ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. MICROFLUIDICS στοιχεία θεωρίας και εφαρμογές στη βιολογία

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. MICROFLUIDICS στοιχεία θεωρίας και εφαρμογές στη βιολογία"

Transcript

1 Ε.Μ.Π ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ MICROFLUIDICS στοιχεία θεωρίας και εφαρμογές στη βιολογία ΠΑΠΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ December 29th 1959 There's Plenty of Room at the Bottom * An Invitation to Enter a New Field of Physics by Richard P. Feynman Biology is not simply writing information; it is doing something about it. A biological system can be exceedingly small. Many of the cells are very tiny, but they are very active; they manufacture various substances; they walk around; they wiggle; and they do all kinds of marvelous things all on a very small scale. Also, they store information. Consider the possibility that we too can make a thing very small which does what we want that we can manufacture an object that maneuvers at that level! Οι εφαρμογές μικρορροών συγκαταλέγονται μεταξύ των κυριότερων προκλήσεων της μηχανικής για αυτό τον αιώνα. Αφορούν στην τυποποίηση μονονουκλεοτιδικών πολυμορφισμών ** για συνταγογράφηση φαρμάκων με γονιδιακές προδιαγραφές, θεμελιώδη έρευνα στη γενετική και στην ανάλυση πρωτεϊνών (proteomics). Το πεδίο των μικρορροών συνδυάζει μηχανική, χημεία και βιολογία και στοχεύει στη δημιουργία συστημάτων lab-onchip. Η τεχνολογία μικρορροών έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, από μία προσπάθεια μοριακών αναλύσεων στοχευμένη στη βελτίωση τεχνικών διαχωρισμού μέσω των μικρών διαστάσεων, σε ένα πεδίο που επηρεάζει ένα όλο και αυξανόμενο αριθμό επιστημονικών κλάδων. Τεχνικές μικρορροών εφαρμόζονται σε χημεία, βιολογία, bioinformatics, γενετική (genomics), proteomics, φαρμακευτική, biodefense και άλλους τομείς όπου οι εγγενείς ιδιότητες των, υπερτερούν των μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενων μεθοδολογιών. Από βιολογικής σκοπιάς οι μικρορροές φαίνονται ιδιαίτερα σχετικές με τις περισσότερες βιολογικές διαδικασίες κυρίως επειδή οι τελευταίες αφορούν μικρής κλίμακας συναλλαγή ρευστών σε κάποιο σημείο. Από τη μεταφορά μορίων διαπερνώντας κυτταρικές μεμβράνες, τη διάχυση οξυγόνου μέσω των πνευμόνων και τη ροή του αίματος μέσω δικτύων αρτηριών τριχοειδούς φύσης. Οι μικρορροές μπορούν επίσης να παρέχουν πιο ρεαλιστικά in vitro περιβάλλοντα για βιολογικά δείγματα μικροκλίμακας. Στην εικόνα παρουσιάζονται συγκριτικά μήκη αρκετών βιολογικών δομών, όπως επίσης και συνήθεις μικροδομές που χρησιμοποιούνται σε μικρορροές και τεχνολογία MEMS. * ** Παράρτημα

3 2. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΙΚΡΟΡΡΟΩΝ μικρότερο δείγμα και κατανάλωση reagents οι συσκευές μικρορροών τυπικά χρειάζονται 10^2 ως 10^3 μικρότερο όγκο δείγματος από τα συμβατικά assays αυξημένη μεταφορά θερμότητας ο αυξημένος λόγος επιφάνειας προς όγκο των μικροκαναλιών αυξάνει τη θερμική διάχυση (dissipation) γρηγορότερος διαχωρισμός υψηλά ηλεκτρικά πεδία έχουν σαν αποτέλεσμα γρηγορότερη μετακίνηση του δείγματος (sample migration) στρωτή ροή χαμηλοί αριθμοί Reynolds μειώνουν τη διασπορά του δείγματος ηλεκτροκινητικοί χειρισμοί η ηλεκτροοσμωτική ροή επιτρέπει την παροχή ρευστού με επίπεδο προφίλ, μόνο με τη χρήση ηλεκτρικών πεδίων χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας λιγότερα μέρη και αυξημένη θερμική διάχυση απαιτούν μικρότερη παροχή ενέργειας παραλληλοποίηση (parallelization) αρκετά assays μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους ή να λειτουργούν παράλληλα σε ένα chip φορητότητα τα ολοκληρωμένα συστήματα (βλέπε parallelization) και οι χαμηλές απαιτήσεις σε ενέργεια επιτρέπουν την ενσωμάτωση των assays και τη διενέργεια των αντίστοιχων εξετάσεων σε φορητές συσκευές αυξημένη ικανότητα διαχωρισμού η απόδοση σε ηλεκτροφορητικούς και χρωματογραφικούς διαχωρισμούς είναι ανάλογη του L/d 3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Προσέγγιση του συνεχούς μέσου Σε αντίθεση με τα στερεά, τα ρευστά (ιδιαίτερα τα αέρια) αποτελούνται από μόρια με σχετικά μεγάλη απόσταση μεταξύ τους. Παρά τα γεγονός αυτό, στη ρευστομηχανική ενώ ιδιότητες όπως ταχύτητα και πυκνότητα εμφανίζουν μεγάλες διακυμάνσεις σε μοριακό επίπεδο, τα ρευστά θεωρούνται ως "συνεχή" και οι ιδιότητές τους προσεγγίζονται με μέσες τιμές. Για τους όγκους ρευστών που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές μικρορροών η προσέγγιση αυτή παραμένει ακριβής. Ενδεικτικά, σε ένα picoliter 10[μm^3] όγκου ρευστού περιέχονται 3x10^13 μόρια νερού, αρκετά ώστε να δικαιώνεται η προσέγγιση του συνεχούς μέσου. Τυπικά, για τις περισσότερες ιδότητες, η προσεγγιση αυτή χάνει την ισχύ της για μεγέθη τάξεως κάποιων μοριακών διαμέτρων. Οι εξισώσεις που χρησιμοποιούνται για το σχεδιασμό "κυκλωμάτων" microfluidics είναι αυτές των Navier - Stokes, ισχύει δηλαδή η παραδοχή για την μηχανική του συνεχούς μέσου, με την επίδραση όμως των ηλεκτρικών δυνάμεων όποτε υπάρχει πεδίο, που εδώ παίζουν πρωτεύοντα ρόλο. Η προσέγγιση του συνεχούς μέσου είναι σημαντική γιατί επιτρέπει την ανάλυση των μικρορροών με τις ίδιες βασικές αρχές της κλασσικής ρευστομηχανικής. Όσο όμως οι

4 ερευνητές εφαρμόζουν τεχνικές μικρορροών σε όλο και μικρότερες κλίμακες, η προσέγγιση αυτή σταματά να ισχύει και νέα εργαλεία πρέπει να αναπτυχθούν για τη μελέτη των ροών αυτών. 2. Στρωτή ροή Επειδή οι μικρορροές είναι συνήθως στρωτής φύσης, απλές ροές όπως η ροή Poiseuille είναι συνήθεις. Ροή Poiseuille παρουσιάζεται όταν έχουμε σταθερή, πλήρως ανεπτυγμένη ροή, υπό σταθερή πίεση, νευτώνειου ρευστού σε έναν αγωγό. Το προφίλ ταχύτητας για ροή Poiseuille είναι παραβολικό, με τη μέγιστη ταχύτητα να βρίσκεται στο κέντρο του αγωγού. Οι εξισώσεις για ροή Poiseuille σε κυλινδρικό κανάλι είναι οι εξής: Το γεγονός ότι η ροή είναι στρωτή είναι θετικό σε σχέση με τις απώλειες (είναι μικρότερες) και επιπλέον η ανάμιξη του δείγματος μειώνεται. Υπάρχουν περιπτώσεις βιολογικών εφαρμογών όπου είναι επιθυμητή κάποιου είδους ανάμιξη. Σε τέτοιες περιπτώσεις το επιθυμητό αποτέλεσμα προκύπτει με την εισαγωγή ιδιαίτερης γεωμετρίας στη ροή. 3. Ηλεκτροκινητική Η ηλεκτροκινητική ενσωματώνει σειρά μεθόδων για την επιβολή κίνησης σε φορτισμένα σωματίδια ή αγώγιμα μέσα με την επιβολή ηλεκτρικών πεδίων. Βασικά φαινόμενα - τεχνικές που εφαρμόζονται στις μικρορροές είναι: Ηλεκτροόσμωση (electroosmosis) Η ηλεκτροόσμωση είναι η διαδικασία κατά την οποία ηλεκτρολυτικό υγρό σε ένα κανάλι σύρεται, λόγω ιξώδους, από τη μετακινούμενα ιόντα κοντά στα φορτισμένα τοιχώματα του καναλιού, υπό την επίδραση ενός ηλεκτρικού πεδίου. Η ηλεκτροόσμωση επιτρέπει την παροχή ρευστού χρησιμοποιώντας μόνο ηλεκτρικά πεδία, καταργώντας έτσι όλα τα κινούμενα μέρη και ένα προφίλ ταχύτητας σχεδόν επίπεδο, που εξαλείφει τη διασπορά που προκαλείται από την παραβολική φύση της ροής Pousseuile.

