ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ"

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΙ 5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα βολτόµετρο ή αµπερόµετρο το οποίο χρησιµοποιεί ως µέσο απεικόνισης ένα ηλεκτρο- µηχανικό όργανο, όπως ένα όργανο κινητού πηνίου ή ένα ηλεκτροδυναµικό όργανο, µπορεί να µετρήσει τη µέση τιµή της τάσης ή του ρεύµατος ενός τυχαίου σήµατος ή την ενεργό τιµή ενός ηµιτονοειδούς σήµατος αντίστοιχα. Εξαιτίας της αδράνειας του κινητού συστήµατος η µέτρηση είναι στατική, δηλαδή το µετρούµενο µέγεθος πρέπει να παραµένει αµετάβλητο κατά το χρονικό διάστηµα της µέτρησης. Επιπλέον, η µορφή του µετρούµενου µεγέθους δεν είναι γνωστή. Οι παραπάνω περιορισµοί των ηλεκτροµηχανικών οργάνων αντιµετωπίζονται µε τον παλµογράφο. Ο παλµογράφος είναι το πλέον διαδεδοµένο ηλεκτρονικό όργανο µέτρησης, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα απεικόνισης σε µια οθόνη της κυµατοµορφής ενός σήµατος τάσης, µε συχνότητα από το µηδέν (συνεχής τάση) έως και αρκετά GHz. Συνήθως η απεικόνιση του µετρούµενου µεγέθους γίνεται ως προς το χρόνο u(t), αν και υπάρχει η δυνατότητα παρουσίασης στην οθόνη της τάσης u 1 (t) ως προς µια άλλη τάση u 2 (t), δηλαδή του µεγέθους u 1 (u 2 ). Σηµειώνουµε ότι ο παλµογράφος µπορεί να µετρήσει απευθείας µόνο διαφορά δυναµικού. Οι παλµογράφοι διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες: Απλοί αναλογικοί παλµογράφοι. Παλµογράφοι µε µνήµη. Οι απλοί αναλογικοί παλµογράφοι µπορούν να µετρήσουν µόνο περιοδικά σήµατα. Επιπλέον, η συχνότητα του µεταβαλλόµενου σήµατος πρέπει να είναι µεγαλύτερη από 30Hz περίπου, έτσι ώστε η απεικόνιση του σήµατος να ανανεώνεται επαρκώς γρήγορα στην οθόνη και να φαίνεται σταθερή στο µάτι. Οι παλµογράφοι µε µνήµη δεν έχουν τους παραπάνω περιορισµούς και µπορούν να καταγράψουν φαινόµενα που εκδηλώνονται µόνο µια φορά. 63

2 64 Ηλεκτρικές Μετρήσεις Το κύριο τµήµα ενός παλµογράφου είναι η µονάδα απεικόνισης της µετρούµενης κυµατο- µορφής. Συνήθως ως µέσο απεικόνισης χρησιµοποιείται ο καθοδικός σωλήνας (cathode ray tube, CRT). Οι πρώτοι παλµογράφοι µε µνήµη ήταν αναλογικοί, όπου η αποθήκευση της µετρούµενης κυµατοµορφής γίνεται στον καθοδικό σωλήνα, ο οποίος έχει ειδική κατασκευή. Οι σύγχρονοι παλµογράφοι µε µνήµη είναι ψηφιακοί. ηλαδή, το µετρούµενο σήµα υφίσταται δειγµατοληψία και µετατρέπεται σε ψηφιακό. Εποµένως, η αποθήκευση του σήµατος γίνεται σε ψηφιακή µορφή χρησιµοποιώντας µνήµες RAM. Οι ψηφιακοί παλµογράφοι παρέχουν πολλές δυνατότητες επεξεργασίας του µετρούµενου σήµατος, πέρα από την απλή απεικόνισή του. Επίσης, σε φορητά κυρίως µοντέλα ψηφιακών παλµογράφων, ο καθοδικός σωλήνας έχει αντικατασταθεί από οθόνες υγρών κρυστάλλων (liquid crystal display, LCD). 5.2 ΚΑΘΟ ΙΚΟΣ ΣΩΛΗΝΑΣ Στην απεικόνιση του µετρούµενου σήµατος οι περισσότεροι παλµογράφοι χρησιµοποιούν τον καθοδικό σωλήνα. Ο καθοδικός σωλήνας είναι µια ηλεκτρονική λυχνία κενού, η οποία µετατρέπει τα ηλεκτρικά σήµατα σε εικόνες. Η αρχή λειτουργίας του στηρίζεται στη µετατροπή της κινητικής ενέργειας µιας δέσµης ηλεκτρονίων σε φωτεινή ακτινοβολία, όταν η δέσµη προσπέσει στα άτοµα του κατάλληλου υλικού. Το φαινόµενο αυτό είναι γνωστό ως φθορισµός. Το υλικό που συνήθως χρησιµοποιείται είναι ο φωσφόρος. Το χρώµα του φωτός που ακτινοβολείτε εξαρτάται από τον τύπο του φωσφόρου. Η εκποµπή του φωτός διαρκεί κάποιο χρονικό διάστηµα και µετά τη διακοπή της διέγερσης (δέσµης). Το φαινόµενο ονοµάζεται φωσφορισµός. Το χρονικό διάστηµα εξαρτάται από τον τύπο του υλικού και κυµαίνεται από µερικά µs έως πολλά λεπτά της ώρας. Ο καθοδικός σωλήνας αποτελείται από τέσσερα κύρια τµήµατα: Το ηλεκτρονικό πυροβόλο, το οποίο παράγει την ηλεκτρονική δέσµη. Την οθόνη, η οποία φέρει επικάλυψη από φωσφορικό υλικό και µετατρέπει την κινητική ενέργεια των ηλεκτρονίων της δέσµης σε φωτεινή ακτινοβολία. Το σύστηµα εστίασης, το οποίο έχει ως σκοπό την παραγωγή µιας πολύ λεπτής δέσµης. Το σύστηµα απόκλισης της δέσµης, το οποίο µεταβάλλει τη διεύθυνση της ηλεκτρονικής δέσµης, έτσι ώστε να σαρώνει κάθε σηµείο της επιφάνειας της οθόνης. Οι καθοδικοί σωλήνες διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα µε τον τρόπο που γίνεται η εστίαση και η απόκλιση της δέσµης ηλεκτρονίων: Στους ηλεκτροστατικούς σωλήνες η εστίαση και η απόκλιση της δέσµης γίνονται µέσω ηλεκτρικών πεδίων. Στους ηλεκτροµαγνητικούς σωλήνες η εστίαση και η απόκλιση της δέσµης γίνονται µέσω µαγνητικών πεδίων. Στους µικτούς σωλήνες χρησιµοποιούνται ηλεκτρικά πεδία για την εστίαση της δέσµης και µαγνητικά πεδία στην απόκλιση της δέσµης. Όταν η εστίαση γίνεται µε ηλεκτρικά πεδία, τότε το σύστηµα της εστίασης αποτελεί µέρος της ηλεκτρονικού πυροβόλου. Στη µαγνητική εστίαση και απόκλιση της δέσµης χρησιµοποιούνται πηνία, τα οποία τοποθετούνται εξωτερικά από το σωλήνα. Στους παλµογράφους χρησιµοποιούνται οι ηλεκτροστατικοί καθοδικοί σωλήνες, η τυπική κατασκευαστική δοµή των οποίων εικονίζεται στο Σχ Το ηλεκτρονικό πυροβόλο αποτελείται από το νήµα, το οποίο βρίσκεται στο εσωτερικό µιας κυλινδρικής καθόδου, την οποία και θερµαίνει. Η κάθοδος αποτελεί την πηγή των ηλεκτρονίων, εξαιτίας του φαινοµένου της θερµιονικής εκποµπής. Ένας ελεγχόµενος αριθµός από τα ηλεκτρόνια που παράγει η κάθοδος πρέπει να εστιαστεί και να επιταχυνθεί, έτσι ώστε να σχηµατιστεί µια λεπτή δέσµη, η οποία θα προσπέσει στην οθόνη.

