ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Transcript

1 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1 ( ο ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ) ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΕΛΛΑΔΑ Με έμφαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ιδίως στο ποσοστό υλοποίησης των δράσεων που προτείνει ο ΟΟΣΑ συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις της Κυβέρνησης με τους επικεφαλής της «Τρόϊκα» καθώς το υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα φαίνεται πως συμβάλλει καθοριστικά στην κάλυψη του δημοσιονομικού κενού του 1. Στόχος αποτελεί η επίτευξη συμφωνίας το συντομότερο δυνατό και ιδανικά πριν το Eurogroup της ερχόμενης Δευτέρας. Ταυτόχρονα, πριν από λίγες ημέρες δημοσιοποιήθηκαν οι επικαιροποιημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που για την Ελλάδα εκτιμά ότι μετά από έξι χρόνια ύφεσης βρίσκεται πλέον στο κατώφλι της ανάκαμψης, θέση που ενστερνίζεται και ο Διοικητής της ΤτΕ μέσω της δημοσίευσης της ετήσιας έκθεσής του. Παράλληλα, η Moody s δημοσίευσε επικαιροποιημένο Credit Opinion για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα, στο Caa3 με σταθερό Outlook. Ενθαρρυντικές ενδείξεις αποτελούν η συνεχής βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και του οικονομικού κλίματος, ενώ για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες το 13 επιτεύχθηκε πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (,7% του ΑΕΠ). Ωστόσο, οι δυσκολίες στην πραγματική οικονομία δεν έχουν εκλείψει και αποτυπώνονται, μεταξύ άλλων, στη συνεχιζόμενη υ- ποχώρηση των δεικτών κύκλου εργασιών στη βιομηχανία και το λιανικό εμπόριο και στη μείωση των νέων παραγγελιών στη μεταποίηση. Απόδοση 1ετών ομολόγων (%) Ιαν-13 Ιαν-13 Φεβ-13 Μαρ-13 Απρ-13 Απρ-13 Μαϊ-13 Ιουν-13 Ιουν-13 Ιουλ-13 Αυγ-13 Αυγ-13 Σεπ-13 Οκτ-13 Οκτ-13 Νοε-13 Δεκ-13 Δεκ-13 Ιαν-1 Φεβ-1 Μαρ-1 Πηγή: Bloomberg Ισπανία (Α) Ιταλία (Α) Ελλάδα (Δ) ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Παρά την αυξημένη ανησυχία που υπάρχει λόγω των εξελίξεων στην Ουκρανία, τα στοιχεία σχετικά με την εξέλιξη της οικονομίας της Ευρωζώνης είναι θετικά. Ύστερα από τη μεγέθυνση (κατά,3%) του πραγματικού ΑΕΠ κατά τη διάρκεια του δ τριμήνου του 13, τα στοιχεία για το α τρίμηνο του 1 είναι ενθαρρυντικά, καθώς λιανικές πωλήσεις ενισχύθηκαν κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου κατά 1,6%, (οι εκτιμήσεις προέβλεπαν κατά,6%) ενώ οι πρόδρομοι δείκτες οικονομικού κλίματος και εμπιστοσύνης ενισχύθηκαν περαιτέρω κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου. Επιπλέον, η απόδοση των κρατικών ομολόγων στην Ιταλία και την Ισπανία υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο από το 6, ενώ και στην Ελλάδα διαμορφώνονται πλέον υπό του 7%. Όμως, η εμμονή του πληθωρισμού σε πολύ χαμηλό επίπεδο (,8%), του ποσοστού ανεργίας σε πολύ υψηλό (1,%) και των πολύ υποτονικών στοιχείων της πιστωτικής επέκτασης καθιστούν σχεδόν επιβεβλημένη την περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ. Από την άλλη πλευρά, η αξιοσημείωτη αύξηση (από τις 51,3 στις 53, μονάδες) του πρόδρομου επιχειρηματικού δείκτη ISM του τομέα της μεταποίησης σηματοδοτεί την έξοδο της αμερικανικής οικονομίας από τις επιπτώσεις που προέκυψαν λόγω των παρατεταμένων κακών καιρικών συνθηκών προς ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομικής δραστηριότητας. Τράπεζα Πειραιώς Οικονομική Ανάλυση και Αγορές researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Αμερικής, 15 6, Αθήνα Τηλ: (+3) Φάξ: (+3) Το σύνολο του περιεχομένου του παρόντος, συμπεριλαμβανομένων κάθε είδους αρχείων, αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας και προστατεύεται από ελληνικές & διεθνείς διατάξεις. Συνεπώς, απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, μετάδοση, διανομή, έκδοση ή μετάφραση του παρόντος, τμηματικά, περιληπτικά ή συνολικά, χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση της δικαιούχου Τράπεζας Πειραιώς Α.Ε.,. Από την παραπάνω απαγόρευση εξαιρείται η αποθήκευση ή αντιγραφή τμημάτων του παρόντος σε απλό προσωπικό υπολογιστή για αυστηρά προσωπική χρήση, χωρίς πρόθεση εμπορικής ή άλλης εκμετάλλευσης και χωρίς αυτό να σημαίνει τη με οποιονδήποτε τρόπο παραχώρηση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

2 ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Μείωση του ΑΕΠ κατά 3,7% το 13 και άνοδό του κατά,6% το 1 προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Χειμερινές προβλέψεις της. Δημοσιεύθηκε η ετήσια έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ. Δημοσιοποίηση Credit opinion από τη Moody s για την Ελλάδα. Περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος το Φεβρουάριο. Υποχώρηση το Δεκέμβριο των δεικτών κύκλου εργασιών στη βιομηχανία, νέων παραγγελιών στις μεταποιητικές βιομηχανίες και κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο. Περαιτέρω πτώση του δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία τον Ιανουάριο. Στα 15 εκατ. το Δεκέμβριο το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Πλεόνασμα 1, δισεκ. (,7% του ΑΕΠ) για το σύνολο του έτους. Στο -,% ο ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης τον Ιανουάριο. Στις 5/ δημοσιοποιήθηκαν οι επικαιροποιημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα την περίοδο Με εξαίρεση την επί τα βελτίω αναθεώρηση της πρόβλεψής της για το ρυθμό μείωσης του πραγματικού ΑΕΠ το 13, στο -3,7% έναντι -,%, οριακές μόνο ήταν οι διαφοροποιήσεις των νέων προβλέψεων σε σχέση με αυτές της Φθινοπωρινής Έκθεσης. Αναλυτικότερα, αναμένει ότι η ελληνική οικονομία θα ανακάμψει εντός του 1 με μέση αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της,6%, ενώ για το 15 προβλέπει άνοδό του κατά,9%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι είναι ήδη ορατές οι πρώτες ενδείξεις της ανάκαμψης με τους δείκτες εμπιστοσύνης να συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά και τις υλοποιούμενες διαρθρωτικές αλλαγές στις αγορές προϊόντων και εργασίας να έχουν βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα δημιουργώντας προσδοκίες για περαιτέρω ενίσχυση των εξαγωγών και των επενδύσεων. Στην αύξηση των επενδύσεων και την ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία θετικά αναμένει να επιδράσουν η αποπληρωμή από πλευράς Δημοσίου των καθυστερούμενων οφειλών του, η επανέναρξη κατασκευής των μεγάλων έργων, η ταχύτερη απορρόφηση των κονδυλίων από τα ευρωπαϊκά ταμεία, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η δημοσιονομική σταθεροποίηση. Αντίθετα, η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπει ότι θα εξακολουθήσει να κινείται πτωτικά ευθυγραμμιζόμενη με την πορεία του διαθέσιμου εισοδήματος αν και ο αντίκτυπος της μείωσης των αμοιβών θα μετριαστεί ελαφρά από τη συνεχιζόμενη υποχώρηση των τιμών. Παρά όμως την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, η μείωση της ανεργίας αναμένει να είναι περιορισμένη. Όσον αφορά την αποκλιμάκωση των τιμών θεωρεί ότι είναι αποτέλεσμα της χαμηλής εγχώριας ζήτησης, της πτώσης του μοναδιαίου κόστους εργασίας και των μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών. Τέλος, εκτιμά ότι το 13 το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης ανήλθε στο 13,1% του ΑΕΠ, από το οποίο το 11% του ΑΕΠ προήλθε από την εφάπαξ ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ενώ για το 1 προβλέπει ότι το έλλειμμα θα περιοριστεί στο,% και στο 1,% το 15. Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της Ελλάδας Πραγματικό ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) Πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ, %) Χρέος (ως % του ΑΕΠ) Ανεργία (%) Φεβρ.1-3,7,6,9 -,9 -,6, 177,3 177, 171,9 7,3 6,, Νοέμ.13 -,,6,9 -,8 -,,3 176, 175,9 17,9 7, 6,, Πηγή: European Commission: "Eurorean Economic Forecast", Winter 1, p.1 & p. 63. European Commission: "Eurorean Economic Forecast", Autumn 13, p.1 & p. 61.