5 Ηλεκτροφόρηση (electrophoresis) Η ηλεκτροφόρηση είναι απλά η κίνηση ενός φορτισμένου σωματιδίου υπό την επίδραση ηλεκτρικού πεδίου. Τα περισσότερα βιομόρια και τα σωματίδια έχουν επιφανειακό φορτίο που θα επάγει δύναμη στην κατεύθυνση του ηλεκτρικού πεδίου. Η ηλεκτροφορητική ταχύτητα u ενός σωματιδίου διέπεται από τη σχέση u=μe, όπου μ η ηλεκτροφορητική κινητικότητα των σωματιδίων (εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος και το φορτίο) και E είναι η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου. Η ηλεκτροφόρηση επιτρέπει το διαχωρισμό βιολογικών υλικών (π.χ. DNA, πρωτεΐνες, κλπ ) βάσει των ιδιαίτερων ηλεκτροφορητικών κινητικοτήτων τους (μ). Αρκετές ηλεκτροφορητικές τεχνικές έχουν αναπτυχθεί και εφαρμοστεί για τη βελτίωση διαχωρισμού και εμπλουτισμού αναλυτών με ηλεκτρικό φορτίο. Για παράδειγμα στην ισοηλεκτρική εστίαση (isoelectric focusing - IEF), το δείγμα μετακινείται, μέσω μιας επιβαλλόμενης βαθμίδας ph (ph gradient), στο ισοηλεκτρικό τους σημείο. Ανάλογη τεχνική είναι η εστίαση μέσω βαθμίδας θερμοκρασίας (temperature gradient focusing - TGF) κατά την οποία το δείγμα διαχωρίζεται, βάσει των σχετιζόμενων με τη θερμοκρασία κινητικών του χαρακτηριστικών, κατά μήκος ενός επιβαλλόμενου θερμοκρασιακού πεδίου. Ένα άλλο παράδειγμα περιλαμβάνει την ισοταχοφόρηση (isotachophoresis - ITP) στην οποία τα δείγματα χωρίζονται με βάση τις διαφορετικές ηλεκτροφορητικές κινητικότητες τους, καθώς μετακινούνται μεταξύ αργών και γρήγορων ηλεκτρολυτών. Σχηματικό διάγραμμα ηλεκτροφόρησης κολλοειδούς σωματιδίου (colloidal particle). Το πεδίο δρα τόσο επί των μικροτέρου μεγέθους ιόντων (counterions) οσο και επί του μακροϊόντος (macroion), ώστε να προκύπτει σχετική κίνηση σε αντίθετες κατευθύνσεις. Όταν ένας μεγάλος πολυηλεκτρολύτης όπως το DNA ηλεκτροφορείται μεσα σε gel, οι ίνες του gel περιορίζουν το DNA σε σωληνωειδούς μορφής σχηματισμό. Η δύναμη επί των τμημάτων του σωληνοειδούς σχηματισμού εξαρτάται από το διάνυσμα κατεύθυνσης sx του κάθε τμήματος στο ηλεκτρικό πεδίο. Η συνολική προβολή της αλυσίδας, hx, είναι το άθροισμα των διανυσμάτων κατεύθυνσης. Η ταχύτητα της αλυσίδας υπολογίζεται από τη μέση ταχύτητα κίνησης της αλυσίδας μέσα από πολλούς σωληνοειδείς σχηματισμούς, κάθε ένας από τους οποίους έχει διαφορετική προβολή hx.

6 Διηλεκτροφόρηση (dielectrophoresis) Σταγονίδια, καθώς και σωματίδια, αιρωρούμενα σε υγρό μπορούν εναλλακτικά να χειριστούν με διηλεκτροφόρηση (dielectrophoresis - DEP). Η αρχή λειτουργίας του DEP δε στηρίζεται στο φορτίο των σωματιδίων αλλά στην ικανότητα πόλωσης (polarizability) των σωματιδίων σε σχέση με το περιβάλλον μέσο. Στην παρουσία μη ομοιόμορφου ηλεκτρικού πεδίου, τα σωματίδια που έχουν μεγαλύτερη ικανότητα πόλωσης από το περιβάλλον μέσο υφίστανται μια δύναμη προς περιοχές υψηλότερης (πεδιακής) έντασης (θετικών DEP). Αντιθέτως, σωματίδια μικρότερης ικανότητα πόλωσης από αυτή του μέσου που τα περιβάλλει υφίστανται δύναμη προς περιοχές χαμηλότερης έντασης. Επειδή η διηλεκτροφορητική δύναμη είναι ανάλογη με την κλίση (βαθμίδα) και όχι με την πολικότητα του ηλεκτρικού πεδίου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν πεδία τόσο AC όσο και DC. Διηλεκτροφόρηση χρησιμοποιείται ευρέως για την παγίδευση βακτηρίων και κυττάρων. Σχηματικό διάγραμμα που δείχνει πώς διαφορετικά διηλεκτρικά σωματίδια αποκτούν πολικότητα για ικανότητα πόλωσης (α) αρκετά υψηλότερη ή (β) αρκετά χαμηλότερη από αυτή του περιβάλλοντος μέσου. Για υψηλότερη ικανότητα πόλωσης, μεγαλύτερο φορτίο προκύπτει στο εσωτερικό της διεπιφάνειας σωματιδίου - ρευστού και το δίπολο που δημιουργείται είναι παράλληλο στο εφαρμοσμένο ηλεκτρικό πεδίο. Αν η ικανότητα πόλωσης είναι μικρότερη, περισσότερο φορτίο προκύπτει στο εξωτερικό της διεπιφάνειας, και το δίπολο έχει αντίθετη κατεύθυνση. Στις εικόνες φαίνεται επίσης ότι η ισχύς του πεδίου από τη μία πλευρά του σωματιδίου είναι μεγαλύτερη από την άλλη. Αυτό οδηγεί σε ανισορροπία των δυνάμεων από το επαγόμενο δίπολο, προκαλώντας την κίνηση του σωματιδίου. 4. Αδιάστατοι αριθμοί και φαινόμενα μικρορροών Διάχυση Διάχυση, η στοχαστική διαδικασία κατά την οποία μόρια μετακινούνται από μία περιοχή σε μια άλλη, είναι άλλη μία διαδικασία η οποία αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε συστήματα μικρορροών όπου οι διαστάσεις των καναλιών μειώνονται. Η διαχυτική μεταφορά οδηγείται από τυχαία θερμική κίνηση των μορίων, ώστε δοθέντος αρκετού χρόνου και με απουσία εξωτερικών επιρροών, ένα δείγμα θα κατανεμηθεί ομοιογενώς σε πεπερασμένο όγκο. Τα περισσότερα συστήματα μικρορροών συνδυάζουν μεταφορά με διάχυση και συναγωγή του κυρίως ρευστού. Είναι συνεπώς σκόπιμο να διαπιστώνεται η σχετική βαρύτητα κάθε φαινομένου. Ο αριθμός Sherwood, ένας αδιάστατος αριθμός που δίνει την αναλογία της μεταφοράς μάζας από συναγωγή προς τη μεταφορά από διάχυση σε ένα σύστημα, ορίζεται ως: Sh = kd/d, όπου k είναι ο συντελεστής μεταφοράς μάζας, d είναι το χαρακτηριστικό μήκος του συστήματος (π.χ. διάμετρος καναλιού), και D είναι ο συντελεστής διάχυσης. Για τα

7 περισσότερα συστήματα στη μακροκλίμακα, ο Sh είναι μεγάλος, με αποτέλεσμα η μεταφορά με συναγωγή να κυριαρχεί επί της μεταφοράς με διάχυση. Ωστόσο, για τα συστήματα μικρορροών, ο αριθμός Sherwood είναι πολύ χαμηλότερος λόγω της παρουσίας του συντελεστή του χαρακτηριστικού μήκους κλίμακας στον αριθμητή. Έτσι η διάχυση αποκτά πολύ περισσότερη σημασία στο συστήματα μικρορροών. Η έντονη παρουσία διάχυσης στα συστήματα μικρορροών προσδίδει πολύ καλή θερμική συμπεριφορά. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα βιολογικά συστήματα και βιοϊατρικές αναλύσεις, πολλές από τις διεργασίες που εκτελούνται σε συσκευές μικρορροών είναι πολύ ευαίσθητες στη θερμοκρασία. Για παράδειγμα, η τεχνική PCR * (Polymerase Chain Reaction) απαιτεί κυκλικές διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες των 94 C, 54 C και 72 C. Όταν προκαλούνται θερμικές διακυμάνσεις με μικροστοιχεία θέρμανσης, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι η θέρμανση είναι σε μια περιοχή απομονωμένη και δεν θα επηρεαστούν δυσμενώς άλλες διεργασίες στη συσκευή. Επιπλέον, πολλές συσκευές μικρορροών περιέχουν ηλεκτρονικά εξαρτήματα που μπορούν να προκαλέσουν θέρμανση λόγου του φαινομένου joule, και, ως εκ τούτου, πρέπει να απομονώνονται με παρόμοιο τρόπο. Επιφανειακές δυνάμεις και σταγονίδια Σημαντική διαφορά μεταξύ της κίνησης υγρού στο μακρόκοσμο και το μικρόκοσμο είναι η αυξημένη σημασία της επιφανειακής τάσης στη δεύτερη περίπτωση. Ο αριθμός Bond (Bo), ορίζεται ως: Αντιπροσωπεύει τον αδιάστατο συντελεστή των αδρανειακών δυνάμεων ως προς την επιφανειακή τάση σε διεπιφάνεια ρευστού - ρευστού. Δρ είναι η διαφορά πυκνότητας στη διεπαφής, α είναι η επιτάχυνση που σχετίζεται με την αδρανειακή δύναμη, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι το βάρος, L είναι το σχετικό μήκος κλίμακας (συνήθως η ακτίνα ενός σταγονίδιου ή η διάμετρος ενός καναλιού), και γ12 είναι η επιφανειακή τάση μεταξύ των δύο υγρών φάσεων. Η επιφανειακή τάση γ12 μιας διεπαφής ορίζεται ως ολόγος της ελεύθερης ενέργεια Gibbs ανά εμβαδό, για σταθερή πίεση και θερμοκρασία. Το μέγεθος των αδρανειακών δυνάμεων σε σχέση με την επιφανειακή τάση μειώνεται γρήγορα όσο μικραίνει το μήκος κλίμακας, μειώνοντας έτσι τον αριθμό Bond. Συστήματα ελέγχου ροής με βάση την επιφανειακή τάση συνήθως χρησιμοποιούν μεταβολές στη γεωμετρία του καναλιού ή υδρόφοβες επιφάνειες ώστε να περεμποδίσουν ή να επιβάλλουν ροή από πίεση.η επιφανειακή τάση είναι ιδιαίτερα σημαντική σε μικροσυστήματα σταγονιδίων (αναφέρονται επίσης ως digital - microfluidic) λόγω της αυξημένης αναλογία επιφάνειας προς όγκο που συνοδεύει τους μειωμένους όγκους υγρών. * μέθοδος που χρησιμοποιείται για την ενίσχυση μικρού δείγματος DNA ώστε να μπορεί αυτό να αναλυθεί

