξίδεη έλα θπιηφκελν πξφγξακκα εξγαζίαο γηα φιε ηε δηάξθεηα εθαξκνγήο ηεο παξνχζαο απφθαζεο. Γηεζλήο ζπλεξγαζία Οη ρψξεο ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ θαη νη ππνςήθηεο ρψξεο κπνξνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζην πξφγξακκα IDABC, ζην πιαίζην ησλ αληίζηνηρσλ ζπκθσληψλ ηνπο κε ηελ Κνηλφηεηα. Ζ ζπλεξγαζία κε άιιεο ηξίηεο ρψξεο ελζαξξχλεηαη, ηδίσο κε ηηο δεκφζηεο δηνηθήζεηο ησλ κεζνγεηαθψλ ρσξψλ, ησλ Βαιθαλίσλ θαη ησλ ρσξψλ ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο. Γεκνζηνλνκηθό πιαίζην Σν δεκνζηνλνκηθφ πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο IDABC αλέξρεηαη ζε 148,7 εθαη. επξψ, γηα ηελ πεξίνδν απφ ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2005 έσο ηελ 31ε Γεθεκβξίνπ 2009 [12]. 3.2 Παξαδείγκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζηελ Διιάδα. ηελ Διιάδα ην e-gov.gr ( έρεη ζαλ ζηφρν λα ιεηηνπξγήζεη σο ζχξα αλαθνξάο γηα ηελ είζνδν ζε δίθηπα ειεθηξνληθψλ θπβεξλεηηθψλ ππεξεζηψλ θαη απνζθνπεί ζηελ πξνζθνξά γλψζεσλ γηα ηηο βέιηηζηεο πξαθηηθέο ζην εμσηεξηθφ θαζψο θαη ζηελ παξνρή πξφζβαζεο ζε ζρεηηθνχο κε ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε πφξνπο. Απεπζχλεηαη: ζηνπο πνιίηεο θαη ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ ελδηαθέξνληαη λα ελεκεξσζνχλ γηα ηηο ειεθηξνληθέο δηαθπβεξλεηηθέο ππεξεζίεο ζηελ Διιάδα. ζηα ζηειέρε ηεο δηνίθεζεο θαη ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαζψο θαη ζε παξνρέο ηερληθψλ ππεξεζηψλ πνπ επηζπκνχλ λα είλαη ελήκεξνη γηα ηα έξγα θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ ειεθηξνληθψλ θπβεξλεηηθψλ ππεξεζηψλ. 50

52 ζηνπο εξεπλεηέο ελφο επξέσο θάζκαηνο επηζηεκνληθψλ πεξηνρψλ πνπ ελδηαθέξνληαη γηα πξαθηηθά απνηειέζκαηα, κειέηεο πεξηπηψζεσλ, ηξέρνπζα έξεπλα φπσο επίζεο θαη δεκνζηεχζεηο θαη εθδειψζεηο ζρεηηθά κε ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε. ε φιεο απηέο ηηο θνηλφηεηεο, ην e-gov.gr ζηνρεχεη ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ γηα: ηε ιήςε πιεξνθνξηψλ θαη εηδήζεσλ ζρεηηθψλ κε δηυπεξεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ζπλαθή έξγα ζηελ Διιάδα, θαζψο θαη ελεκέξσζε γηα ηηο βέιηηζηεο πξαθηηθέο ζην εμσηεξηθφ. ηελ ππνβνιή αηηήζεσλ, απφςεσλ ή ηδεψλ θαη ηε ζπκκεηνρή ζε ζπδεηήζεηο γηα ζέκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. ηελ ελεκέξσζε γηα ηερληθά δεηήκαηα θαη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε ηερληθνχο πφξνπο γηα ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε. ηελ ελεκέξσζε γηα δεκνζηεχζεηο θαη εθδειψζεηο ζε ζέκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Σα πην ζεκαληηθά απφ ηα παξαδείγκαηα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζηελ Διιάδα αλαιχνληαη παξαθάησ: Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο TAXISnet Σν δίθηπν TAXISnet είλαη κηα λέα ππεξεζία πνπ πξνζθέξεη ε Τπεξεζία Φ.Π.Α. πξνο ηα ππνθείκελα ζην θφξν πξφζσπα ηα νπνία είλαη εγγεγξακκέλα ζην Μεηξψν Φ.Π.Α., γηα ηελ ππνβνιή κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ ησλ Φνξνινγηθψλ Γειψζεσλ Φ.Π.Α. (έληππν Φ.Π.Α. 4) ή θαη ηνπ Αλαθεθαιαησηηθνχ Πίλαθα Δλδνθνηλνηηθψλ Παξαδφζεσλ (έληππν VIES 1) ή θαη ηεο Γήισζεο INTRASTAT γηα Αθίμεηο (έληππν INTRASTAT 1.1) ή θαη ηεο Γήισζεο INTRASTAT γηα Απνζηνιέο (έληππν INTRASTAT 1.2). Γειαδή είλαη κηα κέζνδνο ειεθηξνληθήο επηθνηλσλίαο ηνπ ππνθεηκέλνπ ζηνλ θφξν πξνζψπνπ κε ηελ Τπεξεζία Φ.Π.Α., κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο 51

53 Βαζηθνί ζηόρνη ηνπ TAXISnet Ζ πνηνηηθή, άκεζε θαη απνηειεζκαηηθή εμππεξέηεζε ηνπ ππνθεηκέλνπ ζην θφξν πξνζψπνπ. Ζ απινπνίεζε ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ. 24σξε αδηάιεηπηε ιεηηνπξγία. Ζ αλαβάζκηζε ηεο πνηνηηθήο ελεκέξσζεο ηνπ ππνθεηκέλνπ ζην θφξν πξνζψπνπ. Ο εθζπγρξνληζκφο ησλ κεζφδσλ ππνβνιήο ησλ πην πάλσ Δληχπσλ κε ηε ρξήζε κνληέξλαο ηερλνινγίαο. Πιενλεθηήκαηα ρξήζεο ηνπ TAXISnet Απινπνηεί ηηο δηαδηθαζίεο. Μεηψλεη ηηο κεηαθηλήζεηο. Δμνηθνλνκεί ρξφλν θαη ρξήκα. Παξέρεη εχθνιε πξφζβαζε ζηα έληππα ηεο Τπεξεζίαο Φ.Π.Α. Δλεκεξψλεη άκεζα ηνλ ρξήζηε γηα ηελ παξαιαβή ηνπ ζρεηηθνχ Δληχπνπ. Γηαδηθαζία γηα εμαζθάιηζε πξόζβαζεο ζην δίθηπν TAXISnet Κάζε ππνθείκελν ζην θφξν πξφζσπν πνπ ελδηαθέξεηαη λα έρεη πξφζβαζε ζην ζχζηεκα θαη λα ρξεζηκνπνηήζεη ην δίθηπν TAXISnet, πξέπεη λα ζπκπιεξψζεη ηελ αίηεζε πξφζβαζεο ζην TAXISnet (Έληππν TAXISnet 01), ηελ νπνία κπνξεί λα εμαζθαιίζεη απφ ηα θαηά ηφπνπο Δπαξρηαθά Γξαθεία Φφξνπ Πξνζηηζέκελεο Αμίαο ή λα ηελ εθηππψζεη απφ ηελ ηζηνζειίδα taxisnet.mof.gov.cy [13]. 52

54 3.2.2 Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο Κ.Δ.Π. Ηιεθηξνληθέο εθαξκνγέο απνζηνιήο ππνβνιήο αηηήζεσλ (θαθέισλ) από ηα Κ.Δ.Π. Σα Κ.Δ.Π. γηα ηελ ηαρεία θαη αζθαιή νινθιήξσζε ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπο κε ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη γηα λα εδξαηψζνπλ ηελ εκπηζηνζχλε ηνπο πξνο ηε δεκφζηα δηνίθεζε έρνπλ αλαβαζκίζεη πνηνηηθά ηηο ππεξεζίεο ηνπο, εηζάγνληαο λέεο δηαδηθαζίεο, ζρεηηθά κε ηε ιήςε, δηαρείξηζε θαη δηεθπεξαίσζε ησλ αηηεκάησλ ησλ πνιηηψλ φπσο: Α)Απνζηνιή θαθέινπ αίηεζεο πνιίηε από ηα Κ.Δ.Π. ζηελ αξκόδηα ππεξεζία κε FAX (εθαξκνγή e-kep). Ζ δπλαηφηεηα απηή έρεη αληηθαηαζηήζεη ην πξνεγνχκελν ζχζηεκα ηεο ρεηξνθίλεηεο απνζηνιήο ηεο αίηεζεο ηνπ πνιίηε ζε έληππε κνξθή ζηελ αξκφδηα ππεξεζία, κέζσ ζπζθεπήο FAX. Έηζη αθνχ ε αίηεζε θαηαρσξεζεί ζην ζχζηεκα e-kep (ησλ Κ.Δ.Π.) κεηαθέξεηαη ειεθηξνληθά αλππφγξαθα ζην FAX ηεο αξκφδηαο ππεξεζίαο γηα ηε δηεθπεξαίσζε. Β) Τπνβνιή On line αηηήζεσλ πηζηνπνηεκέλσλ δηαδηθαζηώλ κέζσ δηαδηθηύνπ. Δπίζεο ζηα πιαίζηα δηεπθφιπλζεο ησλ πνιηηψλ θαηά ηελ ππνβνιή αηηήζεσλ πξνο ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο, ρσξίο ηε θπζηθή παξνπζία ηνπο ζην Κ.Δ.Π. ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ππνβνιήο ζηα Κ.Δ.Π., ON LINE, αηηήζεσλ πηζηνπνηεκέλσλ δηαδηθαζηψλ ηφζν κέζσ ηειεθψλνπ φζν θαη κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηε δεχηεξε πεξίπησζε, φηαλ ε αίηεζε ππνβάιιεηαη κέζσ δηαδηθηχνπ, ν πνιίηεο εθνδηάδεηαη αξρηθά κε πξνζσπηθφ θσδηθφ αλαγλψξηζεο ( φλνκα ρξήζηε θαη θσδηθφ πξφζβαζεο) γηα λα κπνξεί λα ππνβάιιεη ειεθηξνληθά ηελ ρσξίο απαηηνχκελα δηθαηνινγεηηθά αίηεζε ή εάλ απηά ρξεηάδνληαη γηα ηε δηνηθεηηθή πξάμε λα ηα αληιεί απηεπάγγειηα ε αξκφδηα ππεξεζία. Σέινο νη πξναλαθεξφκελεο δηαδηθαζίεο δελ έρνπλ ιεηηνπξγηθφηεηα ζηηο κέρξη ζήκεξα πηζηνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο ηνπ ΗΚΑ-ΔΣΑΜ πνπ δηεθπεξαηψλνληαη θαη απφ ηα Κ.Δ.Π., δεδνκέλνπ φηη γηα ηε δηεθπεξαίσζή ηνπο απαηηνχληαη δηθαηνινγεηηθά ηα νπνία δελ έρνπλ ππαρζεί φια ζηελ ππνρξεσηηθή απηεπάγγειηε αλαδήηεζή ηνπο [14]. 53

55 3.2.3 Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο ΟΑΔΓ Με ζηαζεξνχο ξπζκνχο ν ΟΑΔΓ αλαβαζκίδεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ πξνο ηνπο εγγεγξακκέλνπο αλέξγνπο θαη εξγνδφηεο δηαζπλδένληαο ηελ αγνξά θαη ηε δήηεζε κέζσ Internet. Σν site ηνπ ΟΑΔΓ παξέρεη κία πνιχ νπζηαζηηθή ππεξεζία ηφζν ζηνπο αλέξγνπο πνπ είλαη εγγεγξακκέλνη ζηνλ νξγαληζκφ, φζν θαη ζηνπο ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο πνπ ρξεηάδνληαη πξνζσπηθφ γηα ηηο επηρεηξήζεηο ηνπο. Αλαιπηηθά ζηε δηεχζπλζε ζα βξείηε ηελ ππεξεζία Πξνζθνξά-Εήηεζε Δξγαζίαο On-Line, ζηελ νπνία ελζσκαηψλεηαη ε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ νξγαληζκνχ κε ηα ζηνηρεία ησλ αλέξγσλ θαη ησλ εξγνδνηψλ θαη ε νπνία αλαλεψλεηαη ζε θαζεκεξηλή βάζε θαη πξνζθέξεη πιεξνθφξεζε ζηνπο κελ θαη ζηνπο δε ζρεηηθά κε ηηο πθηζηάκελεο αλνηρηέο ζέζεηο εξγαζίαο θαη ην πξνζθεξφκελν εξγαηηθφ δπλακηθφ, αληίζηνηρα. Ζ ππεξεζία δελ απαηηεί θαλελφο είδνπο εγγξαθή θαη είλαη πξνζβάζηκε απφ νπνηνλδήπνηε επηζθέπηε ηεο ζειίδαο, ελψ πξνζθέξεη κφλν ελεκεξσηηθφ πιηθφ, θαζψο νη ελδηαθεξφκελνη ζα πξέπεη λα κεηαβνχλ ζηα θαηά ηφπνπο γξαθεία ηνπ ΟΑΔΓ γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ δηαδηθαζηψλ [15] Τινπνίεζε ηζηνζειίδαο ΙΚΑ Σν ΗΚΑ, ν κεγαιχηεξνο αζθαιηζηηθφο θνξέαο ηεο ρψξαο, αληαπνθξηλφκελνο ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζπλζήθεο, πινπνηεί έλα πξφγξακκα εθζπγρξνληζκνχ ηεο νξγάλσζεο θαη ησλ δηαδηθαζηψλ ηνπ πηνζεηψληαο ηα επηηεχγκαηα ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο, κε ζηφρν ηελ βέιηηζηε εμππεξέηεζε ηνπ πνιίηε. Μέζσ ηεο ηζηνζειίδαο δίλεηαη πιένλ ε δπλαηφηεηα λα δηεθπεξαησζνχλ ειεθηξνληθά νη θνηλσληθέο εηζθνξέο ησλ επηρεηξήζεσλ πξνο ηνπο εξγαδφκελνπο ηνπο [16]. Ζ ππνβνιή ησλ Αλαιπηηθψλ Πεξηνδηθψλ Γειψζεσλ (ΑΠΓ) κέζσ Internet, γίλεηαη κε δχν ηξφπνπο: 1. Πιεθηξνινγώληαο ηα ζηνηρεία ζε εηδηθέο θόξκεο on line. Δθφζνλ, γηα κία έζησ θνξά, ππνβιεζεί ε ΑΠΓ κέζσ internet, ηηο επφκελεο θνξέο δελ απαηηείηαη επαλαπιεθηξνιφγεζε ησλ ίδησλ ζηνηρείσλ, παξά κφλνλ κεηαβνιέο απηψλ, επηιέγνληαο ηελ ελέξγεηα "Αληηγξαθή Α.Π.Γ. πξνεγνχκελεο πεξηφδνπ". Με απηφλ ηνλ ηξφπν εμνηθνλνκείηαη αξθεηφο ρξφλνο ζηνλ ππφρξεν ππνβνιήο ηεο ΑΠΓ. 54