3 Στις 7/ δημοσιεύθηκε η ετήσια έκθεση του Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος στην οποία, πέρα από την παρουσίαση των απολογιστικών στοιχείων για το 13 (ή εκτιμήσεών της όπου τα οριστικά στοιχεία δεν είναι ακόμη διαθέσιμα), ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι προϋποθέσεις που εκτιμά η ΤτΕ ότι πρέπει να εκπληρωθούν ώστε να επιτευχθεί η ανάκαμψη της οικονομίας το 1. Συγκεκριμένα, ως κομβικής σημασίας θεωρεί τη συνέχιση του προγράμματος σταθεροποίησης με αποφασιστικότητα και συνέπεια. Έτσι θα καταστεί διατηρήσιμο το πρωτογενές πλεόνασμα και εφικτή η διεύρυνση του, θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους και θα εμπεδωθεί κλίμα εμπιστοσύνης στις προοπτικές της οικονομίας. Επίσης, σημαντική θεωρεί την αποσόβηση ή έστω ελαχιστοποίηση των κινδύνων ή αβεβαιοτήτων που μπορούν να προκύψουν λόγω των εκλογικών αναμετρήσεων του Μαΐου. Ταυτόχρονα, επισημαίνει ως απαραίτητη την ύπαρξη ολοκληρωμένης εθνικής πολιτικής για την οριστική έξοδο από την κρίση και την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Το νέο αυτό πρότυπο θα πρέπει να στηρίζεται στη μετάβαση αφενός από την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών μη διεθνώς εμπορεύσιμων σε διεθνώς εμπορεύσιμα και, αφετέρου, από την κατανάλωση στην αποταμίευση και την επένδυση. Παράλληλα, αναγνωρίζει τον ενεργό ρόλο του τραπεζικού συστήματος στην ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας μέσω της αναδιάρθρωσης του επιχειρηματικού τομέα και της χρηματοδοτικής στήριξης των επιχειρήσεων που εμφανίζουν βιώσιμες προοπτικές ανάπτυξης. Ως προς τη δυνατότητα των τραπεζών να παρέχουν την αναγκαία χρηματοδότηση, θετική εξέλιξη αποτέλεσαν στο εννεάμηνο του 13 κάποιες ενδείξεις συγκράτησης του ρυθμού ανόδου των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων διαμορφώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 13 στο 31,% (Δεκ.1:,5%), με τα στεγαστικά δάνεια να εμφανίζουν το χαμηλότερο ποσοστό (5,8%), τα επιχειρηματικά να έπονται (31,%), ενώ το υψηλότερο ποσοστό είχαν τα καταναλωτικά (5,8%). Στις 3/3, η Moody s δημοσίευσε επικαιροποιημένη άποψη (Credit Opinion) για την πιστοληπτική αξιολόγηση των ελληνικών κρατικών ομολόγων κατατάσσοντάς τα στη βαθμίδα Caa3, με σταθερό Outlook. Ως θετικά στοιχεία ο οίκος θεωρεί τη θεσμική και χρηματοδοτική στήριξη της Ελλάδας από τις χώρες της Ευρωζώνης, την πρόοδο στη δημοσιονομική προσαρμογή, το σχετικά υψηλό κατά κεφαλή εισόδημα και τη μειωμένη δαπάνη που απαιτείται πλέον για την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων. Αντίθετα, στα αρνητικά στοιχεία συγκαταλέγει κυρίως το πολύ υψηλό δημόσιο χρέος, τις προκλήσεις που προκύπτουν σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο που περιπλέκουν την εφαρμογή βασικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, τα αυξανόμενα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες και την υψηλή έκθεση των τραπεζών σε βραχυπρόθεσμο κυβερνητικό χρέος καθώς και το ιστορικό της χώρας σε default μετά την εφαρμογή του PSI και του Debt Buy-Back το 1. Το σταθερό outlook -σύμφωνα με τη Moody s- αντικατοπτρίζει τη βελτιούμενη δημοσιονομική θέση και τον περιορισμό των απαιτήσεων για την εξυπηρέτηση του χρέους, ταυτόχρονα με το ακόμη υψηλό χρέος και την εύθραυστη πολιτική κατάσταση. 3

4 Το Φεβρουάριο συνεχίστηκε η άνοδος του δείκτη οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα που, σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έφθασε τις 9,8 μνδ., την υψηλότερη τιμή από το Σεπτέμβριο του 8, έναντι 9,6 μνδ. τον Ιανουάριο. Έτσι, περιορίστηκε η απόσταση που τη χωρίζει από τους αντίστοιχους στην Ευρωζώνη (11, μνδ.) και την ΕΕ (15, μνδ.). Η ανωτέρω εξέλιξη οφείλεται στις ευνοϊκότερες προσδοκίες στη βιομηχανία, το λιανικό εμπόριο και τις υπηρεσίες και δευτερευόντως στις κατασκευές που αντιστάθμισαν τις δυσμενέστερες προσδοκίες των καταναλωτών. Ειδικότερα, πιο αισιόδοξες εμφανίστηκαν οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη βιομηχανία (Φεβρ. 1: -7,1 μνδ., Ιαν. 1: -11, μνδ.) λόγω κυρίως των θετικότερων προβλέψεων για την παραγωγή τους προσεχείς μήνες ενώ και οι εκτιμήσεις για το επίπεδο των παραγγελιών ήταν λιγότερο απαισιόδοξες. Επίσης, παρότι καταγράφηκε περαιτέρω μείωση των αποθεμάτων έτοιμων προϊόντων, παρέμειναν σε υψηλότερο από το κανονικό για την εποχή επίπεδο. Ταυτόχρονα, σε ακόμα πιο θετικό έδαφος βρέθηκε ο δείκτης προσδοκιών στις υπηρεσίες (Φεβρ. 1:,5 μνδ., Ιαν. 1:,5 μνδ.), αποτέλεσμα των πιο αισιόδοξων εκτιμήσεων για το τρέχον επίπεδο ζήτησης και τη σημερινή επιχειρηματική κατάσταση που αντιστάθμισαν τις δυσμενέστερες, αλλά θετικές, προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης βραχυπρόθεσμα. Βελτιωμένη εικόνα παρουσίασε και ο δείκτης προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο (-8, μνδ. από -11,6 μνδ.) ως συνέπεια του μετριασμού των απαισιόδοξων εκτιμήσεων των επιχειρήσεων για την τρέχουσα επιχειρηματική δραστηριότητα και των προβλέψεών τους για τη μελλοντική πορεία των πωλήσεών τους. Αντίθετα, το ύψος των αποθεμάτων αυξήθηκε και εκτιμάται σε ελαφρά υψηλότερο από το κανονικό για την εποχή επίπεδο. Την ίδια περίοδο, οριακή βελτίωση κατέγραψαν οι προσδοκίες των επιχειρήσεων στις κατασκευές και ο δείκτης διαμορφώθηκε στις -3, μνδ. έναντι -3, μνδ. τον προηγούμενο μήνα, λόγω των αρκετά πιο αισιόδοξων προβλέψεων για την εξέλιξη της απασχόλησης που αντιστάθμισαν την επιδείνωση που εμφάνισαν οι εκτιμήσεις για το επίπεδο εργασιών (επιδείνωση που με βάση τα μη-εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία ήταν οριακή). Αντίθετα με τις