ΟΛΟΚΛΗΡΨΜΕΝΗ ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΗ ΣΟΜΑΣΑ: ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΕΔΑΥΟΛΟΓΙΚΏΝ ΚΑΙ ΥΤΣΙΚΏΝ ΠΑΡΑΜΕΣΡΨΝ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΑΡΔΕΤΣΙΚΨΝ ΤΝΘΗΚΨΝ ΣΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΗ

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΤΘΤΝΗ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΦΑΡΣΟΓΡΑΥΗΗ & ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΕΔΑΥΨΝ ΛΑΡΙΑ ΘΕΟΥΡΑΣΟΤ 1, ΛΑΡΙΑ Σηλ , Fax , Website: http// ΟΛΟΚΛΗΡΨΜΕΝΗ ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΗ ΣΟΜΑΣΑ: ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΕΔΑΥΟΛΟΓΙΚΏΝ ΚΑΙ ΥΤΣΙΚΏΝ ΠΑΡΑΜΕΣΡΨΝ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΑΡΔΕΤΣΙΚΨΝ ΤΝΘΗΚΨΝ ΣΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΗ ΛΑΡΙΑ 2014

2 ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ ΕΛΙΔΑ ΠΡΟΛΟΓΟ 3 ΕΤΦΑΡΙΣΙΕ 4 ΕΙΑΓΨΓΗ 6 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 8 Εφαρμογή υστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης (ΟΔ) 8 Δημιουργία γεωβάσης 11 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ 14 Ιδιότητες των εδαφών στα οποία καλλιεργείται η βιομηχανική τομάτα 14 Δεδομένα Υυλλοδιαγνωστικής 23 Ποιότητα Νερών Άρδευσης 25 Γεωγραφική βάση δεδομένων 28 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 30 ΠΕΡΙΛΗΧΗ 33 ABSTRACT 34 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 35 I. ΤΜΒΑΗ ΕΡΓΟΤ 36 II. ΦΑΡΣΗ ΠΙΛΟΣΙΚΨΝ ΑΓΡΨΝ 42 III. ΦΑΡΣΗ ΘΕΕΨΝ ΟΛΨΝ ΣΨΝ ΑΓΡΨΝ 43 IV. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΕΔΑΥΙΚΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ 44 V. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΒΑΡΕΨΝ ΜΕΣΑΛΨΝ 65 VI. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΥΤΣΙΚΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ 67 VII. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΝΕΡΨΝ 70 VIII. Η ΘΡΕΧΗ ΚΑΙ Η ΛΙΠΑΝΗ ΣΗ ΣΟΜΑΣΑ 78-2-

3 ΠΡΟΛΟΓΟ Βασιζόμενοι στην επιτυχημένοι προσπάθεια των προηγούμενων ετών κατά την οποία αναπτύχθηκε μία συνεργασία μεταξύ του Ινστιτούτου Φαρτογράφησης και Σαξινόμησης Εδαφών (εφεξής ΙΦΣΕ) και του της Εταιρείας Δ. ΝΟΜΙΚΟ ΑΒΕΕ ύστερα από συζήτηση μεταξύ των υπευθύνων αποφασίσθηκε η επέκταση της συνεργασίας με τους ίδιους στόχους μεταξύ του υνεταιρισμού Θεσσαλική Σομάτα (εφεξής ΘΕΣΟ) και του ΙΦΣΕ. Η συνεργασία αποσκοπεί στην υποστήριξη της καλλιέργειας της τομάτας με σύγχρονα συστήματα και μεθόδους που εκτός από τους επιδιωκόμενους στόχους στην απόδοση λαμβάνουν σοβαρά υπόψη σοβαρά και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η αξιοποίηση της αποκτηθείσας εμπειρίας με την προηγούμενη συνεργασία μεταξύ Δ. Νομικός Α.Ε. και ΙΦΣΕ αποδείχτηκε πολύτιμη για την ανταπόκριση των παραγωγών στις απαιτήσεις της βιώσιμης γεωργίας, η οποία πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος από τις γεωργικές δραστηριότητες. την παρούσα έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της πρώτης συνεργασίας μεταξύ του ΘΕΣΟ και του ΙΦΣΕ, τα οποία φαίνονται πολύ ενθαρρυντικά για τη συνέχιση και καθιέρωση μιας προσπάθειας που θα αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα για την προώθησε της καλλιέργειας της τομάτας εφοδιάζοντας το υνεταιρισμό με εργαλεία και μέσα, με τα οποία θα αντιμετωπίσει από καλύτερες θέσεις τον ανταγωνισμό στην παραγωγή και προώθηση του παραγόμενου προϊόντος. Αυτό άρχισε να γίνεται ορατό από το έργο αυτό με το οποίο εκτιμάται ότι έγιναν ουσιαστικά βήματα στην καλύτερη οργάνωση των δραστηριοτήτων των παραγωγών και την εμπέδωση της ιδέας για υιοθέτηση γεωργικών πρακτικών που στοχεύουν στη βιωσιμότητα της γεωργίας και την προστασία του περιβάλλοντος. -3-

4 ΕΤΦΑΡΙΣΙΕ Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της σύμβασης συνεργασίας μεταξύ του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού (ΕΛΓΟ) - ΔΗΜΗΣΡΑ Ινστιτούτου Φαρτογράφησης και Σαξινόμησης Εδαφών (ΙΦΣΕ) και του Αγροτικού υνεταιρισμού Θεσσαλών Σοματοπαραγωγών «ΘΕΣΟ» βασιζόμενη στα αποτελέσματα του προηγούμενου αντίστοιχου έργου που υλοποιήθηκε από το ΙΦΣΕ για λογαριασμό της Εταιρείας Δ. ΝΟΜΙΚΟ ΑΒΕΕ. Με την ευκαιρία της ολοκλήρωσής της εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας προς τη διοίκηση του υνεταιρισμού για την ανάθεση του έργου στο ινστιτούτο μας. Για την εκπόνηση της μελέτης συνεργάσθηκαν με τον Επιστημονικό Τπεύθυνο του Έργου οι παρακάτω εργαζόμενοι του Ινστιτούτου: Αλέξανδρος Σσιτούρας, ως Αναπληρωτής Επιστημονικός Τπεύθυνος του έργου. κ. Παναγιώτης Ράπτης, Ειδικός Επιστήμονας Γεωλόγος του ΙΦΣΕ Δρ. Μιλτιάδης Σζιουβαλέκα, Τπεύθυνος Διασφάλισης Ποιότητας του Εργαστηρίου, Παρασκευή Γρυπάρη, Αικατερίνη Δραγοϊδου, Κωνσταντίνα Μαντέλου, Ευαγγελή Μαχαίρα, Ευαγγελία Φατζηκύρου, Έφη Κωσταρά, Ελένη Πούλιου, Ιωάννης Σσιακάλης καθώς και το τεχνικό προσωπικό Ευάγγελος Μπακογιάννης Κωνσταντίνος Ντοκούζης, -4-

5 Υώτιος Ντάφος και οφία Νανούλη. την επιστημονική ομάδα προστέθηκε με καθοριστική συμμετοχή ο Δρ. Ελευθέριος Ευαγγέλου, ο οποίος απασχολήθηκε στο έργο με καθεστώς σύμβασης έργου, που υπέγραψε με τον Οργανισμό ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΣΡΑ. Όλους τους παραπάνω καθώς και όλο το υπόλοιπο προσωπικό του Ινστιτούτου που συνέβαλε στην ολοκλήρωση της μελέτης αυτής (διοικητικό και οικονομικό), ευχαριστούμε θερμά. Ιδιαίτερες ευχαριστίες εκφράζονται στον κ. τέλιο απουνά, Γενικό Διευθυντή του ΘΕΣΟ για τη συνεχή συνεργασία και βοήθειά του στην πραγματοποίηση της μελέτης καθώς και όλους τους παραγωγούς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Λάρισα 30/12/2014 Δρ. Φρίστος Σσαντήλας, Διευθυντής ΙΦΣΕΛ -5-

6 ΔΙΑΓΧΓΗ Η καλή ποιότητα και η ανταγωνιστικότητα των γεωργικών προϊόντων καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος, είναι οι τρεις κατευθυντήριες αρχές που πρέπει να τηρεί η σύγχρονη γεωργία. Ο σύγχρονος όρος «Ολοκληρωμένη Διαχείριση» (ΟΔ) της γεωργικής παραγωγής είναι αυτός που ενσωματώνει και επιβάλλει τους όρους που πρέπει να εφαρμόζονται για την ανάδειξη της ποιότητας και της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων γεωργικών προϊόντων, με ταυτόχρονη μέριμνα για τον σεβασμό και την προστασία του περιβάλλοντος (κάλυψη των νομικών υποχρεώσεων που αφορούν στο περιβάλλον). ύμφωνα με το πρότυπο AGROCERT (2008), το ύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης ΟΔ) ορίζεται ως «το σύνολο διαδικασιών και διεργασιών που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και παρέχουν τη δυνατότητα σε μια γεωργική εκμετάλλευση να σχεδιάζει και να εφαρμόζει πολιτική που συμβάλλει στην παραγωγή ποιοτικών και ασφαλών προϊόντων και μάλιστα με σεβασμό στο περιβάλλον και στόχο στην αειφορία». Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της ΟΔ είναι η ελαχιστοποίηση των εισροών, κυρίως λόγω της επιστημονικής τεκμηρίωσης των εφαρμοζόμενων πρακτικών διαχείρισης. Η μείωση των εισροών μειώνει το κόστος παραγωγής και συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Η εφαρμογή της ΟΔ πρέπει να γίνεται από ομάδες μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων με τη μορφή κοινοπραξίας, ώστε να επιμερίζεται το κόστος εφαρμογής του συστήματος σε περισσότερους παραγωγούς, να αυξάνει η διαπραγματευτική ικανότητα διάθεσης των προϊόντων και να αυξάνονται τα περιβαλλοντικά οφέλη. Η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων πρέπει να υποστηρίζεται με αξιόπιστη σήμανση, η οποία θα αναδεικνύει την ΟΔ ως σύστημα παραγωγής, ώστε η ταυτότητα των γεωργικών προϊόντων να βελτιώνει την ανταγωνιστικότητά τους. Σο -6-

7 σύστημα εστιάζει επίσης στην ιχνηλασιμότητα του γεωργικού προϊόντος, δηλαδή στην ικανότητα να προσδιορίζεται η θέση παραγωγής του προϊόντος και το ιστορικό της παραγωγής του, με τη βοήθεια συγκεκριμένων διαδικασιών καταγραφής και ταυτοποίησης. Η εφαρμογή ωστόσο ενός τέτοιου οργανωμένου συστήματος παραγωγής, εκτός των άλλων, απαιτεί για κάθε αγροτεμάχιο την οργάνωση και επεξεργασία σημαντικού όγκου γεωγραφικών και αγρονομικών δεδομένων, η διαχείριση των οποίων μπορεί να υποστηριχθεί με τη χρησιμοποίηση των Γεωγραφικών υστημάτων Πληροφοριών (ΓΠ). Ποίο συγκεκριμένα αυτό μπορεί να γίνει με την ανάπτυξη μίας γεωβάσης (Personal Geodatabase), η οποία παρέχει την δυνατότητα της εισαγωγής, αποθήκευσης, ανάκτησης, επεξεργασίας, ανάλυσης και παραγωγής γεωχωρικών δεδομένων με σκοπό την καλύτερη εφαρμογή του ΟΔ. Η καλλιέργεια της βιομηχανικής τομάτας αποτελεί μια δυναμική καλλιέργεια που καταλαμβάνει σημαντική θέση στην περιοχή της κεντρικής Ελλάδας. Σο μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου προϊόντος του ΘΕΣΟ διατίθεται στην «ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΑ ΠΡΟΪΟΝΣΨΝ ΣΟΜΑΣΑ Α.Β.Ε.Κ. Δ. ΝΟΜΙΚΟ», η μονάδα παραγωγής της οποίας βρίσκεται στην περιοχή Δομοκού Υθιώτιδας. Η βιομηχανία, στην προσπάθειά της να βελτιστοποιήσει τις συνθήκες για την παραγωγή ενός οικονομικού, ποιοτικού, ασφαλούς και ανταγωνιστικού προϊόντος και μέσα σε πλαίσια προστασίας του γεωργικού περιβάλλοντος, άρχισε να συνεργάζεται με τον ΕΛ.Γ.Ο. «ΔΗΜΗΣΡΑ» - Ινστιτούτο Φαρτογράφησης και Σαξινόμησης Εδαφών Λάρισας, αναθέτοντας μέσω σχετικών συμβάσεων την εκπόνηση σχετικής μελέτης διερεύνησης και βελτίωσης των συνθηκών της καλλιέργειας, όπως αυτή υλοποιείται από τις ομάδες παραγωγών των οποίων παραλαμβάνει το προϊόν. Ειδικότερα, σκοπός μιας τέτοιας μελέτης -7-

8 είναι η διερεύνηση των εδαφο-υδατικών, φυτικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων, με απώτερο στόχο τον καθορισμό των πρακτικών διαχείρισης της καλλιέργειας σύμφωνα με τους κανόνες της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η προετοιμασία των αγρών για την υποδοχή της καλλιέργειας της βιομηχανικής τομάτας λαμβάνει χώρα τέλος χειμώνα αρχές άνοιξης (μέχρι τέλος Μαρτίου) και στη συνέχεια (μέχρι Απριλίου) ακολουθεί η εγκατάσταση της καλλιέργειας. Η εγκατάσταση στην περιοχή μελέτης έγινε ως επί το πλείστον με μεταφύτευση φυταρίων τομάτας, που είχαν αναπτυχθεί σε σπορείο. Σα φυτάρια εγκαταστάθηκαν σε δίδυμες γραμμές σε αποστάσεις 40 cm επί της γραμμής και 50 cm μεταξύ των γραμμών. Η απόσταση μεταξύ των δίδυμων γραμμών είναι 100 cm. Ο αριθμός των φυτών ανά στρέμμα ανέρχονταν σε πάνια η εγκατάσταση γίνεται με τη χρήση σπόρου απευθείας στον αγρό, σύμφωνα με την παραπάνω γραμμική διάταξη, και στη συνέχεια αραίωση των φυτών. Φρησιμοποιήθηκαν διάφορες ποικιλίες τομάτας οι πλέον συνήθεις των οποίων είναι οι Η 3402, Gibson, Vulcan, Campana 262. Η βασική λίπανση του εδάφους έγινε πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας με την τεχνική της ενσωμάτωσης με καλλιεργητή. Εφαρμογή υστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης (ΟΔ) Για τις ανάγκες καθορισμού της βασικής λίπανσης, προσκομίσθηκαν στο εργαστήριο κατά το χρονικό διάστημα από μέσα Δεκεμβρίου 2013 μέχρι μέσα Υεβρουαρίου 2014 με ευθύνη των ίδιων των παραγωγών που ενεργούν με βάση τις οδηγίες που τους δίνονται από το ΙΦΣΕ, 505 εδαφικά δείγματα, -8-

9 από αγρούς κυρίως του νομού Λάρισας, (οι θέσεις δειγματοληψίας εμφανίζονται στο χάρτη που παρατίθεται στο κεφάλαιο ΙΙΙ του Παραρτήματος) και αναλύθηκαν ως προς τις παρακάτω βασικές ιδιότητες: Κοκκομετρική ύσταση. Έγινε με πυκνόμετρο Βουγιούκου (Gee and Bauder,1986). ph. Προσδιορίστηκε σε αιώρημα εδάφους σε νερό σε αναλογία 1:1 (McLean, 1982). Ηλεκτρική Αγωγιμότητα (ΕC). Προσδιορίστηκε επίσης σε αιώρημα εδάφους σε νερό σε αναλογία 1:1 (Bower and Wilcox, 1965). Ανθρακικά Άλατα. Προσδιορίστηκαν με τη μέθοδο του ασβεστομέτρου κατά Bernard (Allison and Moodie, 1965). Οργανική Ουσία. Προσδιορίστηκε με καύση με διχρωμικό κάλιο και πυκνό θειϊκό οξύ (Nelson and Sommers, 1982). Ανταλλάξιμα Κατιόντα (Κ +, Ca 2+, Mg 2+ ). Προσδιορίστηκαν ύστερα από επεξεργασία με διάλυμα οξικού αμμωνίου 1Ν (ph 7.0) (Thomas, 1982). Πρέπει να σημειωθεί ότι για τα ασβεστούχα εδάφη οι τιμές του Ca 2+ και Mg 2+ (και ιδίως του Ca 2+ ) που προκύπτουν με την εν λόγω μέθοδο δεν είναι έγκυρες. Για το λόγο αυτό οι τιμές του Ca 2+ στα ασβεστούχα εδάφη δεν εμφανίζονται. Διαθέσιμος Φωσφόρος (P). Προσδιορίστηκε κατά Olsen μετά από εκχύλιση με όξινο ανθρακικό νάτριο (Olsen and Dean, 1965). Η μέθοδος ενδείκνυται για ουδέτερα και αλκαλικά εδάφη. Νιτρικά (NO3 - ). Προσδιορίστηκαν χρωματομετρικά, ύστερα από εκχύλιση με διάλυμα 2 Μ KCl και πέρασμα του εκχυλίσματος από στήλη καδμίου (Bremner, 1965) Σα παραπάνω αναλυτικά δεδομένα, με βάση τα οποία καθορίστηκε η βασική λίπανση για κάθε αγρό, ολοκληρώθηκαν και παραδόθηκαν σε -9-

10 ηλεκτρονική μορφή στο υνεταιρισμό με δυνατότητα εκτύπωσης αυτών ανά παραγωγό. Επιπλέον, προκειμένου να διερευνηθούν τα επίπεδα διαθεσιμότητας των ιχνοστοιχείων στα καλλιεργούμενα εδάφη έγιναν προσδιορισμοί στα εν λόγω δείγματα των διαθεσίμων μορφών των μετάλλων Fe, Cu, Zn, Mn, ύστερα από εκχύλιση με διάλυμα DTPA (Lindsay and Norvell, 1978) και Β, ύστερα από εκχύλιση με ζεστό νερό (Wear, 1965). Σα δεδομένα ενσωματώθηκαν στο προηγούμενο αρχείο. Εντός του Μαρτίου 2014 έγινε δειγματοληψία αρδευτικών νερών σε 49 σημεία παροχής νερού άρδευσης, προκειμένου να μελετηθεί η ποιότητά τους. Σα νερά αναλύθηκαν ως προς τις ιδιότητες: ph, ηλεκτρική αγωγιμότητα, κατιόντα (Na +, K +, Ca 2+, Mg 2+ ), ανιόντα (Cl -, NO3 -, SO4 2-, HCO3 -, CO3 2- ), υπολειμματικό ανθρακικό νάτριο (RCS), βαρέα μέταλλα (Cr, Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) και Fe. Με βάση τη συγκέντρωση των κατιόντων Na +, Ca 2+ και Mg 2+ υπολογίζεται η τιμή του SAR (Sodium Absorption Ratio). τη συνέχεια, με βάση τις τιμές του SAR και αυτές της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (EC), η οποία εκφράζει την ολική συγκέντρωση των υδατοδιαλυτών αλάτων, έγινε η κατάταξη των νερών ως προς τον κίνδυνο αλάτωσης και τον κίνδυνο νατρίου, σύμφωνα με το σύστημα του Εργαστηρίου Αλατούχων Εδαφών των ΗΠΑ (U.S. Salinity Laboratory Staff, 1954). Η αξιολόγηση ως προς τις λοιπές ιδιότητες έγινε σύμφωνα με τους Hopkins et al. (2007). Για τη διερεύνηση της πορείας της θρεπτικής κατάστασης των φυτών, το δεύτερο 15νθήμερο του Ιουνίου 2014 πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία φύλλων. υλλέχθηκαν συνολικά φυτικά δείγματα από 52 αγρούς, όταν τα φυτά βρίσκονταν στο μέσον της περιόδου της άνθησης (Mills and Jones, 1996). Σα δείγματα αποξηράθηκαν σε φούρνο για 72 h και σε θερμοκρασία 60 C, λειοτριβήθηκαν και στη συνέχεια αναλύθηκαν με -10-

11 μεθόδους που αναφέρονται από τους Mills and Jones (1996), ως προς τα στοιχεία: άζωτο (Ν), φωσφόρος (Ρ), κάλιο (Κ), ασβέστιο (Ca), μαγνήσιο (Mg), σίδηρος (Fe), μαγγάνιο (Mn), ψευδάργυρος (Zn), χαλκός (Cu), βόριο (Β), άνθρακας (C) και θείο (S). Δημιουργία γεωβάσης Παράλληλα με τα παραπάνω μια σειρά εργασιών λάμβανε χώρα στο εργαστήριο Γεωγραφικών υστημάτων Πληροφοριών του Ινστιτούτου όπου έγινε ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη της γεωβάσης. αυτή περιλήφθησαν τόσο οι θέσεις των αγροτεμαχίων όσο και όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες για κάθε ένα από αυτά. Η εν λόγω γεωβάση δημιουργήθηκε μέσω της χρήσης των Γεωγραφικών υστημάτων Πληροφοριών (ΓΠ). Ένα ΓΠ συντίθεται από τρία μέρη, δηλαδή το υλικό, το λογισμικό και τα δεδομένα. Σο υλικό και το λογισμικό έχουν ένα καθορισμένο κύκλο ζωής, επηρεάζονται στενά από τις τεχνολογικές εξελίξεις και αντικαθίστανται συχνά από νεότερα και πιο σύγχρονα προϊόντα. Από την άλλη πλευρά, τα δεδομένα αποτελούν το πλέον δαπανηρό συστατικό των ΓΠ, καθώς η συλλογή τους απαιτεί πολύ χρόνο και έχει μεγάλο οικονομικό κόστος. Αναφορικά με τα υλικά για την υλοποίηση του εν λόγω έργου χρησιμοποιήθηκαν Η/Τ (Desktop, Laptop), scannera0, Plotter και GPS υψηλής ακριβείας, όπου αυτό κρίθηκε απαραίτητο. Σα λογισμικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν το ArcGIS 9.2 και σε ορισμένες περιπτώσεις και το ArcGIS 10.2 (evaluation edition), η MS ACCSESS και το Mobile Mapper Office. Αναφορικά με τα δεδομένα ορισμένα από αυτά προέρχονται από το εργαστήριο ΓΠ του Ινστιτούτου και άλλα δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με το ΘΕΣΟ. Αναλυτικότερα χρησιμοποιήθηκαν διανυσματικά δεδομένα (vector) όπως π.χ. αγροτεμάχια τομάτας, διοικητικά όρια, ζώνες Natura, υδρογραφικό δίκτυο, ισοϋψείς, οικισμοί κ.ά, καθώς -11-

12 επίσης και ψηφιδωτά δεδομένα (raster) όπως π.χ. χάρτες διανομών, ορθοφωτοχάρτες, εδαφολογικοί χάρτες κ.ά. Σέλος χρησιμοποιήθηκε πλήθος αλφαριθμητικών δεδομένων που αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στα αγροτεμάχια τομάτας. Σα στάδια για την ανάπτυξη της γεωβάσης αλλά και της αξιοποίησής της από τους ενδιαφερόμενους είναι τα ακόλουθα: α) απογραφή αναγκών, β) εννοιολογικός και λογικός σχεδιασμός, γ) φυσικός σχεδιασμός, δ) πιλοτική εφαρμογή. α) Απογραφή αναγκών το στάδιο αυτό προσδιορίζονται οι ανάγκες και οι λειτουργίες που θα υποστηριχθούν από το ΓΠ. Για την ομάδα τοματοπαραγωγών του ΘΕΣΟ αυτές συνοψίζονται στα εξής: i) στην δυνατότητα κατεύθυνσης των παραγωγών στην επιλογή της καταλληλότερης περιοχής για την καλλιέργεια βιομηχανικής τομάτας, ii) στην δυνατότητα άμεσης επέμβασης κατά την διάρκεια της καλλιέργειας προς την κατεύθυνση τόσο της εκπλήρωσης των όρων του ΟΔ, όσο και της μείωσης του κόστους καλλιέργειας και iii) στη δημιουργία μιας άμεσης εικόνας για την γεωγραφική διασπορά της καλλιέργειας. β) Εννοιολογικός και λογικός σχεδιασμός το στάδιο αυτό προσδιορίζονται τα περιεχόμενα της βάσης δεδομένων καθώς και ο τρόπος λογικής οργάνωσης των δεδομένων στην γεωβάση. Έτσι προσδιορίστηκε ότι τα αγροτεμάχια τομάτας θα αποτελέσουν τον πυρήνα της βάσης. τη συνέχεια πάνω σε αυτά θα -12-

13 προσαρτηθούν όλες οι πληροφορίες που είναι απαραίτητες για εξυπηρέτηση των αναγκών. γ) Φυσικός σχεδιασμός Σα δεδομένα που προσδιορίστηκαν στο πλαίσιο του λογικού σχεδιασμού δομούνται με τέτοιο τρόπο που να είναι σύμφωνος με τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες της γεωβάσης. Αρχικά δημιουργήθηκε ένα πολυγωνικό αρχείο μορφής (shp) με το σύνολο των αγροτεμαχίων. Ποιο συγκεκριμένα χρησιμοποιώντας ως υπόβαθρο τους χάρτες του κτηματολογίου καθώς και μια πρόσφατη δορυφορική εικόνα (World view 2) λήψης του έτους 2013 της ευρύτερης περιοχής της Φάλκης και καθ υπόδειξη του καλλιεργητή του αγροτεμαχίου έγινε ψηφιοποίηση 530 αγροτεμαχίων συνολικής έκτασης στρεμμάτων. Όπως απεικονίζεται και στον σχετικό χάρτη (βλ. παράρτημα) το σύνολο σχεδόν των αγροτεμαχίων βρίσκεται στον Ν. Λαρίσης με την μεγαλύτερη πλειοψηφία εξ αυτών εντός των Καλλικρατικών Δήμων Υαρσάλων και Κιλελέρ. Εκτός όμως των αγροτεμαχίων ψηφιοποιήθηκαν και οι θέσεις άρδευσης αυτών. Ποιο συγκεκριμένα ψηφιοποιήθηκαν 387 γεωτρήσεις όπου για κάθε μια καταγράφηκε η στάθμη άντλησης, η ισχύς του μοτέρ και το καθεστώς της (βλ. παράρτημα). Μετά το πέρας της ψηφιοποίησης δημιουργείται μια personal geodatabase στην οποία εισάγονται τα σχεδιασμένα αγροτεμάχια αλλά και το σύνολο των διαθέσιμων πινάκων με τα δεδομένα που αναφέρονται στο κάθε αγροτεμάχιο (αναλύσεις εδαφών και φύλλων, δεδομένα σποράς, δεδομένα λίπανσης και φυτοπροστασίας). τη συνέχεια πραγματοποιείται η σύνδεση (join) όλων αυτών. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι δεν απαιτήθηκε η δημιουργία εργαλείων ερωτήσεων επειδή αυτά παρέχονται από το -13-

14 λογισμικό. Ποιο συγκεκριμένα με το εργαλείο MakeQueryTable του datamanagementtoolbox, είναι δυνατή η αξιοποίηση της γλώσσα SQL, ώστε να διατυπώνονται χωρικά και μη ερωτήματα στη βάση, λαμβάνοντας τα αντίστοιχα αποτελέσματα (Καλύβας κ.ά, 2012). ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ Ιδιότητες των εδαφών Σα δεδομένα της ανάλυσης των 505 εδαφικών δειγμάτων, που λήφθηκαν από τους αγρούς των παραγωγών στον νομό της Λάρισας, παρουσιάζονται στους αντίστοιχους πίνακες του Παραρτήματος. Σα χαρακτηριστικά διακύμανσης των εδαφικών ιδιοτήτων, που προσδιορίστηκαν, φαίνονται στον Πίνακα 1. Από τον Πίνακα 1 προκύπτει ότι γενικά οι εδαφικές ιδιότητες παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση. Ιδιαίτερα υψηλοί εμφανίζονται οι συντελεστές παραλλακτικότητας για τις ιδιότητες: ανθρακικό ασβέστιο (96%), συγκέντρωση διαθέσιμου φωσφόρου (83%) νιτρικών (76%), και των διαθεσίμων μορφών των μετάλλων Fe (50%), Zn (61%) και Mn (47%) καθώς και της συγκέντρωσης του βορίου (67%). Αυτό σημαίνει ότι τα εδάφη στα οποία καλλιεργείται η τομάτα είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους και επομένως απαιτούν διαφορετικούς χειρισμούς. Επομένως η συνήθης πρακτική να χρησιμοποιεί ο κάθε παραγωγός ό,τι χρησιμοποιεί και ο διπλανός του αποδεικνύεται ότι δεν είναι επιστημονικά ορθή. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που ακολουθεί, βασίζεται στις βιβλιογραφικές πηγές Horneck et al., 2013 και Viets and Lindsay, 1973 και γίνεται με σκοπό να συμβάλλει στον καθορισμό των πρακτικών διαχείρισης εδαφών και καλλιέργειας και κυρίως αυτών που σχετίζονται με τις λιπάνσεις. -14-