56 2. πκπιεξώλνληαο ην αξρείν ηεο ΑΠΓ εθηόο δηθηύνπ, κε ηε βνήζεηα εηδηθνχ ινγηζκηθνχ, θαη κεηαθνξηψλνληάο ην (Upload) γηα λα ππνβιεζεί νξηζηηθά. Πξφθεηηαη γηα ην ίδην αξρείν πνπ απνζεθεχεηαη ζε δηζθέηα θαη ππνβάιιεηαη ζην Τπνθ/κα ΗΚΑ ηνπ ππφρξενπ. Ζ θαηαβνιή ησλ αζθαιηζηηθψλ εηζθνξψλ κέζσ internet, γίλεηαη κέζα απφ ην ζχζηεκα ειεθηξνληθψλ ζπλαιιαγψλ ηεο ηζηνζειίδαο ηεο ηξάπεδαο ζηελ νπνία ν ρξήζηεο δηαηεξεί ινγαξηαζκφ, εθφζνλ ε ηξάπεδα ζπλεξγάδεηαη κε ην ΗΚΑ γηα ηελ θαηαβνιή εξγνδνηηθψλ εηζθνξψλ θαη παξέρεη ππεξεζία web-banking. Πιεξνθνξίεο θαη ζρεηηθφο πίλαθαο κε ηηο ζπλεξγαδφκελεο ηξάπεδεο θαη ηνπο ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο πιεξσκήο πνπ απηέο παξέρνπλ, δίλεηαη ζηo site ηνπ ΗΚΑ. Ζ ζπγθεθξηκέλε ππεξεζία ζηελ Διιάδα έρεη πνζνζηφ ςεθηαθήο νινθιήξσζεο 100% ήδε απφ ην 2002, ελψ ν Δπξσπατθφο κέζνο φξνο βξίζθεηαη ζήκεξα ζην 94%. 3.3 πκπεξάζκαηα. Ζ Διιάδα θαίλεηαη φηη θάλεη έλα άικα πξνο ηα εκπξφο, ρσξίο λα έρεη πεξάζεη απφ ηα ππφινηπα ελδηάκεζα ζηάδηα ζηνλ ηνκέα ηεο εμππεξέηεζεο ησλ πνιηηψλ απφ ην θξάηνο. ηαλ ζε άιια θξάηε ε εμππεξέηεζε απηή πξαγκαηνπνηνχληαλ θαηά θχξην ιφγν κέζσ ηαρπδξνκείνπ, ζηελ Διιάδα ε γξαθεηνθξαηία θαζπζηεξνχζε αθφκε θαη ηελ πην απιή ζπλαιιαγή. Σψξα, εθ ησλ πξαγκάησλ αλαγθαδφκαζηε λα πεξάζνπκε απφ απηφ ην ελδηάκεζν ζηάδην, ζηελ θάζε ηνπ πιήξνπο απηνκαηηζκνχ πνπ παξέρεη ην δηαδίθηπν. Αλ θαη ε εηθφλα, κεηά ηα πξψηα βήκαηα ζε απηή ηελ πξνζπάζεηα είλαη αηζηφδνμε, θαιφ ζα είλαη λα δηαηεξήζνπκε έλα ζρεηηθφ ζθεπηηθηζκφ. Δίλαη ζίγνπξν φηη πξέπεη λα επηιπζνχλ πάξα πνιιά δεηήκαηα θαη θπξίσο ε αλαπξνζαξκνγή ησλ παιαηψλ θαη αξηεξηνζθιεξσηηθψλ δνκψλ ηνπ δεκνζίνπ ζηα λέα απηνκαηνπνηεκέλα δεδνκέλα. Οη πεξηζζφηεξεο δηθηπαθέο ππεξεζίεο βξίζθνληαη αθφκε ζε λεπηαθφ ζηάδην, κε ηνλ ράξηε ηνπο ζην Διιεληθφ Internet λα αιιάδεη κήλα κε ηνλ κήλα, θαζψο πξνζηίζεληαη λέεο, ελψ νη ήδε ππάξρνπζεο αλαβαζκίδνληαη ζπλερψο. Απηή ε θαηάζηαζε νδεγεί ζπρλά ζε πξνβιήκαηα ιεηηνπξγίαο, φπσο ε ζπρλή ζπκθφξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο TAXIS, ιφγσ ηνπ ιαλζαζκέλνπ ππνινγηζκνχ ηνπ αξηζκνχ ησλ ρξεζηψλ, νη νπνίνη ππεξέβεζαλ θαηά πνιχ ηηο αξρηθέο εθηηκήζεηο, κε απνηέιεζκα ην ζχζηεκα, ήδε απφ ηηο πξψηεο ζηηγκέο ιεηηνπξγίαο ηνπ, λα κελ κπνξεί λα αληαπεμέιζεη. Δπεηδή νη ζπλαιιαγέο θξάηνπο-πνιίηε είλαη ηδηαίηεξα 55

57 ζεκαληηθέο, πξέπεη λα δνζεί πνιιή πξνζνρή, ηφζν ζην ζρεδηαζκφ, φζν θαη ζηελ πινπνίεζε ηφζν κεγαιεπήβνισλ εθαξκνγψλ. Δπειπηζηνχκε φηη ηα πξνβιήκαηα ζα εθιείπνπλ κε ηνλ θαηξφ, θαζψο ε πιήξεο απηνκαηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ απνηειεί πιένλ κνλφδξνκν. Σειηθφο καο ζηφρνο ζα πξέπεη λα είλαη ε δεκηνπξγία κηαο λέαο δεκφζηαο δηνίθεζεο πνπ ζα ιεηηνπξγεί κε πιήξε δηαθάλεηα θαη ινγνδνζία, ζα δηαζέηεη θαιχηεξεο ππεξεζίεο ζηνπο πνιίηεο θαη ηηο επηρεηξήζεηο, ζα έρεη κηθξφηεξν θφζηνο ιεηηνπξγίαο, ζα εληζρχζεη ηε δεκηνπξγία επηρεηξεζηαθνχ πεξηβάιινληνο θαη ζα παξέρεη θαιχηεξεο ζπλζήθεο εξγαζίαο ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο. 56

58 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 πζηήκαηα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο 4.1 Θεζκηθά θαη λνκηθά δεηήκαηα. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα ζεζκηθά θαη λνκηθά δεηήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηερλνινγηψλ ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. πγθεθξηκέλα, ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην λνκηθφ πιαίζην, αιιά θαη απφ ηηο θνηλά απνδεθηέο αξρέο ηεο δεκνθξαηηθήο ιεηηνπξγίαο. Ζ αλάιπζε αθνξά ηηο δηάθνξεο θαηεγνξίεο ςεθνθνξηψλ ζηηο νπνίεο δχλαηαη λα εθαξκνζηνχλ ζπζηήκαηα απηνχ ηνπ είδνπο θαη ζπγθεθξηκέλα ηηο εμήο θαηεγνξίεο: 1. πζηήκαηα γηα βνπιεπηηθέο εθινγέο θαη δεκνςεθίζκαηα κε δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. 2. πζηήκαηα γηα δηελέξγεηα ζθπγκνκεηξήζεσλ 3. πζηήκαηα γηα ηελ ππνζηήξημε ζεζκψλ αληηπξνζψπεπζεο Πνιηηηθά Κφκκαηα Δπαγγεικαηηθέο Οξγαλψζεηο (Δπηκειεηήξηα, χιινγνη, σκαηεία θιπ) Άιινη (θνηηεηηθνί ζχιινγνη, πξπηαληθέο αξρέο, ζχιινγνη γνλέσλ θαη θεδεκφλσλ θιπ) 4. πζηήκαηα γηα ηελ ππνζηήξημε απνθάζεσλ απφ επηρεηξήζεηο ε ελδν-επηρεηξεζηαθφ επίπεδν Με ηε ζπκκεηνρή ηεο κεηνρηθήο βάζεο ηεο εηαηξίαο. Γεκνθξαηία θαη εθινγέο Ζ ιατθή θπξηαξρία είλαη ν ζεκέιηνο ιίζνο ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο θαη εθθξάδεηαη κε ην θαζνιηθφ δηθαίσκα ηεο κπζηηθήο ςήθνπ. Με ηηο εθινγέο θάζε πνιίηεο κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηε ζπιινγηθή ιήςε απνθάζεσλ. Οη εθινγέο είλαη ν θνξπθαίνο ζεζκφο κε ηνλ νπνίν ε δεκνθξαηία εθαξκφδεηαη ζηηο θνηλσλίεο, γη απηφ θαη ν πνιίηεο κεηέρνληαο ζηηο ςεθνθνξίεο, κεηέρεη ζηε ιεηηνπξγία ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο θαη ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ. 57

59 Ζ ρξήζε ησλ επηηεπγκάησλ ηεο πιεξνθνξηθήο ηερλνινγίαο γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εζληθψλ εθινγψλ, αιιά θαη ηε γεληθφηεξε ελίζρπζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζε ζέκαηα δεκνζίνπ ελδηαθέξνληνο, πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζπκβαηή κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ θξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο, ζα πξέπεη λα ηεξεί ηηο βαζηθέο ζπληαγκαηηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ άζθεζε ηνπ εθινγηθνχ δηθαηψκαηνο. Οη αξρέο απηέο απαληψληαη ζηελ πιεηνςεθία ησλ ζπληαγκάησλ ησλ Δπξσπατθψλ θξαηψλ θαη ζπληζηνχλ κηα εληαία ζπληαγκαηηθή παξάδνζε. Ζ ζέζπηζε ελφο ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο, πξνθεηκέλνπ λα απνιακβάλεη ηεο εκπηζηνζχλεο ησλ εθινγέσλ ζα πξέπεη λα ζπκκνξθψλεηαη κε ηηο ζπληαγκαηηθέο απηέο αξρέο θαη λα πξνζθέξεη ηνπο ίδηνπο κεραληζκνχο αζθαιείαο πνπ ζπλαληάκε θαη ζηηο παξαδνζηαθέο εθινγηθέο δηαδηθαζίεο [17]. πγθεθξηκέλα : 1) Σν ζχζηεκα απηφ ζα πξέπεη λα δηαζθαιίδεη ηελ εκπηζηεπηηθφηεηα, ηελ δηαζεζηκφηεηα, ηελ αθεξαηφηεηα, ηε δηαθάλεηα, ηε ινγνδνζία θαη ην δεκφζην έιεγρν θάζε επηκέξνπο ζηαδίνπ ηεο δηαδηθαζίαο. 2) Θα πξέπεη λα ζέβεηαη ηα ζεκειηψδε αηνκηθά θαη πνιηηηθά δηθαηψκαηα, φπσο απηά είλαη απνηππσκέλα ζην χληαγκα, θαη λα εθπιεξψλεη ηηο ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηα δηθαηψκαηα απηά. 3) Θα πξέπεη λα είλαη ζρεδηαζκέλν κε ηξφπν, ν νπνίνο ζα ελζαξξχλεη ηελ ζπκκεηνρή ησλ ςεθνθφξσλ. Ζ ζπκκεηνρή απηή δελ αξθεί λα κεηαθξάδεηαη κφλν ζε κεγαιχηεξα πνζνζηά ςεθνθφξσλ πνπ πξνζέξρνληαη ζηηο θάιπεο, αιιά θαη ζε κηα πνηνηηθή βειηίσζε ηνπ ςεθνθφξνπ, ε νπνία ζα πξέπεη λα αζθείηαη κέζα ζε ζπλζήθεο παξνρήο νινθιεξσκέλεο πιεξνθφξεζεο πνπ ζα νδεγεί ζηελ εθδήισζε κηαο πνιηηηθά ψξηκεο επηινγήο. Μφλν κέζα απφ ηηο παξαπάλσ ζπλζήθεο ζα θαηαζηεί δπλαηφ, ε εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο λα ππεξβεί ηελ εγγελή δπζπηζηία ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο, έλαληη ησλ θαηλνηνκηψλ απηψλ, νη νπνίεο θαζψο είλαη ζρεδηαζκέλεο λα ειαρηζηνπνηνχλ ηελ αλάκημε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα ζπλδένληαη κε κία πξνθαηάιεςε θαη ππνςία αδηαθάλεηαο. 58

60 4.2 Πεδίν εθαξκνγήο ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Δθηφο απφ ηελ εθηθηφηεηα ηεο εθαξκνγήο ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο, ε ειεθηξνληθή ςεθνθνξία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζε πιήζνο άιισλ δηαδηθαζηψλ ιήςεο απνθάζεσλ, κε δεζκεπηηθφ ή κε ραξαθηήξα [8]. Σέηνηεο δηαδηθαζίεο κπνξεί λα είλαη: 1) Δεκνςεθίζκαηα θαη αηηήζεηο αλάθιεζεο: Οη δηαδηθαζίεο απηέο, φπσο θαη νη εζληθέο εθινγέο, δηελεξγνχληαη απφ ηηο εζληθέο αξρέο θάζε θξάηνπο θαη έρνπλ δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. Τπάγνληαη ζε εηδηθέο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο θαη, δεδνκέλνπ φηη ηα απνηειέζκαηα ηνπο είλαη απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε δσή ησλ πνιηηψλ, ε ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο νθείιεη πξσηίζησο λα ππαθνχεη ζηε δεκνθξαηηθή λνκηκφηεηα θαη λα δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα ηεο δηαδηθαζίαο. 2) Εζσηεξηθέο εθινγέο (θαη άιιεο δηαδηθαζίεο κε παξόκνην πεξηερόκελν): Αλάινγα κε ην αλ έρνπλ δεκφζην ή ηδησηηθφ ραξαθηήξα κπνξεί λα ππάγνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο ξπζκίζεηο ηνπ λφκνπ θαη λα έρνπλ δεζκεπηηθφ ή κε ραξαθηήξα. 3) Ψεθνθνξίεο ζπκβνπιεπηηθνύ ραξαθηήξα (advisory polls): Γηελεξγνχληαη ζπλήζσο απφ εζληθέο ή ηνπηθέο αξρέο θαη έρνπλ σο ζηφρν λα ελζαξξχλνπλ ηελ αλάκημε ησλ πνιηηψλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ, κέζσ ηεο εηζαγσγήο δηαδηθαζηψλ δηαβνχιεπζεο. Γηα ην ιφγν απηφ ζα πξέπεη λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο επηηαγέο ηνπ λφκνπ. 4) Ψεθνθνξίεο ζην δηαδίθηπν: Σέηνηνπ είδνπο δηαδηθαζίεο πξαγκαηνπνηνχληαη ζπρλά ζην δηαδίθηπν, είηε απφ ηδηψηεο είηε απφ νξγαλψζεηο θαη δελ έρνπλ δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. Σα απνηειέζκαηα απηψλ ησλ ζθπγκνκεηξήζεσλ δελ κπνξνχλ πάληα λα ζεσξνχληαη αμηφπηζηα, δηφηη δελ θαηαγξάθεηαη ζπλήζσο ην πξνθίι απηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ, νχηε ην πφζεο θνξέο ςεθίδνπλ. 4.3 Απαηηήζεηο ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Παξφιν ην κεγάιν αξηζκφ πιενλεθηεκάησλ πνπ παξέρεη έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο, ηφζν φζν αθνξά ηελ νξγάλσζε ησλ εθινγψλ φζν θαη ηελ ίδηα ηελ ςεθνθνξία, ε απφθαζε γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο δελ είλαη θαζφινπ 59