επιχειρήσεις, λίγο πιο απαισιόδοξοι παρουσιάστηκαν οι καταναλωτές με το σχετικό δείκτη εμπιστοσύνης να διαμορφώνεται το Φεβρουάριο στις -65, μνδ. (Ιαν. 1: -6,5 μνδ.) λόγω των ελαφρά δυσμενέστερων προβλέψεών τους για τη μελλοντική οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους, την πρόθεσή τους για αποταμίευση κατά τη διάρκεια του επόμενου χρόνου και τις προσδοκίες τους για την εξέλιξη της ανεργίας που εν μέρει αμβλύνθηκαν από τη λιγότερο αρνητική πρόβλεψή τους για τη γενικότερη κατάσταση της οικονομίας τον επόμενο χρόνο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (sa) Ιαν-6 Μαϊ-6 Σεπ-6 Ιαν-7 Μαϊ-7 Σεπ-7 Ιαν-8 Μαϊ-8 Σεπ-8 Ιαν-9 Μαϊ-9 Σεπ-9 Ιαν-1 Μαϊ-1 Σεπ-1 Ιαν-11 Μαϊ-11 Σεπ-11 Ιαν-1 Μαϊ-1 Σεπ-1 Ιαν-13 Μαϊ-13 Σεπ-13 Ιαν-1 Ελλάδα EE-7 Πηγή: European Commission, DG ECFIN Σχετικά με τις εξελίξεις σε κλαδικό επίπεδο, βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ: Το Δεκέμβριο συνεχίστηκε, για τέταρτο συνεχή μήνα, η υποχώρηση του δείκτη κύκλου εργασιών στη βιομηχανία. Συγκεκριμένα, μειώθηκε κατά 11,8% σε ετήσια βάση έναντι μείωσης,5% τον αντίστοιχο περυσινό μήνα. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μεγάλη πτώση του δείκτη των μεταποιητικών βιομηχανιών (-1,%, Δεκ. 1/Δεκ. 11: -,6%). Συ-

5 νολικά το 13 η πτώση του γενικού δείκτη ανήλθε στο 6,3% έναντι θετικής μεταβολής 3,% το 1. Στο ίδιο διάστημα, ο δείκτης νέων παραγγελιών στις μεταποιητικές βιομηχανίες κινήθηκε πτωτικά για τρίτο διαδοχικό μήνα υποχωρώντας κατά 7,5% σε ετήσια βάση έναντι μείωσής του κατά 9,1% το Δεκέμβριο του 1. Έτσι, το 13 η μείωση του δείκτη διαμορφώθηκε στο 6,8% (1: -8,1%). Τον Ιανουάριο, ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία παρέμεινε σε πτωτική τροχιά για έβδομο συνεχή μήνα έχοντας μειωθεί,9% σε ετήσια βάση (Ιαν. 13/Ιαν. 1:,%). Το Δεκέμβριο, τέλος, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο χωρίς τα καύσιμα συνέχισε την καθοδική πορεία του υποχωρώντας κατά 7,% σε ετήσια βάση έναντι μείωσής του κατά 8,5% τον αντίστοιχο προηγούμενο μήνα. Ανάλογη εικόνα παρουσίασε και ο δείκτης όγκου αφαιρουμένων των καυσίμων (-6,5%, Δεκ. 1/Δεκ.11: -8,6%). Το Δεκέμβριο, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διαμορφώθηκε στα 15 εκατ, μειωμένο κατά 6 εκατ. συγκριτικά με το Δεκέμβριο 1, αποτέλεσμα κυρίως της μεγάλης διεύρυνσης του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων και δευτερευόντως αυτού του ισοζυγίου υπηρεσιών. Αντίθετα, επιδείνωση παρουσίασαν το εμπορικό ισοζύγιο και το ισοζύγιο εισοδημάτων που υποχώρησε σε αρνητικό έδαφος. Αναλυτικότερα, το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων κατέγραψε πλεόνασμα 6 εκατ., αυξημένο κατά 58 εκατ. σε σχέση με το Δεκέμβριο του 1. Η ανωτέρω εξέλιξη ήταν απόρροια πρωτίστως των αυξημένων μεταβιβάσεων της ΕΕ προς τη Γενική Κυβέρνηση εκ των οποίων τα 53 εκατ. αποτελούν τη δεύτερη δόση των εσόδων SMP (Securities Markets Program) που σχετίζονται με τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που κατέχει το Ευρωσύστημα. Επίσης, περισσότερο πλεονασματικό κατά 169 εκατ. κατέστη το ισοζύγιο των υπηρεσιών ως συνέπεια, κατά κύριο λόγο, των αυξημένων καθαρών εισπράξεων από τις μεταφορές. Αντίθετα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διευρύνθηκε κατά 338,5 εκατ. κυρίως λόγω της ανόδου των εισαγωγών αγαθών (κατά 36 εκατ.) και της σημαντικής μείωσης των εξαγωγών καυσίμων (κατά 1 εκατ.), εξέλιξη που μερικώς μόνο αντισταθμίστηκε από την υποχώρηση της δαπάνης για εισαγωγές καυσίμων (κατά 7 εκατ.). Ταυτόχρονα, το ισοζύγιο εισοδημάτων κατέστη ελλειμματικό (- 19 εκατ. από 18 εκατ. το Δεκέμβριο του 13) εξαιτίας κυρίως των αυξημένων πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Συνολικά το 13, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μετά από πάρα πολλά χρόνια κατέστη πλεονασματικό φθάνοντας τα 1, δισ. (,7% του ΑΕΠ) έναντι ελλείμματος,6 δισ. (,% του ΑΕΠ) το 1. Η βελτίωση αυτή προήλθε από τη διεύρυνση κατά σχεδόν 3 δισ. του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων, του πλεονάσματος των υπηρεσιών κατά 1,7 δισ. και τη συρρίκνωση κατά, δισ. του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Αντίθετα, αρνητικά συνέβαλε η κατά 1,3 δισ. διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο εισοδημάτων. Δείκτης νέων παραγγελιών στη μεταποίηση (YoY%) 1, 8, 6,,,, -, -, -6, Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Ιαν-6 Δείκτης κύκλου εργασιών & όγκου στο λιανικό εμπόριο (YoY%) Ιαν-6 Απρ-6 Ιουν-6 Ιουλ-6 Οκτ-6 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Ελλάδα: Ισοζύγιο Πληρωμών (δισεκ. ) Ιαν.- Δεκ. 1 Ιαν.- Δεκ. 13 Δεκ. 1 Δεκ. 13 Τρεχουσών Συναλλαγών -,6 1, -,5 -, Εμπορικό -19,6-17, -1, -1,3 Ισοζύγιο καυσίμων -1, -7,7 -,5 -,3 Ισοζύγιο πλοίων -1, -1,5, -,1 Ισοζύγιο χωρίς καύσιμα & πλοία -8, -8, -,5 -,9 Υπηρεσιών 15,1 16,8,5,6 Εισοδημάτων -1,6 -,8, -,1 Τρεχουσών Μεταβιβ. 1,,5,,6 Κεφαλαιακών Μεταβιβ.,3 3,,5, Χρηματ/κών Συναλλαγών,7-3,6 -,7,3 Άμεσες Επενδύσεις,8,,5 1,1 Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου -99,9-6,6-5,6 -,9 Λοιπές Επενδύσεις 11,7,7,5,1 Μεταβολή συναλλαγμ. διαθεσίμων, -,1,, Τακτοποιητέα στοιχεία -, -,7,7 -,1 Πηγή: ΤτΕ Ιαν-7 Απρ-7 Ιουλ-7 Οκτ-7 Ιαν-8 Απρ-8 Ιουλ-8 Οκτ-8 Ιαν-9 Απρ-9 Ιουλ-9 Οκτ-9 Ιαν-1 Σύνολο Αγοράς (Μεταποίηση) Εγχώρια Αγορά (Μεταποίηση) Αγορές Εξωτερικού (Μεταποίηση) Νοε-6 Απρ-7 Σεπ-7 Φεβ-8 Ιουλ-8 Δεκ-8 Μαϊ-9 Οκτ-9 Δείκτης κύκλου εργασιών στο Λιανικό εμπόριο (εκτος καυσίμων & λιπαντικών) Δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων (εκτος καυσίμων & λιπαντικών) Μαρ-1 Απρ-1 Ιουλ-1 Αυγ-1 Οκτ-1 Ιαν-11 Ιαν-11 Απρ-11 Ιουν-11 Ιουλ-11 Οκτ-11 Νοε-11 Ιαν-1 Απρ-1 Απρ-1 Ιουλ-1 Σεπ-1 Οκτ-1 Ιαν-13 Φεβ-13 Απρ-13 Ιουλ-13 Ιουλ-13 Οκτ-13 Δεκ-13 5