15 Πίνακας 1. Φαρακτηριστικά διακύμανσης των ιδιοτήτων των εδαφών στα οποία καλλιεργήθηκε η βιομηχανική τομάτα στο Νομό Λάρισας. Ιδιότητα Εύρος Σιμών Συπική Μέσος υντ. Παρ., Απόκλιση Όρος % Άμμος, % ,4 28,9 39 Άργιλος, % ,7 43,3 25 Ιλύς, % ,6 27,8 24 ph (H2O, 1:1) ,24 8,14 3 EC, μs/cm ,2 522,33 46 CaCO3, % ,83 7,12 96 Οργ. Ουσία, % 0, ,4 1,59 25 P Olsen, ppm ,5 13,9 83 Ανταλ. Κ +, meq/100g 0,16-3,10 0,36 0,88 41 Ανταλ. Mg ++, meq/100g ,43 6,88 50 Νιτρικά, ppm 0, ,85 10,30 76 Διαθ. Fe, ppm 1,2-27 4,40 8,85 50 Διαθ. Cu, ppm 0, ,70 1,64 42 Διαθ. Zn, ppm 0, ,66 1,08 61 Διαθ. Mn, ppm 1,5-25 2,71 5,82 47 Διαθ. B, ppm 0, ,51 0,77 67 Κοκκομετρική σύσταση. Η κλάση μηχανικής σύστασης που επικρατεί είναι η «Αργιλώδης (C)» και ακολουθούν οι αργιλοπηλώδης (CL), αμμοαργιλοπηλώδης (SCL) και αμμοαργιλώδης (SC). Επομένως, τα περισσότερα εδάφη χαρακτηρίζονται μετρίως λεπτόκοκκα έως λεπτόκοκκα και περιέχουν σημαντικό ποσοστό αργίλου. Ψς γνωστό, το κλάσμα της αργίλου είναι σημαντικός παράγοντας της γονιμότητας των εδαφών, συμβάλλοντας στην αύξηση της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων και της τιμής της διαθέσιμης υγρασίας των εδαφών. Επίσης επηρεάζουν τη στράγγιση των εδαφών και πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη στην κατεργασία των εδαφών. -15-

16 Εδαφική Οξύτητα (ph). Η οξύτητα του εδάφους παίζει θεμελιώδη ρόλο στη χημική και φυσική συμπεριφορά αυτού και επηρεάζει την ανάπτυξη των φυτών, αφού έχει σημαντική επίδραση στη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων. Σα ουδέτερα και αλκαλικά εδάφη έχουν βαθμό κορεσμού με βάσεις μεγαλύτερο του 80 %. Σο άριστο εύρος ph για την ανάπτυξη της τομάτας είναι 5,5-6,8. την προκειμένη περίπτωση στη συντριπτική πλειοψηφία των εδαφών το ph κυμαίνεται μεταξύ 7,7-8,3 (εδάφη από ουδέτερα έως ελαφρώς αλκαλικά) και φαίνεται ότι αυτό επηρεάζεται κυρίως από την παρουσία του ανθρακικού ασβεστίου. υμπεραίνεται επομένως ότι οι συνθήκες της εδαφικής οξύτητας δεν είναι οι άριστες για την ανάπτυξη της καλλιέργειας. ημειώνεται όμως ότι η μείωση του ph πρακτικά είναι μια δύσκολη και δαπανηρή διαδικασία και για το λόγο αυτό δε συστήνεται στα εδάφη της περιοχής μελέτης. Εκείνο που συστήνεται είναι η χρήση οξινιζόντων αζωτούχων λιπασμάτων, όπως η θειική αμμωνία. ε περιπτώσεις εδαφών με ph > 8.0 θα μπορούσε να εφαρμόζεται στοιχειακό θείο με τις οδηγίες του Εργαστηρίου του ΙΦΣΕ. Ανθρακικά Άλατα. Σα εδάφη της περιοχής μελέτης περιέχουν όλα ανθρακικά άλατα σε ποσοστό, εκφρασμένο σε ισοδύναμο ανθρακικό ασβέστιο, που ανέρχεται μέχρι 41,4%. Σο 53,6% των εδαφών (271 δείγματα) παρουσιάζει περιεκτικότητα σε ανθρακικά άλατα μικρότερη του 5 %. Από τον τρόπο ανάπτυξης των φυτών και τις παρατηρούμενες αποδόσεις, ακόμη και σε σχετικά υψηλές περιεκτικότητες, δεν προκύπτει κάποια ουσιαστική αρνητική επίδραση στην καλλιέργεια της βιομηχανικής τομάτας, αν και τα ανθρακικά αυξάνουν το ph του εδάφους σε επίπεδα ανώτερα του επιθυμητού. ε κάθε περίπτωση όμως η μικρή περιεκτικότητα του ανθρακικού ασβεστίου είναι επιθυμητή γιατί προστατεύει τα εδάφη από την οξίνιση. Πάντως, σε εδάφη πλούσια σε ανθρακικό ασβέστιο και για -16-

17 ορισμένες καλλιέργειες παρουσιάζεται το φαινόμενο της δέσμευσης των φωσφορικών και της αδρανοποίησης του σιδήρου. Ηλεκτρική Αγωγιμότητα (EC). Η ηλεκτρική αγωγιμότητα, που εκφράζει το σύνολο των υδατοδιαλυτών αλάτων στο έδαφος, στην παρούσα εργασία μετρήθηκε σε υδατικό αιώρημα 1:1 και κυμαίνεται από 141 έως 1775 μs/cm με μ.ό. 522 μs/cm για τα εδάφη της Θεσσαλίας. Η βιομηχανική τομάτα κατατάσσεται στις μετρίως ανθεκτικές στα άλατα καλλιέργειες και για τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας στο εκχύλισμα πάστας κορεσμού μέχρι μs/cm δεν εμφανίζει μείωση στην απόδοση. Δεδομένου ότι στην πράξη οι τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας στο αιώρημα 1:1 προσεγγίζουν εκείνες στην πάστα κορεσμού, συμπεραίνεται ότι η εν λόγω παράμετρος γενικά κυμαίνεται σε αποδεκτά όρια. Οργανική Ουσία. Όπως στα περισσότερα ελληνικά γεωργικά εδάφη, η οργανική ουσία των μελετηθέντων εδαφών απαντάται σε χαμηλά ποσοστά (περί το 1 %), ως απόρροια του ξηροθερμικού ελληνικού περιβάλλοντος. Ο θεμελιώδης ρόλος της οργανικής ύλης στο έδαφος είναι διττός, επηρεάζοντας τόσο τη φυσική όσο και τη χημική συμπεριφορά αυτού. Έτσι αφενός βελτιώνει όλες τις επιθυμητές λειτουργίες του εδάφους, αφετέρου μετριάζει τις ανεπιθύμητες. Αγρονομικές και καλλιεργητικές πρακτικές (ενσωμάτωση φυτικών υπολειμμάτων στο έδαφος, χλωρά λίπανση, ελάχιστη καλλιέργεια, ακαλλιέργεια, αμειψισπορά κ.ά.) συνιστώνται για την αύξηση του ποσοστού της οργανικής ουσίας, αν και αυτό είναι δύσκολο να επιτευχθεί κάτω από τις υπάρχουσες κλιματικές συνθήκες. Η πλέον συνήθης κατάταξη-αξιολόγηση των επιπέδων της οργανικής ουσίας στο έδαφος είναι: -17-

18 < 0,70 υπερβολικά χαμηλό, ,0 πολύ χαμηλό, 1,0-1,70 χαμηλό, 1,70-3,00 μέτριο, 3,00-5,15 υψηλό, > 5,15 % πολύ υψηλό. Μεταξύ των δειγμάτων που αναλύθηκαν στην παρούσα μελέτη, το 6% των δειγμάτων παρουσίασε πολύ χαμηλά ποσοστά οργανικής ουσίας, το 62% περιέχουν χαμηλές συγκεντρώσεις και το 32 % μέτριες συγκεντρώσεις. Διαθέσιμος Φωσφόρος (P-Olsen). Η παρουσία του φωσφόρου στο έδαφος διέπεται από τις εξής συνθήκες: i) απαντάται σε μικρές ποσότητες, ii) iii) παρουσιάζει μικρή αφομοιωσιμότητα στα φυτά, ο προστιθέμενος δια των λιπασμάτων υδατοδιαλυτός φωσφόρος δεσμεύεται από το έδαφος και iv) μεταξύ των διαφόρων μορφών του εδαφικού φωσφόρου και του φωσφόρου του εδαφικού διαλύματος υπάρχει μια ισορροπία. Η πλέον συνήθης γενική κατάταξη-αξιολόγηση των επιπέδων του αφομοιώσιμου φωσφόρου που προσδιορίζεται με τη μέθοδο Olsen είναι η εξής: χαμηλός <10, μέτριος 10-20, υψηλός και υπερβολικός >40 ppm. Σα μελετηθέντα εδάφη φαίνεται ότι κυμαίνονται σε όλα τα επίπεδα της προηγούμενης κατάταξης. Σα μισά από τα εξετασθέντα εδάφη, ήτοι το 50,6% ήταν ανεπαρκώς εφοδιασμένα με το στοιχείο, ενώ 34% των εδαφών -18-

19 μετρίως εφοδιασμένα, και απαιτούν φωσφορικές λιπάνσεις. Σο 17% είχαν υψηλές συγκεντρώσεις και σε ποσοστό 4% των εδαφών η συγκέντρωση του διαθέσιμου φωσφόρου ήταν υπερβολικά υψηλή. υνιστώνται τακτικές βασικές λιπάνσεις, ώστε να δημιουργούνται αποθέματα αφομοιώσιμου φωσφόρου και να αποφεύγεται η εξάντληση του εδάφους, έστω και αν αυτές δεν έχουν άμεση ανταπόκριση στην παραγωγή. Ανταλλάξιμο Κάλιο (Κ + ). Σο κάλιο στο έδαφος, ένα από τα τρία βασικά θρεπτικά στοιχεία, κατατάσσεται σε τρεις κατηγορίες ως προ τη δυνατότητα να προσλαμβάνεται από τα φυτά: α) το δύσκολα αφομοιώσιμο, β) το βραδέως αφομοιώσιμο και γ) το εύκολα αφομοιώσιμο. Μεταξύ των τριών αυτών μορφών υπάρχει μια δυναμική ισορροπία. Σο ανταλλάξιμο κάλιο είναι εκείνη η μορφή που χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον για την εκτίμηση της διαθεσιμότητας του στοιχείου στα φυτά, σύμφωνα με την εξής συνήθως κατάταξη (σε meq/100 g εδάφους): <0,4 χαμηλό, 0,4-0,6 μέτριο, 0,6-2,0 υψηλό, >2,0 υπερβολικό. Σα εξεταζόμενα εδάφη στην πλειοψηφία τους είναι μέτρια (15%) έως καλά εφοδιασμένα (80%) σε αφομοιώσιμο κάλιο. Μια μικρή ομάδα εδαφών (5%), όμως, είναι ελλειμματική και χρήζει εντατικότερων λιπάνσεων. ε κάθε περίπτωση συστήνονται συντηρητικές καλιούχες λιπάνσεις και για τα επαρκώς εφοδιασμένα εδάφη, δεδομένου ότι η καλλιέργεια της βιομηχανικής τομάτας είναι μια εντατική αρδευόμενη καλλιέργεια και το -19-

20 στοιχείο Κάλιο παίζει βασικό ρόλο τόσο στην απόδοση όσο και στην ποιότητα των παραγόμενων καρπών. Ανταλλάξιμα κατιόντα Ασβέστιο και Μαγνήσιο (Ca 2+, Mg 2+ ). Δεδομένου ότι τα εξεταζόμενα εδάφη σχεδόν στο σύνολό τους είναι ασβεστούχα, τα αποτελέσματα που αναφέρονται στις δύο αυτές παραμέτρους, τα οποία αποκτήθηκαν με τη μέθοδο του οξικού αμμωνίου, η οποία δεν είναι κατάλληλη για ασβεστούχα εδάφη, δεν είναι απολύτως έγκυρα (ιδίως αυτά του Ca 2+ τα οποία και δεν παρουσιάζονται). Είναι βέβαιο όμως ότι εδάφη περιέχοντα ελεύθερα ανθρακικά έχουν σημαντικές ποσότητες υδατοδιαλυτών και ανταλλάξιμων μορφών των εν λόγω δύο στοιχείων και άρα δεν αναμένονται ελλείψεις των στοιχείων αυτών. ε αυτά τα εδάφη ο βαθμός κορεσμού με τις δύο αυτά βασικά κατιόντα υπερβαίνει το 80 %. Νιτρικά (ΝΟ3 - ). Σο άζωτο στο έδαφος είναι ευμετάβλητο. Ορισμένες μορφές αυτού, όπως τα νιτρικά ανιόντα είναι ευδιάλυτες ή πτητικές και απομακρύνονται εύκολα από το εδαφικό σύστημα. Σα φυτά προσλαμβάνουν το άζωτο κυρίως σε νιτρική μορφή (ΝΟ3 _ ) και δευτερευόντως σε αμμωνιακή (ΝΗ4 + ). Δεδομένου ότι τα πλείστα των ελληνικών εδαφών είναι πτωχά σε άζωτο, αφενός, και ότι οι μεταβολές αυτού με το χρόνο είναι απρόβλεπτες, οι τακτικές λιπάνσεις με το στοιχείο αυτό είναι απαραίτητες. Έτσι, η αξιολόγηση των δεδομένων της ανάλυσης των νιτρικών αποκτά ενδεικτικό μόνο χαρακτήρα. Αναφέρεται ότι για εδάφη με περιεκτικότητα νιτρικών (σε ppm) 0-15 η αντίδραση των φυτών σε αζωτούχο λίπανση είναι βεβαία, είναι πιθανή και >30 δεν αναμένεται αντίδραση. Κατά το χρόνο τη δειγματοληψίας, τα περισσότερα εδάφη (79%) της περιοχής μελέτης δεν ήταν καλά εφοδιασμένα με νιτρικό άζωτο. Επειδή τα εδάφη είναι αλκαλικά συνιστάται η χρήση λιπασμάτων αμμωνιακών -20-

21 μορφών, τα οποία όμως πρέπει να ενσωματώνονται για να περιορίζονται οι απώλειες στην ατμόσφαιρα με τη μορφή αμμωνίας. Μεταλλικά Ιχνοστοιχεία (Fe, Cu, Zn, Mn). Ελλείψεις μεταλλικών ιχνοστοιχείων είναι γενικά ασυνήθεις. Η διαθεσιμότητά τους στα φυτά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ph του εδάφους. Ψς ένας γενικός οδηγός, ως προς τα επίπεδα του ph, στα οποία η διαλυτότητα και η διαθεσιμότητα περιορίζεται, θεωρείται ο εξής: για το σίδηρο σε ph > 7,5 για τα χαλκό, ψευδάργυρο και μαγγάνιο σε ph< 4,5 και ph >8. Σιμές μικροστοιχείων, που προσδιορίζονται με τη μέθοδο DTPA θεωρούνται επαρκείς όταν: για το σίδηρο είναι μεγαλύτερες από 4 ppm, για το χαλκό είναι μεγαλύτερες από 0,6 ppm, για τον ψευδάργυρο είναι μεγαλύτερες από 1,0 ppm και για το μαγγάνιο είναι μεγαλύτερες από 1,5 ppm. ύμφωνα με την κατάταξη αυτή, σημαντική ομάδα των εδαφών της περιοχής μελέτης (Πίνακας ΙV) εμφανίζονται ελλειμματικά σε σίδηρο (12% των εδαφών) και ψευδάργυρο (57% των εδαφών), ενώ δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα ανεπάρκειας για τον χαλκό (2% των εδαφών είναι ανεπαρκώς εφοδιασμένα) και το μαγγάνιο (στο σύνολο τους τα εδάφη είναι επαρκώς εφοδιασμένα). Πάντως η διάγνωση της έλλειψης αφομοιώσιμου σιδήρου σήμερα βασίζεται κυρίως στην παρατήρηση των συμπτωμάτων τροφοπενίας των φυτών και όχι τόσο στην εδαφική ή ανάλυση των φυτών. Για εφαρμογές σιδήρου σε αλκαλικά εδάφη πρέπει να χρησιμοποιούνται χηλικές μορφές. Όσον αφορά στον ψευδάργυρο, η τομάτα κατατάσσεται στα μετρίως ευαίσθητα φυτά στην τροφοπενία ψευδαργύρου. Επειδή ο ψευδάργυρος μετακινείται ελάχιστα στο έδαφος, η επιφανειακή λίπανση -21-

22 δεν είναι αποτελεσματική. υνιστάται η ενσωμάτωση του λιπάσματος με αναμόχλευση του επιφανειακού εδάφους. Βόριο (Β). Η αφομοιωσιμότητα του εδαφικού βορίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κοκκομετρική σύσταση, την εδαφική οξύτητα και την υγρασία. Η οργανική ουσία είναι η κυριότερη πηγή αφομοιώσιμου βορίου. Μια ιδιαιτερότητα του στοιχείου αυτού είναι ότι το εύρος μεταξύ των επιπέδων ανεπάρκειας και τοξικότητας στο εδαφικό διάλυμα είναι πολύ στενό. Επομένως, η προσθήκη του στοιχείου στο έδαφος πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή. Ψστόσο η τομάτα κατατάσσεται στις μέτρια ανθεκτικές στην τοξικότητα βορίου καλλιέργειες. Σο επίπεδο του εκχυλιζόμενου με ζεστό νερό βορίου (σε ppm) αξιολογείται ως εξής: <0,5 χαμηλό, 0,5-2 μέτριο και >2 υψηλό. Από τα μελετώμενα εδάφη (Πίνακας ΙV) το 35% θεωρούνται πτωχά και το 60% μέτρια εφοδιασμένα σε αφομοιώσιμες μορφές του στοιχείου αυτού. Σο συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο λίπασμα βορίου είναι ο βόρακας. Η εφαρμογή μπορεί να γίνει και με ψεκασμό των φύλλων, όμως προτιμάται η λίπανση του εδάφους γιατί είναι αποτελεσματική για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Σο στοιχείο πρέπει να εφαρμόζεται ομοιόμορφα και να αναμιγνύεται πολύ καλά με το έδαφος. -22-

23 Δεδομένα Υυλλοδιαγνωστικής Σα αποτελέσματα της ανάλυσης των 52 φυτικών δειγμάτων εμφανίζονται στον Πίνακα V του Παραρτήματος, ενώ τα χαρακτηριστικά διακύμανσης αυτών στον παρακάτω Πίνακα 3. Παρατηρείται ότι μεγαλύτερη διακύμανση παρουσιάζουν οι ολικές μορφές των μετάλλων, με συντελεστές παραλλακτικότητας για το σίδηρο 94%, τον ψευδάργυρο 75%, τον χαλκό 74%, ενώ ηπιότερη φαίνεται η διακύμανση των λοιπών ιδιοτήτων. Πίνακας 3. Φαρακτηριστικά διακύμανσης δεδομένων φυλλοδιαγνωστικής Ιδιότητα Εύρος Διακύμανσης Συπική απόκλιση Μέσος Όρος υντελεστής Παραλλακτικότητας (%) Ολικό N (%) 2,32-4,47 0,57 3,26 17 Ολικός P (%) 0,12-0,30 0,04 0,19 22 Ολικό Κ (%) 0,55-3,31 0,58 1,36 43 Ολικό Ca (%) 2,35-7,24 1,00 5,00 20 Ολικό Mg (%) 0,81-4,44 0,76 1,93 40 Ολικόs Fe (ppm) ,36 221,3 94 Ολικό Mn (ppm) ,29 177,1 49 Ολικός Zn (ppm) ,5 86,4 75 Ολικός Cu (ppm) 1, ,8 44,5 74 Ολικό B (ppm) ,02 71,32 18 ύμφωνα με τους Mills and Jones (1996) τα επίπεδα επάρκειας των μακροστοιχείων και μικροστοιχείων στα φύλλα της βιομηχανικής τομάτας, κατά το χρονικό στάδιο που έγινε η δειγματοληψία, κυμαίνονται όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα

24 Πίνακας 4: Επίπεδα επάρκειας των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα της βιομηχανικής τομάτας (Mills and Jones, 1996) Μακροστοιχεία (%) Μικροστοιχεία (ppm) N 4,00-6,00 Fe P 0,25-0,80 Mn K 2,50-5,00 Zn Ca 1,00-3,00 Cu 5-20 Mg 0,40-0,90 B S 0,30-1,20 υνδυάζοντας τα επίπεδα του Πίνακα 4 με τα δεδομένα της φυλλοδιαγνωστικής (Πίνακας V) προκύπτει ότι τα πρωτεύοντα μακροστοιχεία Ν, P, K και το S απαντούν στα φύλλα της τομάτας σε επίπεδα επάρκειας ή ελαφρώς μικρότερα, ενώ τα δευτερεύοντα στοιχεία Ca και Mg σε επίπεδα μεγαλύτερα αυτών της επάρκειας. Σο 86% των δειγμάτων εμφανίζουν συγκέντρωση αζώτου μικρότερη από 4%, το 88% μικρότερη συγκέντρωση φωσφόρου από 0,25%, το 94% μικρότερη συγκέντρωση καλίου από 2,5 %. Όσον αφορά στα ιχνοστοιχεία, ο Fe απαντά σε συγκεντρώσεις επάρκειας ή μεγαλύτερες, τα Mn και Β σε συγκεντρώσεις επάρκειας και τα Zn και Cu σε συγκεντρώσεις υπερεπάρκειας. υμπερασματικά, από την προηγηθείσα αξιολόγηση προκύπτει ότι η θρεπτική κατάσταση των φυτών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το θέμα της λίπανσης της καλλιέργειας της τομάτας πρέπει να επανεξετασθεί και να γίνει έρευνα στο περιβάλλον της περιοχής μας με αντικείμενο τον προσδιορισμό του είδους και των ποσοτήτων θρεπτικών για την επίτευξη της μεγαλύτερης ποσοτικά και της καλύτερης ποιοτικά απόδοσης της καλλιέργειας της τομάτας. Επί πλέον θα πρέπει να επιδιώκεται η διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους σε επιθυμητά επίπεδα ώστε να -24-

25 εξασφαλίζεται η αειφορία του σημαντικού παράγοντα της γεωργικής παραγωγής που είναι το έδαφος. Σα θέματα αυτά αναλύονται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια σε κείμενο που προσαρτάται στο παράρτημα με τον τίτλο «Η ΘΡΕΨΗ ΚΑΙ Η ΛΙΠΑΝΗ ΣΗ ΣΟΜΑΣΑ». Ποιότητα Νερών Άρδευσης Η αξιολόγηση, ως προς τις επιμέρους ιδιότητες, των νερών άρδευσης και αντίστοιχων εδαφών που αναλύθηκαν (Πίνακας του VI του Παραρτήματος) έχει ως εξής: Οξύτητα (ph).: Όλες οι τιμές ph βρέθηκαν να είναι εντός του κανονικού εύρους (6,5-8,4). Ηλεκτρική Αγωγιμότητα (EC). Από τις τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας εκτιμάται ο κίνδυνος αλάτωσης των εδαφών. Από τα 49 δείγματα της δειγματοληψίας τα 23 χαρακτηρίζονται ως μετρίου (κατηγορία C2) και τα υπόλοιπα 26 ως μέτρια υψηλού (κατηγορία C3) κινδύνου αλάτωσης. Σα νερά της κατηγορίας C2 μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς κίνδυνο για την άρδευση της τομάτας που θεωρείται φυτό μέτρια ανθεκτικό στα άλατα σε εδάφη μέσης μέχρι ταχείας υδατο-διαπερατότητας. Σα νερά της κατηγορίας C3 πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή και συνεχή παρακολούθηση. Η εξασφάλιση καλής στράγγισης και επαρκούς έκπλυσης των εδαφών είναι απαραίτητη. Ανιόντα-Κατιόντα. Από τα κατιόντα ιδιαίτερη σημασία έχουν τα Na +, Ca 2+ και Mg 2+ η αναλογία μεταξύ των οποίων προσδιορίζει την τιμή του λόγου προσροφήσεως νατρίου (Sodium Absorption Ratio)-SAR που αποτελεί κριτήριο για την εκτίμηση του κινδύνου νατρίου. Oι τιμές του SAR κατατάσσουν τα νερά στην κατηγορία αλκαλίωσης S1 (χαμηλός κίνδυνος νατρίου). υνδυάζοντας τις κατηγορίες αλάτωσης και αλκαλίωσης προκύπτει η τελική κατηγορία ταξινόμησης των νερών, που για την -25-

26 πλειοψηφία των δειγμάτων είναι η C2-S1, C3-S1 (μέσος κίνδυνος αλάτωσης - μικρός κίνδυνος αλκαλίωσης). Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει τον κίνδυνο νατρίου είναι το υπολειμματικό ανθρακικό νάτριο (Residual Sodium Carbonate)-RSC, το οποίο είναι το άθροισμα των ανθρακικών και δισανθρακικών μείον το άθροισμα των δισθενών κατιόντων Ca 2+ και Mg 2+. Αυξανομένου του RSC αυξάνεται ο κίνδυνος του νατρίου. Σιμές RSC<1.25, όπως συμβαίνει στο σύνολο των δειγμάτων που αναλύθηκαν, είναι οι επιθυμητές. Ιδιαίτερα Θρεπτικά. Σα θρεπτικά στοιχεία N, P, K, S, Cl και B εξετάζονται στα νερά άρδευσης αφενός μεν από την άποψη του εφοδιασμού του εδάφους με αυτά και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, εάν απαντούν σε σημαντικές συγκεντρώσεις, όταν καθορίζονται οι λιπάνσεις (κυρίως τα Ν, Ρ και Κ), αφετέρου δε από την άποψη του κινδύνου πρόκλησης τοξικότητας στα φυτά, όταν υπερβαίνουν κάποιες κρίσιμες συγκεντρώσεις (ισχύει κυρίως για τα στοιχεία τα Cl και B). Ειδικότερα για το άζωτο, όταν αυτό βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο νερό άρδευσης (> 10 ppm NO3-N ή 45 ppm NO3 - ), πρέπει να υπολογίζεται η συνολική ποσότητα που θα προστεθεί στην καλλιέργεια μέσω της άρδευσης και να μειώνεται ανάλογα η ποσότητα αζωτούχου ανόργανου λιπάσματος στην προτεινόμενη λίπανση, για να αποφεύγεται η υπερβολική ανάπτυξη της βλάστησης και να ελαχιστοποιείται η έκπλυση νιτρικών στον υπόγειο ορίζοντα. Τψηλές συγκεντρώσεις χλωρίου μπορεί να βλάψουν ορισμένα φυτά. Η τομάτα θεωρείται μέτρια ευαίσθητη στην τοξικότητα χλωρίου και αντέχει σε συγκεντρώσεις μέχρι 140 ppm, ενώ είναι ανθεκτική στο βόριο, αντέχοντας σε συγκεντρώσεις μέχρι 6 ppm. -26-

27 Βαρέα Μέταλλα. ύμφωνα με τον FAO (Ayers and Westcot, 1976), οι επιτρεπόμενες μέγιστες συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων και του σιδήρου στα νερά άρδευσης είναι οι εμφανιζόμενες στον παρακάτω Πίνακα. Πίνακας 5. Προτεινόμενες μέγιστες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και σιδήρου στα νερά άρδευσης Για νερά Για χρήση μέχρι 20 έτη τοιχείο χρησιμοποιούμενα σε λεπτόκοκκα εδάφη συνεχώς σε όλους τους με ph 6 έως 8,5 (ppm) τύπους εδαφών (ppm) Κάδμιο 0,01 0,05 Φρώμιο 0,1 1,0 Φαλκός 0,2 5,0 Μόλυβδος 5,0 10,0 Μαγγάνιο 0,2 10,0 Νικέλιο 0,2 2,0 Χευδάργυρος 2,0 10,0 ίδηρος 5,0 20,0 Η σύγκριση των τιμών αυτών με τις τιμές του Πίνακα VΙ του Παραρτήματος δείχνει ότι σε όλα τα δείγματα νερού που εξετάστηκαν δεν εντοπίστηκε καμιά περίπτωση υψηλής συγκέντρωσης βαρέου μετάλλου. Επομένως δεν φαίνεται να υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης των εδαφών με βαρέα μέταλλα μέσω του νερού άρδευσης. Βαρέα Μέταλλα Εδαφών. υγκρίνοντας τις μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές συγκέντρωσης βαρέων μετάλλων στα εδάφη (Kabata-Pendias and Mukherjee, 2007) με τις τιμές που βρέθηκαν στα εδάφη της περιοχής μελέτης (Πίν. 5) φαίνεται ότι σε όλες τις περιπτώσεις εκτός εκείνης του Ni, η συγκέντρωση του οποίου υπερβαίνει αισθητά τις ανώτερες επιτρεπόμενες τιμές (136,60 ppm έναντι ppm αντίστοιχα), όλα τα άλλα μελετηθέντα -27-

28 βαρέα μέταλλα έχουν συγκεντρώσεις μικρότερες των ανώτερων επιτρεπόμενων. ε ό,τι αφορά το στοιχείο Ni αναφέρεται ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις η συγκέντρωση του εμφανίζεται αυξημένη (αδημοσίευτα δεδομένα του ΙΦΣΕΛ). To θέμα αυτό χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Πίνακας 6. Σιμές συγκεντρώσεων βάσης ορισμένων βαρέων μετάλλων στα εδάφη (Kabata-Pendias and Mukherjee, 2007) τοιχείο Μέσες τιμές βαρέων Ανώτερες επιτρεπόμενες τιμές μετάλλων στα εδάφη βαρέων μετάλλων στα εδάφη, της περιοχής μελέτης ppm (ppm) Κάδμιο 1-5 <0,78 Φαλκός ,46 Νικέλιο ,60 Μόλυβδος ,53 Χευδάργυρος ,46 Φρώμιο ,06 Γεωγραφική βάση δεδομένων Με την ολοκλήρωση του σχεδιασμού της γεωβάσης τα δεδομένα μετατρέπονται σε χρήσιμη πληροφορία και καθίσταται δυνατή η παρουσίαση αυτών σε χάρτες. Αυτό επιτρέπει το γρήγορο και επαναλαμβανόμενο αναλυτικό έλεγχο, μέσω του οποίου παρέχεται η δυνατότητα στην ομάδα, να κατευθύνει τους παραγωγούς. Επιπλέον, η γεωβάση αποτελεί ένα εργαλείο στην προσπάθεια υλοποίησης του ΟΔ επειδή παρέχει τη δυνατότητα σε μια γεωργική εκμετάλλευση να σχεδιάζει και να εφαρμόζει πολιτική που συμβάλει στην παραγωγή ποιοτικών και -28-