61 απιή. Ο θπξηφηεξνο ιφγνο είλαη φηη πξέπεη έλα κεγάιν ζχλνιν απαηηήζεσλ λα ηθαλνπνηεζνχλ. Μηα επηπιένλ δπζθνιία είλαη φηη νη απαηηήζεηο αζθαιείαο νξίδνληαη κε βάζε δηάθνξεο αθεξεκέλεο έλλνηεο (π.ρ. αξρέο) πξνθεηκέλνπ λα απνηειέζνπλ έλα ζχλνιν ιεηηνπξγηθψλ θαη κε- ιεηηνπξγηθψλ απαηηήζεσλ. Οη ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο ελφο ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο θαζνξίδνπλ θαηά ειάρηζην έλα ζχλνιν ππεξεζηψλ ιεηηνπξγηψλ πνπ ην ζχζηεκα πξέπεη λα ππνζηεξίδεη δηαζθαιίδνληαο ηαπηφρξνλα ηελ νκαιή ξνή απηψλ, θαζψο θαη ηηο ελδερφκελεο αιιειεπηδξάζεηο ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, ν αξηζκφο θαη ν ηχπνο ησλ εθάζηνηε εθινγηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο θαζνξίδνληαη απφ ην ζχλνιν ησλ ιεηηνπξγηθψλ ηνπ απαηηήζεσλ. Δπηπιένλ, νη ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο ζρεηίδνληαη κε πνιιέο απφ ηηο ηδηφηεηεο ρξήζεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαζνξίδνληαο ηηο ιεηηνπξγίεο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ απηφ πξέπεη λα παξέρεη θαηά ηε ρξήζε ηνπ. Απφ ηελ άιιε κεξηά, νη κε- ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε βαζηθή ππνδνκή ηνπ ζπζηήκαηνο, δελ είλαη άκεζα εκθαλείο ζηνπο ρξήζηεο θαη θαζνξίδνπλ πνιιά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο αξρηηεθηνληθήο ηνπ ζπζηήκαηνο. Οη απαηηήζεηο αζθαιείαο νξίδνπλ δηάθνξεο ηδηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ην ζχζηεκα ζην ζχλνιν ηνπ, φπσο ε επειημία ηνπ, ε απνδνηηθφηεηα ηνπ θ.α., θαη πξνέξρνληαη απφ ην ζχλνιν ησλ κε- ιεηηνπξγηθψλ απαηηήζεσλ. Βαζηθή αξρή, απνηειεί φηη νη ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο ησλ ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο ελδέρεηαη λα δηαθέξνπλ απφ ζχζηεκα ζε ζχζηεκα θαη απηφ δηφηη θαζνξίδνληαη απφ ην ζθνπφ πνπ ην ζχζηεκα θαιείηαη λα επηηειέζεη. Αληίζεηα, ε κεγάιε πιεηνςεθία ησλ απαηηήζεσλ αζθαιείαο είλαη θνηλή ζε φια ηα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο, αθνχ θαζνξίδνπλ ηε ζπκκφξθσζε ηνπ ζπζηήκαηνο κε ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ εθάζηνηε εθινγηθή δηαδηθαζία, θαζψο θαη κε ηα δεηήκαηα αζθάιεηαο θαη ηδησηηθφηεηαο, ηα νπνία θαζνξίδνληαη απφ ην εθάζηνηε λνκνζεηηθφ θαη ξπζκηζηηθφ πιαίζην. Οη απαηηήζεηο αζθαιείαο ζην ζχλνιν ηνπο ηθαλνπνηνχληαη απφ ην πξσηφθνιιν ςεθνθνξίαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην εθάζηνηε ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο [18]. Δπίζεο, ην πξσηφθνιιν απηφ νξίδεη ηελ πιεηνλφηεηα ησλ ηδηνηήησλ ηνπ ζπζηήκαηνο ζην ζχλνιν ηνπ (system wide attributes). 60

62 4.3.1 Απαηηήζεηο αζθαιείαο ηε ζπγθεθξηκέλε ελφηεηα παξνπζηάδνληαη νη απαηηήζεηο αζθαιείαο πνπ ην πξσηφθνιιν ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο πξέπεη λα παξέρεη. Οξζφηεηα- Αθξίβεηα: Ζ νξζφηεηα απαηηεί φηη ην ηειηθφ αλαθνηλσζέλ απνηέιεζκα ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο είλαη ην ίδην κε ην πξαγκαηηθφ απνηέιεζκα ησλ εθινγψλ, φπσο απηφ πξνθχπηεη απφ ηελ θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ. Απηφ θαη επέθηαζε, ζεκαίλεη φηη θαλέλαο δελ είλαη ζε ζέζε λα αιιάμεη ηελ ςήθν θάπνηνπ άιινπ ςεθνθφξνπ (inalterability), φιεο νη έγθπξεο ςήθνη ζπκπεξηιακβάλνληαη ζην ηειηθφ απνηέιεζκα (completeness) θαη θακηά κε έγθπξε ςήθνο δελ ζπκπεξηιακβάλεηαη ζην ηειηθφ απνηέιεζκα (soundness). Γεκνθξαηία: Έλα ζχζηεκα ραξαθηεξίδεηαη δεκνθξαηηθφ αλ θαη κφλν αλ λφκηκνη ρξήζηεο επηηξέπεηαη λα ςεθίζνπλ θαη θάζε λφκηκνο ρξήζηεο κπνξεί λα ςεθίζεη κφλν κηα θνξά. Έλα επηπιένλ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη θαλέλαο δελ είλαη ζε ζέζε λα ςεθίζεη εθ κέξνπο θάπνηνπ άιινπ. Ηδησηηθφηεηα: Ζ ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε ζρεηίδεηαη κε ην γεγνλφο φηη θαλέλαο δελ είλαη ζε ζέζε λα ζπλδέζεη ηελ ηαπηφηεηα ελφο ςεθνθφξνπ κε ηελ εθάζηνηε ςήθν ηνπ [19]. Ζ ππνινγηζηηθή ηδησηηθφηεηα (computational privacy) απνηειεί κηα αζζελή κνξθή ηδησηηθφηεηαο δηαζθαιίδνληαο φηη ε ζρέζε κεηαμχ ςεθνδειηίνπ παξακέλεη κπζηηθή γηα έλα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα, ρξεζηκνπνηψληαο αθφκα θαη ηα πην ζχγρξνλα θαη ηζρπξά ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα. Ζ ηδησηηθφηεηα πνπ βαζίδεηαη ζηε ζεσξία ησλ πιεξνθνξηψλ (information- theoretic privacy) απνηειεί κηα πην ηζρπξή κνξθή δηαηήξεζεο ηεο ηδησηηθφηεηαο, ε νπνία δηαζθαιίδεη φηη θαλέλα ςεθνδέιηην δελ κπνξεί λα ζπζρεηηζηεί κε θάπνην ςεθνθφξν φζν ρξνληθφ δηάζηεκα ε ζεσξία ησλ πιεξνθνξηψλ παξακέλεη ηζρπξή. Αλζεθηηθφηεηα: Ζ απαίηεζε απηή εγγπάηαη φηη δελ κπνξεί λα ιάβεη ρψξα κηα πξνζσξηλή ζπλεξγαζία είηε ςεθνθφξσλ είηε αξρψλ (λφκηκε ή θαθφβνπιε), ε νπνία ζα κπνξνχζε λα δηαθφςεη ηελ εθινγηθή δηαδηθαζία. Ζ θαηάζηαζε απηή πεξηιακβάλεη ηε δπλαηφηεηα απνρήο ησλ ςεθνθφξσλ ρσξίο ηελ εκθάληζε πξνβιεκάησλ, θαζψο επίζεο, θαη ηελ απνηξνπή παξάλνκσλ ελεξγεηψλ νη νπνίεο ελδέρεηαη λα αθπξψζνπλ ην απνηέιεζκα ησλ εθινγψλ. Ζ απαίηεζε ηεο αλζεθηηθφηεηαο αθνξά επίζεο θαη ην φηη ε αζθάιεηα ηνπ ζπζηήκαηνο πξέπεη λα 61

63 ηθαλνπνηείηαη θαη ζε ζρέζε κε εμσηεξηθέο απεηιέο θαη επηζέζεηο π.ρ. επηζέζεηο άξλεζεο ππεξεζηψλ (DoS attacks). Δπαιεζεπζηκφηεηα: Ζ επαιεζεπζηκφηεηα ζρεηίδεηαη κε ην φηη ππάξρνπλ κεραληζκνί γηα ηνλ έιεγρν ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί φηη απηή δηεμήρζε θαλνληθά. Ζ επαιεζεπζηκφηεηα κπνξεί λα επηηεπρζεί ζε ηξεηο δηαθνξεηηθέο κνξθέο: 1. νηθνπκεληθή επαιεζεπζηκφηεηα, ε νπνία ζρεηίδεηαη κε ην φηη ν νπνηνζδήπνηε (ςεθνθφξνη, αξρέο, ειεγθηέο θ.α) είλαη ζε ζέζε λα επηβεβαηψζνπλ ην απνηέιεζκα κεηά ηελ θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ. 2. κεκνλσκέλε επαιεζεπζηκφηεηα κε αλνηθηή αληίξξεζε ζηελ θαηακέηξεζε, ε νπνία επηηξέπεη ζε θάζε ςεθνθφξν λα επηβεβαηψζεη φηη ε ςήθνο ηνπ φλησο θαηακεηξήζεθε ζσζηά, ρσξίο φκσο, λα απνθαιπθζεί ην πεξηερφκελν απηήο θαη 3. κεκνλσκέλε επαιεζεπζηκφηεηα, ε νπνία επηηξέπεη ηελ αηνκηθή επηβεβαίσζε ηεο ςήθνπ γηα θάζε ςεθνθφξν, αιιά απφ ηελ άιιε απαηηεί ηελ απνθάιπςε ηνπ ςεθνδειηίνπ ηνπ ςεθνθφξνπ ζε πεξίπησζε θαηαγγειίαο. Με εμαλαγθαζκφο: Έλα ζρήκα ρσξίο απφδεημε είλαη ζε ζέζε λα πείζεη ηνπο ςεθνθφξνπο φηη ε ςήθνο ηνπο θαηακεηξήζεθε, ρσξίο φκσο λα κπνξεί λα παξέρεη απφδεημε γηα απηφ. Έλα ζρήκα κε εμαλαγθαζκνχ δελ επηηξέπεη ζηνπο ςεθνθφξνπο λα πείζνπλ νπνηνλδήπνηε γηα ην ηη έρνπλ ςεθίζεη. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ πεξίπησζε απηή ν ςεθνθφξνο δελ θαηέρεη νχηε κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη κηα απφδεημε πνπ λα δείρλεη ην πεξηερφκελν ηεο ςήθνπ. Δλψ ε έλλνηα ηνπ κε- εμαλαγθαζκνχ είλαη πην ηζρπξή απφ ην ζρήκα ρσξίο απφδεημε, ε δεχηεξε έλλνηα ζπλεζίδεηαη λα ρξεζηκνπνηείηαη ζηε βηβιηνγξαθία ζαλ ην επηθξαηέζηεξν κέζν πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί ε αζθάιεηα ηνπ ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Ακεξνιεςία: Ζ ηδηφηεηα απηή δηαζθαιίδεη φηη θαλέλαο δελ είλαη ζε ζέζε λα κάζεη ην απνηέιεζκα ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο πξηλ ηελ ηειηθή θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ. πλεπψο, δηαζθαιίδεη φηη δε ζα επεξεαζηνχλ νη ηειεπηαίνη ρξνληθά ςεθνθφξνη κέζσ ηεο αλαθνίλσζεο κηαο εθηίκεζεο ηνπ απνηειέζκαηνο θαη φηη δελ παξέρεηαη έλα πιενλέθηεκα ζε έλα άιιν ζχλνιν νληνηήησλ. 62

64 Δπαιεζεχζηκε ζπκκεηνρή: Ζ ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε δηαζθαιίδεη φηη ππάξρεη δπλαηφηεηα λα βξεζεί αλ έλαο ζπγθεθξηκέλνο ςεθνθφξνο πήξε κέξνο ζηελ εθινγηθή δηαδηθαζία ή φρη. Ζ ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε είλαη αλαγθαία ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ε ζπκκεηνρή ζηε ςεθνθνξία είλαη ππνρξεσηηθή (π.ρ. Διιάδα, Απζηξαιία, Βέιγην θ.α.) ή ζε πεξηπηψζεηο νξγαληζκψλ ή ζσκαηείσλ πνπ αθφκα θαη ην κέγεζνο ηεο απνρήο έρεη θάπνην ζπγθεθξηκέλν λφεκα. Δηθόλα 8: ηνηρεία γηα ηελ αζθάιεηα ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξείαο. [5] Ιδηόηεηεο πζηήκαηνο Δπηπξφζζεηα κε ηηο απαηηήζεηο αζθαιείαο έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο πξέπεη λα ηθαλνπνηεί έλα ζχλνιν κε ιεηηνπξγηθψλ απαηηήζεσλ. Γηα παξάδεηγκα, ην ζχζηεκα πξέπεη λα είλαη αμηφπηζην, θηιηθφ ζην ρξήζηε, πξέπεη λα παξέρεη ηελ αξρή ηεο «ίζεο εθινγήο», πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε αλνηθηέο ππνινγηζηηθέο αξρέο θαη ινγηζκηθφ θ.α. ηελ ελφηεηα απηή πεξηγξάθνληαη νη ηδηφηεηεο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην πξσηφθνιιν ςεθνθνξίαο πνπ αθνξνχλ ηελ επθνιία ζπκκεηνρήο ησλ ςεθνθφξσλ, ηελ δπλαηφηεηα ςεθνθνξίαο απφ νπνηαδήπνηε ηνπνζεζία, ηελ επειημία θαη ηελ απνδνηηθφηεηα. 63