3 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 65 x: oριζόντιος άξονας (χρόνου) y: κατακόρυφος άξονας (τάσης) y Ηλεκτρονικό πυροβόλο x Νήµα Πλέγµα Κάθοδος Άνοδος 1 Άνοδος 2 Πλακίδια εκτροπής y Πλακίδια εκτροπής x έσµη ηλεκτρονίων Φθορίζουσα Συλλέκτης οθόνη Σχ. 5.1 Κατασκευαστική δοµή του καθοδικού σωλήνα µε ηλεκτροστατική εστίαση και απόκλιση Το ηλεκτρόδιο του πλέγµατος, το οποίο είναι σε αρνητικό δυναµικό ως προς την κάθοδο, χρησιµοποιείται στον έλεγχο του αριθµού των ηλεκτρονίων της δέσµης, εποµένως της φωτεινότητας. Το ηλεκτρόδιο του πλέγµατος είναι ένας κύλινδρος, ο οποίος περιβάλει την κάθοδο και φέρει µια οπή στο κέντρο του, από την οποία διέρχονται τα ηλεκτρόνια που εκπέµπει η κάθοδος. Τα ηλεκτρόνια του διέρχονται από το πλέγµα πρέπει να αποκτήσουν επαρκή κινητική ενέργεια, έτσι ώστε µε την πρόσπτωση τους στο υλικό της οθόνης να προκληθεί η εκποµπή ορατού φωτός. Για το σκοπό αυτό χρησιµοποιούνται τα ηλεκτρόδια των ανόδων, τα οποία φέρουν θετικό δυναµικό ως προς την κάθοδο και το πλέγµα. Οι άνοδοι, ο αριθµός των οποίων εξαρτάται από την κατασκευή του σωλήνα, έχουν επίσης κυλινδρική µορφή. Στον καθοδικό σωλήνα του Σχ. 5.1 υπάρχουν δύο άνοδοι. Οι άνοδοι εκτός από την επιτάχυνση των ηλεκτρονίων εξασφαλίζουν και την εστίαση της δέσµης. Η πρώτη εστίαση των ηλεκτρονίων γίνεται από το ηλεκτρικό πεδίο που αναπτύσσεται µεταξύ του πλέγµατος και της πρώτης ανόδου. Μια δεύτερη εστίαση επιτυγχάνεται από το ηλεκτρικό πεδίο µεταξύ των δύο ανόδων. Για την βελτίωση της εστίασης οι άνοδοι έχουν στο εσωτερικό τους διαφράγµατα, τα οποία περιορίζουν τη διατοµή της δέσµης. Μεταβάλλοντας το δυναµικό σε µια από τις ανόδους, η εστίαση των ηλεκτρονίων πραγµατοποιείται στη θέση της οθόνης, οπότε στο σηµείο εκείνο σχηµατίζεται µια φωτεινή κηλίδα. Η λαµπρότητα της κηλίδας ρυθµίζεται µεταβάλλοντας το δυναµικό του πλέγµατος. Ακόµη, η πλευρική εσωτερική επιφάνεια του κώνου του σωλήνα φέρει µια επικάλυψη από γραφίτη, η οποία ονοµάζεται συλλέκτης. Ο συλλέκτης συνδέεται µε την τελευταία άνοδο και µέσω αυτού κλείνει βρόχο το ρεύµα της δέσµης. Το νήµα µαζί µε τα ηλεκτρόδια της καθόδου, του πλέγµατος και των ανόδων αποτελούν το ηλεκτρονικό πυροβόλο του σωλήνα, το οποίο παρέχει ένα ελεγχόµενης φωτεινότητας στίγµα στο κέντρο ακριβώς της οθόνης. Για τη µετακίνηση του στίγµατος απαιτείται η οριζόντια και η κατακόρυφη απόκλιση της ηλεκτρονικής δέσµης. Η απόκλιση της δέσµης επιτελείται από δύο ζεύγη πλακιδίων, τα πλακίδια οριζόντιας εκτροπής xκαι τα πλακίδια κατακόρυφης εκτροπής y. Η ηλεκτροστατική απόκλιση της δέσµης εικονίζεται στο Σχ. 5.2α. Τα πλακίδια µε µήκος l t αποτελούν τους οπλισµούς ενός επίπεδου πυκνωτή και φέρονται σε δυναµικό V t. Έτσι, µεταξύ των

4 66 Ηλεκτρικές Μετρήσεις πλακιδίων αναπτύσσεται ένα ηλεκτρικό πεδίο, το οποίο προκαλεί την απόκλιση της δέσµης προς το θετικό οπλισµό. Θεωρώντας ότι το ηλεκτρικό πεδίο Ε µεταξύ των πλακιδίων είναι οµοιόµορφο, η απόκλιση της δέσµης στη θέση της οθόνης Η ορίζεται από τη σχέση H VlL t t = (5.1) 2Vd a όπου, L είναι η απόσταση της οθόνης από το µέσο των πλακιδίων, d είναι η απόσταση µεταξύ των πλακιδίων και V a η τάση επιτάχυνσης των ηλεκτρονίων της δέσµης. Εποµένως, η γωνία απόκλισης δ είναι ίση µε tan δ= H Vl t t L = 2V d (5.2) Από την Εξ. (5.2) είναι φανερό ότι για µεγάλες γωνίες απόκλισης πρέπει τα πλακίδια να έ- χουν µεγάλο µήκος l t και µικρή απόσταση d, ενώ ο λόγος των τάσεων V t και V a δεν µπορεί να είναι πολύ µικρός. Προκειµένου η τάση απόκλισης των πλακιδίων να είναι περιορισµένη, η τάση επιτάχυνσης στους καθοδικούς σωλήνες των παλµογράφων επιλέγεται οριακά υψηλή, για ένα επαρκώς φωτεινό ίχνος. Ακόµη, τα πλακίδια απόκλισης έχουν τις µορφές που εικονίζονται στο Σχ. 5.2β, έτσι ώστε τα ηλεκτρόνια της δέσµης να έχουν µια ασφαλή απόσταση από τα άκρα των πλακιδίων. Οι γωνίες απόκλισης που επιτυγχάνονται µε τη χρήση ηλεκτρικών πεδίων είναι συνήθως µέχρι ο. Αυτές οι γωνίες είναι µικρές για τους καθοδικούς σωλήνες των τηλεοράσεων, όπου το µέγεθος της οθόνης είναι µεγάλο. Έτσι, οι καθοδικοί σωλήνες των τηλεοράσεων χρησιµοποιούν ηλεκτροµαγνητική απόκλιση, ενώ η εστίαση γίνεται ηλεκτροστατικά. a Ηλεκτρονική δέσµη + V t _ d l t E L δ H (α) Οθόνη (β) Σχ. 5.2 Ηλεκτροστατική απόκλιση της δέσµης ηλεκτρονίων (α), µορφές των πλακιδίων εκτροπής (β)

5 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 67 Η ταχύτητα απόκλισης της δέσµης εξαρτάται από τη συχνότητα των τάσεων στα πλακίδια ή των ρευµάτων στα πηνία απόκλισης αντίστοιχα. Όµως, στην ηλεκτροµαγνητική εκτροπή ο αριθµός των σπειρών στα πηνία απόκλισης πρέπει να είναι µειωµένος καθώς αυξάνεται η συχνότητα, µε αποτέλεσµα την αύξηση στην κατανάλωση ισχύος. Έτσι, στους παλµογράφους όπου οι συχνότητες απόκλισης είναι εξαιρετικά υψηλές, ενώ το µέγεθος της οθόνης είναι µικρό, η ηλεκτροστατική απόκλιση αποτελεί την ιδανική λύση. 5.3 ΚΥΚΛΩΜΑΤΙΚΉ ΟΜΗ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΥ Ο απλός αναλογικός παλµογράφος απεικονίζει περιοδικά σήµατα τάσης, στην οθόνη ενός ηλεκτροστατικού καθοδικού σωλήνα. Η οθόνη φέρει υποδιαιρέσεις (divisions), οι οποίες είτε είναι χαραγµένες απευθείας στην επιφάνειά της, ή εξωτερικά σε µια πλαστική επιφάνεια που βρίσκεται τοποθετηµένη µπροστά από την οθόνη (graticule), όπως εικονίζεται στο Σχ Η απευθείας χάραξη των υποδιαιρέσεων παρέχει µικρότερο σφάλµα στην ανάγνωση του µετρούµενου µεγέθους. Στον οριζόντιο άξονα του χρόνου (άξονας x) υπάρχουν 10 υποδιαιρέσεις, ενώ στον κατακόρυφο άξονα των τάσεων (άξονας y), 8 υποδιαιρέσεις. Κάθε υποδιαίρεση αντιστοιχεί σε 1cm Κυκλώµατα Κάθετης Απόκλισης Ο παλµογράφος απεικονίζει σήµατα σ ένα µεγάλο εύρος τάσεων. Για το σκοπό αυτό χρησιµοποιείται η βαθµίδα του εξασθενητή εισόδου και ο ενισχυτής κάθετης απόκλισης ή ενισχυτής Υ. Η βαθµίδες αυτές εικονίζονται στο Σχ. 5.4, το οποίο περιγράφει το πλήρες λειτουργικό διάγραµ- µα ενός απλού αναλογικού παλµογράφου. Ο εξασθενητής στο Σχ. 5.4 αποτελείται από δύο βαθµίδες. Η πρώτη βαθµίδα παρέχει 4 τιµές εξασθένησης (1:1, 10:1, 100:1 και 1000:1), ενώ η δεύτερη βαθµίδα τρεις τιµές εξασθένησης (1:1, 2:1 και 4:1). Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζονται 12 τιµές εξασθένησης του σήµατος εισόδου, ανάλογα µε τη θέση του περιστροφικού διακόπτη Volts/div. Άξονας τάσεων - y Άξονας χρόνου - x Σχ. 5.3 Τυπική µορφή της οθόνης των παλµογράφων

