Κάπνισµα και καρκίνος του πνεύµονα : Το hotspot της εποχής µας ( Έδεσσα, 22/04/2016)

Transcript

1 Κάπνισµα και καρκίνος του πνεύµονα : Το hotspot της εποχής µας ( Έδεσσα, 22/04/2016) Μάνος Ε. Εµµανουήλ Πνευµονολόγος Επιµελητής A Πνευµονολογική Κλινική Γ.Ν. Λαµίας

2 ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Εισαγωγικές έννοιες Ιστορική αναδροµή Θνησιµότητα (Παγκόσµια, Ελλάδα) Αιτιολογία της συσχέτισης Ca πνεύµονα και ενεργητικό κάπνισµα Ca πνεύµονα και παθητικό κάπνισµα Ca πνεύµονα και τριτογενές κάπνισµα Διακοπή, µείωση, άλλες µορφές καπνίσµατος (πούρα, µαριχουάνα, ηλεκτρονικό τσιγάρο, snus)

3 ΣΧΕΣΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Η πλέον ΣΑΦΩΣ τεκµηριωµένη συσχέτιση περιβαλλοντικού παράγοντα µε ανθρώπινο όγκο Πρόκειται για ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ που έχει κορυφωθεί στον αναπτυγµένο κόσµο, και αναµένεται ραγδαία αύξηση στον αναπτυσσόµενο καθώς και σε ειδικούς πληθυσµούς (γυναίκες : καπνίσµατος και παιδιά : παθητικό κάπνισµα)

4 ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Κάπνισµα (85 90 %) Σε πολύ µικρότερο ποσοστό : Έκθεση σε καρκινογόνες «κόνεις» όπως : Αµίαντος, Αρσενικό, Νικέλιο, Κάδµιο, Πολυκυκλικοί Αρωµατικοί υδρογονάνθρακες, κ.α. (Ο ρόλος της έκθεσης είναι συµπληρωµατικός). Παρουσία προϋπάρχουσας νόσου του αναπνευστικού (ΧΑΠ, πνευµονική ίνωση, φυµατίωση, έλλειψη α1ατ, κ.α.) Ακτινοβολία (ραδόνιο, ακτινοβολία Χ και γ) Ιογενείς λοιµώξεις (Συµπληρωµατική δράση). Γενετική προδιάθεση, διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήµατος, διαιτητικοί παράγοντες, φυλή, φύλο, ηλικία. Epidemiology of lung cancer. Alberg AJ, Samet JM Chest. 2003;123(1 Suppl):21S

5 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 1880 : Μαζική βιοµηχανική παραγωγή τσιγάρων. (Αρχικά τα τσιγάρα ήταν χειροποίητα και, εποµένως, ακριβά) Ως το 1900 : 100 µόνο αναφορές στην ιατρική βιβλιογραφία για Ca πνεύµονα 1912 : Adler¹ : 374 περιπτώσεις συσχέτιση εισπνοής καπνού και Ca πνεύµονα : Ca πνεύµονα = 1% 10% όλων των µορφών Ca σε καπνιστές (Δωρεάν στους στρατιώτες κατά τον 1 ο παγκόσµιο πόλεµο)!!! 1938 : Pearl² :1 η επιστηµονική αναφορά καπνίσµατος και Ca πνεύµονα 1950 : Wynder E³., Graham E³. : Οριστική απόδειξη : Doll R⁴., Hill A ⁴. : Προοπτική επιδηµιολογική µελέτη απόδειξη σε γιατρούς της Αγγλίας 1. Adler, L. Primary malignant growth of the lungs and bronchi. New York, Longmans-Green, Pearl R. TOBACCO SMOKING AND LONGEVITY. Science 1938; 87: WYNDER EL, GRAHAM EA. Etiologic factors in bronchiogenic carcinoma with special reference to industrial exposures; report of eight hundred fifty-seven proved cases. J AMA Arch Ind Hyg Occup Med 1951; 4: Mortality in relation to smoking: 50 years' observations on male British doctors. Doll R, Peto R, Boreham J, Sutherland I BMJ. 2004;328(7455):1519

6 ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ νέες περιπτώσεις παγκοσµίως /έτος¹ θάνατοι παγκοσµίως /έτος¹ 1. Global Cancer Facts & Figures 3rd Edition, 2015, American Cancer Society, Inc.