29 ασφαλών προϊόντων και μάλιστα με σεβασμό στο περιβάλλον και στόχο την αειφορία (AGROCERT, 2008). Εκτός των παραπάνω άλλα οφέλη της εν λόγω γεωβάσης είναι τα ακόλουθα: Ο εμπλουτισμός και η συνεχής χρησιμοποίηση. Η συμβατότητα με άλλα λογισμικά όπως π.χ accesses. Η απλότητα και ευκολία χρησιμοποίησης και από μη εξειδικευμένο προσωπικό. Η ταχεία και με πολύ μικρό κόστος εξαγωγή αποτελεσμάτων σε σύγκριση με τις κλασικές μεθόδους. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην δυνατότητα που παρέχεται, μέσω της γεωβάσης για την ιχνηλασιμότητα του γεωργικού προϊόντος. Η ανάγκη αυτή που αποτέλεσε μια από τις κύριες αφορμές δημιουργίας της γεωβάσης είναι μεγάλης σημασίας σύμφωνα με το ΟΔ (AGROCERT, 2008). Με βάση τα παραπάνω καθίσταται δυνατή η αξιοποίηση των υπαρχόντων εδαφολογικών δεδομένων βελτιώνοντας έτσι την δυνατότητα καλύτερης καθοδήγησης των καλλιεργητών προς την κατεύθυνση της βέλτιστης επιλογής αγρού για καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας. Από την έως τώρα ανάπτυξη της γεωβάσης μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτή καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες για τις οποίες σχεδιάστηκε. Δυνατότητες βελτίωσης υπάρχουν που θεωρείται απαραίτητο λόγω της συνεχούς μεταβολής των δεδομένων αλλά και των απαιτήσεων του ΟΔ. -29-

30 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ AGROCERT, AGRO 2-1. Διαχείριση Αγροτικού Περιβάλλοντος ύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης στη Γεωργική Παραγωγή. Μέρος 1: Προδιαγραφή. Οργανισμός Πιστοποίησης & Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (ΟΠΕΓΕΠ), ΤΑΑ&Σ. Aldaya, M.M. & Llamas, M.R. (2009). Water Footprint analysis (hydrologic and economic) of the Guadiana river basin within the NeWater project. Third Edition of the United Nations World Water Development Report (WWDR- 3). Aldaya, M.M., Martinez-Santos, P. and Llamas, M.R. (2010) Incorporating the water footprint and virtual water into policy: Reflections from the Mancha Occidental Region, Spain, Water Resources Management 24(5): Allison, L. E., and Moodie, C. D. (1965). Carbonates. In Methods of Soil Analysis (C. A. Black et al., eds.), Part 2, Agronomy 9, ASA, Madison, Wisconsin, pp Ayers, R. S., and Westcot D. W. (1976). Water Quality for Agriculture. Irrigation and drainage paper 29, FAO. Rome. Baker, D. E., and Amacher M. C. (1982). Nickel, Copper, Zinc, and Cadmium. In Methods of Soil Analysis (A. L. Page et al., eds.), Part 2, Chemical and Microbiological Properties, Second Edition, Agronomy 9, ASA, SSSA, Madison, Wisconsin, pp Bower, C. A., and Wilcox, L. V. (1965). Soluble salts. In Methods of Soil Chemical Analysis (C. A. Black et al., eds.), Part 2, Agronomy 9, ASA, Inc., Madison, Wis., pp Bremner, J. M. (1965). Inorganic forms of nitrogen. In Methods of Soil Chemical Analysis (C. A. Black et al., eds.), Part 2, Agronomy 9, ASA, Inc., Madison, Wis., pp

31 Chapagain, A.K., and Orr, S. (2009) An improved water footprint methodology linking global consumption to local water resources: A case of Spanish tomatoes, Journal of Environmental Management, 90: ESRI, (2006), ArcGIS 9 Using ArcGIS Desktop, ESRI, California. FAO (2010b) CROPWAT 8.0 model, FAO, Rome Falkenmark, M. and Rockström, J. (2004) Balancing Water for Humans and Nature: The New Approach in Ecohydrology, Earthscan, London Gee, G. W., and Bauder, J. W. (1986). Particle-size analysis. In Methods of Soil Analysis (A. Klute, ed.), 2nd ed., Part 1, Agronomy 9, ASA, SSSA, Madison, Wisconsin, pp Hazelton, P., and Murphy, B. (2007). Interpreting Soil Test Results. Pam Hazelton and NSW Department of Natural Resources. CSIRO PUBLISHING, Collinwood Victoria, AUSTRALIA, pp Hoekstra, A. Y. (ed) (2003) Virtual water trade: Proceedings of the International Expert Meeting on Virtual Water Trade, December 2002, Value of Water Research Report Series No 12, UNESCO-IHE, Delft, Netherlands Hoekstra, A. Y. and Chapagain, A. K. (2008) Globalization of Water: Sharing the Planet s Freshwater Resources, Blackwell Publishing, Oxford Hoekstra, A.Y., Chapagain, A.K., Aldaya, M.M. and Mekonnen, M.M. (2009) Water footprint manual: State of the art 2009, Water Footprint Network, Enschede, the Netherlands Hopkins, B. G., Horneck D. A., Stevens R. G., Ellsworth J. W., and Sullivan D. M. (2007). Managing Irrigation Water Quality. A Pacific Northwest Extension publication., PNW-597 E. Oregon State Univ., Univ. of Idaho, Washington State Univ., pp. 24. Jones, J.B, Jr Tomato Plant Culture In the Field, Greenhouse, and Home Garden. CRC Press. Boca Rtaon, London, New York, Washington pp

32 Kabata-Pendias, A. and A.B. Mukherjee Trace Elements from Soil to Human. Springer-Verlag Berlin Heidelberg. Lindsay, W. L., and Norvell, W. A. (1978). Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese, and copper. Soil Sci. Soc. Am. J. 42: Mahleras, A., Kontogianni, A. and M. Skourtos (2007). PINIOS RIVER BASIN - GREECE (Deliverable D34), Aqua Money, Project report, pp. 27. Accessed August 2011 in ( Marx, E. S., Hart, J., and Stevens, R. G., (1999). Soil Test Interpretation Guide. Oregon State University Extension Service, EC USA. pp. 7. McLean, E. (1982). Soil ph and lime requirement. In Methods of Soil Analysis (A. L. Page, R. H. Miller and D. R. Keeney, eds.), Part 2, ASA, SSSA, Madison, Wisconsin, pp Mills, H. A., and Jones, J. B. (1996). Plant Analysis Handbook II: A Practical Sampling, Preparation, Analysis and Interpretation Guide. Micro Macro Publishing, Inc., USA. Nelson, D. W., and Sommers, L. E. (1982). Total carbon, organic carbon and organic matter. In Methods of Soil Analysis (A. L. Page, R. H. Miller and D. R. Keeney, eds.), Part 2, 2nd ed., Agronomy 9, ASA, SSSA, Madison, Wisconsin, pp Olsen, S. R., and Dean, L. A. (1965). Phosphorus. In Methods of Soil Chemical Analysis (C. A. Black et al., eds.), Part 2, Agronomy 9, ASA, Inc., Madison, Wis., pp Thomas, G. W. (1982). Exchangeable cations. In Methods of Soil Analysis (A. L. Page, R. H. Miller and D. R. Keeney, eds.), Part 2, 2nd ed., Agronomy 9, ASA, SSSA, Madison, Wisconsin, pp

33 U. S. Salinity Laboratory Staff, (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. USDA Handbook No. 60, U. S. Gov. Print. Office, Washington, DC. Wear, J. I. (1965). Boron. In Methods of Soil Chemical Analysis (C. A. Black et al., eds.), Part 2, Agronomy 9, ASA, Inc., Madison, Wis., pp Wright, L., Kemp S., and Williams I. (2011). Carbon footprinting: towards a universally accepted definition. Carbon Management 2(1): Καλύβας, Δ., Φ. Κολοβός, Γ. Οικονόμου, Μ. Δαμανάκης «Ανάπτυξη γεωβάσης δεδομένων εξάπλωσης των αγρωστωδών στον ελλαδικό χώρο». 7ο Πανελλήνιο υνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Γεωγραφικών υστημάτων Πληροφοριών, Αθήνα Μαΐου ΥΕΚ 641/Β/ Μέθοδοι, όροι και περιορισμοί για τη χρησιμοποίηση στη γεωργία της ιλύος που προέρχεται από επεξεργασία οικιακών και αστικών λυμάτων. Τπουργική Απόφαση 80568/4225/91. ΠΕΡΙΛΗΧΗ την παρούσα έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μελέτης, η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό του Αγροτικού υνεταιρισμού Θεσσαλών Σοματοπαραγωγών «ΘΕΣΟ», σε υλοποίηση σχετικής σύμβασης έργου με αντικείμενα τη διερεύνηση και την αξιολόγηση των εδαφικών και φυτικών παραμέτρων με στόχο τον καθορισμό των πρακτικών διαχείρισης της καλλιέργειας βιομηχανικής ντομάτας και την πιστοποίησή της ως καλλιέργειας ολοκληρωμένης διαχείρισης. ε 505 εδαφικά δείγματα προερχόμενα από ίσο αριθμό περίπου κτημάτων, προσδιορίσθηκαν οι εδαφικές παράμετροι που καθορίζουν τη γονιμότητα των εδαφών με βάση τις οποίες καθορίζεται η λίπανση της καλλιέργειας σύμφωνα με το σύστημα της ολοκληρωμένης διαχείρισης (ΟΔ). ε αριθμό δειγμάτων -33-

34 φύλλων έγινε προσδιορισμός της συγκέντρωσης των θρεπτικών για τη διερεύνηση της θρεπτικής κατάστασης των φυτών με στόχο τη διόρθωση της λιπαντικής αγωγής σύμφωνα με το ΟΔ. Σα αποτελέσματα της εργασίας ήταν η υποστήριξη τους συστήματος της ολοκληρωμένης διαχείρισης της καλλιέργειας, η απόκτηση πραγματικών δεδομένων για την επίδραση της καλλιέργειας στο περιβάλλον και την υιοθέτηση των κατάλληλων γεωργικών πρακτικών μείωσης της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος. ABSTRACT This report presents the results of a study that was conducted on behalf of the Agriculturist s Association of the Thessalian tomato producers abbreviated as THESTO in the frame of a contract, between the Hellenic Agricultural Organization (ELGO) DEMETER Institute of Soil Mapping and Classification (ISMC) and THESTO aiming at the investigation and evaluation of the soil and plant parameters that determine the agricultural practices of industrial tomato cultivation and its certification as integrated management cultivation. In 505 soil samples selected from equal number of farms, the soil fertility parameters were determined according to which the fertilization is scheduled in the frame of the integrated management system (IMS). In a proportional number of plant samples, the nutrient concentration of plant tissues that indicate the nutritional status of the plants was determined, aiming at the correction of fertilization according to the IMS rules. The results of this study are used to support the IMS in tomato crop, to obtain real data on the influence of tomato cultivation on the environment and the possibility to reduce environmental impact through the adoption of appropriate agricultural practices. -34-

35 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ I. ΤΜΒΑΗ ΕΡΓΟΤ II. III. IV. ΦΑΡΣΗ ΘΕΕΨΝ ΟΛΨΝ ΣΨΝ ΑΓΡΨΝ ΦΑΡΣΗ ΘΕΕΨΝ ΣΨΝ ΗΜΕΙΨΝ ΑΡΔΕΤΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΕΔΑΥΙΚΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ V. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΒΑΡΕΨΝ ΜΕΣΑΛΨΝ VI. VII. VIII. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΥΤΣΙΚΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΝΕΡΨΝ Η ΘΡΕΧΗ ΚΑΙ Η ΛΙΠΑΝΗ ΣΗ ΣΟΜΑΣΑ -35-

36 Ι. ΤΜΒΑΗ ΔΡΓΟΤ -36-

37 -37-

38 -38-

39 -39-

40 -40-

41 -41-

42 ΙΙ. ΦΑΡΣΗ ΘΕΕΨΝ ΣΟΤ ΤΝΟΛΟΤ ΣΨΝ ΑΓΡΨΝ -42-

43 ΙΙΙ. ΦΑΡΣΗ ΘΕΕΨΝ ΣΨΝ ΗΜΕΙΨΝ ΑΡΔΕΤΗ -43-

44 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΙV ΠΙΝΑΚΕ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΕΔΑΥΨΝ -44-

45 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 1 Αγγελακόπουλοσ Δενδράκια 11, C 8, , ,3 7, ,6 2 Γρθγόριοσ Αγγελακόπουλοσ Θ Δενδράκια 15, CL 8, , ,5 0,83 7,4 5, Γρθγόριοσ Αγγελακόπουλοσ Θ Δενδράκια 34, C 8, , ,82 8,4 6, ,7 4 Γρθγόριοσ Αγγελακόπουλοσ Θ Ανωχόρι 50, SCL 7, , ,52 5, ,7 5 Μιλτιάδθσ Αγγελακόπουλοσ Α Ανωχόρι 61, L 7, , , ,5 6 Μιλτιάδθσ Αγγελόπουλοσ Α Ρευματία 22, CL 7, , ,26 6 1, ,9 7 Νικόλαοσ Αγγελόπουλοσ Γ Ρευματία 10, CL , ,55 4,5 4, ,3 8 Νικόλαοσ Αγγελοπουλοσ Γ Ρευματία 9, SCL 8, ,3 18 0,32 7,3 0,71 0,7 9 Νικόλαοσ_ Αγγελοπουλοσ Ρευματία 25, C 8, ,4 5,3 0,76 6,5 17 0,3 10 Νικόλαοσ_ Αγγελοπουλοσ Ρευματία 20, C 8, ,8 4,6 0, ,5 0,2 11 Νικόλαοσ_ Αγγελοπουλοσ Ρευματία 14, C 8, ,8 5,6 0,49 6,4 16 0,1 12 Νικόλαοσ_ Αδαμόπουλοσ Πολυνζρι 49, CL 8, , ,1 3,3 5, ,8 13 Χριςτοσ Αδαμόπουλοσ Πολυνζρι 35, L 8, , ,39 2,2 5, ,2 14 Χριςτοσ Ακαναςόπουλοσ Φάρςαλα 11, C 8, , ,38 9 2, ,5 15 Δθμιτριοσ_Γ Ακαναςόπουλοσ Φάρςαλα 33, CL , ,36 5 6, ,5 16 Δθμιτριοσ_Γ Ακαναςόπουλοσ Φάρςαλα 12, CL 7, , ,34 6,2 2, Δθμιτριοσ_Γ Ακαναςόπουλοσ Φάρςαλα 20, SL 7, , ,21 3,8 3, Δθμιτριοσ_Γ Ακαναςόπουλοσ Φάρςαλα 20, SCL , ,25 3,8 3, ,6 19 Δθμιτριοσ_Γ Ακριβοφλθσ Κυπαριςία 27, C 8, ,7 8,6 0,9 12 4,8 0,5 20 Γεώργιοσ_Ε Ακριβοφλθσ Κυπαριςία 41, C 8, ,1 0,86 4,2 10 0,8 21 Γεώργιοσ_Ε Ακριβοφλθσ Κυπαριςία 18, C 8, ,8 0,85 4,1 8,7 0,4 22 Γεώργιοσ_Ε Ακριβοφλθσ Κυπαριςία 28, C 8, ,6 8,5 0,84 4,4 15 0,3 23 Γεώργιοσ_Ε Αλεκςόγλου Άγιοσ 24, C 7, , ,89 6,3 6, ,9 24 Κυριάκοσ_Ι Αλεξίου Γιαννοφλα Γεώργιοσ Σρίκαλα 24, C 8, , ,86 4,3 6, ,3 25 Αλεξίου Γιαννοφλα Σρίκαλα 21, C 8, , ,71 3,7 6, ,1

46 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 26 Αλεξίου Ελζνθ Λάριςα 17, C 8, , ,72 9,7 4, ,5 27 Αλεξίου Ηλίασ Ξυλάδεσ 30, C 8, , ,99 4, ,3 28 Αλεξίου ωτιριοσ Γ Φάρςαλα 38, C 8, , ,9 5,2 8, ,6 29 Αλεξίου ωτιριοσ Γ Φάρςαλα 22, C 8, ,69 4,5 4, ,4 30 Αλεξόπουλοσ Φάρςαλα 22, C 7, , ,56 5,7 3, ,7 31 Αχιλλζασ Αναγνωςτόπουλοσ Δ Κατωχώρι 36, CL 7, ,3 24 0,34 4,3 3,5 0,7 32 Κώςτασ_Δ Αναγνωςτόπουλοσ Κατωχώρι 18, C 7, ,3 36 0, ,4 0,7 33 Κώςτασ_Δ Αναγνωςτόπουλοσ Κατωχώρι 33, C 8, ,6 14 0,88 5,3 2, Κώςτασ_Δ Αναγνωςτόπουλοσ Κατωχώρι 30, C 7, ,8 30 0,54 8,5 4,8 0,8 35 Κώςτασ_Δ Ανδρεόπουλοσ Άυρα 10, C 8, , ,57 6,3 1, ,6 36 Βαςίλειοσ_Α Ανδρεόπουλοσ Άυρα 20, C 8, , ,3 1,8 3, ,1 37 Βαςίλειοσ_Α Ανδρεόπουλοσ Φάρςαλα 28, C 7, , , Ευριπίδθσ Αποςτολακόπουλοσ Πολυνζρι 14, C 8, , ,1 8,6 5, ,3 39 Ευάγγελοσ Αποςτολακόπουλοσ Α Πολυνζρι 7, CL 7, , , , ,3 40 Ευάγγελοσ Αραμπατηισ Α Διμοσ_Σ Αχίλλειο 11, C 8, , , ,8 41 Αραμπατηισ Διμοσ_Σ Αχίλλειο 24, C 8, , , ,1 42 Αραμπατηισ Βαςιλικά 32, CL 8, ,4 9 0,47 6,5 2, ,5 43 Κωνςταντίνοσ_Χ Αραμπατηισ Βαςιλικά 15, C 7, ,4 37 0,62 5,2 9, ,5 44 Κωνςταντίνοσ_Χ Αργφρθσ Φάρςαλα 30, C 8, , ,9 6,7 4, ,1 45 Ακανάςιοσ_Δ Αργφρθσ Φάρςαλα 20, C , ,87 9,2 4, ,7 46 Ακανάςιοσ_Δ Αργφρθσ Φάρςαλα 33, C , ,83 7 2, ,5 47 Ακανάςιοσ_Δ Αργφρθσ Φάρςαλα 24, C 8, , ,98 7,2 5, ,4 48 Ακανάςιοσ_Δ Αργφρθσ Φάρςαλα 20, C 8, ,2 13 0,63 4,4 2,6 0,1 49 Ακανάςιοσ_Δ Αρςενίου Βάιοσ_Δ Μαυροβοφνι 10, C 8, , ,81 5,8 9, ,1 50 Αρςενίου Βάιοσ_Δ Μαυροβοφνι 27, CL 8, , ,1 5, ,8-46-

47 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 51 Αρςενόπουλοσ Βαμβακοφ 38, C 8, ,2 11 0,78 8,3 13 0,6 52 Ακανάςιοσ Αρςενόπουλοσ Φάρςαλα 20, C 8, ,2 1,7 12 1,2 7, ,3 0,88 5,7 1,1 53 Βαςίλειοσ Αρςενόπουλοσ Φάρςαλα 30, C 8, ,6 1,7 18 0,7 4,8 9,9 13 2,8 1,1 8,7 0,5 54 Γεώργιοσ Αρςενόπουλοσ Β Φάρςαλα 35, C 8, ,5 1,8 16 0,67 6,3 4, ,8 3,7 0,2 55 Γεώργιοσ Αρχοντισ Β Βαςιλικά 45, C 8, ,9 1,3 21 0,69 8,1 3,4 6,7 0,92 0,96 7,3 0,5 56 Βαςίλειοσ_Α Αρχοντισ Βαςιλικά 20, CL 8, ,6 1,6 2,6 0,56 6,8 5,9 6,8 0,88 0,84 6,3 0,3 57 Βαςίλειοσ_Α Αρχοντόπουλοσ Νίκθ 48, C 8, ,7 0,7 2 0, ,5 1 5,6 0,8 58 Κώςτασ_Θ Βαςιλόπουλοσ Κατωχώρι 14, C ,4 35 0,83 8,6 5,5 18 3,2 1 7,3 0,6 59 Απόςτολοσ_Χ Βαςιλόπουλοσ Κατωχώρι 33, C 8, ,5 1,2 9,2 0, ,1 6,6 1,3 0,38 2,2 0,7 60 Απόςτολοσ_Χ Βλαμοφλθσ Χάλκθ 15, C 8, ,8 1,8 6,5 1 6,8 14 5,6 1,3 0,49 6,6 1,3 61 Κωνςταντίνοσ Βλαμοφλθσ Χάλκθ 40, C 8, ,8 2 8,7 1,1 6,7 6,8 7,4 1 0,75 1,7 1,1 62 Κωνςταντίνοσ Βλαχάκθσ Γεώργιοσ Άγιοσ 13, C 8, ,4 1,7 14 0,74 7,4 6,9 19 3,1 1,5 5,7 1,3 63 Βλαχάκθσ Γεώργιοσ Αντώνιοσ Άγιοσ 13, C 8, ,4 1,7 14 0,74 7,4 6,9 19 3,1 1,5 5,7 1,3 64 Βλαχάκθσ Γεώργιοσ Αντώνιοσ Άγιοσ 39, C ,3 1,4 12 0,52 7,1 5,9 16 3,9 1 5,8 0,5 65 Βλαχάκθσ Γεώργιοσ Αντώνιοσ Άγιοσ 23, C 7, ,4 1,6 18 0,61 6 5,6 15 2,5 1,3 3 0,8 66 Βλαχάκθσ Γεώργιοσ Αντώνιοσ Άγιοσ 35, C 7, ,3 1, ,2 7,3 6,9 1,5 1,2 3,5 0,4 67 Βλαχάκθσ Γεώργιοσ Αντώνιοσ ταυρόσ 30, C 7, ,6 1,4 14 0, ,77 7,7 0,7 68 Βλαχάκθσ Γεώργιοσ ταυρόσ 57, CL 8, ,5 1,3 6 0,47 4,8 6,4 13 2,1 1,1 4,5 0,7 69 Βογιατηισ Πολυνζρι 34, C 8, ,2 1,6 16 0,55 4,2 10 8,4 2,1 0,91 8,2 0,2 70 Παναγιώτθσ Βουλγαρζτςιοσ Α Νεράιδα 34, C 8, ,6 1,6 14 0,82 6,4 9,9 8,6 1,5 0,69 3,3 0,3 71 Θεόδωροσ Βοφλγαρθ Θ Φάρςαλα 32, CL 7, ,6 1,5 32 0,44 4,5 8, ,3 6,6 0,6 72 Παραςκευι Γαλανίτςασ Λζυκθ 16, C 8, ,3 1,9 14 0,54 7,7 4,2 9,6 2 1,7 4, Κωνςταντίνοσ Γεροςτζργιοσ Μ Ροδία 35, L 8, ,2 0, ,24 2,2 3,3 11 1,3 0,93 4,6 0,6 74 Κωνςταντίνοσ_Δ Γεροςτζργιοσ Ροδία 20, L 8, ,4 0, ,34 2,2 4,1 8,1 1,6 1,1 3,8 0,7 75 Κωνςταντίνοσ_Δ Γιαννακοφλασ Βαςιλικά 15, C ,3 1,3 42 0, ,1 1,3 0,75 4,8 0,4 Γεώργιοσ Κ -47-

48 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 76 Γιαννακοφλασ Βαςιλικά 49, C 8, ,8 1,6 30 0, ,7 1,2 0,96 4,7 0,4 77 Γεώργιοσ Γκαραγκοφνθσ Κ Ζάππειο 75, C 8, ,6 12 1,6 6,5 4,7 0,8 78 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 38, C 8, ,1 12 1,2 5,9 2,8 0,5 79 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 51, C 8, ,4 10 1,1 5,7 3,7 0,6 80 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 69, C ,6 18 1,1 5,7 4,6 0,4 81 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 60, C 8, ,9 9,7 1,1 9,9 1,4 0,2 82 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 66, C 8, ,5 13 1,3 10 0,13 0,3 83 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 43, C ,3 21 1,1 10 4,2 0,7 84 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 44, C ,9 18 1,2 8,7 2,1 0,8 85 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 99, C 8, ,1 11 1, ,8 86 Δθμιτριοσ_Β Γκαραγκοφνθσ Ζάππειο 41, C ,2 7,7 0,63 3,4 7,2 0,5 87 Δθμιτριοσ_Β Γκζμασ Δθμιτριοσ_Α Κιλλελζρ 15, C 8, ,6 1,3 6,5 1,3 11 5,4 8,6 2 0,63 5,6 0,8 88 Γκζμασ Δθμιτριοσ_Α Κιλλελζρ 18, C 8, ,6 1,2 6 1,1 11 7,4 9,5 2,1 0,6 5,9 0,7 89 Γκομοςίδθσ κοτοφςα 20, CL 7, ,2 2,5 14 0,69 1,2 9,6 7,5 2,3 0,97 4,4 0,4 90 Απόςτολοσ_Ν Γκουνταρόπουλοσ Κρινθ 10, C 8, ,5 9,9 0,77 9,2 6,5 0,5 91 Απόςτολοσ_ Γκουνταρόπουλοσ Κρινθ 36, C ,8 13 0,97 8,7 1,4 1,3 92 Απόςτολοσ_ Γκουνταρόπουλοσ Κρινθ 100, C 8, ,3 8,7 1 6,6 5,2 0,6 93 Απόςτολοσ_ Γοφναρθσ Φάρςαλα 23, C 8, ,3 20 1,1 5, ,86 4,3 0,6 94 Γεώργιοσ_Π Γοφναρθσ Φάρςαλα 20, C 8, , ,3 9, ,59 6,5 0,8 95 Γεώργιοσ_Π Δθμακόπουλοσ Βαμβακοφ 20, CL 7, ,8 1,7 25 0,71 5,9 9,4 16 1,4 0,78 2,6 1,5 96 Απόςτολοσ Δθμακόπουλοσ Κατωχώρι 25, C ,8 1,9 24 0,71 7,1 5,2 15 2,7 0,97 5,6 0,9 97 πφροσ Δθμόπουλοσ Γ Πολυνζρι 20, CL 7, ,3 1,7 28 0,94 7,1 3,1 18 2,6 1 5,6 0,9 98 Σθλζμαχοσ Δθμόπουλοσ Πολυνζρι 20, C ,9 1,8 16 0,81 8, ,9 1,2 4,6 0,9 99 Σθλζμαχοσ Δουλκιάρογλου Πυργάκια 25, SCL 7, ,9 1,2 28 0, ,5 7,4 5 1,4 100 άββασ Δραμαλιώτθσ Αγγελισ Κάτω Βαςιλικά 23, C ,2 1,8 12 0,76 5,1 9,9 8,4 1,2 1,2 3,9 0,4-48-

49 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 101 Δρόςοσ Αχιλλζασ Βαμβακοφ 19, C 7, ,4 1,3 34 0,79 6, ,1 2,1 11 1,3 102 Δρόςοσ Βυςςαρίων Φάρςαλα 33, C 7, ,8 2,3 8 0,89 4, ,4 1,2 7,9 1,2 103 Δρόςοσ Βυςςαρίων Φάρςαλα 10, C 7, ,8 1,6 14 0,82 3, ,3 7,6 0,6 104 Ελβανίδθσ Νικόλαοσ Φάρςαλα 32, SiCL 8, ,7 6 0,52 6 5,3 14 2,4 1,1 3,6 0,1 105 Ε Ζαχαροφλθσ Χάλκθ 41, C 8, ,8 1,6 16 1,1 6,9 5,5 8,2 1 0,78 6,3 0,2 106 Ακανάςιοσ_Α Ζαχαροφλθσ Χάλκθ 29, SCL 8, ,3 1,3 19 0,8 4 8,3 15 2,5 1,6 3,9 2,1 107 Ακανάςιοσ_Α Ζαχαροφλθσ Χάλκθ 12, SCL 8, ,3 1,3 19 0,8 4 8,3 15 2,5 1,6 3,9 2,1 108 Ακανάςιοσ_Α Ζάχοσ Ιωάννθσ_Δ Νίκθ 14, C 8, ,9 12 1,5 3,4 21 8,5 1,7 1,4 9,7 0,5 109 Ζάχοσ Ιωάννθσ_Δ Νίκθ 15, C 8, , , ,6 2,2 1,2 10 0,6 110 Ζάχοσ Χριςτοσ_Δ Νίκθ 19, C 8, ,7 1,5 11 1,5 7, ,1 1,3 4,1 0,3 111 Ζάχοσ Χριςτοσ_Δ Νίκθ 8, C 8, ,6 1,7 26 0, ,7 1,7 5,2 0,8 112 Ζάχοσ Χριςτοσ_Δ Νίκθ 21, C 8, ,2 1,5 14 0,63 8, ,4 0,84 4,6 0,7 113 Ζίγρασ Χριςτοσ_Γ Νζο 42, CL 8, ,5 1,3 4 0,58 4,4 11 3,9 1,1 0,86 5,5 0,8 114 Ζίγρασ Χριςτοσ_Γ Περιβόλι Νζο 29, C ,5 1,5 2 0,77 4,9 23 6,2 1,3 0,59 4,3 0,6 115 Ζίγρασ Χριςτοσ_Γ Περιβόλι Νζο 26, C 8, ,4 1,7 2,9 0,95 5,2 20 3,7 1,1 0,96 4,6 0,4 116 Θεοδωρόπουλοσ Περιβόλι Μεγάλο 35, C 8, ,7 2 5,8 1,1 7,8 5,2 4,6 0,73 0,55 2,4 0,5 117 Γεώργιοσ_Χ Θεοδωρόπουλοσ Ευρίδιο Μεγάλο 35, CL 7, ,6 1,3 12 0,78 8,6 4,1 15 2,2 0, ,6 118 Γεώργιοσ_Χ Κακάςθσ τζφανοσ Ευρίδιο ωτιριο 20, SiC 8, ,8 7 0,92 7,8 7 1,2 119 Καλογιάννθσ Χάλκθ 35, CL 8, ,5 1,9 20 0,85 7,2 5,2 2,8 1,2 0,57 3,6 1,2 120 Αχιλλζασ Καοφνασ Ζάππειο 15, CL 8, ,3 5,4 0,64 4,7 11 1,9 0,36 0,77 2,4 0,3 121 Απόςτολοσ_Δ Καοφνασ Ζάππειο 15, C 8, ,6 9,8 0,75 4,1 9,1 3,2 0,8 0,92 2,6 0,4 122 Απόςτολοσ_Δ Καοφνασ Ζάππειο 20, C 8, ,9 18 1,4 3,4 3,7 4,6 1,2 0,91 4,6 0,8 123 Απόςτολοσ_Δ Καοφνασ Ιωάννθσ_Χ Ζάππειο 62, C 7, , ,2 9,5 14 3,9 1,6 0,72 3, Καοφνασ Ιωάννθσ_Χ Ζάππειο 16, C 7, , ,5 1,7 1 3,6 0,9 125 Καοφνασ Ιωάννθσ_Χ Πολυνζρι 29, C 7, ,2 1,4 9,9 0,47 3,9 11 6,5 2,2 0,82 5,7 0,5-49-

