Εξεταστέα Ύλη Βιολογίας Α Λυκείου. Από το κύτταρο στον οργανισμό σελ 9-13 (5) Σελίδες 5

Transcript

1 Διδακτέα Ύλη Βιολογίας Α Λυκείου Κεφ 1 σελ 9-13 (5) Σελίδες 5 Κεφ 3 σελ (9), (3), (9) Σελίδες 21 Κεφ 9 σελ (6), (9), (2), (3), (2) Σελίδες 22 Κεφ 12 σελ (5), (2), (11) Σελίδες 16 ΣΥΝΟΛΟ Σελίδες 64 Εξεταστέα Ύλη Βιολογίας Α Λυκείου Κεφ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό σελ 9-13 (5) Σελίδες 5 Κεφ 3 Κυκλοφορικό Σύστημα σελ (7), 53 (1), (μόνο αιμοπετάλια, 4), (3) Σελίδες 15 Κεφ 9 Νευρικό σύστημα σελ (2), (6), (2) Σελίδες 10 Κεφ 12 Αναπαραγωγή και ανάπτυξη σελ (3), (2), (8) Σελίδες 13 ΣΥΝΟΛΟ Σελίδες 43 Οι υπεύθυνοι καθηγητές Ζωή Σερέφογλου Θόδωρος Ηλιάδης

2 1 Ο KEΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ 1. Από τι αποτελείται ο ανθρώπινος οργανισμός; Aπό πού προέρχονται όλα τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού; Είναι όμοια; Tι είναι διαφοροποίηση; Τι ονομάζεται ιστός; Ποια είδη ιστών συναντώνται στον ανθρώπινο οργανισμό; σελ Από τι αποτελείται ο επιθηλιακός ιστός; Ποια είναι η μορφή των επιθηλιακών κυττάρων και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του επιθηλιακού ιστού; σελ 9 1 η -3 η παράγραφος. Ποιος είναι ο ρόλος του επιθηλιακού ιστού; σελ. 9, 2 η παράγραφος 3. Σε ποια κατηγορία ιστών ανήκουν τα κύτταρα των αδένων; Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται ανάλογα με τον αριθμό των κυττάρων τους και την περιοχή που ελευθερώνεται το έκκριμά τους; 4 η παράγραφο σελ.9, 1 η -2 η -3 η σελ Aπό τι αποτελείται ο ερειστικός ιστός; Ποιος είναι ο ρόλος του ερειστικού ιστού και ποιες οι μορφές του; σελ Από τι αποτελείται ο μυϊκός ιστός και ποιος είναι ο ρόλος του; Ποιες είναι οι μορφές του μυϊκού ιστού; σελ Aπό τι αποτελείται ο νευρικός ιστός και ποιος είναι ο ρόλος του; σελ Τι ονομάζεται όργανο. Να αναφέρετε δύο παραδείγματα. σελ 13 όργανα. 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ποιος είναι γενικά ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος; Aπό τι αποτελείται το κυκλοφορικό σύστημα; Σελίδα 43. ΚΑΡΔΙΑ-ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 1. α) Ποιο είναι το κύριο όργανο του κυκλοφορικού συστήματος και πού αυτό βρίσκεται στον οργανισμό; β) Ποιο είναι το σχήμα και το μέγεθος του; σελίδα α) Από ποιον ειδικό τύπο μυϊκού ιστού αποτελείται η καρδιά; β) Πώς συνδέονται μεταξύ τους οι μυϊκές τους ίνες; σ Να περιγράψετε τη δομή της καρδιάς. 4. α) Γιατί δεν υπάρχει επικοινωνία ανάμεσα στους δύο κόλπους ή στις δύο κοιλίες; β) Γιατί η αριστερή κοιλία έχει παχύτερα τοιχώματα από τη δεξιά; γ) Ποιος είναι ο ρόλος των βαλβίδων της καρδιάς; σελ 44. δ) Γιατί η καρδιά λειτουργεί ταυτόχρονα ως μια αναρροφητική και συμπιεστική (προωθητική αντλία); AIMΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ Ποια αγγεία περιλαμβάνει το κυκλοφορικό σύστημα και ποιος είναι ο ρόλος τους; σελ. 47 AΡΤΗΡΙΕΣ (σελ. 47) 1. α) Ποιες είναι οι δύο μεγαλύτερες αρτηρίες του σώματος; β) Πώς ονομάζονται οι διακλαδώσεις τους; 2. α) Πώς διοχετεύεται το αίμα από την καρδιά στις αρτηρίες; β) Πώς στη συνέχεια το αίμα προωθείται στο εσωτερικό των αρτηριών; 3. α) Τι ονομάζω φλέβες; β) Πώς ονομάζονται οι διακλαδώσεις τους; γ) Να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά τους; (σ. 48) 4. α) Ποιος είναι ο ρόλος των τριχοειδών; β) Τι εξυπηρετεί το πολύ λεπτά τοίχωμα των τριχοειδών; (σελ. 48) H KYKΛΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ: Ποιες είναι οι τρεις βασικές πορείες του αίματος στο κυκλοφορικό σύστημα; (σελ.53) AIMA (σελ , από 62 μόνο τα αιμοπετάλια) α) Σε ποιον ιστό ανήκει το αίμα; β) Ποια είναι η σύσταση τους αίματος; γ) Ποιος είναι ο όγκος του αίματος σε έναν ενήλικα; δ) Πού παράγονται τα έμμορφα συστατικά του αίματος; Ερυθρά αιμοσφαίρια: α) Ποιος είναι ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων; β) Ποιος είναι ο ρόλος τους; γ) Ποιο είναι το σχήμα τους και που αυτό οφείλεται; δ) Ποια είναι η διάρκεια ζωής τους; ε) Πού παράγονται και πού καταστρέφονται; στ) Πού οφείλεται το κόκκινο χρώμα του αίματος; ζ) Σε ποια κύτταρα βρίσκεται η αιμοσφαιρίνη και ποιος είναι ο ρόλος της; η) Ποια είναι η δομή της αιμοσφαιρίνης Α; θ) Να αναφέρετε μία περίπτωση στην οποία τα ερυθροκύτταρα παράγονται με γρηγορότερο ρυθμό και να το αιτιολογήσετε. Λευκά αιμοσφαίρια: α) Ποιος είναι ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων και σε ποιες περιπτώσεις αυτός αυξάνεται σημαντικά; β) Ποιος είναι γενικά ο ρόλος τους; γ) Ποια είναι η διάρκεια ζωής τους; δ) Πού παράγονται; ε) Σε ποιες ομάδες διακρίνονται και με ποιο κριτήριο; Ομάδες αίματος (σελ ) α) Από τι καθορίζεται η κατάταξη των ανθρώπων στις διάφορες ομάδες αίματος; β) Σε ποιες ομάδες διακρίνονται στα άτομα με βάση το σύστημα ΑΒΟ; Σύστημα Rhesus (σελ )