8 5. Εφαρμογές σε bio - MEMS Ενώ κατά τα φαινόμενα η τεχνολογία των μικρορροών έχει εφαρμογές σε πολλές περιοχές, όπως manufacturing και aerospace, μέχρι στιγμής έχει σχεδόν αποκλειστικά χρησιμοποιηθεί στο χώρο της βιολογίας. Genetic analysis (DNA/RNA) Τις προηγούμενες δεκαετίες η γονιδιακή έρευνα (genomics) παρουσίασε σημαντικά αποτελέσματα με εφαρμογές από genotyping (ταυτοποίηση γονιδιώματος) ως την κλινική διάγνωση. Η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γoνιδιώματος έφερε μαζί της ζήτηση για γρήγορη και υψηλής ικανότητας διεκπεραίωσης γενετικές δοκιμές (assays). Τα συστήματα από μικροκατεργασίες (microfabricated systems) είναι επιθυμητές λύσεις για γρήγορες και οικονομικές γενετικές αναλύσεις που δίνουν τη δυνατότητα για μειωμένο δείγμα, χαμηλό κόστος παραγωγής και μικρό χρόνο λειτουργίας. Με βάση αρχικά επιτεύγματα σε συνεργαζόμενα συστήματα αντιδράσεων και διαχωρισμού, ενοποιημένες δοκιμές (assays) έχουν αναπτυχθεί σε πλήρως λειτουργικές πλατφόρμες μικρορροών. Ως βασικό στοιχείο των περισσότερων γενετικών δοκιμών, η τεχνική PCR έχει μελετηθεί εκτενώς στα μικροσυστήματα. Τα μικροσυστήματα PCR μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο βασικές κατηγορίες: Συστήματα στάσιμης "ροής", όπου το αντιδρών μείγμα παραμένει σε ένα θάλαμο και θερμαίνεται εξωτερικά ή από on chip θερμαντές. Συστήματα συνεχούς ροής, στα οποία το αντιδρόν μείγμα ρέει μεταξύ ζωνών διαφορετικής θερμοκρασίας με ελεγχόμενο ρυθμό. Αναφέρονται ενδεικτικά μερικές τεχνικές γενετικής ανάλυσης οι οποίες έχουν υλοποιηθεί σε μικροσυστήματα: DNA sequencing, reverse transcript PCR, restriction digestion, ligase detection reaction (LDR), capillary electrophoresis (CΕ).

9 Προσφάτως κατασκευάστηκαν, ενοποιημένα μικροσυστήματα που προετοιμάζουν το δείγμα, επιτελούν τη δοκιμή και ανιχνεύουν τα αποτελέσματα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα για γρήγορη συλλογή γενετικής πληροφορίας από ακατέργαστο βιολογικό δείγμα. Εκτός από τη γενετική ανάλυση, συσκευές μικρορροών έχουν συνδυαστεί με μικροηλεκτρονικά, με σκοπό την μελέτη της δυναμικής συμπεριφοράς μονονουκλεοτιδίων DNA/RNA και την επίδραση μεταξύ των τελευταίων και των πρωτεϊνών. Proteomics (εντοπισμός της αλληλουχίας των αμινοξέων διαφόρων πρωτεϊνών) Η περιοχή των proteomics είναι αυτή τη στιγμή μία περιοχή με μεγάλο βιολογικό ενδιαφέρων και αρκετές προκλήσεις. Ένας ανθρώπινος "πρωτεϊνικός χάρτης", παρόμοιος με αυτόν του ανθρώπινου γονιδιώματος, θα ήταν τεράστιας σημασίας για τους επιστήμονες που μελετούν τις επιδράσεις του περιβάλλοντος, ασθενειών και φαρμάκων στο ανθρώπινο σώμα. Ένας τέτοιος στόχος απαιτεί συσκευές υψηλής δυναμικότητας διεκπεραίωσης για μοριακές διερευνήσεις κυτταρικών συνθέσεων. Επιπλέον οι πρωτεΐνες παίζουν ρόλο και στην κλινική διαγνωστική, όπου σχετικές συγκεντρώσεις πρωτεϊνικών δεικτών (protein biomarkers) σε υγρά του σώματος μπορεί να υποδηλώνουν κάποια ασθένεια. Λόγο της ποικιλομορφίας των αλυσίδων αμινοξέων, οι πρωτεΐνες είναι περισσότερο πολύπλοκες και επιδεικνύουν πολύ μεγαλύτερο εύρος στη δομή τους από το DNA και το RNA. Επίσης σε αντίθεση με το DNA και το RNA, για τις πρωτεΐνες δεν υπάρχει κάποια μέθοδος καλλιέργειας (self amplification procedure). Συνεπώς το δείγμα πρέπει να έχει την κατάλληλη συγκέντρωση ή να εμπλουτιστεί ώστε να περιέλθει στη διακριτική ικανότητα των οργάνων. Επιπλέον οι πρωτεΐνες είναι ασταθείς τόσο στη θερμοκρασία όσο και στη φυσιολογία τους, κάτι που συνεπάγεται προσοχή στο σχεδιασμό και τη λειτουργία συσκευών μικρορροών που τις διαχειρίζονται. Κυτταρικές δοκιμές (cellylar assays) Λόγω της δυνατότητας ελέγχου και της αναπαραγωγής συστημάτων μικρορροών, η σμίκρυνση των κυτταρικών καλλιεργειών και των αντίστοιχων δοκιμών (assays) έχει μελετηθεί διεξοδικά. Οι μικρορροές έχει αποδειχθεί ότι παρέχουν πιο γνήσια in vitro περιβάλλοντα από τις παραδοσιακές τεχνικές καλλιέργειας των κυττάρων, λόγω της αποτελεσματικότερης μεταφοράς θερμότητας και μάζας. Σειριακή επεξεργασία και παραλληλοποίηση έχουν επίσης συνεισφέρει στην υψηλή ικανότητα διεκπεραίωσης δοκιμών σε ένα μόνο chip. Για ευκαρυωτικά κύτταρα, βιολογικά συμβατά υλικά (όπως PDMS) μπορεί να δομηθούν ως εξωκυττάρια μήτρα χρησιμοποιώντας μεθόδους μικροκατεργασιών. Αυτός ο έλεγχος του επιφανειακού σχήματος έχει χρησιμοποιηθεί για να διερευνηθεί η κυτταρική φυσιολογία σε διάφορα περιβάλλοντα καλλιέργειας. Επιπλέον, με χρήση καλά ελεγχόμενης στρωτής ροής επιτυγχάνεται ακριβής χειρισμός των κυττάρων, χρησιμοποιώνγας για παράδειγμα βαθμίδα ph (ph gradient) ή θερμοκρασιακά βήματα (temperature steps). Ο συνδυασμός των μικρορροών και κυτταρικής καλλιέργειας χρησιμοποιείται ευρέως στον τομέα της μικροβιακής έρευνας. Επίσης, ακινητοποίηση βακτηρίων, έλεγχος της κυτταρικής μορφολογίας, και ανάλυση δυναμικής βακτηριδιακών πληθυσμών έχουν διευκολυνθεί με συσκευές μικρορροών. Ένα άλλο σημαντικό πεδίο έρευνας είναι αυτό των μονοκύτταρων δοκιμών (single cell assays). Οι μονοκύτταρες δοκιμές εξαλείφουν τη μακροσκοπική συμπεριφορά που εμφανίζουν σύνολα κυτταρικών πληθυσμών και επιτρέπουν την ακριβή έρευνα μεμονωμένων κυττάρων. Ένα ευρύ φάσμα μεθόδων απομόνωσης έχουν αναπτυχθεί, όπως η υδροδυναμική εστίαση, γέννεση μικροσταγόνων, microwell assays, και δοκιμές φυσικού φραγμού (physical barrier arrays).