65 Δπθνιία ζπκκεηνρήο ςεθνθόξσλ (Voter convenience) Ζ επθνιία ζπκκεηνρήο ησλ ςεθνθφξσλ ζρεηίδεηαη κε ηε δπλαηφηεηα ηεο άκεζεο ςεθνθνξίαο, φπσο ζηηο ζπκβαηηθέο εθινγέο, πνπ νη ςεθνθφξνη κπνξνχλ λα ςεθίζνπλ ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα, ρσξίο λα είλαη αλαγθαία ε επηζηξνθή ηνπο θαη ε ζπλεξγαζία κε ηνπο αξκφδηνπο θνξείο πξνθεηκέλνπ λα νινθιεξσζεί ε εθινγηθή δηαδηθαζία. Δίλαη εκθαλέο φηη ε ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε ζρεηίδεηαη κφλν κε ηε δηαδηθαζία ηεο ςεθνθνξίαο θαη γηα θακηά άιιε δηαδηθαζία ησλ εθινγψλ, φπσο ε εγγξαθή ησλ ςεθνθφξσλ ή ε θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ. Δπηπξφζζεηα, ε ζπγθεθξηκέλε ηδηφηεηα δηαζθαιίδεη φηη κφλν ζπγθεθξηκέλν πιηθφ (hardware) είλαη αλαγθαίν γηα ηε ζπκκεηνρή θάπνηνπ ςεθνθφξνπ ζηελ εθινγηθή δηαδηθαζία. πλήζσο ην πιηθφ απηφ είλαη έλαο απιφο πξνζσπηθφο ππνινγηζηήο, ρσξίο φκσο λα απνθιείνληαη άιιεο ζπζθεπέο φπσο έλα θηλεηφ ηειέθσλν, κηα ςεθηαθή ηειεφξαζε θ.α. Γπλαηόηεηα ςεθνθνξίαο από νπνηαδήπνηε ηνπνζεζία (Voter mobility) Πξνθεηκέλνπ λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη πεξηνξηζκνί πνπ νξίδνπλ ηηο ζπκβαηηθέο εθινγηθέο δηαδηθαζίεο δελ πξέπεη λα ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί φζν αθνξά ηελ ηνπνζεζία φπνπ έλα ςεθνθφξνο κπνξεί λα ςεθίζεη. Δλψ θαίλεηαη φηη ε ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε ζρεηίδεηαη κε ηελ χπαξμε κηαο θαηάιιεια νξηδφκελεο θαη αζθαινχο θεληξηθήο βάζεο δεδνκέλσλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα νξίδνληαη ζεκαληηθέο δπζθνιίεο ζε αξθεηά εθινγηθά ζρήκαηα, ηα νπνία ζηεξίδνληαη ζε δηάθνξεο παξαδνρέο γηα ηε δηαζθάιηζε αληηθαηηθψλ ηδηνηήησλ αζθάιεηαο, φπσο ε επαιεζεπζηκφηεηα θαη ε ηδησηηθφηεηα. Δπειημία (flexibility) Έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο πξέπεη λα επηηξέπεη κηα κεγάιε πνηθηιία ζηε κνξθή ησλ ςεθνδειηίσλ, ζηηο ππνζηεξηδφκελεο γιψζζεο, θαζψο θαη λα κπνξεί εχθνια λα πξνζαξκνζζεί ζε δηάθνξνπο ηχπνπο εθινγηθψλ δηαδηθαζηψλ. Ζ δπλαηφηεηα ππνζηήξημεο αλνηθηψλ εξσηήζεσλ (open-ended questions) κπνξεί επίζεο λα ππνζηεξηρζεί κέζσ ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηδηφηεηαο, αιιά δελ είλαη ζπκβαηηθή κε ην ζρήκα ρσξίο απφδεημε (receiptfreeness). 64

66 Απνδνηηθόηεηα Με βάζε ηηο ηειεπηαίεο εμειίμεηο ζην ρψξν ηεο ηερλνινγίαο, πνπ ζρεηίδνληαη θπξίσο κε ηελ απφδνζε ησλ πιηθψλ θαη ηε ρσξεηηθφηεηα ησλ επηθνηλσληαθψλ δηαχισλ, γίλεηαη ζαθέο φηη ε απφδνζε ξφισλ ελφο ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο απνηειεί κηα ηδηφηεηα ε νπνία δελ κπνξεί λα αγλνεζεί. ηελ πξαγκαηηθφηεηα ζρεδφλ θάζε κνξθή εθινγηθήο δηαδηθαζίαο πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ηζρπξψλ θξππηνγξαθηθψλ κεραληζκψλ, ελψ ην θνξηίν ηεο δηθηπαθήο επηθνηλσλίαο απμάλεη αλάινγα ησλ αξηζκφ ησλ ζπκκεηερφλησλ νληνηήησλ. Έηζη, ε πνιππινθφηεηα ελφο ζρήκαηνο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο απνηειεί κηα ζεκαληηθή παξάκεηξν ηνπ ζπζηήκαηνο. Ο ρξφλνο πνπ απαηηείηαη απφ έλα ςεθνθφξν πξνθεηκέλνπ λα νινθιεξψζεη ηε δηαδηθαζία ςεθνθνξίαο νξίδεη έλα αλψηεξν φξην ζηνλ αξηζκφ ησλ ςεθνθφξσλ πνπ επηηξέπεηαη λα πάξνπλ κέξνο ζηηο εθινγέο, ζην ρξφλν θαηά ηνλ νπνίν επηηξέπεηαη ε ειεθηξνληθή ςεθνθνξία θαζψο θαη ζηνπο δηαζέζηκνπο πφξνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ρνιηαζκόο ησλ απαηηήζεσλ. 1. Αληηθξνπόκελεο ηδηόηεηεο Απφ φζα αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο γίλεηαη ζαθέο φηη ππάξρνπλ δηάθνξεο ηδηφηεηεο πνπ είλαη αληηθξνπφκελεο κεηαμχ ηνπο, θαζψο θαη άιιεο νη νπνίεο δελ κπνξνχλ λα ηθαλνπνηεζνχλ κε βάζε ηηο δηαζέζηκεο ηερλνινγίεο. Γηα παξάδεηγκα, ε δηαζθάιηζε ηδησηηθφηεηαο ησλ ςεθνθφξσλ απαηηεί φηη έλα ςεθνδέιηην δελ κπνξεί λα ζπλδεζεί κε ηνλ εθάζηνηε ςεθνθφξν. Απφ ηελ άιιε κεξηά πξνθεηκέλνπ λα ηθαλνπνηεζεί ε απαίηεζε ηεο επαιεζεπζηκφηεηαο πξέπεη λα είλαη δπλαηή, κεηαμχ άιισλ, ε επηβεβαίσζε φηη θάζε ςεθνδέιηην πνπ θαηακεηξήζεθε ζε έλα λφκηκν ρξήζηε. Απφ ηε ζηηγκή, επνκέλσο, πνπ ε δηαηήξεζε ηεο ηδησηηθφηεηαο «ζπάεη» ην δεζκφ αλάκεζα ζηνπο ςεθνθφξνπο θαη ζην ςεθνδέιηην ηνπο απηφ δελ απνηειεί εχθνιε δηαδηθαζία. Παξάιιεια, ε αηνκηθή επαιεζεπζηκφηεηα έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ κε εμαλαγθαζκνχ. Πξνθεηκέλνπ νη ςεθνθφξνη λα κπνξνχλ λα ειέγμνπλ αλ ε ςήθνο ηνπο θαηακεηξήζεθε ζσζηά κηα απφδεημε ε νπνία πεξηγξάθεη ηνλ ηξφπν πνπ ςήθηζαλ πξέπεη λα 65

67 δνζεί ζε απηνχο. Ζ ίδηα απφδεημε, φκσο, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ εμαγνξά κηαο ςήθνπ, αθνχ ν επίδνμνο αγνξαζηήο ζα κπνξεί λα ειέγμεη ηη ςήθηζε ν εθάζηνηε ςεθνθφξνο. Δπηπιένλ, ε ηδηφηεηα ηεο ακεξνιεςίαο απαηηεί φηη δελ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα παξνρήο ελδηάκεζσλ απνηειεζκάησλ ζε θαλέλαλ πξηλ ην πέξαο ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο. Ζ ηδηφηεηα απηή κεηψλεη ηελ επθνιία ηεο ζπκκεηνρήο ζηε ςεθνθνξία απφ ηε ζηηγκή πνπ ν ςεθνθφξνο ζα πξέπεη λα έξζεη ζε επαθή κε ηνπο νξγαλσηέο ησλ εθινγψλ πηζαλφηαηα γηα ηελ απνζηνιή ελφο θιεηδηνχ απνθξππηνγξάθεζεο ή επηηξέπνληαο ηνπ ηελ πξφζβαζε ζην ςεθνδέιηην ηνπ. Σέινο, ε απνδνηηθφηεηα ζπλήζσο ράλεηαη πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηνχλ άιιεο ηδηφηεηεο, φπσο ε νηθνπκεληθή επαιεζεπζηκφηεηα θαη ν κε εμαλαγθαζκφο, αθνχ πνιχπινθεο ππνινγηζηηθέο θαη επηθνηλσληαθέο ιχζεηο απαηηνχληαη. 2. Αιιεινζρεηηδόκελεο ηδηόηεηεο Δλψ πνιιέο απφ ηηο ηδηφηεηεο αζθαιείαο ελφο ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο είλαη αληηθξνπφκελεο, ηελ ίδηα ζηηγκή ππάξρνπλ άιιεο πνπ αιιεινζρεηίδνληαη, ζρεκαηίδνληαο δηάθνξα δεπγάξηα ηδηνηήησλ, αθνχ ε χπαξμε κηαο ηδηφηεηαο ππνλνεί ηελ χπαξμε ηεο δεχηεξεο ή απιά δελ κπνξεί λα νξηζζεί ρσξίο απηή. Έλα παξάδεηγκα απνηειεί ν κε εμαλαγθαζκφο θαη ε ηδησηηθφηεηα. πσο πξναλαθέξζεθε, ε πξψηε απνηειεί κηα πνιχ ηζρπξή απαίηεζε ζε ζρέζε κε ηελ δεχηεξε, αθνχ δηαζθαιίδεη ηελ απνθάιπςε ηεο ςήθνπ ελφο ςεθνθφξνπ αθφκα θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ απηφο εζεινληηθά επηζπκεί λα απνδείμεη ζε έλα ηξίην άηνκν ην ηη ςήθηζε. Έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο πνπ δηαζθαιίδεη ηελ απαίηεζε ηνπ κε εμαλαγθαζκνχ απηφκαηα απηφκαηα δηαζθαιίδεη θαη ηελ ηδησηηθφηεηα ηνπ ςεθνθφξνπ. Ζ επαιεζεπζηκφηεηα απνηειεί έλα ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ πνπ εληζρχεη ηελ νξζφηεηα ελφο ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Έλα ηέηνην ζχζηεκα νξίδεη ηζρπξνχο κεραληζκνχο επηβεβαίσζεο απνηξέπνληαο ελδερφκελνπο επηηηζέκελνπο λα δηαθφςνπλ κηα εθινγηθή δηαδηθαζία, αθνχ νη ελέξγεηεο ηνπο δελ έρνπλ πηζαλφηεηα λα επεξεάζνπλ ην απνηέιεζκα. 66

68 ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο φπνπ ε ηαπηφηεηα ησλ ςεθνθφξσλ αλαγξάθεηαη ζην ςεθνδέιηην ε έιιεηςε ακεξνιεςίαο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε θελά φζν αθνξά ηε δηαηήξεζε ηεο ηδησηηθφηεηαο ηνπ ρξήζηε. Απηφ κπνξεί λα ζπκβεί κφλν ζε πεξίπησζε ππνινγηζκνχ ελφο ελδηάκεζνπ απνηειέζκαηνο θαζηζηψληαο δπλαηή ηελ εχξεζε ηνπ ηη ςήθηζε θάπνηνο ςεθνθφξνο ππνινγίδνληαο ην απνηέιεζκα αθξηβψο πξηλ θαη αθξηβψο κεηά ηελ ςήθν ηνπ. Ζ ηδηφηεηα ηεο αλζεθηηθφηεηαο ππνζηεξίδεη κε έκκεζν ηξφπν ηελ ακεξνιεςία θαη ζπρλά ηε δηαηήξεζε ηεο ηδησηηθφηεηαο ζε έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Ζ ακεξνιεςία παξαβηάδεηαη απφ ηε ζηηγκή πνπ ελδηάκεζα απνηειέζκαηα δηαξξένπλ ζε πεξίπησζε δηαθνπήο ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο. Απηφ κπνξεί λα νδεγήζεη ζηε δεκηνπξγία δηαθνξεηηθψλ απνηειεζκάησλ φηαλ ε εθινγή επαλαιακβάλεηαη αθφκα θαη θάησ απφ ηηο ίδηεο ζπλζήθεο δηεμαγσγήο. Σέινο, ε δπλαηφηεηα ςεθνθνξίαο απφ νπνηαδήπνηε ηνπνζεζία θαη ε επθνιία ζπκκεηνρήο ζηελ ςεθνθνξία ζπζρεηίδνληαη ζηελά, αθνχ ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ νη απαηηήζεηο γηα επηπιένλ πιηθφ ππνλννχλ φηη ν ςεθνθφξνο ςήθηζε απφ κηα ζπγθεθξηκέλε ηνπνζεζία θαηάιιεια εμνπιηζκέλε. 3. Με εμαλαγθαζκόο Γεληθά, ην πφηε ε ηδηφηεηα ηνπ κε εμαλαγθαζκνχ απαηηείηαη, απνηειεί έλα αλνηθηφ εξψηεκα. Δίλαη ζίγνπξν ην γεγνλφο φηη είλαη δπλαηφ θάπνηνο λα κπνξεί λα δεη ηη ςήθηζε έλαο άιινο φηαλ απηφο ςεθίδεη κέζσ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζε έλα δεκφζηα πξνζβάζηκν ρψξν. Έλαο ςεθνθφξνο ν νπνίνο επηζπκεί λα πνπιήζεη ηε ςήθν ηνπ κπνξεί απιά λα δψζεη ζηνλ εθάζηνηε αγνξαζηή ηα δηαπηζηεπηήξηα ηνπ πξνθεηκέλνπ λα ςεθίζεη εθείλνο αληί ηνπ λφκηκνπ ςεθνθφξνπ αληί λα ηνπ παξαδψζεη ηελ απφδεημε φηη ςήθηζε. Ζ ηδέα πίζσ απφ ηελ απέρνπζα θαη ηελ απνκαθξπζκέλε κέζσ δηαδηθηχνπ ςήθν βαζίδεηαη ζην λα παξέρεη ζηνπο ςεθνθφξνπο ηε δπλαηφηεηα λα ςεθίζνπλ θάησ απφ ζπλζήθεο πνπ ήηαλ αδχλαην λα ην θάλνπλ κε άιιν ηξφπν. Ο εμαλαγθαζκφο ζηελ πεξίπησζε απηή είλαη αλαπφθεπθηνο, αιιά ζεσξείηαη απνδεθηφο ιφγσ ηεο κεησκέλεο πηζαλφηεηαο ηνπ απνηειέζκαηνο. Χζηφζν, ζηελ πεξίπησζε ςεθνθνξίαο κέζσ δηαδηθηχνπ ν θίλδπλνο καδηθνχ εμαλαγθαζκνχ ή εμαγνξάο ςήθνπ είλαη αξθεηά κεγαιχηεξνο, αθνχ νη απνδείμεηο ησλ ςήθσλ 67