3 α) Tι είναι ο παράγοντας Rhesus και πού εντοπίζεται; β) Ποια άτομα χαρακτηρίζονται ως Rhesus θετικά (Rh - ) και ποια ως Rhess αρνητικά (Rh); γ) Σε ποια περίπτωση μπορεί να προκληθεί παραγωγή αντισωμάτων αντι-rh στον οργανισμό ενός ατόμου, δηλαδή να γίνει ευαισθητοποίησή του; 9 ο KEΦΑΛΑΙΟ -NEYΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1. Ποιος είναι ο ρόλος του νευρικού συστήματος και με ποιο άλλο σύστημα συνεργάζεται κυρίως για να τον επιτύχει; Πώς επιτυγχάνεται ο ρυθμιστικός και ο συντονιστικός ρόλος του Ν.Σ.; (σελ 139. Εισαγωγή, 1 η παράγραφος) 2. Ποια είναι τα όργανα που αποτελούν: α) το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Κ.Ν.Σ.) και β) το Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (Π.Ν.Σ.); Ποιος είναι ο κύριος ιστός από τον οποίο αποτελούνται τα όργανα του νευρικού συστήματος και ποια είναι τα είδη των κυττάρων του; (σελ. 139 δομή και λειτουργία νευρικών κυττάρων) 3. Ποιος είναι ο ρόλος των νευρώνων; Ποια είναι τα δομικά χαρακτηριστικά ενός νευρώνα; (σελ 139) 4. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι νευρώνες με βάση τη λειτουργία που επιτελούν, ποιος είναι ο ρόλος τους; (σ.139) 5. Ποιος είναι ο ρόλος των νευρογλοιακών κυττάρων; (σελ 140) Νεύρα α) Από τι αποτελούνται τα νεύρα; β) Από τι περιβάλλονται οι νευρικές αποφυάδες που συνιστούν τα νεύρα; γ) Πού εντοπίζονται στον οργανισμό τα κυτταρικά σώματα των νευρώνων των οποίων οι αποφυάδες συγκροτούν τα νεύρα; δ) Τι είναι τα γάγγλια; ε) Πώς διακρίνονται τα νεύρα με βάση τη λειτουργία τους; (σελ. 147) Νευρικές οδοί-αντανακλαστικά 1. α) Τι ονομάζεται νευρική οδός; β) Πώς αυτές διακρίνονται; γ) Τι είναι το αντανακλαστικό τόξο; δ) Ποιος είναι ο ρόλος των ενδιάμεσων νευρώνων του αντανακλαστικού τόξου; (σελ. 148) ε) Τι είναι τα αντανακλαστικά; στ) Ποιος είναι ο ρόλος τους; (σελ. 149, 3 πρώτες προτάσεις). Κεντρικό νευρικό σύστημα 1. α) Ποιος είναι ο ρόλος του ΚΝΣ; β) από ποια όργανα αποτελείται, σε ποιες κοιλότητες αυτά προστατεύονται; (σ.150) 2. Πόσες είναι οι μήνιγγες και ποιο είναι ο ρόλος τους; α) Πού παράγεται το εγκεφαλονωτιαίο υγρό; β) σε ποιες περιοχές του ΚΝΣ κυκλοφορεί; γ) ποιος είναι ο ρόλος του; (σελ. 150) 3. α) Τι είναι οι κοιλίες του εγκεφάλου; β) ποιο υγρό παράγεται και κυκλοφορεί σ αυτές; Γ) με ποια περιοχή του Κ.Ν.Σ. επικοινωνούν; (σελ. 150) 4. α) Τι μορφή έχει ο νωτιαίος μυελός και πού προστατεύεται; β) από πού αρχίζει και που καταλήγει; (σελ.151) 5. α) Πόσα ζεύγη νεύρων εκφύονται από τον νωτιαίο μυελό; Β) από ποιες περιοχές του νωτιαίου μυελού εκφύονται τα νεύρα που νευρώνουν τα άνω και κάτω άκρα; Ποιος είναι ο ρόλος του; (σελ. 151) Εγκέφαλος α) Σε ποιες περιοχές χωρίζεται ανατομικά; β) Ποιος είναι γενικά ο ρόλος των νευρώνων του εγκεφάλου; γ) Τι είναι τα κέντρα του εγκεφάλου; δ) Τι κέντρα βρίσκονται στον εγκέφαλο; (σελ. 152) Αυτόνομο νευρικό σύστημα: Τι περιλαμβάνει το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (Α.Ν.Σ.); Κέντρα που εντοπίζονται σε διάφορες περιοχές του Κ.Ν.Σ (υποθάλαμος, προμήκης, νωτιαίος μυελός), κινητικά νεύρα και γάγγλια; (Σελ. 165) Με ποιον τρόπο λειτουργεί το Α.Ν.Σ.; α) Να αναφέρετε τους δύο κλάδους στους οποίους χωρίζεται το Α.Ν.Σ. β) Σε περίπτωση που και οι δύο κλάδοι του Α.Ν.Σ. νευρώνουν το ίδιο όργανο, ποια είναι η δράση τους; (σελ166) Να αναφέρετε δύο παραδείγματα. (Σελ. 167, ερώτηση 7) 12 ο KEΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 1. α) Ποιος είναι ο ρόλος της αναπαραγωγής. β) Τι προϋποθέτει η αναπαραγωγή στον άνθρωπο; (σελ. 203, εισαγωγή) γ) Ποια είναι τα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος του άντρα; (σ. 203). δ) Ποια είναι η λειτουργία των όρχεων και ποιος ο ρόλος της τεστοστερόνης; (σ η -4 η παρ.) 2. α) Ποια είναι τα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας; (σ η παράγρ. β) Ποια είναι η λειτουργία των ωοθηκών και ποιος ο ρόλος των οιστρογόνων και της προγεστερόνης; (σελ η -5 η παράγραφος) Aπό τη μείωση στη γονιμοποίηση-σπερματογένεση και ωογένεση 1. α) Σε ποια ηλικία αρχίζει η παραγωγή των σπερματοζωαρίων και σε ποια ορμόνη οφείλεται; β) Tι είναι τα σπερματογόνια και πού βρίσκονται; γ) Πόσα χρωμοσώματα έχουν και ποια κύτταρα προκύπτουν από τη μιτωτική τους διαίρεση; δ) Tι είδους κυτταρική διαίρεση κάνουν τα σπερματοκύτταρα και τι προκύπτουν απ αυτή; (ε) Ποιες διαδοχικές μεταβολές υφίστανται οι