6 Όσον αφορά το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών, το Δεκέμβριο του 13 εμφάνισε καθαρή εισροή ύψους 7 εκατ. περίπου έναντι καθαρής εκροής 676 εκατ. τον αντίστοιχο περσυνό μήνα. Ειδικότερα, οι άμεσες επενδύσεις εμφάνισαν καθαρή εισροή 1.8 εκατ. (Δεκ. 1: 87 εκατ.) λόγω της μεγάλης ανόδου των επενδύσεων μη κατοίκων στην Ελλάδα (Δεκ. 13: 1.19 εκατ., Δεκ. 1: 555 εκατ.), με σημαντικότερες τις εισροές 616 εκατ. από την πώληση της Εθνικής Πανγαίας ΑΕΕΑΠ και 38 εκατ. από την πώληση του υπολοίπου 9% των ΚΑΕ. Την ίδια περίοδο, οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου εμφάνισαν καθαρή εκροή 93 εκατ. έναντι καθαρής εκροής 5,6 δισεκ. το Δεκέμβριο του 1 ως αποτέλεσμα της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα, έντοκα γραμμάτια, χρηματοοικονομικά παράγωγα και μετοχές του εξωτερικού. Τέλος, οι λοιπές επενδύσεις παρουσίασαν καθαρή εισροή 1 εκατ. περίπου (Δεκ. 1:.51 εκατ.) που συνδέεται, πρωτίστως, με τη μείωση (εισροή) κατά, δισ. των τοποθετήσεων των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και θεσμικών επενδυτών σε καταθέσεις/repos του εξωτερικού. Επιταχύνθηκε οριακά τον Ιανουάριο ο ετήσιος ρυθμός υποχώρησης της τραπεζικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα. Συγκεκριμένα, διαμορφώθηκε στο -,% έναντι -3,9% το Δεκέμβριο και -,% τον Ιανουάριο του 13. Από τις επιμέρους βασικές κατηγορίες, η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων περιορίστηκε σε ετήσια βάση κατά 5,% (Δεκ. 13: -,9%), στους «ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα» συρρικνώθηκε με ρυθμό 3,% (Δεκ. 13: -3,5%), ενώ στους «ελεύθερους επαγγελματίες, τους αγρότες και τις ατομικές επιχειρήσεις» συνέχισε να αυξάνεται κατά,9%. Στις Μαρτίου το ελληνικό Δημόσιο διενήργησε δημοπρασία εντόκων γραμματίων (ΕΓΕΔ) εξάμηνης διάρκειας στην οποία συμμετείχαν οι Βασικοί Διαπραγματευτές Αγοράς με στόχο την άντληση 875 εκατ. Οι προσφορές υπερκάλυψαν,31 φορές το ποσό που ζητήθηκε και έγινε συνολικά αποδεκτό ποσό ύψους 1.137,5 εκατ. ( 875 δισ. συν μη ανταγωνιστικές προσφορές 6,5 εκατ.). Υπάρχει, όμως, η δυνατότητα αποδοχής επιπλέον μη ανταγωνιστικών συμπληρωματικών προσφορών ύψους 3% επί του δημοπρατούμενου ποσού μέχρι τις 6/3. Η απόδοση διαμορφώθηκε στο 3,6%, μειωμένη κατά μ.β. σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη αντίστοιχη δημοπρασία. ΣΥΝΟΛΟ Χρηματοδότηση εγχώριων επιχειρήσεων και νοικοκυριών (Υπόλοιπο σε εκάτ. & % μεταβολή) Ιαν. 13 Δεκ. 13 Ιαν. 1 Υπόλοιπο χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -,% -3,9% -,% ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. Χρημ (%) 1μηνη μεταβολή -,% -,9% -5,% ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΑΓΡΟΤΕΣ & ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -,%,9%,9% ΙΔΙΩΤΕΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -3,7% -3,5% -3,% 1. Στεγαστικά Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -3,% -3,3% -3,3%. Καταναλωτικά Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -5,1% -3,9% -3,7% 3. Λοιπά Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή,8% -,% -,% Στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται τα δάνεια και οι τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τιτλοποιηθεί. Οι καθαρές ροές και οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων / εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Πηγή: ΤτΕ 6

7 ΕΥΡΩΖΩΝΗ Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 1,% το 1 μετά από πτώση,% το 13 προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος το Φεβρουάριο. Στα ίδια επίπεδα ο πληθωρισμός το Φεβρουάριο και το ποσοστό ανεργίας τον Ιανουάριο. Μικρή άνοδος των καταθέσεων και ελαφρά περαιτέρω μείωση των δανείων του ιδιωτικού τομέα τον Ιανουάριο. Αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ισπανίας και του outlook για Γερμανία και Αυστρία από τη Moody s. Δημοσιοποιήθηκε η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις της για την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, τις ισχυρότερες οικονομίες και τις ευρωπαϊκές χώρες. Για την Ευρωζώνη, ειδικότερα, η ανάκαμψη της οικονομίας που ξεκίνησε το β τρίμηνο του 13 εκτιμά ότι σταδιακά θα ενισχύεται καθώς θα πληθαίνουν οι παράγοντες που θα τη στηρίζουν και θα αφορά περισσότερα κράτη, αν και αναγνωρίζει ότι θα παραμείνει εύθραυστη. Συγκεκριμένα, μετά την υποχώρηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά,% το 13, προβλέπει άνοδό του κατά 1,% το 1 και κατά 1,8% το 15. Ως κινητήριο δύναμη της ανάκαμψης θεωρεί την αύξηση της εγχώριας ζήτησης, ιδιωτικής και δημόσιας, ως αποτέλεσμα του περιορισμού της αβεβαιότητας για τις οικονομικές εξελίξεις, της βελτίωσης των συνθηκών χρηματοδότησης και της εξασθένισης της αρνητικής επίδρασης της δημοσιονομικής εξυγίανσης δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της απαιτούμενης προσαρμογής έχει πλέον υλοποιηθεί. Προβλέψεις Ευρωπαϊκής Επιτροπής για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Πραγματικό ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) Δείκτης τιμών καταναλωτή (%) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως Ανεργία (%) Ευρωζώνη -, 1, 1,8 1, 1, 1,3,7,7,7 1,1 1, 11,7 Γερμανία, 1,8, 1,6 1, 1, 7, 6,7 6, 5,3 5, 5,1 Γαλλία,3 1, 1,7 1, 1, 1, -1,9 -, -, 1,8 11, 11, Ιταλία -1,9,6 1, 1,3,9 1,3,9 1,3 1, 1, 1,6 1, Ισπανία -1, 1, 1,7 1,5,3,9 1,1 1,6 1,8 6, 5,7,6 Πηγή: European Commission: "Eurorean Economic Forecast", Winter 1, p.1 & p Θετικά, επίσης, θα συνεχίσουν να επιδρούν οι εξαγωγές, αν