ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΠΕΙΡΑΙΩ

Transcript

1 ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΠΕΙΡΑΙΩ ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΟΜΕΑ ΓΕΩΣΕΧΝΙΚΟΤ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤ ΧΕΔΙΑΜΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ «Τοπογραθικό διάγραμμα με ηλεκηρονική ηοπογραθία ηοσ ιζηορικού κηιρίοσ και ηοσ περιβάλλονηος τώροσ ηης δημοηικής αγοράς ηων Φανίων. Εμβαδομέηρηζη και ζτεδίαζη με τρήζη Η/Υ» Επιβλέπων καθηγηηής: Λαγός Αιμίλιος Σσγγραθείς: Μαθιοσδάκης Ιωάννης ΑΜ: Τζίροσ Πανωραία AM: ΑΘΗΝΑ 2010

2 ΑΝΧΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΠΔΙΡΑΙΧ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΠΟΛΙΣΙΚΧΝ ΓΟΜΙΚΧΝ ΔΡΓΧΝ ΣΟΜΔΑ ΓΔΧΣΔΥΝΙΚΟΤ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤ ΥΔΓΙΑΜΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «Σοπογραθικό διάγραμμα με ηλεκηρονική ηοπογραθία ηοσ ιζηορικού κηιρίοσ ηης δημοηικής αγοράς ηων Υανίων και ηοσ περιβάλλονηος τώροσ. Δμβαδομέηρηζη και ζτεδίαζη με τρήζη Η/Τ» Δπιβλέπων καθηγηηής: Αιμίλιος Λαγός σγγραθείς: Μαθιοσδάκης Ιωάννης ΑΜ:33180 Σζίροσ Πανωραία AM:32997 ΑΘΗΝΑ 2010

3 Σοπογραθικό διάγραμμα με ηλεκηρονική ηοπογραθία ηοσ ιζηορικού κηιρίοσ ηης δημοηικής αγοράς ηων Υανίων και ηοσ περιβάλλονηος τώροσ. Δμβαδομέηρηζη και ζτεδίαζη με τρήζη Η/Τ Σελίδα 2

4 ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Θα ζέιακε λα εθθξάζνπκε ηηο εηιηθξηλείο καο επραξηζηίεο ζε φινπο απηνχο ηνπο αλζξψπνπο πνπ ζπλέβαιιαλ ζην λα θέξνπκε εηο πέξαο ηελ παξνχζα Πξνπηπρηαθή Γηπισκαηηθή Δξγαζία. Ηδηαίηεξα ζα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ηνλ Δπηβιέπνληα ηεο εξγαζίαο απηήο, ηνλ Κν Αηκίιην Λαγφ γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηά ηνπ θαη ηε δηαξθή ππνζηήξημή ηνπ, ηφζν θαηά ηε δηεμαγσγή ηεο ηνπνγξάθεζεο φζν θαη θαηά ηε ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο Σελίδα 3

5 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Δζζαβςβή...5 Δπζζηόπδζδ ηςκ βεςδαζηζηώκ μνβάκςκ πμο πνδζζιμπμζήεδηακ..6 Γηαδηθαζία απνηχπσζεο..9 Σα Χακζά ζηζξ ανπέξ ημο αζώκα...11 Σα αβμναζηζηά ζδιεία ηαζ δ ακάβηδ ίδνοζδξ ηδξ αβμνάξ...13 Απμθαζδ ακέβενζδξ Γδιμηζηήξ αβμνάξ Θειεθίςζδ ηαζ ηαηαζηεοή ημο ένβμο...16 οιπθδνςιαηζηά ένβα...22 Δπόιεκα πνόκζα...24 Η αβμνά ζήιενα...26 Πεξίιεςε Summary in English 31 Φςημβναθζηό οθζηό...33 Σέπρνο ζπλεηεηαγκέλσλ θαηά ΔΓΑ Πδβέξ...75 Σελίδα 4

6 Εισαγωγή Η Δημοτική Αγορά Χανίων Ζ νκάδα εξγαζίαο απνηεινχκελε απφ ηνπο : Μαζηνπδάθε Ησάλλε θαη Σζίξνπ Παλσξαία ππφ ηελ επίβιεςε ηνπ εξγαζηεξίνπ ηνπνγξαθίαο θαη ηνλ θαζεγεηή Λαγφ Αηκίιην ηελ ηνπνγξάθεζε ηνπ θηηξίνπ ηεο δεκνηηθήο αγνξάο, ηνπ πεξηβάιινληα ρψξνπ θαζψο θαη ηελ εκβαδνκέηξεζε ηνπο. Οη κεηξήζεηο έγηλαλ ζην Διιεληθφ γεσδαηηηθφ ζχζηεκα αλαθνξάο ΔΓΑ 87. Ζ εμάξηεζε ησλ ζεκείσλ έγηλε απφ ην πθηζηάκελν ζχζηεκα ηξηγσλνκεηξηθψλ ηνπ ΔΓΑ 87. Ζ Γεκνηηθή Αγνξά Υαλίσλ, έλα θηίζκα η.κ., ζε πεξηβάιινληα ρψξν η.κ., είλαη ε "θαξδηά» ηεο πφιεο. Kηίζκα πξσηφηππν θαη κειεηεκέλν, απνηειεί φρη κφλν θέληξν κεγάιεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, αιιά θαη κηα ρεηξνπηαζηή εηθφλα ηεο ηδέαο ηεο Αγνξάο ηεο Αξραίαο Διιάδαο. ηηο 13/6/1908 ζπδεηείηαη ζε νινκέιεηα ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ ην ζέκα αλέγεξζεο Γεκνηηθήο Αγνξάο. Σν Γεκνηηθφ πκβνχιην ςεθίδεη ηελ πξφηαζε, πνπ ήηαλ ζε άκεζε ζπλάξηεζε θαη κε άιια έξγα αλάπιαζεο θαη εμσξατζκνχ ηεο πφιεο. ηηο 8/8/1908 ε αξκφδηα γηα ηελ Αγνξά επηηξνπή αλαθνηλψλεη ζην πκβνχιην ην νξηζηηθφ ζρέδην ηνπ θηηξίνπ, ηηο πξνηάζεηο γηα ζρεηηθέο εξγαζίεο (θαηάξξηςε ηνπ θξνπξίνπ, επηρσκάησζε ηεο ηάθξνπ, απνδεκίσζε ηδηνθηεηψλ, θαηαζθεπή ππνζηέγσλ, θ.ι.π.) θαζψο θαη ηνλ πξνυπνινγηζκφ εμφδσλ ηνπ έξγνπ ( δξρ.). Σνλ Φεβξνπάξην ηνπ 1909 ν κεραληθφο Κ. Γξαλδάθεο ηειεηνπνηεί ηα ζρέδηα ηεο Αγνξάο θαη ζπκπιεξψλεηαη έηζη ν ζρεηηθφο θάθεινο πνπ είρε αξρίζεη λα θαηαξηίδεη παιαηφηεξα ν κεραληθφο Μηρ. αββάθεο. ηηο 7/12/1910 ε Σξάπεδα Κξήηεο εγθξίλεη ηελ παξνρή δαλείνπ δξρ. κε ππνζήθε ην ίδην ην θηίζκα θαη ηα κειινληηθά ελνίθηα ησλ θαηαζηεκάησλ θαη ζηηο 23/12/1910 γίλεηαη δεκνπξαζία γηα ηελ εθηέιεζε ηνπ έξγνπ. Ζ ζεκειίσζε πξαγκαηνπνηείηαη αλεπίζεκα απφ ην Γήκαξρν Δκκ. Μνπληάθε ηελ 14/8/1911 θαη ην έξγν μεθηλά άκεζα. Σν δεχηεξν εμάκελν ηνπ 1913 απνπεξαηψλεηαη ην θπξίσο έξγν, ε Αγνξά αξρίδεη αλεπίζεκα λα ιεηηνπξγεί απφ ηελ 1/11/1913. Σα επίζεκα εγθαίληά ηεο έγηλαλ απφ ηνλ ηφηε Πξσζππνπξγφ ηεο Διιάδαο Δι. Βεληδέιν ζηηο 4 Γεθεκβξίνπ 1913, ηξείο κέξεο δειαδή κεηά ηελ επίζεκε ηειεηή ηεο Δλσζεο ηεο Κξήηεο κε ηελ Διιάδα. Ζ Γεκνηηθή Αγνξά Υαλίσλ ραξαθηεξίζζεθε απφ ην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ σο δηαηεξεηέν κλεκείν. Σελίδα 5

7 Δπιζκόπηζη ηων γεωδαιηικών οργάνων ποσ τρηζιμοποιήθηκαν Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έρνπλ αλαπηπρζεί λέεο κέζνδνη παξαθνινχζεζεο, νη νπνίεο έξρνληαη λα θαιχςνπλ ηηο αδπλακίεο ησλ κε γεσδαηηηθψλ κεζφδσλ, θαη αθνξνχλ θπξίσο ζηε ρξήζε ζχγρξνλσλ γεσδαηηηθψλ νξγάλσλ. Απηά είλαη ην δνξπθνξηθφ ζχζηεκα πξνζδηνξηζκνχ ζέζεο (GPS), πνπ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ζε πιεζψξα εθαξκνγψλ θαη ν ξνκπνηηθφο ζενδφιηρνο (RTS), πνπ ε ρξήζε αλαθέξεηαη ζε πνιχ κηθξφ αξηζκφ εξεπλψλ. Μεξηθά απφ απηά ηα ζχγρξνλα γεσδαηηηθά φξγαλα αλαθέξνληαη θαη πεξηγξάθνληαη παξαθάησ. ΓΔΧΓΑΗΣΗΚΟ ΓΟΡΤΦΟΡΗΚΟ ΤΣΖΜΑ GPS (Trimble AgGPS 106) Σν GPS (Global Positioning System) είλαη ην πιένλ ζχγρξνλν θαη απνδνηηθφ ζχζηεκα πξνζδηνξηζκνχ ηξηζδηάζηαησλ ζπληεηαγκέλσλ ελφο ζεκείνπ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, ζε νπνηνλδήπνηε ηφπν πάλσ ζηε γε, θάησ απφ νπνηεζδήπνηε θαηξηθέο ζπλζήθεο 24 ψξεο ην 24σξν. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ GPS ζηεξίδεηαη ζε 24 γεσδαηηηθνχο δνξπθφξνπο νη νπνίνη βξίζθνληαη ζε ζηαζεξέο ηξνρηέο γχξσ απφ ηε γε θαη νη ζπληεηαγκέλεο ηνπο είλαη θάζε ζηηγκή γλσζηέο κε κεγάιε αθξίβεηα. Ζ αξρή ιεηηνπξγίαο ηνπ GPS είλαη ε εμήο: o πξνζδηνξηζκφο ελφο ζεκείνπ ζην ρψξν γίλεηαη κε ηνλ ππνινγηζκφ ησλ απνζηάζεσλ ηνπ ζεκείνπ απηνχ απφ ηξεηο δνξπθφξνπο σο ηνκή ηξηψλ γεσκεηξηθψλ ηφπσλ. Γειαδή, ην ζεκείν πνπ ζέινπκε λα πξνζδηνξίζνπκε ηηο ζπληεηαγκέλεο ηνπ βξίζθεηαη ζηελ ηνκή ηξηψλ ζθαηξψλ, κε θέληξν θάζε ζθαίξαο έλα δνξπθφξν θαη αθηίλα ηελ απφζηαζε ηνπ ζεκείνπ απφ ηνλ αληίζηνηρν δνξπθφξν. Ο πξνζδηνξηζκφο απηφο είλαη κία εκπξνζζνηνκία ζην ρψξν. Σν πξφβιεκα επνκέλσο αλάγεηαη ζηνλ ππνινγηζκφ ησλ απνζηάζεσλ ελφο ζεκείνπ απφ ην δνξπθφξν θαη αληηζηνηρεί ζε ζχζηεκα ηξηψλ αγλψζησλ (ζπληεηαγκέλεο x,y,z) θαη ηξηψλ παξαηεξήζεσλ (ηξεηο απνζηάζεηο). Ζ κέηξεζε ησλ απνζηάζεσλ δνξπθφξνπ-δέθηε γίλεηαη κε ηε κέηξεζε ηνπ ρξφλνπ rt πνπ δηέξξεπζε απφ ηε ζηηγκή πνπ εζηάιε έλα ζήκα κε γλσζηή ηαρχηεηα (ηαρχηεηα ηνπ θσηφο) απφ ην δνξπθφξν κέρξη λα θηάζεη ζην δέθηε. ηελ πξάμε, ε ζέζε ελφο δέθηε ππνινγίδεηαη απφ πεξηζζφηεξνπο απφ 4 δνξπθφξνπο. Οη 24 δνξπθφξνη GPS έρνπλ ηεζεί αλά 4 ζε 6 θαζνξηζκέλεο ηξνρηέο (νη νπνίεο ζπλερψο παξαθνινπζνχληαη θαη δηνξζψλνληαη γηα ηπρφλ απνθιίζεηο). Ο ζρεδηαζκφο είλαη ηέηνηνο ψζηε λα είλαη νξαηνί 4 δνξπθφξνη αλά πάζα ζηηγκή Σελίδα 6