4 σπερματίδες μέχρι να μετατραπούν τελικά σε σπερματοζωάρια; στ) Από ποια μέρη αποτελείται κάθε σπερματοζωάριο και τι περιέχει το καθένα; (σελ 210) 2. α) Τι είναι τα ωογόνια, πού βρίσκονται και πόσα χρωμοσώματα έχει το καθένα; β) Πώς μετατρέπονται σε ωοκύτταρα; Τι εξυπηρετεί η λέκιθος που περιέχει ένα ωάριο; Τι ονομάζεται γονιμοποίηση και τι μείωση; (σ 211) Ποιοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου; (σελ ) Ποιες είναι οι μέθοδοι αντισύλληψης; (σελ )

5 1 ο Ενιαίο Λύκειο Ηρακλείου Αττικής Προαγωγικές Εξετάσεις Μαΐου-Ιουνίου 2017 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Παράγραφοι 1.1 έως και 1.2, σελίδες έως και 2.3, σελ έως και , σελίδες Ι. ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΙΙ. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ -- Παράγραφοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1.2, σελ , σελ , σελ , σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Εισαγωγή-κύτταρο, σελ , σελίδες 48-50, 52, 55, 2.3, σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.2, Μόνο οι σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 (να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στις ερωτήσεις προετοιμασίας) 4.2, σελ , σελ Στην ανωτέρω ύλη περιλαμβάνονται οι σχετικές ερωτήσεις και ασκήσεις Οι καθηγητές Σερέφογλου Ζωή Ηλιάδης Θόδωρος

6 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Eρωτήσεις ανάπτυξης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 3. Ποιες είναι οι τρεις σπουδαιότερες κατηγορίες μακρομορίων και ποια είναι τα μονομερή κάθε κατηγορίας; Πρωτεΐνες-αμινοξέα, πολυσακχαρίτες-μονοσακχαρίτες, νουκλεϊκά οξέα-νουκλεοτίδια. σελ Τι ονομάζεται αντίδραση συμπύκνωσης και τι αντίδραση υδρόλυσης; Σελ Ποιοι δεσμοί αναπτύσσονται και ποιος είναι ο ρόλος τους στην τελική διαμόρφωση μακρομορίων (ομοιοπολικός, δεσμοί υδρογόνου, υδρόφοβοι, Van der Waals) σ Πού οφείλεται η ποικιλία των πρωτεϊνών; Στους διαφορετικούς συνδυασμούς των 20 διαφορετικών αμινοξέων. Ποια είναι τα κύρια μέρη των αμινοξέων; Σελ Πώς σχηματίζεται ο πεπτιδικός δεσμός; Από πόσα αμινοξέα αποτελείται ένα πενταπεπτίδιο και πόσους δεσμούς περιέχει; Σελ. 22. Αιμοσφαιρίνη-Κολλαγόνο-Ένζυμο και ρόλος τους; Σελ Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης ενός πρωτεϊνικού μορίου; Tι γνωρίζετε για το καθένα; σελ Tι ονομάζεται μετουσίωση μιάς πρωτεΐνης; Πού οφείλεται, τι συνέπειες έχει; Σελ Πόσα μόρια αμινοξέων περιέχει το μόριο μια πρωτεΐνης, η οποία έχει σχετική μοριακή μάζα (μοριακό βάρος) ; Θεωρούμε τη μέση σχετική μοριακή μάζα των αμινοξέων ίση με Από τι αποτελείται ένα νουκλεοτίδιο; Ποιες διαφορές έχουν τα νουκλεοτίδια του DNA απ αυτά του RNA; σελ Ποια είναι η δομή του μορίου του DNA (μοντέλο διπλής έλικας) και ποιος είναι ο βιολογικός του ρόλος; Σελ. 29, Ποια είναι τα είδη του RNA και ποιος είναι ο ρόλος καθενός είδους; σελ. 32. Πού βρίσκεται το RNA και που το DNA ενός κυττάρου; σελ. 30 και σελ Ποιες διαφορές παρουσιάζουν στη δομή ταυ DNA και RNA; DNA: περιέχει δεσοξυριβόζη, περιέχει θυμίνη, είναι δίκλωνο, συμπληρωματικές βάσεις σε αναλογία 1:1, δε βρίσκεται στο κυτταρόπλασμα, RNA: περιέχει ριβόζη, περιέχει ουρακίλη, είναι μονόκλωνο, δεν υπάρχουν συμπληρωματικές βάσει,ς βρίσκεται και στο κυτταρόπλασμα. 15. Ένα μόριο DNA αποτελείται από νουκλεοτίδια, από τα οποία περιέχουν τη βάση κυτοσίνη. α) Πόσα νουκλεοτίδια του μορίου περιέχουν τη βάση θυμίνη, β) Πόσοι δεσμοί υδρογόνου συγκρατούν μεταξύ τους δύο κλώνους του μορίου, γ) Πόσοι φωσφοδιεστερικοί δεσμοί υπάρχουν σ αυτό το μόριο; 16. Σε ένα μόρια DNA η αδενίνη αποτελεί το 16% του συνόλου των αζωτούχων βάσεων που περιέχονται στα μόρια αυτό. Να υπολογίσεις το ποσοστό καθεμιάς από τις υπόλοιπες αζωτούχες βάσεις που περιέχονται στο μόριο. 17. Ποιοι είναι οι σπουδαιότεροι πολυσακχαρίτες, ποια είναι η χημική τους σύσταση και πού συναντάται ο καθένας; Tι γνωρίζετε για τους μονοσακχαρίτες, τους δισακχαρίτες και τους πολυσακχαρίτες; Σελ Τι είναι τα λιπίδια, ποιος είναι ο ρόλος τους, και ποιες είναι οι σημαντικότερες κατηγορίες λιπιδίων; Σελ. 36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ποια είναι η σύγχρονη εκδοχή της κυτταρικής θεωρίας; σελ. 45 (4 κουκίδες). 20. Ποια κύτταρα ονομάζουμε ευκαρυωτικά και ποια προκαρυωτικά; σελίδα 45