7

8 ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ( )

9 ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ (Άνδρες) 1953 Lung and bronchus

10 ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ (Γυναίκες) 1985 Lung and bronchus

11 ΡΥΘΜΟΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΘΑΝΑΤΩΝ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Data from Parker, SL, Tong, T, Bolden, S, et al, CA - A Cancer Journal for Clinicians

12 ΕΚΤΙΜΟΜΕΝΑ ΝΕΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΥ (ΗΠΑ, 2016) Θάνατοι από Ca πνεύµονα

13 ΕΚΤΙΜΟΜΕΝΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ (Σύνολο ΕΛΛΑΔΑ, 2012) ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

14 ΕΚΤΙΜΟΜΕΝΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ (ΕΛΛΑΔΑ, 2012) Άνδρες Γυναίκε ς

15 5ετής (%) επιβίωση τα τελευταία 35 χρόνια ( )

16 ΘΑΝΑΤΟΙ ΑΝΑ ΦΥΛΟ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΕ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

17 ΣΥΝΟΛΟ = The predicted mortality of lung cancer (by gender) in 2020 using the 2008 mortality as base line

18 Projected lung cancer death rates in males by 2010

19 Ηλικιακή διαστρωµάτωση των καπνιστών ανά 10ετία ζωής Σε σχέση µε τα αποτελέσµατα της έρευνας έτους 2009, µείωση 14,4% καταγράφεται στο ποσοστό των καθηµερινών καπνιστών (2009: 31,9%, 2014: 27,3%) και σχεδόν ισόποση αύξηση (13,3%) στο ποσοστό όσων καπνίζουν περιστασιακά (2009: 6,0%, 2014: 5,2%)

20 ΤΑ 4 ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΑΣ Η επίπτωση του ΤΟΥ Ca ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ πνεύµονα (και των θανάτων) ακολουθεί µετά 20 έτη την επίπτωση του καπνίσµατος και στα 2 φύλα ΕΛΛΑΔΑ

21 ΑΚΡΙΒΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ : Άµεση συσχέτιση παραπροϊόντος του καπνού του τσιγάρου µε Ca πνεύµονα : Ένας ειδικός µεταβολίτης του βενζο(α)πυρενίου που παράγεται από την καύση του τσιγάρου προκαλεί βλάβη σε 3 θέσεις στο p-53 ογκοκατασταλτικό γονίδιο του ανθρώπινου DNA (Το γονίδιο βρίσκεται παθολογικό σε πάνω από το 60% των ασθενών µε επιβεβαιωµένο ιστολογικά Ca πνεύµονα)!!! Preferential formation of benzo[a]pyrene adducts at lung cancer mutational hotspots in P53. Denissenko MF, Pao A, Tang M, Pfeifer GP Science. 1996;274(5286):430

22 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ Παράγονται χηµικές ουσίες - ενώσεις υπό στερεά, υγρή και αέρια µορφή. Οι 250 είναι αποδεδειγµένα τοξικές ενώ ΟΙ 60 ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΕΣ!!!

23 ΠΟΣΟ ΚΙΝΔΥΝΕΥΩ ΑΝ ΚΑΠΝΙΖΩ ; Ο κίνδυνος για Ca πνεύµονα είναι ΔΟΣΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΣ και ΧΡΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΣ Σχετίζεται µε¹ : την ηλικία έναρξης του καπνίσµατος το βάθος της εισπνοής του καπνού την περιεκτικότητα σε πίσσα και νικοτίνη την ύπαρξη ή όχι φίλτρου στο τσιγάρο Καπνιστής 35 ετών : 9 % µε < 25 τσιγάρα/ηµέρα (πιθανότητα θανάτου) 18 % µε 25 τσιγάρα/ ηµέρα²!!! Σχετικός κίνδυνος (σε σχέση µε το µη καπνιστή - Κάπνισµα 40 p/y): Χ φορές³ 1. Cigarette tar yields in relation to mortality from lung cancer in the cancer prevention study II prospective cohort, Harris JE, Thun MJ, Mondul AM, Calle EE BMJ. 2004;328(7431):72 2. What are the odds that smoking will kill you? Mattson ME, Pollack ES, Cullen JW Am J Public Health. 1987;77(4): Cigarette smoking and lung cancer in New Mexico. Samet JM, Wiggins CL, Humble CG, Pathak DR Am Rev Respir Dis. 1988;137(5):1110