8 απφ θάζε ζεκείν ηεο Γεο. Καζψο νη δνξπθφξνη θηλνχληαη ζηνλ νπξαλφ, ν δέθηεο ιακβάλεη ζήκαηα απφ ηηο λέεο ηνπο αιιά γλσζηέο ζέζεηο θαη ππνινγίδεη κία κέζε ηηκή ησλ ζπληεηαγκέλσλ ηνπ. Όκσο, παξνπζηάδεηαη πξφβιεκα νξαηφηεηαο δνξπθφξσλ ηδηαίηεξα ζηηο πεξηνρέο θνληά ζηνπο πφινπο (π.ρ. Αγγιία), κε απνηέιεζκα λα βξίζθνληαη έκκεζνη ηξφπνη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπο πξνβιήκαηνο, φπσο γηα παξάδεηγκα νη pseudolites («ςεπδνδνξπθφξνη»), δειαδή πνκπνί εγθαηεζηεκέλνη ζηε γή πνπ εθπέκπνπλ ζήκαηα ίδηα πεξίπνπ κε ησλ δνξπθφξσλ (Meng et al., 2004). Έλα ζχζηεκα GPS απνηειείηαη απφ ηελ θεξαία, απφ ην δείθηε, ν νπνίνο παξαιακβάλεη ην ζήκα απφ ηελ θεξαία θαη επεμεξγάδεηαη ηηο θαηαγξαθέο θαη απφ ηνλ ε/π ρεηξφο ζηνλ νπνίν εηζάγνληαη νη ξπζκίζεηο γηα ηε δηεμαγσγή ησλ κεηξήζεσλ. Δίλαη ζρεδηαζκέλν έηζη ψζηε λα κπνξεί λα πξνζδηνξίδεη ηελ ζέζε ζεκείνπ ζην ρψξν είηε είλαη ζηαζεξφ είηε θηλείηαη. Ο πξνζδηνξηζκφο απηφο κπνξεί λα γίλεη κε ηελ κέζνδν «stand-alone» φπνπ έρνπκε ηηο θαηαγξαθέο κφλν ελφο GPS ηνπνζεηεκέλνπ ζε ζπγθεθξηκέλνπ ζεκείνπ θαη κε ηελ κέζνδν «differential», επξχηεξα γλσζηή σο DGPS φπνπ έρνπκε θαηαγξαθέο δχν GPS: ελφο ζην ζεκείν πνπ καο ελδηαθέξεη θαη ελφο δεχηεξνπ GPS αλαθνξάο (ιεηηνπξγεί ηαπηφρξνλα κε ην πξψην) ηνπνζεηεκέλνπ αθίλεην ζε έλα παξαθείκελν ζεκείν αλαθνξάο. Οη δχν δέθηεο ζεσξείηαη φηη ιακβάλνπλ ζήκαηα πνπ αθνινπζνχλ θνηλή δηαδξνκή, αληηζηνηρνχλ ζε θνηλή γεσκεηξηθή δηάηαμε θαη πιήζνο θνηλψλ νξαηψλ δνξπθφξσλ θαη έηζη απαιείθνληαη ζθάικαηα πνπ εκθαλίδνληαη επηηπγράλνληαο αθξίβεηα έσο κεξηθψλ ρηιηνζηψλ. ΓΈΧΓΑΗΣΗΚΟ ΣΑΘΜΟ (TOTAL STATION Trimble 5600) Σα Total Station είλαη φξγαλα ηα νπνία κπνξνχλ λα κεηξήζνπλ ειεθηξνληθά γσλίεο θαη κήθε. Γηαζέηνπλ ελζσκαησκέλα πξνγξάκκαηα εθηέιεζεο ππνινγηζκψλ ζην πεδίν κε απνηέιεζκα λα πξαγκαηνπνηείηαη απηφκαηε επεμεξγαζία ησλ κεηξήζεσλ γσληψλ θαη κεθψλ θαη λα παξέρνληαη θαη ζηνηρεία ζρεηηθά κε πςνκεηξηθέο δηαθνξέο ζεκείσλ, θαζψο θαη ζπληεηαγκέλεο απηψλ. Δπηπιένλ, παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο ησλ κεηξήζεσλ ζε ελζσκαησκέλν θαηαγξαθηθφ ζχζηεκα. ηε ζπλέρεηα, νη θαηαγξαθέο κεηαθέξνληαη κε εηδηθφ ινγηζκηθφ ζηνλ Ζ/Τ κπνξνχλ έπεηηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα νπνηαδήπνηε εθαξκνγή. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ κεηξήζεσλ ζπλήζσο απαηηείηαη Σελίδα 7

9 ε ηνπνζέηεζε ελφο πξηζκαηηθνχ αλαθιαζηήξα ζην ππφ κειέηε ζεκείν, αιιά ππάξρνπλ θαη φξγαλα, ηα ιεγφκελα reflectorless, ηα νπνία δελ απαηηνχλ αλαθιαζηήξα. Σα total stations κεγάιεο αθξηβείαο κπνξνχλ λα κεηξήζνπλ γσλίεο κε αθξίβεηα έσο 0.5cc. Ζ κέηξεζε ησλ απνζηάζεσλ επηηπγράλεηαη κε ηελ εθπνκπή ππέξπζξεο αθηηλνβνιίαο απφ φξγαλν, πνπ ρηππνχλ ζηνλ αλαθιαζηήξα θαη επηζηξέθνπλ πίζσ θαηά κήθνο ηνπ ζθνπεπηηθνχ άμνλα ηνπ ηειεζθνπίνπ ηνπ. Σν ζήκα ιακβάλεηαη απφ ην ινγηζκηθφ πνπ θέξεη ν γεσδαηηηθφο ζηαζκφο θαη ε ρξνληθή πζηέξεζε ηνπ εθπεκπφκελνπ κε ην επηζηξέθνλ ζήκα κεηαθξάδεηαη ζε απφζηαζε ηνπ ζηαζκνχ απφ ην ππφ κειέηε ζεκείν. Έλα ηππηθφ Total Station κπνξεί λα κεηξήζεη απνζηάζεηο κε αθξίβεηα έσο 0.1mm ζε ηδαληθέο ζπλζήθεο, αιιά ζηηο πεξηζζφηεξεο γεσδαηηηθέο εθαξκνγέο πεδίνπ αγγίδεη ην 1.0 mm. Σελίδα 8

10 Γιαδικαζία αποηύπωζης Ύζηεξα απφ απηνςία ζην ρψξν εγθαηαζηήζακε θιεηζηή εμαξηεκέλε φδεπζε θαη δεκηνχξγψληαο ζηάζεηο απνηππψζακε: I. Πεξίγξακκα θεληξηθνχ θηηξίνπ II. Τθηζηάκελα θηίξηα πέξ/ληνο ρψξνπ III. Γξφκνπο IV. Ράκπεο V. Γέληξα VI. Κάδνπο απνξηκκάησλ VII. Φαλνζηάηεο δηπινχο VIII. Φαλνζηάηεο κνλνχο IX. Καξηνηειέθσλα X. Ππξνζβεζηηθνχο θξνπλνχο XI. ήκαηα Κ.Ο.Κ. XII. Θάκλνπο XIII. Παγθάθηα XIV. Φξεάηηα XV. Πεξίπηεξα XVI. ηάζεηο Λεσθνξείσλ XVII. ηχινπο Γ.Δ.Ζ. XVIII. Φσηεηλνί ζεκαηνδφηεο Κ.Ο.Κ. XIX. Παξηέξηα XX. Θέζεηο ζηάζκεπζεο Σελίδα 9

11 Γεκηνπξγήζεθαλ 61 ζηάζεηο θαη απνηππψζεθαλ 1352 ζεκεία ηα νπνία επηζπλάπηνληαη ζε ηέπρνο κε ηηο ζπληεηαγκέλεο ηνπο θαηά ΔΓΑ 87. Ζ εμάξηεζε ησλ ζεκείσλ έγηλε κε πθηζηάκελν ηξηγσλνκεηξηθφ ζηνλ ελεηηθφ ιηκέλα ησλ Υαλίσλ θαζψο θαη κε GPS γηα επαιήζεπζε. Σα δεδνκέλα κεηαθέξζεθαλ απφ ηνλ γεσδαηηηθφ ζηαζκφ θαη ην GPS κε ηελ ρξήζε θαηάιιεινπ ινγηζκηθνχ ζε Ζ/Τ. Οη απαξαίηεηνη ππνινγηζκνί θαζψο θαη ε ζρεδίαζε έγηλε κε ηελ ρξήζε ησλ πξνγξακκάησλ AUTOCAD θαη ΓΕΩΔΑΙΤΗΣ. Σν εκβαδφλ ηνπ θπξίσο θηηξίνπ ππνινγίζηεθε ζε 4082,38 m 2 θαη πεξίκεηξν m. Σν εκβαδφλ ηνπ βνεζεηηθνχ θηηξίνπ ππνινγίζηεθε m 2 θαη πεξίκεηξν 80,88 m. Σελίδα 10

12 Σα Υανιά ζηις αρτές ηοσ 20 ου αιώνα ηηο αξρέο ηνπ αηψλα ε πφιε ησλ Υαλίσλ είλαη πλεπκαηηθφ, δηνηθεηηθφ, εκπνξηθφ θαη βηνκεραληθφ θέληξν θαη έρεη - ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ πεξίπνπ θαηνίθνπο. Δίλαη ε πξσηεχνπζα ηεο Κξήηεο απφ ην 1850 θαη ηψξα ηεο Κξεηηθήο Πνιηηείαο, ηνπ κηθξνχ απηφλνκνπ θξάηνπο, ηνπ νπνίνπ ν ζπλνιηθφο πιεζπζκφο είλαη ιίγν παξαπάλσ απφ είλαη Υξηζηηαλνί θαη κνπζνπικαλνη. Ζ πφιε έρεη ζηελνχο δξφκνπο, κηθξέο πιαηείεο θαη θηίξηα κε ζηνηρεία ελεηηθά, ηνπξθηθα θαη ειιεληθά: πνιπεζληθή πφιε, κε γλήζην Κξεηηθφ ραξαθηήξα αιιά θαη κε μεληθέο επηξξνέο ιφγσ ησλ θαηαθηεηψλ ηνπ παξειζφληνο αιιά θαη ηεο παξνπζίαο ησλ ζηξαηεπκάησλ ησλ Μεγάισλ Γπλάκεσλ ζην λεζί. Οη θάηνηθνη ησλ Υαλίσλ ζπκβηψλνπλ φρη πάληα εηξεληθά αιιά ηνπιάρηζηνλ κε αηζζήκαηα αλνρήο θαη, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, θηιίαο θαη εγθαξδηφηεηαο. Σα Υαληά αζθπθηηνχλ πεξηνξηζκέλα αθφκε κέζα ζηα φξηα ηεο παιηάο επνρήο, ηα θξνχξηα θαη ηηο ηάθξνπο γχξσ ηνπο, ηα "Υεληέθηα", θη έηζη κηα λέα πνιηηεία αξρίδεη λα αλαπηχζζεηαη ζηγά-ζηγά έμσ απφ ηα ηείρε πνπ νξηνζεηνχλ ηε ζθηρηνδεκέλε χπαξμε ηεο κεζαηλσληθήο πφιεο. Χξαηφηαηα λενθιαζζηθά θηίξηα, ζσζηά θαιιηηερλήκαηα, αξρίδνπλ λα νξζψλνληαη, θηηαγκέλα απφ εηδηθεπκέλνπο κεραληθνχο θαη εξγνιάβνπο, ελψ νη ηάθξνη ηψξα πηα, γχξσ απφ ηα ηείρε, ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θαιιηέξγεηα ιαραληθψλ θαη νπσξηθψλ, πνπ θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ηεο πφιεο. Πνςηεύμοζα ηδξ Δπανπίαξ ημο Γήιμο, ηαζ όθδξ ηδξ Νήζμο είκαζ δ πόθζξ Χακίςκ,μύζα ηαζ 'έδνα ημο Ηβειόκμξ, ηςκ ακςηένςκ πμθζηζηώκ ηαζ ζηναηζςηζηώκ ανπώκ ηδξ κήζμο ημο Δπζζηόπμο Κοδςκίαξ ηαζ Απμημνώκμο, ημο Νμιάνπμο Χακίςκ ηαζ ηςκ πνμλέκςκ ηςκ Γοκάιεςκ; έπμοζα ηαημίημοξ, ελ ςκ Χνζζηζακμί, Μςαιεεακμί ηαζ 641 Ιζναδθίηαζ. Η πόθζξ αύηδ ηείηαζ εκ ης ιοπώ ημο ηόθπμο Χακίςκ ηαζ πενζαάθθεηαζ οπό ζζπονώκ Δκεηζηώκ Σεζπώκ ακεβενεέκηςκ ημ 1252 ηαζ επόκηςκ ηνεζξ πύθαξ, ιίακ πνμξ ακαημθάξ ηαθμοιέκδκ Κμοι-Καπί (πύθδκ ηδξ άιιμο) ηδκ ιεζδιανζκήκ Καθέ-Καπζζί (πύθδκ ημο Φνμονίμο) ηαζ ηδκ πνμξ Γύζδ ηαηά ηδκ ζοκμζηίακ Σμππακά (πμνηάηζ) ελ' ςκ αζ δύμ ηεθεοηαίαζ ηαηεδαθίζεδζακ ημ Ζ πχιε ηεο Ακκνπ ζην Κνπκ-Καπί, ε ακπηνλέξα, είρε νλνκαζζεί έηζη απφ ην ακκψδεο έδαθνο ηεο πεξηνρήο, ε δε πχιε ηνπ Σνπραλά, ην πνξηάθη ζην ηέινο ηεο ζεκεξηλήο νδνχ Θενηνθνπνχινπ, εμππεξεηνχζε θπξίσο ηε ζηξαηησηηθή Τπεξεζία θαη ζπλήζσο έκελε θιεηζηή. Δμππεξεηνχζε φκσο θαη ηνπο Δβξαίνπο πνπ έκελαλ ζηε ζπλνηθία ηεο Οβξηαθήο, φηαλ είραλ θεδεία θαη θαηεπζπλφηαλ ζην Δβξατθφ Νεθξνηαθείν, ζηα λνηηνδπηηθά ηνπ ζεκεξηλνχ εξγνζηαζίνπ ηεο ΑΒΔΑ. Σελίδα 11