50 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 126 Καοφνασ Ιωάννθσ_Χ Ζάππειο 14, CL 7, ,9 31 1,4 4,4 7,1 1,2 127 Καραγιάννθσ Βαςιλι 36, C ,8 1,3 16 0,68 6,6 7, ,5 8 0,5 128 τυλιανόσ Καραῒςκοσ Δθμιτριοσ Πολυνζρι 38, L ,2 1, , ,2 1,6 8,2 1,2 129 Η Καραῒςκοσ Δθμιτριοσ Πολυνζρι 18, SiC 7, ,2 2,5 88 3,1 2,8 11 7,9 2,9 3,2 5,9 1,5 130 Η Καρβοφνθσ Αμπελιά 31, C 7, ,5 2,5 16 1,2 1,6 8,7 3,5 1,2 0,98 8,3 0,9 131 Γεώργιοσ_Ν Καρβοφνθσ Αμπελιά 51, C 7, ,9 1,7 16 0,41 6, ,2 1,3 13 0,3 132 Γεώργιοσ_Ν Καρβοφνθσ Αμπελιά 16, L 7, ,4 0, ,34 4, ,6 1,6 13 0,5 133 Γεώργιοσ_Ν Καρβοφνθσ Αμπελιά 30, C ,9 1,8 26 1,3 2,1 16 8,7 2,6 1,2 13 1,2 134 Γεώργιοσ_Ν Καρβοφνθσ Αμπελιά 19, C 7, ,1 1,6 6,6 0,5 2,2 16 4,5 1,2 1,4 8,2 0,1 135 Γεώργιοσ_Ν Καρβοφνθσ Αμπελιά 60, C 7, ,8 2,5 11 1, ,6 0,56 1,5 11 0,4 136 Γεώργιοσ_Ν Κατςαοφνθσ Φάρςαλα 17, CL 8, ,9 1,5 4 0,44 3,1 4,5 6,2 2,1 2,1 4,5 0,5 137 Θωμάσ_Κ Κατςαοφνθσ Φάρςαλα 31, C 7, ,9 1,4 16 0,67 7,3 5 9,2 2,1 1,5 6,2 0,8 138 Θωμάσ_Κ Κζμμοσ Νίκθ 17, C 8, ,9 0,7 8 1, ,4 1,8 1,9 22 0,5 139 Κωνςταντίνοσ_Σ Κζμμοσ Νίκθ 20, C 8, ,8 1,5 4 0,58 9,7 12 8,4 1,6 0,99 6,7 0,6 140 Κωνςταντίνοσ_Σ Κζμμοσ ταμάτθσ_μ Νίκθ 20, SCL 8, , , ,2 3,7 1,4 0,66 3,3 0,6 141 Κζμμοσ ταμάτθσ_μ Νίκθ 51, CL 8, ,4 1,4 2 0,92 7,5 9,9 11 2,5 1,7 4,6 0,3 142 Κζμμοσ ταμάτθσ_μ Νίκθ 49, C 8, ,9 1,4 6 0,73 7,7 5,7 9,3 2,1 1,3 2,5 0,4 143 Κοκκινοφλθσ Χάλκθ 21, C 8, ,2 2, ,1 19 4,8 1,6 1,1 3,7 1,3 144 Δθμιτριοσ_Δ Κοκκινοφλθσ Χάλκθ 22, C 8, ,8 2,1 14 1,1 6, ,68 5,2 0,9 145 Δθμιτριοσ_Δ Κοκκινοφλθσ Χάλκθ 35, C 8, ,6 1,9 12 0,86 5,1 7,8 6,8 1,1 1,6 5,3 1,5 146 Δθμιτριοσ_Δ Κοτςιανόπουλοσ Μοςχοχώρι 29, CL 8, ,2 2,9 11 2,2 3,4 16 3,6 0,87 0,83 5,8 0,6 147 Δθμιτριοσ_Α Κοτςιανόπουλοσ Μοςχοχώρι 24, C 8, ,9 1,9 6,4 1,4 6,9 6,9 4 1,2 0,79 4,5 0,8 148 Δθμιτριοσ_Α Κουκουκάκθσ ταυρόσ 23, C 8, ,3 1,4 12 0,71 5,2 4,9 11 2,6 0,6 5,1 0,5 149 Ακανάςιοσ Κουτςαμπζλασ Γ Χάλκθ 35, CL 8, ,4 1,6 13 1,2 6,8 9,1 9,8 1,4 0,84 4,1 1,3 150 Ακανάςιοσ_Χ Κουτςαμπζλασ Χάλκθ 64, C 8, ,8 1,6 9,5 1,5 6,1 7,5 10 1,3 0,67 4,3 0,8 Ακανάςιοσ_Χ -50-

51 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 151 Κουτςαμπζλασ Χάλκθ 52, C 8, ,5 1,5 16 1,2 8, ,2 1,2 3,7 1,7 152 Ακανάςιοσ_Χ Κουτςαμπζλασ Χάλκθ 17, C 8, ,5 1,7 8,8 1 4,9 15 8,2 1,3 1,4 4 0,8 153 Αχιλλζασ_Ν Κουτςαμπζλασ Χάλκθ 10, SCL 8, ,1 2,1 7,2 1,1 3,4 12 5,1 1,1 1 4,1 0,8 154 Αχιλλζασ_Ν Κουτςαμπζλασ Χάλκθ 40, SCL 8, ,4 1,4 14 0,8 8,5 9,5 9,3 1,7 0,64 8,6 2,4 155 Αχιλλζασ_Ν Κουτςαμπζλασ Χάλκθ 51, SCL 8, ,2 1,7 9,9 1, ,3 1 0,72 6,7 0,9 156 Αχιλλζασ_Ν Κουτςαφτοφλθσ Γλαφκθ 38, CL 8, ,2 1,2 27 0,83 7, ,3 0,64 3,4 2,2 157 Αντώνιοσ_Ι Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 20, C 7, ,3 1,8 8,7 1,2 6,6 23 7,5 1,4 0,63 4,1 0,4 158 Αντώνιοσ_Ι Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 23, SCL 8, ,8 1,4 45 0,91 7,5 7,5 9,3 1,4 0,62 7,1 1,6 159 Γεώργιοσ_Α Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 18, SCL ,6 1,4 20 0,79 5,2 7,7 14 1,8 0,92 5,5 0,4 160 Γεώργιοσ_Α Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 19, SCL 7, ,8 1,1 39 0,94 7, ,7 1,1 8,5 1,8 161 Γεώργιοσ_Α Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 20, SCL 7, ,3 1,4 28 0, ,6 0,81 8,9 1,8 162 Γεώργιοσ_Α Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 40, SCL 7, ,2 1,4 30 0,87 7,2 6,1 11 1,6 0,63 6,8 1,8 163 Γεώργιοσ_Α Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 14, SCL 7, ,2 1,3 48 1,1 8, ,8 1,2 10 1,7 164 Γεώργιοσ_Α Κουτςαφτοφλθσ Χάλκθ 12, C 7, ,8 1,9 18 1,4 8,2 37 8,3 1,1 0,59 7,5 0,3 165 Μενζλαοσ_Ι Κουτςαφτοφλθσ Γλαφκθ 18, CL 8, ,2 1,2 27 0,83 7, ,3 0,64 3,4 2,2 166 Μενζλαοσ_Ι Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 70, C 7, , ,6 13 0,6 167 Χριςτοσ_Κ Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 28, C 7, ,5 10 0, ,3 0,1 168 Χριςτοσ_Κ Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 65, C 8, ,6 7 0, ,1 169 Χριςτοσ_Κ Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 52, C 8, ,7 8,3 0,82 9,1 13 0,1 170 Χριςτοσ_Κ Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 23, C 8, ,5 9,2 0, ,3 171 Χριςτοσ_Κ Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 41, C 8, ,9 15 0, ,3 172 Χριςτοσ_Κ Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 73, C 8, ,8 19 0,97 7,5 7,8 0,3 173 Χριςτοσ_Κ Κουτςογιάννθσ Κάμποσ 50, C 8, ,1 7 0,91 9,7 15 0,1 174 Χριςτοσ_Κ Κυριαηόπουλοσ Λόφοσ 40, C 7, ,2 1,3 34 0,58 4,7 4,5 13 1,8 0,87 6,7 0,9 175 Βυςςαρίων Κυρίτςθσ Νικόλαοσ_Β Φάρςαλα 44, C 8, ,4 1,2 63 0,45 6,8 3,2 13 1,4 1,6 11 0,5-51-

52 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 176 Κυρίτςθσ Νικόλαοσ_Β Φάρςαλα 14, C 8, ,2 1,8 17 1,3 9,1 6,1 12 1,1 2,7 9,6 0,4 177 Κυρίτςθσ Νικόλαοσ_Β Φάρςαλα 45, C ,8 1,1 26 0,43 5,4 6,3 10 1, ,6 178 Κυρίτςθσ Νικόλαοσ_Β Φάρςαλα 54, C 8, ,5 1,4 12 1,1 8,9 6,8 9,9 0,97 1 7,6 0,2 179 Κωςτερζλοσ Λάριςα 32, C ,4 1,3 3,9 1,1 5,6 17 2,3 1,1 0,48 2,7 0,7 180 Παναγιώτθσ Κωςτισ Δθμιτριοσ Δενδράκια 28, C 8, ,3 1, , ,9 0, ,8 181 Κωςτισ Δθμιτριοσ Δενδράκια 8, C 8, ,3 1, , ,9 0, ,8 182 Κωςτοφλθσ Χάλκθ 44, C 8, ,8 20 1,1 7, Πάτροκλοσ Κωςτοφλθσ Χάλκθ 26, C 7, ,4 1,9 5 0,59 3,8 17 3,4 1 0,62 4,2 0,8 184 Πάτροκλοσ Κωςτοφλθσ Χάλκθ 20, C 8, ,9 1,8 7,3 0,69 5,5 13 6,6 1 0,81 4,9 0,8 185 Πάτροκλοσ Κωςτοφλθσ Χάλκθ 28, CL 8, ,6 1,7 22 1,5 7 4,4 4 0,91 0, Πάτροκλοσ Κωςτοφλθσ Χάλκθ 14, CL 8, ,6 1,7 22 1,5 7 4,4 4 0,91 0, Πάτροκλοσ Κωςτοφλθσ Χάλκθ 39, CL ,2 2,8 28 2,5 6,7 35 5,8 1,4 0,83 6,4 1,6 188 Πάτροκλοσ Κωςτοφλθσ Χάλκθ 60, SCL 8, , ,1 6,4 17 2,8 0,5 0,39 4,8 1,7 189 Πάτροκλοσ Κωςτοφλθσ Χάλκθ 72, SCL 8, ,8 1,8 20 1,2 8,6 14 7,5 2,2 0,88 4,9 1,5 190 Πάτροκλοσ Λαῒουσ Δθμιτριοσ Γ Λάριςα 20, C 8, ,8 1,7 22 0,53 7,3 3,6 8,6 2,1 1,1 3,9 0,9 191 Λεβζντθ οφία Φάρςαλα 39, C 7, ,3 1,7 24 0,72 7,5 4,5 11 1,8 1,2 22 0,7 192 Λελεντηισ Φάρςαλα 8, C 7, ,2 2 8,1 0,72 7, ,3 1,9 15 0,9 193 Κωνςταντίνοσ_ Λελεντηισ Φάρςαλα 7, CL 7, ,3 1,4 43 0,94 5, ,9 1,2 11 0,6 194 Κωνςταντίνοσ_ Λελεντηισ Φάρςαλα 25, SC 7, ,2 1,3 47 0,98 5, ,3 1,4 10 0,9 195 Κωνςταντίνοσ_ Μαγαλίοσ Βαίοσ Κρινθ 18, C 8, ,1 18 0,63 6,1 2,7 0,3 196 Μαγαλίοσ Βαςίλειοσ Δενδράκια 18, C 8, ,9 1,7 12 1,6 11 7,2 11 2,5 1,1 7, Μαγαλίοσ Ζιςθσ_Ι Ξυλάδεσ 36, C 8, ,1 2,4 8 0, ,5 1,6 0,97 2,6 0,5 198 Μαγαλίοσ Ζιςθσ_Ι Ξυλάδεσ 41, C 8, , , ,5 1,5 1 1,8 0,7 199 Μαγαλίοσ Ζιςθσ_Ι Ξυλάδεσ 17, C ,3 2,6 14 0,7 8,5 23 8,5 1,7 1,1 3,4 0,9 200 Μακρισ Αναςτάςιοσ_Δ Φάρςαλα 40, C 8, ,3 1,5 16 0,75 8,5 6,8 13 2,7 0,85 4,4 0,5-52-

53 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 201 Μακρισ Φάρςαλα 92, C 8, ,3 1,5 14 0,52 5,2 2,3 13 2,5 1,1 6 0,2 202 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 91, C ,3 1,2 14 0,77 6 9, ,7 0,7 203 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 15, C 8, ,9 1,8 4 0,56 4,3 4,9 12 2,7 2,4 3,5 0,4 204 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 65, CL ,1 6 0,38 3,4 6,4 10 1,8 1,2 4,6 0,7 205 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 37, L 8, ,4 1,2 12 0,4 3,7 4,7 6,4 1,9 0,87 4 0,5 206 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 27, SiCL 8, ,8 1,5 8 0,42 5,8 5,1 10 2,2 1,3 3,9 0,4 207 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 11, CL ,2 1,4 8 0,47 4,4 8,3 11 2,2 0,97 5,5 0,5 208 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 21, L ,9 4 0,32 2,6 3,6 8,3 1,5 0,83 3,7 0,1 209 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 34, C 8, ,4 1, ,1 4,9 8,3 1,5 1 5,1 0,5 210 Αναςτάςιοσ_Δ Μακρισ Φάρςαλα 50, SL 8, ,3 0,9 10 0,16 4,5 3,6 9,8 1,5 0,78 4,4 0,6 211 Αναςτάςιοσ_Δ Μαραγκοφλθσ Χάλκθ 29, CL 8, ,7 1, ,7 9, ,87 9,3 1,2 212 Βαςίλειοσ_Ι Μαραγκοφλθσ Χάλκθ 7, CL 8, ,7 1, ,7 9, ,87 9,3 1,2 213 Βαςίλειοσ_Ι Μετςοβίτθσ Χάλκθ 45, C 8, ,9 14 1,5 3,2 3,8 4,7 1,5 2,3 5,5 0,4 214 Κωνςταντίνοσ_Α Μετςοβίτθσ Χάλκθ 24, SCL 8, ,8 13 0,88 6,7 4 1,4 0,65 0,62 3,9 1,2 215 Κωνςταντίνοσ_Α Μετςοβίτθσ Χάλκθ 22, C 8, , ,5 3,2 2,1 0,88 0,69 3,4 0,8 216 Κωνςταντίνοσ_Α Μθτρακοφλθσ Κυπαριςία 14, C 8, ,1 1,7 37 0,81 4,9 17 6,6 2,1 1,2 7,3 0,7 217 Δθμιτριοσ_Ε Μθτρακοφλθσ Κυπαριςία 34, C 8, ,1 1,7 37 0,81 4,9 17 6,6 2,1 1,2 7,3 0,7 218 Δθμιτριοσ_Ε Μθτςόπουλοσ Ελλθνικό 30, C 8, ,2 2,4 5,6 0,76 6,2 1,7 15 2,8 0,95 4,2 0,1 219 Απόςτολοσ_Σ Μθτςόπουλοσ Ελλθνικό 38, C 8, ,6 1,9 12 0,91 9,6 3,9 18 2,9 1 6, Απόςτολοσ_Σ Μθτςόπουλοσ Ελλθνικό 11, C 8, ,1 1,2 26 0,79 6,7 2,3 21 2,5 1,5 7,5 0,1 221 Απόςτολοσ_Σ Μθτςόπουλοσ Ελλθνικό 8, C 8, ,1 1,2 26 0,79 6,7 2,3 21 2,5 1,5 7,5 0,1 222 Απόςτολοσ_Σ Μθτςόπουλοσ Ελλθνικό 24, C ,6 1,7 17 0,99 8,9 6,8 6,6 1,2 0,38 3,6 0,9 223 Απόςτολοσ_Σ Μθτςοποφλου Αρετι Ελλθνικό 16, C 7, ,9 1,9 44 1,2 7, ,3 1,2 5,6 0,8 224 Μιχαλοφλθ Ανκι_Α Χάλκθ 32, C 8, ,8 8,8 1,2 5,9 8,6 0,6 225 Μιχαλοφλθσ Χάλκθ 71, C 8, ,1 1,4 20 1,2 8,9 7,9 10 2,2 0,84 7,3 0,8 Βαςίλειοσ_Α -53-

54 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B 226 Μιχαλοφλθσ 227 Βαςίλειοσ_Α Μπαηοφλθσ 228 Αριςτείδθσ_Κ Μπαηοφλθσ 229 Αριςτείδθσ_Κ Μπαηοφλθσ 230 Ευάγγελοσ_Ι Μπαηοφλθσ 231 Ευάγγελοσ_Ι Μπαηοφλθσ 232 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 233 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 234 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 235 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 236 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 237 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 238 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 239 Ευάγγελοσ_Σ Μπαηοφλθσ 240 Χριςτοσ_Ι Μπακόπουλοσ 241 Βαςίλειοσ_Φ Μπακόπουλοσ 242 Βαςίλειοσ_Φ Μπακόπουλοσ 243 Ιωάννθσ_Φ Μπακόπουλοσ 244 Ιωάννθσ_Φ Μπακόπουλοσ 245 Ιωάννθσ_Φ Μπακόπουλοσ 246 Ιωάννθσ_Φ Μπακόπουλοσ 247 Ιωάννθσ_Φ Μπακόπουλοσ 248 Ιωάννθσ_Φ Μπάνταλοσ 249 Παναγιώτθσ_Μ Μπάνταλοσ 250 Παναγιώτθσ_Μ Μπάνταλοσ Παναγιώτθσ_Μ (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) Χάλκθ 34, C 8, ,5 1,6 4 0,7 6,8 6,3 7,3 1,5 0,56 6,3 0,9 Μοςχοχώρι 27, C 8, , ,4 7,7 5,9 1,6 0,98 6,2 0,5 Μοςχοχώρι 18, C 8, ,4 1,4 2 0,92 6,1 6,2 10 1,5 1,3 8,4 0,5 Χάλκθ 10, SCL 8, ,6 1,7 6,6 1 4,3 10 2,5 0,75 0,57 3,6 1,1 Χάλκθ 46, CL 8, ,9 4,3 0,57 2,7 4,3 7 1,3 0,8 2,6 0,6 Χάλκθ 26, CL 8, ,1 1,7 24 0,85 3,9 1,9 6,2 1,3 0,62 5,3 1,5 Χάλκθ 32, CL 8, ,9 16 1,2 5,9 3,2 2,1 0,55 0,38 4 1,5 Χάλκθ 6, CL 8, ,6 1,6 19 0,74 5 1,4 4,3 0,61 0,6 3,6 1,3 Χάλκθ 18, CL 8, ,6 1,6 19 0,74 5 1,4 4,3 0,61 0,6 3,6 1,3 Χάλκθ 38, C 8, ,8 1,4 12 0,62 5 2,4 5,3 0,9 0,63 4,6 0,9 Χάλκθ 69, C 8, , ,66 5,2 4,2 9,2 1,9 0,7 5,8 0,7 Χάλκθ 34, C 8, ,9 1,8 11 0,87 6,1 2,4 9,4 1,1 1,3 5,1 1,2 Χάλκθ 33, SC 8, ,7 2,2 34 1,3 9,1 14 5,3 0,69 0,81 6 0,9 Κυπαριςία 19, C 8, ,4 7,3 0,73 3,4 5,2 0,2 Αχίλλειο 58, C 8, ,4 1,5 16 0, ,6 0,61 3,2 1,1 Αχίλλειο 34, C 8, ,8 1,4 16 0, ,8 0, ,3 Αχίλλειο 34, CL 8, ,3 6 0,67 7 7,7 10 2,2 0,53 4,5 0,6 Αχίλλειο 52, C 8, ,4 1,5 15 0, ,8 12 1,6 0,76 5 0,5 Αχίλλειο 31, SCL 8, , , ,8 14 2,6 1,1 3,8 1 Αχίλλειο 38, SC 8, ,2 1,2 9,8 0, ,3 1,2 4 1,4 Αχίλλειο 30, SCL 8, ,2 1,6 8,5 0,91 5,3 18 7,7 2,1 0,74 4,4 0,8 Αχίλλειο 18, SCL 8, ,5 8,6 0, ,6 1,9 1,3 3,8 0,7 Κιλλελζρ 45, CL ,4 20 0,88 7,1 51 0,4 Κιλλελζρ 30, CL ,6 20 0,94 6,8 46 0,5 Κιλλελζρ 20, CL ,4 17 0, ,6-54-

55 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 251 Μπάνταλοσ Κιλλελζρ 21, CL ,4 17 0, ,6 252 Παναγιώτθσ_Μ Μπαντάςθσ Κραννώνασ 23, C 8, ,8 1,4 8,2 1,2 13 2,3 20 1,4 0, ,1 253 Δθμιτριοσ_Η Μπαντάςθσ Κραννώνασ 15, C 7, , ,4 8, ,3 0,81 3,1 1,2 254 Δθμιτριοσ_Η Μπαςαγιάννθσ Φάρςαλα 20, CL 7, ,3 14 0,58 3,1 8,8 8,9 2,4 2,7 6,7 0,6 255 Χριςτοσ_ Μπαςαγιάννθσ Φάρςαλα 19, CL ,2 1,5 8 0,52 5, ,6 1,4 5,5 0,8 256 Χριςτοσ_ Μπατρακοφλθσ Γλαφκθ 20, C 8, ,8 1, , ,8 0,91 6,8 2,3 257 Αντώνιοσ Μπαχατίρογλου Πυργάκια 19, CL 8, ,5 4 0,36 4,1 4,3 6,8 1,8 2,2 3,8 0,2 258 Αναςτάςιοσ Μπαχατίρογλου Ι Πυργάκια 17, C 8, ,1 1,5 4 0,54 8,7 6,6 7,6 2,1 0,5 2,2 0,1 259 Αναςτάςιοσ Μπζθσ Πναγιώτθσ_Δ Ι Αμπελιά 18, CL 7, ,9 1,6 24 0,52 2,6 8,1 13 2,3 2 4,7 0,7 260 Μπζθσ Πναγιώτθσ_Δ Αμπελιά 35, C 8, ,4 1,8 52 0,7 5,2 9,6 17 3,4 1,5 3,8 0,8 261 Μπζθσ Πναγιώτθσ_Δ Αμπελιά 15, CL 8, ,5 34 0,44 3 5,3 7,5 2,2 2 3,4 0,8 262 Μπζθσ Πναγιώτθσ_Δ Αμπελιά 28, CL 8, ,5 34 0,44 3 5,3 7,5 2,2 2 3,4 0,8 263 Μπζθσ Πναγιώτθσ_Δ Αμπελιά 43, SiC 8, ,2 2,5 22 0,66 5,4 14 8,6 2,8 1,2 3,8 0,6 264 Μπζθσ Πναγιώτθσ_Δ Αμπελιά 64, CL 8, ,4 1,6 10 0, ,5 2,5 2,5 4,4 0,7 265 Μπζθσ Πναγιώτθσ_Δ Αμπελιά 49, SiCL ,8 1,4 14 0,5 5, ,1 1,7 5,7 0,9 266 Μπζθσ Αμπελιά 24, CL 8, ,69 1,4 6,1 4,2 0,41 0,83 4,1 0,6 267 Χρυςοβαλάντθσ_Δ Μπζθσ Αμπελιά 5, SiCL 8, ,3 12 0,87 0,94 6,2 3,7 0,48 0,96 5,2 0,1 268 Χρυςοβαλάντθσ_Δ Μπερςιάννθσ Βρυςία 25, L ,3 3,4 24 0,41 2,8 15 8,9 1,7 1,2 4,5 0,7 269 Βαςίλειοσ Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Νζο 55, C 8, ,2 3,5 1,1 6,2 12 5,2 1 0,51 3,9 0,7 270 Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Περιβόλι Νζο 34, C 8, ,7 1,8 3,8 0,94 8,3 34 4,2 1 0,62 4,6 0,8 271 Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Περιβόλι Νζο 29, C 8, ,4 1,3 4,6 1,1 7,2 16 6,7 1,8 1,2 5,4 0,7 272 Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Περιβόλι Νζο 24, C 7, ,2 0, ,78 7, ,91 0,5 5, Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Περιβόλι Νζο 26, CL ,5 1,5 4,1 1,1 4,7 24 5,2 1,2 1,6 4,7 0,2 274 Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Περιβόλι Νζο 25, CL ,5 1,5 4,1 1,1 4,7 24 5,2 1,2 1,6 4,7 0,2 275 Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Περιβόλι Νζο 45, C 8, ,5 1,5 3,6 0,69 3,8 14 7,4 1,3 0,92 5,9 0,7 Περιβόλι -55-

56 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 276 Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Νζο 52, C 8, ,6 1,6 4,9 1 4,4 20 3,5 0,74 0,38 3,5 0,5 277 Μπίλθσ Απόςτολοσ_Γ Περιβόλι Νζο 18, C 8, ,8 1,4 3,6 0,72 4,5 14 5,5 1,1 0,55 4,3 0,1 278 Μπλιάτςοσ Περιβόλι Νίκαια 35, C 8, ,2 2,4 3,4 0,73 7,4 6,9 3,8 0,58 0,92 3 1,1 279 Αχιλλζασ_Α Μπλιάτςοσ Νίκαια 20, C 8, ,2 1,8 5,4 0,81 6,8 5,5 6,7 1 1,7 4,8 0,5 280 Αχιλλζασ_Α Μπλιάτςοσ Νίκαια 38, C 8, ,2 1,8 25 1,2 13 5,5 11 1,7 3,3 4,9 1,6 281 Αχιλλζασ_Α Μπλιάτςοσ Νίκαια 35, C 8, ,8 1,6 32 1, ,5 0,88 4,7 1,3 282 Αχιλλζασ_Α Μπλιάτςοσ Νίκαια 10, C 8, ,6 2 7,4 0,46 4,6 7,9 6,3 0,76 0,85 4,9 0,6 283 Αχιλλζασ_Α Μπόγκασ Γεώργιοσ_Σ Βαςιλι 14, C 7, ,9 1,5 22 0,66 5,4 4,1 19 2,8 0,86 6,7 0,7 284 Μπόγκασ Γεώργιοσ_Σ Βαςιλι 20, C 7, ,9 1,3 30 0,73 5,7 1,5 20 2,8 2,2 8,5 0,8 285 Μπόγκασ Γεώργιοσ_Σ Βαςιλι 7, C 7, , ,9 2,6 5,6 11 4,2 1,3 8,3 0,8 286 Μπόγκασ Γεώργιοσ_Σ Βαςιλι 6, C 7, , ,9 2,6 5,6 11 4,2 1,3 8,3 0,8 287 Μπόγκασ Γεώργιοσ_Σ Βαςιλι 14, C 7, , ,9 2,6 5,6 11 4,2 1,3 8,3 0,8 288 Μπόγκασ Γεώργιοσ_Σ Βαςιλι 4, C 7, , ,9 2,6 5,6 11 4,2 1,3 8,3 0,8 289 Μπόγκασ Γεώργιοσ_Σ Βαςιλι 17, CL 7, ,4 1,2 18 0,47 4,5 3,1 16 2,2 1,1 8,1 0,7 290 Μπόγκασ Βαςιλι 39, C 7, ,9 1,4 16 0,57 6,5 6,2 13 2,4 1,3 8,3 0,9 291 Δθμιτριοσ_Κ Μπόγκασ Βαςιλι 30, C 8, ,9 2,8 0,56 3,9 4,8 0,2 292 Δθμιτριοσ_Ν Μποτςαρόπουλοσ Μόδεςτοσ 19, CL 8, ,8 1,4 6 0,93 6,3 8,9 3,3 1,1 1,4 5,7 1,4 293 Δθμιτριοσ_Γ Μποτςαρόπουλοσ Μόδεςτοσ 30, C 8, ,7 1,5 2 0,94 7 7,8 3,8 1 0,9 4,9 1,1 294 Δθμιτριοσ_Γ Μπουγανουςόπουλοσ Χάλκθ 40, SCL 8, ,1 1,7 16 1,4 6 3,3 8 1,2 0,91 9,3 2,2 295 Κώςτασ Μπουλοφτςοσ Φάρςαλα 74, C 8, ,2 1,2 26 0,67 7,4 7,3 14 2,8 1,1 8,1 0,6 296 Χριςτοσ Νανοφλθσ Χριςτοσ Λάριςα 15, C 8, ,8 5 1, ,8 297 ΝικολαίδθσΒαςίλειοσ Φάρςαλα 39, C 8, ,3 1,1 22 0,66 6,6 6, ,74 3,6 1,3 298 Νικολόπουλοσ Δίλοφο 30, C 8, ,2 1,8 23 0,58 4, ,2 2,3 9 0,1 299 Γεώργιοσ_ Νικολόπουλοσ Δίλοφο 43, CL 8, ,8 1,2 19 0,31 1,6 3,3 0,4 300 Γεώργιοσ_ Νικολόπουλοσ Γεώργιοσ_ Δίλοφο 20, CL 8, ,7 14 0,49 6, ,4 1,1 5,4 0,2-56-