και με πιο ήπιο τρόπο, καθώς προβλέπει άνοδο των εισαγωγών. Ωστόσο, η έξοδος της οικονομίας από την ύφεση δεν αναμένει να οδηγήσει το 1 και σε μείωση του ποσοστού ανεργίας καθώς εκτιμά ότι οι εταιρείες θα στηριχθούν περισσότερο στο υπάρχον προσωπικό προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους. Όσον αφορά τον πληθωρισμό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβλέπει ταχύτερη αποκλιμάκωσή του το 1 σε σχέση με ό,τι προέβλεπε στη φθινοπωρινή Έκθεσή της, στο 1,% έναντι 1,5%. Σχετικά με τους κινδύνους που ενδεχομένως να πλήξουν την ανάπτυξη, η Επιτροπή εκτιμά ότι παραμένουν παρότι το τελευταίο διάστημα υποχώρησαν ελαφρά. Ως μεγαλύτερο κίνδυνο θεωρεί την υπαναχώρηση στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και την προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, ενώ ουσιαστικά απέκλεισε την πιθανότητα εμφάνισης γενικευμένων αποπληθωριστικών πιέσεων. Συνεχίστηκε το Φεβρουάριο, για δέκατο διαδοχικό μήνα, η βελτίωση του οικονομικού κλίματος στην Ευρωζώνη. Αναλυτικότερα, ο σχετικός δείκτης που εξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αυξήθηκε οριακά στο 11, από 11, τον Ιανουάριο, ξεπερνώντας το μακροχρόνιο μέσον όρο και φθάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 11, αν και η πλειοψηφία των επιμέρους δεικτών παραμένει σε αρνητικό έδαφος. 7

8 Αναλυτικότερα, ο δείκτης στις υπηρεσίες ανήλθε στο 3, (Ιαν. 1:,), στο λιανικό εμπόριο διαμορφώθηκε στο -,9 (Ιαν. 1: -3,), στη βιομηχανία στο -3, ( Ιαν. 1: -3,8) και στις κατασκευές στο -8,5 (Ιαν. 1: -9,8). Αντίθετα, ο δείκτης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης επιδεινώθηκε ελαφρά (-1,7, Ιαν. 1: -11,7), παραμένοντας ωστόσο η δεύτερη λιγότερο αρνητική τιμή από τον Ιούλιο του 11. Παράλληλα, σημαντική άνοδο εμφάνισε ο δείκτης του επιχειρηματικού κλίματος που το Φεβρουάριο διαμορφώθηκε στο,37 από,5 ένα μήνα πριν, παραμένοντας έτσι σε θετικό έδαφος για τέταρτη διαδοχική φορά από τον Μάρτιο του Πρόδρομοι Δείκτες Εικόνα ήπιας ανάπτυξης αποτυπώνουν όμως και τα προκαταρκτικά στοιχεία για το Φεβρουάριο του σύνθετου δείκτη PMI της εταιρείας Markit. Συγκεκριμένα η τιμή του αυξήθηκε στο 53,3 έναντι 5,9 τον Ιανουάριο, παραμένοντας για όγδοο διαδοχικό μήνα άνω του 5, όριο που υποδηλώνει επέκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Από τους επιμέρους δείκτες, αξιοσημείωτη άνοδο εμφάνισε αυτός των υπηρεσιών που διαμορφώθηκε στο 5,6 (Ιαν. 1: 51,6), ενώ μικρή πτώση παρουσίασε ο δείκτης της μεταποίησης στο 53, (Ιαν. 1: 5,). 6 - Ιαν-5 Ιαν-6 Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-1 Ιαν-13 Ιαν-1 Economic Sentiment Index (LHS) Consumer Confidence Index (RHS) Πηγή: Bloomberg & Datastream Σταθεροποιητικές τάσεις παρουσίασαν ο πληθωρισμός και το ποσοστό ανεργίας σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat. Ειδικότερα, ο πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ) παρέμεινε το Φεβρουάριο, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία, στο,8% σε ετήσια βάση, όσο δηλαδή ήταν τους δύο τελευταίους μήνες. Έτσι, διατηρήθηκε για 13ο διαδοχικό μήνα κάτω από το όριο-στόχο του % που έχει θέσει η ΕΚΤ για τη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής της. Αφαιρουμένων των τροφίμων/αλκοολούχων ποτών/καπνού και της ενέργειας ο δείκτης αυξήθηκε ελαφρά στο 1,% από,8% τον Ιανουάριο, παραμένοντας σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Ένδειξη ότι ο πληθωρισμός το αμέσως επόμενο διάστημα δεν αναμένεται να εμφανίσει αξιοσημείωτη μεταβολή αποτελεί η εξέλιξη τον Ιανουάριο του δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία που υποχώρησε σε μηνιαία βάση κατά,3% (Δεκ. 13/Νοέμ. 13:,%) και σε ετήσια κατά 1,% (Δεκ. 13/Δεκ. 1: -,8%). Εικόνα σταθεροποίησης παρουσίασε επίσης η εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας. Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο διαμορφώθηκε στο 1,% σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση, παραμένοντας αμετάβλητο για τέταρτο συνεχή μήνα. Σημειώνεται ότι τον περυσινό Ιανουάριο ήταν επίσης 1,%. Ο αριθμός των ανέργων πλησίασε τα 19, εκατ. άτομα, αυξημένος κατά 17 χιλ. άτομα σε σχέση με ένα μήνα πριν, ήταν όμως μειωμένος κατά 67 χιλ. άτομα σε σχέση με τον Ιανουάριο του 13. Εξέλιξη των Τιμών Ιαν-5 Ιαν-6 Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-1 Ιαν-13 Ιαν-1 CPI(%,Y/Y) (LHS) PPI(%,Y/Y) (RHS) Ελαφρά άνοδο σημείωσε τον Ιανουάριο ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος βάσει του ορισμού Μ3 στην Ευρωζώνη παραμένοντας, ωστόσο, ένας από τους χαμηλότερους των τελευταίων ετών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, το Μ3 αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 1,% έναντι 1,% το Δεκέμβριο. Επιπλέον, η προσφορά 8

9 χρήματος βάσει του στενότερου ορισμού Μ1 αυξήθηκε κατά 6,% από 5,7% ένα μήνα πριν. Πιστωτική Επέκταση, Προσφορά Χρήματος & Ποσοστό Ανεργίας Πιστωτική Επέκταση, Προσφροά Χρήματος & Ποσοστό Ανεργίας Την ίδια περίοδο, μικρή αύξηση παρουσίασαν οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των εκτός του χ/ο τομέα επιχειρήσεων, σε αντίθεση με την τραπεζική χρηματοδότησή τους που συνέχισε να κινείται πτωτικά. Ειδικότερα, σε σχέση με το Δεκέμβριο, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 3 δισ. και κατά 11 δισ. αυτές των επιχειρήσεων. Έτσι, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των καταθέσεων των νοικοκυριών διαμορφώθηκε στο 1,7% και των επιχειρήσεων στο 5,9% από,% και 6,1% το Δεκέμβριο αντίστοιχα. Από την άλλη πλευρά, αμετάβλητη παρέμεινε τον Ιανουάριο η τραπεζική χρηματοδότηση των νοικοκυριών, ενώ των επιχειρήσεων