13 Ζ πχιε ηνπ Καιέ - Καπηζί, πχιε ηνπ Φξνπξίνπ, Porta-Retimiota παιαηφηεξα, κηα πνπ απφ εθεί άξρηδε ν δξφκνο γηα ην Ρέζπκλν, βξηζθφηαλ ζηα λφηηα ηνπ ηείρνπο πνπ πεξηέθιεηε ηελ πφιε. ηα παιαηφηεξα ρξφληα, φπσο φιεο άιισζηε ζη πχιεο ησλ θξνπξίσλ, άλνηγε κε ηελ αλαηνιή ηνπ ειίνπ θαη θιεηδσλφηαλ κε ηελ δχζε ηνπ. Απφ απηή βγήθε θαη ν ηειεπηαίνο Σνχξθνο ζηξαηηψηεο ζηηο 3 Ννεκβξίνπ 1898 Απέκακηζ από ημ Καθέ-Καπζζί ανζζηόηακ Πθαηεία Κμηγάιπαζδ πμο πήνε ημ όκμιά ηδξ ιεηά ηδ δμθμθμκία- ζημ ιένμξ εηείκμ- ημο Κνβάζε ημο Ρςζζημύ Πνμλεκείμο Γζώνβδ Κμηγάιπαζδ. Οπσο είπακε ε πφιε κέζα ζηα Σείρε αζθπθηηά, ελψ κηα λέα πνιηηεία αξρίδεη λα ζρεκαηίδεηαη απ'έμσ. Ζ αλάγθε έλσζεο ησλ δχν ηκεκάησλ ηεο πφιεο θέξλεη ηηο θαηεδαθίζεηο ηνπ θξνπξίνπ θαη ηε δεκηνπξγία ξεγκάησλ ζην Κξχν Βξπζάιη, ζην Καιέ - Καπηζί, θαη ζηα αλαηνιηθά ηεο Piatta Forma, πξνο ην θηίξην ηνπ Γπκλαζίνπ, ελέξγεηεο πνπ κε ηηο ζεκεξηλέο αλαιήςεηο θαη δεδνκέλα, ζεσξνχληαη ιαλζαζκέλεο, αιιά κε ηηο αληηιήςεηο. εηείκδξ ηδξ επνρήο ζεσξνχληαλ φηη εμππεξεηνχζαλ ηνπο πνιίηεο θαη ζπλέβαιαλ ζηνλ εμσξατζκφ θαη ζηελ πξφνδν ηεο πφιεο. Μηα πφιε πνπ ζθχδεη απφ δσή ζε κηα πεξίνδν άλζεζεο θαη αλαζπγθξφηεζεο κεηά απφ ηελ πνιχρξνλε Σνπξθηθή θαηνρή. Οη Κξήηεο πξνζαξκφζζεθαλ ακέζσο ζηα λέα δεδνκέλα ηεο Απηνλνκίαο θαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο Κξεηηθήο Πνιηηείαο ην Νεζί θαη ηα Υαληά εηδηθφηεξα, σο πξσηεχνπζα, βξίζθνληαη ζε πςειφ επίπεδν ηφζν ζηνλ πνιηηηζηηθφ φζν θαη ζηνλ νηθνλνκηθφ ηνκέα. Ζ Σξάπεδα Κξήηεο, ζηελ νδφ Ρψκεο (ζεκεξηλή νδφ Σδαλαθάθε) είλαη έλα αμηφπηζην λνκηθφ πξφζσπν θαη ε.θξεηηθή δξαρκή έρεη αδηακθηζβήηεηε αμία, φζν θαη ηα λνκίζκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ. Πξνϊνληα πνπ παξάγνληαη ζηελ Κξήηε ή εηζάγνληαη απφ ην εμσηεξηθφ πξνζθέξνληαη πξνο πψιεζε ζηα δηάθνξα θαηαζηήκαηα πνπ ζπλαγσλίδνληαη σο πξνο ηελ πνηθηιία θαη πνηφηεηα ηνπο. Απηά αθξηβψο φκσο ηα θαηαζηήκαηα δελ βξίζθνληαη ζπγθεληξσκέλα ζε έλα νξηζκέλν ζεκείν ψζηε λα εμππεξεηνχληαη νη πνιίηεο, αιιά είλαη δηάζπαξηα ζε φιε ηελ πφιε. Σελίδα 12

14 Σα αγοραζηικά ζημεία και η ανάγκη ίδρσζης ηης αγοράς Σα αγνξαζηηθά ζεκεία ηεο πφιεο είλαη πνιιά θαη αλάινγα κε ηα πξντφληα πνπ πσινχληαη ζ' απηά, έρνπλ δηάθνξα νλφκαηα: Σα ρνηλνπινθάδηθα, ηα ηηβαλάδηθα. ηα Πεηαιάδηθα, ηα Μπηηζαμίδηθα (καραηξφδηθα), ηα παπισκαηάδηθα, ηα Καζαπηά θαη ην Σζαξζί [αγνξά ηξνθίκσλ). Υσξίο λα ιείπνπλ ηα ηδηφθηεηα θαηαζηήκαηα, ν Γήκνο Υαλίσλ, είλαη θαηά θχξην ιφγν, ηδηνθηήηεο εκπνξηθψλ θαηαζηεκάησλ πνπ ηα λνηθηάδεη ζηνπο επηρεηξεκαηίεο, ζην Κξχν Βξπζάιη, ζηελ νδφ Πνηηηέ (ζεκεξηλή νδφ Υάιεδσλ), ζηελ νδφ Πεηαιάδηθα (βφξεηα ηεο ζεκεξηλήο Αγνξάο) θαη ζην Καιέ-Καπηζί, φπνπ βξίζθνληαη παληνπσιεία θαη ιαραλνπσιεία Διιήλσλ θαη Σνχξθσλ επηρεηξεκαηηψλ. ε νινθιήξε ηελ πφιε επηθξαηεί φκσο κεγάιε αηαμία, κε ηα εγθαηεζπαξκέλα εδψ θαη εθεί θαηαζηήκαηα, θπξίσο, ηξνθίκσλ. Ζ αλάγθε εμάιεηςεο απηήο ηεο αθαηαζηαζίαο ησλ θαηαζηεκάησλ ζηελ πφιε, ε πξνζπάζεηα γηα πγηεηλή θαη θαιαηζζεζία, αιιά θαη πξαθηηθφηεηα ζηηο αγνξέο ησλ πξντφλησλ είραλ θαηαδείμεη αξθεηά ρξφληα πξηλ, αθνχ ε θαηάζηαζε ζπλερηδφηαλ θαη κάιηζηα έσο ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηεο Νέαο Αγνξάο, ηελ άκεζε αλαγθαηφηεηα δεκηνπξγίαο ελφο εληαίνπ ρψξνπ, φπνπ νη αγνξαζηέο ζα κπνξνχζαλ λα εμππεξεηεζνχλ άλεηα θαη γξήγνξα, αθνχ ζα έβξηζθαλ ζπγθεληξσκέλα ηα θπξηφηεξα θαηαζηήκαηα ηξνθίκσλ. Σν 1908 είλαη ε ρξνληά πνπ ειήθζε ε ζεκαληηθή θαη νξηζηηθή απφθαζε αλέγεξζεο ηεο Γεκνηηθήο Αγνξάο ζηα Υαληά. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ ρξφλνπ απηνχ, ν Γεκαξρεχσλ Δκκ. Μνπληάθεο είρε αλαθνηλψζεη ζην Γεκνηηθφ πκβνχιην φηη ν Μεραληθφο ηνπ Γήκνπ Αληψληνο Μνπληάθεο, έίρε ππνβάιεη αίηεζε γηα ρνξήγεζε άδεηαο απνπζίαο ελφο ρξφλνπ ληα λα κεηαβεί ζην εμσηεξηθφ γηα ηειεηνπνίεζε. Σν πκβνχιην είρε εγθξίλεη ηελ άδεηα κε ηνλ φξν λα κελ πιεξψλεηαη ν κεραληθφο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο απνπζίαο ηνπ. Σνλ επφκελν κήλα ν Δκκ. Μνπληάθεο είρε αλαθέξεη ζην πκβνχιην φηη εθ' φζνλ ν Αλη. Μνπληάθεο, ζα έθεπγε ζην εμσηεξηθφ ζα ππήξρε πξφβιεκα ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη εθηέιεζε ησλ δεκνηηθψλ έξγσλ, γη' απηφ θαη είρε ξσηήζεη ηνλ κεραληθφ Κσλζηαληίλν Γξαλδάθε αλ δερφηαλ λα αλαιάβεη ππεξεζία ζην Γήκν θαηά ηνλ ρξφλν απνπζίαο ηνπ Μνπληάθε. Μεηά απφ κεξηθέο αληηξξήζεηο ν Γξαλδάθεο είρε δερζεί κε ηνλ φξν φηη κεηά ηελ απνρψξεζε ηνπ κεραληθνχ ηνπ πδξαγσγείνπ Μηραήι αββάθε - ν νπνίνο επξφθεηην λα δηνξηζζεί ζηε Γηεχζπλζε ησλ Γεκνζίσλ Δξγσλ ηεο Κξεηηθήο Πνιηηείαο, - ζα ηνπ δηλφηαλ επηκίζζην 60 δξρ. κεληαίσο, απφ ηηο πηζηψζεηο ηνπ πδξαγσγείνπ γηα λα εμηζσζεί ν κηζζφο ηνπ. Δηζη δηνξίδεηαη σο κεραληθφο ηνπ Γήκνπ ν Κσλζηαληίλνο Γξαλδάθεο γηα φζν δηάζηεκα ζα απνπζίαδε ν Αληψληνο Μνπληάθεο ζην εμσηεξηθφ. Δίλαη κάιινλ, βέβαην φηη ν Μνπληάθεο επέζηξεθε ζηε ζέζε ηνπ κεηά ηνλ έλα ρξφλν απνπζίαο ηνπ. ηελ εθεκεξίδα "ΔΛΔΤΘΔΡΟΝ ΒΖΜΑ" [θ.157/ Σελίδα 13

15 ππάξρεη αλαθνξά κε ηίηιν "Γηνξηζκνί κεραληθψλ, φπνπ ζεκεηψλεηαη φηη ν κελ αββάθεο είρε δηνξηζζεί σο Δπηζεσξεηήο Γεκνζίσλ Δξγσλ θαη ν Γξαλδάθεο σο κεραληθφο ηνπ Γήκνπ, ελψ ν Μνπληάθεο θέξεηαη λα έρεη παξαηηεζεί. Ζ ηειεπηαία ζεκείσζε δελ θαίλεηαη λα επζηαζεί, αθνχ ζην πξαθηηθφ 8/απνθ. 65/ ν Μνπληάθεο θέξεηαη λα έρεη επηζηξέςεη ζηνλ Γήκν. Αλέθππηε κάιηζηα πξφβιεκα εθαξκνγήο ηνπ ζρεδίνπ ηεο Αγνξάο, ην νπνίν είρε θάκεη ν Γξαλδάθεο, θαη ην ζσζηφ ήηαλ εθείλνο, σο κεραληθφο ηνπ Γήκνπ, λα επηβιέςεη ηελ εθηέιεζε ηνπ έξγνπ. Αιιά ην ζέκα ζεσξήζεθε πξφσξν, εθφζνλ ππήξρε θαζπζηέξεζε ζηελ ζπλνκνιφγεζε ηνπ δαλείνπ κε ηελ Σξάπεδα Κξήηεο, θαη θζη' επέθηαζε, ζηελ έλαξμε εθηέιεζεο ηνπ έξγνπ. ηηο 7 Μαξηίνπ 1908, ν Γήκαξρνο Δκκ. εηξαδάθεο εηζάγεη ζε ζπλεδξίαζε ηεο Δπηηξνπείαο ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ, έγγξαθν ηνπ κεραληθνχ ησλ πδξαπιηθψλ έξγσλ Μηραήι αββάθε, κε ην νπνίν ππνβάιιεη ηελ παξαίηεζε ηνπ, εθφζνλ είρε πιένλ δηνξηζζεί ζηε Γηεχζπλζε ησλ Γεκνζίσλ Δξγσλ. πγρξφλσο δεηνχζε λα ηνπ ρνξεγεζεί έθηαθηε ακνηβή, επεηδή εθηφο απφ ηα έξγα ηνπ πδξαγσγείνπ, είρε θξνληίζεη γηα ηελ θαηάηαμε ηνπ θαθέινπ ησλ ξεγκάησλ ηνπ θξνπξίνπ, ηε κειέηε θαη ζχληαμε ζρεδίσλ ηεο Νέαο Αγνξάο, θαζψο θαη ηε ζχληαμε ησλ ζρεδίσλ ηνπ Ννζνθνκείνπ. Ο Γήκαξρνο πξφηεηλε λα γίλεη δεθηή ε παξαίηεζε θαη λα απνξξηθζεί ην αίηεκα παξνρήο έθηαθηεο ακνηβήο. Σειηθφ ε Δπηηξνπεία απνδέρζεθε ηελ παξαίηεζε ηνπ αββάθε θαη παξέπεκςε ην ζέκα ηεο ακνηβήο ζηελ Οινκέιεηα ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ. Έηζη είραλ, ινηπφλ, ηα πξάγκαηα ζηελ Σερληθή Τπεξεζία ηνπ Γήκνπ θαη κε δεδνκέλε ηελ άζρεκε, φπσο πξναλαθέξζεθε, θαηάζηαζε ησλ αγνξαζηηθψλ ζεκείσλ ηεο πφιεσο, ηελ παξαζθεπή 13 Ηνπλίνπ 1908, επί δεκαξρίαο Δκκ. εηξαδάθε, εηζάγεηαη νε ζπλεδξίαζε ηεο Οινκέιεηαο ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ, ην ζέκα ηεο αλέγεξζεο Γεκνηηθήο Αγνξάο, ηεο εμπγίαλζεο ηεο πφιεο, ηνπ εμσξατζκνχ θαη ειεθηξνθσηηζκνχ ηεο. Απφ ηα πξαθηηθά βξέζεθε ην εμήο: Γημοηική αγορά σγκένηρωζις κρεοπωλείων, ιτθσοπωλείων και λατανοπωλείων Από εηώκ ήδδ παν' απάκηςκ ακαβκςνίγεηαζ δ επείβμοζα ακάβηδ ηδξ ηαηαζηεοήξ δδιμηζηήξ αβμνάξ, πνμξ ζοβηέκηνςζδ εκ αοηή ηονίςξ ηςκ ηνεμπςθείςκ ηςκ ιέπνζ ημύδε δζεζπανιέκςκ πανά ημοξ ζημζπεζςδέζηενμοξ ηακόκαξ ηδξ οβζεζκήξ, εζξ ηαξ δζαθόνμοξ ζοκμζηίαξ ηδξ πόθεςξ, εηηζεειέκςκ ηςκ ηνεάηςκ αδδώξ εκ αοημίξ ημζξ πεγμδνμιίμζξ ηςκ εη ηδκ είζμδμκ ηδξ πόθεςξ μδώκ. Η ιεβάθδ αύηδ έθθεζρζξ ζήιενμκ πθδνμύηαζ δζά ηδξ ηαηαζηεοήξ ιεβάθδξ Σελίδα 14