10 Χορήγηση φαρμάκων και συμβατότητα (drug delivery and compatibility ) Εκτός από εκτεταμένες εφαρμογές στην ανάλυση και τη διάγνωση, οι συσκευές μικρορροών προσφέρουν επίσης αρκετά πλεονεκτήματα για in vivo εφαρμογές, κυρίως για χορήγηση φαρμάκων. Με τη χορήγηση φαρμάκων μέσω συσκευών μικρορροών είναι δυνατόν να παρέχονται κατάλληλες συγκεντρώσεις των φαρμάκων στοχευμένα, με ελεγχόμενη απελευθέρωση της ουσίας τόσο ως προς την ποσότητα όσο και ως προς το ρυθμό. Επίσης, η συσκευές αυτές συνδυάζουν μειωμένο μέγεθος και κατανάλωση ισχύος, απλή λειτουργία, και την ικανότητα να επιτυγχάνουν πολύπλοκα σχήματα απελευθέρωσης της ουσίας, π.χ. συνεχή ή παλμική έγχυση (continuous or pulsatile release). Τα μικροσυστήματα χορήγησης φαρμάκων μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις κύριες ομάδες: βιοκάψουλες (biocapsules) και μικροσωματίδια (microparticles) για ελεγχόμενη και στοχευμένη απελευθέρωση των φαρμάκων μικροβελόνες (microneedles) για υποδόρια και ενδοφλέβια χορήγηση εμφυτεύσιμα μικροσυστήματα. Οι βιοκάψουλες (biocapsules) περιέχουν συνήθως μικρο/νανο-πορώδεiς βιοσυμβατές μεμβράνες για ενθυλάκωσης της (φαρμακευτικής) ουσίας. Σήμερα, μικροσωματίδια διάφορες σχημάτων και μεγεθών μπορεί να κατασκευαστούν χρησιμοποιώντας συνήθεις τεχνικές μικροκατεργασιών. Σε συνδυασμό με το κατάλληλο επιχρίσματα, τα μικροσωματίδια παρέχουν αποτελεσματική, στοχευμένη, παροχή ιδιαίτερα για ουσίες με βάση πεπτίδια ή πρωτεϊνες. Οι περισσότερες συσκευές μικροβελόνων έχουν ενσωματωμένο κάποιο σύστημα μικροαντλίας (micropumping) για των έλεγχο της δόσης. Εμφυτεύσιμα μικροσυστήματα είναι περισσότερο κατάλληλα για θεραπείες οι οποίες απαιτούν πολλές ενέσεις για ορισμένο χρονικό διάστημα, διότι όχι μόνο μπορούν να μειώσουν τους χρόνους έγχυσης, αλλά με ακρίβεια να ελέγξουν τους ρυθμούς απελευθέρωσης της ουσίας. Με τη δημιουργία εμφυτεύσιμων μικροαισθητήρων (microsensors) υπάρχει πλέον και η δυνατότητα για την κατασκευή "έξυπνων" συσκευών χορήγησης φαρμάκων. Αυτές οι συσκευές θα λειτουργούν χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση από: παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των βιολογικών χαρακτηριστικών του στόχου με χρήση μικροαισθητήρων. τη μετατροπή αυτών των βιολογικών χαρακτηριστικών σε ανιχνεύσιμο σήμα τον έλεγχο της απελευθέρωσης του φαρμάκου μέσω μικροεπενεργητών βάσει του σήματος αυτού. Ο προκύπτων κλειστός βρόχος χορήγησης ουσίας μπορεί να παρέχει στον ασθενή αυτοελεγχόμενη θεραπεία. Σημαντικό θέμα που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά το σχεδιασμό μικροσυστημάτων για βιολογικές εφαρμογές είναι η βιοσυμβατότητα των υποστρωμάτων της συσκευής - την αλληλεπίδραση δηλαδή των συσκευών αυτών με το αντίστοιχο βιολογικό in vitro ή in vivo περιβάλλον, ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή λειτουργία για το επιθυμητό χρονικό διάστημα.

11 Εμφυτεύσιμη συσκευής απελευθέρωσης στο οποίο το χρυσό κάλυμμα της ανόδου (α), έχει αφαιρεθεί στο (β) μέσω της εφαρμογής ενός ηλεκτρικού πεδίου ώστε να εκκινήσει η απελευθέρωση του φαρμάκου από ένα μικροδοχείο. Το διάγραμμα στο (c) δείχνει το ρυθμός απελευθέρωσης από το δοχείο κατά τη διάρκεια κάποιων ημερών. 6. Κατασκευή Αρχικά τα συστήματα μικρορροών χρησιμοποιούσαν κυρίως το πυρίτιο ως υπόστρωμα εξαιτίας της ποικιλίας των υπαρχουσών τεχνικών κατασκευής των μικροηλεκτρονικών συστημάτων. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν καθιερωμένες τεχνικές φωτολιθογραφίας και κατεργασίες χάραξης για την κατασκευή καναλιών μικρορροών με ακριβείς διαστάσεις σε δισκία σιλικόνης. Καθώς η έρευνα προχώρησε, η έμφαση μετατοπίζεται από το πυρίτιο σε υποστρώματα γυαλιού. Το γυαλί παρουσίασε μια σειρά από πλεονεκτήματα σε σχέση με το πυρίτιο. Ίσως το πιο προφανές πλεονέκτημα είναι ότι το γυαλί είναι διαφανές, επιτρέποντας την οπτικοποίηση απεικόνιση των on-chip διεργασιών όπως επίσης και απλή ανίχνευση για δοκιμές διαχωρισμού. Επιπλέον, το γυαλί είναι πιο συμβατό με την ηλεκτροοσμωτική ροή, η οποία ήταν αναμφίβολα ο κυρίαρχος μηχανισμός προώθησης, από το αγώγιμο πυρίτιο. Από την άποψη παραγωγής, το γυαλί μπορεί να συνδεθεί σε έναν δεύτερο υπόστρωμα πιο εύκολα από το πυρίτιο. Γενικά, αν και το κόστος του γυαλιού και τον δισκίων πυριτίου είναι περίπου το ίδιο, το γυαλί επικράτησε ως ένα απλούστερο και πιο γενικευμένο υλικό για τις μικρορροές. Οι εγκαταστάσεις μικρορροών απαιτούν κατασκευή και σχεδίαση που διαφέρει από τις εγκαταστάσεις κανονικών διαστάσεων. Δεν είναι εν γένει δυνατή η μεταφορά συμβατικών συσκευών στη μικροκλίμακα με την προσδοκία στη συνέχεια αυτές να εργαστούν σε εφαρμογές μικρορροών. Όταν οι διαστάσεις της συσκευής ή του συστήματος φτάσουν ένα ορισμένο μέγεθος, καθώς οι τάξεις μεγέθους μειώνονται, αυτή καθίσταται συγκρίσιμη σε μέγεθος με τα μόρια του υγρού, ή τα σωματίδια που αιωρούνται στο υγρό. Αυτό αλλάζει δραματικά συμπεριφορά του συστήματος. Η τριχοειδής δράση αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο τα υγρά διέρχονται από διαμέτρους σωλήνων μεγέθους μικρομέτρων [μm]. Επιπλέον αστάθμητοι παράγοντες που εμπλέκονται είναι η μεταφορά θερμότητας και μάζας σε αυτές τις τάξεις μεγέθους.

12

13 Παράρτημα 1: SNP's (Single Nucleotide Polymorphism, SNP or snip) : μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί είναι παραλλαγές νουκλεοτιδίων στην ίδια γενετική θέση της αλληλουχίας DNA είτε είναι σε γονίδιο (και ενδεχομένως και στην πρωτεϊνη που κωδικοποιεί) είτε σε άλλες θέσεις του γονιδιόματος. Η αλλαγή αυτή που προκαλεί αντικατάσταση μιας βάσης από μιά άλλη μεταξύ της αδενίνης (Α), κυτοσίνης (C), γουανίνης (G), και θυμίνης (Τ) στην αλληλουχία του DNA χρησιμοποιείται ευρέως στη μοριακή βιβλιογραφία για τον εντοπισμό του μητρικού από το πατρικό χρωμόσωμα για διάφορα γονίδια. Ευρεία είναι η χρήση κάποιων ιδιαίτερα πολυμορφικών στην ιατροδικαστική (ταυτοποίηση DNA μεταξύ θύματος και θύτη). Για να θεωρηθεί μία μονονουκλεοτιδική αλλαγή πολυμορφική θα πρέπει να παρατηρείται σε συχνότητα >1% του γενικού πληθυσμού (κατά προτίμηση της ίδιας φυλής). Τα τελευταία χρόνια φάνηκε ότι κάποια SNP's ενδεχομένως να μην είναι τυχαία απλές παραλλαγές από τυχαίες μεταλλάξεις (πολυμορφισμοί) αλλά να συνδέονται με επιβάρυνση ή προστασία από μια παθολογική κατάσταση επηρεάζοντας αλλά όχι αλλάζοντας τη δράση κάποιας σημαντικής πρωτεϊνης. Με τον τρόπο αυτό έχουν αρχίσει μεγάλες μελέτες όπου μελετώνται σχέση συγκκεριμένων SNP's με ομάδες ασθενών όπως ασθενείς με επιληψία ή σχιζοφρένεια. Επίσης επειδή τα SNP's δεν είναι επικίνδυνα για τη ζωή, κληρονομούνται με σταθερό τρόπο από γενιά σε γενιά από τη στιγμή που δημιουργούνται, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται και σε πληθυσμιακές μελέτες για την καταγωγή των ανθρώπων ιστορικά. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί πάνω από 5 εκατομμύρια SNP's ενώ έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια καταγραφής των διαφορετικών SNP'S (HapMap) από 4 διαφορετικούς πληθυσμούς (Ασία, Αφρική, Αμερική, Ευρώπη) ελέγχοντας όλο το γονιδίωμα και καταγράφοντας τα αποτελέσματα σε μια διεθνή τράπεζα δεδομένων.

14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Microfluidics for Biological Applications, Wei-Cheng Tian Erin Finehout (Editors ) 2. Encyclopedia of Microfluidics and Nanofluidics, Dongqing Li (Ed.) 3. Theoretical Microfluidics, Henrik Bruus

ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. microfluidics στοιχεία θεωρίας και εφαρμογές στη βιολογία ΠΑΠΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ 02105676

ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. microfluidics στοιχεία θεωρίας και εφαρμογές στη βιολογία ΠΑΠΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ 02105676 ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ microfluidics στοιχεία θεωρίας και εφαρμογές στη βιολογία ΠΑΠΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ 02105676 (μικρορροές) December 29th 1959 There's Plenty of Room at the Bottom An

Διαβάστε περισσότερα

Βιοπληροψορική, συσιημική βιολογία και εξατομικευμένη θεραπεία

Βιοπληροψορική, συσιημική βιολογία και εξατομικευμένη θεραπεία Βιοπληροψορική, συσιημική βιολογία και εξατομικευμένη θεραπεία Φραγκίσκος Κολίσης Καθηγητής Βιοτεχνολογίας, Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ, Διευθυντής Ινστιτούτου Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας, EIE

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ. Η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA και οι εφαρμογές της...