69 κπνξνχλ λα ζπγθεληξσζνχλ θαη θαη επέθηαζε λα αλαιπζνχλ εθηφο γξακκήο. Ζ ηδηφηεηα ρσξίο απφδεημε είλαη αλαγθαία πξνθεηκέλνπ λα απνηξαπεί ε ηειεπηαία θαηάζηαζε θαη φρη γηα λα απνηξαπεί ν κεκνλσκέλνο εμαλαγθαζκφο. Γπζηπρψο, δελ ππάξρνπλ επαξθείο ηερλνινγηθά ιχζεηο γηα λα απνθεπρζεί ε απεηιή ηνπ εμαλαγθαζκνχ ζε έλα ζχζηεκα απνκαθξπζκέλεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. 4.4 Σερληθέο απαηηήζεηο. Δμίζνπ ζεκαληηθή κε ηε λνκηθή δηάζηαζε είλαη θαη ε ηερλνινγηθή δηάζηαζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. ηηο παξαγξάθνπο πνπ αθνινπζνχλ παξνπζηάδνληαη νη ηερληθέο απαηηήζεηο πνπ πξέπεη λα θαιχπηεη έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Αξρηθά, παξνπζηάδνληαη ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο πξέπεη λα έρεη. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά είλαη : Σν ζχζηεκα ζα πξέπεη λα ππνζηεξίδεη φιεο εθείλεο ηηο δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ νκαιή νξγάλσζε θαη δηεμαγσγή ησλ εθινγψλ. Αλάινγα ηνπ είδνπο ησλ εθινγψλ νη ππεξεζίεο πνπ ην ζχζηεκα παξέρεη ελδέρεηαη λα πεξηιακβάλνπλ ηελ εγγξαθή ησλ ςεθνθφξσλ, ηελ απζεληηθνπνίεζε ηνπο, ηελ ίδηα ηελ ςήθν, ηνλ ππνινγηζκφ θαη ηελ επηβεβαίσζε ηνπ ηειηθνχ απνηειέζκαηνο. Σν ζχζηεκα ζα πξέπεη λα ππνζηεξίδεη φιεο ηηο ζπκκεηέρνπζεο νληφηεηεο (ξφινπο). Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνληαη νη νξγαλσηέο ησλ εθινγψλ, νη εθπξφζσπνη ησλ θνκκάησλ νη ππνςήθηνη, νη ςεθνθφξνη θα. Σν ζχζηεκα πξέπεη λα παξέρεη έλα θηιηθφ ζην ρξήζηε πεξηβάιινλ, ψζηε λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηείηαη απφ νπνηνλδήπνηε απιφ θπιινκεηξεηή ηνπ δηαδηθηχνπ (web Browser). Σν ζχζηεκα πξέπεη λα ππνζηεξίδεη έλα ζχλνιν ππεξεζηψλ θαη ελεξγεηψλ, ψζηε λα κπνξεί λα δηεπθνιχλεη ην ρξήζηε θαηά ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ. Σν ζχζηεκα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα ππνινγίδεη ην ηειηθφ απνηέιεζκα ηεο θαηακέηξεζεο ησλ ςήθσλ. 68

70 Χζηφζν, απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ φηη έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο νξίδεη έλα κεγάιν αξηζκφ επθαηξηψλ ζε επίδνμνπο επηηηζέκελνπο, νη νπνίνη ελδέρεηαη λα νδεγήζνπλ ην ζχζηεκα ζε θαηάξξεπζε θαη θαη επέθηαζε ζε δηαθνπή (αθχξσζε) ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο. ην πιαίζην απηφ γίλεηαη εκθαλέο φηη έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο πξέπεη λα ζρεδηάδεηαη κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα εγγπάηαη ηε δηαηήξεζε ηεο αζθάιεηαο θαη ηεο ηδησηηθφηεηαο ησλ ζπκκεηερφλησλ νληνηήησλ. Σν ζχζηεκα, επνκέλσο, πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε έλα πξσηφθνιιν ςεθνθνξίαο (voting protocol) ην νπνίν ζα είλαη ζε ζέζε λα απνηξέπεη επθαηξίεο ελδερφκελεο απψιεηαο ηεο ηδησηηθφηεηαο ηνπ ρξήζηε (ςεθνθφξνπ). ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη νη απαηηήζεηο αζθαιείαο πνπ πξέπεη λα παξέρεη θαη ειάρηζην έλα πξσηφθνιιν ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. 4.5 Μεραλήκαηα ειεθηξνληθήο θαηακέηξεζεο ςήθσλ. Σα κεραλήκαηα ειεθηξνληθήο θαηακέηξεζεο ησλ ςήθσλ βξίζθεηαη εληφο ηνπ εθινγηθνχ θέληξνπ ή ζε εηδηθά δηακνξθσκέλνπο ρψξνπο, πνπ ηνπνζεηνχληαη ζπλήζσο ζε θεληξηθά ζεκεία ησλ εθινγηθψλ πεξηθεξεηψλ, γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηελ πξφζβαζε ησλ ςεθνθφξσλ. πλνιηθά, ηα ζπζηήκαηα απηά ζεσξνχληαη φηη απμάλνπλ ηελ ηαρχηεηα θαη ηελ αθξίβεηα ηεο κέηξεζεο. Σα πιένλ δηαδεδνκέλα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο θαηακέηξεζεο ςήθσλ είλαη: 1) πζηήκαηα δηάηξεζεο θαξηψλ (punch card systems). ηα ζπζηήκαηα απηά, ην ςεθνδέιηην είλαη κηα εηδηθή νξζνγψληα θάξηα, ζηελ νπνία ν εθινγέαο, ρξεζηκνπνηψληαο εηδηθή δηαηξεηηθή ζπζθεπή, θαηαγξάθεη ηελ επηινγή ηνπ. Οη θάξηεο θαηαρσξνχληαη ζηε ζπλέρεηα ζε κηα εηδηθή κνλάδα αλαγλψξηζεο θαξηψλ, ε νπνία θαηαγξάθεη ηελ επηινγή ησλ ςεθνθφξσλ. Με ηελ νινθιήξσζε ησλ εθινγψλ, ε κνλάδα απηή ππνινγίδεη ηα ζπλνιηθά απνηειέζκαηα, έρνληαο πξνεγνπκέλσο απνξξίςεη ηα άθπξα ςεθνδέιηηα. 69

71 2) πζηήκαηα νπηηθήο ζάξσζεο (optical scanning systems). ηα ζπζηήκαηα απηά ηα νλφκαηα ησλ ππνςεθίσλ είλαη αλαγξακκέλα ζε έλα έληππν ςεθνδέιηην, ζην νπνίν ν εθινγέαο ζεκεηψλεη ηελ επηινγή ηνπ κε ζηπιφ ε κνιχβη (ζε κηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή). Καηφπηλ ε εηδηθή κνλάδα (scanner), κε κηα θσηνεπαίζζεηε θεθαιή αλάγλσζεο, αλαγηγλψζθεη ην πεξηερφκελν ησλ ςεθνδειηίσλ θαη ζηε ζπλέρεηα, φπσο θαη ζηελ πξνεγνχκελε κέζνδν, θαηαγξάθεη ηα ζπλνιηθά απνηειέζκαηα. Δίλαη πξνθαλέο φηη ηα παξαπάλσ ζπζηήκαηα δελ δηαθνξνπνίεζαλ νπζηαζηηθά ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ν ςεθνθφξνο θαηαγξάθεη ηηο επηινγέο ηνπ. Μεραλήκαηα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο: Δίλαη επίζεο γλσζηά κε ηελ νλνκαζία κεραλήκαηα άκεζεο απηφκαηεο εγγξαθήο (Direct Recording Electronic machines DREs). Σέηνηνπ είδνπο ηερλνινγίεο κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ ζπζηήκαηα κε νζφλε αθήο (touch screen systems) ή ηερλνινγίεο ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ (pc based systems). Με ηα κεραλήκαηα απηά ν εθινγέαο δελ θαηαγξάθεη πιένλ ηελ επηινγή ηνπ, ρξεζηκνπνηψληαο έλα μερσξηζηφ ςεθνδέιηην, αιιά αληίζεηα ρξεζηκνπνηεί απεπζείαο ηελ νζφλε ηνπ κεραλήκαηνο, ελεξγνπνηψληαο ηελ ςήθν ηνπ κε ην άγγηγκα κηαο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο. Οη ςήθνη απνζεθεχνληαη ειεθηξνληθά ζηε κλήκε ηνπ κεραλήκαηνο θαη, κεηά ην πέξαο ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο, κεηαθέξνληαη ζην θεληξηθφ ππνινγηζηηθφ ζχζηεκα είηε κε ηε κνξθή θνξεηψλ κνλάδσλ π.ρ. δηζθέηεο, είηε κέζσ δηθηχνπ, φπνπ θαηακεηξψληαη νη ςήθνη θαη πηλαθνπνηνχληαη ηα απνηειέζκαηα. Με ηε ρξήζε ησλ κεραλεκάησλ απηψλ, θαηαξγείηαη ε πηζαλφηεηα δηάπξαμεο ιάζνπο θαηά ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο, θαζψο είλαη πξνγξακκαηηζκέλα λα πξνβάιινπλ έλα πξνεηδνπνηεηηθφ κήλπκα ζηελ πεξίπησζε πνπ ν εθινγέαο επηρεηξήζεη λα νινθιεξψζεη ηε δηαδηθαζία έρνληαο ςεθίζεη πεξηζζφηεξνπο ή ιηγφηεξνπο ππνςήθηνπο απφ φηη επηηξέπεηαη. Δπίζεο, είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη απφ άηνκα κε εηδηθέο αλαπεξίεο (π.ρ. ερεηηθέο εληνιέο, παξνρή ηεο κεζφδνπ κπξαίγ ζε πεξίπησζε χπαξμεο αλαπεξίαο ζηελ φξαζε). Σέινο, κεηψλνπλ ζεκαληηθά ην ρξφλν θαη ην θφζηνο ηεο θαηακέηξεζεο, εμαιείθνληαο ηελ πηζαλφηεηα αλζξψπηλνπ ιάζνπο. 70

72 Δηθόλα 9: Δηθνληθή πιαηθφξκα ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. [5] 4.6 Δπηκέξνπο δεηήκαηα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο κε ηε ρξήζε δηαδηθηύνπ. Σα ζέκαηα πνπ αλαιχζεθαλ, απνηεινχλ ζεκειηψδεηο απαηηήζεηο γηα ηε δηελέξγεηα γεληθψλ, ειεχζεξσλ, ηζφηηκσλ, επζέσλ θαη δεκνθξαηηθψλ εθινγψλ. ηε ζπλέρεηα ζα αλαιχζνπκε θάπνηεο απαηηήζεηο αζθαιείαο, πνπ ζρεηίδνληαη, θπξίσο, κε ζέκαηα αζθαιείαο ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ, έρνπλ, φκσο, άκεζε ζρέζε κε κηα εθινγηθή δηαδηθαζία πνπ βαζίδεηαη ζε ππνινγηζηηθέο θαη ηερλνινγίεο δηθηχνπ θαη θαη επέθηαζε αθνξνχλ εμ νινθιήξνπ ηε δηαδηθαζία κηαο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. 1) Απαηηήζεηο ζε πιηθό Αξρηθά πνιχ ζεκαληηθφ δήηεκα είλαη ε επηινγή θαη ζπληήξεζε θαηάιιεινπ πιηθνχ εμνπιηζκνχ (hardware). ηελ ππάξρνπζα εθινγηθή δηαδηθαζία ην θπξηφηεξν, αλ φρη ην κνλαδηθφ πιηθφ, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη νη θάιπεο θαη ηα παξαβάλ. πσο είλαη πξνθαλέο 71