16 δδιμηζηήξ αβμνάξ, ηηζνίμο ηαηά ημοξ ηακόκαξ ηδξ επζζηήιδξ ηαζ ηαθαζζεδζίαξ, ιέθθμκημξ κα ελςναίζδ ηδκ πόθδ/ ιαξ. Η αβμνά αύηδ ηαηαθμιαάκμοζα ηδκ ηαηαζηεοήκ ημο ηεκηνζημύ πνμξ κόημκ πνμιαπώκμξ (πανά ημκ Γαθθζηόκ ζηναηώκα) ημο θνμονίμο ζζμπεδμοιέκμο ιέπνζ ημο ορμιέηνμο ηδξ αθεηδνίαξ ηδξ μδμύ Χαθέπαξ (πανά ημ ενβμζηάζζμκ Μεθαιπζακάηδ) ηαζ ηιήια ηδξ πνμ αοημύ επζπςιαηδεδζμιέκδξ ηάθνμο εα ελοπδνεηή ςξ εη ηδξ πνμζθμνόηαημξ ηδξ ημπμεεζίαξ επίζδξ ηδκ εκηόξ ηςκ ηεζπώκ ηαζ εηηόξ αοηώκ πάθζκ. Δκ ηδ αβμνά ηαύηδ εα ζοβηεκηνςεώζζκ μο ιόκμκ άπακηα ηα ηνεμπςθεία ηαηαζηεοαγόιεκςκ ζδζαζηένςκ δζαιενζζιάηςκ πνμξ πώθδζδ ημο πμζνείμο ηνέαημξ, αθθά ηαζ ηα ζπεομπςθείμ, εκ ιέηνς δε ηζκζ ηαζ ηα θαπακμπςθεία. ην δεκνηηθφ ζπκβνχιην θαηαηέζεθε επίζεο ν πξνππνινγηζκφο ηνπ έξγνπ αθνχ κειεηήζεθαλ ηα ζρέδηα. Η δαπάκδ ηςκ ένβςκ πνμϋδπεθμβίζεδ ςξ ελήξ: 1) Γζά ημ ηονίςξ ηηίνζμκ ηδξ αβμνάξ δνπ ) Γζά θζεόδιδημκ οπόκμιμκ οπό ημ επίπςια ηδξ πθαηείαξ ηαζ επζηάθορζκ ηδξ ηάθνμο ημο αζηεπμύξ οπμκόιμο δνπ ) Γζά ημ ηαθεκείμκ Πθαηείαξ δνπ ) Γζά ηδκ ελοβίακζζκ ηδξ οπμκόιμο Πεηαθάδζηα- Καθεηαπζμί - πάκδαημξ δζά πδθό-ζςθήκςκ δνπ ) Γζά δαπάκδκ απαθθμηνζςηέςκ ηηδιάηςκ δνπ ηαζ 6) Γζ' απνμαθέπημοξ δαπακάξ δνπ ήημζ δ μθζηή δαπάκδ ακένπεηαζ εζξ δναπιάξ Αιιά ην 1908 δελ είλαη κφλν ε ρξνληά ησλ κεγάισλ απνθάζεσλ θαη ησλ έξγσλ. Δίλαη θαη έηνο πνιηηηθψλ αλαθαηαηάμεσλ. Κεξχζζεηαη κε ιανςεθίζκαηα ζε φινπο ηνπ δήκνπο ηεο Κξήηεο ε έλσζε ηνπ λεζηνχ κε ηελ Διιάδα, πξνθαιψληαο θιπδσληζκνχο ζηα πνιηηηθά πξάγκαηα ηνπ ηφπνπ. Σελίδα 15

17 Θεμελίωζη και εκηέλεζη ηοσ έργοσ Σνλ Μάξηην ηνπ 1910 ε Σερληθή Τπεξεζία ηνπ Γήκνπ θαη πάιη ρσιαίλεη θαη ε ζέζε.ηνπ κεραληθνχ είλαη θελή. Τπάξρνπλ κάιηζηα δχν αηηήζεηο γηα ηελ θαηάιεςε ηεο ζέζεο, ηνπ Ησ.Ησαλλίδνπ, πνπ ππεξεηεί ζηα Γεκφζηα Δξγα θαη ηνπ Κσλ/λνπ Ζιηνπνχινπ απφ ηελ Αζήλα. Δίρε γίλεη πξφηαζε θαη ζηνλ Κσλ/λν Γξαλδάθε πνπ ππεξεηνχζε σο κεραληθφο ηνπ Γεκνζίνπ ζην Ζξάθιεην, ν νπνίνο είρε απαληήζεη φηη ζα δερφηαλ λα αλαιάβεη κε ηεηξαεηέο ζπκβφιαην θαη 300 δξρ. κεληαίσο. Αιιά ε Κπβέξλεζε δελ επέηξεςε ζηνλ Γξαλδάθε λα απνρσξήζεη απφ ηελ Τπεξεζία, απμάλνληαο ηνπ ζπγρξφλσο ηε κηζζνδνζία θαηά 80 δξρ. κεληαίσο. Παξά ηνχηα ν Αχγνπζηνο ηνπ 1910 ν βξίζθεη ηνλ Γξαλδάθε δηνξηζκέλν σο κεραληθφ ηνπ Γήκνπ κε ηεηξαεηέο ζπκβφιαην, 300 δξρ. κεληαίσο θαη επηκίζζην 100 δξρ. γηα ηελ Τπεξεζία ηνπ πδξαγσγείνπ θαη κε ηελ ππνρξέσζε λα επηβιέπεη ην πδξαγσγείν θαη λα εθηειέζεη ην ζρέδην ηεο πφιεσο θαη ηεο Υαιέπαο, εληφο ησλ δχν πξψησλ εηψλ ηνπ ζπκβνιαίνπ ηνπ. Απηή ηελ επνρή βνεζφο ηνπ κεραληθνχ ηνπ Γήκνπ ήηαλ ν Θενθάλεο Αιπγηδάθεο. ηηο 6 Ννεκβξίνπ 1910 δηελεξγείηαη κεηνδνηηθή δεκνπξαζία γηα ηελ αλέγεξζε ηεο Γεκνηηθήο Αγνξάο. Σειεπηαίνο κεηνδφηεο αλαδεηθλχεηαη ν Γεψξγηνο Μελ. Καζηκάηεο κε έθπησζε 2% επί ηεο πξνυπνινγηζζείζεο ηηκήο. ε ζπλεδξίαζε ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ θαιείηαη ν κεραληθφο ηνπ Γήκνπ πνπ αλαπηχζζεη ηα θπξηφηεξα ζεκεία ηνπ πξνυπνινγηζκνχ, ζεκεηψλνληαο φηη ηα δηάθνξα θνλδχιηα είραλ θαζνξηζζεί πξν δηεηίαο θαη θαηά ηελ γλψκε ηνπ ε έθπησζε δελ ζα κπνξνχζε λα είλαη κηθξφηεξε απφ 10%. Σν Γεκνηηθά πκβνχιην θξίλεη αζχκθνξν απνηέιεζκα ηεο δεκνπξαζίαο, αθπξψλνληαη ηα πξαθηηθά ηεο θαη δηαηάζζεηαη ε επαλάιεςε ηεο. ηηο 7 Γεθεκβξίνπ 1910, φπσο ήδε πξναλαθέξζεθε, ε Σξάπεδα Κξήηεο αλαθνηλψλεη φηη εγθξίλεη ηελ ζχλαςε δαλείνπ δξρ θαη ζηηο 23 ηνπ ίδηνπ κήλα γίλεηαη ε επαλαιεπηηθή δεκνπξαζία γηα ηελ αλέγεξζε ηεο Αγνξάο θαη ηελ εθηέιεζε ζπλαθψλ εμπγηαληηθψλ έξγσλ. Σειεπηαίνο κεηνδφηεο ήηαλ ν εξγνιάβνο Αληψληνο Μαζηνπδάθεο, ζηνλ νπνίνλ θαηαθπξψζεθε ε δεκνπξαζία, κε έθπησζε 21% επί ηεο πξνυπνινγηζζείζεο ηηκήο, ζπλνιηθφ δειαδή δξρ. Σν πξαθηηθφ ηεο δεκνπξαζίαο εγθξίζεθε απζεκεξφλ απφ ην Γεκνηηθφ πκβνχιην θαη εμνπζηνδνηήζεθε ν Γήκαξρνο λα ππνγξάςεη ην ζρεηηθφ ζπκβφιαην κέ ηνλ εξγνιάβν. Οκφθσλα αλαβάιιεηαη ε ζπδήηεζε πξφηαζεο ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνχινπ Μηρ. Ηαηξνπδάθε, γηα ηελ αλάζεζε ηεο επίβιεςεο ησλ έξγσλ ηεο Αγνξάο ζην Μεραληθφ αββάθε επ'ακνηβή, ελψ. επεηδή επξφθεηην λα αξρίζνπλ ηα έξγα, πξνηείλεηαη λα δηνξηζζεί επηζηάηεο, πνπ ππφ ηηο νδεγίεο ηνπ κεραληθνχ, ζα επέβιεπε ηελ αθξηβή εθηέιεζε ησλ εξγαζηψλ. Σειηθά απνθαζίδεηαη λα δηνξηζζνχλ δχν επηζηάηεο, ν Δπζηάζηνο Παπαδάθεο θαη ν Μερκέη Αιήο Μερκεηαιάθεο, πνπ ζα αλαιάκβαλαλ θαζήθνληα φηαλ ζα άξρηδε ην έξγν θαη ζα εξγαδφηαλ κέρξη ην ηέινο ησλ εξγαζηψλ. Σελίδα 16