24 ΣΧΕΣΗ ΔΟΣΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Γραµµική µε την ένταση του καπνίσµατος (3 πακέτα x 10 χρόνια = 3πλάσιος κίνδυνος σε σχέση µε 1 πακέτο x 10 χρόνια) Εκθετική µε τη διάρκεια του καπνίσµατος (1 πακέτο x 30 χρόνια = 100πλάσιος κίνδυνος σε σχέση µε 1 πακέτο x 10 χρόνια)

25 ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Environmental tobacco smoke (ETS) ή second hand smoke (SHS) ή involuntary smoking Είναι : 1) το παράπλευρο ρεύµα καπνού που παράγεται από το πλάι των χειλιών των καπνιστών όταν εισπνέουν τον καπνό του τσιγάρου και 2) το κύριο ρεύµα από τον εκπνεόµενο καπνό των καπνιστών Έκθεση για > 15 min/day για > 1 day/week Το 65% των ενηλίκων µη καπνιστών και > 50% των παιδιών εκτίθενται στο παθητικό κάπνισµα παγκοσµίως!!!

26 ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΣΦΑΛΕΣ ΟΡΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ!

27 ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ! 55,4 % 37,7 %

28 ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ (SHS) ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Fritz Lickint : 1 η παρατήρηση (1939)¹ Πρώτες επιδηµιολογικές µελέτες (1960 s)² 1 η συσχέτιση µε Ca Πνεύµονα (1981)³ Απόδειξη SHS και Ca Πνεύµονα [ International Agency for Research on Cancer (IARC),US Surgeon General,US National Research Council]⁴ «SHS is a Group A carcinogen = Human carcinogen» 1. Proctor, RN. Cancer Wars. How Politics Shapes What We Know and Don't Know About Cancer, Basic Books, New York Cameron P, Kostin JS, Zaks JM, et al. The health of smokers' and nonsmokers' children. J Allergy 1969; 43: Lung cancer and passive smoking. Trichopoulos D, Kalandidi A, Sparros L, MacMahon B Int J Cancer. 1981;27(1):1 4. US Department of Health and Human Services (USDHHS). The health consequences of involuntary smoking: A report of the Surgeon General. 1986; DHHS Publication No. (CDC) : 5. International Agency for Research on Cancer (IARC). IARC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemicals to Humans: Tobacco Smoking US Environmental Protection Agency (EPA). Respiratory health effects of passive smoking: Lung cancer and other disorders. 1992; EPA/600/006F

29 ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Το 3,6% των θανάτων από Ca πνεύµονα / έτος παγκοσµίως ( άνθρωποι) οφείλονται στο παθητικό κάπνισµα²!!! (Απογραφή 2011) : Δηλαδή το 74,2 % του δήµου!!!] Το 20 30% των ασθενών µε Ca πνεύµονα από το παθητικό κάπνισµα «κληρονοµούν» τη νόσο στο σπίτι και το 12 19% στην εργασία τους³!!! 1. Secondhand smoke exposure among women and children: evidence from 31 countries. Wipfli H, Avila-Tang E, Navas-Acien A, Kim S, Onicescu G, Yuan J, Breysse P, Samet JM, Famri Homes Study Investigators Am J Public Health. 2008;98(4): Worldwide burden of disease from exposure to second-hand smoke: a retrospective analysis of data from 192 countries. Oberg M, Jaakkola MS, Woodward A, Peruga A, Pr?ss-Ust?n A Lancet. 2011;377(9760): Trichopoulos D, Kalandidi A, Sparros L. Lung cancer and passive smoking: conclusion of Greek study. Lancet 1983; 2:677