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ. Η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA και οι εφαρμογές της... ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA και οι εφαρμογές της... Γενετική Μηχανική o Περιλαμβάνει όλες τις τεχνικές με τις οποίες μπορούμε να επεμβαίνουμε στο γενετικό υλικό των οργανισμών.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΙΞΩΔΟΥΣ ΥΓΡΩΝ

ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΙΞΩΔΟΥΣ ΥΓΡΩΝ Environmental Fluid Mechanics Laboratory University of Cyprus Department Of Civil & Environmental Engineering ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΙΞΩΔΟΥΣ ΥΓΡΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ HM 134 ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΙΞΩΔΟΥΣ ΥΓΡΩΝ Εγχειρίδιο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΑΥΛΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΡΟΗ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΓΩΓΟ

ΥΔΡΑΥΛΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΡΟΗ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΓΩΓΟ Α.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ Τ.Τ. ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΩΝ 8 η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΡΟΗ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΓΩΓΟ Σκοπός του πειράματος είναι να μελετηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ Μοριακοί Δείκτες Επιμέλεια διαφανειών Τραντάς Μάνος 1 Μοριακοί Δείκτες είναι αλληλουχίες DNA (ή πρωτεϊνών) που μπορούν να συσχετιστούν με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ώστε να ανιχνευτούν

Διαβάστε περισσότερα

Βιοτεχνολογία Φυτών. Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία)

Βιοτεχνολογία Φυτών. Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία) Βιοτεχνολογία Φυτών ΔΠΘ / Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης ΠΜΣ Αειφορικά Συστήματα Παραγωγής και Περιβάλλον στη Γεωργία Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία) Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομο Βιογραφικό... - v - Πρόλογος...- vii - Μετατροπές Μονάδων.. - x - Συμβολισμοί... - xii - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

Σύντομο Βιογραφικό... - v - Πρόλογος...- vii - Μετατροπές Μονάδων.. - x - Συμβολισμοί... - xii - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύντομο Βιογραφικό.... - v - Πρόλογος.....- vii - Μετατροπές Μονάδων.. - x - Συμβολισμοί..... - xii - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ 1.1 ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ηµήτρης Τσίνογλου ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός

ηµήτρης Τσίνογλου ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός ηµήτρης Τσίνογλου ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός 1 Συναγωγή Γενικές αρχές Κεφάλαιο 6 2 Ορισµός Μηχανισµός µετάδοσης θερµότητας ανάµεσα σε ένα στερεό και σε ένα ρευστό, το οποίο βρίσκεται σε κίνηση Εξαναγκασµένη

Διαβάστε περισσότερα

τα Λεπτά Υμένια στις Νανοδομές και στις Νανο- & Mεγάλης κλίμακας κατασκευές.

τα Λεπτά Υμένια στις Νανοδομές και στις Νανο- & Mεγάλης κλίμακας κατασκευές. Από τα Λεπτά Υμένια στις Νανοδομές και στις Νανο- & Mεγάλης κλίμακας κατασκευές. Η εξέλιξη της επιστημονικής έρευνας, πέρα της ικανοποίησης της έμφυτης ανάγκης του ανθρώπου για γνώση, είχε και ως παράλληλο

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία Θέματα πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία 2013-2014 Θέματα πολλαπλής επιλογής Μετουσίωση είναι το φαινόμενο α. κατά το οποίο συνδέονται δύο αμινοξέα για τον σχηματισμό μιας πρωτεΐνης β. κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας Μάθημα 12 ο Κυτταρική Βιολογία (νανομετρικό μέγεθος) - Βιοδείκτες Διδάσκων Δρ. Ιωάννης Δρίκος Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων (ΠΙ)

Διαβάστε περισσότερα

v = 1 ρ. (2) website:

v = 1 ρ. (2) website: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Φυσικής Μηχανική Ρευστών Βασικές έννοιες στη μηχανική των ρευστών Μαάιτα Τζαμάλ-Οδυσσέας 17 Φεβρουαρίου 2019 1 Ιδιότητες των ρευστών 1.1 Πυκνότητα Πυκνότητα

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομο Βιογραφικό v Πρόλογος vii Μετατροπές Μονάδων ix Συμβολισμοί xi. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

Σύντομο Βιογραφικό v Πρόλογος vii Μετατροπές Μονάδων ix Συμβολισμοί xi. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Περιεχόμενα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύντομο Βιογραφικό v Πρόλογος vii Μετατροπές Μονάδων ix Συμβολισμοί xi ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ 1.1 Θερμοδυναμική και Μετάδοση Θερμότητας 1 1.2

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή Ανάλυση Φυτών

Μοριακή Ανάλυση Φυτών Μοριακή Ανάλυση Φυτών Μοριακοί Δείκτες Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Εργαστήριο Δασικής Γενετικής / ΔΠΘ Γενετική ποικιλομορφία Είναι η βάση της εξέλιξης Προϋπόθεση προσαρμογής σε νέα περιβάλλοντα Το μέρος

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 9. Προσδιορισμός του συντελεστή εσωτερικής

Άσκηση 9. Προσδιορισμός του συντελεστή εσωτερικής 1.Σκοπός Άσκηση 9 Προσδιορισμός του συντελεστή εσωτερικής τριβής υγρών Σκοπός της άσκησης είναι ο πειραματικός προσδιορισμός του συντελεστή εσωτερικής τριβής (ιξώδες) ενός υγρού. Βασικές θεωρητικές γνώσεις.1

Διαβάστε περισσότερα

6 η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΣΥΝΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

6 η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΣΥΝΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΑEI ΠΕΙΡΑΙΑ(ΤΤ) ΣΤΕΦ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ-ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΕΡΓ. ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ 6 η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΣΥΝΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΡΟΗ ΣΕ ΑΓΩΓΟ Σκοπός της άσκησης Σκοπός της πειραματικής

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αρχές μοριακής παθολογίας Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Μοριακή Παθολογία Ανερχόμενος κλάδος της Παθολογίας Επικεντρώνεται στην μελέτη και τη διάγνωση νοσημάτων Στον καθορισμό και την πιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ηλεκτρικό ρεύμα ampere

ηλεκτρικό ρεύμα ampere Ηλεκτρικό ρεύμα Το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ο ρυθμός με τον οποίο διέρχεται ηλεκτρικό φορτίο από μια περιοχή του χώρου. Η μονάδα μέτρησης του ηλεκτρικού ρεύματος στο σύστημα SI είναι το ampere (A). 1 A =

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Η Επιστήμη της Θερμοδυναμικής ασχολείται με την ποσότητα της θερμότητας που μεταφέρεται σε ένα κλειστό και απομονωμένο σύστημα από μια κατάσταση ισορροπίας σε μια άλλη

Διαβάστε περισσότερα

Επισκεφτήκαμε το ινστιτούτο νευρολογίας και γενετικής όπου μας μίλησε ο κύριος Βάσος Νεοκλέους και η κ. Αλέξια Φαίδωνος για τη μηχανή Polymerase

Επισκεφτήκαμε το ινστιτούτο νευρολογίας και γενετικής όπου μας μίλησε ο κύριος Βάσος Νεοκλέους και η κ. Αλέξια Φαίδωνος για τη μηχανή Polymerase Επισκεφτήκαμε το ινστιτούτο νευρολογίας και γενετικής όπου μας μίλησε ο κύριος Βάσος Νεοκλέους και η κ. Αλέξια Φαίδωνος για τη μηχανή Polymerase Chain Reaction (pcr)- Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης.η

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανική και Ανάπτυξη Διεργασιών 7ο Εξάμηνο, Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ ΥΓΡΗ ΕΚΧΥΛΙΣΗ

Μηχανική και Ανάπτυξη Διεργασιών 7ο Εξάμηνο, Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ ΥΓΡΗ ΕΚΧΥΛΙΣΗ Μηχανική και Ανάπτυξη Διεργασιών 7ο Εξάμηνο, Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ ΥΓΡΗ ΕΚΧΥΛΙΣΗ Η υγρή εκχύλιση βρίσκει εφαρμογή όταν. Η σχετική πτητικότητα των συστατικών του αρχικού διαλύματος είναι κοντά στη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΙΟΜΟΡΙΩΝ

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΙΟΜΟΡΙΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΙΟΜΟΡΙΩΝ Διδάσκοντες: Δ.Δ. Λεωνίδας, Α.-Μ. Ψαρρά Κωδικός e-class: SEYC194 28/9/2015 Δ.Δ. Λεωνίδας 28/9/2015 Δ.Δ. Λεωνίδας Βιοχημεία είναι η Χημεία που εμφανίζεται μέσα στους ζώντες οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός: Περιγραφή της συμπεριφοράς των νευρικών κυττάρων και ποσοτικά και ποιοτικά.

Σκοπός: Περιγραφή της συμπεριφοράς των νευρικών κυττάρων και ποσοτικά και ποιοτικά. Σκοπός: Περιγραφή της συμπεριφοράς των νευρικών κυττάρων και ποσοτικά και ποιοτικά. Τα νευρικά κύτταρα περιβάλλονται από μία πλασματική μεμβράνη της οποίας κύρια λειτουργία είναι να ελέγχει το πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

POLYMERASE CHAIN REACTION (PCR) ΑΛΥΣΙΔΩΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΑΣΗΣ

POLYMERASE CHAIN REACTION (PCR) ΑΛΥΣΙΔΩΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΑΣΗΣ POLYMERASE CHAIN REACTION (PCR) ΑΛΥΣΙΔΩΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΑΣΗΣ Kary Mullis (Nobel Χημείας, 1993) in vitro τεχνική ( molecular photocopying ) Εφαρμογή σε όλους τους τομείς της Βιολογίας Στις περισσότερες

Διαβάστε περισσότερα

Η Φυσική των ζωντανών Οργανισμών (10 μονάδες)

Η Φυσική των ζωντανών Οργανισμών (10 μονάδες) Η Φυσική των ζωντανών Οργανισμών (10 μονάδες) Δεδομένα: Κανονική Ατμοσφαιρική Πίεση, P 0 = 1.013 10 5 Pa = 760 mmhg Μέρος A. Η φυσική του κυκλοφορικού συστήματος. (4.5 μονάδες) Q3-1 Στο Μέρος αυτό θα μελετήσετε