6 68 Ηλεκτρικές Μετρήσεις Y-1 DC ΑC C GND 1:1 10:1 100:1 1000:1 1:1 2:1 4:1 ιακόπτης επιλογής σύζευξης εισόδου DC, AC, GND Εξασθενητής 1 Y-2 ΑC DC C GND 1:1 10:1 100:1 1000:1 1:1 2:1 4:1 Εξασθενητής 2 TRIG. CH. 1-2 INT./EXT. External Trigger Volts/div. Volts CAL. INVERT Y-Position Y-1 Y-1 Προενισχυτής Trigger driver 1 Ενδιάµεσος Ενισχυτής Volts/div. Volts CAL. Y-Position Ενδιάµεσος Ενισχυτής Y-2 Y-2 Προενισχυτής Trigger driver 2 AC DC HF LF Συγκριτής Σκανδαλισµού + _ Ενισχυτής Σκανδαλισµού Line Trigger selector SLOPE +/- ΑΤ./NORM. Delay ON-OFF Κύκλωµα επιλογής καναλιού Τελικός Ενισχυτής Υ Delay Line Y Νήµα 6.3Vac Κ G Α1 Α2 Α3 Α4 Y X -1900V u ch Ταλαντωτής Chopper -1878V Αµαύρωση -V Focus Intensity +V -V TR +V X Ενισχυτής Χ X-Position ALT./CHOP u comp Set Flip-Flop Σάρωσης Reset Q u sff Γεννήτρια Σάρωσης u sw X-Y Time CAL. Χειροκίνητος Σκανδαλισµός _ Αυτόµατος Σκανδαλισµός LEVEL + Time/div. Σχ. 5.4 Λειτουργικό διάγραµµα των απλών αναλογικών παλµογράφων

7 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 69 Τα κυκλώµατα εξασθένησης είναι παθητικά δικτυώµατα RC, τα οποία παρέχουν επιπλέον αντιστάθµιση της συχνότητας. Έτσι, η απόσβεση που εισάγεται στο σήµα εισόδου είναι σταθερή σ όλη την περιοχή συχνοτήτων λειτουργίας του παλµογράφου. Η σύνθετη αντίσταση εισόδου του παλµογράφου, η οποία καθορίζεται από τη βαθµίδα του εξασθενητή, αντιστοιχεί συνήθως σε µια αντίσταση 1ΜΩ παράλληλα µ ένα πυκνωτή µε χωρητικότητα µερικές 10δες pf. Με τη χρήση του εξασθενητή, το κέρδος του ενισχυτή κάθετης απόκλισης είναι σταθερό. Η τιµή του κέρδους εξαρτάται από την ευαισθησία κάθετης εκτροπής του καθοδικού σωλήνα και την ευαισθησία εισόδου. Η ευαισθησία κάθετης εκτροπής αναφέρεται στην τάση που πρέπει να εφαρµοστεί στα πλακίδια Υ, για απόκλιση της δέσµης κατά µια υποδιαίρεση (1cm). Αντίστοιχα, η ευαισθησία εισόδου είναι η τάση στην είσοδο του παλµογράφου που προκαλεί κατακόρυφη εκτροπή της ηλεκτρονικής δέσµης κατά µια υποδιαίρεση. Η ευαισθησία εισόδου µεταβάλλεται µέσω του διακόπτη Volts/div. στον εξασθενητή, συνήθως στην περιοχή από 5mv/div. (εξασθένηση 1:1) έως 20V/div. (εξασθένηση 4000:1). Εποµένως, αν η ευαισθησία κάθετης εκτροπής του καθοδικού σωλήνα είναι 15V/div., τότε το κέρδος του ενισχυτή κάθετης απόκλισης είναι ίσο µε 15V G Y = = 3000 (5.3) 5mV Ο ενισχυτής Υ στον παλµογράφο του Σχ. 5.4 αποτελείται από τρία στάδια. Το στάδιο προενίσχυσης, το ενδιάµεσο στάδιο και το τελικό στάδιο, το οποίο παρέχει την τάση στα πλακίδια Υ του καθοδικού σωλήνα. Στο στάδιο προενίσχυσης υπάρχει το ποτενσιόµετρο Volts CAL., µε το οποίο ρυθµίζεται το κέρδος του ενισχυτή Υ σε µια περιορισµένη περιοχή τιµών. Το ποτενσιόµετρο αυτό είναι διαθέσιµο στο χρήστη, για την αντιστάθµιση τυχόν απόκλισης του ονοµαστικού κέρδους του ενισχυτή Y. Η κύρια χρήση του ποτενσιόµετρου Volts CAL. είναι στη ρύθµιση του πλάτους του απεικονιζόµενου σήµατος, έτσι ώστε να καταλαµβάνει ακριβώς 5 υποδιαιρέσεις της κλίµακας, για τη µέτρηση του χρόνου ανόδου. Ο ενδιάµεσος ενισχυτής διαθέτει το ποτενσιόµετρο Υ position, µε το οποίο εισάγεται µια συνεχής συνιστώσα τάσης στον ενισχυτή Υ. Έτσι ρυθµίζεται η κατακόρυφη θέση της δέσµης, χωρίς σήµα στην είσοδο. Μέσω του διακόπτη επιλογής σύζευξης εισόδου, το σήµα στην είσοδο του παλµογράφου εφαρµόζεται στον ενισχυτή Υ είτε απευθείας (dc σύζευξη εισόδου), είτε µέσω ενός πυκνωτή C (ac σύζευξη εισόδου). Ο πυκνωτής C, µε τυπική τιµή 100nF/500V, αποκόπτει τη συνεχή συνιστώσα του σήµατος εισόδου. Η χρήση της ac σύζευξης είναι πολύ βολική όταν πρέπει να µετρηθεί µια µικρή µεταβαλλόµενη τάση, η οποία υπερτίθεται σε µια υψηλή συνεχή τάση, όπως η κυµάτωση ενός τροφοδοτικού. Η ac σύζευξη δεν πρέπει να χρησιµοποιείται όταν µετρώνται τάσεις πολύ χαµηλής συχνότητας, εξαιτίας της αντίστασης που εισάγει ο πυκνωτής C στο κύκλωµα (1/ωC). Επίσης, η ac σύζευξη πρέπει να αποφεύγεται στη µέτρηση παλµικών τάσεων, ιδιαίτερα όταν το duty cycle των παλµών µεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της µέτρησης. Αλλιώς, σε κάθε αλλαγή του duty cycle παρατηρείται µια ταλάντωση των παλµών στην οθόνη ως προς τον άξονα y. Θέτοντας το διακόπτη στη θέση της γείωσης (GND), η είσοδος του παλµογράφου φέρεται σε δυναµικό µηδέν, ενώ o ακροδέκτης εισόδου αποµονώνεται, έτσι ώστε να µην υπάρξει βραχυκύκλωµα στο κύκλωµα µέτρησης. Με τον τρόπο αυτό ρυθµίζεται η στάθµη του µηδενός της δέσµη του παλµογράφου, από το ποτενσιόµετρο Υ position. Το κυριότερο χαρακτηριστικό ενός παλµογράφου είναι το εύρος ζώνης συχνοτήτων του ενισχυτή κάθετης απόκλισης. Το εύρος ζώνης καθορίζει τη µέγιστη φασµατική συχνότητα του σήµατος που µπορεί να εφαρµοστεί στην είσοδο του παλµογράφου και να απεικονιστεί µε ακρίβεια. Η µέγιστη συχνότητα του σήµατος ξεκινά από τους 20ΜΗz και φθάνει τους αρκετούς 100δες ΜΗz στους σύγχρονους παλµογράφους. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην κυµατο- µορφή του περιοδικού σήµατος που µετράται. Αν ο ενισχυτής κάθετης απόκλισης ενός παλµογράφου έχει εύρος ζώνης 20ΜΗz και εφαρµοστεί στην είσοδό του ένας τετραγωνικός παλµός µε συχνότητα µεγαλύτερη από τους 10ΜΗz, τότε στην οθόνη του παλµογράφου θα απεικονιστεί µια