30 ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Το 24% (13 36%) του Ca πνεύµονα οφείλεται ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ στο παθητικό (περιβαλλοντικό) κάπνισµα µε επίσης ΔΟΣΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗ και ΧΡΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗ συσχέτιση¹ˊ²!!! [Αποτελέσµατα µετανάλυσης 37 επιδηµιολογικών µελετών µε Ν=4626 άτοµα (µη καπνιστές) µε και χωρίς έκθεση σε περιβαλλοντικό κάπνισµα κατά βάση του/της συζύγου]¹ [Αποτελέσµατα ανάλυσης µε Ν=1493 άτοµα, µη καπνιστές, µε Ca πνεύµονα κυρίως αδενοκαρκίνωµα που το 78,6% των γυναικών και το 21,4% των ανδρών εκτέθηκαν για χρόνια σε περιβαλλοντικό κάπνισµα]² 1. The accumulated evidence on lung cancer and environmental tobacco smoke. Hackshaw AK, Law MR, Wald NJ BMJ.1997;315(7114):980Department of Environmental and Preventive Medicine, Wolfson Institute of Preventive Medicine, St Bartholomew's, London 2. Characteristics of never smoker lung cancer including environmental and occupational risk factors. Cl?ment-Duch? ne C, Vignaud JM, Stoufflet A, Bertrand O, Gislard A, Thiberville L, Grosdidier G, Martinet Y, Benichou J, Hainaut P, Paris C Lung Cancer. 2010;67(2):144

31 ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΜΗ ΚΑΠΝΙΣΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Χ 2-3 4,8 13,7 Lung cancer incidence in never smokers. Wakelee HA, Chang ET, Gomez SL, Keegan TH, Feskanich D, Clarke CA, Holmberg L, Yong LC, Kolonel LN, Gould MK, West DW J Clin Oncol. 2007;25(5):472

32 ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ (SHS) ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Μια µεταανάλυση 24 µελετών έδειξε πως για τους ενήλικες που από παιδιά εκτέθηκαν στο γονεΐκό κάπνισµα, ο σχετικός κίνδυνος για Ca πνεύµονα ήταν: 1,11 (95% CI ) (ανεξαρτήτως γονέα) 1.15 (95% CI ) µητρικό κάπνισµα 1.10 (95% CI ) πατρικό κάπνισµα 1. US Department of Health and Human Services (USDHHS). The health consequences of involuntary exposure to tobacco smoke. Centers for Disease Control and Prevention, Rockville, MD Lung cancer and exposure to tobacco smoke in the household. Janerich DT, Thompson WD, Varela LR, Greenwald P, Chorost S, Tucci C, Zaman MB, Melamed MR, Kiely M, McKneally MF

33 Thirdhand Smoke (ΤΗS) Το «τριτογενές κάπνισµα» είναι το αόρατο και τοξικό µείγµα αερίων και µορίων που επικάθεται στα µαλλιά και στα ρούχα των καπνιστών, αλλά και στα έπιπλα και στο πάτωµα. Το µείγµα παραµένει εκεί αφότου ο χώρος έχει καθαριστεί από τον καπνό. Στα κατάλοιπα περιλαµβάνονται βαρέα µέταλλα, καρκινογόνα ακόµα και ραδιενεργά υλικά.

34 TΡΙΤΟΓΕΝΕΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ Nicotine & Tobacco Research

35 ΑΝ ΣΤΑΜΑΤΗΣΩ ΝΑ ΚΑΠΝΙΖΩ ; Ο σχετικός κίνδυνος ελαττώνεται από % (ποτέ όµως κατά 100%) ανάλογα µε το πόσο έγκαιρα γίνει και διατηρηθεί η διακοπή¹ Μια φαινοµενική αύξηση στην επίπτωση του Ca πνεύµονα τα πρώτα µόλις χρόνια µετά τη διακοπή, φαίνεται µάλλον να αντανακλά στην πρώιµη εµφάνιση συµπτωµάτων που οδήγησαν τελικά στη διακοπή του καπνίσµατος, λίγο προ της διάγνωσης της κακοήθειας, αν και αποτελεί θέµα προς περαιτέρω έρευνα και µελέτη² 1. The Health Benefits of Smoking Cessation: A Report of the Surgeon General. US Dept of Health and Human Services, Washington The health consequences of smoking. Cancer. Newcomb PA, Carbone PP Med Clin North Am. 1992;76(2):305

36 ΑΝ ΣΤΑΜΑΤΗΣΩ ΝΑ ΚΑΠΝΙΖΩ ; Επίδραση της διακοπής του καπνίσµατος στο σχετικό κίνδυνο για Σχετικός κίνδυνος Χρόνος από τη Διακοπή Άνδρες Γυναίκες 0 (Ενεργοί καπνιστές) 1,00 1,00 *p < 0, έτη 0,66* 0,41* έτη 0,27* 0,19* έτη 0,17 0,08* > 30 έτη 0,08* 0,13* Μη καπνιστές 0,04* 0,11* Αρνητική Χρονοεξαρτώµενη