18 Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1911 εγθξίλεηαη αίηεκα ηνπ εξγνιάβνπ Αλησλίνπ Μαζηνπδάθε λα κεηαηξέςεη ηελ εγγχεζε ησλ δξρ. πνπ είρε θαηαζέζεη γηα ηελ κεηνδνζία, ζηελ Σξάπεδα Κξήηεο, ζε κεηνρέο ηεο ίδηαο Σξάπεδαο. Παξάιιεια εγθξίλεηαη ε ρνξήγεζε πίζησζεο θαη απφ ηελ επί ηεο κεηνδνζίαο έθπησζε γηα λα πιεξσζεί πνζφλ 325,40 δξρ. ζηνλ Ησ. Κνπθάθε γηα ζπκβνιαηνγξαθηθά έμνδα ηνπ δαλείνπ θαη 374,60 δξρ. γηα δηθαζηηθά έμνδα, γηα ηηο εγεξζείζεο απφ ηνλ Γήκν αγσγέο γηα ηελ απαιινηξίσζε ησλ θηεκάησλ φπνπ ζα αλεγεηξφηαλ ε Αγνξά. Σν Γεκνηηθφ πκβνχιην απνθαζίδεη λα πδξεχεηαη ε Αγνξά απφ ην πεγάδη ηνπ Γεκνηηθνχ Κήπνπ. Σν λεξφ επξφθεηην λα κεηαθέξεηαη κε ζηδεξνζσιήλεο θαη ζα επηζθεπαδφηαλ ε δεμακελή εθεί, ψζηε λα είλαη θαηάιιειε γηα ηε δηνρέηεπζε ηνπ λεξνχ ζηελ Αγνξά, ηελ άξδεπζε ηνπ Κήπνπ θαη ην θαηάβξεγκα ησλ δξφκσλ. Δγθξίλεηαη ινηπφλ ε πξνκήζεηα πεηξειαηνκεραλήο 8-10 ίππσλ θαηάιιειε θαη γηα λα θηλεί δπλακνειεθηξηθφ κεράλεκα θαη δηαηίζεηαη πίζησζε κέρξη δξρ. Λίγν αξγφηεξα εμνπζηνδνηείηαη ν Γεκαξρεχσλ Δκκαλ. Μνπληάθεο, βάζεη κειέηεο ηνπ κεραληθνχ ηνπ Γήκνπ θαη κε κεηνδνηηθή δεκνπξαζία, λα πξνβεί ζε εξγαζίεο αλχςσζεο ηεο δεμακελήο ηνπ Γεκνηηθνχ Κήπνπ, ζηελ πξνκήζεηα καγγαλνπήγαδνπ πξνζαξκνδφκελνπ ζηε ιεηηνπξγία ηεο κεραλήο θαη ζηελ ηνπνζέηεζε ησλ αλαγθαηνχλησλ ζηδεξνζσιήλσλ γηα ηελ κεηαθνξά ηνπ λεξνχ. 0 Μνπληάθεο εμνπζηνδνηείηαη επίζεο λα έιζεη νε ζπλελλφεζε κε εηδηθεπκέλα εξγνζηάζην θαηαζθεπήο ηέηνησλ κεραλψλ, λα δεηήζεη ηηκέο θαη λα έιζεη ζε ζπκθσλία, θέξλνληαο ην απνηέιεζκα ησλ ελεξγεηψλ ηνπ γηα έγθξηζε ζην δεκνηηθφ ζπκβνχιην. Μεγάιν ζέκα ζπδήηεζεο (ζπδεηηφηαλ γηα ηξία ρξφληα) ήηαλ ε πιαθφζηξσζε ησλ καγαδηψλ θαη ησλ δηαδξφκσλ ηεο Αγνξάο. Δίρε κάιηζηα απνθαζηζζεί λα πξνζηεζεί ζηνπο φξνπο δηαθεξχμεσο φηη ηα πιηθά γηα ηελ αλέγεξζε ηεο Αγνξάο πνπ ζα εηζαγφηαλ απφ ην εμσηεξηθφ ζα ήηαλ απαιιαγκέλα παληφο δαζκνχ ή ηέινπο. Αληί πιαθψλ Υαιέπαο, ζην δάπεδν ησλ καγαδηψλ ζα εηνπνζεηείην κάξκαξν απφ ην Μπαιί, ηνλ Κεθαιά ή ηελ Αζήλα θαη νη δηάδξνκνη ζα ζηξσλφηαλ κε ηζηκέλην ή άζθαιην. Αιιά ζηηο 5 επηεκβξίνπ 1911 εηζάγεηαη αλαθνξά ηνπ εξγνιάβνπ πνπ επηζεκαίλεη φηη ελψ πήγε κε ιαηφκνπο απφ ηελ Σήλν θαη ηελ Αζήλα ζηνλ Κεθαιά δελ βξήθε επαξθή πνζφηεηα καξκάξνπ θαη δεηά λα γίλεη ε πιαθφζηξσζε κε πιάθεο ηζηκέληνπ Γειαβέξε ή άιιεο κπεηφλ αξκέ. Μεηά απφ επηηφπηα επίζθεςε ηνπ Γεκάξρνπ ζηνλ Κεθαιά, δηαπηζηψλεηαη φηη ππάξρνπλ κελ κάξκαξα αιιά είλαη πνιχ δχζθνιε ε εθκεηάιιεπζε ηνπο. Δηζη ην πκβνχιην νξίδεη λα ηνπνζεηεζνχλ ζε θάζε καγαδί ηζνκεγέζεηο θαη νκνηφκνξθεο πιάθεο εθαη. Απνξξίπηεηαη δείγκα πιάθαο καξκάξνπ θαζψο θαη πξφηαζε ζηξψζεο ησλ δηαδξφκσλ κε άζθαιην θαη ησλ πεδνδξνκίσλ θαη ην πκβνχιην εκκέλεη ζην κάξκαξν πνπ ζεσξεί θζελφηεξν θαη αλζεθηηθφηεξν. Αιιά θαη πάιη ν εξγνιάβνο αλαθέξεη νηη ηα κάξκαξα ηνπ Κεθαιά εμάγνληαη ζε ηεξάζηηνπο φγθνπο θαη ε επεμεξγαζία ζε πιάθεο είλαη δχζθνιε θαη πξνζθνκίδεη δείγκα πιάθαο καξκάξνπ Καιαξξπρψλ απφ ηε Νεάπνιε, πνπ ζεσξείηαη πνιχ ζθιεξφηεξν. 'Οκσο ε αλαγθαία πνζφηεηα καξκάξσλ Καιαξξπρψλ Μεξακβέινπ ζχκθσλα κε ηνλ ππεξγνιάβν Γ. Παπιάθε - δελ ζα ήηαλ δπλαηφλ λα εμαρζεί πξηλ ηελ παξέιεπζε Σελίδα 17

19 ηνπιάρηζηνλ 8 κελψλ. Αιιά θαη ν Ν. Νηθεηάθεο πνπ είρε ην ιαηνκείν Κεθαιά αλέθεξε εγγξάθσο φηη φλησο ηα κάξκαξα εθεί εμάγνληαη ζε φγθνπο θαη νχηε ζε δηάζηεκα 2 εηψλ δελ ζα εμαγφηαλ ε αλαγθαία πνζφηεηα θαη κάιηζηα κε ηηκή φρη κηθξφηεξε ησλ 20 δξρ. ην η.κ. γηα ηα ζθαινπάηηα θαη 15 δξρ. ην η.κ. γηα ηα θξάζπεδα. Οη κεραληθνί Μνπληάθεο, αιίβεξνο θαη Γξαλδάθεο έρνπλ απνθαλζεί φηη ηα κάξκαξα Καιαξξπηψλ είλαη αλζεθηηθφηεξα θαη θαηαιιειφηεξα. Φεθίδεηαη πξφηαζε ηνπ πκβνχινπ Ναμάθε λα ζηξσζνχλ ηα καγαδηά κε πιάθεο Κεθαιά θαη νη δηάδξνκνη κε πιάθεο Καιιαξπηψλ, γηα ηελ νπνία έρεη αληηξξήζεηο ν εξγνιάβνο. Οκσο ην πξφβιεκα παξακέλεη, ην έξγν πξνρσξεί θαη πξέπεη λα επηζπεπζεί, γηαηί ν Γήκνο πιεξψλεη δξρ. κεληαίσο έλαληη ηνπ δαλείνπ, ρσξίο αληίθξπζκα, εθφζνλ ε Αγνξά δελ απνθέξεη αθφκε πξνζφδνπο. Με ην ππ' αξηζκ. 3619/1075 έγγξαθν ηνπ Ννκάξρε Υαλίσλ δηαβηβάδεηαη ε αξηζκ. 1069/1430/1912 απφθαζε ηνπ Ννκνκεραληθνχ Υαλίσλ, ν νπνίνο, χζηεξα απφ αίηεζε ηνπ εξγνιάβνπ, απνθαίλεηαη φηη νη πιάθεο απφ ην Λαζήζη κπνξνχλ λα αληηθαηαζηήζνπλ απηέο ηνπ Κεθαιά, κε ηηο νξηδφκελεο δηαζηάζεηο ηνπ ηηκνινγίνπ, πάρνπο φρη ιηγφηεξνπ ησλ 8 πφλησλ. Σν Γεκνηηθφ πκβνχιην εκκέλεη ζηελ απφθαζε ηνπ θαη εγθξίλεη πξνζθπγή θαηά ηεο απνθάζεσο ηνπ λνκνκεραληθνχ ελψπηνλ ηνπ πξνβιεπνκέλνπ πκβνπιίνπ. Γηα ηελ θαζπζηέξεζε ηνπ ζέκαηνο ηεο πιαθφζηξσζεο ν χκβνπινο Ναμάθεο ππνβάιιεη ηελ παξαίηεζε ηνπ, πνπ φκσο δελ γίλεηαη δεθηή, ελψ απνξξίπηεηαη αίηεκα ηνπ εξγνιάβνπ λα πιεξσζνχλ ηα καξκάξηλα θξάζπεδα ηεο Αγνξάο κε ηελ απηή ηηκή κνλάδνο ηνπ ηηκνινγίνπ ησλ ζθαινπαηηψλ ρσξίο έθπησζε. Σνλ Μάξηην ηνπ 1913 ην Γεκνηηθφ πκβνχιην επαλέξρεηαη ζην ζέκα χζηεξα απφ δήισζε ηνπ Κσλ/λνπ Κνπηζνθνιάθε νπφ ηνλ Πεηξαηά ν νπνίνο - θαηαζέηνληαο ηελ απαηηνχκελε εγγχεζε - αλαιακβάλεη λα πξνκεζεχζεη απφ ηα ιαηνκεία Πεηαιηψλ καξκάξηλεο πιάθεο γηα ηνπο δηαδξφκνπο, ηα καγαδηά θαη ηα εζσηεξηθά πεδνδξφκηα ηεο Αγνξάο, λα εθηειέζεη ηελ πιαθφζηξσζε θαη λα παξαδψζεη ην έξγν εληφο 5 κελψλ απφ ηεο ππνγξαθήο ηνπ ζρεηηθνχ ζπκβνιαίνπ. Δθθξάδνληαη ζηνλ Κνπηζνθνιάθε - ν νπνίνο θαιείηαη - νη αληηξξήζεηο θαη-επηθπιάμεηο ησλ πκβνχισλ αλαθνξηθά κε ην πξνηεηλφκελν κέγεζνο ησλ πιαθψλ [ειάρηζην πάρνο 0,05κ. πιάηνο 0,30 κ. θαη κήθνο 0,70 κ. κέρξη 2,5 ηνπ γαιιηθνχ κέηξνπ, πξνο 10,50 δξρ. ην η.κ.]. Χο ζέκα πξνο ζπδήηεζε επίζεο έξρεηαη ζην Γεκνηηθφ πκβνχιην ε θαηαζθεπή ζπξψλ ζηα ηρζπνπσιεία θαη θξενπσιεία θαη ζεκεηψλεηαη φηη ζα πξέπεη λα γίλνπλ θηγθιηδσηέο γηα θαιχηεξν εμαεξηζκφ. Σειηθά απνθαζίδεηαη λα γίλνπλ έηζη, ελψ νη ζχξεο ησλ ινηπψλ καγαδηψλ λα γίλνπλ φπσο ζην ζρέδην, δειαδή κε ξνιά, ελψ νη πίζσ πφξηεο ζα ήηαλ μχιηλεο. Απνθαζίδεηαη επίζεο ζηα ηέζζεξα πξννξηζκέλα γηα ηρζπνπσιεία θαηαζηήκαηα λα κελ ππάξρνπλ ρσξίζκαηα, θηγθιηδψκαηα θαη πφξηεο αιιά λα είλαη έλαο εληαίνο ρψξνο κε άθζνλεο βξχζεο. Αιιν πξφβιεκα αλέθπςε κε ηε ζηέγε πνπ έγηλε θαηά 37 ηφλλνπο βαξχηεξε θαη ζηνίρηζε δξρ. πεξηζζφηεξν απ' φηη πξνβιεπφηαλ θαη γηα ηε ζηήξημε φινπ απηνχ ηνπ βάξνπο ν εξγνιάβνο εθηέιεζε πξφζζεηεο εξγαζίεο κε πξνβιεπφκελεο ζηε ζπγγξαθή ππνρξεψζεσλ, δειαδή εθζθαθή ησλ ζεκειίσλ γηα ηνπο ζηχινπο ησλ ζηνψλ κέρξη βάζνπο έσο 5 κ. ησλ νπνίσλ ε αλφξπμε έγηλε κε πεγάδηα Ηε Σελίδα 18