73 δελ έρεη λφεκα λα αλαθέξνπκε απηφ ην ζέκα σο απαίηεζε ηεο αζθάιεηαο ηεο ζπκβαηηθήο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο. ηελ ειεθηξνληθή ςεθνθνξία, φκσο, ην ζέκα ηνπ πιηθνχ εμνπιηζκνχ είλαη πνιχ ζεκαληηθφ. Ο ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηνπ, θαζψο θαη ε πνηφηεηα ησλ ηκεκάησλ πνπ ην απνηεινχλ, πξέπεη λα είλαη φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξεο πνηφηεηαο. Οη θίλδπλνη πνπ κπνξεί λα πξνθχςνπλ απφ ειιηπέο ή ειαηησκαηηθφ πιηθφ δελ πξνθχπηνπλ κφλν απφ εζειεκέλε θαη θαθφβνπιε ηξνπνπνίεζε ηνπ, αιιά θαη απφ αθνχζηα βιάβε. ζνλ αθνξά ηελ θαθφβνπιε ηξνπνπνίεζε ηνπ πιηθνχ εμνπιηζκνχ πξέπεη λα ππάξρνπλ εληαηηθνί έιεγρνη θαη θαηά ηελ θαηαζθεπή ηνπ, αιιά θαη θαηά ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ ζα αθνινπζήζεη κέρξη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Πηζαλή πξνζπάζεηα ηξνπνπνίεζεο ησλ κεραλεκάησλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε κηα εθινγηθή δηαδηθαζία, ζα πξέπεη λα νδεγεί είηε ζε απνηπρία ηεο πξνζπάζεηαο είηε ζε θαηαζηξνθή ηνπ κεραλήκαηνο, έηζη ψζηε έλα κεράλεκα πνπ ιεηηνπξγεί λα είλαη ζίγνπξν πσο δελ έρεη ππνζηεί ηξνπνπνίεζε. ζνλ αθνξά ηπρφλ βιάβε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο, πξέπεη λα ππάξρεη εηδηθεπκέλν θαη εμνπζηνδνηεκέλν πξνζσπηθφ ζε θάζε εθινγηθφ θέληξν, ψζηε λα κπνξεί άκεζα λα επηδηνξζψλεη ην πξφβιεκα θαη λα απνθαζηζηά ηελ νξζή ιεηηνπξγία ηνπ πιηθνχ. Μέρξη ηψξα έρνπλ γίλεη δηάθνξεο πξνηάζεηο γηα εηδηθά κεραλήκαηα πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα κηα εθινγηθή δηαδηθαζία κε επηθξαηέζηεξα κέρξη ζηηγκήο ηα DREs. Να αλαθέξνπκε πσο κέζα ζηηο αλάγθεο γηα θαηάιιειν πιηθφ κπνξεί λα αλαθεξζεί ηπρφλ ρξήζε έμππλσλ θαξηψλ (smart cards) γηα απζεληηθνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ. 2) Απαηηήζεηο ζε ινγηζκηθό Δμίζνπ ζεκαληηθφ δήηεκα είλαη θαη ε αλάπηπμε θαη ν έιεγρνο ηνπ ινγηζκηθνχ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Σα ζεκαληηθφηεξα ζέκαηα πνπ θαίλεηαη λα ζρεηίδνληαη κε ην ινγηζκηθφ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηνπο θξππηνγξαθηθνχο αιγφξηζκνπο θαη κε ηε δηαθάλεηα ηνπ θψδηθα. Ζ θξππηνγξαθία είλαη, ίζσο, ην ζεκαληηθφηεξν εξγαιείν γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο αθεξαηφηεηαο θαη ηεο εκπηζηεπηηθφηεηαο ησλ ςήθσλ, αιιά θαη ησλ κεραληζκψλ απζεληηθνπνίεζεο ησλ ςεθνθφξσλ. Ζ δηαθάλεηα ηνπ θψδηθα είλαη, επίζεο, πνιχ ζεκαληηθφ ζέκα. Αξρηθά, ν θψδηθαο πξέπεη λα είλαη φζν ην δπλαηφλ πην απιφο θαη επθνινλφεηνο, ρσξίο βέβαηα απηφ λα ζεκαίλεη ππνβάζκηζε ηεο αζθάιεηαο. ζν πην απιφο είλαη ν θψδηθαο, ηφζν πην επθνινλφεηνο ζα είλαη 72

74 θαη ηφζν πην εχθνινο ζα είλαη ν έιεγρνο ηνπ. Σν λα είλαη απιφο είλαη βαζηθφ ζηνηρείν γηα ηε δηαθάλεηα ηνπ. Απηφ δελ ζεκαίλεη βέβαηα πσο πξέπεη νπνηνζδήπνηε, ρσξίο θαηάιιειν ππφβαζξν γλψζεσλ, λα κπνξεί λα ηνλ θαηαιάβεη, αιιά δελ πξέπεη ν θψδηθαο λα είλαη θαηαλνεηφο κφλν ζηελ πξνγξακκαηηζηηθή νκάδα πνπ ην δεκηνχξγεζε, φζν έκπηζηε θαη θνηλήο απνδνρήο θαη λα είλαη. Δπίζεο, έλαο απιφο θαη θαιά δνκεκέλνο θψδηθαο κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ εχθνιε θαη έγθαηξε αλίρλεπζε θάπνηαο πξνζζήθεο κε εμνπζηνδνηεκέλσλ ηκεκάησλ (δνχξεηνη ίππνη, ηνί θιπ). 3) Απαηηήζεηο δηαζύλδεζεο ππνινγηζηηθώλ ζπζηεκάησλ Έλα αθφκα πνιχ ζεκαληηθφ δήηεκα, πνπ κπνξεί λα ζέζεη ζε θίλδπλν κηα ειεθηξνληθή ςεθνθνξία είλαη ην ζέκα ηεο δηαζχλδεζεο ησλ δηαθφξσλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ κεηέρνπλ ζηελ δηαδηθαζία. ζν κεγαιχηεξε είλαη ε ρξήζε δηθηπαθήο ηερλνινγίαο, ηφζν πεξηζζφηεξνη είλαη θαη νη θίλδπλνη πνπ δεκηνπξγνχληαη. Σν θαηά πφζν ε δηαδηθαζία ηεο ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο ζα πξνυπνζέηεη ρξήζε δηθηχνπ είλαη θάηη πνπ ζα εμαξηεζεί απφ ηελ αθξηβή δνκή ηεο. Γεγνλφο είλαη, πάλησο, πσο φζν κεγαιχηεξε ρξήζε δηθηπαθψλ επηθνηλσληψλ γίλεηαη, ε ςεθνθνξία θαζίζηαηαη πην ιεηηνπξγηθή, αιιά παξάιιεια απμάλνληαη θαη νη πηζαλφηεηεο γηα παξαβίαζε ηεο αζθάιεηαο ηεο. Γηάθνξεο πξνηάζεηο πνπ έρνπλ γίλεη αλά δηαζηήκαηα πξνζεγγίδνπλ ην δήηεκα κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο. Σν φηη ζε θάζε εθινγηθφ θέληξν ζα ππάξρνπλ εηδηθά κεραλήκαηα πνπ ζα ςεθίδνπλ νη πνιίηεο δελ ζεκαίλεη απηφκαηα πσο απηά ζα πξέπεη λα επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο κέζσ δηθηχνπ. Ζ ζπγθέληξσζε ησλ απνηειεζκάησλ ζα κπνξνχζε λα γίλεη κε ηελ ρξήζε CDs, ε αθφκε θαη κε ηε ρξήζε δηαθφξσλ κνξθψλ θηλεηήο κλήκεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ε δηαδηθαζία γίλεηαη πνιχ πην ρξνλνβφξα θαη ην ζέκα ηεο αζθάιεηαο κεηαηίζεηαη ζηε θεξεγγπφηεηα ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ κεηαθνξάο. 4.7 Η αγνξά ησλ ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Καζψο ηα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα βξίζθνληαη ζην ζηάδην ηεο αλάπηπμεο ή ηεο πεηξακαηηθήο εθαξκνγήο, ε αγνξά ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ δελ έρεη δεκηνπξγεζεί αθφκε θαη θαηά ζπλέπεηα δελ κπνξεί λα αλαιπζεί. Μία, φκσο, πξψηε απφπεηξα θαηαγξαθήο ησλ πξννπηηθψλ πνπ 73

75 ππάξρνπλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ζρεηηθήο αγνξάο ζα κπνξνχζε αξρηθά λα εληνπίζεη ηα πηζαλά πεδία εθαξκνγήο. Χο ηέηνηα δηαθαίλνληαη ηα εμήο: 1. Σνπηθή απηνδηνίθεζε (πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα) 2. χιινγνη θαη ελψζεηο (επαγγεικαηηθνί, επηζηεκνληθνί, ζχιινγνη γνλέσλ θαη θεδεκφλσλ, επηκειεηήξηα θιπ.) 3. Πνιηηηθά θφκκαηα 4. Παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα (θνηηεηηθέο εθινγέο, πξπηαληθέο εθινγέο θιπ.) 5. Δηαηξείεο (ςεθνθνξίεο κεηφρσλ, ππαιιήισλ θιπ.) ηνπο παξαπάλσ ρψξνπο νη ςεθνθνξίεο δχλαηαη λα αλαθέξνπλ δεζκεπηηθέο απνθάζεηο θαη εθινγέο εθπξνζψπσλ ή λα αθνξνχλ ζθπγκνκέηξεζε θαη θαηαγξαθή ηάζεσλ. ζνλ αθνξά ηηο γεληθέο εθινγέο, απφ ηε δηαβνχιεπζε πξνέθπςε ην ζπκπέξαζκα φηη ηα ππάξρνληα ζπζηήκαηα δελ είλαη αξθεηά ψξηκα, ψζηε λα ππνζηεξίμνπλ γεληθέο εθινγέο, παξά κφλν ζηελ πεξίπησζε πνπ ε ςεθνθνξία γίλεηαη ζε ειεγρφκελν ρψξν (εθινγηθά θέληξα) θαη εθφζνλ έρνπλ πιεξσζεί νη απαηηήζεηο πνπ αλαθέξνληαη παξαπάλσ. Παξάιιεια ππάξρνπλ νξηζκέλνη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο αγνξάο ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ. Οη θπξηφηεξνη απφ ηνπο παξάγνληεο απηνχο είλαη: Ζ δηακφξθσζε ηνπ θαηάιιεινπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ Ζ απνδνρή ηεο «άκεζεο δεκνθξαηίαο» απφ ηνπο πνιίηεο θαη θπξίσο απφ ηνλ πνιηηηθφ θφζκν Ζ αμηνπηζηία ησλ ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο. Ζ αλάπηπμε ηεο ζρεηηθήο αγνξάο ζπλδέεηαη άκεζα θαη κε ηε δηαζθάιηζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζε εθινγηθέο δηαδηθαζίεο πνπ εθηεινχληαη κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ. Αλ θαη ε επηθξαηνχζα αληίιεςε είλαη φηη ηα ζπζηήκαηα απηά, κε ηηο επθνιίεο πνπ παξέρνπλ, ζα απμήζνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ, είλαη βέβαην φηη απφ κφλα ηνπο ηα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο δελ κπνξνχλ λα επηηχρνπλ ην ζηφρν απηφ. Γηα ηελ αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ απαηηείηαη ν πνιίηεο λα αηζζαλζεί φηη ε ςήθνο ηνπ είλαη ζεκαληηθή (δει. φηη ην απνηέιεζκα ηεο ςεθνθνξίαο ζα είλαη δεζκεπηηθφ) θαη φηη ηα δεηήκαηα γηα ηα 74

76 νπνία θαιείηαη λα ςεθίζεη είλαη ζεκαληηθά γηα ηε δσή ηνπ (δει. φηη ην απνηέιεζκα ηεο ςεθνθνξίαο ζα επεξεάζεη ηε δσή ηνπ). 4.8 Δπηινγή πξνκεζεπηώλ θαη αμηνπνίεζε εμσηεξηθώλ πόξσλ. Οη πεξηζζφηεξεο θπβεξλήζεηο πξνηηκνχλ λα πξνκεζεχνληαη κεγάια πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Οη αηηίεο γηα απηφ είλαη πνιιέο θαη δηαθέξνπλ αλάινγα κε ηε ρψξα θαη ηνλ νξγαληζκφ- πειάηε, νη πην ζπλεζηζκέλεο φκσο αλαθέξνληαη εδψ: Ο αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ πξνκεζεπηψλ κεηψλεη ηηο ηηκέο γηα ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ Οη πξνκεζεπηέο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα είλαη πεξηζζφηεξν θαηλνηφκνη θαη δηαζέηνπλ πην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ Ο δεκφζηνο ηνκέαο δελ πξέπεη λα παξάγεη φηη κπνξεί λα αγνξαζηεί απφ ηνλ ηδησηηθφ Ο δεκφζηνο ηνκέαο νθείιεη λα επηθεληξσζεί ζηα βαζηθά επηρεηξεζηαθά ηνπ αληηθείκελα (ζηα νπνία δελ πεξηιακβάλεη ε αλάπηπμε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ) Παξά ηα πνιιά θαη θαιά επηρεηξήκαηα πνπ ζπλεγνξνχλ ππέξ ηεο αλάπηπμεο θαη πξνκήζεηαο ζχλζεησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, ε αληηκεηψπηζε εμσηεξηθψλ πφξσλ θαζηζηά αλαγθαία ηελ αληηκεηψπηζε κηαο ζεηξάο δεηεκάησλ. Σν πην ζεκαληηθφ απφ απηά είλαη ε έιιεηςε δεμηνηήησλ πιεξνθνξηθήο ζην δεκφζην ηνκέα. Ζ πξνκήζεηα ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο θαη ε δηαρείξηζε ησλ ζρέζεσλ κε ηνλ πξνκεζεπηή ρξεηάδεηαη ηαιέλην θαη γλψζε. πρλά νη δεκφζηνη νξγαληζκνί δε δηαζέηνπλ ηηο δεμηφηεηεο απηέο, κε ζπλέπεηα ηε δεκηνπξγία εηεξνβαξψλ ζρέζεσλ κε ηνπο πξνκεζεπηέο. Οη δεμηφηεηεο πιεξνθνξηθήο ζα πξέπεη λα δεκηνπξγνχληαη εζσηεξηθά ζε έλα δεκφζην νξγαληζκφ ή λα εηζάγνληαη ζε απηφλ απφ ηξίηνπο αλεμάξηεηνπο πξνκεζεπηέο. Δπηπιένλ, θάζε πιεπξά είλαη ζπρλά επηθπιαθηηθή σο πξνο ηελ ηθαλφηεηα ή αθφκε θαη ηελ εηιηθξίλεηα ηεο άιιεο, ελψ ζπρλά νη δπν πιεπξέο έρνπλ εληειψο δηαθνξεηηθή αληίιεςε θαη παηδεία. 75