7 21. Ποια είναι η δομή της πλασματικής μεμβράνης; Ποιες μεμβράνες ονομάζονται απλές στοιχειώδεις; Σελ 49. Η μεμβράνη με τη χαρακτηριστική δίστιβη δομή (διπλοστιβάδα φωσφολιπιδίων.) 22. Ποιες είναι οι λειτουργίες της πλασματικής μεμβράνης; Σελ Ποιοι οι 3 τύποι μεταφοράς ουσιών μέσω της πλασματικής μεμβράνης; Σελ Ποια είναι η δομή του πυρήνα; σελ. 60. Ποιος είναι ο ρόλος του πυρήνα για τη ζωή του κυττάρου και ποιος ο ρόλος και η δομή του πυρηνίσκου; Σελ Ποια οργανίδια περιλαμβάνει το ενδομεμβρανικό σύστημα; Σελ Tι είναι το ενδοπλασματικό δίκτυο, ποιες είναι οι μορφές του; Ποιες είναι οι λειτουργίες του; σελ Tι είναι τα ριβοσώματα και ποιος είναι ο ρόλος τους; Πού βρίσκονται; Τι είναι το σύμπλεγμα Golgi; Ποιος είναι ο ρόλος του; σελ Ποιος είναι ο ρόλος των λυσοσωμάτων, των υπεροξειδιοσώματων και των κενοτοπίων; Σελ. 63, Ποιος είναι ο ρόλος των χλωροπλαστών και ποιος των μιτοχονδρίων; σελ Τι εννοούμε λέγοντας ότι τα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάστες παρουσιάζουν μια σχετική γενετική αυτοδυναμία; Πού οφείλεται αυτή; σελ. 65 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τι είναι τα ένζυμα; Πρωτεΐνες που καταλύουν αντιδράσεις τις οποίες επιταχύνουν κατά 10 8 φορές.ποιος ο μηχανισμός δράσης ενός ενζύμου; Το ένζυμο χάρη στο ενεργό του κέντρο ταιριάζει ανατομικά και συνδέεται με τα αντιδρώντα μόρια-υποστρώματα οπότε: α) τα προσανατολίζει κατάλληλα, ώστε να συγκρουστούν αποτελεσματικά, β) αποσταθεροποιεί υπάρχοντες δεσμούς, διευκολύνοντας την αντίδραση σ Ποιες είναι οι σπουδαιότερες ιδιότητες των ενζύμων; σελ. 84 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Tι αναπαριστά το κεντρικό δόγμα της Βιολογίας; Σελ Tι επιτυγχάνεται με τη διαίρεση των κυττάρων; Ποια είναι τα είδη των κυτταροδιαιρέσεων; Σελ Ποιο το αποτέλεσμα της μίτωσης και ποιες διαδικασίες περιλαμβάνει; σελ Ποιο είναι το αποτέλεσμα της μείωσης και τι εξυπηρετεί; Σελ Ποια είναι η βασική αρχή της κληρονομικότητας και πώς υλοποιείται αυτή; σελ Ποιο πρόβλημα λύνεται με τη μείωση και με τη γονιμοποίηση; Σελ Πώς παράγονται οι γαμέτες; σελ Πώς συμβάλλουν στη γενετική ποικιλότητα ο ανεξάρτητος συνδυασμός των χρωμοσωμάτων και ο επιχιασμός; Ποια αξία έχει η τεράστια ποικιλία συνδυασμών γονιδίων; σ Τι είναι η αντιγραφή του γενετικού υλικού, πώς γίνεται και από ποιο ένζυμο καταλύεται; σελ Τι είναι η μεταγραφή, ποια στάδια περιλαμβάνει, από ποιο ένζυμο καταλύεται; σ Τι είναι η μετάφραση, που γίνεται, τι είναι η γενετικός κώδικας, ποια τα χαρακτηριστικά του; Σελ Τι είναι η μίτωση, τι η μείωση; Πόσες διαιρέσεις γίνεται σε καθεμία; Πόσα χρωμοσώματα προκύπτουν σε κάθε θυγατρικό κύτταρο; Ποια είναι η βιολογική τους σημασία; σελ ,σελ. 138 σελ , σελ Ασκήσεις 6, 7, 8, 11 σελ. 132

8 1 ο Ενιαίο Λύκειο Ηρακλείου Αττικής Ενδοσχολικές Εξετάσεις Μαΐου-Ιουνίου 2017 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Ι. ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ Κεφάλαιο 1 ο, σελίδες: Κεφάλαιο 2 ο, σελίδες: Κεφάλαιο 4 ο, σελίδες: Κεφάλαιο 5 ο, σελίδες: Κεφάλαιο 6 ο, σελίδες: Κεφάλαιο 7 ο, σελίδες : , εκτός από «η παραγωγή της πενικιλίνης αποτελεί σημαντικό σταθμό στην πορεία της Βιοτεχνολογίας» σελίδες Κεφάλαιο 8 ο, σελίδες , εκτός από εμβόλια, αντιβιοτικά σελίδες Κεφάλαιο 9 ο, σελίδες ΙΙ. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Κεφάλαιο 1 ο, σελίδες: 14-17, 18 Κεφάλαιο 2 ο, σελίδες: 27-31, Κεφάλαιο 4 ο, σελίδες: Κεφάλαιο 5 ο, σελίδες: Κεφάλαιο 6 ο, σελίδες: 89, Κεφάλαιο 7 ο, σελίδες : Κεφάλαιο 8 ο, σελίδες Κεφάλαιο 9 ο, σελίδες Yπεύθυνη Καθηγήτρια Ζωή Σερέφογλου