37 ΑΝ ΑΠΛΑ ΤΟ ΜΕΙΩΣΩ ; Κατηγορίες καπνιστών Βαρείς καπνιστές (>15 τσιγάρα/ ηµέρα) Μέτριοι καπνιστές (Βαρείς καπνιστές που µειώσαν κατά 50%) Ήπιοι καπνιστές (1 5 τσιγάρα/ ηµέρα) Πρώην καπνιστές Μη καπνιστές Σχετικός κίνδυνος για Ca πνεύµονα (95% CI) ( ) 0.44 ( ) 0.17 ( ) 0.09 ( ) Αρνητική Δοσοεξαρτώµενη Σχέση Godtfredsen, N, Prescott, E, Osler, M. Effect of smoking reduction on lung cancer risk. JAMA 2005; 294:1505

38 ΜΗΠΩΣ ΝΑ ΚΑΠΝΙΖΩ ΠΟΥΡΟ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΤΣΙΓΑΡΟ ; o 2 µεγάλες προοπτικές µελέτες [Ν1 = µε καπνιστές πούρων και µη καπνιστές, 24 έτη παρακολούθησης και σχετικό κίνδυνο για Ca πνεύµονα = 2.1, (95% CI )]¹, [Ν2 = και 12 έτη παρακολούθησης και σχετικό κίνδυνο για Ca πνεύµονα = 5.1, (95% CI )]² o Ο κίνδυνος ήταν και εδώ ΔΟΣΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΣ και ΧΡΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΣ 1. Effect of cigar smoking on the risk of cardiovascular disease, chronic obstructive pulmonary disease, and cancer in men. Iribarren C, Tekawa IS, Sidney S, Friedman GD N Engl J Med. 1999;340(23): Cigar smoking in men and risk of death from tobacco-related cancers. Shapiro JA, Jacobs EJ, Thun MJ J Natl Cancer Inst. 2000;92(4):333

39 ΜΗΠΩΣ ΝΑ ΚΑΠΝΙΖΩ ΚΑΝΝΑΒΗ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΤΣΙΓΑΡΟ ; o o 1 case control study [ 79 περιστατικά µε Ca πνεύµονα και 324 controls : κίνδυνος για Ca πνεύµονα = + 8% (95% CI 2-15) αν στο κάπνισµα τσιγάρου προστεθεί ως σταθερός συνδυασµός η κάνναβη και +7% για κάθε επιπλέον p/y αν συνυπολογιστεί (µαζί µε άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες) η χρήση της κάνναβης (95% CI 5-9) ]¹. Ο κίνδυνος ήταν και εδώ ΔΟΣΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΣ και ΧΡΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΣ 1. Cannabis use and risk of lung cancer: a case-control study. Aldington S, Harwood M, Cox B, Weatherall M, Beckert L, Hansell A, Pritchard A, Robinson G, Beasley R, Cannabis and Respiratory Disease Research Group. Eur Respir J. 2008;31(2):280.

40 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ 4 ος

41 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ

44 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ A chemical analysis of vapor from electronic cigarettes shows high levels of formaldehyde, a known carcinogen. The authors of a letter in this week s NEJM project that the associated incremental lifetime risk of cancer could be higher than that from long-term smoking.

46 SNUS ΚΑΙ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ The Lancet, Volume 370, Issue 9594, Pages , 6 October 2007 doi: /s (07)

47 ΚΑΙ ΑΝ ΕΧΩ ΗΔΗ Ca ΠΝΕΥΜΟΝΑ ; 5ετής επιβίωση Καπνιστές Διακοπή καπνίσµατος στη διάγνωση Πρώιµο NSCLC 33% 70% Περιορισµένο SCLC Χ 2 29% 63% Influence of smoking cessation after diagnosis of early stage lung cancer on prognosis: systematic review of observational studies with meta-analysis. Parsons A, Daley A, Begh R, Aveyard P BMJ. 2010;340:b5569

48

49 ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

50

51 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!