μειώθηκε κατά 6 δισ. με αποτέλεσμα οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής να διαμορφωθούν αντίστοιχα σε -,% και -,9% από -,1% και -3,% το Δεκέμβριο. Από τα δάνεια προς τα νοικοκυριά, τη μεγαλύτερη πτώση σε ετήσια βάση κατέγραψε η καταναλωτική πίστη (-3,%) και έπονταν αυτά των ελεύθερων επαγγελματιών (-,6%), ενώ τα στεγαστικά συνέχισαν να εμφανίζουν οριακά θετική μεταβολή (+,5%) Φεβ-5 Φεβ-6 Φεβ-7 Φεβ-8 Φεβ-9 Φεβ-1 Φεβ-11 Φεβ-1 Φεβ-13 Φεβ-1 Επιχειρηματικά Δάνεια (%,Υ/Υ) Δάνεια σε Νοικοκυριά (%,Υ/Υ) Προσφορά Χρή ματος Μ3 (%,Υ/Υ) Ποσοστό Ανεργίας Σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής κατάταξης του ισπανικού Δημοσίου προχώρησε πρόσφατα ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody s. Συγκεκριμένα, από Baa3/P-3 σε Baa/P-, με προοπτική θετική. Σύμφωνα με τον οίκο, οι κύριοι λόγοι ήταν η μετάβαση της ισπανικής οικονομίας προς ένα πιο βιώσιμο σε μεσοπρόθεσμη βάση αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο υποστηρίζεται από τις υλοποιούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ιδίως στο δημοσιονομικό επίπεδο και στους τομείς της αγοράς εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης και τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης του Δημοσίου από τις αγορές με μικρότερο μάλιστα κόστος. Ταυτόχρονα, όμως, ο οίκος επισημαίνει τη διατήρηση του δημοσιονομικού ελλείμματος σε υψηλό ακόμη επίπεδο (13: 7% του ΑΕΠ), γεγονός που ωθεί ανοδικά το δημόσιο χρέος, ενώ εκτιμά ότι η μείωση του ποσοστού ανεργίας θα γίνεται με αργό ρυθμό και υπενθυμίζει τα προβλήματα που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει το τραπεζικό σύστημα με την ποιότητα ορισμένων στοιχείων του ενεργητικού του. Παράλληλα, ο οίκος αναβάθμισε την προοπτική (outlook) από αρνητική σε σταθερή των κρατικών ομολόγων της Γερμανίας και της Αυστρίας επιβεβαιώνοντας την τρέχουσα πιστοληπτική διαβάθμισή τους (Aaa), κυρίως λόγω της απομάκρυνσης του ενδεχομένου να χρειαστεί νέα χρηματοδοτική στήριξη κάποια άλλη χώρα μέλος της Ευρωζώνης. 9

10 ΗΠΑ Χωρίς εκπλήξεις η δημοσιοποίηση των πρακτικών της τελευταίας συνεδρίασης της FOMC. Στο,% ο ρυθμός ανάπτυξης του πραγματικού ΑΕΠ το δ τρίμηνο του 13. Άνοδος του δείκτη ISM στη μεταποίηση και εικόνα σταθεροποίησης στους δείκτες καταναλωτικής εμπιστοσύνης το Φεβρουάριο. Άνοδος του διαθέσιμου προσωπικού εισοδήματος και της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης τον Ιανουάριο. Από τα πρακτικά της συνεδρίασης της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (FOMC) που δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα προκύπτει ότι η πολιτική που ανακοινώθηκε αποφασίστηκε ομόφωνα και ότι υπήρξε γενικά σύμπνοια στην εκτίμηση ότι η οικονομική δραστηριότητα κατά το δεύτερο εξάμηνο του 13 είχε ενισχυθεί με εντονότερο ρυθμό από ό,τι προέβλεπε η Επιτροπή στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου. Ωστόσο, ορισμένα μέλη της εξέφρασαν τον προβληματισμό ότι αυτή η ενίσχυση ίσως να μην είναι διατηρήσιμη καθώς προήλθε κυρίως από την αύξηση των καθαρών εξαγωγών και των αποθεμάτων. Επίσης, εάν τα οικονομικά δεδομένα αποκλίνουν σημαντικά από την αναμενόμενη πορεία θα πρέπει να είναι έτοιμοι να προσαρμόσουν κατάλληλα το πρόγραμμα μηνιαίων αγορών χρεογράφων, κάτι που επισήμανε και η επικεφαλής της Fed, Τζ. Γέλεν, κατά την πρόσφατη κατάθεσή της ενώπιον της Επιτροπής Τραπεζικών Υποθέσεων της Γερουσίας προσθέτοντας ότι θα εξεταστεί και η συμβολή των δυσμενών καιρικών συνθηκών στην εξέλιξη των οικονομικών δεικτών. Επιστρέφοντας στα πρακτικά, τα μέλη της FOMC αν και εκτίμησαν ως περιορισμένες τις μέχρι σήμερα επιπτώσεις στις αμερικανικές χρηματαγορές από τις διακυμάνσεις που σημειώθηκαν τους τελευταίους μήνες στις αγορές των αναδυόμενων οικονομιών, συμφώνησαν να εξετάζουν με ιδιαίτερη προσοχή τις εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα. Δεδομένου ότι το ποσοστό ανεργίας πλησιάζει στο 6,5%, κατώφλι που έχει θέσει η Επιτροπή για την εξέταση του ενδεχομένου μεταβολής του βασικού παρεμβατικού της επιτοκίου, έγινε κοινά αποδεκτό ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η παρεχόμενη καθοδήγηση για το πώς αυτό μπορεί να συμβεί. Σε πτωτική αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης το δ τρίμηνο του 13 σε σχέση με την πρώτη του εκτίμηση προχώρησε το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, εκτιμά ότι το πραγματικό ΑΕΠ μεγεθύνθηκε κατά,% (τριμηνιαίος ετησιοποιημένος ρυθμός) έναντι αρχικής εκτίμησης 3,% και,1% του αμέσως προηγούμενου τριμήνου. Η κατανάλωση και οι καθαρές εξαγωγές αποτέλεσαν τους κύριους θετικούς παράγοντες, ενώ αρνητικά συνέβαλαν οι δημόσιες δαπάνες. Συγκεκριμένα, η κατανάλωση ενισχύθηκε κατά,6% (γ τρίμ. 13:,%), οι εξαγωγές κατά 9,% (έναντι 3,9%) και οι εισαγωγές κατά μόλις 1,5% (ένα- Πραγματικό ΑΕΠ Real GDP (%, Q/Q-AR) (LHS) Real GDP (%, Υ/Υ) (RHS) Πηγή: Bloomberg & Datastream 1