9 Ασκήσεις 1. Η παρακάτω αλληλουχία νουκλεοτιδίων αποτελεί τμήμα της μιας αλυσίδας DNA που απομονώθηκε από κύτταρο: 5 TGCCGATAGGCTATAGTGTCGGTACGCGATTAACGTACACGAGCT 3. Nα βρείτε: α) Τις 3 πρώτες βάσεις της συμπληρωματικής αλυσίδας Απάντηση: Οι δύο αλυσίδες είναι συμπληρωματικές και αντιπαράλληλες άρα απέναντι από το 5 άκρο της μίας αλυσίδας υπάρχει το 3 άκρο της άλλης. Οι 3 πρώτες βάσεις της συμπληρωματικής αλυσίδας θα είναι 5 ΑGC.3. β) Τον αριθμό των δεσμών υδρογόνου που συγκρατούν τις 2 αλυσίδες Οι αζωτούχες βάσεις των δύο αλυσίδων του δίκλωνου DNA συγκρατούνται με δεσμούς υδρογόνου που σχηματίζονται ανάμεσά τους. Η αδενίνη συνδέεται μόνο με τη θυμίνη και αντίστροφα με 2 δεσμούς υδρογόνου, ενώ η γουανίνη με την κυτοσίνη με τρεις δεσμούς υδρογόνου. Η σχέση αυτή δίνεται από τον τύπο 2Α+3G= =44+69=113 δηλαδή 113 δεσμοί υδρογόνου, όπου 22 είναι ο αριθμός των νουκλεοτιδίων που περιέχουν Α στο δίκλωνο μόριο του DNA και 23 ο αριθμός των νουκλεοτιδίων που περιέχουν G στο δίκλωνο μόριο. Συνολικά ο αριθμός των νουκλεοτιδίων είναι 90. γ) Την εκατοστιαία αναλογία της κάθε βάσης στην αλυσίδα και στο μόριο. Στην μία αλυσίδα ο αριθμός των νουκλεοτιδίων που περιέχουν Αδενίνη είναι 11 και 11 είναι και ο αριθμός των βάσεων που περιέχουν θυμίνη. Αν ο αριθμός των νουκλεοτίδιων αδενίνης στην 1 η αλυσίδα είναι Α1 τότε επειδή έχουμε 11 αδενίνες Α1=11. Λόγω της συμπληρωματικότητας αφού και ο αριθμός των νουκλεοτιδίων που περιέχουν θυμίνη στην 1 η αλυσίδα είναι 11 ισχύει αριθμός νουκλεοτιδίων Τ1=Α2=11. Συνολικά ο αριθμός των νουκλεοτιδίων που περιέχουν αδενίνη στο μόριο είναι 22 στο μόριο DNA. Άρα στα 90 νουκλεοτίδια συνολικά στο μόριο υπάρχουν 22 που φέρουν τη βάση αδενίνη. Στα 100 νουκλεοτίδια 24.44% είναι το ποσοστό της Αδενίνης, ομοίως της θυμίνης. Ενώ για γουανίνη είναι 13 στην μία αλυσίδα και 10 στην άλλη αφού συνολικά στη 1 η αλυσίδα έχουμε 23 νουκλεοτίδια (G+C) και τα 13 περιέχουν G. Συνολικά το ποσοστό της γουανίνης στο μόριο είναι 25.5% όπως και το ποσοστό της C. δ) Τον αριθμό των μορίων Η 2 Ο που απελευθερώθηκαν για να σχηματιστεί το δίκλωνο τμήμα O αριθμός των μορίων H 2 O είναι ίσος με τον αριθμό των φωσφοδιεστερικών δεσμών που σχηματίζονται ανάμεσα στα νουκλεοτίδια της κάθε αλυσίδας. Αφού η κάθε αλυσίδα έχει 45 νουκλεοτίδια και το μόριο είναι γραμμικό ο αριθμός των φωσφοδιεστερικών δεσμών και αντίστοιχα των μορίων νερού που αποβάλλονται θα είναι (ν) -2=90-2=88, όπου (ν) ο αριθμός των νουκλεοτιδίων. ε) Το μέσο μοριακό βάρος του δίκλωνου τμήματος, αν το μέσο μοριακό βάρος του κάθε νουκλεοτιδίου είναι 660. (Να λάβετε υπόψη σας τα μόρια νερού που αποβάλλονται κατά τη δημιουργία των φωσφοδιεστερικών δεσμών στην πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα. ΜΒ νερού =18). Αφού έχουμε 90 νουκλεοτίδια και το μέσο βάρος του νουκλεοτιδίου είναι 660 το μοριακό βάρος του δίκλωνου τμήματος θα είναι 90 x 660= αλλά αν λάβουμε υπόψη μας τα μόρια νερού που αποβάλλονται αυτό θα είναι = =