57 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 301 Νικολόπουλοσ Βαςιλι 22, C 7, ,4 1,3 16 0,65 5, ,8 1,1 7,5 1,2 302 Νικόλαοσ_Γ Νικολόπουλοσ Βαςιλι 27, CL 7, ,5 1,4 6 0,8 3,1 11 7,1 2,2 0,89 3,4 0,3 303 Νικόλαοσ_Γ Νικολόπουλοσ Βαςιλι 12, CL 7, ,5 1,4 6 0,8 3,1 11 7,1 2,2 0,89 3,4 0,3 304 Νικόλαοσ_Γ Νικολόπουλοσ Βαςιλι 43, L 8, ,3 1,7 4 0,53 3,4 4,2 8,5 2,3 1,1 3,7 0,7 305 Νικόλαοσ_Γ Νικολόπουλοσ Βαςιλι 60, L ,3 1,2 4 0,47 3,8 8,3 9,4 2,3 1 4,4 0,3 306 Νικόλαοσ_Γ Νικολοφλθσ Χάλκθ 21, C 8, ,9 1,8 10 0,9 4,3 17 3,9 1,1 0,61 4,6 1,2 307 Χριςτόφοροσ_Ν Νικολοφλθσ Χάλκθ 10, C 8, ,6 9,5 1 8,3 18 0,9 308 Χριςτόφοροσ_Ν Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 61, CL 8, ,5 1,4 2 0, ,5 0,49 4,8 0,4 309 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 37, SCL 8, ,4 0,76 2 0,69 3, ,1 3,9 0,6 310 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 26, CL 8, ,8 1,1 8,3 0,75 4,9 6,1 4 0,88 2 3,6 0,5 311 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 12, SiC 8, ,6 1,6 14 1,6 6, ,5 1,2 4, Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 33, L 8, ,1 0, ,4 23 2,9 0,93 1,3 4 0,7 313 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 50, C 8, ,9 1,4 9,3 0, ,86 5,2 0,9 314 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 14, C 8, ,6 3,6 0, ,9 0,77 5,8 0,7 315 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 20, L 8, ,1 8,3 0, ,1 0,99 1,2 5,8 0,7 316 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 30, CL 8, ,8 1,3 5,9 1,1 4,8 7,6 6,9 2,4 0,91 5,8 0,8 317 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 18, CL 8, ,3 1,3 8,2 0, ,8 0,93 4,8 0,6 318 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 32, L 8, ,6 1,3 6,2 0,53 6,9 14 8,7 1,2 0,8 5,4 0,5 319 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 36, CL 8, ,5 1,4 3,9 0,65 7, ,6 0,68 5,3 0,2 320 Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 64, CL 8, ,2 0,93 6,4 0,65 7,5 8,2 13 2,5 0,75 4 0,7 321 Παναγοφλθσ Νίκαια 80, C 8, ,7 4,5 0, ,8 0,8 322 Κωνςταντίνοσ_Β Παναγοφλθσ Νίκαια 46, CL 8, ,6 6,1 0,61 5,4 8,8 0,5 323 Κωνςταντίνοσ_Β Παντόπουλοσ Τπζρεια 31, C 8, ,2 11 1,1 8,1 4,2 8,6 1,9 0,79 4,8 0,6 324 Βαςίλειοσ_Α Παντόπουλοσ Τπζρεια 20, CL ,8 13 0,66 2 6,6 0,3 Βαςίλειοσ_Α 325 Παπαγεωργίου Χριςτόδουλοσ Βαμβακοφ 25, C 8, ,4 2,3 5,2 0,96 8,7 18 6,3 1,3 0,71 8,7 0,6-57-

58 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B 326 Παπαγιανόπουλοσ 327 Αντώνιοσ_Δ Παπαγιανόπουλοσ 328 Αντώνιοσ_Δ Παπαγιανοφλθσ 329 Γεώργιοσ_Θ Παπαγιανοφλθσ 330 Γεώργιοσ_Θ Παπαδθμθτρίου 331 Ευάγγελοσ_Β Παπαδθμθτρίου 332 Ευάγγελοσ_Β Παπαδθμθτρίου 333 Ευάγγελοσ_Β Παπαδθμθτρίου 334 Ευάγγελοσ_Β Παπαδθμθτρίου 335 Ευάγγελοσ_Β Παπαδθμθτρίου 336 Ευάγγελοσ_Β Παπαδοφλθσ 337 Θεμιςτοκλισ_Ν Παπακεοχάρθσ 338 Αχιλλζασ_Α Παπακεοχάρθσ 339 Αχιλλζασ_Α Παπακεοχάρθσ 340 Αχιλλζασ_Α Παπαιωάννου 341 Κωνςταντίνοσ_Ε Παπανικολάου 342 Χριςτοσ_Α Παρλάντηασ 343 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ 344 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ 345 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ 346 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ 347 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ 348 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ 349 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ 350 Απόςτολοσ_Γ Παρλάντηασ Απόςτολοσ_Γ (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) Νίκαια 22, C 7, ,1 8,7 0,82 5,9 69 0,3 Νίκαια 17, C 8, ,88 6,1 22 0,8 Γλαφκθ 40, C 8, ,9 8, ,8 11 1,6 0,46 4,7 1,1 Γλαφκθ 30, C 8, ,5 1,3 8,3 1,4 9, ,3 0,83 6,4 0,8 Ζάππειο 45, C 8, ,9 1,7 10 0,62 3,9 8,4 3,4 0,86 1,2 3,5 0,1 Ζάππειο 32, C 8, ,7 1,5 7,4 0,95 8, ,4 1,2 4,5 0,8 Ζάππειο 29, C 8, ,6 2 0,61 3,4 13 4,1 0,75 0,56 2,3 0,3 Ζάππειο 25, C 8, ,5 1,7 2 0,46 4,4 12 3,2 0,69 0,91 2,6 0,5 Ζάππειο 30, C 8, ,3 1,9 51 1, ,4 0,7 6,9 1,3 Ζάππειο 19, C 8, ,6 1,4 8,6 1,1 15 9,3 12 1,5 1,4 5 0,7 Χάλκθ 29, C 8, ,6 1,5 9,3 1,2 6,3 8,3 3,4 0,71 0,44 3,5 1,3 Χάλκθ 75, C 8, ,9 13 0, ,4 1,4 0, ,3 Χάλκθ 42, CL 8, ,2 1,4 29 0,6 5,7 13 4,4 0,93 0,72 3,8 1,4 Χάλκθ 24, C 8, ,8 2,2 10 0,6 3,6 8,7 4 1,3 0,67 2,6 1 Κρινθ 11, C 8, ,5 10 1,1 9,1 4,6 0,5 κοτοφςα 17, C 8, ,1 7,7 0,39 1,6 9,6 0,1 Ζάππειο 52, C 8, , ,81 3,4 5,9 8,7 1,2 0,49 5,3 0,5 Ζάππειο 40, C 8, ,7 0,9 3 0,62 3,3 9,5 7,1 1,3 0,6 3,9 0,8 Ζάππειο 49, C 8, ,1 1,5 2 0,55 3,4 9,9 4,1 0,95 0,74 3,4 0,6 Ζάππειο 35, C 8, ,6 5,9 1, ,8 1,4 0,54 2,4 0,6 Ζάππειο 28, C 8, ,2 2 0,41 3,5 15 3,5 0,92 0,98 3,1 0,7 Ζάππειο 115, C 8, ,6 1,2 2,5 1,6 8,5 5,1 2,5 1,1 1 3,5 0,2 Ζάππειο 37, C 8, ,2 1,3 2 0, ,6 1,1 0,69 3,6 0,3 Ζάππειο 39, C 8, ,6 1,3 31 1,1 21 5,3 13 1,9 0,64 3,4 4,2 Ζάππειο 79, C 8, ,2 1,3 3 1,1 12 7,4 14 1,8 1,1 9 0,7-58-

59 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 351 Πατςιοφρασ Κατωχώρι 10, CL , ,7 4 6,6 6,1 3 1,3 6,3 0,8 352 Βαςίλειοσ Πατςιοφρασ Κ Κατωχώρι 25, CL , ,7 4 6,6 6,1 3 1,3 6,3 0,8 353 Βαςίλειοσ Πατςιοφρασ Κ Κατωχώρι 12, C ,8 1,4 16 0,58 5,7 9,9 12 2,4 1 6,6 0,8 354 Βαςίλειοσ Πατςιοφρασ Κ Κατωχώρι 22, C 7, ,8 1, , ,9 5,5 0,9 355 Βαςίλειοσ Πατςιοφρασ Κ Κατωχώρι 10, C 7, ,8 1,6 58 1,1 6, ,5 1,7 7,2 0,6 356 Βαςίλειοσ Πατςουράκοσ Κ ταυρόσ 22, C 8, ,6 1,7 12 0,77 8,3 5,4 13 2,6 0,91 2,5 0,6 357 Ακανάςιοσ Παχατίρογλου Α Φάρςαλα 24, C 7, ,9 1,9 36 1, ,3 3,1 6, Κωςμάσ Πουλαράκθσ Φάρςαλα 36, C 8, ,2 1,1 10 0,6 14 5,3 14 2,5 0,87 3,5 0,3 359 Ελευκζριοσ Πουλαράκθσ Κ Φάρςαλα 76, C ,4 1,7 20 1,7 5,7 9,8 7,9 1,4 1,3 4,7 0,3 360 Ευςτάκιοσ Προςμίτθσ Γ ιτόχωρο 13, C 8, ,5 1,8 13 0, ,4 8,3 1,5 0,91 2,4 0,2 361 Απόςτολοσ_Δ Προςμίτθσ ιτόχωρο 15, CL 8, ,1 1,7 8,2 0,34 6,2 7,5 5,4 0,85 1,1 8, Απόςτολοσ_Δ Προςμίτθσ ιτόχωρο 24, C 8, , ,59 9,5 13 6,9 1,2 0, ,3 363 Απόςτολοσ_Δ Προςμίτθσ ιτόχωρο 26, C 8, , ,6 10 1,5 364 Νικόλαοσ_Α Προςμίτθσ ιτόχωρο 36, L 8, ,7 6,4 0,65 3,7 8,9 0,3 365 Νικόλαοσ_Α Ράπτθσ Παντελισ Α Ξυλάδεσ 24, C 8, ,8 1,7 12 0,8 9,6 7,5 8,2 1, ,7 366 Ρίηοσ Ευάγγελοσ_Α Χάλκθ 30, SCL , ,47 5,2 15 8,1 2 0,81 3,6 2,2 367 Ρίηοσ Ευάγγελοσ_Α Χάλκθ 19, CL ,4 1,3 16 0,86 7,2 9,7 3,1 0,9 0,7 2,3 1,1 368 Ρίηοσ Νικόλαοσ Γ Ριγαιο 40, SCL 7, ,4 1,3 30 0, ,4 0,55 7 0,3 369 Ρίηοσ Νικόλαοσ Γ Ριγαιο 60, L 8, ,3 1,5 18 0, ,3 1,8 0,79 0,55 4 0,4 370 Ρίηοσ Νικόλαοσ Γ Χάλκθ 27, SCL 8, ,4 5,2 0,79 3,9 2,7 4,5 0,34 0,93 6,6 1,1 371 Ριτςοφδθσ τακμόσ 25, C ,5 2,2 19 1,1 5,7 5,6 15 1,9 0,79 4, Μαρίνοσ_Α Ρουμελιώτθσ ταυρόσ 10, C 8, ,7 7,1 2,2 0,5 373 Γρθγόριοσ Ροφμπασ Θωμάσ Κ Νεράιδα 27, C 7, ,3 2,2 70 1,4 3,2 8,3 16 3,9 2,3 6,4 0,1 374 ουλιώτθσ Μελία 28, C 8, ,4 1,8 2 1,5 8,8 5,9 3,4 1,4 0,63 4,9 1,1 375 Χαράλαμποσ_Η ουλιώτθσ Μελία 13, CL 8, ,9 1,4 4 0,55 5,7 5,1 4,7 1,1 0,58 8,2 2,4 Χαράλαμποσ_Η -59-

60 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 376 ουλιώτθσ Χάλκθ 65, SL 8, ,7 1,2 8,9 0,89 3,9 5,9 5,2 0,64 0,64 4,9 1,2 377 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 89, C 8, ,5 2 5,8 0,91 4,4 16 5,8 1,2 0,97 5,8 1,1 378 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 18, SL 8, ,9 1 8,8 0,22 2,9 4,8 4,4 0,67 0,44 4,7 1,4 379 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 58, SL 8, ,9 1 8,8 0,22 2,9 4,8 4,4 0,67 0,44 4,7 1,4 380 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 29, CL 8, ,7 1,7 5 0,53 8,1 19 4,7 1,2 1,1 5,7 0,5 381 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 18, C 8, ,6 1,7 6,7 0,78 5,7 7,4 7,8 1,6 1 5,3 1,2 382 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 18, C 8, ,3 1,4 33 1,4 7,9 14 6,6 1,5 0,81 7,3 1,5 383 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 50, C 8, ,8 8,8 1,1 6, ,71 0,57 4,8 1,4 384 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 13, C 8, ,2 4,5 2,5 1,1 385 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 29, C 8, ,5 1,9 9,8 1,4 10 6,5 2,4 1,1 0, ,5 386 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 22, C 8, ,3 2, ,2 16 1,5 0,98 0,82 9,7 0,4 387 Χριςτοσ_Λ ουλιώτθσ Χάλκθ 31, C 8, ,8 1,7 34 1,6 8,7 19 2,9 1,1 0, ,4 388 Χριςτοσ_Λ ουφλίασ Γεώργιοσ_Δ Αγία Σριάδα 23, CL ,7 2,3 6 0,66 2,9 4,9 6,8 0,76 1 6,1 0,4 389 ουφλίασ Γεώργιοσ_Δ Αγία Σριάδα 16, CL 8, ,8 2,2 8 0,66 2,7 1,9 5,7 0,58 0,85 4,5 0,1 390 ουφλίασ Γεώργιοσ_Δ Αγία Σριάδα 10, L 8, ,4 1,4 2 0,39 2,5 5,8 2 0,43 1,5 2,3 0,6 391 πανοφλθσ Χάλκθ 40, C 8, ,1 1,2 29 1, ,3 1,5 1,1 6,3 0,9 392 Επαμεινώνδασ τακάκοσ Ευάγγελοσ Χάλκθ 68, C 8, ,9 13 1,3 6,8 15 5,7 1,4 0,93 7,6 0,7 393 τάικοσ Δθμιτριοσ Μζλιςςα 21, C 8, ,8 13 1, ,6 394 τάικοσ Δθμιτριοσ Μζλιςςα 22, C 8, ,2 14 1,2 9,4 17 0,8 395 τάικοσ Δθμιτριοσ Μζλιςςα 44, CL 8, ,7 1,4 6,8 17 0,6 396 τάικοσ Δθμιτριοσ Μζλιςςα 53, CL 8, ,4 4 1,2 7,2 7,4 0,4 397 τεργιόπουλοσ Βαμβακοφ 13, C 7, , ,52 6,7 4,2 14 2,3 1,7 7,2 0,8 398 Λεωνίδασ τεργιόπουλοσ Δ Βαμβακοφ 32, SL 8, ,31 2 4,5 6,8 1,2 0,96 3,5 0,4 399 Λεωνίδασ τεργιοφλθσ Δ Χάλκθ 31, C 8, ,4 1,8 15 1,4 4, ,7 0, ,7 400 Ακανάςιοσ_Σ Σάςιοσ τζφανοσ_κ ωτιριο 10, CL 8, ,1 1,4 3,1 0,87 9, ,7 1,1 5,9 0,6-60-

61 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 401 Σάςιοσ τζφανοσ_κ ωτιριο 17, SL 8, ,6 0,83 3,8 0,46 6,8 11 8,8 1 0,96 5,1 0,5 402 Σαςτεμερίδθσ ταυρόσ 30, C 8, ,8 1, ,9 8,5 1,2 0,99 2,1 0,8 403 Εάγγελοσ_Ι Σζλιοσ Ελευκζριοσ Ε Πολυνζρι 38, C 8, ,2 1,7 6 0,55 9,2 1,9 14 2,6 1 2,3 0,7 404 Σεμπζλθσ Χριςτοσ_Ι κοπία 25, C 6, ,53 2,7 3,6 20 1,3 0, ,4 405 Σηιατηοφλθσ Χάλκθ 18, C 7, ,2 1,8 12 1,1 9,2 18 6,3 1,4 0,98 4, Οδυςςζασ_Α Σηιατηοφλθσ Χάλκθ 6, C 8, ,1 1,8 8,3 1,6 7, ,3 0,86 3,4 1,2 407 Οδυςςζασ_Α Σηιατηοφλθσ Χάλκθ 11, C 8, ,6 1,8 9,8 1,2 9,1 11 9,9 1,6 1,3 4,1 1,3 408 Οδυςςζασ_Α Σηιατηοφλθσ Χάλκθ 14, C 8, , ,5 7,7 10 8,5 1,2 0,71 3,7 2,2 409 Οδυςςζασ_Α Σηιατηοφλθσ Χάλκθ 26, C 8, ,2 2,1 11 1,2 9,3 11 7,9 1,1 0,8 4,2 0,9 410 Οδυςςζασ_Α Σηιότηιοσ Γλαφκθ 33, C 8, ,3 6,7 1 8, ,9 0,7 3,4 1,1 411 Κωνςταντίνοσ Σουρλακόπουλοσ Άγιοσ 10, C 8, ,8 1,4 9,9 0,8 6,1 7,1 8,9 2,4 0,87 6, Γεώργιοσ_Χ Σριανταφφλλου Κωνςταντίνοσ Βαςιλι 25, CL 8, ,5 7,8 0,97 2,4 5,9 7,3 1,7 0,77 4,4 0,5 413 Κωνςταντίνοσ_Β Σριανταφφλλου Βαςιλι 18, C 8, ,3 14 1,2 8,4 7,2 7,6 0,95 0,87 2,7 0,3 414 Κωνςταντίνοσ_Β Σριανταφφλλου Βαςιλι 17, C 8, ,3 9,4 1,1 12 9,1 6,6 0,92 0,72 3,3 0,2 415 Κωνςταντίνοσ_Β Σριανταφφλλου Βαςιλι 27, C 8, ,6 13 0, ,4 6,8 1,4 0,59 2,7 0,3 416 Κωνςταντίνοσ_Β Σςαγγάρθσ Αρμζνιο 81, SCL 8, ,2 1,5 2 0,65 5,8 13 5,1 1,2 4 9,4 0,6 417 Αχιλλζασ_Κ Σςαγγάρθσ Αρμζνιο 39, C 8, ,7 1,6 2 0,86 9,1 8,7 6,4 1,5 0,8 6,2 0,6 418 Αχιλλζασ_Κ Σςάνασ Ακανάςιοσ_Α Νίκθ 26, SCL 8, ,8 1,5 8,7 0, ,2 1,7 0,87 4,7 0,5 419 Σςάνασ Ακανάςιοσ_Α Νίκθ 11, CL 8, ,5 1,8 5,1 0,5 7, ,8 1,1 5 0,4 420 Σςάνασ Ακανάςιοσ_Α Νίκθ 9, C 8, ,6 1,7 5,5 0,55 6,8 39 9,1 1,7 1,1 4,6 0,8 421 Σςάνασ Ακανάςιοσ_Α Νίκθ 34, C 8, ,6 1,5 6 0,76 8,1 12 9,1 1,8 0,69 4,4 0,4 422 Σςαπερλισ Νίκαια 31, C 8, ,3 1,8 7,3 1,1 6,6 4,4 5,3 2,1 0,71 5,9 0,8 423 Βαςίλειοσ_Α Σςαπερλισ Νίκαια 10, C 8, ,3 1,8 7,3 1,1 6,6 4,4 5,3 2,1 0,71 5,9 0,8 424 Βαςίλειοσ_Α Σςαπερλισ Νίκαια 31, C 8, ,3 1,8 7,3 1,1 6,6 4,4 5,3 2,1 0,71 5,9 0,8 425 Βαςίλειοσ_Α Σςαπερλισ Νίκαια 40, C 8, ,5 1,6 9,4 1 8,1 4,6 6,3 0,99 0,45 8,9 0,9 Βαςίλειοσ_Α -61-

62 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 426 Σςιαμπάσ Γεώργιοσ_Γ Ζωοδόχοσ 15, C 7, , ,2 7, ,5 1,5 5,6 0,9 427 Σςιαμπάσ Γεώργιοσ_Γ Πθγι Ζωοδόχοσ 10, C 7, ,8 2,2 2 0,72 4,8 8,8 8,4 1 1, Σςιαμπάσ πφροσ_α Πθγι Ζωοδόχοσ 25, C 8, ,9 1,8 18 1,1 5,2 1,7 6,5 1,1 1 7,2 0,2 429 Σςιαμπάσ πφροσ_α Πθγι Ζωοδόχοσ 26, CL 8, ,6 1,2 4 0,56 5, ,5 7,6 0,3 430 Σςιαμπάσ πφροσ_α Πθγι Ζωοδόχοσ 32, C ,2 1,4 4 0,79 5,2 3,7 15 1,6 1,8 9,9 0,4 431 Σςιαμπάσ πφροσ_α Πθγι Ζωοδόχοσ 11, C 8, ,7 1,7 12 1,3 4, ,7 1,3 9,1 0,2 432 Σςιάντοσ Πθγι Ανωχόρι 14, C ,7 2,3 11 1,5 8, ,2 0, ,5 433 Κωνςταντίνοσ_Α Σςιάντοσ Ανωχόρι 27, C 8, ,5 1,9 8,4 1, ,4 1,2 1,3 11 0,4 434 Κωνςταντίνοσ_Α Σςιάντοσ Ανωχόρι 10, C 8, ,9 13 0,9 13 8,5 0,7 435 Κωνςταντίνοσ_Α Σςιάντοσ Ανωχόρι 77, C 8, ,9 13 0,9 13 8,5 0,7 436 Κωνςταντίνοσ_Α Σςιάντοσ Ανωχόρι 62, C 8, ,1 8,3 0,73 7,7 11 0,6 437 Κωνςταντίνοσ_Α Σςιάντοσ Αχίλλειο 27, C 8, ,7 1,4 2 0,75 7,6 7 7,5 2 1,1 5,1 0,8 438 Κωνςταντίνοσ_Β Σςιάντοσ Αχίλλειο 18, C 8, ,1 1,1 2 0,67 8 6,9 11 2,2 1,4 5,6 0,9 439 Κωνςταντίνοσ_Β Σςιάντοσ Αχίλλειο 19, C 8, ,6 1,4 2 0,66 9,1 8,3 8,3 1,8 1,3 5,4 0,7 440 Κωνςταντίνοσ_Β Σςικόπουλοσ Νίκθ 64, CL 8, ,1 1,5 10 1,5 6,2 9,6 8,4 1,2 0,85 4,2 0,5 441 Θεόδωροσ Σςικόπουλοσ Α Νίκθ 33, C ,4 1,8 12 0,61 5,6 11 5,6 1,2 0,99 4,5 0,2 442 Θεόδωροσ Σςινοφλθσ Νικόλαοσ Α Χάλκθ 32, SCL 8, ,5 30 1,7 7,4 8 8,9 1,7 2,1 9,8 1,6 443 Σςιοφπρασ Χάλκθ 17, CL 7, , ,46 4,8 2,1 6,2 1,5 1,2 5,7 0,8 444 Ακανάςιοσ_Μ Σςιοφπρασ Χάλκθ 46, SL 8, ,3 1,3 38 1,2 8,1 9,1 7,5 1,4 0, Ακανάςιοσ_Μ Σςιοφπρασ Χάλκθ 15, SCL ,9 1, ,9 7,8 6,3 1,5 0, ,3 446 Ακανάςιοσ_Μ Σςιοφπρασ Χάλκθ 18, C ,3 1, , ,9 1,3 5,1 2,1 447 Ακανάςιοσ_Μ Σςιοφτςιοσ Νζο Περιβόλι 20, CL 8, ,4 4, ,9 1,2 0,66 1,5 5,4 0,3 448 Ιωάννθσ_Γ Σςιοφτςιοσ Νζο Περιβόλι 43, CL 8, ,4 4, ,9 1,2 0,66 1,5 5,4 0,3 449 Ιωάννθσ_Γ Σςιοφτςιοσ Νζο Περιβόλι 37, CL 8, ,4 4, ,9 1,2 0,66 1,5 5,4 0,3 450 Ιωάννθσ_Γ Σςιοφτςιοσ Νζο Περιβόλι 46, C 8, ,1 5,8 1,1 5,2 10 3,6 1,4 0,87 5,7 0,7 Ιωάννθσ_Γ -62-

63 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 451 Σςιριμόνασ Βαμβακοφ 59, C ,7 3,7 1 5,1 9,1 2,6 1 0,96 2,9 0,3 452 Ακανάςιοσ_Ν Σςιριμόνασ Βαμβακοφ 20, C ,4 21 0,66 8,3 7,4 9,2 1,4 0,85 6,7 0,4 453 Ακανάςιοσ_Ν Σςιριμόνασ Βαμβακοφ 20, C ,4 10 0,92 6,8 8,8 6,6 1,1 0,67 3,5 0,3 454 Ακανάςιοσ_Ν Σςιτςώνθσ Ιωάννθσ_ Κάμποσ 22, C ,1 1, ,9 12 1,7 1,2 4, Σςιτςώνθσ Ιωάννθσ_ Κραννώνα Κάμποσ 15, C 8, ,3 1, ,4 9,2 1,5 1,5 4,3 0,7 456 Σςιτςώνθσ Ιωάννθσ_ Κραννώνα Κάμποσ 39, C 8, ,2 1,6 4 0, ,3 11 1,5 1,2 4,4 0,7 457 Σςιτςώνθσ Ιωάννθσ_ Κραννώνα Κάμποσ 42, C 7, ,1 1,8 2 0, ,8 1,1 4,5 0,7 458 Σςιτςώνθσ Ιωάννθσ_ Κραννώνα Κάμποσ 87, C 7, , ,87 8, ,8 1,8 11 1,2 459 Σςιτςώνθσ Ιωάννθσ_ Κραννώνα Κάμποσ 37, C ,5 1,8 2 0,78 4,9 6,6 7,4 1,1 1,2 4,8 0,4 460 Σςουβάρασ Κραννώνα Μελία 23, C 8, ,4 2,1 7,7 1,3 7,9 6,4 2,4 0,74 0,38 2,9 1,4 461 Δθμιτριοσ Φιτιλισ Νίκαια 41, CL 8, ,4 10 0,87 5, ,92 1,8 7,8 0,7 462 Κωςταντίνοσ_Β Φιτιλισ Νίκαια 18, C 7, ,8 11 0,88 7,8 18 6,8 1,2 1,2 9,4 0,9 463 Κωςταντίνοσ_Β Φιτιλισ Νίκαια 37, C 8, ,8 6,2 1,1 9,7 12 7,1 1,2 0,97 6,8 1,3 464 Κωςταντίνοσ_Β Φιτιλισ Νίκαια 90, CL 7, ,4 33 1,1 5, ,4 0,82 8,8 1,2 465 Κωςταντίνοσ_Β Φιτιλισ Νίκαια 24, CL 8, ,2 6 0, ,8 0,74 0,89 5,2 0,6 466 Κωςταντίνοσ_Β Φτάκασ Ακανάςιοσ Μοςχοχώρι 35, C 8, , , ,5 1,1 0,38 5,3 0,6 467 Φτάκασ Ακανάςιοσ Μοςχοχώρι 45, C 8, ,2 0,9 4 0, ,5 0,9 6,1 0,7 468 Φτάκασ Ακανάςιοσ Μοςχοχώρι 24, C 8, ,7 1,5 4 0,62 3,8 16 4,5 0,79 0,53 5,5 0,7 469 Φτάκασ Ακανάςιοσ Μοςχοχώρι 34, C 8, ,7 2,5 2 1,5 4,7 6,8 7,7 1,8 0,46 7,2 0,6 470 Φτάκασ Δθμιτριοσ Μοςχοχώρι 31, SCL 8, ,6 1,8 4,9 1, ,6 1,5 1,3 6,1 0,9 471 Φτάκασ Δθμιτριοσ Μοςχοχώρι 19, C 7, ,4 1,7 7,5 0,92 3, ,8 0,61 4,7 0,5 472 Χαρμάνθσ Γλαφκθ 26, C 8, ,2 18 1,3 8,4 7,9 1,1 473 Γεώργιοσ_Δ Χαρμάνθσ Χριςτοσ Γλαφκθ 45, C 8, ,4 8,2 1,2 8 3,6 1,9 474 Χατηόπουλοσ Άγιοσ 22, C 8, ,4 2,7 10 0,78 4,4 6,9 2,7 0,85 0,94 2,6 0,1 475 Ιωάννθσ Χατηόπουλοσ Κ Κωνςταντίνοσ Νίκθ 24, L 8, ,9 1,4 2 0,26 4,4 13 4,8 0,96 0,79 5,3 0,4 πφροσ_ι -63-