8 70 Ηλεκτρικές Μετρήσεις ηµιτονοειδής κυµατοµορφή µε µικρή παραµόρφωση και συχνότητα 10ΜΗz, αντί του τετραγωνικού παλµού. Αυτό οφείλεται στο φασµατικό περιεχόµενο του τετραγωνικού παλµού, όπου εκτός από τη θεµελιώδη συχνότητα των 10ΜΗz περιλαµβάνει ένα άπειρο πλήθος από περιττές αρµονικές. Η χαµηλότερη από τις αρµονικές είναι η τρίτη µε συχνότητα 30MHz, η οποία υφίσταται σηµαντική εξασθένιση από τον ενισχυτή Υ του παλµογράφου. Πολύ µεγαλύτερη εξασθένιση υφίστανται οι υψηλότερες αρµονικές του παλµού. Λαµβάνοντας υπόψη ότι η θεµελιώδης και οι τρεις πρώτες αρµονικές συνεισφέρουν περίπου στο 95% του τετραγωνικού παλµού, προκύπτει ότι η µέγιστη συχνότητα των παλµικών σηµάτων που µπορεί να απεικονίσει µε ακρίβεια ο παλµογράφος των 20MHz, περιορίζεται µόλις στους 2MHz. Αντίθετα, µια ηµιτονοειδής τάση µε συχνότητα 20ΜΗz θα απεικονιστεί µε την ορθή µορφή, αλλά µ ένα σφάλµα στο πλάτος 3dB, δηλαδή µικρότερη κατά το συντελεστή Ένα κριτήριο της παραµόρφωσης που εισάγει ο παλµογράφος στην απεικόνιση παλµικών σηµάτων, είναι ο χρόνος ανόδου του ενισχυτή κάθετης απόκλισης. Ο χρόνος ανόδου ενός παλ- µού ορίζεται ως το χρονικό διάστηµα που απαιτείται για την άνοδο της τάσης του παλµού από το 10% στο 90% της τελικής τιµής (Σχ. 5.5). Αντίστοιχα, ο χρόνος ανόδου του παλµογράφου είναι το χρονικό διάστηµα που µεσολαβεί για την ανύψωση της δέσµης από το 10% στο 90% της οθόνης, δηλαδή από τα 0.8cm στα 7.2cm. Ο χρόνος ανόδου και ο εύρος ζώνης του ενισχυτή κάθετης απόκλισης συνδέονται µε την προσεγγιστική σχέση t osc 0.35 [s] BW[Hz] (5.4) Στη µέτρηση του χρόνου ανόδου ενός παλµού µε τον παλµογράφο, χρησιµοποιούνται οι διακεκοµµένες γραµµές της οθόνης. Ο πλάτος του παλµού, όπως εικονίζεται στο Σχ. 5.5, ευθυγραµµίζεται µέσω του ποτενσιόµετρου Volts CAL. µε τις δύο διακεκοµµένες γραµµές, οι οποίες είναι σε απόσταση ±2.5cm από το µέσο της οθόνης. Εποµένως, τα σηµεία 10% και 90% του παλµού αντιστοιχούν στις δύο γραµµές που είναι σε απόσταση ±2cm από την οριζόντια κεντρική γραµµή της οθόνης. 100% 90% 5cm 10% 0 t rm Σχ. 5.5 Μέτρηση του χρόνου ανόδου ενός παλµού µε τον παλµογράφο

9 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 71 Ο µετρούµενος χρόνος ανόδου του παλµού t rm είναι αυξηµένος σε σχέση µε τον πραγµατικό χρόνο ανόδου t r, εξαιτίας του χρόνου ανόδου του παλµογράφου t osc, σύµφωνα µε την προσεγγιστική σχέση t = t + t (5.5) 2 2 rm r osc Ο χρόνος t osc σ ένα παλµογράφο 20ΜΗz, από την Εξ. (5.4), είναι περίπου ίσος µε 17.5ns. Εποµένως, αν ο µετρούµενος χρόνος t rm είναι 30ns, ο πραγµατικός χρόνος ανόδου του παλµού είναι t r = 24.4ns και το σφάλµα στη µέτρηση είναι σηµαντικό e = ( ) / 24.4 = 23%. Ο χρόνος t osc µπορεί να αγνοηθεί όταν t > 5t Κυκλώµατα Οριζόντιας Απόκλισης rm osc Για να είναι ευκρινής η απεικόνιση ενός περιοδικού σήµατος µε συχνότητα f, πρέπει στην οθόνη του παλµογράφου να αποτυπώνεται ένας µικρός αριθµός περιόδων µε επαρκές πλάτος. Το πλάτος του σήµατος στην οθόνη ρυθµίζεται από τα κυκλώµατα κάθετης εκτροπής. Ο αριθµός των περιόδων στην οθόνη εξαρτάται από την οριζόντια ταχύτητα κίνησης της ηλεκτρονικής δέσµη. Για την οριζόντια κίνηση της δέσµης, κατά τον άξονα x, οι παλµογράφοι διαθέτουν µια γεννήτρια σάρωσης πριονωτής τάσης µε ρυθµιζόµενη συχνότητα. 5V/div. f = 2kHz 0.1ms/div. V sw2 Αριστερό άκρο οθόνης u sw εξί άκρο οθόνης V sw1 T sw = 1ms hold off Επιστροφή της δέσµης Σχ. 5.6 Κυµατοµορφή της γεννήτριας πριονωτής τάσης του παλµογράφου και η απεικόνιση ενός ηµιτονοειδούς σήµατος στην οθόνη

10 72 Ηλεκτρικές Μετρήσεις Η τάση της γεννήτριας σάρωσης u sw (Σχ. 5.6), ενισχύεται από τον ενισχυτή οριζόντιας ε- κτροπής (ενισχυτής Χ), και εφαρµόζεται στα πλακίδια οριζόντιας απόκλισης του καθοδικού σωλήνα. Η δέσµη βρίσκεται στο αριστερό άκρο της οθόνης στην ελάχιστη τιµή της πριονωτής τάσης (V sw1 ) και στο δεξί άκρο στη µέγιστη τιµή της τάσης V sw2. Προκειµένου η ταχύτητα οριζόντιας κίνησης της ηλεκτρονικής δέσµης να είναι σταθερή, η µεταβολή της πριονωτής τάσης µεταξύ των τιµών V sw1 και V sw2 πρέπει να είναι απόλυτα γραµµική. Η τάση της γεννήτριας σάρωσης µεταβάλλεται σχεδόν βηµατικά από την τιµή V sw2 στην V sw1, έτσι ώστε η επιστροφή της δέσµης από το δεξί προς το αριστερό άκρο της οθόνης να είναι σύντοµη. Η δέσµη κατά την επιστροφή της αποκόπτεται έτσι ώστε να µην είναι ορατή. Στη συνέχεια η τάση γεννήτριας παραµένει για κάποιο χρονικό διάστηµα (hold off period) στην τιµή V sw1. Το διάστηµα hold off κατά τα οποίο η δέσµη βρίσκεται στο αριστερό άκρο της οθόνης, ελέγχεται από το κύκλωµα σκανδαλισµού όπως εξηγείται στη συνέχεια. Όταν ο χρόνος για τη γραµµική αύξηση της τάσης της γεννήτριας σάρωσης είναι T sw = 1ms, τότε η σάρωση της οθόνης µε τις 10 υποδιαιρέσεις γίνεται από τη δέσµη σε 1ms και η βάση χρόνου του παλµογράφου είναι 0.1ms/div. Η βάση χρόνου επιλέγεται µέσω του διακόπτη Τime/div., ο οποίος συνδέει το κατάλληλο δικτύωµα RC στη γεννήτρια πριονωτής τάσης (Σχ. 5.4). Για την αντιστάθµιση σφαλµάτων στη διάρκεια της πριονωτής τάσης T sw, παρέχεται στο χρήστη το ποτενσιόµετρο αντιστάθµισης Time CAL. Όταν η βάση χρόνου του παλµογράφου είναι 0.1ms/div. και η περίοδος του σήµατος στην οθόνη διαρκεί 5 υποδιαιρέσεις (Σχ. 5.6), τότε η συχνότητα του σήµατος εισόδου είναι ίση µε f = 1/(5 0.1ms) = 2kHz. Το πλάτος του ηµιτονοειδούς σήµατος είναι 3 υποδιαιρέσεις. Εποµένως, αν η ευαισθησία εισόδου είναι 5V/div, η τιµή κορυφής του µετρούµενου σήµατος είναι 15V Κύκλωµα Σκανδαλισµού Για να είναι σταθερή η απεικόνιση ενός σήµατος στην οθόνη του παλµογράφου, πρέπει η συχνότητα του περιοδικού σήµατος f να είναι ακέραιο πολλαπλάσιο της συχνότητας που έχει η πριονωτή τάση της γεννήτριας σάρωσης. Σε κάθε άλλη περίπτωση το µετρούµενο σήµα ολισθαίνει κατά µήκος της οθόνης. Επειδή η παραπάνω συνθήκη ικανοποιείται σπάνια, οι παλµογράφοι διαθέτουν ένα κύκλωµα σκανδαλισµού, το οποίο συγχρονίζει τη γεννήτρια σάρωσης µε το σήµα εισόδου. Το κύκλωµα σκανδαλισµού, όπως εικονίζεται στο Σχ. 5.4, αποτελείται από το συγκριτή σκανδαλισµού και ένα flip flop σάρωσης, το οποίο αλληλεπιδρά µε τη γεννήτρια σάρωσης. Οι κυµατοµορφές που περιγράφουν τη λειτουργία του κυκλώµατος σκανδαλισµού εικονίζονται στο Σχ Στη µια είσοδο του συγκριτή, την αναστρέφουσα στο Σχ. 5.7, εφαρµόζεται η συνεχής τάση σκανδαλισµού. Στην άλλη είσοδο του συγκριτή σκανδαλισµού οδηγείται µέσω του ενισχυτή σκανδαλισµού, είτε το µετρούµενο σήµα σ ένα από τα κανάλια (internal triggering), ή κάποιο άλλο εξωτερικό σήµα (external triggering). Η επιλογή γίνεται από το διακόπτη INT./EXT. Συνήθως χρησιµοποιείται ο εσωτερικός σκανδαλισµός, οπότε ο συγκριτής τροφοδοτείται από το σήµα εισόδου. Μια τρίτη επιλογή είναι η χρήση της τάσης του δικτύου (Line) ως πηγής σκανδαλισµού. Όταν η τάση του µετρούµενου σήµατος υπερβεί τη συνεχή τάση σκανδαλισµού στην αναστρέφουσα είσοδο, η έξοδος του συγκριτή u comp αλλάζει κατάσταση από low σε high και το θετικό µέτωπο του παραγόµενου παλµού θέτει την έξοδο του flip flop u sff σε κατάσταση high. Μόλις η έξοδος του flip flop γίνει high, ξεκινά η λειτουργία της γεννήτριας σάρωσης. Η τάση της γεννήτριας u sw αυξάνεται από την τιµή V sw1, στην οποία η δέσµη είναι στο αριστερό άκρο της οθόνης, στη µέγιστη τιµή V sw2, όπου η δέσµη έχει ολοκληρώσει την οριζόντια σάρωση και έχει βρεθεί στο δεξί άκρο της οθόνης.