11 ντι,%), συνιστώντας συμβολή του εξωτερικού εμπορίου κατά,99 ποσοστιαίες μονάδες (έναντι,1). Επίσης, οι επενδύσεις ενισχύθηκαν κατά μόλις,5% (έναντι 17,%). Αντίθετα, οι δημόσιες δαπάνες συρρικνώθηκαν κατά 5,6% (έναντι,%). Αξίζει να σημειωθεί ότι απομονώνοντας τη συμβολή που συνδέεται με τη μεταβολή των εταιρικών αποθεμάτων, η επιβράδυνση του ρυθμού μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ ήταν πολύ μικρή, στο,3% από,5% το γ τρίμηνο. Σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ επιταχύνθηκε στο,5% (γ τρίμ. 13:,%), οδηγώντας το μέσο ετήσιο ρυθμό για το 13 στο 1,9% (1:,8%), ενώ για το 1 αναμένουμε επιτάχυνση στο,9%. Πραγματική Κατανάλωση Real Personal Outlays (%, Q/Q-AR) (LHS) Real Personal Outlays (%, Υ/Υ) (RHS) - - Ανέκαμψε το Φεβρουάριο ο πρόδρομος επιχειρηματικός δείκτης ISM στη μεταποίηση φθάνοντας στο 53, από 51,9 που γενικά αναμενόταν και 51,3 τον Ιανουάριο. Σε επίπεδο διμήνου, όμως, διαμορφώθηκε στο 5,3, τιμή σημαντικά χαμηλότερη από τη μέση τιμή του δ τριμήνου του 13 (56,7). Εικόνα σταθεροποίησης παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες αποτύπωσαν οι δύο βασικότερες έρευνες για τον πρόδρομο δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτή το Φεβρουάριο. Ειδικότερα, ο σχετικός δείκτης του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν κινήθηκε ελαφρά ανοδικά, στο 81,6 έναντι 81, τον Ιανουάριο, πρωτίστως λόγω της βελτίωσης του επιμέρους δείκτη που αποτυπώνει τις προσδοκίες, ενώ μικρή υποχώρηση κατέγραψε ο δείκτης που αναφέρεται στις τρέχουσες συνθήκες. Αντίθετα, περιορισμένη πτώση κατέγραψε ο σχετικός δείκτης του Conference Board και διαμορφώθηκε στο 78,1 από 79, τον Ιανουάριο. Η μείωση προήλθε από την υποχώρηση του δείκτη των προσδοκιών που εν μέρει μόνο αντισταθμίστηκε από τη βελτίωση του δείκτη που αφορά την τρέχουσα κατάσταση που έφθασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων σχεδόν έξι ετών Πρόδρομοι Δείκτες Καταναλωτή Ανοδικά κινήθηκε τον Ιανουάριο το προσωπικό εισόδημα και η προσωπική καταναλωτική δαπάνη. Συγκεκριμένα, βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων και σε τρέχουσες τιμές, το προσωπικό και το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα αυξήθηκαν κατά,3% και,% αντίστοιχα σε σχέση με το Δεκέμβριο (Δεκ. 13/Νοέμ. 13:,% και -,1% αντίστοιχα), εξέλιξη που οφείλεται περισσότερο στην αύξηση των εισοδημάτων από τη μισθωτή εργασία και στις αυξημένες τρέχουσες μεταβιβαστικές πληρωμές. Παράλληλα, σε ανοδική τροχιά παρέμεινε η προσωπική καταναλωτική δαπάνη που αυξήθηκε κατά,% σε μηνιαία βάση (Δεκ. 13/Νοέμ. 13:,1%), κατευθυνόμενη προς την αγορά υπηρεσιών (,1%). Σημαντικά χαμηλότερα από το στόχο του,-,5% που έχει θέσει η Fed για το σχεδιασμό της νομισματικής πολιτικής της διατηρήθηκε τον Ιανουάριο ο δείκτης τιμών της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (PCE) που αυξήθηκε στο 1,% σε ετήσια βάση από 1,1% το Δεκέμβριο, ενώ εάν αφαιρεθεί η επίδραση των τροφίμων και της ενέργειας (core PCE) διαμορφώθηκε στο 1,1% έναντι 1,% το Δεκέμβριο. Απομονώνοντας την επίδραση των τιμών, το διαθέσιμο Ιαν-5 Ιαν-6 Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-1 Ιαν-13 Ιαν-1 Conference Board University of Michigan 11

12 προσωπικό εισόδημα και η προσωπική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκαν τον Ιανουάριο κατά,3% σε σχέση με το Δεκέμβριο. Ανάλογη εικόνα οριακής ανόδου παρουσίασε τον Ιανουάριο και ο πληθωρισμός φθάνοντας το 1,6% σε ετήσια βάση από 1,5% το Δεκέμβριο, κυρίως λόγω των αυξημένων τιμών της ενέργειας. Έτσι, ο δομικός πληθωρισμός ο οποίος προκύπτει με την αφαίρεση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας υποχώρησε οριακά στο 1,6% έναντι 1,7% το Δεκέμβριο. Τέλος, οι ιδιαίτερα δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικράτησαν τον Ιανουάριο επηρέασαν αρνητικά την αγορά κατοικίας με σχεδόν όλους τους επιμέρους δείκτες της συγκεκριμένης περιόδου να κινούνται έντονα πτωτικά. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι παρά την εν λόγω μείωση που ξεπέρασε σημαντικά τις μέσες εκτιμήσεις των αναλυτών, οι τιμές των δεικτών παρέμειναν σε επίπεδα που δεν αποκλίνουν από αυτά αρκετών άλλων μηνών του 13 καθώς υποχώρησαν από τις συγκριτικά υψηλές τιμές που είχαν φθάσει το τελευταίο δίμηνο του 13. Αναλυτικότερα, μεγάλη μείωση κατέγραψαν τον Ιανουάριο οι ενάρξεις ανέγερσης νέων κατοικιών και διαμορφώθηκαν στις 88 χιλ. σε ετησιοποιημένη, εποχικά προσαρμοσμένη βάση έναντι 95 χιλ. της μέσης εκτίμησης της αγοράς και 1.8 χιλ. (αρχικά: 999 χιλ.) το Δεκέμβριο του 13. Μικρότερη ήταν η πτώση του αριθμού των νέων αδειών που έφθασαν τις 937 χιλ. έναντι 975 χιλ. που γενικά αναμένονταν και 991 χιλ. τον περασμένο Δεκέμβριο. Τομέας Κατοικιών (Ι) Ιαν-5 Ιαν-6 Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-1 Ιαν-13 Ιαν-1 New Home Sales (LHS) New House Starts (RHS) Αντίθετα, ανέκαμψαν τον Ιανουάριο οι πωλήσεις των νεόδμητων κατοικιών που διαμορφώθηκαν σε ετησιοποιημένη, εποχικά εξομαλυμένη βάση στις 68 χιλ. έναντι 7 χιλ. (αρχικά: 1 χιλ.) το Δεκέμβριο. Επίσης, συνεχίστηκε η άνοδος των τιμών των κατοικιών, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που αφορούν όμως το Δεκέμβριο, περίοδο πριν την εμφάνιση των ακραίων καιρικών φαινομένων. Ειδικότερα, βάσει του δείκτη S&P Case-Shiller, οι τιμές των κατοικιών στις μεγαλύτερες πόλεις των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά,8% σε μηνιαία, εποχικά προσαρμοσμένη βάση, έναντι ανόδου,9% το Νοέμβριο και κατά 13,% σε ετήσια. Τέλος, μεγάλη απροσδόκητη κάμψη παρουσίασε το Φεβρουάριο ο δείκτης που καταρτίζει η Ένωση Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) αποτυπώνοντας την επιδείνωση των προσδοκιών των κατασκευαστών κατοικιών για το προσεχές μέλλον και διαμορφώθηκε στις 6 μονάδες έναντι 56 μονάδων που γενικά αναμενόταν και 56 μονάδων τον Ιανουάριο. Τομέας Κατοικιών (ΙΙ) Toμέας των Κατοικιών S&P Case-Shiller Index (%,Y/Y) (LHS) NAHB Leading Indicator (RHS) 1