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο. Εισαγωγικές Έννοιες. Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013

Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο. Εισαγωγικές Έννοιες. Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013 Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ IN VITRO ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Εισαγωγικές Έννοιες Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013 Καλλιέργεια in vitro (= μέσα σε γυαλί): η καλλιέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή α) Τεχνική zchralski Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τεχνική ανάπτυξης μονοκρυστάλλων πυριτίου (i), αρίστης ποιότητας,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ

ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ Εισαγωγή ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο Ρώσος βοτανολόγος M.S. Tswett χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τη χρωματογραφία για τον διαχωρισμό διαφόρων φυτικών χρωστικών με τη βοήθεια

Διαβάστε περισσότερα

Φαινόμενα Μεταφοράς Μάζας θερμότητας

Φαινόμενα Μεταφοράς Μάζας θερμότητας Φαινόμενα Μεταφοράς Μάζας θερμότητας 2 η Διάλεξη Μηχανισμοί μετάδοσης θερμότητας Εμμανουήλ Σουλιώτης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Μαθησιακοί στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΡΕΥΣΤΩΝ

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΡΕΥΣΤΩΝ Α. Παϊπέτης 6 ο Εξάμηνο Μηχανικών Επιστήμης Υλικών Εισαγωγή Φύση και μορφή δυνάμεων/ ρυθμός παραμόρφωσης Σωματικές δυνάμεις: δυνάμεις σε όγκο ελέγχου που είναι πλήρης ρευστού

Διαβάστε περισσότερα

Χημικές αντιδράσεις καταλυμένες από στερεούς καταλύτες

Χημικές αντιδράσεις καταλυμένες από στερεούς καταλύτες Χημικές αντιδράσεις καταλυμένες από στερεούς καταλύτες Σε πολλές χημικές αντιδράσεις, οι ταχύτητές τους επηρεάζονται από κάποια συστατικά τα οποία δεν είναι ούτε αντιδρώντα ούτε προϊόντα. Αυτά τα υλικά

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Υδραυλική. ΕΔΙΠ, Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, ΑΠΘ

Εφαρμοσμένη Υδραυλική. ΕΔΙΠ, Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, ΑΠΘ Εφαρμοσμένη Υδραυλική Πατήστε για προσθήκη Γ. Παπαευαγγέλου κειμένου ΕΔΙΠ, Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, ΑΠΘ 1 Εισαγωγή Ρευστομηχανική = Μηχανικές ιδιότητες των ρευστών (υγρών και αερίων) Υδρομηχανική

Διαβάστε περισσότερα

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον;

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον; 3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα ανοικτό ηλεκτρικό κύκλωμα μετατρέπεται σε κλειστό, οπότε διέρχεται από αυτό ηλεκτρικό ρεύμα που μεταφέρει ενέργεια. Τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας Α. Βανταράκης Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΡΕΥΣΤΩΝ

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΡΕΥΣΤΩΝ Α. Σακελλάριος 6 ο Εξάμηνο Μηχανικών Επιστήμης Υλικών Εισαγωγή Φύση και μορφή δυνάμεων/ ρυθμός παραμόρφωσης Σωματικές δυνάμεις: δυνάμεις σε όγκο ελέγχου που είναι πλήρης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΡΜΗΣ ΡΕΟΛΟΓΙΑ. (συνέχεια) Περιστροφικά ιξωδόμετρα μεγάλου διάκενου.

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΡΜΗΣ ΡΕΟΛΟΓΙΑ. (συνέχεια) Περιστροφικά ιξωδόμετρα μεγάλου διάκενου. ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΡΜΗΣ ΡΕΟΛΟΓΙΑ (συνέχεια) Περιστροφικά ιξωδόμετρα μεγάλου διάκενου. Στα ιξωδόμετρα αυτά ένας μικρός σε διάμετρο κύλινδρος περιστρέφεται μέσα σε μια μεγάλη μάζα του ρευστού. Για

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία - Εφαρμογές ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ - ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ 1

Θεωρία - Εφαρμογές ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ - ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ 1 ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Θεωρία - Εφαρμογές ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ - ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΜΟΡΙΑΚΟΥΣ Έπιλογή με βάση: ΔΕΙΚΤΕΣ Φαινοτυπικοί δείκτες Γενετικοί δείκτες Μοριακοί δείκτες (Πρωτεϊνικοί &

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηρισμός και μοντέλα τρανζίστορ λεπτών υμενίων βιομηχανικής παραγωγής: Τεχνολογία μικροκρυσταλλικού πυριτίου χαμηλής θερμοκρασίας

Χαρακτηρισμός και μοντέλα τρανζίστορ λεπτών υμενίων βιομηχανικής παραγωγής: Τεχνολογία μικροκρυσταλλικού πυριτίου χαμηλής θερμοκρασίας Χαρακτηρισμός και μοντέλα τρανζίστορ λεπτών υμενίων βιομηχανικής παραγωγής: Τεχνολογία μικροκρυσταλλικού πυριτίου χαμηλής θερμοκρασίας Υποψήφιος Διδάκτορας: Α. Χατζόπουλος Περίληψη Οι τελευταίες εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 7 Μέτρηση ωμικής αντίστασης και χαρακτηριστικής καμπύλης διόδου

ΑΣΚΗΣΗ 7 Μέτρηση ωμικής αντίστασης και χαρακτηριστικής καμπύλης διόδου Απαραίτητα όργανα και υλικά ΑΣΚΗΣΗ 7 Μέτρηση ωμικής αντίστασης και χαρακτηριστικής καμπύλης διόδου 7. Απαραίτητα όργανα και υλικά. Τροφοδοτικό DC.. Πολύμετρα (αμπερόμετρο, βολτόμετρο).. Πλακέτα για την

Διαβάστε περισσότερα

Εκχύλιση Υποβοηθούμενη από Μικροκύματα. Χρήστος Παππάς - Επίκουρος καθηγητής

Εκχύλιση Υποβοηθούμενη από Μικροκύματα. Χρήστος Παππάς - Επίκουρος καθηγητής Micro-Wave Assisted Extraction, MWAE Πέτρος Ταραντίλης- Αναπληρωτής καθηγητής Χρήστος Παππάς - Επίκουρος καθηγητής Συμβατικές τεχνικές εκχύλισης μειονεκτήματα: 1. Απαιτούν μεγάλο όγκο οργανικού διαλύτη

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Εγγειοβελτιωτικά Έργα

Σημειώσεις Εγγειοβελτιωτικά Έργα 4. ΚΛΕΙΣΤΟΙ ΑΓΩΓΟΙ 4.1. Γενικά Για τη μελέτη ενός δικτύου κλειστών αγωγών πρέπει να υπολογιστούν οι απώλειες ενέργειας λόγω τριβών τόσο μεταξύ του νερού και των τοιχωμάτων του αγωγού όσο και μεταξύ των

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2015-2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ 1. Να αναφερθούν οι μηχανισμοί αναφοράς μικρών μορίων από το εξωκυττάριο περιβάλλον στο εσωτερικό του κυττάρου. 2. Ποιος

Διαβάστε περισσότερα

3. Τριβή στα ρευστά. Ερωτήσεις Θεωρίας

3. Τριβή στα ρευστά. Ερωτήσεις Θεωρίας 3. Τριβή στα ρευστά Ερωτήσεις Θεωρίας Θ3.1 Να συμπληρωθούν τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν: α. Η εσωτερική τριβή σε ένα ρευστό ονομάζεται. β. Η λίπανση των τμημάτων μιας μηχανής οφείλεται στις δυνάμεις

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Ενότητα 10: Μοριακή Βιολογία και Μικροβιολογία Τροφίμων (1/2), 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Ευστάθιος Ζ. Πανάγου Πασχαλίτσα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 7-9

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 7-9 ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 7-9 Μετρήσεις ταχύτητας ροής αέρα με τη βοήθεια σωλήνα Prandtl και απεικόνιση του πεδίου

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΑΓΩΓΩΝ

ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΑΓΩΓΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΑΓΩΓΩΝ Π. Σιδηρόπουλος Δρ. Πολιτικός Μηχανικός Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Π.Θ. E-mail: psidirop@teilar.gr ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i..

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i.. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «XHMIKH ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Όταν αναφερόμαστε στον όρο «Χημική Σύσταση του Κυττάρου», τί νομίζετε ότι

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4: Ανασυνδυασμένο DNA

Κεφάλαιο 4: Ανασυνδυασμένο DNA Κεφάλαιο 4: Ανασυνδυασμένο DNA 1. Η ανάπτυξη της γενετικής μηχανικής επέτρεψε: α. την κατανόηση των μηχανισμών αντιγραφής του γενετικού υλικού β. την απομόνωση των πλασμιδίων από τα βακτήρια γ. την πραγματοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ηλεκτρικό ρεύµα ampere

ηλεκτρικό ρεύµα ampere Ηλεκτρικό ρεύµα Το ηλεκτρικό ρεύµα είναι ο ρυθµός µε τον οποίο διέρχεται ηλεκτρικό φορτίο από µια περιοχή του χώρου. Η µονάδα µέτρησης του ηλεκτρικού ρεύµατος στο σύστηµα SI είναι το ampere (A). 1 A =

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Σιαφάκας Λέκτορας Διαγνωστικής Ιολογίας Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ»

Νικόλαος Σιαφάκας Λέκτορας Διαγνωστικής Ιολογίας Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ» Νικόλαος Σιαφάκας Λέκτορας Διαγνωστικής Ιολογίας Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ» DNA RNA: ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ, ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ DNA RNA: Βασικά Χαρακτηριστικά Ρόλος Κεντικό Δόγμα της Βιολογίας:

Διαβάστε περισσότερα

BIOXHMEIA, TOMOΣ I ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ

BIOXHMEIA, TOMOΣ I ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ 2.1 ΒΑΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΜΟΡΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΖΩΝΤΕΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 2.2 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ, ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ 2.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αρχές μοριακής παθολογίας Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Μοριακή Παθολογία Ανερχόμενος κλάδος της Παθολογίας Επικεντρώνεται στην μελέτη και τη διάγνωση νοσημάτων Στον καθορισμό και την πιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Κλασική Ηλεκτροδυναμική Ι