11 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 73 Συγκριτής Σκανδαλισµού + Σήµα εισόδου Τάση σκανδαλισµού _ u comp rp fp rp fp Set F.F. Σάρωσης Reset Q u comp u sff u sw V sw2 Γεννήτρια Σάρωσης V sw1 V sw1 u sw T sw u sff Έναρξη απεικόνισης στο θετικό µέτωπο του σήµατος εισόδου Σχ. 5.7 Κυµατοµορφές από τη λειτουργία του κυκλώµατος σκανδαλισµού Ο χρόνος µεταβολής της πριονωτής τάσης T sw ρυθµίζεται από το διακόπτη της βάσης χρόνου του παλµογράφου (Time/div.). Στη συνέχεια, η πριονωτή τάση µεταβαίνει σχεδόν βηµατικά στην τιµή V sw1. Η µετάβαση αυτή προκαλεί την αλλαγή στην κατάσταση εξόδου του flip flop, η οποία γίνεται low. Το flip flop παραµένει στην κατάσταση low και η τάση της γεννήτριας σάρωσης στην τιµή V sw1, µέχρι τη χρονική στιγµή που το σήµα εισόδου θα υπερβεί ξανά την τάση σκανδαλισµού, οπότε ξεκινά µια νέα σάρωση. Με τον τρόπο αυτό η σάρωση ξεκινά πάντα από το ίδιο σηµείο του σήµατος εισόδου και η απεικόνιση είναι σταθερή. Οι παλµοί στην έξοδο του flip flop σάρωσης χρησιµοποιούνται ακόµη στην αµαύρωση της ηλεκτρονικής δέσµης. Αµαύρωση (unblanking), ονοµάζεται η διαδικασία αποκοπής της δέσµης, κατά τη διάρκεια της επιστροφής της από το δεξί στο αριστερό άκρο της οθόνης. Για το σκοπό αυτό µεταβάλλεται το δυναµικό στο ηλεκτρόδιο της καθόδου του καθοδικού σωλήνα (Σχ. 5.4). Η τάση σκανδαλισµού έχει µια τιµή που αντιστοιχεί συνήθως σε µισή υποδιαίρεση της οθόνης, όταν επιλεγεί ο αυτόµατος σκανδαλισµός (automatic triggering), από το διακόπτη ΑΤ./NORM. Στην περίπτωση αυτή όταν δεν υπάρχει σήµα εισόδου, ή όταν το σήµα εισόδου είναι µικρότερο από την τάση σκανδαλισµού, η γεννήτρια σάρωσης εξακολουθεί να λειτουργεί χωρίς έλεγχο, εξασφαλίζοντας ένα φωτεινό οριζόντιο ίχνος στην οθόνη. Με τον αυτόµατο σκανδαλισµό το ίχνος είναι ορατό όταν ο διακόπτης επιλογής της σύζευξης εισόδου είναι στη θέση της γείωσης (GND). Η τιµή και η πολικότητα της τάσης σκανδαλισµού ρυθµίζεται από το χρήστη µέσω του ποτενσιόµετρου LEVEL, όταν επιλεγεί ο χειροκίνητος σκανδαλισµός (normal triggering). Με το χειροκίνητο σκανδαλισµό επιτυγχάνεται η σταθερή απεικόνιση πολύπλοκων σηµάτων, τα οποία δεν µπορούν να σταθεροποιηθούν µε τη χρήση του αυτόµατου σκανδαλισµού. Όµως, στην οθόνη