77 Μηα πξψηε ιχζε ζην πξφβιεκα ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα είλαη λα εθπαηδεχζεη ηα ζηειέρε ηνπ κε ηηο αλαγθαίεο δεμηφηεηεο. Άιιεο θαηεπζχλζεηο πεξηιακβάλνπλ ηελ πεξηζζφηεξν πξνζεθηηθή επαλαδηαηχπσζε ησλ ζπκβάζεσλ, ηε δεκηνπξγία θηλήηξσλ γηα ηνλ πξνκεζεπηή νχησο ψζηε λα θαηαζέηεη ηα παξαδνηέα ηνπ έξγνπ ζχκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο θαη ηελ απνζαθήληζε επζχο εμ αξρήο ησλ απαηηήζεσλ γηα αιιαγέο ζηηο επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο θαη ζηηο ηερλνινγηθέο ππνδνκέο, ψζηε λα πξνζαξκφδνληαη αλάινγα νη ακνηβαίεο πξνζδνθίεο θαη επζχλεο. ήκεξα, θαηά ηε ζχλαςε ζπκβάζεσλ κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα πνιιέο ρψξεο εζηηάδνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο απνθιεηζηηθά ζηηο πνηλέο ειιηπνχο εθηέιεζεο. Οξηζκέλνη εηδηθνί πξνηείλνπλ λα ζπκπιεξσζεί ε πξνζέγγηζε απηή κε ηελ παξνρή ζεηηθψλ θηλήηξσλ ππφ κνξθή νηθνλνκηθψλ αληακνηβψλ γηα ηελ παξάδνζε ησλ έξγσλ εληφο ρξνλνδηαγξάκκαηνο, ζε πιήξε παξαγσγηθή ιεηηνπξγία θαη ρσξίο ππεξβάζεηο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ. 4.9 πκκεηνρή ησλ ηειηθώλ ρξεζηώλ. Οη πηζαλέο επηπηψζεηο ησλ έξγσλ πιεξνθνξηθήο ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη ζηνλ ηξφπν εξγαζίαο πξέπεη λα εληνπίδνληαη θαη λα αλαδεηθλχνληαη. Έηζη, ζπληζηψζα ηνπ επξχηεξνπ ζρεδηαζκνχ ελφο έξγνπ πξέπεη λα απνηειεί θαη κηα ζπλνιηθή ζηξαηεγηθή γηα ηε δηαρείξηζε ησλ αιιαγψλ. ε απηή ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλνληαη ε εζηηαζκέλε επηθνηλσλία κε ηηο νκάδεο ρξεζηψλ, ε απνηειεζκαηηθή θαη ζσζηά ζπγρξνληζκέλε εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ησλ ρξεζηψλ θαη ε δηακφξθσζε ζρεδίσλ ππνζηήξημεο ψζηε λα πξνεηνηκαζηνχλ γηα ηελ αιιαγή ηφζν νη ίδηνη νη ηειηθνί ρξήζηεο φζν θαη νη ππφινηπνη ελδηαθεξφκελνη. πλεπψο, νη ηειηθνί ρξήζηεο ζα πξέπεη λα εκπιέθνληαη ζηε δηακφξθσζε θαη ηελ πνξεία ελφο έξγνπ φζν ην δπλαηφλ λσξίηεξα. Ζ ζηελή δηαβνχιεπζε κε νκάδεο θαη εθπξνζψπνπο ησλ ρξεζηψλ βνεζά ζηελ νηθνδφκεζε ελφο αηζζήκαηνο ζπκκεηνρηθφηεηαο θαη απηνδέζκεπζεο γηα ην έξγν. Ζ επξεία ζπκκεηνρή ησλ ρξεζηψλ ζηελ αλάπηπμε θαη δνθηκαζηηθή ιεηηνπξγία ησλ εθαξκνγψλ είλαη νπζηψδεο γηα ηε βησζηκφηεηα ηνπ ηειηθνχ ζπζηήκαηνο. 76

78 Κεθάιαην 5 ρεδηαζκόο 5.1 Γηαγξάκκαηα Use Cases. Γηα ηελ πινπνίεζε ησλ δηαγξακκάησλ πνπ αθνινπζνχλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε ελνπνηεκέλε γιψζζα κνληεινπνίεζεο (Unified Modeling Language, UML) ε νπνία είλαη κία γξαθηθή γιψζζα γεληθνχ ζθνπνχ. Δπηιέμακε ηελ γιψζζα απηή γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ, νπηηθνπνίεζε, αλάπηπμε θαη ηεθκεξίσζε ησλ θαηαζθεπαζκάησλ ηνπ ινγηζκηθνχ καο ζπζηήκαηνο Use Cases ρξεζηώλ ην δηάγξακκα απηφ παξαηεξνχκε ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ θάζε ρξήζηε ζηε ζειίδα καο. Οη θαηεγνξίεο ησλ ρξεζηψλ είλαη ηέζζεξηο θαη απνηεινχληαη απφ ηνλ δηαρεηξηζηή, ηνλ πειάηε, ην κέινο θαη ηνλ επηζθέπηε. Ο δηαρεηξηζηήο είλαη εθείλνο κε ηα πεξηζζφηεξα δηθαηψκαηα θαζψο ειέγρεη ηα πάληα γηα ηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηεο ζειίδαο. Μπνξεί δειαδή, λα πεξηεγεζεί ζηε ζειίδα, λα ειέγμεη ηηο ςεθνθνξίεο, λα ειέγμεη ηνπο ρξήζηεο θαη ηα δηθαηψκαηα ηνπο αιιά θαη λα ηα ηξνπνπνηήζεη ζε πεξίπησζε πνπ ρξεηαζηεί. Ο πειάηεο κπνξεί λα πεξηεγεζεί ζηε ζειίδα θαη λα δεκηνπξγήζεη ηε δηθή ηνπ ςεθνθνξία (αθνχ πξψηα εγθξηζεί απφ ηνλ δηαρεηξηζηή) αιιά θαη λα ειέγμεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ςεθνθνξηψλ. Σν κέινο κπνξεί λα πεξηεγεζεί ζηε ζειίδα θαη λα ςεθίζεη ζε νπνηαδήπνηε ςεθνθνξία ην ελδηαθέξεη, φκσο κφλν κηα θνξά. Αιιά θαη λα δεη ηα ζηαηηζηηθά απνηειέζκαηα ησλ ςεθνθνξηψλ. Σέινο, ν επηζθέπηεο κπνξεί κφλν λα πεξηεγεζεί ζηε ζειίδα θαη αλ εθείλνο επηζπκεί, λα γξαθηεί είηε ζαλ πειάηεο είηε ζαλ κέινο. 77

79 Περηήγεζε DigitalPoll * «extends» Έγθρηζε Χεθοθορίας * * * * Διεγτος Χεθοθορηώλ «extends» Απόρρηυε Χεθοθορίας Admin * Διεγτος Φρεζηώλ Περηήγεζε * * Χήθος * * * Γηθαηώκαηα Φρεζηώλ ΜΔΛΟΣ Έιεγτος Αποηειεζκάηφλ Χεθοθορηώλ * Περηήγεζε * * ΠΔΛΑΤΗΣ * * Γεκηοσργία Χεθοθορίας * Καηάργεζε Χεθοθορίας * Περηήγεζε * * Διεγτος Αποηειεζκάηφλ ΔΠΙΣΚΔΠΤΗΣ Γηάγξακκα 1: Λεηηνπξγηθέο Γπλαηφηεηεο Υξήζηε. 78

80 5.1.2 Δίζνδνο ζην ζύζηεκα ην δηάγξακκα απηφ βιέπνπκε ηηο ελέξγεηεο πνπ γίλνληαη ηφζν απφ ην ρξήζηε φζν θαη απφ ην ζχζηεκα κέρξη λα πξαγκαηνπνηεζεί ε είζνδφο ζην ζχζηεκα. Αξρηθά ινηπφλ ν ρξήζηεο πιεθηξνινγεί ην φλνκα ρξήζηε θαη ηνλ θσδηθφ ηνπ. Σα ζηνηρεία ζηέιλνληαη ζην server, απφ εθεί δεηάεη ην ζχζηεκα λα γίλεη αλάθηεζε ησλ ζρεηηθψλ ζηνηρείσλ απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ. Αθνχ γίλεη ε αλάθηεζε γίλεηαη επηβεβαίσζε ησλ ζηνηρείσλ. Αλ ηα ζηνηρεία είλαη ζσζηά εκθαλίδεηαη ζηελ νζφλε ηνπ ρξήζηε κήλπκα επηβεβαίσζεο ηεο εηζφδνπ ηνπ ζην ζχζηεκα, ελψ ζε αληίζεηε πεξίπησζε εκθαλίδεηαη κήλπκα ιάζνπο θαη επαλαπιεθηξνιφγηζεο ησλ ζηνηρείσλ. 79

81 Γηάγξακκα 2: Δίζνδνο ζην ζχζηεκα. 80

82 5.1.3 Δγγξαθή ζην ζύζηεκα ην δηάγξακκα απηφ καο παξνπζηάδεηαη ε δηαδηθαζία εγγξαθήο ζην ζχζηεκα. Ο θάζε ρξήζηεο αξρηθά πξέπεη λα επηιέμεη σο ηη ζέιεη λα γξαθηεί(πειάηεο ή κέινο). Καη ζηηο δπν επηινγέο ζα πξέπεη λα ζπκπιεξψζεη ηα ζηνηρεία πνπ αλαγξάθνληαη ζηελ αληίζηνηρε θφξκα. Μφιηο ηα ζπκπιεξψζεη παηάεη ην πιήθηξν απνζηνιήο ηεο αίηεζεο εγγξαθήο. Αλ ηα ζηνηρεία είλαη ζσζηά γίλεηαη ελεκέξσζε ηεο βάζεο δεδνκέλσλ θαη ηελ επφκελε θνξά ν ρξήζηεο ζα είλαη θαηαρσξεκέλνο. ε πεξίπησζε ιάζνπο ζα εκθαληζηεί κήλπκα ζην ρξήζηε πνπ ζα ηνλ ελεκεξψλεη πσο ε δηαδηθαζία απέηπρε θαη λα δνθηκάζεη απφ ηελ αξρή. 81

83 / Δπηιογή Δγγραθής -End1 -End2 * * Δγγραθή Πειάηε Δγγραθή Μέιοσς -End3 -End4 * -End5 * -End6 * / Δπηηστηκέλε Δγγαθή / Αποηστεκέλε * Δγγραθή Δγγραθή Δπίισζε Λάζοσς / Αποζηοιή Γεδοκέλφλ Δλεκέρφζε Βάζες Γεδοκέλφλ Γηάγξακκα 3: Δγγξαθή ζην ζχζηεκα. 82

84 5.1.4 Γεκηνπξγία Φεθνθνξίαο ην δηάγξακκα απηφ εκθαλίδεηαη ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο κηαο ςεθνθνξίαο. Γηα λα κπνξέζεη ν ρξήζηεο λα δεκηνπξγήζεη κηα ςεθνθνξία πξέπεη πξψηα λα ζπλδεζεί ζην ζχζηεκα θαη λα επηβεβαησζεί φηη αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ πειαηψλ. Μεηά απφ απηφ ζα ζπκπιεξψζεη κηα θφξκα κε ηα ζηνηρεία ηεο ςεθνθνξίαο ε νπνία γηα λα αλέβεη ζηε ζειίδα ζα πξέπεη πξψηα λα εγθξηζεί απφ ηνλ δηαρεηξηζηή ηνπ ζπζηήκαηνο. Αθνχ εγθξηζεί αλεβαίλεη ζηε ζειίδα θαη ν πειάηεο κπνξεί αλ ζέιεη λα ηελ ηξνπνπνηήζεη, λα ηελ θαηαξγήζεη ή λα ειέγμεη ηα απνηειέζκαηα. 83

85 Γηάγξακκα 4: Γεκηνπξγία Φεθνθνξίαο. 84

86 5.2 Βάζε Γεδνκέλσλ. Ζ MySQL είλαη έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο ζρεζηαθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ (relational database management system) ή RDBMS. ε γεληθέο γξακκέο είλαη έλα παθέην ινγηζκηθνχ (software package) πνπ είλαη πνιχ θαιφ ζηελ νξγάλσζε θαη ηε δηαρείξηζε κεγάισλ πνζνηήησλ πιεξνθνξηψλ. Σα πιενλεθηήκαηα ηεο mysql πάλσ ζηα νπνία βαζηζηήθακε είλαη : Είλαη έλα πνιύ γξήγνξν θαη δπλαηό ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ Ο MySQL δηαθνκηζηήο ειέγρεη ηελ πξόζβαζε ζηα δεδνκέλα, γηα λα κπνξνύλ λα δνπιεύνπλ πνιινί ρξήζηεο ηαπηόρξνλα Μπνξνύλ λα ππάξρνπλ ηαπηόρξνλα πεξηζζόηεξεο από κηα ζπλδέζεηο κε ηε βάζε ρσξίο λα ππάξρνπλ πνιιαπιά αληίγξαθά ηεο, όπσο ζπκβαίλεη κε άιια ζπζηήκαηα βάζεσλ δεδνκέλσλ Η απόδνζή ηεο είλαη θαιύηεξε ζε κεγαιύηεξν όγθν βάζεσλ δεδνκέλσλ Είλαη πην θαηάιιειε γηα ρξήζε ζην Internet Παξέρεη επθνιίεο ζην backup Είλαη ηδηαίηεξα βειηησκέλε ζε ηαρύηεηα γηα ηελ αλάθηεζε δεδνκέλσλ Είλαη ζπκβαηή θαη κεηαθέξζηκε ζε δηάθνξεο πιαηθόξκεο θαη γηα δηάθνξα εξγαιεία αλάπηπμεο Είλαη νηθνλνκηθή Η MySQL είλαη ινγηζκηθό αλνηρηνύ θώδηθα ύλδεζε Πιαηθόξκαο κε ηελ Βάζε Γεδνκέλσλ Έρνπκε δεκηνπξγήζεη κία πηινηηθή εθαξκνγή ειεθηξνληθήο ςεθνθνξίαο ζηελ νπνία ρξεζηκνπνηήζακε ηε γιψζζα ζπγγξαθήο ζελαξίσλ ζηελ πιεπξά ηνπ δηαθνκηζηή (server-side scripting language) PHP θαη ηε ζρεζηαθή βάζε δεδνκέλσλ (relational database) MySQL. Πξέπεη, φκσο, ν Web host ζηνλ νπνίν δεκνζηεχνπκε ηηο ζειίδεο καο λα ππνζηεξίδεη ηνλ ζπλδπαζκφ PHP/MySQL Ζ φιε ηδέα πίζσ απφ έλα database-driven Web site είλαη λα βξίζθεηαη (εκθαλίδεηαη) ην πεξηερφκελν (content) ηνπ site ζε κηα βάζε δεδνκέλσλ θαη απ απηφ ην πεξηερφκελν ηεο βάζεο δεδνκέλσλ λα εμάγνπκε δπλακηθά πιεξνθνξίεο γηα λα κπνξέζνπκε λα 85

87 δεκηνπξγήζνπκε ηζηνζειίδεο (Web pages) πνπ λα αιιάδνπλ δπλακηθά ρσξίο λα θάλνπκε ζπλέρεηα αιιαγέο ζ απηέο θαη ηελ δεκνζίεπζή ηνπο (publish). Ζ PHP είλαη κηα γιψζζα ζπγγξαθήο ζελαξίσλ ζηελ πιεπξά ηνπ δηαθνκηζηή (serverside scripting language). Μπνξνχκε λα ηελ θαληαζηνχκε ζαλ έλα πξφζζεην (plug-in) γηα ηνλ Web server πνπ ηνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα θάλεη θάηη πεξηζζφηεξν απφ ην λα ζηέιλεη απιά θαη κφλν απιέο ηζηνζειίδεο (Web pages) φηαλ ηηο δεηάλε νη θπιινκεηξεηέο. H server-side scripting language PHP : Είλαη Γιώζζα script από ηελ πιεπξά ηνπ δηαθνκηζηή Ελζσκαηώλεηαη κέζα ζε κηα HTML ζειίδα Δηαθνξνπνηείηαη από ην ππόινηπν HTML έγγξαθν κε ηηο εηηθέηεο (tags) Αξρήο <? ηέινπο?> Εθηειείηαη θάζε θνξά πνπ επηζθεπηόκαζηε ηε ζπγθεθξηκέλε ζειίδα Μεηαθξάδεηαη ζηελ πιεπξά ηνπ δηαδηθηπαθνύ δηαθνκηζηή Δεκηνπξγεί HTML ηελ νπνία ζα δεη ν επηζθέπηεο Δελ ρξεηάδεηαη λα έρεη εγθαηεζηεκέλε ηελ PHP Σα πιενλεθηήκαηα ηεο PHP ηα νπνία καο νδήγεζαλ θαη ζηελ επηινγή ηεο γηα ηελ θαηαζθεπή ηεο πιαηθφξκαο καο είλαη: Όηη ιεηηνπξγεί δπλακηθά Τα απνηειέζκαηα πνπ παξάγεη, αιιάδνπλ ζύκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε Ο δπλακηθόο ηξόπνο ιεηηνπξγίαο εθαξκόδεηαη αθόκα θαη κέζα ζην εζσηεξηθό ηεο PHP Έρεη ηε δπλαηόηεηα λα αιιάδεη ηνλ ηύπν ησλ κεηαβιεηώλ δπλακηθά, ζύκθσλα κε ηα δεδνκέλα πνπ θάζε ρξνληθή ζηηγκή είλαη απνζεθεπκέλα ζε απηέο Δηαζπλδέζεηο κε πνιιά δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα βάζεσλ δεδνκέλσλ Έρεη ελζσκαησκέλεο βηβιηνζήθεο γηα πνιιέο ζπλεζηζκέλεο δηαδηθαζίεο δηαδηθηύνπ Χακειό θόζηνο - Παξέρεηαη δσξεάλ Επθνιία κάζεζεο θαη ρξήζεο. Η ζύληαμε ηεο Php βαζίδεηαη ζε άιιεο γιώζζεο πξνγξακκαηηζκνύ, βαζηθά ζηε C θαη ζηελ Perl 86