Κλασική Ηλεκτροδυναμική Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κλασική Ηλεκτροδυναμική Ι ΗΛΕΚΤΡΟΣΤΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΣΤΗΝ ΥΛΗ Διδάσκων: Καθηγητής Ι. Ρίζος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΙ. Διδάσκων: Παπασιώπη Νυμφοδώρα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. Ενότητα 10 η : Μεταβατική Διάχυση και Συναγωγή Μάζας

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΙ. Διδάσκων: Παπασιώπη Νυμφοδώρα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. Ενότητα 10 η : Μεταβατική Διάχυση και Συναγωγή Μάζας ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΙ Διδάσκων: Παπασιώπη Νυμφοδώρα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. Ενότητα 10 η : Μεταβατική Διάχυση και Συναγωγή Μάζας Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλεία Μοριακής Γενετικής

Εργαλεία Μοριακής Γενετικής Εργαλεία Μοριακής Γενετικής Αρχές Μοριακής κλωνοποίησης Τα περιοριστικά ένζυμα: αναγνωρίζουν αλληλουχίες (θέσεις περιορισμού). 2 τύποι ενζύμων: -Τύπος I = Κόβουν κοντά στη θέση περιορισμού -σπάνια χρησιμοποιούνται.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) «Οι σύγχρονες τεχνικές βιο-ανάλυσης στην υγεία, τη γεωργία, το περιβάλλον και τη διατροφή» Department of Biochemistry

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΔΙΑ ΦΥΣΙΚΗΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΔΙΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΔΙΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΥΛΗ Οτιδήποτε έχει μάζα και καταλαμβάνει χώρο Μάζα είναι η ποσότητα αδράνειας ενός σώματος, μονάδα kilogram (kg) (σύνδεση( δύναμης & επιτάχυνσης) F=m*γ Καταστάσεις της ύλης Στερεά,

Διαβάστε περισσότερα

Χειμερινό εξάμηνο

Χειμερινό εξάμηνο Μεταβατική Αγωγή Θερμότητας: Ανάλυση Ολοκληρωτικού Συστήματος Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Παραγωγής 1 Μεταβατική Αγωγή (ranen conducon Πολλά προβλήματα μεταφοράς θερμότητας εξαρτώνται από

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1 Μικροοργανισμοί, Μικροβιολογία και Μικροβιολόγοι... 19 1.1.1 Μικροοργανισμοί... 19 1.1.2 Μικροβιολογία... 20 1.1.3 Μικροβιολόγοι... 21 1.2 Σύντομη Ιστορική Εξέλιξη της Μικροβιολογίας...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κωνσταντίνος Ρίζος Γιάννης Ρουμπάνης Βιοτεχνολογία με την ευρεία έννοια είναι η χρήση ζωντανών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΕΠΛ 450 ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Παύλος Αντωνίου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΕΠΛ 450 ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Παύλος Αντωνίου ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΕΠΛ 450 ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Παύλος Αντωνίου Με μια ματιά: Εισαγωγή στη Βιολογία Ευθυγράμμιση Ακολουθιών Αναζήτηση ομοίων ακολουθιών από βάσεις δεδομενων Φυλογενετική πρόβλεψη Πρόβλεψη

Διαβάστε περισσότερα

ηµήτρης Τσίνογλου ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός

ηµήτρης Τσίνογλου ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός ηµήτρης Τσίνογλου ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός 1 Αγωγή Χρονικά µεταβαλλόµενη κατάσταση Κεφάλαιο 4 Ορισµός του προβλήµατος Σε πολλές τεχνικές εφαρµογές απαιτείται ο υπολογισµός της θερµικής αγωγής σε χρονικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΜΟΣ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΜΟΣ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΤΟΜΟΣ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 1 ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΣΤΑΤΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ 7 1.1 Μονάδες και σύμβολα φυσικών μεγεθών..................... 7 1.2 Προθέματα φυσικών μεγεθών.............................. 13 1.3 Αγωγοί,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 1. Με ποιο μηχανισμό αντιγράφεται το DNA σύμφωνα με τους Watson και Crick; 2. Ένα κύτταρο που περιέχει ένα μόνο χρωμόσωμα τοποθετείται σε θρεπτικό υλικό που περιέχει ραδιενεργό

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΗ ΑΕΡΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΚΥΛΙΝΔΡΟ

ΡΟΗ ΑΕΡΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΚΥΛΙΝΔΡΟ ΡΟΗ ΑΕΡΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΚΥΛΙΝΔΡΟ Η μελέτη της ροής μη συνεκτικού ρευστού γύρω από κύλινδρο γίνεται με την μέθοδο της επαλληλίας (στην προκειμένη περίπτωση: παράλληλη ροή + ροή διπόλου). Εδώ περιοριζόμαστε να

Διαβάστε περισσότερα

5 GTG CAC CTG ACT CCT GAG GAG 3 3 CAC GTG GAC TGA GGA CTC CTC 5

5 GTG CAC CTG ACT CCT GAG GAG 3 3 CAC GTG GAC TGA GGA CTC CTC 5 Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Απαντήσεις διαγωνίσματος στο Κεφάλαιο 4 ο ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. β Α3. γ Α4. β Α5. β ΘΕΜΑ B B1. Ο κλώνος είναι μια ομάδα πανομοιότυπων μορίων, κυττάρων, ή οργανισμών. B2. Η υβριδοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΑΚΟ ΣΤΡΩΜΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Σημειώσεις. Επιμέλεια: Άγγελος Θ. Παπαϊωάννου, Ομοτ. Καθηγητής ΕΜΠ

ΟΡΙΑΚΟ ΣΤΡΩΜΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Σημειώσεις. Επιμέλεια: Άγγελος Θ. Παπαϊωάννου, Ομοτ. Καθηγητής ΕΜΠ ΟΡΙΑΚΟ ΣΤΡΩΜΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Σημειώσεις Επιμέλεια: Άγγελος Θ. Παπαϊωάννου, Ομοτ. Καθηγητής ΕΜΠ Αθήνα, Απρίλιος 13 1. Η Έννοια του Οριακού Στρώματος Το οριακό στρώμα επινοήθηκε για

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα Διάχυσης Αποτελεσμάτων Προγράμματος Φάση 2 Ενίσχυσης Ελληνικών Τεχνολογικών Συνεργατισμών Σχηματισμών στη Μικροηλεκτρονική.

Ημερίδα Διάχυσης Αποτελεσμάτων Προγράμματος Φάση 2 Ενίσχυσης Ελληνικών Τεχνολογικών Συνεργατισμών Σχηματισμών στη Μικροηλεκτρονική. Ημερίδα Διάχυσης Αποτελεσμάτων Προγράμματος Φάση 2 Ενίσχυσης Ελληνικών Τεχνολογικών Συνεργατισμών Σχηματισμών στη Μικροηλεκτρονική Athens InnoCenter, Μαρούσι, 29.05.2012 Lab on Chip Δρ. Αθανάσιος Δεμίρης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝOΜΗΣΗ ΦΛΟΓΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΥΣΗΣ. Μ. Φούντη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, 2004

ΤΑΞΙΝOΜΗΣΗ ΦΛΟΓΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΥΣΗΣ. Μ. Φούντη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, 2004 ΤΑΞΙΝOΜΗΣΗ ΦΛΟΓΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΥΣΗΣ Μ. Φούντη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, 2004 Oρισµός φλόγας Ογεωµετρικός τόπος στον οποίο λαµβάνει χώρα το µεγαλύτερο ενεργειακό µέρος της χηµικής µετατροπής

Διαβάστε περισσότερα

Ζεύγη βάσεων ΓΕΝΕΤΙΚΗ 11. ΜΟΡΙΑΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ. Φωσφοδιεστερικός δεσμός

Ζεύγη βάσεων ΓΕΝΕΤΙΚΗ 11. ΜΟΡΙΑΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ. Φωσφοδιεστερικός δεσμός Ζεύγη βάσεων Αδενίνη Θυμίνη Γουανίνη Κυτοσίνη ΓΕΝΕΤΙΚΗ Φωσφοδιεστερικός δεσμός 11. ΜΟΡΙΑΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ 1 ΜΟΡΙΑΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ άμεση πρόσβαση στο γενετικό υλικό εφαρμογές στην υγεία, βελτίωση φυτών και ζώων, προστασία

Διαβάστε περισσότερα

Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας

Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας Η Σεκόγια (Sequoia) «Redwood» είναι το ψηλότερο δέντρο στο κόσμο και βρίσκεται στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ 130 μέτρα ύψος

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΕΣ MΟΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

ΝΕΕΣ MΟΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΝΕΕΣ MΟΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΝΤΑΡΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (M.Sc, Ph.D) Επιδημίες μολυσματικών ασθενειών συχνά οφείλονται σε έκθεση σε μία κοινή πηγή ενός αιτιολογικού παράγοντα.