12 74 Ηλεκτρικές Μετρήσεις του παλµογράφου δεν εµφανίζεται κανένα ίχνος, όταν το πλάτος του σήµατος εισόδου είναι µικρότερο από την τάση σκανδαλισµού. Όταν η τάση σκανδαλισµού εφαρµόζεται στην αναστρέφουσα είσοδο του συγκριτή, όπως στο Σχ. 5.7, η απεικόνιση του σήµατος ξεκινά από το θετικό µέτωπο (rising edge), σηµεία rp. Αντιστρέφοντας τις εισόδους όπου εφαρµόζονται το σήµα και η τάση σκανδαλισµού, η απεικόνιση ξεκινά από το αρνητικό µέτωπο του σήµατος (falling edge), σηµεία fp. Η επιλογή γίνεται από το διακόπτη SLOPE +/- και έχει ιδιαίτερη σηµασία όταν είναι επιθυµητή η απεικόνιση στην οθόνη µόνο ενός τµήµατος από την περίοδο του σήµατος. Το σήµα εισόδου πριν εφαρµοστεί στο συγκριτή σκανδαλισµού επεξεργάζεται από ένα παθητικό δικτύωµα, το οποίο επιλέγεται µέσω του διακόπτη Trigger selector από το χρήστη. Ο επιτυχής σκανδαλισµός εξαρτάται συχνά από την επιλογή αυτή. Στην θέση AC ένας πυκνωτής αφαιρεί τη συνεχή συνιστώσα από το σήµα εισόδου. Στη θέση DC το σήµα εισόδου οδηγείται χωρίς µεταβολή στο συγκριτή. Στη θέση ΗF παρεµβάλλεται ένα ανωδιαβατό φίλτρο, το οποίο αποκόπτει τη συνεχή συνιστώσα και τις χαµηλές συχνότητες του σήµατος εισόδου, ενώ στη θέση LF ένα κατωδιαβατό φίλτρο περιορίζει τις υψηλές συχνότητες του σήµατος. Στη θέση Line του διακόπτη επιλογής, στο συγκριτή σκανδαλισµού οδηγείται ένα ηµιτονοειδές σήµα από το µετασχηµατιστή ισχύος του παλµογράφου, µε τη συχνότητα του δικτύου. Η θέση Line είναι ιδιαίτερα βολική όταν απαιτείται η παρατήρηση σηµάτων µε συχνότητες πολλαπλάσιες ή υποπολλαπλάσιες του δικτύου. Ακόµη, η θέση Line χρησιµοποιείται σε κυκλώµατα ηλεκτρονικών ισχύος µε thyristors, τα οποία παράγουν πολύπλοκες κυµατοµορφές µε θεµελιώδη συχνότητα ίση µ εκείνη του δικτύου. Οι περισσότεροι σύγχρονοι παλµογράφοι διαθέτουν µέσω του διακόπτη Trigger selector τη δυνατότητα σκανδαλισµού στους παλµούς συγχρονισµού γραµµών και πλαισίων του τηλεοπτικού σήµατος. Με την επιλογή TV trigger, η οποία δεν περιλαµβάνεται στο Σχ. 5.4, καθίσταται εύκολη η απεικόνιση σηµάτων video. Ορισµένοι παλµογράφοι, κυρίως εκείνοι µε υψηλό εύρος ζώνης, περιλαµβάνουν µια γραµµή καθυστέρησης (delay line) πριν από τον τελικό ενισχυτή Υ, η οποία καθυστερεί όταν επιλεγεί για ένα µικρό χρονικό διάστηµα το σήµα εισόδου. Με τον τρόπο αυτό το σήµα εισόδου απεικονίζεται στην οθόνη µε µια χρονική καθυστέρηση ως προς τη χρονική στιγµή του σκανδαλισµού, οπότε ξεκινά η σάρωση. ηλαδή, η απεικόνιση του σήµατος ξεκινά πριν από τη χρονική στιγµή του σκανδαλισµού. Η δυνατότητα της καθυστέρησης είναι χρήσιµη στην απεικόνιση του θετικού ή του αρνητικού µετώπου ενός παλµικού σήµατος, ανάλογα µε την κλίση στον σκανδαλισµό (SLOPE +/-), τη χρονική στιγµή του σκανδαλισµού, το οποίο αλλιώς δεν θα ήταν ορατό καθώς ταυτίζεται µε την έναρξη της σάρωσης Αριθµός και Τρόποι Απεικόνισης Καναλιών Ο αριθµός των καναλιών αναφέρεται στον αριθµό των σηµάτων εισόδου, που µπορούν να απεικονίζονται ταυτόχρονα στην οθόνη του παλµογράφου. Ο παλµογράφος µε το λειτουργικό διάγραµµα του Σχ. 5.4 έχει δύο κανάλια. Έτσι, όλα τα κυκλώµατα κάθετης απόκλισης είναι διπλά, εκτός από τον τελικό ενισχυτή. Οι παλµογράφοι µε τέσσερα κανάλια είναι συνηθισµένοι, αν και έχουν αυξηµένο κόστος. Η απεικόνιση των καναλιών γίνεται µε δύο τρόπους. Στον εναλλασσόµενο τρόπο (alternate mode), στη διάρκεια της κάθε σάρωσης εικονίζεται ένα κανάλι (Σχ. 5.8α). Αυτός ο τρόπος δεν είναι κατάλληλος για την απεικόνιση σηµάτων µε συχνότητα µικρότερη από 1kHz, γιατί η εικόνα τρεµοπαίζει (flickering). Η επιλογή του καναλιού γίνεται από ένα ειδικό κύκλωµα, το οποίο οδηγείται από τους παλµούς στην έξοδο του flip flop σάρωσης. Σε κάθε θετικό µέτωπο του παλµού u sff εναλλάσσεται το κανάλι. Στο διακοπτόµενο τρόπο (chopped mode), κατά τη διάρκεια της σάρωσης και για µικρά χρονικά διαστήµατα, απεικονίζονται διαδοχικά τα κανάλια εισόδου (Σχ. 5.8β). Για το σκοπό αυτό χρησιµοποιείται ένας ταλαντωτής υψηλής συχνότητας (chopper oscillator), της τάξης των MHz.

13 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 75 H συχνότητα των παλµών που παράγει ο ταλαντωτής u ch, καθορίζει το ρυθµό εναλλαγής των καναλιών στη διάρκεια της περιόδου σάρωσης. Όπως είναι φανερό στο διακοπτόµενο τρόπο υπάρχουν κενά στην απεικόνιση του κάθε σήµατος. Προκειµένου τα κενά να µην είναι ορατά, πρέπει η συχνότητα εναλλαγής να είναι πολύ µεγαλύτερη από τη συχνότητα σάρωσης. Εποµένως, ο διακοπτόµενος τρόπος δεν είναι κατάλληλος στην απεικόνιση σηµάτων υψηλής συχνότητας, όπως στο Σχ. 5.8β. Η επιλογή του τρόπου απεικόνισης των καναλιών γίνεται από το διακόπτη ALT./CHOP. Ανάλογα µε τη θέση του διακόπτη, το κύκλωµα επιλογής των καναλιών οδηγείται από τους παλµούς του flip flop σάρωσης ή του ταλαντωτή chopper. Κανάλι 1 Κανάλι 2 u sw (α) Κανάλι 1 Κανάλι 2 u ch u sw (β) Σχ. 5.8 Εναλλασσόµενος τρόπος απεικόνισης των καναλιών (α) και διακοπτόµενος τρόπος απεικόνισης όταν η συχνότητα εναλλαγής των καναλιών είναι παραπλήσια µε τη συχνότητα των σηµάτων εισόδου (β)

14 76 Ηλεκτρικές Μετρήσεις Η λειτουργία της αντιστροφής (INVERT), η οποία όπως εικονίζεται στο Σχ. 5.4 εφαρµόζεται µόνο στο κανάλι 1, επιτρέπει την αλλαγή της πολικότητας του σήµατος εισόδου 1 (αλλαγή της φάσης κατά 180 ο ). Οι παλµογράφοι µε δύο κανάλια έχουν τη δυνατότητα να απεικονίζουν οποιοδήποτε από τα δύο κανάλια µόνο του, ταυτόχρονα και τα δύο κανάλια και ακόµη το άθροισµα ή τη διαφορά των καναλιών µέσω της λειτουργίας της αντιστροφής. Time/div. Συγκριτής Σκανδαλισµού + Σήµα εισόδου _ Τάση Σκανδαλισµού Set Κύκλωµα Καθυστέρησης t d Reset F.F. Σάρωσης Q T sw_m Κύρια Γεννήτρια Σάρωσης Βοηθητική Γεννήτρια Σάρωσης u sw_m u sw_d Ενισχυτής Χ T sw_d Delay Τάση σκανδαλισµού (α) Time/div. Τµήµα της κυµατοµορφής που µεγεθύνεται Σήµα εισόδου u sw_m T sw_m u sw_d t d T sw_d (β) Σχ. 5.9 Τροποποίηση του κυκλώµατος σκανδαλισµού µε την εισαγωγή µιας βοηθητικής γεννήτριας σάρωσης για τη µεγέθυνση ως προς το χρόνο του µετρούµενου σήµατος (α). Κυµατοµορφές από τη λειτουργία του κυκλώµατος (β). Η κανονική κυµατοµορφή και η µεγέθυνσή της απεικονίζονται µε τον εναλλασσόµενο τρόπο