20 ζπγγξαθή φξηδε γεληθή εθζθαθή θνηλψλ ζεκειίσλ], ελψ ζηα θνηλά ζεκέιηα ησλ πιεπξψλ ηεο Αγνξάο έγηλε ρξήζε άκκνπ ζεκειηψζεσο ράξηλ νηθνλνκίαο, σο ππφβαζξν ηεο ιηζνδνκήο, ηεο νπνίαο ε ηηκή κνλάδαο δελ θαζνξηδφηαλ. Μεηά απφ ηε γλψκε ηνπ κεραληθνχ, ε Δπηηξνπεία νξίδεη γηα ηα πεγάδηα, γηα ην πέξαλ ησλ 2,50 κ. βάζνπο 2 δξρ. ην θ.κ. θαη γηα ηελ άκκν ησλ ζεκειίσλ 2,40 ην θ.κ. Γίλεηαη δεθηή πξφηαζε ηνπ πκβνχινπ Αλη. Μνπληάθε θαη απνθαζίδεηαη ζηελ αλαηνιηθή θαη δπηηθή πξφζνςε ηεο Αγνξάο λα ηεζεί καξκαξνθνλία θαη ε ηηκή κνλάδνο θαλνλίδεηαη κε ηνλ εξγνιάβν ζηηο 1,15 δξρ. ην η.κ. Γίλνληαη θάπνηεο παξαβάζεηο σο πξνο ηελ πνηφηεηα ησλ ρξσκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη απνθαζίδεηαη εηδηθφο ειαηνρξσκαηηζηήο λα επηβιέςεη ην έξγν. Οη ηνίρνη επξφθεηην λα ρξσκαηηζζνχλ εμσηεξηθά κε ειαθξφ γαιάδην αληί άζπξνπ ελψ ηα θεξακίδηα ζα παξέκελαλ ιεπθά. Ζ Αγνξά βξίζθεηαη πηα ζην ηειεπηαίν ζηάδην αλέγεξζεο, Γη απηφ θαηαξγείηαη ε κία ζέζε επηζηάηε ηνπ έξγνπ θαη απνιχεηαη ν Μερκέη Αιήο Μερκεηαιάθεο. Σνλ Οθηψβξην ηνπ 1912 ν εξγνιάβνο ππνβάιιεη δήισζε φηη είρε -σο πξνέθππηε απφ ηνπο ζρεηηθνχο ινγαξηαζκνχο - εθηειέζεη φιεο ηηο αλαιεθζείζεο ππνρξεψζεηο ηνπ θαη αξλείην λα ζπλερίζεη κε ηα ππφινηπα έξγα γηα ηα νπνία δελ είρε θαλνληζζεί ηηκή κε ηαθηηθφ πξσηφθνιιν. 0 κεραληθφο ηνπ Γήκνπ φκσο δηαθσλεί θαη θαηαξηίδεηαη επηηξνπή απφ ηνπο Ναμάθε, Α.Μνπληάθε θαη Κξνχγεξ γηα πξφζθιεζε ηνπ εξγνιάβνπ, εμέιεγμε θαη ιχζε ηεο δηαθσλίαο. ηα ππφινηπα έξγα πεξηιακβαλφηαλ, ζπλ ηνηο άιινηο, ν θσηηζκφο ηεο Αγνξάο, ε δηνρέηεπζε νκβξίσλ πδάησλ, εθφζνλ δελ είρε θαηαζθεπαζζεί αθφκε ν νρεηφο, ε δηακφξθσζε ζηε δπηηθή είζνδν θαη ε θαηαζθεπή θξαζπέδσλ ζηα εζσηεξηθά πεδνδξφκηα. Γηα ην ηειεπηαίν κάιηζηα εμνπζηνδνηήζεθε ν Γήκαξρνο λα έιζεη ζε ζπλελλφεζε κε ηνλ εξγνιάβν θαη λα πξνζθέξεη ηηκή θξαζπέδνπ κέρξη 8,50 δξρ. ην κ. ή - αλ ν εξγνιάβνο δελ δερφηαλ λα πξνρσξήζεη ζε κεηνδνηηθή δεκνπξαζία. Σνλ Γεθέκβξην ηνπ 1912 απνθαζίδεηαη λα αγνξαζζνχλ 8 ιακπηήξεο lux, εθφζνλ ε παξαγγειία ζα γηλφηαλ ζε εξγνζηάζην ηεο νπεδίαο θαη ζα έθζαλε ζηα Υαληά κεηά απφ δχν θαη πιένλ κήλεο. Σνλ ίδην κήλα θαη χζηεξα απφ ζρεηηθή πξφζθιεζε, ν κεραληθφο ηνπ Γήκνπ ελεκεξψλεη ην Γεκνηηθά πκβνχιην γηα ηελ κέρξη ηφηε πνξεία ηνπ έξγνπ. χκθσλα κε ηελ επηκέηξεζε ηα κέρξη ηφηε εθηειεζζέληα έξγα ήηαλ αμίαο δξρ. ελψ είραλ δνζεί ζηνλ εξγνιάβν βάζεη ηδηαηηέξαο ζπκθσλίαο θαη δξρ. γηα επηρσκάησζε. Ο ηειεπηαίνο φκσο είρε ππνρξέσζε λα εθηειέζεη έξγα αμίαο δξρ. Μεηά απφ καθξά ζπδήηεζε θαη πάιη γηα ηελ θαζπζηέξεζε ηνπ ζηξσζίκαηνο ησλ δηαδξφκσλ ηεο Αγνξάο "ην Γεκνηηθφ πκβνχιην απνθαζίδεη πακςεθεί: Α) Οπςξ πνμζηθδεεί μ ενβμθάαμξ ηδξ Αβμνάξ κα ηεθείςζδ ςξ ηάπζζηα ηδκ ενβαζίακ ιέπνζ ζοιπθδνώζεςξ ημο πμζμύ ημο πνμϋπμθμβζζιμύ ήημζ δναπιώκ παναδέπεηαζ μύημξ όκ είκαζ οπόπνεςξ, ιε επζθύθαλδ πακηόξ δζηαζώιαημξ ημο Γήιμο δζά ημ πμζόκ ημ πνμενπόιεκμκ εη ηδξ δζαθμνάξ ηδξ ηζιήξ ηςκ πθαηώκ Χαθέπαξ πνμξ ηδκ ηςκ πθαηώκ εη ιανιάνμο, επζζπεύδςκ: Σελίδα 19

21 1) Σδκ απμπενάηςζζκ ηδξ πθαημζηνώζεςξ ηςκ ιαβαγείςκ, 2) ηδκ ζοιπθήνςζζκ ηςκ ιμνιανίκςκ ααειίδςκ ηδξ αμνείμο ηθίιαηαξ, 3) ηδκ ζοιπθήνςμζκ ηςκ οαθμπζκάηςκ ηδξ μνμθήξ ηαζ 4) ηδκ απμπενάηςζζκ ηςκ οπόζηεβςκ ςξ ηαζ πόζδξ άθθδξ εηηνειμύξ ενβαζίαξ. Β) Οπςξ ηα πεγμδνόιζα ηαζ μζ δζάδνμιμζ ηδξ Αβμνάξ ζηνςεώζζκ ακηί δζά ιμνιάνζκςκ πθαηώκ, ηα ιεκ πνώηα ηαζ ηα νείενα δζά ηζζιέκημο, μζ δε δζάδνμιμζ πνμζςνζκώξ δζά ζηίννςκ εη θίεςκ ζηθδνώκ ηαηεδαθίζεςξ ηαζ εθθείρεζ ημζμύηςκ εη θίεςκ ζηθδνώκ Χαθέπαξ. Γ) Ακηί ηςκ πδθίκςκ ζςθήκςκ κα βίκεζ ηηζζηόξ μπεηόξ α) από ηδκ Αβμνακ ιέπνζ ημο ήδδ οπάνπμκημξ μπεημύ ηαζ α) εηείεεκ ιέπνζ ηδξ εαθάζζδξ ακαηζεειέκμο εη ημκ Μδπακζηόκ ημο Γήιμο όπςξ ηάιδ ηδκ ζπεηζηήκ ιεθέηδκ ηαζ ημκ πνμΰπμθμβζμιόκ, θένδ δε ημύηα είξ ημ οιαμύθζμκ πνμξ έβηνζζζκ ηαζ Γία κα βίκδ δ ελαβςβή ηςκ πςιάηςκ ημο πνμξ δοζιάξ ηδξ Αβμνάξ ιένμοξ ηαο θνμονίμο πάνζκ ηδξ δζεοημθύκζεςξ ηδξ νοιμημιίαξ ηδξ μδμύ Πεηαθάδζηα, ακαηίεεηαζ δε εη ημκ ιδπακζηόκ ημο Γήιμο όπςξ ηάιδ ηδκ ζπεηζηήκ ιεθέηδκ ιεηά ημο πνμϋπμθμβζζιμύ ηαζ θένδ ηαύηα εζξ ημ οιαμύθζμκ πνμξ έβηνζζζκ. Σειηθά ε παξαπάλσ απφθαζε ηξνπνπνηείηαη ηελ 8/1/1913 θαη απνθαζίδεηαη ζηνπο δηαδξφκνπο θαη ηα πεδνδξφκηα ηεο Αγνξάο λα ηνπνζεηεζνχλ νκνηφκνξθεο πιάθεο καξκάξνπ, θαζψο επίζεο ε αλάζεζε εθηέιεζεο ησλ έξγσλ λα γίλεη κεηά απφ δεκφζην κεηνδνηηθφ δηαγσληζκφ επηζπεπδνκέλεο ηεο δεκνπξαζίαο γηα ην εζσηεξηθφ ηεο.σνλ ίδην κήλα αλαθχπηεη δηαθσλία κεηαμχ ηνπ εξγνιάβνπ θαη ηνπ κεραληθνχ ηνπ Γήκνπ: ν πξψηνο δηαηείλεηαη φηη εθηέιεζε φζν έξγα είρε ππνρξέσζε, ελψ ν δεχηεξνο φηη έρεη λα εθηειέζεη θη άιια. Γηα ηελ ιχζε ηεο δηέλεμεο ν Γήκνο πξνζθεχγεη πξνο ην αξκφδην πξνβιεπφκελν Γηνηθεηηθφ πκβνχιην, ην νπνίν κε ηελ ππ' αξηζκ.1/1913 απφθαζε ηνπ, απνθαίλεηαη νηη θαηά ηνπο φξνπο ηνπ εξγνιαβηθνχ ζπκβνιαίνπ ππνρξενχηαη λα εθηέιεζεη έξγν πξαγκαηηθήο ηηκήο, ζπλ ηε πξνζζήθε ηνπ ελφο έθηνπ. ην πξαθηηθφ αξηζ. 11 ηεο 26εο Απξηιίνπ 1913 απνθ.411 ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ Υαλίσλ θαηαρσξείηαη ιεπηνκεξήο πίλαθαο ησλ πιεξσκψλ πνπ είραλ γίλεη κέρξη ηφηε γηα ηελ αλέγεξζε ηεο Αγνξάο. Σελίδα 20

22 1) Δηο ηνλ εξγνιάβνλ ηεο Αγνξάο δξρ ,40 2) Γηά ην πδξαγσγείνλ δξρ ,55 3) Γηά δηάκεζνπο ηφθνπο ηνπ δαλείνπ δξρ ) Δηο απνδεκηψζεηο ιαραλφθεπσλ, δηα ηέιε απαιινηξηψζεσλ θαη ζπκβνιαηνγξαθηθά ηέιε ηνπ δαλείνπ δξρ ) Δηο κηζζνδνζίαο ησλ πξνο επίβιεςηλ ησλ έξγσλ δχν επηζηαηψλ δξρ ) Δηο εξγνιάβνλ πιζθνζηξψζεσο ησλ δηαδξφκσλ θαη καγαδείσλ δξρ ) Γηά ηελ πξνκήζεηαλ ησλ ιακπηήξσλ "ΛΟΤΞ" ηεο Αγνξάο δξρ ,50 θαη 8) Δηο εκεξνκίζζηα νδεγνχ ηεο πεηξέιαην- κεραλήο, έμνδα θαηαζέζεσο ηνπ ζεκειίνπ ιίζνπ θαη άιια κηθξνέμνδν αθνξψληα ηελ Αγνξάλ δξρ ,6. Δίραλ πιεξσζεί δειαδή ,05 δξρ. θαη παξέκελε ππφινηπν θαηαηεζεηκέλν ζηελ Σξάπεδα Κξήηεο ,95 δξρ., πνζφ βέβαηα πνπ δελ ήηαλ δπλαηφλ λα θαιχςεη νχηε θαλ ηελ απνπιεξσκή ηνπ εξγνιάβνπ γηα ηα θχξηα έξγα αλέγεξζεο ηεο Αγνξάο, πφζν κάιινλ ην θφζηνο θαηαζθεπήο ησλ ππνιεηπνκέλσλ ζπκπιεξσκαηηθψλ έξγσλ, πνπ ήηαλ απαξαίηεηα γηα λα ιεηηνπξγήζεη ζσζηά ε Αγνξά. Σελίδα 21