64 Άμμορ Άπγιλορ Ιλύρ Υαπακηηπιζμόρ Οπγανική Οςζία P (Olsen) Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ ΔΚΣΑΗ (ζηπ) ph H 2 O (1:1) E.C. 25 o C Ιζοδύναμο CaCO 3 Ανηαλλάξιμα καη. ΝΟ 3ˉ Γιαθέζιμα ισν. (DTPA) Κ + Mg ++ Fe Cu Zn Mn B (%) (μs/cm) (%) ppm (meq/100g εδ.) (ppm) 476 Χατηόπουλοσ Νίκθ 34, C 8, ,6 1,4 2 0,4 8,4 23 6,7 1,5 0,62 1,5 0,7 477 πφροσ_ι Χατηόπουλοσ Νίκθ 25, C 8, ,4 1,5 4 0, ,1 13 2,1 0,68 2,4 1,2 478 πφροσ_ι Χατηόπουλοσ ωτιριο 17, CL 8, ,4 0,89 9,4 0,49 7,2 7,8 9,2 1,8 0,87 4 0,9 479 Χριςτοσ_Π Χατηόπουλοσ ωτιριο 36, CL 8, ,4 0,89 9,4 0,49 7,2 7,8 9,2 1,8 0,87 4 0,9 480 Χριςτοσ_Π Χατηόπουλοσ ωτιριο 54, C 8, ,6 14 1,3 7,2 15 6,9 1,4 0,78 4, Χριςτοσ_Π Χατηόπουλοσ ωτιριο 48, C 8, ,3 1,7 9,5 0, ,6 1,1 1 6,3 1,3 482 Χριςτοσ_Π Χατηόπουλοσ ωτιριο 18, C 8, ,1 2,1 7,7 1,2 11 4,9 2,7 0,6 1,3 7 0,6 483 Χριςτοσ_Π Χριςτοδοφλου Μζλιςςα 32, C 8, , ,67 6,8 11 6,6 1,2 1 3,5 0,8 484 Κωνςταντίνοσ_Δ Χριςτοδοφλου Μζλιςςα 30, C 8, ,4 1,9 5 0,64 7,4 11 7,1 1,4 1,2 2,7 0,4 485 Κωνςταντίνοσ_Δ Χρυςόπουλοσ Μεγάλο 35, C 8, ,6 5,4 0,92 8,5 2,3 0,5 486 Ανδρζασ_Β Ψαράσ Αντώνιοσ_Α Ευρίδιο Αχίλλειο 30, C 8, ,9 1,3 9,9 0, ,8 17 2,6 0,54 3,2 0,3 487 Ψαράσ Αντώνιοσ_Α Αχίλλειο 32, CL 8, ,6 3,8 0, ,3 1,3 1 5,8 0,5 488 Ψαράσ Αντώνιοσ_Α Αχίλλειο 17, L 8, ,9 8,3 0,97 4,3 3,3 5,4 1,2 1,2 6,5 0,7 489 Ψαρισ Κωνςταντίνοσ Μεγάλο Ευρίδιο 25, C 8, ,5 1,1 2 0,92 6,6 3,9 12 1,7 0,87 6,7 0,1-64-

65 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ V ΠΙΝΑΚΕ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΒΑΡΕΨΝ ΜΕΣΑΛΨΝ ΣΑ ΕΔΑΥΗ

66 Φεςδο-ολικέρ μοπθέρ μεηάλλων Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΧΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ Pb Cu Cd Cr Ni Zn (mg/kg εδ.) 1 Πουλαράκθσ Ευςτάκιοσ Γ Φάρςαλα <0, Πατςιοφρασ Βαςίλειοσ Κ Κατωχώρι 9,5 44 <0, Αργφρθσ Ακανάςιοσ_Δ Φάρςαλα 9,0 28 <0, Μπόγκασ Δθμιτριοσ_Κ Βαςιλι 5,7 40 <0, Ακαναςόπουλοσ Δθμιτριοσ_Γ Φάρςαλα 3,5 16 <0, Σςιτςώνθσ Ιωάννθσ_ Κάμποσ <0, Σςαγγάρθσ Αχιλλζασ_Κ Κραννώνα Αρμζνιο 7,2 23 <0, Κζμμοσ ταμάτθσ_μ Νίκθ 8,7 30 <0, Παρλάντηασ Απόςτολοσ_Γ Ζάππειο <0, Κωςτερζλοσ Παναγιώτθσ Λάριςα <0, Μπακόπουλοσ Ιωάννθσ_Φ Αχίλλειο 9,1 26 <0, Μθτρακοφλθσ Δθμιτριοσ_Ε Κυπαριςία <0, Ντάτςιοσ Γεώργιοσ_Σ Νίκθ 9,7 33 <0, Γεροςτζργιοσ Ροδία 4,4 13 <0, Κωνςταντίνοσ_Δ ουλιώτθσ Χριςτοσ_Λ Χάλκθ 7,9 6,1 <0, ουλιώτθσ Χριςτοσ_Λ Χάλκθ 8,6 24 <0, Κωςτοφλθσ Πάτροκλοσ Χάλκθ <0, Παπακεοχάρθσ Αχιλλζασ_Α Χάλκθ 5,7 36 <0, Κουτςαμπζλασ Ακανάςιοσ_Χ Χάλκθ 8,5 34 <0, ΝικολαίδθσΒαςίλειοσ Φάρςαλα 9,8 20 <0, Παπαγιανοφλθσ Γεώργιοσ_Θ Γλαφκθ <0, Κουτςαφτοφλθσ Μενζλαοσ_Ι Γλαφκθ 8,7 16 <0, Νικολόπουλοσ Γεώργιοσ_ Δίλοφο 18 5,0 <0, Σςιάντοσ Κωνςταντίνοσ_Α Ανωχόρι <0, Κυρίτςθσ Νικόλαοσ_Β Φάρςαλα <0, Αραμπατηισ Κωνςταντίνοσ_Χ Βαςιλικά 9,0 34 <0, Σςινοφλθσ Νικόλαοσ Χάλκθ 16 7,1 <0, Πολυηοσ Δθμιτριοσ_Ν Περίβλεπτο <0, <0, Μιχαλοφλθ Ανκι_Α Χάλκθ <0, Γκαραγκοφνθσ Δθμιτριοσ_Β Ζάππειο <0, Γκουνταρόπουλοσ Κρινθ 7,4 32 <0, Απόςτολοσ_ Παναγοφλθσ Κωνςταντίνοσ_Β Νίκαια 9,3 14 <0, Μπάνταλοσ Παναγιώτθσ_Μ Κιλλελζρ <0, Κουτςογιάννθσ Χριςτοσ_Κ Κάμποσ <0,

67 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ VΙ ΠΙΝΑΚΕ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ Ε ΔΕΙΓΜΑΣΑ ΥΤΛΛΨΝ -67-

68 Μακποθπεπηικά Ισνοζηοισεία Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ N* P K Ca Mg Fe Mn Zn Cu B (%) (mg/kg ) 1 ΚΑΣΙΑΒΡΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟ Άμπελοσ 3,1 0,1 0,5 3,1 2, ΚΟΤΚΟΤΘΑΚΗ ταυρόσ 3,46 0,26 1,05 6,64 1, ΑΘΑΝΑΙΟ ΡΟΤΜΠΑ ΘΩΜΑ Νεράιδα 4,13 0,21 2,33 5,75 0, ΕΛΒΑΝΙΔΗ ΝΙΚΟΛΑΟ Φάρςαλα 3,22 0,17 1,26 4,59 1, ΠΟΤΛΑΡΑΚΗ Φάρςαλα 2,62 0,16 1,08 5,09 2, ΕΤΣΑΘΙΟ ΓΑΛΑΝΙΣΑ ΚΩΝ/ΝΟ Λζυκθ 3,12 0,26 1,13 7,26 1, ΑΛΕΞΙΟΤ ΩΣΗΡΙΟ Φάρςαλα 3,42 0,13 1,51 4,84 0, ΔΗΜΑΚΟΠΟΤΛΟ Κατωχώρι 3,84 0,28 1,88 6,24 1, ΠΤΡΟ ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΤΛΟ Ανωχόρι 3,06 0,25 1,5 6,07 1, ΜΙΛΣΙΑΔΗ ΔΟΤΛΚΙΑΡΟΓΛΟΤ Πυργάκια 3,51 0,23 1,13 3,79 3, ΑΒΒΑ ΑΛΕΞΟΓΛΟΤ ΚΤΡΙΑΚΟ Άγιοσ 3,03 0,15 0,83 4,43 1, ΑΡΓΤΡΗ ΑΘΑΝΑΙΟ Γεώργιοσ Φάρςαλα 2,75 0,17 0,64 6,74 2, ΜΠΟΓΚΑ ΔΗΜΗΣΡΙΟ Βαςιλι 3,16 0,24 0,97 6,56 1, ΑΘΑΝΑΟΠΟΤΛΟ Φάρςαλα 2,36 0,23 0,88 5,16 1, ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΟΤΦΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟ Αγία Σριάδα 4,42 0,21 2,31 4,99 1, ΚΑΟΤΝΑ ΙΩΑΝΝΗ Ζάππειο 3,37 0,17 1,74 4,36 1, ΑΡΧΟΝΣΟΠΟΤΛΟ Νίκθ 2,75 0,17 0,83 4,02 4, ΚΩΝ/ΝΟ ΜΠΟΤΛΟΤΣΟ Φάρςαλα 3,19 0,18 0,93 6,11 1, ΧΡΗΣΟ ΚΕΜΜΟ ΣΑΜΑΣΗ Νίκθ 2,51 0,19 1,04 5,17 2, ΚΕΜΜΟ ΣΑΜΑΣΗ Νίκθ 3,08 0,13 0,82 5,16 2, ΨΑΡΡΗ Μεγάλο 3,48 0,12 1,79 5,63 1, ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΠΑΡΛΑΝΣΖΑ Ευρίδιο Ζάππειο 2,46 0,14 0,91 5,02 2, ΑΠΟΣΟΛΟ ΚΩΣΑΡΕΛΟ Λάριςα 3,68 0,16 2,56 4,41 1, ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ ΜΗΣΡΑΚΟΤΛΗ Κυπαριςία 2,75 0,16 0,93 4,8 1, , ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΓΚΕΜΑ ΔΗΜΗΣΡΙΟ Κιλλελζρ 2,56 0,14 1,18 4,43 1, ΣΑΙΟ ΣΕΦΑΝΟ ωτιριο 2,49 0,16 0,92 5,14 3, ΓΕΡΟΣΕΡΓΙΟ Ροδία 2,91 0,26 0,86 5,9 1, ΚΩΝ/ΝΟ ΟΤΛΙΩΣΗ ΧΡΗΣΟ Χάλκθ 4,2 0,23 1,24 4,12 2, ΚΩΣΟΤΛΗ Χάλκθ 2,86 0,14 1,05 4,6 1, ΠΑΣΡΟΚΛΟ ΜΠΑΖΟΤΛΗ Χάλκθ 3,61 0,16 0,87 4,78 1, , ΕΤΑΓΓΕΛΟ ΠΑΠΑΘΕΟΧΑΡΗ Χάλκθ 2,58 0,19 1,12 4,17 1, ΑΧΙΛΛΕΑ ΣΙΟΤΠΡΑ ΑΘΑΝΑΙΟ Χάλκθ 3,38 0,17 1,91 4,13 1, , ΚΟΤΣΑΜΠΕΛΑ Χάλκθ 2,5 0,19 1,69 5,19 1, ΑΘΑΝΑΙΟ ΡΙΣΟΤΔΗ ΜΑΡΙΝΟ τακμόσ 3,71 0,15 1,1 5,56 1, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ ΒΑΙΛΕΙΟ Φάρςαλα 3,17 0,27 0,77 5,08 2, ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΤΛΗ Γλαφκθ 3,55 0,31 1,66 4,79 3, ΓΕΩΡΓΙΟ ΚΟΤΣΑΦΣΟΤΛΗ Γλαφκθ 2,3 0,1 0,88 3,8 2, ΑΝΣΩΝΙΟ ΝΙΚΟΛΟΠΟΤΛΟ Δίλοφο 3,29 0,18 0,7 7,16 1, ΓΕΩΡΓΙΟ ηελ ηνκάηα αγξνύ ε δεηγκαηνιεςία γίλεηαη ζην κέζνλ ηεο αλζνθνξίαο ζηα ζύλζεηα θύιια δίπια ή θάησ από ηνλ θνξπθαίν ζηαπξό (αξηζκόο θύιισλ 20), *N =Total N (LECO.) -68-

69 Μακποθπεπηικά Ισνοζηοισεία Α/Α ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΟΤ ΣΟΠΟΘΔΙΑ N* P K Ca Mg Fe Mn Zn Cu B (%) (mg/kg ) 39 ΚΑΡΒΟΤΝΗ ΓΕΩΡΓΙΟ Αμπελιά 4,21 0,27 3,09 4,52 1, ΚΤΡΙΣΗ ΝΙΚΟΛΑΟ Φάρςαλα 3,92 0,23 3,31 5,71 1, ΑΡΧΟΝΣΗ ΒΑΙΛΕΙΟ Βαςιλικά 3,95 0,2 1,27 6,14 1, ΠΑΡΛΑΝΣΖΑ Ζάππειο 2,48 0,16 0,96 5,01 2, ΑΠΟΣΟΛΟ ΣΖΙΟΣΖΙΟ ΚΩΝ/ΝΟ Γλαφκθ 2,86 0,18 0,97 4,34 3, ΜΑΓΑΛΙΟ ΒΑΪΟ 3,89 0,2 1,63 3,87 1, ΠΙΠΕΡΙΣΖΗ ΙΩΑΝΝΗ 2,9 0,13 1,28 5,41 1, ΔΡΟΟ ΧΡΗΣΟ 4,03 0,2 1,58 4,74 1, ΓΚΑΡΑΓΚΟΤΝΗ Ζάππειο 2,32 0,15 1,31 5,51 1, ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΓΚΟΤΝΣΑΡΟΠΟΤΛΟ Κρινθ 4,03 0,18 1,86 4,35 1, ΠΡΟΜΙΣΗ ιτόχωρο 3,58 0,21 1,52 5,9 1, ΝΙΚΟΛΑΟ ΝΑΝΟΤΛΗ ΧΡΗΣΟ Λάριςα 3,84 0,2 1,54 3,72 2, ΚΟΤΣΟΓΙΑΝΝΗ Κάμποσ 2,87 0,17 1,16 4,79 1, ΧΡΗΣΟ ΜΠΑΝΣΕΛΑ Μελιςςοχώρι 4,03 0,23 1,6 2,35 3, ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΚΑΚΑΗ ΣΕΦΑΝΟ ωτιριο 3,25 0,2 2,09 3,97 3, ηελ ηνκάηα αγξνύ ε δεηγκαηνιεςία γίλεηαη ζην κέζνλ ηεο αλζνθνξίαο ζηα ζύλζεηα θύιια δίπια ή θάησ από ηνλ θνξπθαίν ζηαπξό (αξηζκόο θύιισλ 20), *N =Total N (LECO.) -69-

70 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ VIΙ ΠΙΝΑΚΕ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΨΝ ΑΝΑΛΤΕΨΝ ΝΕΡΨΝ -70-

71 Π ΙΝΑΚΑ 1 ( ζςν έσε ια ζηη ν ε πόμενη ζελίδα). ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣ Α Α ΝΑΛ ΤΔΧΝ ΤΓ ΑΣΧΝ ΑΡΓ Δ Τ Η A/A ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΔΡΙΟΥΗ ph L 25 1 (μs/cm) 25 o C meq/l Κ Α Σ Ι Ο Ν Σ Α Α Ν Ι Ο Ν Σ Α Na + Κ + Ca ++ Mg ++ Cl - NO 3 - SO 4 = HCO 3 - CO 3 = S.A.R. 2 1 ΚΟΤΣΑΜΠΕΛΑ ΑΘΑΝΑΙΟ ΧΑΛΚΗ 7, ,2 0,1 2,96 4,51 2,3 0,81 0,11 6,5 0 1,14 2 ΡΟΤΜΠΑ ΘΩΜΑ ΜΕΡΑΪΔΑ 7, ,7 0 5,9 1,81 2,2 1,15 0, ,87 3 ΚΟΤΣΟΓΙΑΝΝΗ ΧΡΗΣΟ ΚΑΜΠΟ 7, ,5 0 3,35 3,87 1,7 0,69 0,16 6,2 0 0,79 4 ΨΑΡΡΗ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΤΤΔΡΙΟ 7, ,4 0 4,09 4,64 2,4 0,98 0,17 7,6 0 1,15 5 ΓΑΛΑΝΙΣΑ ΚΩΝ/ΝΟ ΛΕΤΚΗ ΚΑΡΔΙΣΑ 7, ,2 0 4,27 4,47 1,5 0,08 0,17 8,2 0 0,57 6 ΚΕΜΜΟ ΣΑΜΑΣΗ ΝΙΚΗ 7, ,4 0,1 2,02 10,2 4 1,69 0,42 12,5 0 2,59 7 ΚΑΡΒΟΤΝΗ ΓΕΩΡΓΙΟ ΑΜΠΕΛΙΑ 7, ,5 0 5,26 3,38 2 1,84 0, ,72 8 ΚΤΡΙΣΗ ΝΙΚΟΛΑΟ ΦΑΡΑΛΑ 7, ,4 0 3,54 4,33 2,2 1,21 0,08 6,8 0 1,21 9 ΕΛΒΑΝΙΔΗ ΝΙΚΟΛΑΟ ΠΤΡΓΑΚΙΑ 7, ,1 0 3,38 4,03 1,9 0,69 0,34 6,6 0 1,09 10 ΠΟΤΛΑΡΑΚΗ ΕΤΣΑΘΙΟ ΦΑΡΑΛΑ 7, ,5 0 3,46 4,46 1,9 0,74 0,2 7,6 0 1,25 11 ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ ΒΑΙΛΕΙΟ ΠΤΡΓΑΚΙΑ 7, ,4 0 3,11 4 2,3 0,77 0,07 6,4 0 1,28 12 ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΣΤΛΙΑΝΟ ΒΑΙΛΗ 7, ,2 0 4,53 4 2,4 1,63 0,12 6,6 0 1,07 13 ΟΤΛΙΩΣΗ ΧΡΗΣΟ ΕΛΕΤΘΕΡΙΟ 8, ,8 0,1 3,48 2,96 2,3 0,06 1,19 5,8 0 1,56 14 ΑΘΑΝΑΟΠΟΤΛΟ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΦΑΡΑΛΑ 7, ,6 0 5,84 3,02 2,2 1,65 0,65 5,8 0,2 0,76 15 ΡΙΣΟΤΔΗ ΜΑΡΙΝΟ ΖΩΟΔΟΧΟ ΠΗΓΗ 7, ,5 0 5,69 6,43 3,2 4,03 0,72 5,7 0 0,61 16 ΠΑΡΛΑΝΣΖΑ ΑΠΟΣΟΛΟ ΖΑΠΠΕΙΟ 7, ,1 0 4,67 4,49 2,5 1,71 0,28 7,8 0 1,45 1 Δηδηθή Ηιεθηξηθή Αγσγηκόηεηα (L 25 ) 2 S.A.R. = Sodium Absorption Ratio (Λόγνο αληαιιάμηµνπ λαηξίνπ) -71-

72 Π ΙΝΑΚΑ 1 (ςνέσεια). ΑΠΟΣΔΛΔΜ Α Σ Α ΑΝΑΛ Τ ΔΧΝ ΤΓΑΣΧΝ Α ΡΓΔΤΗ A/A ΚΑΣΗΓΟΡΙΑ ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΠΡΟ ΑΡΓΔΤΗ ΒΑΡΔΑ ΜΔΣΑΛΛΑ (mg/l) ΑΛΑΣΟΣΗΣΑ ΑΛΚΑΛΙΚΟΣΗΣΑ R.S.C. 3 Cr Cd Cu Ni Pb Zn Fe mg/l 1 C3 S1 <1.25 0, ,0045 0, C2 S1 < , C3 S1 < , , C3 S1 < , C3 S1 <1.25 0, ,0049 0, C3 S1 < ,0275 0, ,0373 0, C3 S1 < , C3 S1 <1.25 0, , C2 S1 < , , C3 S1 < ,0028 0, C3 S1 < , C3 S1 < , C3 S1 <1.25 0, , , C3 S1 < , C3 S1 < ,0075 0, ,0043 0, C3 S1 < , * Γελ ππνινγίδεηαη (εμαηηίαο ηνπ πςεινύ RSC) 3 R.S.C. = Residual Sodium Carbonate (Τπνιεηµµαηηθό Αλζξαθηθό Νάηξην) -72-

73 Π ΙΝΑΚΑ 1 ( ζςν έσε ια ζηη ν ε πόμενη ζελίδα). ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣ Α Α ΝΑΛ ΤΔΧΝ ΤΓ ΑΣΧΝ ΑΡΓ Δ Τ Η A/A ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΔΡΙΟΥΗ ph L 25 1 (μs/cm) 25 o C meq/l Κ Α Σ Ι Ο Ν Σ Α Α Ν Ι Ο Ν Σ Α Na + Κ + Ca ++ Mg ++ Cl - NO 3 - SO 4 = HCO 3 - CO 3 = S.A.R ΠΑΠΑΘΕΟΧΑΡΗ ΑΧΙΛΛΕΑ ΧΑΛΚΗ 7, ,7 0,1 1,43 2,81 2 0,08 0,13 4,6 0,2 1,85 18 ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΤΛΟ ΜΙΛΣΙΑΔΗ ΚΑΣΩΧΩΡΙ 7, ,8 0 4,42 2,57 1,4 0,5 0,11 5,8 0 0,43 19 ΜΑΓΑΛΙΟ ΒΑΪΟ ΚΡΗΝΗ 7, ,6 0 4,89 3,57 2,2 1,65 0, ,78 20 ΔΟΤΛΚΙΑΡΟΓΛΟΤ ΑΒΒΑ ΠΤΡΓΑΚΙΑ 7, ,1 0 3,12 6,61 2,4 1,65 0,2 7,6 0 0,94 21 ΝΙΚΟΛΟΠΟΤΛΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΑΧΙΛΛΕΙΟ ΦΑΡΑΛΩΝ 7, ,83 3,45 1,5 0,5 0,09 5,2 0 0,56 22 ΓΚΕΜΑ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΚΙΛΕΛΕΡ 7, ,4 0,4 1,75 3,14 1,8 0,31 0,2 5,4 0 1,54 23 ΑΡΧΟΝΣΗ ΒΑΙΛΕΙΟ ΒΑΙΛΙΚΑ 7, ,2 0 2,92 4,33 1,6 0,08 0,18 6,6 0 0,63 24 ΓΚΑΡΑΓΚΟΤΝΗ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΖΑΠΠΕΙΟ 7, ,8 0 3,46 4,41 2,8 1,53 0,18 7,2 0 1,92 25 ΑΡΓΤΡΗ ΑΘΑΝΑΙΟ ΔΑΟΛΟΦΟ 7, ,9 0,1 2,71 4,31 2,4 0,08 0,19 7,3 0 1,55 26 ΚΟΤΣΑΦΣΟΤΛΗ ΑΝΣΩΝΙΟ ΓΛΑΤΚΗ 7, ,1 2,96 3, ,1 1,8 6,8 0 7,31 27 ΜΠΑΝΣΕΛΑ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΜΕΛΙΟΧΩΡΙ 7, ,3 0 4,57 3,51 1,2 0,68 0,73 6,8 0 0,65 28 ΚΕΜΜΟ ΣΑΜΑΣΗ ΝΙΚΗ 7, ,2 0 2,49 2,35 1,2 0,08 0,11 4,5 0,2 0,77 29 ΚΟΤΚΟΤΘΑΚΗ ΑΘΑΝΑΙΟ ΠΟΛΤΝΕΡΙ 7, ,6 3,43 2 0,32 0,33 6,4 0 1,73 30 ΓΕΡΟΣΕΡΓΙΟ ΚΩΝ/ΝΟ ΡΟΔΙΑ 7, ,8 0,1 3 1,96 1,2 0,5 0, ,51 31 ΣΙΟΤΠΡΑ ΑΘΑΝΑΙΟ ΧΑΛΚΗ 7, ,6 0,1 3,37 3,78 2 0,19 2,32 7,3 0 2,43 32 ΜΠΟΓΚΑ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΒΑΙΛΗ ,98 2,39 1,6 0,73 0,29 5,8 0 0,52 33 ΑΛΕΞΟΓΛΟΤ ΚΤΡΙΑΚΟ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΦΑΡΑΛΩΝ 7, ,8 0 3,66 2,34 1,2 0,32 0,09 6,2 0 1,04 34 ΝΣΑΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΝΙΚΗ 7, ,8 0 1,92 4,15 1,5 0,32 0, ,03 35 ΜΠΑΝΣΑΛΟ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ ΚΙΛΕΛΕΡ 7, ,4 0 1,65 2,6 2 0,15 0,14 4,2 0,2 1,65-73-

74 Π ΙΝΑΚΑ 1 (ςνέσεια). ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΑΝΑΛ Τ ΔΧΝ ΤΓΑΣΧΝ Α ΡΓΔΤΗ A/A ΚΑΣΗΓΟΡΙΑ ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΠΡΟ ΑΡΓΔΤΗ ΒΑΡΔΑ ΜΔΣΑΛΛΑ (mg/l) ΑΛΑΣΟΣΗΣΑ ΑΛΚΑΛΙΚΟΣΗΣΑ R.S.C. 3 Cr Cd Cu Ni Pb Zn Fe mg/l 17 C2 S1 < , , C2 S1 < , ,0028 0, C3 S1 < , C3 S1 < , C2 S1 < , , C2 S1 <1.25 0, , C3 S1 < , C3 S1 < ,0801 0, , C3 S1 < , C3 S1 <1.25 0, , C3 S1 < , C2 S1 < , , C2 S1 < ,0079 0, , C2 S1 < , C2 S1 < , C2 S1 < , C2 S1 < , , C2 S1 < ,0061 0, ,0156 0, C2 S1 < ,0025 0, ,0188 0,

75 Π ΙΝΑΚΑ 1 ( ζςν έσε ια ζηη ν ε πόμενη ζελίδα). ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣ Α Α ΝΑΛ ΤΔΧΝ ΤΓ ΑΣΧΝ ΑΡΓ Δ Τ Η A/A ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΔΡΙΟΥΗ ph L 25 1 (μs/cm) 25 o C meq/l Κ Α Σ Ι Ο Ν Σ Α Α Ν Ι Ο Ν Σ Α Na + Κ + Ca ++ Mg ++ Cl - NO 3 - SO 4 = HCO 3 - CO 3 = S.A.R ΠΑΠΑΘΕΟΧΑΡΗ ΑΧΙΛΛΕΑ ΧΑΛΚΗ 7, ,7 0,1 1,43 2,81 2 0,08 0,13 4,6 0,2 1,85 37 ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΤΛΟ ΜΙΛΣΙΑΔΗ ΚΑΣΩΧΩΡΙ 7, ,8 0 4,42 2,57 1,4 0,5 0,11 5,8 0 0,43 38 ΜΑΓΑΛΙΟ ΒΑΪΟ ΚΡΗΝΗ 7, ,6 0 4,89 3,57 2,2 1,65 0, ,78 39 ΔΟΤΛΚΙΑΡΟΓΛΟΤ ΑΒΒΑ ΠΤΡΓΑΚΙΑ 7, ,1 0 3,12 6,61 2,4 1,65 0,2 7,6 0 0,94 40 ΝΙΚΟΛΟΠΟΤΛΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΑΧΙΛΛΕΙΟ ΦΑΡΑΛΩΝ 7, ,83 3,45 1,5 0,5 0,09 5,2 0 0,56 41 ΓΚΕΜΑ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΚΙΛΕΛΕΡ 7, ,4 0,4 1,75 3,14 1,8 0,31 0,2 5,4 0 1,54 42 ΑΡΧΟΝΣΗ ΒΑΙΛΕΙΟ ΒΑΙΛΙΚΑ 7, ,2 0 2,92 4,33 1,6 0,08 0,18 6,6 0 0,63 43 ΓΚΑΡΑΓΚΟΤΝΗ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΖΑΠΠΕΙΟ 7, ,8 0 3,46 4,41 2,8 1,53 0,18 7,2 0 1,92 44 ΑΡΓΤΡΗ ΑΘΑΝΑΙΟ ΔΑΟΛΟΦΟ 7, ,9 0,1 2,71 4,31 2,4 0,08 0,19 7,3 0 1,55 45 ΚΟΤΣΑΦΣΟΤΛΗ ΑΝΣΩΝΙΟ ΓΛΑΤΚΗ 7, ,1 2,96 3, ,1 1,8 6,8 0 7,31 46 ΜΠΑΝΣΕΛΑ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΜΕΛΙΟΧΩΡΙ 7, ,3 0 4,57 3,51 1,2 0,68 0,73 6,8 0 0,65 47 ΚΕΜΜΟ ΣΑΜΑΣΗ ΝΙΚΗ 7, ,2 0 2,49 2,35 1,2 0,08 0,11 4,5 0,2 0,77 48 ΚΟΤΚΟΤΘΑΚΗ ΑΘΑΝΑΙΟ ΠΟΛΤΝΕΡΙ 7, ,6 3,43 2 0,32 0,33 6,4 0 1,73 49 ΓΕΡΟΣΕΡΓΙΟ ΚΩΝ/ΝΟ ΡΟΔΙΑ 7, ,8 0,1 3 1,96 1,2 0,5 0, ,51 50 ΣΙΟΤΠΡΑ ΑΘΑΝΑΙΟ ΧΑΛΚΗ 7, ,6 0,1 3,37 3,78 2 0,19 2,32 7,3 0 2,43 51 ΜΠΟΓΚΑ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΒΑΙΛΗ ,98 2,39 1,6 0,73 0,29 5,8 0 0,52 52 ΑΛΕΞΟΓΛΟΤ ΚΤΡΙΑΚΟ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΦΑΡΑΛΩΝ 7, ,8 0 3,66 2,34 1,2 0,32 0,09 6,2 0 1,04 53 ΝΣΑΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΝΙΚΗ 7, ,8 0 1,92 4,15 1,5 0,32 0, ,03 54 ΜΠΑΝΣΑΛΟ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ ΚΙΛΕΛΕΡ 7, ,4 0 1,65 2,6 2 0,15 0,14 4,2 0,2 1,65-75-