10 2. Μόριο DNA σχηματίστηκε με την απόσπαση μορίων H 2 O. Στο μόριο αυτό διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν Α και δεσμοί υδρογόνου. Το μόριο αυτό είναι κυκλικό ή γραμμικό; Αφού υπάρχουν Α και δεσμοί υδρογόνου από τη σχέση 2Α+3G= αντικαθιστώντας το Α με βρίσκουμε ότι 3G= = άρα το G=3.500=C. Από τη σχέση 2Α+2G=ν αριθμός νουκλεοτιδίων, βρίσκουμε ότι το ν= = = Αφού ο αριθμός των νουκλεοτιδίων είναι ίσος με τον αριθμό των μορίων νερού που αποσπάσθηκαν το μόριο του DNA είναι κυκλικό. (Ο αριθμός των φωσφοδιεστερικών δεσμών που σχηματίζονται (και των μορίων νερού που αποβάλλονται) είναι ίσος με τον αριθμό των νουκλεοτιδίων αφού το τελευταίο συνδέεται με το πρώτο. 3. Από την ανάλυση σε ένα δίκλωνο μόριο DNA βρέθηκε ότι η αναλογία μεταξύ των αζωτούχων βάσεων στη μία αλυσίδα είναι Α/1=Τ/3=C/4=G/5. Αν το δίκλωνο μόριο του DNA αποτελείται από βάσεις, να υπολογιστούν: α) Οι αριθμοί των αζωτούχων βάσεων στο παραπάνω μόριο, β) ο αριθμός των δεσμών που αναπτύσσονται μεταξύ των νουκλεοτιδίων. Λύση: Α/1=Τ/3 3Α=Τ, C=4A, G=5A Στην μία αλυσίδα του DNA θα έχουμε: :2= νουκλεοτίδια. Άρα: Α+Τ+G+C= αντικαθιστώντας Α+3Α+4Α+5Α=13Α= άρα Α=1.000 νουκλεοτίδια Στη μία αλυσίδα Στη συμπληρωματική Στο δίκλωνο μόριο Α Τ G C O αριθμός των δεσμών υδρογόνου θα είναι = Η μη κωδική αλυσίδα γονιδίου προκαρυωτικού κυττάρου, που καθορίζει τη σύνθεση ολιγοπεπτιδίου, περιέχει την αλληλουχία βάσεων: 3 GTCTATCCTACGTTTAAAGAGCAATCGGCTAAAAA 5 α) Να γράψετε τη συμπληρωματική της και να υπολογίσετε τον αριθμό των δεσμών υδρογόνου που σπάζουν κατά τη μεταγραφή του γονιδίου. α) Να αναφέρετε το ένζυμο που προκαλεί το σπάσιμο αυτών των δεσμών, β) να γράψετε το μόριο mrna που προκύπτει από τη μεταγραφή του γονιδίου, σημειώνοντας το 3 και 5 το άκρο του, γ) να γράψετε τα αντικωδικόνια των trna με τη σειρά με την οποία συμμετέχουν στη μετάφραση αυτού του mrna, δ) με τη βοήθεια του γενετικού κώδικα να γράψετε τα αμινοξέα που συνδέονται στην πεπτιδική αλυσίδα κατά τη μετάφραση, σημειώνοντας το αμινικό και καρβοξυλικό άκρο της αλυσίδας, ε) πόσοι πεπτιδικοί δεσμοί σχηματίζονται κατά τη σύνθεση του πεπτιδίου αυτού; Απάντηση: Η κωδική αλυσίδα του γονιδίου είναι: 5 CAGATAGGATGCAAATTTCTCGTTAGCCGATTTTT 3 O αριθμός των δεσμών υδρογόνου που σπάζουν κατά τη μεταγραφή είναι ίσος με 83 και το ένζυμο είναι η RNA πολυμεράση, β) 5 CAGAUAGGAUGCAAAUUUCUCGUUAGCCGAUUUUU 3 γ) 3 -UAC-5, 3 -GUU-5, 3 -UAA-5, 3 -AGA-5,3 - GCA-5 δ) Η 2 Ν-met-gln-ile-ser-arg-COOH ε) Σχηματίζονται 4 πεπτιδικοί δεσμοί 5. Δίκλωνο γραμμικό τμήμα DNA περιέχει 3000 νουκλεοτίδια με τη βάση κυτοσίνη και δεσμούς υδρογόνου. Το 60% των νουκλεοτιδίων του πρόδρομου mrna, το οποίο προκύπτει από τη μεταγραφή αυτού του τμήματος DNA, αποτελείται από

11 εσώνια. Αν η πολυπεπτιδική αλυσίδα που παράγεται από τη μετάφραση του ώριμου mrna περιέχει 500 αμινοξέα, να υπολογίσετε τον αριθμό των νουκλεοτιδίων που υπάρχουν συνολικά στις 5 και 3 αμετάφραστες περιοχές. Απάντηση: Στο γονίδιο υπάρχουν 3000 ζεύγη κυτοσίνης-γουανίνης, ανάμεσα στα οποία αναπτύσσονται 3000x3=9000 δεσμοί υδρογόνου. Οι υπόλοιποι 2000 δεσμοί υδρογόνου αναπτύσσονται μεταξύ 1000 ζευγών αδενίνης-θυμίνης. Επομένως, το γονίδιο περιέχει 4000 ζεύγη βάσεων. Το πρόδρομο mrna θα αποτελείται από 4000 βάσεις. Κατά την ωρίμανση αφαιρούνται 4000x60/100=2400 βάσεις.επομένως το ώριμο mrna θα περιέχει =1600 βάσεις. Αφού η πολυπεπτιδική αλυσίδα περιέχει 500 αμινοξέα, το μεταφραζόμενο τμήμα στο ώριμο mrna θα αποτελείται από 500x3=1500 βάσεις. Οι αμετάφραστες περιοχές αποτελούνται συνολικά από =100 βάσεις. 6. Δίνεται το παρακάτω τμήμα βακτηριακού DNA: 3 -AAT-TAC-AAA-GCG-CGA-ATC-TTT-ACT-GTA-5 5 -TTA-ATG-TTT-CGC-GCT-TAG-AAA-TGA-CAT-3 α) Ποιο είναι το mrna που θα μεταφραστεί; β) Προσδιορίσετε τα 3 και 5 άκρα του mrna γ) Να γράψετε τα αντικωδικόνια των trna δ) Πόσα αμινοξέα κωδικοποιούνται από το συγκεκριμένο τμήμα του DNA και ποια; Απάντηση: Α. Αν η μεταγραφόμενη (μη κωδική ) αλυσίδα είναι η 3.AAT-TAC-AAA-GCG-CGA-ATC-TTT-ACT-GTA.5 α) το μόριο του mrna είναι το: 5 -ΑUG-UUU-CGC-GCU-UAG-3 β) τα αντικωδικόνια είναι τα 3 -UAC-5, 3 -AAA-5, 3 -GCG-5, 3 -CGA-5 To κωδικόνιο UAG, του mrna σημαίνει τη λήξη και δεν κωδικοποιεί αμινοξύ και επομένως δεν υπάρχει trna γι αυτό, γ) Κωδικοποιούνται 4 αμινοξέα τα met, phe, arg, ala B. Αν η μεταγραφόμενη αλυσίδα είναι η 5 -TTA-ATG-TTT-CGC-GCT-TAG-AAA-TGA-CAT-3 δηλαδή η 3 -TAC-AGT-AAA-GAT-TCG-CGC-TTT-GTA-ATT-5 το μόριο του mrna είναι το 5 -AUG-UCA-UUU-CUA-AGC-GCG-AAA-CAU-UAA-3 Tα αντικωδικόνια είναι 3 -UAG-5, 3 -AGU-5, 3 -AAA-5, 3 -GAU-5, 3 -UCG-5, 3 - CGC-5, 3 -UUU-5, 3 -GUA-5. Άρα τα αμινοξέα είναι met, ser, phe, leu, ala, lys, his Tο κωδικόνιο UAA του mrna σημαίνει τη λήξη και δεν κωδικοποιεί αμινοξύ και επομένως δεν υπάρχει trna γι αυτό. Κωδικοποιούνται 8 αμινοξέα. 7. Από τη διασταύρωση ενός φυτού μοσχομπίζελου με κίτρινα σπέρματα με φυτά με πράσινα προέκυψαν 303 απόγονοι με κίτρινα σπέρματα και 310 με πράσινα. Να κάνετε τη διασταύρωση και να εξηγήσετε τα αποτελέσματα. Γνωρίζουμε ότι το κίτρινο χρώμα σπέρματος του φυτού μοσχομπίζελου επικρατή έναντι του πράσινου χρώματος σπέρματος. Αυτό σημαίνει ότι όταν τα δύο γονίδια συνυπάρχουν εκδηλώνεται το κίτρινο χρώμα σπέρματος. Συμβολίζουμε με Κ το κίτρινο χρώμα σπέρματος και με κ το πράσινο χρώμα σπέρματος, όπου Κ>κ. Αφού το κάθε άτομο φέρει δύο αλληλόμορφα για το χρώμα σπέρματος τα φυτά για το κίτρινο χρώμα θα έχουν γονότυπο ΚΚ ή Κκ, ενώ τα φυτά με πράσινο κκ. Τα φυτά που έχουν γονότυπο ΚΚ όταν διασταυρωθούν με τα φυτά με πράσινο (κκ) δίνουν απογόνους μόνο Κκ δηλαδή φυτά με κίτρινο χρώμα. Τα φυτά με κίτρινο χρώμα όταν διασταυρωθούν με πράσινα δίνουν από την ακόλουθη διασταύρωση Ρ: Κκ x κκ Γαμέτες: Κ,κ//κκ Απόγονοι F1: 1 Kκ : 1 κκ Φαινότυπο 1 κίτρινο: 1 πράσινο Δηλαδή 303 κίτρινο: 310 πράσινο Που επαληθεύονται από τα αποτελέσματα που βρήκαμε.