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Χημικών- Μηχανικών

Τμήμα Χημικών- Μηχανικών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Τμήμα Χημικών- Μηχανικών Μια γενική παρουσίαση του τμήματος Φεβρουάριος 2019 Καθ. Β. Ζασπάλης Θέματα στα οποία θα αναφερθώ: Τι είναι και τι κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Συνδέοντας τη Νανοτεχνολογία με τα Βιολογικά Συστήματα

Συνδέοντας τη Νανοτεχνολογία με τα Βιολογικά Συστήματα Συνδέοντας τη Νανοτεχνολογία με τα Βιολογικά Συστήματα Η νανοβιοτεχνολογία είναι ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος κλάδος της σύγχρονης νανοεπιστήμης και νανοτεχνολογίας στον οποίον εφαρμόζονται τα εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Μεταφορά Θερμότητας

Εισαγωγή στην Μεταφορά Θερμότητας Εισαγωγή στην Μεταφορά Θερμότητας ΜΜΚ 312 Μεταφορά Θερμότητας Τμήμα Μηχανικών Μηχανολογίας και Κατασκευαστικής Διάλεξη 1 MMK 312 Μεταφορά Θερμότητας Κεφάλαιο 1 1 Μεταφορά Θερμότητας - Εισαγωγή Η θερμότητα

Διαβάστε περισσότερα

3 Μετάδοση Θερμότητας με Φυσική Μεταφορά και με Ακτινοβολία

3 Μετάδοση Θερμότητας με Φυσική Μεταφορά και με Ακτινοβολία 3 Μετάδοση Θερμότητας με Φυσική Μεταφορά και με Ακτινοβολία 3.1 Εισαγωγή Η μετάδοση θερμότητας, στην πράξη, γίνεται όχι αποκλειστικά με έναν από τους τρεις δυνατούς μηχανισμούς (αγωγή, μεταφορά, ακτινοβολία),

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικά Φάρμακα ΙΙΙ

Γεωργικά Φάρμακα ΙΙΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Έλεγχος φυτοπροστατευτικών προϊόντων Διαχωριστικές τεχνικές: χρωματογραφία Ουρανία Μενκίσογλου-Σπυρούδη Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές τεχνολογιών Μοριακής Βιολογίας στην Γενετική

Εφαρμογές τεχνολογιών Μοριακής Βιολογίας στην Γενετική Εφαρμογές τεχνολογιών Μοριακής Βιολογίας στην Γενετική Πεφάνη Δάφνη 06.03.2019 Επίκουρη καθηγήτρια Εργαστήριο Βιολογίας Τεχνικές μοριακής βιολογίας Επιτρέπουν την μελέτη της δομής του DNA και της έκφρασης

Διαβάστε περισσότερα

Από την Ανόσόηλεκτρόφό ρηση στην Ανόσόκαθη λωση και Ανοσοαφαίρεση-Τριχοειδούς Ηλεκτροφόρησης

Από την Ανόσόηλεκτρόφό ρηση στην Ανόσόκαθη λωση και Ανοσοαφαίρεση-Τριχοειδούς Ηλεκτροφόρησης Από την Ανόσόηλεκτρόφό ρηση στην Ανόσόκαθη λωση και Ανοσοαφαίρεση-Τριχοειδούς Ηλεκτροφόρησης (immunosubtraction capillary electrophoresis (IS-CE)) Xρήστος Ντίνας Βιοχημικός-Κλινικός Χημικός Υπεύθυνος Εργαστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (κατά εβδομάδα), ΦΑΣΗ Ι, ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (κατά εβδομάδα), ΦΑΣΗ Ι, ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (κατά εβδομάδα), ΦΑΣΗ Ι, ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 Εβδ. Ημερ. Μέρα Ώρα Μάθημα Είδος Μαθήμ. Τίτλος Μαθήματος 1 15/09/2014 Δευτέρα 9.30-11.30 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα Ανάκτησης Θερμότητας

Συστήματα Ανάκτησης Θερμότητας ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εργαστήριο Θερμοδυναμικής & Φαινομένων Μεταφοράς Συστήματα Ανάκτησης Θερμότητας Εισαγωγή Σκοπός των συστημάτων ανάκτησης θερμότητας είναι η αξιοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Από τι αποτελείται ένας πυκνωτής

Από τι αποτελείται ένας πυκνωτής Πυκνωτές Οι πυκνωτές είναι διατάξεις οι οποίες αποθηκεύουν ηλεκτρικό φορτίο. Xρησιµοποιούνται ως «αποθήκες ενέργειας» που µπορούν να φορτίζονται µε αργό ρυθµό και µετά να εκφορτίζονται ακαριαία, παρέχοντας

Διαβάστε περισσότερα

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο: ΑΡΧΕΣ & ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Συνδυασµός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Προσφέρει τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των ζωντανών οργανισµών για την παραγωγή χρήσιµων προϊόντων 1 Οι ζωντανοί οργανισµοί

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση:

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου Ενότητα 1.1: Χημεία της ζωής Ενότητα 2.1: Μακρομόρια Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: 1. Για ποιο λόγο θεωρείται αναγκαία η σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ Τι είναι ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ DNA ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΑΛΛΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΧΗΜΕΙΑΣ (Δεσμοί, ενέργεια, δομή) ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Υπάρχει μια συνεχή εξελικτική

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Μηχανικής Ρευστών. Εργασία 1 η : Πτώση πίεσης σε αγωγό κυκλικής διατομής

Εργαστήριο Μηχανικής Ρευστών. Εργασία 1 η : Πτώση πίεσης σε αγωγό κυκλικής διατομής Εργαστήριο Μηχανικής Ρευστών Εργασία 1 η : Πτώση πίεσης σε αγωγό κυκλικής διατομής Ονοματεπώνυμο:Κυρκιμτζής Γιώργος Σ.Τ.Ε.Φ. Οχημάτων - Εξάμηνο Γ Ημερομηνία εκτέλεσης Πειράματος : 12/4/2000 Ημερομηνία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη μεταβολική μηχανική

Εισαγωγή στη μεταβολική μηχανική Εισαγωγή στη μεταβολική μηχανική Δημοσθένης Σαρηγιάννης 1 Περιεχόμενα μαθήματος 1. Εισαγωγή στη μεταβολική μηχανική 2. Κυτταρικός μεταβολισμός 3. Μοντέλα κυτταρικών αντιδράσεων 4. Ισοζύγια μάζας και ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός Χημικών Διεργασιών και Βιομηχανιών Διάλεξη 6

Σχεδιασμός Χημικών Διεργασιών και Βιομηχανιών Διάλεξη 6 Σχεδιασμός Χημικών Διεργασιών και Βιομηχανιών Διάλεξη 6 Δευτέρα, 14 Απριλίου 008 Οικονομική Ανάλυση Βιομηχανιών και Διεργασιών 1 Εισαγωγή Αριστοποίηση: ενός κριτηρίου (αντικειμενικής συνάρτησης) πολυκριτηριακή

Διαβάστε περισσότερα

Βιοπληροφορική Ι (ΜΕΡΟΣ Α) Βιοπληροφορική Ανάλυση Γονιδιωμάτων. Εισαγωγή στης Βιολογικές Βάσεις Δεδομένων

Βιοπληροφορική Ι (ΜΕΡΟΣ Α) Βιοπληροφορική Ανάλυση Γονιδιωμάτων. Εισαγωγή στης Βιολογικές Βάσεις Δεδομένων Βιοπληροφορική Ι (ΜΕΡΟΣ Α) Βιοπληροφορική Ανάλυση Γονιδιωμάτων Εισαγωγή στης Βιολογικές Βάσεις Δεδομένων Η επιστήμη της Βιολογίας έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε μια υπερπλούσια σε πληροφορίες επιστήμη.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΠΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑΒΡΩΣΗ ELECTRICAL DISCHARGE MACHINING ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΙ

ΚΟΠΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑΒΡΩΣΗ ELECTRICAL DISCHARGE MACHINING ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΙ ΚΟΠΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑΒΡΩΣΗ --------- ELECTRICAL DISCHARGE MACHINING ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΙ Γενικά περί κοπής με ηλεκτροδιάβρωση Κόβουμε υλικά που είναι αγωγοί του ηλεκτρισμού Κόβουμε σκληρά ή εξωτικά

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος... vii Eυχαριστίες... ix

Περιεχόμενα. Πρόλογος... vii Eυχαριστίες... ix Περιεχόμενα Πρόλογος... vii Eυχαριστίες... ix 1. Εισαγωγή...1 1. Επιστήμη, Φυσική και Βιολογία...1 2. Μια Συνοπτική Περιγραφή του Βιβλίου...3 3. Δύο Παραδείγματα Βιοφυσικών Συστημάτων: Το Μονοκυτταρικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΟΠΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ

ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΟΠΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΟΠΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ Σκοπός Εργασίας Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της εξέλιξης της έρευνας πάνω στη λείανση μέχρι σήμερα, προτείνοντας λύσεις για χρήση μοναδικού

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2010

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2010 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2010 ΘΕΜΑ Α 1. δ 2. β 3. α 4. β 5. γ ΘΕΜΑ Β 1. Σελ. 17 σχολ. Βιβλίου: Το γενετικό υλικό ενός κυττάρου αποτελεί το γονιδίωμά του όπως είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

1η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ηλεκτρικά πεδία

1η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ηλεκτρικά πεδία 1η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ηλεκτρικά πεδία Ηλεκτρισμός και μαγνητισμός Κλάδος της Φυσικής που μελετάει τα ηλεκτρικά και τα μαγνητικά φαινόμενα. (Σχεδόν) όλα τα φαινομενα που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας οφείλονται

Διαβάστε περισσότερα

1η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ηλεκτρικά φορτία, ηλεκτρικές δυνάμεις και πεδία

1η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ηλεκτρικά φορτία, ηλεκτρικές δυνάμεις και πεδία 1η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ηλεκτρικά φορτία, ηλεκτρικές δυνάμεις και πεδία Ηλεκτρισμός και μαγνητισμός Κλάδος της Φυσικής που μελετάει τα ηλεκτρικά και τα μαγνητικά φαινόμενα. (Σχεδόν) όλα τα φαινομενα που αντιλαμβανόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Ως φορείς κλωνοποίησης χρησιμοποιούνται:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Ως φορείς κλωνοποίησης χρησιμοποιούνται: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/03/12 ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Ως φορείς κλωνοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ Διάχυση Η διάχυση είναι το κύριο φαινόμενο με το οποίο γίνεται η παθητική μεταφορά διαμέσου ενός διαχωριστικού φράγματος Γενικά στη διάχυση ένα αέριο ή

Διαβάστε περισσότερα