15 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 77 Μια πολύ χρήσιµη λειτουργία, η οποία υλοποιείται σ ορισµένους παλµογράφους υψηλών επιδόσεων, αναφέρεται στη δυνατότητα µεγέθυνσης της κανονικά εικονιζόµενης κυµατοµορφής ως προς το χρόνο. Στην υλοποίηση της διαδικασίας µεγέθυνσης χρησιµοποιείται µια επιπλέον γεννήτρια σάρωσης, η οποία παράγει το πριονωτό σήµα u sw_d (Σχ. 5.9α). Η βάση χρόνου της βοηθητικής γεννήτριας σάρωσης ρυθµίζεται σε µικρότερη τιµή T sw_d, σε σχέση µε τη βάση χρόνου T sw_m της κύριας γεννήτριας σάρωσης u sw_m. Η λειτουργία της βοηθητικής γεννήτριας ξεκινά µε καθυστέρηση t d, ως προς την κύρια γεννήτρια, η οποία ρυθµίζεται από το χρήστη. Με τον τρόπο αυτό επιλέγεται το σηµείο της κυµατοµορφής από το οποίο ξεκινά η µεγέθυνση (Σχ. 5.9β). Στους παραπάνω τρόπους, τα σήµατα εισόδου απεικονίζονται ως προς το χρόνο. ηλαδή, ο άξονας x παριστά το χρόνο, ο οποίος ρυθµίζεται από τη συχνότητα της γεννήτριας σάρωσης. Το πριονωτό σήµα της γεννήτριας σάρωσης οδηγείται τότε στον ενισχυτή Χ, µέσω του διακόπτη X Y. Αν στον ενισχυτή Χ οδηγηθεί το σήµα από τη δεύτερη είσοδο του παλµογράφου, τότε στην οθόνη απεικονίζεται το σήµα εισόδου 1 ως προς το σήµα εισόδου 2, δηλαδή το µέγεθος u 1 (u 2 ). Η λειτουργία αυτή ονοµάζεται X-Y και είναι πολύ χρήσιµη στη µέτρηση της συχνότητα ενός ηµιτονοειδούς σήµατος και της διαφοράς φάσης µεταξύ δύο σηµάτων της ίδιας συχνότητας, µε τα σχήµατα Lissajous. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η συχνότητα των σηµάτων στη λειτουργία X Y περιορίζεται από το εύρος ζώνης του ενισχυτή X, το οποίο είναι συνήθως πολύ µικρότερο από το εύρος ζώνης του ενισχυτή Υ. Ενδεικτικά αναφέρουµε ότι ένας παλµογράφος 20ΜΗz, µε εύρος ζώνης του ενισχυτή X 2MHz ( 3dB), εισάγει σηµαντική διαφορά φάσης στους δύο άξονες κατά τη λειτουργία X-Y, σε συχνότητες σήµατος µεγαλύτερες από 100kHz Κυκλώµατα Ρύθµισης του Καθοδικού Σωλήνα Ο καθοδικός σωλήνας του παλµογράφου στο Σχ. 5.4 αποτελείται από το νήµα, την κάθοδο (Κ), το πλέγµα (G) και τέσσερα ηλεκτρόδια ανόδου (A1, A2, A3, A4). Το νήµα τροφοδοτείται µε τάση 6.3Vac, ενώ βρίσκεται σε δυναµικό 1900V ως προς τη γη. Οι τιµές των τάσεων είναι ενδεικτικές και αναφέρονται στο παλµογράφο της HAMEG µοντέλο ΗΜ Το δυναµικό της καθόδου µεταβάλλεται µεταξύ 1900V και 1878V, για την αποκοπή της δέσµης κατά τα διαστήµατα των επιστροφών (αµαύρωση). Ο έλεγχος γίνεται από το σήµα u sff. Το δυναµικό του πλέγµατος ελέγχεται µέσω του ποτενσιόµετρου Intensity από το χρήστη, για τη ρύθµιση της φωτεινότητας της δέσµης. Η τυπική τιµή της τάσης του πλέγµατος είναι 1930V. Ρυθµίζοντας το δυναµικό της ανόδου 2, επιτυγχάνεται η εστίαση (focus) της ηλεκτρονικής δέσµης. Η τυπική τιµή της τάσης στην άνοδο 2 είναι 1575V. Οι άνοδοι 1 και 3 είναι αγώγιµα συνδεδεµένες µεταξύ τους, ενώ η άνοδος 4 συνδέεται εσωτερικά µε το συλλέκτη και φέρει δυναµικό +72V. Το θετικό δυναµικό των ανόδων 1 και 3, µε τυπική τιµή 87V, ρυθµίζεται εσωτερικά από ένα ποτενσιόµετρο και ελέγχει τον αστιγµατισµό. Ο αστιγµατισµός αναφέρεται στην οξύτητα των οριζόντιων και των κάθετων γραµµών στην οθόνη. Ο έλεγχος του αστιγµατισµού γίνεται εφαρµόζοντας στην είσοδο του παλµογράφου ένα τετραγωνικό παλµό. Αν εστιάζοντας στις οριζόντιες γραµµές του παλµού, η οξύτητα των κάθετων γραµµών µπορεί να βελτιωθεί παραπέρα µε το ποτενσιόµετρο της εστίασης, τότε απαιτείται ρύθµιση του αστιγµατισµού. Εξαιτίας της επίδρασης του µαγνητικού πεδίου της γης, η οριζόντια διαδροµή της ηλεκτρονικής δέσµης µπορεί να µην είναι απόλυτα ευθυγραµµισµένη µε την οριζόντια κεντρική γραµµή της κλίµακας στην οθόνη. Για τη διόρθωση της οριζόντιας πορείας της δέσµης τοποθετείται ένα πηνίο εξωτερικά του καθοδικού σωλήνα. Ρυθµίζοντας την ένταση του ρεύµατος στο πηνίο, µε το ποτενσιόµετρο TR, επιτυγχάνεται η ευθυγράµµιση της δέσµης µε την οριζόντια κεντρική γραµµή της κλίµακας (trace rotation). Η τάση επιτάχυνσης της ηλεκτρονικής δέσµης στον παλµογράφο του Σχ. 5.4 µε εύρος ζώνης 20MHz, είναι περίπου ίση µε 2kV. Καθώς αυξάνεται το εύρος ζώνης του παλµογράφου, αυξάνε-

16 78 Ηλεκτρικές Μετρήσεις ται αντίστοιχα η ταχύτητα µε την οποία η ηλεκτρονική δέσµη σαρώνει την οθόνη, µε αποτέλεσµα η φωτεινότητα του ίχνους που προκαλεί η δέσµη να ελαττώνεται. Έτσι, οι παλµογράφοι µε αυξηµένο εύρος ζώνης απαιτούν µεγαλύτερη τάση επιτάχυνσης, η οποία κυµαίνεται στην περιοχή 15kV έως 20kV, στους παλµογράφους µε εύρος ζώνης 100MHz. 5.4 ΑΚΡΟ ΕΚΤΕΣ Οι παλµογράφοι για τη σύνδεση του µετρούµενου σήµατος µε την είσοδό τους διαθέτουν ειδικούς ακροδέκτες (probes). Σκοπός των ακροδεκτών είναι να φορτίζουν ελάχιστα το µετρούµενο κύκλωµα και να µεταφέρουν το σήµα στο όργανο µε τη µικρότερη δυνατή παραµόρφωση. Οι παλµογράφοι παρουσιάζουν σύνθετη αντίσταση εισόδου, η οποία παρίσταται συνήθως από µια αντίσταση 1MΩ παράλληλα µ ένα πυκνωτή µε τιµή µερικές 10δες pf. Οι ακροδέκτες αποτελούνται στην απλούστερη και πλέον χρησιµοποιούµενη µορφή από ένα οµοαξονικό καλώδιο, µε προσαρµογέα BNC στο άκρο σύνδεσης µε την είσοδο του παλµογράφου (Σχ. 5.10). Οι ακροδέκτες αυτοί ονοµάζονται παθητικοί (passive probes) και διακρίνονται σε τέσσερα κύρια είδη: Ακροδέκτες 1:1 (1X). Ακροδέκτες εξασθένησης 10:1 (10X). Ακροδέκτες υψηλής τάσης 100:1 (100X) και 1000:1 (1000X). Ακροδέκτες µε διακόπτη, οι οποίοι ανάλογα µε τη θέση του διακόπτη λειτουργούν ως ακροδέκτες 1:1 είτε 10:1 (1X/10X). Οι ακροδέκτες µε διακόπτη είναι οι πλέον διαδεδοµένοι. Με τους ακροδέκτες 1:1 η µέγιστη τάση που µπορεί να µετρηθεί από ένα παλµογράφο µε ευαισθησία εισόδου έως 20V/div. είναι 160Vpp. H χωρητικότητα του οµοαξονικού καλωδίου στους ακροδέκτες 1Χ, η οποία είναι περίπου ίση µε 100pF/m, προστίθεται στη χωρητικότητα εισόδου του παλµογράφου, µε αποτέλεσµα να µην είναι δυνατή η µέτρηση υψηλών συχνοτήτων. Ειδικότερα, όταν η σύνθετη αντίσταση της πηγής του σήµατος είναι υψηλή (µερικές 10δες kω), η µέγιστη συχνότητα που µετράται µε ακρίβεια είναι της τάξης των µερικών 100δων khz. Οι παραπάνω περιορισµοί των ακροδεκτών 1X, οι οποίοι παρουσιάζουν µια τυπική αντίσταση εισόδου 1ΜΩ//100pF, αίρονται µε τους ακροδέκτες εξασθένησης 10X. Ο ακροδέκτης 10:1 αποτελείται από το οµοαξονικό καλώδιο, το οποίο καταλήγει σ ένα παράλληλο δικτύωµα R p C p, όπως εικονίζεται στο Σχ. 5.11α. (6) (3) (5) (4) (7) (2) (1) Σχ οµή του ακροδέκτη µε διακόπτη 1:1 και 10:1. ιακρίνονται ο προσαρµογέας BNC για τη σύνδεση µε την είσοδο του παλµογράφου (1), το οµοαξονικό καλώδιο (2), η κεφαλή του ακροδέκτη (3), ο διακόπτης επιλογής (4), το άκρο σύνδεσης για τη µέτρηση του σήµατος (5), ο αγωγός της γείωσης (6) και το άγκιστρο (7), το οποίο προσαρµόζεται στο άκρο σύνδεσης της κεφαλής