23 σμπληρωμαηικά έργα Tα θπξίσο έξγα αλέγεξζεο ηεο Αγνξάο είραλ φπσο είδακε θζάζεη ζην ηέινο. Όπσο, φκσο ήδε πξναλαθέξζεθε, ήηαλ αλάγθε λα εθηειεζζνχλ ζπκπιεξσκαηηθά έξγα, γηα ηελ ηειεηνπνίεζε ηεο, νξηζκέλα κάιηζηα απφ ηα νπνία δελ ζπκπεξηιακβαλφηαλ ζηνλ ζρεηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Δηζη απφ ηνλ Ηνχιην ηνπ 1912, χζηεξα απφ εηδηθή εληνιή ηεο επηηξνπήο πνπ ήηαλ επηθνξηηζκέλε γηα ηελ επίβιεςε ησλ έξγσλ, ν κεραληθφο ηνπ Γήκνπ θαη ν Γεκνηηθφο χκβνπινο Αλη. Μνπληάθεο είραλ ππνβάιιεη πξσηφθνιιν θαλνληζκνχ ηηκψλ κνλάδνο γηα έξγα εθηειεζηέα ζηελ Αγνξά θαη κε ζπκπεξηιακβαλφκελα ζηνλ πξνυπνινγηζκφ. Απνθαζίζζεθε επίζεο λα γίλεη θηηζηφο νρεηφο ηεο ηάθξνπ, εθφζνλ ππήξραλ δπζθνιίεο κε ηνπο πήιηλνπο ζσιήλεο, απφ ηελ Αγνξά κέρξη ηνλ ήδε ππάξρνληα νρεηφ θαη απφ εθεί κέρξη ηε ζάιαζζα, χζηεξα απφ κειέηε θαη πξνυπνινγηζκφ ηνπ κεραληθνχ ηνπ Γήκνπ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε θαηαζθεπή ηεο λένπ ιηζφδκεηνπ ππνλφκνπ θαη ζα θφζηηδε ζπλνιηθά δξρ. Απνθαζίζζεθε επίζεο λα γίλεη εθρσκάησζε ηνπ πξνο δπζκάο ηεο Αγνξάο κέξνπο ηνπ θξνπξίνπ, ψζηε λα δηεπθνιπλζεί ε ξπκνηνκία ησλ καγαδηψλ ζηελ νδφ Πεηαιάδηθα κέρξη ην ηδακί. Τπνινγηδφηαλ θφζηνο δξρ., πνζφ πνπ, φπσο είδακε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, θαηαβιήζεθε ζηνλ εξγνιάβν γηα ηελ εθηέιεζε ηεο ζρεηηθήο εξγαζηαο. ηηο 27 Φεβξνπαξίνπ 1913 δηελεξγείηαη κεηνδνηηθή δεκνπξαζία ληα ζπκπιήξσκαηηθά έξγα ηεο Αγνξάο αιιά δελ παξνπζηάδεηαη θαλέλαο κεηνδφηεο. Τπήξραλ φκσο δχν, ζρεηηθέο κε ην ζέκα, αηηήζεηο: ν εξγνιάβνο Γεκ.Παπιάθεο πξνζθεξφηαλ λα πξνκεζεχζεη ζην Γήκν γηα ην ζηξψζηκν ηεο Αγνξάο κε πιάθεο αζθάιηνπ, πάρνπο 3 εθαη. πξνο 8 δξρ. ην η,κ. παξαδνηέεο ζηα Υαληά, ελψ ν εξγνιάβνο ηεο Αγνξάο Αληψλ. Μαζηνπδάθεο πξνζθεξφηαλ λα εθηειέζεη ηα έξγα πνπ είραλ εθηεζεί ζε κεηνδνζία κε ηηκέο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ, πιελ ησλ καξκάξσλ, ηα νπνία αλειάκβαλε λα πξνκεζεχζεη θαη ηνπνζεηήζεη πξνο 12,50 δξρ. ην η.κ., δειαδή 2 δξρ. αθξηβψηεξα απφ ηελ ηηκή ηνπ πξνυπνινγηζκνχ. Σειηθά απνθαζίδεηαη θαηά πιεηνςεθία, ε πξνζσξηλή ζθηξξφζηξσζε ησλ δηαδξφκσλ ηεο Αγνξάο κε ζθίξξα Αγίαο Παξαζθεπήο. Γηα ηα πεδνδξφκηα θαη ην εζσηεξηθφ ησλ καγαδηψλ ην πκβνχιην εκκέλεη ζηελ πιαθφζηξσζε κε κάξκαξν θαη νξίδεηαη ε ηηκή ησλ 12,50 δξρ. ην η.κ. θαζψο θαη γηα ηα ζθαινπάηηα (θαηφ καξκαξν) κε ηηκή 14 δξρ. ην η.κ. Καηά πιεηνςεθία επίζεο νξίδεηαη ε ζθηξξφζηξσζε θαη ν νρεηφο λα εθηεζνχλ ζε κηα δεκνπξαζία θαη ρσξηζηά ε πιαθφζηξσζε κε ηνλ ρξνληθφ πεξηνξηζκφ ε ηειεπηαία λα έρεη ηειεηψζεη κέρξη ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1913 κε πνηληθή ξήηξα 100 δξρ. γηα θάζε εκέξα ππεξεκεξίαο. Χο πξνο ηα εμσηεξηθά πεδνδξφκηα θαη ηα ξείζξα εγθξίλεηαη νκφθσλα λα ζηξσζνχλ ηα πεδνδξφκηα κε εηδηθά πιαθάθηα Γειαβέξε κε ηηκή 7 δξρ. ην η.κ. θαη ηα ξείζξα κε θνηλέο πιάθεο Υαιέπαο. Γηα ηα πεδνδξφκηα θαη ηα ξείζξα ζα γηλφηαλ ηδηαίηεξε δεκνπξαζία. ε ζπλεδξίαζε ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ ηελ 26/4/1913 ν κεραληθφο ηνπ Γήκνπ ππνβάιιεη κε έγγξαθν ηνπ αλάιπζε ηηκψλ, ηηκνιφγην, ζπγγξαθή ππνρξεψζεσλ θαη πξνυπνινγηζκφ ζπλνιηθά δξρ. γηα ηα Σελίδα 22

24 ζπκπιεξσκαηηθά έξγα, ηα νπνία αλαιχεη ν Γήκαξρνο. Γηα απξφβιεπηα εμνδα πξνυπνινγηδφηαλ 2.629,80 δξρ. θαη ην πνζφλ, ζηξνγγπινπνηνχκελν, έθζαλε ηηο δξρ. πκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ πνζνχ απηνχ έπξεπε λα γίλνπλ νη αθφινπζεο εξγαζίεο θαη πιεξσκέο: "Α) Γηα ηνλ εξγνιάβν ηεο Αγνξάο ππφινηπν δξρ ,40 Β) Γηά ηνλ εζσηεξηθφ νρεηφ ηεο Αγνξάο θαη ηα εμσηεξηθά πεδνδξφκηα δξρ Γ) Γηά ηελ καξκαξφζηξσζε ησλ ππνιεηθζέλησλ καγαδείσλ θαη ησλ δηαδξφκσλ ηεο Αγνξάο ππφινηπν δξρ Γ) Γηά ηελ εθηέιενε ησλ δηά ηεο πξνεγνπκέλεο απνθάζεσο ηνπ πκβνπιίνπ εγθξηζέλησλ έξγσλ δξρ Δ) Γηά ηελ επίπισζε ησλ θξενπσιείσλ θαη ηρζπνπσιείσλ δξρ Σν ζχλνινλ ησλ πιεξσηέσλ ήηαλ ,40 δξρ. επνκέλσο αθαηξνπκέλσλ ησλ ,95 δξρ., πνζνχ θαηαηεζεηκέλνπ ζηελ Σξάπεδα, ν Γήκνο ρξεηαδφηαλ αθφκε ,45 δξρ. ε απηά έπξεπε λα πξνζηεζεί θαη πνζφ δξρ. γηα ηελ πιεξσκή ηνπιάρηζηνλ κέξνπο ηνπ ηνθνρξεσιπζίνπ ηνπ δαλείνπ ηεο Αγνξάο. Δηζη ην πκβνχιην απνθαζίδεη θαη εμνπζηνδνηεί ηνλ Γήκαξρν λα έιζεη ζε ζπλελλφεζε κε ηελ Σξάπεδα γηα ηε ζπλνκνιφγεζε θαη_άιινπ δαλείνπ δξρ κε ηνπο ίδηνπο φξνπο ησλ πξνεγνπκέλσλ δαλείσλ, γηα ηελ εθηέιεζε έξγσλ απνπεξαησζεο ηεο Αγνξάο αιιά θαη άιισλ εγθεθξηκέλσλ ζπλαθψλ έξγσλ. Σελίδα 23

25 Σα επόμενα τρόνια Σν 1940 ν πφιεκνο πιένλ είλαη πνιχ θνληά θαη γη απηφ έπξεπε λα ιεθζνχλ ηα θαηάιιεια κέηξα γηα ηα Υαληά αιιά θαη γηα ηελ αγνξά ησλ Υαλίσλ. Γχν κέξεο πξηλ ηα Υξηζηνχγελλα ηνπ 1940, χζηεξα απφ ζρεηηθφ έγγξαθν ηεο Γεληθήο Γηνηθήζεσο Κξήηεο θαη ζχκθσλα κε ηνλ Α.Ν "πεξί παζεηηθήο αεξακχλεο ηεο ρψξαο", απνθαζίδεηαη νκφθσλα απφ ηε Γεκαξρηαθή Δπηηξνπή Υαλίσλ ε θαηαζθεπή αληηαεξνπνξηθνχ θαηαθπγίνπ ζηελ πιαηεία ηεο Γεκνηηθήο Αγνξάο. Ζ εθηέιεζε ηνπ έξγνπ ηέζεθε ζηνλ εξγνιάβν Αιεμ. Σζηθλφπνπιν πνπ είρε αλαδεηρζεί ηειεπηαίνο κεηνδφηεο, κε πξνυπνινγηζκφ δαπάλεο δξρ. ηηο 15 Απξηιίνπ 1941 δίδεηαη παξάηαζε γηα ηελ εθηέιεζε ηνπ έξγνπ θαη ζηηο 5 Μαξηίνπ εγθξίλεηαη ζπγθξηηηθφο πίλαθαο ησλ γελνκέλσλ απμνκεηψζεσλ ηεο δαπάλεο θαη ην ζπλαθέο πξσηφθνιιν λέσλ ηηκψλ. Ζ ζπλνιηθή δαπάλε ήηαλ ηειηθά ,40 δξρ., επεηδή είρε γίλεη επέθηαζε ηεο αξρηθήο εξγνιαβίαο αιιά θαη ιφγσ ηξνπνπνίεζεο ηνπ ηξφπνπ ζεκειίσζεο, ιφγσ πξνζζήθεο ζηδεξνχ νπιηζκνχ ζηνλ ζφιν ηνπ θαηαθπγίνπ, απνκάθξπλζε θαη απφξξηςε πιενλαδφλησλ πξντφλησλ εθζθαθήο, απνδεκηψζεσο δηαθφξσλ θνλδπιίσλ ιφγσ αθξηβήο πξνζκέηξεζεο θιπ. Υνξεγείηαη θη άιιε παξάηαζε 30 εκεξψλ απφ 5/3/1941 γηα ηελ απνπεξάησζή ηνπ θαηαθπγίνπ. Δγθξίλεηαη κειέηε ρξσκαηηζκνχ (θακνπθιάξηζκα ησλ εμσηεξηθψλ ηνίρσλ θαη ηεο ζηέγεο ηεο Αγνξάο κε πξνυπνινγηζκφ δαπάλεο : δξρ). Ζ ζρεηηθή κειέηε είρε ζπληαρζεί απφ ηε Μεραληθή Τπεξεζία ηνπ Γήκνπ χζηεξα θαη απφ ηελ 49484/1941 δηαηαγή ηεο Γεληθήο Γηνίθεζεο Κξήηεο θαη ην έξγν επξφθεηην λα θαηαθπξσζεί ζε ηαθηηθή δεκνπξαζία. Σνλ Ηνχλην ηνπ 1945 ε Κξήηε είλαη πηα ειεχζεξε θαη ν Γήκνο Υαλίσλ έρεη πνιιή δνπιεηά κπξνζηά ηνπ. Δθπνηνχληαη πέηξεο θαη γσληφιηζνη νπφ ηελ αλαηνιηθή πιεπξφ ηεο Αγνξάο, ην Φηξθά θαη ην αληξηβάλη θαη εγθξίλεηαη, χζηεξα απφ αλαθνξά ηεο Μεραληθήο Τπεξεζίαο ηεο 10/6/1945» κεηαμχ άιισλ, ε επηζθεπή ηεο ζηέγεο ηεο δπηηθήο πιεπξάο ηεο Αγνξάο κε πξνυπνινγηζκφ δαπάλεο δξρ. θαη ε αζθαιηφζηξσζε ησλ θαηεζηξακκέλσλ ηκεκάησλ ηεο βφξεηαο θαη λφηηαο πιεπξάο, κε πξνυπνινγηζκφ δαπάλεο δξρ. θαζψο επίζεο θαη γεληθή ζπληήξεζε θαη επηζθεπή. Σνλ Ηνχιην ηνπ ίδηνπ ρξφλνπ γίλεηαη κεηνδνηηθή δεκνπξαζία γηα ηνλ πδξνρξσκαηηζκφ ηεο Αγνξάο (εξγνιάβνο Ησ.Κφπβέιεο κε έθπησζε 3%, χζηεξα ζπα επείγνπζα αλαθνξά ηεο Μεραληθήο Τπεξεζίαο ηνπ Γήκνπ εγθξίλεηαη ε θαηαζθεπή θαη ζπλαξκνιφγεζε ηξηψλ ζπξψλ ζηελ Αγνξά, ζπκπιήξσζε θαη ηνπνζέηεζε δχν ζπξψλ ζηε βφξεηα θαη δπηηθή πιεπξά (πξνυπνινγηζκνχ δξρ. θαζψο επίζεο θαη ε επηζθεπή ηεο βφξεηνο καξκάξηλεο θιίκαθαο θαη ε επηζθεπή ησλ θαηεζηξακκέλσλ πεδνδξνκίσλ κε καξκάξηλεο πιάθεο). Σξνπνπνηνχληαη νη φξνη εθκηζζψζεσο ησλ θαηαζηεκάησλ ηεο Αγνξάο θαη εγθξίλεηαη ε παξαρψξεζε ηνπ αλαηνιηθνχ ππφζηεγνπ ζηα αζηηθά ιεσθνξεία πνπ εθηεινχλ ηε γξακκή Υαληά - Γηθαζηήξηα - Υαιέπα - κάιηζηα θξίζεθε πξφσξε ε ιήςε απφθαζεο γηα θαζνξηζκφ κεληαίνπ-κηζζψκαηνο ηνπ ππφζηεγνπ. Σελίδα 24