76 Μεπικά από ηα όπια ηιμών ph: (ph=1-7) (ph=7-14) (ph=7.0) Όμηλν Αιθαιηθό Οπδέηεξν Διδική Ηλεκηπική Αγωγιμόηηηα (L 25 ): Δμεηάδεηαη ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ S.A.R. (από ην ζρεηηθό δηάγξακκα) κmhos/cm (micromhos/cm)=κs/cm (SI) Γεληθά θαη ζε ζπλδπαζκό κε ζπγθέληξσζε αιάησλ L 25 <250 micromhos/cm θίλδπλνο αιαηώζεσο κηθξόο L 25 = micromhos/cm...κέζνο L 25 = micromhos/cm...κεγάινο L 25 =>2250 micromhos/cm...πνιύ κεγάινο Λόγορ ανηαλλαξίµος ναηπίος (S.A.R. = Sodium Absorption Ratio): θαηεγνξία 1 Σηκή S.A.R. <10, θαηεγνξία 2 Σηκή S.A.R θαηεγνξία 3 Σηκή S.A.R θαηεγνξία 4 Σηκή S.A.R. > 26 θίλδπλνο Να κηθξόο θίλδπλνο Να κέζνο θίλδπλνο Να κεγάινο θίλδπλνο Να πνιύ κεγάινο -76-

77 Κίνδςνορ αλαηόηηηαρ: Καηεγνξία Αιαηόηεηαο C 1: Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε όιεο ηηο θαιιηέξγεηεο θαη όια ηα εδάθε Καηεγνξία Αιαηόηεηαο C 2: Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα άξδεπζε θπηώλ κέηξηα αλζεθηηθώλ ζε άιαηα (όπσο θαη ε ηνκάηα) θαη όια ηα εδάθε ηα νπνία ζα πξέπεη νπσζδήπνηε λα ζηξαγγίδνπλ (κέζεο - ηαρείαο πδαηνπεξαηόηεηαο) Καηεγνξία Αιαηόηεηαο C 3: Γε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε εδάθε κε θαθή ζηξάγγηζε θαη αλεπαξθή έθπιπζε. Υξεζηκνπνηείηαη κόλν ζε θπηά αλζεθηηθά ζε άιαηα. Καηεγνξία Αιαηόηεηαο C 4: Αθαηάιιειν λεξό γηα άξδεπζε εμαηηίαο ηεο κεγάιεο πεξηεθηηθόηεηαο ζε άιαηα αθόκε θαη ζε θαιιηέξγεηεο αλζεθηηθέο ζε απηά. Τπό νξηζκέλεο ζπλζήθεο επαξθνύο ζηξάγγηζεο θαη ζεκαληηθήο έθπιπζεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε πνιύ αλζεθηηθέο ζε άιαηα θαιιηέξγεηεο. Κίνδςνορ Ναηπίος: Καηεγνξίεο κε βάζε ηελ ηηκή ηνπ S.A.R. S1: (S.A.R.<10). Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί άθνβα ζρεδόλ ζε όιεο ηηο πεξηπηώζεηο. S2: (S.A.R.=10-18). Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί άθνβα γηα ηελ άξδεπζε ειαθξώλ αλόξγαλσλ σο θαη θαιήο δηαπεξαηόηεηαο νξγαληθά εδάθε. ε βαξηά εδάθε κε κεγάιε Ι.Α.Κ. θαη θησρά ζε γύςν θαη αλζξαθηθό αζβέζηην πνιιέο θνξέο πξνθαιεί ηελ αιθαιίσζε απηώλ. S3: (S.A.R.=18-26). Γεκηνπξγεί επηβιαβείο ζπγθεληξώζεηο λαηξίνπ ζηα πεξηζζόηεξα εδάθε. Η ρξήζε ηνπ πξνϋπνζέηεη εηδηθή κεηαρείξηζε ησλ εδαθώλ (βειηίσζε θπζηθώλ ηδηνηήησλ, πξνζζήθε νξγαληθήο νπζίαο, ε εδαθνβειηησηηθώλ, αύμεζε απνζηξαγγίζεσο, ηθαλνπνηεηηθή έθπιπζε απηώλ. S4: (S.A.R.>26). Αθαηάιιειν γηα άξδεπζε ησλ εδαθώλ. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα άξδεπζε εδαθώλ θησρώλ ζε άιαηα αιιά πινπζίσλ ζε γύςν ή αλζξαθηθό αζβέζηην ή θαη ζηα δπν. RSC = Residual Sodium Carbonate (Τπολειµµαηικό Ανθπακικό Νάηπιο): Σαμηλόµεζε ηνπ αξδεπηηθνύ λεξνύ σο πξνο ην Αλζξαθηθό Νάηξην (Wilcox, 1958) Π οιόηηηα Νεπού: Τπολειµµαηικό Να 2 CO 3 meq/lt: Άξηζηε -Καιή <1,25 Μέηξηα 1,25-2,50 Καθή >2,50-77-

78 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ VIΙΙ Η ΘΡΕΧΗ ΚΑΙ Η ΛΙΠΑΝΗ ΣΗ ΣΟΜΑΣΑ -78-

79 Η ΘΡΕΧΗ ΚΑΙ Η ΛΙΠΑΝΗ ΣΗ ΣΟΜΑΣΑ Φρίστος Σσαντήλας ΕΙΑΓΨΓΗ Η τομάτα (επιστημονική ονομασία Licopersicum esculentum) προέρχεται από τη Νότια Αμερική (Περού, νησιά Καλάμπαγκος) και εισήχθη στην Ευρώπη τον 16 ο αιώνα. Καλλιεργείται για τους καρπούς της τόσο υπαίθρια όσο και στο θερμοκήπιο. Αρχικά η βοτανική της ονομασία ήταν Solanum lycopersicum και στη συνέχεια άλλαξε σε Lycopersicum esculentum, με τη λέξη Lycopersicum να προέρχεται από την ελληνική λέξη Λύκος και μεταφράζονταν ως «wolf peach, ροδάκινο του λύκου» και τη λέξη esculentum που σημαίνει απλώς εδώδιμη. Η πλήρης βοτανική κατάταξη της τομάτας είναι: Βασίλειο: Anthophyta Κλάση: Dicotyledons Οικογένεια: Solanaceae Γένος: Lycopersicum esculentum Mill Απαιτήσεις σε φωτισμό και θερμοκρασία Η τομάτα δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε φωτισμό, ανθίζοντας τόσο σε μικρής όσο και σε μεγάλης διάρκειας ημέρες και μπορεί έτσι να αναπτύσσεται ικανοποιητικά σε διάφορα υψόμετρα. Είναι αυτό-γονιμοποιούμενο φυτό, αλλά η μεταφορά της γύρης είτε μηχανικά με τον αέρα είτα με τα έντομα παίζει σημαντικό ρόλο στην καρπόδεση και στο σχηματισμό κανονικού σχήματος καρπών. ε συνθήκες έλλειψης επαρκούς φωτισμού ή καταπόνησης από οποιουσδήποτε λόγους η γονιμοποίηση των ανθέων μειώνεται σημαντικά. Αναφέρεται ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ μέσης ημερήσιας ακτινοβολίας και άνθησης, με τη μέγιστη άνθηση να επιτυγχάνεται σε 1.0 megajoule/m 2 /ημέρα. Μεγάλη σημασία για την ανθοφορία έχει και η πυκνότητα φύτευσης. Οι καλύτερες νυχτερινές θερμοκρασίες για την επιτυχή γονιμοποίηση είναι μεταξύ 20 και 24 o C. Οι απαιτήσεις σε θερμοκρασία του φυτού συνοψίζονται στα εξής: ως άριστες θερμοκρασίες θεωρούνται οι μεταξύ 18.5 και 26.5 o C. Κάτω από 10.0 o C η ανάπτυξη του φυτού αναστέλλεται. Η θερμοκρασία του αέρα εκτός της ανάπτυξης του φυτού επηρεάζει καθοριστικά τις ανάγκες του σε νερό. Η ηλιακή ακτινοβολία επηρεάζει σημαντικά τόσο το μέγεθος των καρπών όσο και τον αριθμό αυτών ανά φυτό και των δύο αυξανόμενων με την ένταση της ακτινοβολίας. Απαιτήσεις σε νερό της τομάτας Η τομάτα αν και έχει μεγάλες απαιτήσεις σε νερό, απαιτεί εδάφη με καλή στράγγιση διότι οι ρίζες της είναι πολύ ευαίσθητες στις αναερόβιες συνθήκες. Η υγρασία στο περιβάλλον των ριζών επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξή τους. ε χαμηλά επίπεδα υγρασίας γύρω από τις ρίζες, ο αριθμός των καρπών μειώνεται ανάλογα. Αναφέρεται ότι σε κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας αέρα οι απαιτήσεις της τομάτας σε νερό εκτιμώνται σε m 3 /ha ενώ σε θερμοκρασίες πολύ υψηλές οι ανάγκες σε νερό αυξάνονται στα

80 m 3 /ha. Η διαθεσιμότητα σε νερό επηρεάζει επίσης σημαντικά την απόδοση και την ποιότητα των καρπών. Φαρακτηριστικά τομάτας Φυσικά χαρακτηριστικά και παράγοντες ποιότητας H τομάτα διακρίνεται με βάση τον αριθμό των κοιλοτήτων στο εσωτερικό του καρπού σε τρεις κατηγορίες: σε εκείνες που έχουν δύο κοιλότητες (που είναι κυρίως οι βιομηχανικές τομάτες), σε εκείνες που έχουν τέσσερις έως έξι κοιλότητες (οι εδώδιμες τομάτες της αγοράς) και σε εκείνες που έχουν περισσότερες από έξι κοιλότητες (καλλιεργούνται κυρίως σε κήπους ή σε θερμοκήπια). Tα ποιοτικά χαρακτηριστικά της τομάτας αναφέρονται στη φυσική εμφάνιση (χρώμα, μέγεθος, σχήμα), στη σταθερότητα και στη γεύση. Θρεπτική αξία τομάτας Είναι ευρέως γνωστό ότι η θρεπτική αξία της τομάτας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην περιεκτικότητά της σε λυκοπένιο (lycopene), την ουσία στην οποία οφείλεται το κόκκινο χρώμα της, το οποίο είναι ένα αντιοξειδωτικό. Επίσης περιέχει σημαντικές ποσότητες βιταμίνης Α, βιταμίνης C και Καλίου. Σα θρεπτικά χαρακτηριστικά της ώριμης τομάτας φαίνονται στον πίνακα 1. Πίνακας 1. ύνθεση καρπών τομάτας Φαρακτηριστικό Σιμή Φαρακτηριστικό Σιμή Περιεκτικότητα σε νερό, % 94 Περιεκτικότητα σε λιπαρά, % 0.2 Ποσότητα ανά 100 g Πρωτεΐνη, g 0.9 Θειαμίνη, mg 0.06 Yδατάνθρακες, g 4.3 Ριβοφλαμίνη, mg 0.05 Ίνες, g 0.8 Νιασίνη, mg 0.60 ίδηρος, g 0.5 Βιταμίνη C, mg 17.6 Ασβέστιο, mg 7 Βιταμίνη Β6, mg 0.05 Υώσφορος, mg 23 Ενέργεια, Kcal 19 Νάτριο, mg 8 Βιταμίνη Α, IU* 7600 Kάλιο, mg 207 *διεθνείς μονάδες -80-

81 Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα των καρπών Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα των καρπών είναι ο βαθμός ωρίμανσης κατά τη συλλογή τους, οι μετασυλλεκτικοί χειρισμοί και η θερμοκρασία και διάρκεια αποθήκευσης. Οι συνήθεις ανωμαλίες στην εμφάνιση των καρπών είναι το σχίσιμο, διάφορες δυσμορφίες, σάπισμα στην κορυφή του καρπού (blossom end rot): χίσιμο Δυσμορφίες, Blossom-end rot -81-

82 H ΘΡΕΧΗ ΣΨΝ ΥΤΣΨΝ ΣΗ ΣΟΜΑΣΑ Για την κανονική ανάπτυξη των φυτών απαιτείται η ύπαρξη τουλάχιστο δέκα έξι (16) θρεπτικών στοιχείων, τα οποία συμμετέχουν με μοναδικό τρόπο στις φυσιολογικές διεργασίες καλούμενα απαραίτητα (essential). Σα στοιχεία αυτά, οι μορφές με τις οποίες βρίσκονται στο εδαφικό διάλυμα και απορροφούνται από τα φυτά και οι φυσιολογικές λειτουργίες τους εντός των φυτών φαίνονται στον πίνακα 2. Πίνακας 2. Σα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών, η μορφή με την οποία απορροφούνται από τα φυτά και ο φυσιολογικός τους ρόλος Θρεπτικά στοιχεία Μορφή με την οποία απορροφούνται από τα φυτά C, H, O, N, S* Ιόντα στο εδαφικό διάλυμα HCO3 -, NO3 -, NH4 +, SO4 2-, ή αέρια από την ατμόσφαιρα O2, N2, SO2 P, B Ιόντα στο εδαφικό διάλυμα ΡΟ4 3-, ΒΟ3 3- K, Mg, Ca, Cl Ιόντα στο εδαφικό διάλυμα Κ +, Mg 2+, Ca 2+, Cl - Cu, Fe, Mn, Mg, Zn Ιόντα ή χηλικές ενώσεις στο εδαφικό διάλυμα Cu 2+, Fe 2+, Mn 2+, MoO -, Zn 2+ Υυσιολογικός ρόλος εντός των φυτών Βασικά συστατικά οργανικών ουσιών Αντιδράσεις μεταφοράς ενέργειας και μεταφοράς υδρογονανθράκων Μη ειδικές λειτουργίες ή συστατικά οργανικών ενώσεων ή διατήρηση ιοντικής ισορροπίας Mεταφορά ηλεκτρονίων και καταλύτες ενζύμων *C: άνθρακας, H: Τδρογόνο, Ο: Οξυγόνο, S: Θείο, Ρ: Υωσφόρος, Β: Βόριο, Κ: Κάλιο, Mg: Μαγνήσιο, Zn: Χευδάργυρος Πηγή: Mengel, K. and E.A. Kirkby Principles of Plant Nutrition, 4 th ed. Int. Potash Inst. Bern, SWI Από τα δέκα έξι στοιχεία αυτά τρία, δηλαδή ο άνθρακας, το υδρογόνο και το οξυγόνο είναι τα δομικά στοιχεία των οργανικών ενώσεων (υδρογονανθράκων) που σχηματίζονται από τη δέσμευση του CO2 της ατμόσφαιρας κατά τη διαδικασίας της φωτοσύνθεσης. Σα στοιχεία αυτά αποτελούν το 90-95% της ξηρής ουσίας των φυτικών ιστών, ενώ τα υπόλοιπα 13 καταλαμβάνουν το υπόλοιπο 5-10%. Σο άζωτο υπάρχει στο έδαφος με δύο μορφές, δηλαδή την αμμωνιακή (ΝΗ4 + ) και νιτρική (ΝΟ3 - ), που υπάρχουν και οι δύο στα αζωτούχα λιπάσματα. Η αμμωνιακή μορφή απορροφάται από τα φυτά της τομάτας στα αρχικά στάδια της ανάπτυξης, αλλά όταν υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα. Ο λόγος νιτρικών προς αμμωνιακά ιόντα επηρεάζει σημαντικά τον αριθμό και το μέγεθος των καρπών. Πειράματα έδειξαν ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο λόγος αυτός τόσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός και το βάρος των καρπών και μικρότερος α αριθμός των καρπών που εμφανίζουν τα σάπισμα της κορυφής (blossom-end ROT-BER). H υψηλή συγκέντρωση αμμωνιακών ιόντων -82-

83 παρεμποδίζει την απορρόφηση των κατιόντων Κ, Ca και Mg, ενώ αυξάνει την απορρόφηση του Ρ. Οι επιθυμητές συγκεντρώσεις Ρ στο διάλυμα σε υδροπονικές καλλιέργειες είναι mg P/L. Εάν η συγκέντρωση του Ρ στο εδαφικό διάλυμα υπερβεί τα επιθυμητά όρια μπορεί να προκαλέσει ανισορροπία σε άλλα θρεπτικά και κυρίως στον ψευδάργυρο, η απορρόφηση του οποίου μειώνεται. Για το Κ οι επιθυμητές συγκεντρώσεις σε υδροπονικές καλλιέργειες είναι mg/l. Ανεπαρκής εφοδιασμός με Κ επηρεάζει τη φυσιολογική ωρίμανση των καρπών τομάτας. Γενικά η τομάτα έχει αυξημένες απαιτήσεις Κ, αλλά σε υπερβολικά μεγάλες συγκεντρώσεις μπορεί να δημιουργηθεί ανισορροπία κυρίως με το Mg και Ca, η απορρόφηση των οποίων παρεμποδίζεται. Μη ικανοποιητική παροχή Ca έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του φαινομένου BER. Όμως το φαινόμενο αυτό δεν οφείλεται αποκλειστικά στην έλλειψη του Ca, αλλά σε συνδυασμό παραγόντων που παρεμποδίζουν την κίνηση του Ca προς τους καρπούς, ο κυρίαρχος των οποίων είναι η έλλειψη νερού. ε ό,τι αφορά τα μικροστοιχεία δεν έχει δοθεί μεγάλη προσοχή σε σχέση με τη σημασία τους στη θρέψη της τομάτας. Από εκείνα που έχουν μελετηθεί φαίνεται ότι το Β, ο Fe και Zn προκαλούν προβλήματα σε συνθήκες έλλειψης (τροφοπενίες) που συμβαίνουν συνήθως σε εδάφη με υψηλό ph, ή σε περιπτώσεις ανισορροπιών μεταξύ των θρεπτικών στοιχείων, όπως η υπερβολική συγκέντρωση Ρ. Πως ελέγχεται η θρεπτική κατάσταση των φυτών τομάτας Ο κυριότερος τρόπος ελέγχου της θρεπτικής κατάστασης είναι η ανάλυση των φύλλων σε κατάλληλη περίοδο, η οποία συνήθως είναι η περίοδος άνθησης των φυτών ή η έναρξη ωρίμασης των καρπών. Η θέση από την οποία λαμβάνονται τα δείγματα φύλλων (έλασμα και μίσχοι) είναι η κορυφή του φυτού. Θέση δειγματοληψίας φύλλων τομάτας Η κανονική και τροφοπενική περιεκτικότητα των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα της τομάτας φαίνεται στον πίνακα 3. Μία απαραίτητη πληροφορία που πρέπει να γνωρίζουμε προκειμένου μαζί με άλλους παράγοντες να καθορίσουμε τη λίπανση της τομάτας για την επίτευξη συγκεκριμένου ύψους παραγωγής, είναι οι απορροφούμενες ποσότητες θρεπτικών. Αναφέρεται ότι για την επίτευξη μιας παραγωγής 10 τον. τομάτας/στρ. απαιτούνται kg N, 0-20 kg P2O5 και kg K2O (IFA, 1992). -83-

84 Πίνακας 3. Περιεκτικότητα των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων στη τομάτα (Πηγή: Jones, 1999) Θρεπτικό στοιχείο Κανονικό εύρος,% Σροφοπενική περιεκτικότητα,% Μακροστοιχεία Άζωτο (Ν) <2.0 Υωσφόρος (Ρ) <0.2 Κάλιο (Κ) <1.5 ή <2.5* Ασβέστιο (Ca) <1.0 Μαγνήσιο (Mg) <0.3 Θείο (S) Μικροστοιχεία, mg/kg Βόριο (Β) <20 Φλώριο (Cl) - - Φαλκός (Cu) 5-20 <4 ίδηρος (Fe) <40 Μαγγάνιο (Mn) <30 Μολυβδαίνιο (Μο) Χευδάργυρος (Zn) <16 *<1.5 (σε μη καροποφόρους βλαστούς) <2.5 (σε καρποφόρους βλαστούς) υμπτώματα έλλειψης και υπερβολικής συγκέντρωσης θρεπτικών στα φύλλα της τομάτας Όταν η συγκέντρωση των θρεπτικών στα φύλλα της τομάτας είναι μικρότερη του κατώτερου ή μεγαλύτερη του ανώτερου ορίου επάρκειας το φυτό εκδηλώνει συμπτώματα τροφοπενίας ή τοξικότητας αντίστοιχα. Αυτά συνοπτικά είναι: Έλλειψη Αζώτου (Ν) (Φωτ. 1) Η ανάπτυξη των βλαστών περιορίζεται και το φυτό γίνεται ψηλό και λεπτό. Σο χρώμα των φύλλων γίνεται κιτρινωπό πράσινο και σε σοβαρή έλλειψη ωχρό πράσινο. Σα περισσότερα νεύρα μεταχρωματίζονται σε πορφυρά. Οι καρποί παραμένουν μικροί. Σα φυτά είναι ευαίσθητα στο βοτρύτη. τη φωτογραφία 1 φαίνονται τα συμπτώματα έλλειψης Ν στα φύλλα και στα φυτά της τομάτας. Σέτοιες περιπτώσεις παρατηρούνται σε βαρειά εδάφη μη λιπαινόμενα επαρκώς με Ν ή ελαφρά εδάφη μετά από έκπλυση του Ν. Επίσης σε εδάφη που έχουν δεχθεί μεγάλες ποσότητες μη χωνεμένης κοπριάς ή άχυρων. -84-

85 Υωτογραφία 1. υμπτώματα έλλειψης Ν στα φυτά τομάτας Έλλειψη Φωσφόρου (Ρ) (Φωτ. 2) Ο Ρ δημιουργεί ορατά συμπτώματα έλλειψης στην τομάτα σε περιπτώσεις υπερβολικής έλλειψης. τις περιπτώσεις αυτές τα φύλλα είναι μικρά και σκληρά και κυρτώνονται προς τα κάτω. Σα ανώτερα φύλλα είναι μπλε-γκρι και τα κατώτερα συμπεριλαμβανομένων και των νεύρων είναι πορφυρά. Σα παλαιά φύλλα αποκτούν κίτρινο χρώμα και αναπτύσσουν διάσπαρτες καφέ-πορφυρές κηλίδες και πέφτουν πριν την ωρίμανσή τους. Η έλλειψη Ρ παρατηρείται σε κακώς αποστραγγιζόμενα, με χαμηλή περιεκτικότητα σε Ρ και πλούσια σε σίδηρο εδάφη, ο οποίος προσροφά ισχυρά το Ρ. Επίσης έλλειψη Ρ μπορεί να παρατηρηθεί σε υποστρώματα τύρφης εάν δεν προστεθεί σε αυτά Ρ καθώς και οι παράγοντες που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των ριζών, όπως οι χαμηλές θερμοκρασίες. Υωτογραφία 2. υμπτώματα έλλειψης Ρ στη τομάτα -85-

86 Έλλειψη Καλίου (Κ) (Φωτ. 3) Σα συμπτώματα έλλειψης Κ είναι χαρακτηριστικά και εύκολα αναγνωρίσιμα. την περιφέρεια του ελάσματος των παλαιότερων φύλλων αναπτύσσεται αρχικά χλώρωση και σε περίπτωση έντονης τροφοπενίας το μέρος αυτό των φύλλων ξηραίνεται. Η ανάπτυξη των φύλλων περιορίζεται. ε περιπτώσεις έντονης τροφοπενίας τα συμπτώματα επεκτείνονται και στα νεότερα φύλλα, ενώ τα παλαιότερα πέφτουν. τα φυτά με τροφοπενία Κ, η ωρίμαση των καρπών δεν είναι κανονική. Υωτογραφία 3. υμπτώματα έλλειψης Κ σε φύλλα τομάτας Έλλειψη ασβεστίου (Ca) (Φωτ. 4) την αρχή η πάνω πλευρά των νέων φύλλων έχει σκούρο πράσινο χρώμα εκτός των περιφερειακών τμημάτων που είναι ωχρά. Σο κάτω μέρος των φύλλων γίνεται πορφυρό. Σα φύλλα παραμένουν μικροσκοπικά και καρουλιάζουν. ταδιακά οι κορυφές των φύλλων και οι μίσχοι ξηραίνονται, όπως και τα αναπτυσσόμενα νέα σημεία του φυτού. Οι καρποί παρουσιάζουν τα γνωστά συμπτώματα σήψης (BER). Οι ρίζες των φυτών δεν αναπτύσσονται καλά και αποκτούν καφετί χρώμα. Υωτογραφία 4. υμπτώματα έλλειψης Ca στα φύλλα και τους καρπούς τομάτας υμπτώματα έλλειψης μαγνησίου (Mg) (Φωτ. 5) Σα περιθώρια των παλαιότερων φύλλων αποκτούν κίτρινο χρώμα το οποίο επεκτείνεται στα μεσονεύρια διαστήματα, ενώ τα νεύρα παραμένουν πράσινα. Σα συμπτώματα αυτά επεκτείνονται σταδιακά από τη βάση στην κορυφή των -86-

87 φυτών. τις χλωρωτικές αυτές θέσεις συχνά εμφανίζονται νεκρωτικές κηλίδες. ε συνθήκες έντονης έλλειψης Mg τα φύλλα σταδιακά ξηραίνονται και ολόκληρο το φυτό γίνεται κίτρινο. Παρά ταύτα σε συνθήκες μέτριας τροφοπενίας η ποιότητα των καρπών δεν επηρεάζεται σημαντικά. Υωτογραφία 5. υμπτώματα έλλειψης Mg στα φύλλα τομάτας υμπτώματα έλλειψης θείου (S) (Φωτ. 6) ταδιακά το έλασμα, τα νεύρα και οι μίσχοι αποκτούν πορφυρό χρώμα. Οι κορυφές των παλαιότερων φύλλων νεκρώνονται και μικρές πορφυρές κηλίδες εμφανίζονται μεταξύ των νεύρων, οι οποίες επεκτείνονται σταδιακά ακανόνιστα σε όλα τα φύλλα. Η τροφοπενία αυτή εκδηλώνεται κυρίως σε φυτά που αναπτύσσονται κυρίως σε τυρφώδη υποστρώματα. Υωτογραφία 6. υμπτώματα έλλειψης S στα φύλλα τομάτας υμπτώματα έλλειψης βορίου (Β) (Φωτ. 7) Σο χρώμα των φύλλων μετατρέπεται σταδιακά σε κίτρινο προς πορτοκαλί. ε έντονη τροφοπενία τα ανώτερα τμήματα των βλαστών δεν αναπτύσσονται και ξηραίνονται. Επίσης αναπτύσσεται μεσονεύρια χλώρωση στα νεότερα φύλλα, τα οποία μεταχρωματίζονται σε καφέ και σταδιακά ξηραίνονται. Αναπτύσσεται πλευρική βλάστη, η οποία όμως γρήγορα σταματά και ξηραίνεται. Σα στελέχη και οι μίσχοι είναι εύθρυπτοι και σπάζουν. Σα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται ακόμη και όταν η έλλειψη δεν είναι έντονη. Από την έλλειψη Β επηρεάζονται και οι καρποί, οι οποίοι γίνονται δύσμορφοι με κακώσεις καφέ χρώματος. Η τροφοπενία Β εκδηλώνεται σε φυτά που αναπτύσσονται σε ελαφρά αμμώδη εδάφη και ενισχύεται μετά από ασβέστωση. -87-

88 Υωτογραφία 7. υμπτώματα έλλειψης Β σε φύλλα τομάτας Έλλειψη μεταλλικών στοιχείων ίδηρος (Fe) τα ακραία φύλλα αναπτύσσεται χλώρωση, αλλά τα νεύρα των φύλλων ακόμα και των μικρών παραμένουν πράσινα. τη συνέχεια η χλώρωση επεκετείνεται και στα μικρότερα νεύρα και τελικά ολόκληρα τα φύλλα γίνονται χλωμά κίτρινα ή σχεδόν λευκά. Δεν παρατηρούνται σημαντικές νεκρώσεις. Σα συμπτώματα αρχίζουν από τα νέα φύλλα και επεκτείνονται στα παλαιότερα. Η βλάστηση περιορίζεται και τα νέα φύλλα παραμένουν μικρά. Σέτοια συμπτώματα συναντώνται σε φυτά που αναπτύσσονται σε ασβεστούχα εδάφη ή σε τυρφώδη υποστρώματα. Υωτογραφία 8. Σροφοπενία Fe στη τομάτα Χαλκός (Cu) Η ανάπτυξη περιορίζεται και τα φύλλα μεταχρωματίζονται σε μπλε-γκρι. Σα περιθώρια των φύλλων κατσαρώνουν χωρίς να παρουσιάζονται χλωρώσεις και νεκρώσεις. Σα ακραία φύλλα είναι πολύ μικρά, δύσκαμπτα και περιστραμμένα. τη συνέχεια αναπτύσσονται νεκρωτικές κηλίδες κατά μήκος στα μικρά και μεγαλύτερα νεύρα. Η τροφοπενία αυτή σπάνια εμφανίζεται σε εμπορικά θερμοκήπια. -88-

89 Μαγγάνιο (Mn) Σα μεσαία και παλαιότερα φύλλα και τα νεότερα γίνονται ωχρά. Αυτό δημιουργεί ένα χαρακτηριστικό σχέδιο πράσινων νεύρων και κίτρινων μεσονεύριων διαστημάτων. Αργότερα εμφανίζονται νεκρωτικές κηλίδες ιδίως κοντά στα μεσαία νεύρα. Η χλώρωση είναι λιγότερο έντονη σε σύγκριση με την τροφοπενία Fe, στην οποία ολόκληρο το έλασμα μετατρέπεται σε κιτρινωπόλευκό. Η χλώρωση δεν εμφανίζεται στα νέα φύλλα. Η τροφοπενία Mn συναντάται σε ασβεστούχα και τυρφώδη εδάφη. Υωτογραφία 9. Σροφοπενία Cu στη τομάτα Ψευδάργυρος (Zn) Σα ακραία φύλλα παρουσιάζουν ελαφρό μεταχρωματισμό μεταξύ των νεύρων. Η ανάπτυξη περιορίζεται. Σα παλαιότερα φύλλα είναι μικρότερα από τα κανονικά. Τπάρχει μικρή χλώρωση αλλά παρουσιάζονται καφετί κηλίδες στο έλασμα και μεταξύ των νεύρων. Γρήγορα αναπτύσσονται νεκρώσεις. Σροφοπενία Zn δεν παρατηρείται συνήθως σε θερμοκήπια ή σε λιπαινόμενες καλλιέργειες. Υωτογραφία 10. Σροφοπενία Zn στη τομάτα -89-