12 8. Σ ένα μαιευτήριο γεννήθηκαν την ίδια μέρα 4 παιδιά. Δεν σημειώθηκε όμως το όνομα της μητέρας σε κάθε παιδί. Να βρεθούν οι γονείς κάθε παιδιού, αν τα παιδιά ανήκουν ένα σε κάθε ομάδα (Α, Β, ΑΒ. Ο), ενώ οι γονείς ανήκουν στις εξής ομάδες: α) Β x B, β) Α x B, γ)o x O, δ) ΑΒ x O. Τα γονίδια τα οποία είναι υπεύθυνα για τις ομάδες αίματος είναι Ι Α για τα άτομα ομάδας αίματος Α από τα οποία κωδικοποιούνται τα αντιγόνα τύπου Α στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων, Ι Β για τα άτομα ομάδας αίματος Β από τα οποία κωδικοποιούνται τα αντιγόνα τύπου Β στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων και i για τα άτομα ομάδας αίματος Ο από τα οποία δεν κωδικοποιείται κανένα αντιγόνο. Άτομα ομάδας αίματος Β έχουν γονότυπο: Ι Β Ι Β ή Ι Β i, Άτομα ομάδας αίματος A έχουν γονότυπο: Ι A Ι A ή Ι A i, ενώ άτομα ομάδας αίματος ΑΒ έχουν γονότυπο Ι Α Ι Β. Τα άτομα ομάδας αίματος Ο έχουν γονότυπο ii. Άρα οι γονείς ομάδας αίματος Ο x O δηλαδή το γ έχουν το παιδί που έχει ομάδα αίματος Ο. Το παιδί ομάδας αίματος ΑΒ θα έχει γονείς τα άτομα ομάδας αίματος Α x B, το παιδί ομάδας αίματος Β θα έχει γονείς τα άτομα ομάδας αίματος Β x B, και το παιδί ομάδας αίματος Α έχει γονείς τους δ) ΑΒ x O.

13 1 ο Ενιαίο Λύκειο Ηρακλείου Αττικής Προαγωγικές Εξετάσεις-Ενδοσχολικές Εξετάσεις Μαΐου-Ιουνίου 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ Παράγραφοι , σελίδες 9-14, , σελίδες , 1.3.1, 1.3.2, σελίδες , σελίδες σελίδες , 2.1.1, σελίδες 69-73, 2.2, σελίδες 75-77, , σελίδες 84-89, 2.4.3, σελίδες έως και 3.1.5, σελίδες , 3.2 έως σελίδες , 3.4 έως σελίδες έως 3.4.7, σελίδες ΣΥΝΟΛΟ 73 σελίδες Κεφ 1. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ -- Παράγραφοι 1.1 έως και 1.2, σελίδες 9-14, 18 7 σελ , σελίδες σελ. 1.3 έως σελ.31, 32 2 σελ , σελ.34, και Ενεργητική και παθητική ανοσία 4 σελ , σελίδες σελ. 1.5 σελίδες σελ. (22 σελ) Κεφ 2. ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ -- Παράγραφοι 2, 2.1 σελίδες σελ. 2.2, σελίδες σελ. 2.3 έως και 2.3.3, σελίδες σελ. (11 σελ.) Κεφ 3. ΕΞΕΛΙΞΗ -- Παράγραφοι 3.1 έως και 3.1.5, σελίδες , και σελ. 3.4 έως σελίδες , και σελίδες σελ. (16 σελ.) Στην ανωτέρω ύλη περιλαμβάνονται οι σχετικές ερωτήσεις και ασκήσεις ΣΥΝΟΛΟ 49 σελ. Οι υπεύθυνοι καθηγητές Ζωή Σερέφογλου Θόδωρος Ηλιάδης