26 Απφ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1946 αξρίδνπλ θαη νη πιεηνδνζίεο θαη ε ελνηθίαζε ησλ θαηαζηεκάησλ ηεο Αγνξάο. Πξφβιεκα είρε αλαθχςεη απφ ηα κεζά ηνπ 1945 ην νπνίν ζπλερίζζεθε θαη γηα ηνπο πξψηνπο κήλεο ηνπ κε ηελ ελνηθίαζε ησλ ηεζζάξσλ ηρζπνπσιείσλ ηνπ δπηηθνχ ππφζηεγνπ γηα ηα νπνία είρε νξηζζεί επαλαιεπηηθή δεκνπξαζία ελνηθηάζεσο. Δθθξεκνχζε φκσο ην δήηεκα ηεο έμσζεο ησλ ηρζπνπσιψλ κέζα ζηελ Αγνξά πνπ θαηείραλ απζαίξεηα ηέζζεξα καγαδηά θαη κάιηζηα ν Γήκνο είρε αλαζέζεη ζηνλ Ννκηθφ χκβνπιν ηνπ λα πξνβεί ζηηο λφκηκεο δηαηππψζεηο γηα ηελ έμσζε ησλ ηρζπνπσιψλ ψζηε κεηά λα γίλεη ε δεκνπξαζία γηα ηα ηρζπνπσιεία ηνπ ππφζηεγνπ. Ζ δεκνπξαζία δηελεξγήζεθε κελ αιιά δελ πξνζήιζαλ νη ηρζπνπψιεο πνπ δελ ήζειαλ λα βγνπλ έμσ νπφ ηελ Αγνξά θαη γηαηί φπσο είρε δηακνξθσζεί ν ρψξνο, πεξηηξηγπξηζκέλνο απφ παξάγθεο δελ ζα ήηαλ δπλαηή ε θπθινθνξία ησλ πειαηψλ. Απνθαζίζζεθε ηειηθά λα ππνρξεσζεί ν Γεψξγηνο Πεηξάθεο λα απνκαθξχλεη ηελ μχιηλε παξάγθα πνπ ρξεζηκνπνηνχζε ζην βφξεην κέξνο ησλ ηρζπνπσιείσλ ηνπ δπηηθνχ ππφζηεγνπ θαη λα θαηεδαθηζζεί ν ηνίρνο πνπ είρε θηηζζεί ζηελ πιεπξά απηή απφ ηνπο Γεξκαλνχο. Δγθξίλεηαη ζπκβηβαζηηθφο δηαθαλνληζκφο θαη αλαπξνζαξκνγή ησλ κηζζσκάησλ ησλ θαηζηεκάησλ, ελψ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο παξαπέκπηνληαη ζηνπο Ννκηθνχο πκβνχινπο ηνπ Γήκνπ γηα γλσκνδνηεζε ζε δηάθνξα ζέκαηα ησλ θαηαζηεκαηαξρψλ. Σν 1953 πεζαίλεη ζε ειηθία 86 εηψλ ν ηέσο Γήκαξρνο Δκκαλνπήι Μνπληάθεο, επί δεκαξρίαο ηνπ νπνίνπ είρε ζεκειησζεί θαη αλεγεξζεί ε Γεκνηηθή Αγνξά Υαλίσλ. Δίρε επηπρήζεη λα δεη ηελ Αγνξά λα ρηίδεηαη, λα εγθαηληάδεηαη απφ ηνλ Βεληδέιν, έδεζε φιεο ηηο επηζθεπέο αιιά θαη ηηο δηακνξθψζεηο ησλ ρψξσλ κέζα θαη έμσ απφ απηήλ θη' ήηαλ έλα δσληαλφ αξρείν ηεο πνξείαο ηεο Γεκνηηθήο Αγνξάο ηα 40, επφκελα απφ ηα εγθαίληα ηεο, ρξφληα. Σελίδα 25

27 Η αγορά ζήμερα ηε δεθαεηία ηνπ 1950 ζπγθξνηνχληαη δηάθνξεο επηηξνπέο γηα λα εμεηάζνπλ ηελ φιε θαηάζηαζε ηεο Αγνξάο, αιιά θαη γεληθά ηα νηθνλνκηθά ζέκαηα ηνπ Γήκνπ θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ έξγσλ, ηελ ηαθηνπνίεζε ησλ ζηηιβσηψλ έμσ απφ ηελ Αγνξά, ηε κεηαθνξά ηεο Πξνζσξηλήο Λαραλαγνξάο ζηα ππφζηεγα. Δπηιχνληαη δηάθνξα κηθξνζέκαηα ησλ θαηαζηεκαηαξρψλ, ελψ ην 1955 εληέιιεηαη ν κεραληθφο ηνπ Γήκνπ Γ.Γ. Μειάθεο λα πξνβεί ην ηαρχηεξν ζηε ζχληαμε πιήξνπο κειέηεο γεληθήο επηζθεπήο ηεο Γεκνηηθήο Αγνξάο. Σν 1952 είρε νξηζζεί επηηξνπή γηα λα ζπληάμεη ζρέδην Καλνληζκνχ Λεηηνπξγίαο ηεο Αγνξάο. ήκεξα, 58 ρξφληα αξγφηεξα, απηφ ην ζρέδην παξακέλεη, ίζσο κε κεξηθέο δηαθνξνπνηήζεηο, πνπ φκσο δελ αιιάδνπλ ηελ νπζία ησλ δηαηάμεσλ. Σν 1968 ε αμία ηεο Γεκνηηθήο Αγνξάο ππνινγηδφηαλ πξφρεηξα ζε δξρ, ν Γήκνο εηζέπξαηηε ην πνζφλ ησλ δξρ πεξίπνπ απφ ηα ελνίθηα, ελψ πξίλαπφ κεξηθά ρξφληα είρε ζπλάςεη δάλεην δξρ, γηα ηε ξηδηθή αλαθαίληζε ηνπ θηίζκαηνο. Σνλ ίδην ρξφλν θαζνξίδνληαη θαη ηα κηζζψκαηα ησλ θαηαζηεκάησλ ηεο Αγνξάο θαηά θαηεγνξία: Γηα ηα ηέζζεξα θεληξηθά δξρ κεληαίσο, γηα ηα θαηαζηήκαηα ηεο λφηηαο πηέξπγαο δξρ κεληαίσο, ηεο βφξεηαο δξρ κεληαίσο, γηα ηα θξενπσιεία ηεο δπηηθήο δξρ κεληαίσο θαη γηα ηα θξενπσιεία ηεο αλαηνιηθήο πηέξπγαο δξρ κεληαίσο, ελψ γηα ηα θαηαζηήκαηα εθηφο ηεο Αγνξάο θαη ζην Γεκνηηθφ Τπφζηεγν ην ελνίθην ήηαλ δξρ. Οπσο πξναλαθέξζεθε ίζρπαλ νξηζκέλεο δηαηάδεηο ηνπ Καλνληζκνχ ιεηηνπξγίαο ηνπ Σν 1968 νξίδεηαη επηηξνπή γηα ηελ εμέηαζε ηνπ ζέκαηνο ηεο αλαζεψξεζε ηνπ Καλνληζκνχ πνπ είρε ζπληαρζεί πξφ 15εηίαο θαη επεηδή ν Γήκνο ζηεξηδφηαλ ζηνπο φξνπο ηεο Γεληθήο πγγξαθήο Τπνρξεψζεσλ, πνπ ήηαλ ζπλέρεηα ηεο Γηαθήξπμεο πιεηνδνζίαο γηα ηελ ελνηθίαζε ησλ θαηαζηεκάησλ ηεο Αγνξάο θαη πνπ επείρε ζέζε Καλνληζκνχ. Απηφ ηεθκεξηψλεηαη απφ αλαθνξέο ηνπ Πξντζηακέλνπ ηεο Τπεξεζίαο πξνζφδσλ ηνπ Γήκνπ επί αηηήκαηνο ηεο Αλψλπκεο Δηαηξείαο ΌΛΤΜΠΟ' (ην γλσζηφ σο Φπγείν) πνπ δεηνχζε λα ελνηθηάζεη έλα ή δχν ζπλερφκελα καγαδηά ηεο Αγνξάο γηα λα εγθαηαζηήζεη ςπθηηθνχο ζαιάκνπο γηα ηελ ελαπφζεζε λσπψλ θξεάησλ κε ζθνπφ ηε ρνλδξηθή πψιεζε ζε θξενπψιεο. χκθσλα κε ηελ άπνςε ηνπ ππαιιήινπ, ην αίηεκα δελ κπνξνχζε λα γίλεη δεθηφ κε δεδνκέλε ηε δεζκεπηηθή δηάηαμε ηνπ άξζξνπ δ ηνπ 'Καλνληζκνχ Γεκνηηθήο Αγνξάο'. Δίραλ ππνβιεζεί βέβαηα θαηά θαηξνχο δηάθνξα εξσηήκαηα σο πξφο ηνλ ηξφπν ρξήζεσο ησλ θαηαζηεκάησλ (π.ρ. δεκηνπξγία self service, πψιεζε θηελνηξνθψλ - πηελνηξνθψλ, ινπινπδηψλ, θπηψλ θιπ). χκθσλα πάληα κε ηε γξαπηή εηζήγεζε ηνπ Πξντζηακέλνπ ηεο Τπεξεζίαο Πξνζφδσλ ηνπ Γήκνπ ε κείσζε ηεο εκπνξεπκαηηθήο θίλεζεο ηεο Αγνξάο θαη ηδηαίηεξα ηεο βφξεηαο πιεπξάο νθεηιφηαλ ζε δηάθνξνπο ινγνχο: α) ηελ εγθαηάιεηςε, ιφγσ ηνπ πνιέκνπ, ηεο Παιηάο Πφιεο απφ ηηο ιατθέο θαηαλαισηηθέο κάδεο θαη ηεο εγθαηάζηαζεο ηνπο ζε Σελίδα 26

28 ζπλνηθίεο εθηφο ζρεδίνπ πφιεσο, β) Ζ πιεζσξηθή θαηαζηξαηήγεζε ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Νφκνπ πεξί Πξνζφδσλ ησλ Γήκνπ θαη Κνηλνηήησλ κε απνηέιεζκα, ελψ ππήξρε επαξθήο ρψξνο ζηελ Αγνξά, λα έρνπλ δεκηνπξγεζεί ζε αθηίλα 100 πεξίπνπ κέηξσλ απφ απηή 24 παληνπσιεία ιηαληθήο πψιεζεο, ηξία ηρζπνπσιεία θαη πέληε θξενπσιεία, γ) Ζ θαηάξγεζε ηεο εηδηθήο ηρζπαγνξάο ζην δπηηθφ ππφζηεγν θαη ε εγθαηάζηαζε ησλ ηρζπνπσιψλ κέζα ζηελ Αγνξά, δ) Ζ παξαρψξεζε αηειψο ηνπ αλαηνιηθνχ ππφζηεγνπ γηα ηα αζηηθά ιεσθνξεία, ε) Ζ θαθή ζπληήξεζε ηνπ φινπ θηηξηαθνχ ζπγθξνηήκαηνο κε απνηέιεζκα λα πθίζηαηαη ν θίλδπλνο θαηάξξεπζεο ηεο βφξεηαο κεηψπεο, ζη) Οη ελνηθηνζηαζηαθνί Νφκνη πνπ δέζκεπαλ ηελ πεξηνπζία ηνπ Γήκνπ θαη ε ππνκίζζσζε πεδνδξνκίσλ θαη ηκεκάησλ ησλ θαηαζηεκάησλ, δ) Ζ θαηαζηξαηήγεζε ηνπ Καλνληζκνχ ηεο Αγνξάο θαη άζθεζε άζρεησλ επαγγεικάησλ, ε) Ζ απζαίξεηε δηαξξχζκηζε ησλ θαηαζηεκάησλ απφ ηνπο ελνηθηαζηέο, θ.ά. Σνλ Ηνχλην ηνπ 1980, κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Πνιηηηζκνχ, ε Κεληξηθή Γεκνηηθή Αγνξά ραξαθηεξίδεηαη, καδί κε ηνλ πεξηβάιινληα ρψξν, σο ηζηνξηθφ δηαηεξεηέν κλεκείν. Ζ απφθαζε ηνπ ΤΠΠΟ αξηζκ. 5/1150/37337/ δεκνζηεχεηαη, ζην ππ'αξηζκ. 870/Β/ θχιιν ηεο Δπίζεκεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο. Σελίδα 27

29 Ο ΤΠΟΤΡΓΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΩΝ Δρνληαο ππφςε: 1.Σηο δηαηάμεηο α) Σνπ άξζξνπ 52 ηνπ Ν.5351/1932 πεξί αξραηνηήησλ, β) ηνπ Ν. 1469/50 "πεξί πξνζηαζίαο εηδηθήο θαηεγνξίαο νηθνδνκεκάησλ θαη έξγσλ ηέρλεο κεηαγελεζηέξσλ ηνπ 1830*, γ) Σνπ Π.Γ. 941/1977 "πεξί Οξγαληζκνχ ηνπ Τπνπξγείνπ Πνιηηηζκνπ θαη Δπηζηεκψλ. 2. Σελ κε αξ. 428/1979 απφθαζε ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ Υαλίσλ. 3. Σελ γλσκνδφηεζε ηνπ Σνπηθνχ πκβνπιίνπ Μλεκείσλ Κξήηεο κε αξηζκφ 3/ απνθαζίδνπκε: Υαξαθηεξίδνπκε σο ηζηνξηθφ δηαηεξεηέν κλεκείν ην θηήξην ηεο Γεκνηηθήο Αγνξάο Υαλίσλ Κξήηεο, καδί κε ηνλ πεξηβάιινληα απηφ ρψξν γηαηί απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ δείγκα λενθιαζζηθνχ θηεξίνπ πξννξηζκέλνπ γηα δεκφζηα ρξήζε. Δίλαη θηηζκέλν ζηα 1910, ζε ζρήκα ειεπζέξνπ ζηαπξνχ, επεξεάδεηαη απφ ηα θηήξηα ηεο ιεγφκελεο "επνρήο ηνπ ζηδήξνπ" ηνπ ηέινπο ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα ζηελ Δπξψπε θαη έρεη αλαπφζπαζηα ζπλδεζεί κε ηε Εσή ηεο πφιεο ησλ Υαλίσλ, ηεο νπνίαο θαη απνηειεί ην ραξαθηεξηζηηθφηεξν λεψηεξν κλεκείν. \ Αζήλαη, 27 Ηνπλίνπ 1980 Ο ΤΠΟΤΡΓΟ Αλδξέαο Αλδξηαλφπνπινο Σελίδα 28