90 ΠΨ ΔΙΑΜΟΡΥΨΝΕΣΑΙ Η ΠΡΟΣΑΗ ΛΙΠΑΝΗ ΣΗ ΣΟΜΑΣΑ Για τη διαμόρφωση ορθολογικής πρότασης λίπανσης απαιτείται σειρά δεδομένων μεταξύ των οποίων οι πληροφορίες που προέρχονται από την ανάλυση του εδάφους και των φυτών κατέχουν κομβική θέση. Με την ανάλυση του εδάφους γίνεται η διάγνωση της υφιστάμενης κατάστασης και η πρόγνωση των απαιτούμενων μέτρων για την εξυπηρέτηση των τιθέμενων στόχων. Με την ανάλυση των φυτών επιζητείται η εκτίμηση της θρεπτικής κατάστασης τα επόμενα θα επιχειρηθεί μια συνοπτική παρουσίαση των βημάτων που ακολουθούνται για τη διαμόρφωση μιας ορθολογικής πρότασης λίπανσης με ιδιαίτερη αναφορά στη σημασία της εδαφοανάλυσης και της ανάλυσης των φυτών. Πριν όμως από την περιγραφή των επί μέρους διαδικασιών της εδαφοανάλυσης θεωρείται σκόπιμο να διευκρινιστούν ορισμένα θέματα σχετικά με τη φιλοσοφία που διέπει το θέμα της λίπανσης και ιδιαίτερα με τους επιδιωκόμενους σκοπούς της λίπανσης. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί πιο κατανοητή η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εδαφοανάλυσης και της ανάλυσης των φυτών. ΣΙ ΕΠΙΔΙΨΚΕΣΑΙ ΜΕ ΣΗΝ ΠΡΟΣΑΗ ΛΙΠΑΝΗ Ενώ με την εδαφοανάλυση γίνεται εκτίμηση των διαθέσιμων ποσοτήτων θρεπτικών στοιχείων στα εδάφη με την πρόταση λίπανσης που βασίζεται στην ερμηνεία της εδαφοανάλυσης, προσδιορίζεται η ποσότητα λιπάσματος που χρειάζεται από ένα ορισμένο είδος φυτού που αναπτύσσεται σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Για τον προσδιορισμό αυτό υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη πριν τη διαμόρφωση της λιπαντικής πρότασης. Οι δύο βασικές από αυτές τις προσεγγίσεις στοχεύουν στα ακόλουθα (Murdock, 1997): Επάρκεια για την καλλιέργεια (crop sufficiency): σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή προσδιορίζονται τα επίπεδα επάρκειας διαθέσιμων θρεπτικών για κάθε καλλιέργεια σε ορισμένη περιοχή, πέραν των οποίων δεν υπάρχει αντίδραση της καλλιέργειας στην προσθήκη λιπάσματος. Σα επίπεδα επάρκειας προσδιορίζονται με έρευνα για κάθε καλλιέργεια χωριστά σε συγκεκριμένους τύπους εδαφών και υπό τις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες. την περίπτωση αυτή μιλούμε για λίπανση της καλλιέργειας. Διατήρηση της γονιμότητας (maintenance fertility): ύμφωνα με τη φιλοσοφία αυτής της προσέγγισης πρέπει να αναπληρώνονται οι ποσότητες θρεπτικών στοιχείων που απομακρύνονται από το έδαφος με την παραγωγή. την περίπτωση αυτή πρέπει να προστίθεται λίπασμα και στα εδάφη που η ανάλυση έδειξε ότι δεν αναμένεται αύξηση της απόδοσης της καλλιέργειας. Σο λίπασμα προστίθεται για να διατηρείται διαρκώς το επίπεδο των θρεπτικών στο έδαφος σε επίπεδα επάρκειας. την περίπτωση αυτή μιλάμε για λίπανση του εδάφους. Η υιοθέτηση μιας από τις ανωτέρω προσεγγίσεις συνεπάγεται διαφορετικό κόστος λίπανσης, το οποίο είναι πολύ μικρότερο στην προσέγγιση της επάρκειας για την καλλιέργεια. την περίπτωση όμως αυτή πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά -90-

91 υπόψη η υποβάθμιση της γονιμότητας των εδαφών που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της παραγωγικότητάς τους. ΠΡΟΤΠΟΘΕΕΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΗ ΕΔΑΥΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ Προκειμένου η εδαφική ανάλυση να είναι ασφαλής και αποτελεσματική πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα (Peveril et al Eds., 2001): Η δειγματοληψία να γίνει με κατάλληλο τρόπο που αναφέρεται σε πρωτόκολλο που τηρείται. Οι μεθοδολογίες ανάλυσης να είναι αναγνωρισμένες, ευαίσθητες, γρήγορες, να προσαρμόζονται αναλύσεις ρουτίνας και να είναι χαμηλού κόστους. Να υπάρχουν αξιολογημένα κριτήρια ερμηνείας των αποτελεσμάτων κάθε ανάλυσης με πειράματα βαθμολόγησης. ΔΕΙΓΜΑΣΟΛΗΧΙΑ ΕΔΑΥΨΝ Μία σωστή δειγματοληψία πρέπει να ικανοποιεί τα παρακάτω κριτήρια ως προς το χρόνο, τη θέση, το βάθος του εδάφους και τον αριθμό των δειγμάτων που πρέπει να λαμβάνονται από κάθε αγρό (Ferry and Murphy, 2013): Χρόνος δειγματοληψίας: Για πολυετείς καλλιέργειες πρέπει να γίνεται δειγματοληψία πριν την εγκατάσταση προκειμένου να προσδιορισθούν οι ενδεχόμενες απαιτούμενες βελτιώσεις και εμπλουτισμός με θρεπτικά στοιχεία. Για ετήσιες καλλιέργειες δειγματοληψία πρέπει να γίνεται πριν την σπορά. Ιδιαίτερα για τις κηπευτικές καλλιέργειες η δειγματοληψία πρέπει να γίνεται το φθινόπωρο ή το χειμώνα ή πριν τη φύτευση. Θέσεις δειγματοληψίας: Η θέση δειγματοληψίας εξαρτάται από τον εδαφικό τύπο, το φυτό που θα καλλιεργηθεί και το ιστορικό της διαχείρισης του εδάφους. ε ό,τι αφορά τη τομάτα σχετικά με τη δειγματοληψία εδάφους πρέπει να ακολουθούνται τα ακόλουθα: Χρόνος δειγματοληψίας: πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας και κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Πρακτικά και προκειμένου να διευκολύνονται οι διαδικασίες τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τα εργαστήρια που θα διενεργήσουν τις αναλύσεις η δειγματοληψία του εδάφους πρέπει να γίνεται το φθινόπωρο μετά της συλλογή των καρπών, ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος για την διενέργεια των αναλύσεων, την ερμηνεία τους και την υλοποίηση των αποφάσεων που θα ληφθούν ως προς τη λίπανση. Αυτό ισχύει για τα βασικά στοιχεία Ρ, Κ, Mg και μεταλλικά θρεπτικά στοιχεία Fe, Zn, Mn, Cu). ε ό,τι αφορά το Ν η δειγματοληψία για ανάλυση είναι καλό να πραγματοποιείται όσο γίνεται πιο πλησίον στην ημερομηνία φύτευσης, δεδομένου ότι οι διαθέσιμες μορφές του στοιχείου αυτού μεταβάλλονται πολύ γρήγορα μετακινούμενες ακολουθώντας την κίνηση του νερού. Βάθος εδάφους: cm. Είδος δειγμάτων: ύνθετα δείγματα από θέσεις δειγματοληψίας. -91-

92 υχνότητα δειγματοληψίας: Μέχρι την επίτευξη ενός ικανοποιητικού επιπέδου γονιμότητας και ισορροπημένης θρέψης των φυτών καλό είναι η δειγματοληψία και οι αναλύσεις του εδάφους να γίνεται κάθε χρόνο. τη συνέχεια εφ όσον η καλλιέργεια ακολουθεί τους κανόνες της ολοκληρωμένης διαχείρισης, η συχνότητα των εδαφοαναλύσεων μπορεί να ακολουθεί τα προβλεπόμενα στο σύστημα διαχείρισης. Ποσότητα δείγματος: Μια ποσότητα περίπου 1 kg εδαφικού δείγματος είναι αρκετή για τη διενέργεια των βασικών εδαφικών αναλύσεων και τη διατήρηση δείγματος αρχείου. Σα παραπάνω ισχύουν για τις αναλύσεις που αφορούν στον έλεγχο της γονιμότητας του εδάφους με στόχο τη διαμόρφωση λιπαντικής αγωγής. ε περιπτώσεις όμως που η δειγματοληψία γίνεται για πρώτη φορά σε ένα έδαφος και έχει στόχο τον προσδιορισμό των βασικών φυσικοχημικών εδαφικών ιδιοτήτων το βάθος δειγματοληψίας πρέπει να φθάνει μέχρι cm μέχρι του οποίου μπορεί να φθάσει το ριζικό σύστημα των φυτών τομάτας (Υωτ. 11). Β Α Θ Ο 25 Ε Δ Α Υ Ο Τ, cm Φσηνγξαθία 11. Ριζικό σύστημα τομάτας Πως συλλέγονται τα δείγματα: Ορισμένοι κανόνες στον τρόπο συλλογής των δειγμάτων είναι οι ακόλουθοι: Η δειγματοληψία γίνεται στις θέσεις που φυτεύονται τα φυτά. Πρέπει να αποφεύγονται ασυνήθεις περιοχές, στις οποίες οι συνθήκες είναι διαφορετικές από τον υπόλοιπο αγρό, όπως ζώνες λίπανσης, φράχτες, σωροί κοπριάς. υλλέγονται υποδείγματα εντός της θέσεως δειγματοληψίας, από τα οποία σχηματίζεται ένα σύνθετο δείγμα μετά από ανάμιξη τους. ε ό,τι αφορά τις ακριβείς θέσεις λήψης των υποδειγμάτων τα συνήθη σχέδια δειγματοληψίας είναι η τυχαία δειγματοληψία και το σχέδιο ζικ-ζακ, τα οποία -92-

93 εφαρμόζονται σε ομοιόμορφους αγρούς, ή ομοιόμορφα τμήματα αυτών (Sabbe and Marx, 1987). Πρέπει να αποφεύγεται η μόλυνση των δειγμάτων με τη χρησιμοποίηση καθαρών δειγματοληπτών και δοχείων συλλογής και ανάμιξης των δειγμάτων. Σα δείγματα πρέπει να λαμβάνονται από το σωστό βάθος, το οποίο εξαρτάται κυρίως από την κινητικότητα των θρεπτικών και το βάθος στο οποίο εκτείνεται το μεγαλύτερο μέρος του ριζικού συστήματος των φυτών. ΙΔΙΟΣΗΣΕ ΠΟΤ ΠΡΟΔΙΟΡΙΖΟΝΣΑΙ Οι ιδιότητες του εδάφους που πρέπει να γνωρίζουμε προκειμένου να διαμορφώσουμε πρόταση λίπανσης είναι: Φυσικές-μορφολογικές: βάθος εδάφους, χρώμα, κοκκομετρική σύσταση, δομή, ύπαρξη εδαφικών οριζόντων ή στρώσεων, στράγγιση του εδάφους και αφθονία ριζών. Οι ιδιότητες αυτές μετρούνται γρήγορα επί τόπου στον αγρό εδαφολογικούς χάρτες της περιοχής, που διαθέτουν οι αρμόδιες υπηρεσίες. και περιέχονται στους Χημικές: Αντίδραση (ph), περιεκτικότητα σε ελεύθερο ανθρακικό ασβέστιο και οργανική ουσία και περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία. Σα φυτά απορροφούν τα θρεπτικά στοιχεία με τις ρίζες τους από το εδαφικό διάλυμα, στο οποίο οι διαθέσιμες μορφές τους βρίσκονται σε δυναμική ισορροπία με την ανόργανη και την οργανική φάση και τη μικροβιακή βιομάζα. Οι διαθέσιμες μορφές των θρεπτικών αναφέρθηκαν στον Πίν. 2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΨΝ Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της ανάλυσης του εδάφους γίνεται στη βάση μιας από τις δύο προσεγγίσεις, δηλαδή της επάρκειας για την καλλιέργεια (Α), η οποία αποδεικνύεται από την πιθανή αντίδραση στην προσθήκη λιπασμάτων ή στη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους στο διηνεκές σε ένα αποδεκτό επίπεδο (Β). Με αυτή την έννοια τα αποτελέσματα των αναλύσεων μπορούν κατηγοριοποιηθούν ως εξής (Hornek et al., 2013): Φαρακτηρισμός Πιθανότητα αντίδρασης Προσθήκη λιπάσματος Σιμής ανάλυσης στη λίπανση Προσέγγιση Α Προσέγγιση Β Φαμηλή Ναι Ναι Ναι Μέση Πιθανή Ναι/όχι Ναι Τψηλή Όχι Όχι Ναι/όχι Πολύ υψηλή Όχι Όχι Όχι τα επόμενα παρουσιάζονται γενικές οδηγίες για την αξιολόγηση αποτελεσμάτων εδαφικών αναλύσεων για ορισμένες καλλιέργειες χωρίς να -93-

94 προτείνονται ως μοναδικές. Όπου υπάρχουν οδηγίες για λίπανση που βασίζονται σε ερευνητικές εργασίες με συγκεκριμένες καλλιέργειες πρέπει να χρησιμοποιούνται. ΜΑΚΡΟΣΟΙΦΕΙΑ Αμμωνιακό άζωτο (ΝΗ4-Ν) Η μορφή αυτή Ν δεν συσσωρεύεται στο έδαφος δεδομένου ότι υπό κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας μετατρέπεται σε νιτρικό άζωτο. υνήθεις τιμές συγκεντρώσεων ΝΗ4-Ν στα εδάφη είναι Σιμές μεγαλύτερες των 10 ppm βρίσκονται σε ψυχρά ή πολύ υγρά εδάφη ή σε εδάφη με υψηλό ph, στα οποία έχει πρόσφατα προστεθεί αζωτούχο λίπασμα. Έτσι ο προσδιορισμός του ΝΗ4-Ν στα εδάφη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια στη διαμόρφωση λιπαντικής πρότασης. Νιτρικό άζωτο (ΝΟ3-Ν) Η συγκέντρωση του ΝΟ3-Ν, το οποίο ως γνωστόν δεν προσροφάται από το έδαφος και ακολουθεί την πορεία του νερού εντός του εδαφικού προφίλ, κανονικά πρέπει να προσδιορίζεται σε ολόκληρο το βάθος του ενεργού βάθους των καλλιεργειών (Πίν. 1) και να συνεκτιμάται στην ποσότητα Σου Ν που θα εφαρμοσθεί. τις ξηρές και ημίξηρες περιοχές το ΝΟ3-Ν προσδιορίζεται συνήθως σε ένα βάθος cm. Ολικό άζωτο Σο ολικό Ν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα ως δείκτης διαθέσιμου Ν δεδομένου ότι για να χρησιμοποιηθεί από τα φυτά πρέπει πρώτα να μετατραπεί σε αμμωνιακό και νιτρικό Ν. Από τις υπάρχουσες ποσότητες ολικού Ν στα εδάφη ένα ποσοστό 1-4% θεωρείται ότι μετατρέπεται σε διαθέσιμο για τα φυτά (Hornek et al., 2013). Με αυτή την παραδοχή μπορεί να συνυπολογισθεί στη διαμόρφωση της λιπαντικής πρότασης. Φωσφόρος (Ρ) Οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες μέθοδοι για τον προσδιορισμό των διαθέσιμων μορφών του στοιχείου αυτού είναι η μέθοδος Bray1 που χρησιμοποιείται σε όξινα εδάφη και η μέθοδος Olsen που χρησιμοποιείται σε ασβεστούχα εδάφη και πολλές φορές σε όλα τα εδάφη. Οι μεθοδολογίες αυτές έχουν εκτενώς αξιολογηθεί για πολλές καλλιέργειες. τον Πίν. 4 δίνεται η αξιολόγηση των μεθόδων αυτών. -94-

95 Πίνακας 4. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Ρ (Hornek et al., 2013) Κατηγορία Μέθοδος Bray 1, ppm Μέθοδος Olsen, ppm Φαμηλή <20 <10 Μέση Τψηλή Πολύ υψηλή >100 >50 Κάλιο (Κ) Η αξιολόγηση του εδαφικού Κ που προσδιορίζεται με τη μέθοδο του ουδέτερου οξικού αμμωνίου δίνεται στον Πίν. 5. Πίνακας 5. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Κ (Hornek et al., 2013) Κατηγορία Μέθοδος οξικού αμμωνίου (ph 7.0) meq/100 g εδ. ppm Φαμηλή < Μέση Τψηλή Πολύ υψηλή >2.0 >800 Ασβέστιο (Ca) Ελλείψεις Ca συναντώνται μόνο σε πολύ όξινα εδάφη, τα οποία βελτιώνονται με την προσθήκη ασβεστούχων υλικών ή σε σερμπεντινικά εδάφη με πολύ υψηλή συγκέντρωση μαγνησίου. Για τους λόγους αυτούς ο προσδιορισμός του διαθέσιμου στα φυτά ασβεστίου δεν έχει αξία για διαμόρφωση πρότασης λίπανσης με Ca. Αντί αυτού στις ΗΠΑ χρησιμοποιείται ευρύτατα η έννοια του κορεσμού μe βασικά κατιόντα (Basic Cation Saturation Ratio, BCSR), προκειμένου να αξιολογηθεί η ανάγκη προσθήκης ασβεστίου στα εδάφη. Με βάση αυτή την προσέγγιση ένα έδαφος θεωρείται ότι η άριστη αναλογία κορεσμού με Ca είναι 65-85% (MacLean and Brown, 1984). Επομένως για την αξιολόγηση της συγκέντρωσης του ανταλλάξιμου Ca, που επιβάλλεται μόνο στα πολύ όξινα εδάφη, πρέπει ταυτόχρονα να προσδιορίζεται και η Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων (Ι.Α.Κ.) και στη συνέχεια να υπολογίζεται ο κορεσμός με Ca. Μαγνήσιο (Mg) Ελλείψεις Mg συναντώνται σε πολύ όξινα εδάφη και διορθώνονται με προσθήκη δολομιτικής ασβέστου ή θειικού καλιομαγνησίου (K2SO4.2MgSO4). O προσδιορισμός του διαθέσιμου στα φυτά Mg γίνεται με τη μέθοδο του ουδέτερου οξικού αμμωνίου, η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της οποίας δίνεται στον Πίν

96 Πίνακας 6. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Mg (Hornek et al., 2013) Κατηγορία Μέθοδος οξικού αμμωνίου (ph 7.0) meq/100 g εδ. ppm Φαμηλή <0.5 <60 Μέση Τψηλή >2.5 >300 ΜΙΚΡΟΣΟΙΦΕΙΑ Βόριο (Β) Σο Β σε περιπτώσεις έλλειψης δημιουργεί χαρακτηριστικά συμπτώματα έλλειψης σε πολλά φυτά, όπως η ελιά, ενώ σε περιπτώσεις υψηλών συγκεντρώσεων καθίσταται τοξικό σε ευαίσθητες καλλιέργειες, όπως π.χ. η ακτινιδιά. Η πλέον αποδεκτή -παρά τις δυσκολίες και τα μειονεκτήματά τηςμέθοδος προσδιορισμού του διαθέσιμου στα φυτά Β παραμένει μέχρι σήμερα η μέθοδος του ζέοντος ύδατος (0.01 MCaCl2). Μία αξιολόγηση της μεθόδου αυτής δίνεται στον Πίν. 7. Πίνακας 7. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων αναλύσεως εδαφών σε Βόριο (Hornek et al., 2013) Φαρακτηρισμός υγκέντρωση Β, ppm Πολύ χαμηλή <0.2 Φαμηλή Μέση Τψηλή 1-2 Τπερβολική >2 Μεταλλικά μικροστοιχεία (Fe, Zn, Mn, Cu) H πλέον αποδεκτή και με την καλύτερη θεωρητική βάση μέθοδος προσδιορισμού των διαθέσιμων μορφών των μεταλλικών θρεπτικών στοιχείων στα εδάφη είναι η μέθοδος της Diethylene-Triamine-Pentaacetic-Acid (DTPA) των Viets and Lindsay (1973). Οι κρίσιμες τιμές σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή για ευαίσθητες καλλιέργειες φαίνονται στον Πίν. 8. Πίνακας 8. Κρίσιμες τιμές (ppm) εκχυλιζόμενων με τη μέθοδο DTPA μικροστοιχείων (Viets and Lindsay, 1973) Θρεπτικό Σιμή έλλειψης Οριακή τιμή Σιμή επάρκειας ίδηρος, < >4.5 Χευδάργυρος < >1.0 Μαγγάνιο <1.0 - >1.0 Φαλκός <0.2 - >

97 Εδαφικό ph To ph εκφράζει την οξύτητα του εδάφους. Είναι η πιο συνήθης μέτρηση που γίνεται στο έδαφος δεδομένου ότι επηρεάζει τη διαθεσιμότητα όλων των στοιχείων που είναι απαραίτητα ή τοξικά για την ανάπτυξη των φυτών. Μετράται σε αιώρημα νερού (σε διάφορες αναλογίες) ή CaCl2. Οι τιμές του ph κυμαίνονται στα εδάφη από 3.5 έως 10.5 και σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορούν βρεθούν και τιμές <3.5 και >10.5. Οι κατηγορίες ph στα εδάφη είναι οι ακόλουθες (Slattery et al., 2001) (Πίν. 9). Πίνακας 9. Φαρακτηρισμός της οξύτητας των εδαφών με βάση το ph Σιμή ph Φαρακτηρισμός Σιμή ph Φαρακτηρισμός 3-4 Πολύ ισχυρά 7-8 Ελαφρά αλκαλική όξινη 4-5 Ισχυρά όξινη 8-9 Μέση αλκαλική 5-6 Μέση όξινη 9-10 Ισχυρά αλκαλική 6-7 Ελαφρά όξινη Πολύ ισχυρά αλκαλική Διαλυτά άλατα Η περιεκτικότητά τους σε άλατα των εδαφών μετράται μέσω της ηλεκτρικής αγωγιμότητας σε υδατικά αιωρήματα διαφόρων αναλογιών και διακρίνεται γενικά στις ακόλουθες κατηγορίες (Πίν. 10). Πίνακας 10. Φαρακτηρισμός αλατότητας σε πάστα κορεσμού (Horneck et al., 2007) Φαρακτηρισμός Ηλεκτρική αγωγιμότητα, υγκέντρωση αλάτων, ppm Καταλληλότητα για καλλιέργεια mmhos/cm Φαμηλή <1.0 <640 Κατάλληλο Μέση Οριακό Τψηλή >2.5 >1.600 Ακατάλληλο για τις περισσότερες καλλιέργειες ΔΙΑΜΟΡΥΨΗ ΠΡΟΣΑΗ ΛΙΠΑΝΗ Όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα, τα αποτελέσματα της εδαφοανάλυσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να διαγνωστούν και διορθωθούν τροφοπενίες, να διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν θρεπτικές η μη θρεπτικές τοξικότητες, να εκτιμηθούν οι ανάγκες σε εδαφοβελτιωτικά και για να παρακολουθείται στο χρόνο η επίδραση της εφαρμογής λιπασμάτων και άλλων καλλιεργητικών πρακτικών. Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εδαφοανάλυσης είναι απλή και εύκολη εάν υπάρχει συσχέτιση των τιμών της εδαφοανάλυσης και των αποδόσεων. ε αυτή την περίπτωση πριν την διαμόρφωση της πρότασης λίπανσης πρέπει να αποφασίσουμε ποια από τις δυο -97-

98 προσεγγίσεις, δηλαδή την προσέγγιση της επάρκειας για την καλλιέργεια ή την προσέγγιση της διατήρησης της γονιμότητας των εδαφών θα υιοθετήσουμε. την πρώτη περίπτωση ανάλογα με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και την κατάταξη σε κάποια κατηγορία (χαμηλή, μέση, υψηλή), από την οποία γνωρίζουμε την πιθανότητα αντίδρασης της καλλιέργειας στη λίπανση αποφασίζουμε το εάν θα συστήσουμε ή όχι προσθήκη λιπάσματος με βάση το είδος της καλλιέργειας και τον στόχο παραγωγής. Σέτοιες οδηγίες υπάρχουν σε κάθε περιφέρεια στις αρμόδιες υπηρεσίες (Πρακτικά Λίπανσης). τη δεύτερη προσέγγιση συστήνουμε την εφαρμογή λιπάσματος ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν αναμένουμε αντίδραση της καλλιέργειας, δηλαδή και στις περιπτώσεις που η αξιολόγηση της ανάλυσης την κατέταξε στην κατηγορία «επαρκής ή υψηλή», σε ποσότητες τέτοιες που να αντικαθιστούν τις απομακρυνόμενες με τα προϊόντα ποσότητες θρεπτικών, ιδιαίτερα Ν, Ρ και Κ) (Olson et al., 1987). Και οι δύο προσεγγίσεις δημιουργούν κινδύνους, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αποφασίζουμε για τη λίπανση. Η προσέγγιση της επάρκειας για την καλλιέργεια μπορεί να οδηγήσει σταδιακά στη μείωση της γονιμότητας των εδαφών και επακόλουθα της παραγωγικότητάς τους, ενώ η προσέγγιση της διατήρησης της γονιμότητας μπορεί να οδηγήσει σε περιβαλλοντική επιβάρυνση από την περίσσεια των θρεπτικών (κυρίως Ρ). τις ΗΠΑ προτιμάται περισσότερο η προσέγγιση της επάρκειας της καλλιέργειας, ενώ σε άλλες χώρες, όπως η Αυστραλία όπου υπάρχουν άγονα υποβαθμισμένα εδάφη προτιμάται περισσότερο η προσέγγιση της διατήρησης και ενίσχυσης της γονιμότητας των εδαφών. υνήθως όμως η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εδαφοανάλυσης δεν είναι τόσο απλή, διότι εκτός από τη συγκέντρωση των θρεπτικών στα εδάφη και πολλοί άλλοι παράγοντες επηρεάζουν την απόδοση των καλλιεργειών και το οικονομικό αποτέλεσμα, για το οποίο τελικά ενδιαφέρονται οι παραγωγοί. Έτσι η λήψη μιας σωστής απόφασης για διαμόρφωση πρότασης λίπανσης πρέπει να λαμβάνει υπόψη της και άλλους παράγοντες αγρονομικούς και οικονομικούς, όπως: Σην προβλεπόμενη αντίδραση στην προσθήκη θρεπτικών Σο στόχο στην απόδοση της καλλιέργειας Σην εκτίμηση των κλιματικών κινδύνων Σην πιθανότητα πολλαπλών τροφοπενιών Σο κόστος των λιπασμάτων Σην ένταση των καλλιεργητικών πρακτικών και τη διάθεση ανάληψης οικονομικού ρίσκου Σις μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις των λιπασμάτων/εδαφοβελτιωτικών στη γονιμότητα του εδάφους -98-

99 Η συνεκτίμηση όλων αυτών των παραγόντων δημιουργεί την ανάγκη σύνθετων ενεργειών και διαδικασιών, οι οποίες περιέχονται σε κατάλληλα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί για το σκοπό αυτό. Ένα τέτοιο σύστημα υποστήριξης σε ό,τι αφορά τη λίπανση πρέπει να διαθέτει και να συνδυάζει τις πληροφορίες που φαίνονται στο σχήμα 1. χήμα 1. χηματική απεικόνιση διαμόρφωσης πρότασης λίπανσης (προσαρμοσμένο από McLaughlin et al., 2001) Από το σχήμα 1 φαίνεται ότι οι παράγοντες που πρέπει να είναι γνωστοί και οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται δεν είναι απλές, αλλά πολύπλοκες απαιτώντας την ύπαρξη και χρησιμοποίηση πολλών στοιχείων που κατά κανόνα δεν υπάρχουν στην καθημερινή πρακτική για τη διαμόρφωση πρότασης λίπανσης. Εκείνο που συνήθως γίνεται στην πράξη είναι να μη λαμβάνονται υπόψη οι παράγοντες για τους οποίους δεν διατίθενται στοιχεία και να βασίζεται η απόφαση για την πρόταση λίπανσης σε μερικούς από αυτούς που μπορεί να μετρηθούν, όπως είναι τα αποτελέσματα των αναλύσεων του εδάφους και των φυτών. Αυτό οδηγεί πολλές φορές σε αναντίστοιχα σε σύγκριση με τα αναμενόμενα αποτελέσματα από τη διαμόρφωση πρότασης λίπανσης. ε ό,τι αφορά τα όρια της δυνατότητας αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των εδαφικών αναλύσεων αυτά φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα 11. Παρά ταύτα πρέπει να τονισθεί ότι τα δεδομένα της εδαφοανάλυσης και της φυλλοδιαγνωστικής είναι πολύτιμα και εφ όσον δεν υπάρχουν δεδομένα για τους υπόλοιπους παράγοντες που προαναφέρθηκαν χρησιμοποιούνται αναγκαστικά ως τα μοναδικά δεδομένα, στα οποία θα βασισθεί η διαμόρφωση πρότασης λίπανσης έχοντας υπόψη ότι υπάρχει πιθανότητα να μη επαληθευθούν στο ακέραιο τα αναμενόμενα αποτελέσματα. ε κάθε περίπτωση με την εδαφοανάλυση και τη φυλλοδιαγνωστική θα εξορθολογισθεί οπωσδήποτε η διαμόρφωση πρότασης λίπανσης. -99-