14 Βιολογία Γεν Παιδ. Γ τάξης Eρωτήσεις για ενδοσχολικές εξετάσεις ο κεφάλαιο 1. Τι ονομάζεται ομοιόσταση; Ποιες οι συνέπειες της διαταραχής της ομοιόστασης; [σελ. 10] 2. Ποιοι ομοιοστατικοί μηχανισμοί υπάρχουν στον ανθρώπινο οργανισμό; [σελ 9,11] κουκίδες, και ιδιαίτερος ομοιοστατικός μηχανισμός είναι το ανοσοβιολογικό σύστημα με το οποίο γίνεται αναγνώριση και εξουδετέρωση των παθογόνων οργανισμών στη σελ 11]. 3. Ποιοι οργανισμοί ονομάζονται μικροοργανισμοί ή μικρόβια; [σελ.11] 4. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι μικροοργανισμοί ανάλογα με τη χρησιμότητά τους για τον άνθρωπο; [σελ μικροοργανισμοί] 5. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι μικροοργανισμοί ανάλογα με τη δομή τους; 6. Tι ονομάζουμε μόλυνση, τι λοίμωξη, τι λοιμώδη νοσήματα; [σελ.23] 7. Πώς μεταδίδονται οι παθογόνοι μικροοργανισμοί; Πώς εισέρχονται στον οργανισμό; [σελ.23] 8. Τι είναι τα αντιβιοτικά και πώς δρουν; [σελ.25] 9. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται η άμυνα του οργανισμού μας; (Ειδική-μη ειδική άμυνα, εξωτερικοί-εσωτερικοί αμυντικοί μηχανισμοί); [σελ.31] 10. Τι είναι τα φαγοκύτταρα και πώς δρουν; [σελ.32] 11. Τι ονομάζεται ανοσία, τι είναι το αντιγόνο, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ειδικής άμυνας, τι είναι τα λεμφοκύτταρα, σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται; [σελ.34] 12. Ποια είναι τα στάδια της ανοσοβιολογικής απόκρισης; [σελ.37] 13. Ποιους τύπους ανοσίας γνωρίζετε, τι ονομάζεται ενεργητική και τι παθητική ανοσία; [σελ.39, 40] 14. Τι είναι τα ναρκωτικά, ποιες ναρκωτικές ουσίες γνωρίζετε; [σελ.61] 15. Τι είναι οι ενδορφίνες και εγκεφαλίνες, ποιες ουσίες λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο και αναστέλλουν τη λειτουργία τους; [σελ.62] 2 ο κεφάλαιο 1. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι οργανισμοί ανάλογα με τον τρόπο που εξασφαλίζουν την τροφή τους, σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι ετερότροφοι οργανισμοί, πώς διακρίνουμε τους παραγωγούς ανάλογα με τον αριθμό βημάτων τους από τους παραγωγούς; [σελ.70] 2. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνουμε τις τροφικές σχέσεις ενός οικοσυστήματος και πώς τις απεικονίζουμε, τι ονομάζουμε τροφική αλυσίδα, τι τροφικό πλέγμα; [σελ. 75] 3. Τι ονομάζουμε τροφική πυραμίδα, τι ονομάζουμε τροφικό επίπεδο, ποια είδη τροφικών πυραμίδων υπάρχουν; [σελ.76] 4. Για ποιους λόγους μεταφέρεται μόνο το 10% της ενέργειας από το ένα τροφικό επίπεδο στο επόμενο; [σελ.77] 5. Ποιες πυραμίδες πληθυσμού χαρακτηρίζονται ανεστραμμένες; [σελ.77] 3 ο κεφάλαιο 1. Τι ονομάζεται είδος, πώς ταξινομούνται οι οργανισμοί που αναπαράγονται αμφιγονικά και πώς αυτοί που αναπαράγονται μονογονικά; [σελ.121,122]

15 2. Τι ονομάζεται φυσική επιλογή; [σελ.126], παράδειγμα δράσης της φυσικής επιλογής; [σελ ] 3. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των Πρωτευόντων; [σελ.145] 4. Πότε εξελίχθηκαν οι πρώτοι άνθρωποι, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του Homo habilis, του Homo erectus, του Homo sapiens neanderthalensis και του Homo sapiens sapiens [σελ ]. Ασκήσεις 2 ου κεφαλαίου Παράδειγμα: Κοντά στις ακτές ενός παραθαλάσσιου χωριού ζουν σαρδέλες που τρέφονται με ζωοπλαγκτόν, γλάροι που τρέφονται με τις σαρδέλες, φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν. 1. Η ενέργεια του φυτοπλαγκτόν υπολογίστηκε KJ. Να σχεδιάσετε την πυραμίδα ενέργειας του οικοσυστήματος. 2. Εάν η βιομάζα του πληθυσμού της σαρδέλας είναι 1000 kg, να υπολογίσετε τη βιομάζα του πληθυσμού των γλάρων και του φυτοπλαγκτόν. Να απεικονίσετε τα αποτελέσματα σε πυραμίδα βιομάζας. Απάντηση: Είναι γνωστό ότι μόνο το 10% της ενέργειας ή τα βιομάζας ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόμενο, καθώς το 90% της ενέργειας χάνεται. Συνεπώς: Ενέργεια (Ε) ενός επιπέδου = Ενέργεια (Ε) προηγούμενου επιπέδου. 10%. Στο συγκεκριμένο οικοσύστημα η τροφική αλυσίδα είναι: Φυτοπλαγκτόν Ζωοπλαγκτόν-σαρδέλες-γλάροι, Συνεπώς: Ε ζωοπλαγκτόν= Ε φυτοπλαγκτόν x10%= ΚJ x10%= KJ Ε σαρδέλας= Ε ζωοπαγκτόν x10%= ΚJ x10%= KJ Ε γλαρ= Ε σαρδ x10%= ΚJ x10%= 4.000KJ Η πυραμίδα ενέργειας έχει τη μορφή: Γλάροι 4.000KJ Σαρδέλες KJ Zωοπλαγκτόν KJ Φυτοπλαγκτόν KJ Η πυραμίδα βιομάζας έχει τη μορφή: Γλάροι 100Kg Σαρδέλες 1.000kg Zωοπλαγκτόν kg Φυτοπλαγκτόν kg Β σαρδέλας= Β ζωοπαγκτόν x10%, άρα Β ζωοπαγκτόν =10x Β σαρδέλας = 10x kg=10.000kg Β ζωοπλαγκτόν= B φυτοπλαγκτόν x10% άρα B φυτοπλαγκτόν =10x Β ζωοπλαγκτόν = 10 x = kg

16 B γλαρ= B σαρδ x10%= 1.000x10%= 100Kg