13 Ημερομηνία Ανακοίνωσης Ανακοινώσεις / Γεγονότα ΗΠΑ Περίοδος Αναφοράς 5/3/1 Πρόδρομος Δείκτης ISM Υπηρεσιών Φεβρουάριος 1 7/3/1 Στοιχεία για την Αγορά Εργασίας Φεβρουάριος 1 7/3/1 Εμπορικό Ισοζύγιο Ιανουάριος 1 1/3/1 Εκτέλεση Προϋπολογισμού Φεβρουάριος 1 13/3/1 Εταιρικά αποθέματα Ιανουάριος 1 13/3/1 Λιανικές Πωλήσεις Φεβρουάριος 1 1/3/1 Πρόδρομος Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (Παν/μιο Μίσιγκαν) Μάρτιος 1 (1η Εκτίμηση) 17/3/1 Βιομηχανική Παραγωγή Ιανουάριος 1 17/3/1 Πρόδρομος Δείκτης Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) Μάρτιος 1 ΕΥΡΩΖΩΝΗ 5/3/1 Πρόδρομος Επιχειρηματικός Δείκτης PMI (σύνθετος) Φεβρουάριος 1 5/3/1 Λιανικές Πωλήσεις Ιανουάριος 1 5/3/1 ΑΕΠ Εθνικοί Λογαριασμοί Δ Τρίμηνο( η Εκτίμηση) 7/3/1 Ισοζύγιο Πληρωμών Δ Τρίμηνο(1 η Εκτίμηση) 1/3/1 Βιομηχανική Παραγωγή Ιανουάριος 1 17/3/1 Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Φεβρουάριος 1 18/3/1 Στοιχεία Εξωτερικού Εμπορίου Ιανουάριος 1 ΕΛΛΑΔΑ 6/3/1 Έρευνα Εργατικού Δυναμικού Δεκέμβριος 13 1/3/1 Δείκτες Κύκλου Εργασιών στον Τομέα Ενημέρωσης & Επικοινωνίας Δ Τρίμηνο 13 1/3/1 Δείκτες Κύκλου Εργασιών στον Τομέα Μεταφορών Δ Τρίμηνο 13 1/3/1 Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Φεβρουάριος 1 1/3/1 Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Φεβρουάριος 1 11/3/1 Δείκτες Κύκλου Εργασιών στον Τομέα Αυτοκινήτων Δ Τρίμηνο 13 11/3/1 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Χονδρικό Εμπόριο Δ Τρίμηνο 13 11/3/1 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στον Τομέα Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος & Εστίασης Δ Τρίμηνο 13 11/3/1 Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί (προσ. στοιχεία) Δ Τρίμηνο 13 1/3/1 Βιομηχανική Παραγωγή Ιανουάριος 1 1/3/1 Ετήσιοι Εθνικοί Λογαριασμοί (εκτιμήσεις) 13 1/3/1 Οικοδομική Δραστηριότητα Δεκέμβριος 13 13/3/1 Έρευνα Εργατικού Δυναμικού Δ Τρίμηνο 13 1/3/1 Δείκτες Κύκλου Εργασιών στον Τομέα των Υπηρεσιών Δ Τρίμηνο 13 1/3/1 Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία Ιανουάριος 1 17/3/1 Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές Δ Τρίμηνο 13 13

14 Οικονομική Ανάλυση & Αγορές Λεκκός Ηλίας Chief Economist Παπιώτη Λιάνα Secretary Ελληνική Οικονομία Στάγγελ Ειρήνη Senior Economist Κεφαλάς Κωνσταντίνος Economic Analyst Ανεπτυγμένες Οικονομίες Πολυχρονόπουλος Διονύσης Economic Analyst Παπακώστας Χρυσοβαλάντης Economic Analyst Papakostasc@piraeusbank.gr Κωνσταντού Ευαγγελία Economic Analyst Konstantoue@piraeusbank.gr Αναπτυσσόμενες Οικονομίες Ρότσικα Δημητρία Economic Analyst Rotsikad@piraeusbank.gr Μαργαρίτη Κωνσταντίνα Junior Economic Analyst Margaritik@piraeusbank.gr Κλαδικές Μελέτες Δαγκαλίδης Αθανάσιος Senior Economist Athanasios.Dagalidis@piraeusbank.gr Βλάχου Παρασκευή Economic Analyst Vlachoupar@piraeusbank.gr Φραγκουλίδου Ιφιγένεια Junior Economist Fragkoulidoui@piraeusbank.gr Θεσμικές και Εποπτικές Εξελίξεις Λεβεντάκης Αρτέμης Economic Analyst LeventakisAr@piraeusbank.gr Disclaimer: To παρόν ενημερωτικό σημείωμα συνιστά διαφημιστική ανακοίνωση ενημερωτικού περιεχομένου και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή ούτε υποκίνηση ή προσφορά για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Καμία πληροφορία που εμπεριέχεται σε αυτό, δεν θα πρέπει να εκληφθεί, σε καμία περίπτωση, ως κατάλληλη επένδυση για τον παραλήπτη, ούτε μέσο επίτευξης των συγκεκριμένων επενδυτικών στόχων ή κάλυψης οποιωνδήποτε άλλων αναγκών του παραλήπτη, ούτε υποκατάστατο τυχόν συμβατικών κειμένων που αφορούν τις περιγραφόμενες σε αυτό συναλλαγές. Για τους λόγους αυτούς, κάθε επενδυτής θα πρέπει να προβεί στη δική του αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας παρέχεται στην παρούσα επικοινωνία και δεν θα πρέπει να βασίζεται σε οποιαδήποτε τέτοια πληροφορία ως εάν αυτή αποτελούσε επενδυτική συμβουλή. Το παρόν δε συνιστά, επίσης, έρευνα στον τομέα των επενδύσεων και, συνεπώς, δεν καταρτίσθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που διατίθενται στο κοινό και που θεωρούνται αξιόπιστες. Η Τράπεζα δεν φέρει καμία ευθύνη ως προς την ακρίβεια ή πληρότητα των πληροφοριών αυτών. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία και υπόκεινται σε αλλαγές χωρίς ειδοποίηση. Η Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλαμβάνει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα που δεν ανήκουν στον όμιλο της. Η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες, και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών. Ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία, και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα και οι εταιρείες του ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκειται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά τη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος φυλλαδίου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή. β) Ενδέχεται να παρέχει έναντι αμοιβής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους παρέχονται με το παρόν πληροφορίες, υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής. γ) Ενδέχεται να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να έλκει άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ)ενδέχεται να παρέχει υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε)η Τράπεζα Πειραιώς ενδεχομένως να έχει εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν σημείωμα. Ρητά επισημαίνεται ότι: α)τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. β) τα αριθμητικά στοιχεία αφορούν προσομοίωση προηγουμένων επιδόσεων και ότι οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. γ) οι προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. δ) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα έκαστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς τη φορολογική νομοθεσία που τον διέπει. ε) Η Τράπεζα Πειραιώς δεν υποχρεούται να ενημερώνει ή να κρατά επίκαιρες τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν. 1