88 Φνξεηόηεηα - Είλαη δηαζέζηκε γηα πνιιά ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα Δηαζεζηκόηεηα ηνπ θώδηθα πξνέιεπζεο ηαλ θάπνηνο επηζθεθζεί κηα ζειίδα ζ έλα database-driven Web site ζα ζπκβνχλ ηα εμήο : 1. Ο θπιινκεηξεηήο ηνπ επηζθέπηε ζα δεηήζεη ηε Web page ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζηάληαξη URL. 2. Σν ινγηζκηθφ ηνπ Web server (Apache, IIS ή άιιν) αλαγλσξίδεη φηη ην δεηνχκελν αξρείν είλαη έλα script ηεο PHP θαη ην δηεξκελεχεη (interprets) ρξεζηκνπνηψληαο ην πξφζζεην (plugin) πνπ δηαζέηεη γηα ηελ PHP πξηλ απαληήζεη ζηελ αίηεζε γηα ηε ζειίδα (page request). 3. Μεξηθέο εληνιέο ηεο PHP, πνπ ζα δνχκε αξγφηεξα, ζπλδένληαη ζηε βάζε δεδνκέλσλ ηεο MySQL θαη δεηνχλ ην πεξηερφκελν (content) πνπ αλήθεη ζηελ ηζηνζειίδα (Web page). 4. Ζ βάζε δεδνκέλσλ MySQL απαληάεη ζηέιλνληαο ην δεηνχκελν πεξηερφκελν ζην script ηεο PHP. 5. Σν script ηεο PHP απνζεθεχεη ην πεξηερφκελν ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο κεηαβιεηέο ηεο PHP θαη κεηά ρξεζηκνπνηεί ηε γλσζηή καο ζπλάξηεζε echo() γηα λα ην εκθαλίζεη ζαλ κέξνο ηεο ηζηνζειίδαο. 6. Σν plug-in ηεο PHP ηειεηψλεη, παξαδίδνληαο ζηνλ Web server έλα αληίγξαθν ηνπ θψδηθα ηεο HTML πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη. 7. Ο Web server ζηέιλεη ηνλ θψδηθα ηεο HTML ζηνλ θπιινκεηξεηή (Web browser) φπσο ζα έθαλε θαη κ έλα θαλνληθφ (απιφ) αξρείν HTML, κε ηε δηαθνξά φηη αληί λα πξνέιζεη απεπζείαο απφ έλα απνζεθεπκέλν αξρείν HTML, ε ζειίδα απηή είλαη ην απνηέιεζκα (έμνδνο) πνπ παξέρεηαη απφ ην πξφζζεην (plug-in) ηεο PHP Σερληθέο Λεπηνκέξεηεο Γεκηνπξγία Βάζεο Γηα λα ζπλδεζνχκε κε ηε MySQL: mysql -u root -p, ζα ζπλδεφκαζηε κε ηελ παξάκεηξν -p ψζηε λα καο δεηείηαη ζηε ζπλέρεηα θσδηθφο. CREATE TABLE admin(name VARCHAR(15),Last_Name VARCHAR(20),Admin_id VARCHAR(15) NOT NULL PRIMARY KEY,Password VARCHAR(15)); Γεκηνπξγεί έλα ηξαπεδάθη κε ηέζζεξα πεδία : 87

89 Name, Last_Name, Admin_id, Password. Καζνξίδεη ηνλ ηχπν θάζε πεδίνπ θαη ην κέγεζφο ηνπ αλ πξφθεηηαη γηα αιθαξηζκεηηθφ Καζνξίδεη ην πξσηεχνλ θιεηδί Αθνχ δεκηνπξγήζνπκε ηε βάζε κε ηελ εληνιή create, γηα λα κπνξέζνπκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηε βάζε ζα πξέπεη λα δψζνπκε ηελ παξαθάησ εληνιή: mysql> use databasename; ύλδεζε PHP θαη MySql χλδεζε php κε ηελ mysql: mysql_connect(<address>, <username>, <password>); if die('<p>error OPENING DATABASE</p>'); } <address> :ε IP δηεχζπλζε ή ην hostname ηνπ ππνινγηζηή ζηνλ νπνίν εθηειείηαη ην ινγηζκηθφ ηνπ MySQL server, πνπ είλαη ην localhost αλ εθηειείηαη ζηνλ ίδην ππνινγηζηή κε ην ινγηζκηθφ ηνπ Web server <username> θαη <password> είλαη ηα ίδηα κε ηα user name θαη password ηεο MySQL πνπ ρξεζηκνπνηήζακε γηα λα ζπλδεζνχκε ζηνλ MySQL server. ε πεξίπησζε πνπ ζπκβεί θάπνην ιάζνο θαηά ηε ζχλδεζε κε ηε βάζε δεδνκέλσλ καο ζα ηππσζεί ην κήλπκα ιάζνπο: «ERROR OPENING DATABASE» Βαζηθέο Λεηηνπξγείεο Κώδηθα $query = 'SELECT * FROM logariasmos'; $r = mysql_query($query); Ζ ζπλάξηεζε mysql_query() επηζηξέθεη είηε true γηα επηηπρία ή false γηα απνηπρία. Γηα ηα εξσηήκαηα SELECT απηφ δελ είλαη αξθεηφ. Καη απηφ γηαηί εθηφο απφ ηελ έλδεημε αλ ην 88

90 εξψηεκα πέηπρε ή απέηπρε, ε PHP πξέπεη επίζεο λα ιάβεη ππφςε θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ εξσηήκαηνο. Έηζη, φηαλ επεμεξγαδφκαζηε έλα εξψηεκα SELECT, ε ζπλάξηεζε mysql_query() επηζηξέθεη έλαλ αξηζκφ πνπ δείρλεη έλα ζχλνιν απνηειεζκάησλ, πνπ πεξηέρεη κηα ιίζηα φισλ ησλ γξακκψλ (rows) ή θαηαρσξήζεσλ (entries) πνπ επηζηξέθνληαη απφ ην εξψηεκα. while ($row = mysql_fetch_array($r)){ $check_at=$row['at_user']; Ζ ζπλάξηεζε mysql_fetch_array() δέρεηαη έλα ζχλνιν απνηειεζκάησλ ζαλ παξάκεηξν, πνπ είλαη απνζεθεπκέλν ζηε κεηαβιεηή $r ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, θαη ηα επηζηξέθεη ζαλ έλαλ πίλαθα (array). ηαλ δελ ππάξρνπλ άιιεο γξακκέο ζην $r, ε ζπλάξηεζε mysql_fetch_array() επηζηξέθεη ηελ ηηκή false. Ζ παξαπάλσ, ινηπφλ, εληνιή εθρσξεί κηα ηηκή ζηε κεηαβιεηή $row, αιιά ηαπηφρξνλα ε ίδηα ε εληνιή απνθηά ηελ ίδηα ηηκή. Καη, θξαηάκε ζηε κεηαβιεηή check_at ην πεξηερφκελν ηεο κεηαβιεηήο $row γηα ην ζπγθεθξηκέλν πεδίν AT_user. if((strstr($atl,$check_alog)) && ((strlen($atl))==(strlen($check_alog)))){ if((($poso)<=($check_poso))){ while ($row2 = mysql_fetch_array($r2)){ $check_at2=$row2['at']; $check_username=$row2['user_name']; $check_password=$row2['password']; if((strstr($check_at2,$check_at)) ((strlen($check_at2))==(strlen($check_at)))){ if((strstr($check_username,$name)) ((strlen($check_username))==(strlen($name)))){ && && 89

91 ((strlen($check_password))==(strlen($word)))){ if((strstr($word,$check_password)) && Απηέο νη δνκέο ειέγρνπ κάο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πνχκε ζηελ PHP λα εθηειέζεη έλα ζχλνιν εληνιψλ, ζηηο πιεηάδεο πνπ έρνπλ επηιεγεί, αλάινγα κε ην αλ θάπνηα ζπλζήθε είλαη true ή false. $query3="insert INTO enimerosi(at_p,al,hmera,al2,service,poso,flag)values('$check_at2','$check_alog','$ date2','$ald','deh','$poso','$date3')"; Με ηελ παξαπάλσ εληνιή γίλεηαη εηζαγσγή ζηνηρείσλ ζην table 'enimerosi' ηεο βάζεο καο κε ζηνηρεία ηα νπνία έρεη δψζεη ν ρξήζηεο κέζσ κηαο θφξκαο απφ ην site. Γηαγξαθή Γεδνκέλσλ από ηε βάζε δεδνκέλσλ Δπίζεο, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνλ ρξήζηε καο λα δηαγξάθεη δεδνκέλα απφ ηελ βάζε δεδνκέλσλ ρσξίο φκσο, λα έρεη άκεζε πξφζβαζε ζε απηήλ. Αθνινπζεί ην παξαθάησ παξάδεηγκα κε θνκκάηη θψδηθα: if(isset($_post['delete'])){ for($i=0;$i<$count;$i++){ $del_id = $checkbox[$i]; $sql = "DELETE FROM $tbl_name WHERE AT='$del_id'"; mysql_query($sql); $sql2 = "DELETE FROM $tb2_name WHERE AT_User='$del_id'"; mysql_query($sql2); $sql3 = "DELETE FROM $tb3_name WHERE AT_Userd='$del_id'"; mysql_query($sql3); $sql4 = "DELETE FROM $tb4_name WHERE AT_Users='$del_id'"; mysql_query($sql4); 90

92 } $sql = "DELETE FROM $tbl_name WHERE AT='$del_id'"; mysql_query($sql); ηηο παξαπάλσ εληνιέο θψδηθα δηαγξάθνπκε ηηο πιεηάδεο ησλ πηλάθσλ νη νπνίεο έρνπλ κηα ζπγθεθξηκέλε ηηκή ζην πεδίν AT θαη ε νπνία έρεη δνζεί απφ ηνλ ρξήζηε, κε ηε ρξήζε κηαο θφξκαο. 5.3 Αζθαιήο δηαθίλεζε δεδνκέλσλ. Γηα λα δηαζθαιίζνπκε ηελ αζθάιεηα θαη ηελ θαζαξφηεηα ηεο εθαξκνγήο καο ρξεζηκνπνηήζακε ην πξσηφθνιιν ssl. Πξφθεηηαη γηα έλα πξσηφθνιιν ην νπνίν παξέρεη έλα αζθαιέο θαλάιη επηθνηλσλίαο κεηαμχ ελφο πειάηε θαη ελφο δηαθνκηζηή γηα ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ κέζσ Internet. Ζ έθδνζε πνπ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο είλαη ε 3. Σν Transport Layer Security πξσηφθνιιν απνηειεί ηε ζπλέρεηα ηνπ Secure Sockets Layer (SSL) πξσηνθφιινπ αιιά δελ είλαη επξέσο δηαδεδνκέλν ιφγσ ηεο αζπκβαηφηεηαο ηνπ κε ην SSL. Υξεζηκνπνηεί θξππηνγξαθία δεκνζίνπ θιεηδηνχ θαη παξέρεη Δκπηζηεπηηθφηεηα Αθεξαηφηεηα Απζεληηθνπνίεζε δηαθνκηζηή Πξναηξεηηθά, απζεληηθνπνίεζε πειάηε. Σν βαζηθφ ηνπ πιενλέθηεκα είλαη φηη είλαη αλεμάξηεην απφ ηα πξσηφθνιια ηνπ επηπέδνπ εθαξκνγήο. Σν SSL δηαηεξεί ην θαλάιη επηθνηλσλίαο αλνηρηφ κέρξη κηα απφ ηηο δχν νληφηεηεο λα αηηεζεί ηεξκαηηζκφ ηεο επηθνηλσλίαο (π.ρ. λα θιείζεη ην παξάζπξν ηνπ browser). ε κηα ηέηνηα πεξίπησζε ε ζχλνδνο ηεξκαηίδεηαη. Σν SSL απαηηεί ηφζν ν server φζν θαη ν browser ηνπ πειάηε λα ην ππνζηεξίδνπλ. Παξέρεη αζθάιεηα γηα ηελ επηθνηλσλία αιιά δε πξνζηαηεχεη ηα δεδνκέλα απφ ηε ζηηγκή πνπ ζα ιεθζνχλ θαη κεηά. 91

93 Ο ρξήζηεο κπνξεί λα επαιεζεχζεη κηα πξνζηαηεπκέλε απφ ην SSL επηθνηλσλία εμεηάδνληαο ην URL ην νπνίν ζα πξέπεη λα μεθηλά κε ηελ αθνινπζία αληί ηνπ Έλαο άιινο ηξφπνο είλαη απφ ηελ χπαξμε θιεηδαξηάο ή ελφο θιεηδηνχ ζηνλ browser ηα νπνία ππνδειψλνπλ ηελ πξνζηαζία ησλ δεδνκέλσλ. Απνηειείηαη απφ δχν ππνπξσηφθνιια: Πξσηφθνιιν ρεηξαςίαο (Handshake Protocol) Πξσηφθνιιν εγγξαθήο (Record Protocol) Δηθόλα 10: Ζ ζέζε ηνπ SSL ζηελ δηαζηξσκάησζε. [21] 92

94 Δηθόλα 11: Πξσηφθνιιν ρεηξαςίαο SSL κεηαμχ Client θαη Server. [21] 93