17 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 79 R p u C p Οµοαξονικό καλώδιο u osc R p (α) C p u R cbl C cbl R osc C osc u osc (β) Σχ οµή του ακροδέκτη (probe) 10:1 (α). Ισοδύναµο κύκλωµα του ακροδέκτη σε συνδυασµό µε τη σύνθετη αντίσταση εισόδου του παλµογράφου (β) Η ωµική αντίσταση του ακροδέκτη R p έχει τιµή περίπου ίση µε 9ΜΩ, έτσι ώστε σε συνδυασµό µε την αντίσταση εισόδου του παλµογράφου 1ΜΩ και την αντίσταση του καλωδίου, να προκύπτει η επιθυµητή απόσβεση 10:1. H χωρητικότητα του πυκνωτή C p ρυθµίζεται από το χρήστη, έτσι ώστε η απόσβεση του συστήµατος ακροδέκτης παλµογράφος να είναι σταθερή σ όλη την περιοχή συχνοτήτων λειτουργίας του παλµογράφου. Στο Σχ. 5.11β εικονίζεται το ισοδύναµο κύκλωµα του ακροδέκτη 10Χ, σε συνδυασµό µε την είσοδο του παλµογράφου, όπου R osc, C osc είναι η αντίσταση και η χωρητικότητα εισόδου του παλµογράφου και R cbl, C cbl η αντίσταση και η χωρητικότητα του οµοαξονικού καλωδίου αντίστοιχα. Αν u είναι η τάση που εφαρµόζεται στην είσοδο του ακροδέκτη, η τάση στην είσοδο του παλµογράφου u osc είναι ίση µε u osc R 1+ jω RC = u R Rp + 1+ jωrc 1+ jωr C p p (5.6) όπου, R = Rcbl // Rosc και C = Ccbl + Cosc. Από την Εξ. (5.6) είναι φανερό ότι η τιµή της απόσβεσης εξαρτάται γενικά από τη συχνότητα. Η απόσβεση καθίσταται ανεξάρτητη από τη συχνότητα, όταν ισχύει η συνθήκη RC p p = RC (5.7) οπότε η Εξ. (5.6) αποκτά τη µορφή R u osc = u R + R p (5.8)

18 80 Ηλεκτρικές Μετρήσεις (α) (β) (γ) Σχ Ρύθµιση του πυκνωτή στον ακροδέκτη 10:1, µε την εφαρµογή τετραγωνικού παλµού. Λανθασµένη τιµή του πυκνωτή (α) (β), ορθή τιµή της χωρητικότητας C p (γ) Στην πράξη η Εξ. (5.7) ικανοποιείται ρυθµίζοντας τη χωρητικότητα C p του πυκνωτή στον ακροδέκτη 10:1, µε την εφαρµογή ενός τετραγωνικού παλµού µε εξαιρετικά µικρούς χρόνους ανόδου καθόδου. Ο πυκνωτής επιλέγεται έτσι ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη απεικόνιση του παλµού, όπως στο Σχ. 5.12γ. Η παραµόρφωση του σήµατος στα Σχ. 5.12α, β οφείλεται στην εσφαλµένη τιµή του πυκνωτή C p. Με τη χρήση του ακροδέκτη 10X, η ωµική αντίσταση εισόδου του συστήµατος ακροδέκτης παλµογράφος αυξάνεται, ενώ η παράλληλη χωρητικότητα µειώνεται. Μια τυπική τιµή της σύνθετης αντίστασης εισόδου είναι 10ΜΩ//16pF. Γενικότερα, όσο µικρότερη είναι η χωρητικότητα εισόδου και µεγαλύτερη η ωµική αντίσταση εισόδου, τόσο ποιο ακριβής είναι η µέτρηση του σήµατος από τον παλµογράφο. Η υψηλή σύνθετη αντίσταση που εµφανίζουν οι ακροδέκτες 10Χ στο προς µέτρηση κύκλωµα ισχύει µόνο στις χαµηλές συχνότητες (µικρότερες από 5ΜHz). Η σύνθετη αντίσταση µειώνεται καθώς η συχνότητα του µετρούµενου σήµατος αυξάνει. Ειδικότερα, ένας ακροδέκτης µε εύρος ζώνης 50ΜHz, ενώ στο συνεχές ρεύµα εµφανίζει αντίσταση εισόδου 10MΩ, στα 50MHz µπορεί να παρουσιάζει σύνθετη αντίσταση µόλις 1.5kΩ. Εξαιτίας των πλεονεκτηµάτων που παρουσιάζουν οι ακροδέκτες εξασθένησης, πρέπει να χρησιµοποιούνται ακόµη και όταν το σήµα που µετράται έχει πλάτος µικρότερο από την τιµή που µπορεί να µετρηθεί απευθείας µε τον ακροδέκτη 1X. Προϋπόθεση είναι η απόσβεση που εισάγεται από τον ακροδέκτη να µπορεί να αντισταθµιστεί µε την αύξηση της ευαισθησίας εισόδου του παλµογράφου (διακόπτης Volts/div.). Όταν χρησιµοποιούνται ακροδέκτες εξασθένησης και η τάση εισόδου είναι µεγαλύτερη από 400V, πρέπει να επιλέγεται η dc σύζευξη εισόδου στον παλµογράφο. Ακόµη, στη µέτρηση σηµάτων µικρής τάσης, ο αγωγός γείωσης του ακροδέκτη πρέπει να τοποθετείται κατά το δυνατό πλησιέστερα στο σηµείο µέτρησης. Στη µέτρηση πολύ υψηλών τάσεων από τον παλµογράφο χρησιµοποιούνται οι ακροδέκτες 100Χ και 1000Χ, οι οποίοι εξασθενούν το σήµα εισόδου κατά 100 και 1000 φορές αντίστοιχα. Η χωρητικότητα εισόδου στους ακροδέκτες υψηλής τάσης είναι περίπου ίση µε 3pF. Μια ειδική κατηγορία παθητικών ακροδεκτών είναι οι ακροδέκτες 50Ω. Οι ακροδέκτες 50Ω παρέχουν εξαιρετικά µικρή χωρητικότητα εισόδου (µικρότερη από 1pF) και χρησιµοποιούνται σε µετρήσεις πολύ υψηλών συχνοτήτων, σε συνδυασµό µε παλµογράφους της ίδιας αντίστασης εισόδου. Εκτός από τους παθητικούς ακροδέκτες οι κατασκευαστές παρέχουν τους ενεργούς ακροδέκτες (active probes), οι οποίοι περιλαµβάνουν ενεργά στοιχεία, συνήθως FET. Η τάση τροφοδοσίας στους ενεργούς ακροδέκτες παρέχεται είτε από ειδικό τροφοδοτικό, είτε άµεσα από τον παλµογράφο µε τον οποίο συνδέονται, όταν αυτός είναι σχεδιασµένος για τη λειτουργία µε ενεργούς ακροδέκτες. Οι ενεργοί ακροδέκτες εξασφαλίζουν πολύ µικρή χωρητικότητα εισόδου, συνήθως στην περιοχή 0.4 2pF, εποµένως είναι κατάλληλοι για τη µέτρηση σηµάτων υψηλών συχνοτήτων (µέχρι 4GHz). Η αντίσταση εισόδου στους ενεργούς ακροδέκτες κυµαίνεται στην περιοχή 100kΩ 10ΜΩ. Οι ενεργοί ακροδέκτες, σε αντίθεση µε τους παθητικούς, διατηρούν σταθερή την τιµή της σύνθετης αντίστασης εισόδου σ όλη την περιοχή συχνοτήτων λειτουργίας

19 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 81 τους. Ένας περιορισµός των ενεργών ακροδεκτών είναι ότι η τάση του µετρούµενου σήµατος πρέπει να είναι µικρής τιµής. Η περιοχή γραµµικής λειτουργίας στους ενεργούς ακροδέκτες είναι µικρότερη από ±10V, ενώ η µέγιστη τιµή της τάσης ασφαλούς λειτουργίας περιορίζεται στις µερικές 10δες volt. Μια ειδική κατηγορία ενεργών ακροδεκτών είναι οι διαφορικοί ακροδέκτες (differential probes). Οι διαφορικοί ακροδέκτες (Σχ. 5.13α), χρησιµοποιούνται για τη λήψη µετρήσεων από αποµονωµένα (floating) κυκλώµατα µε τον παλµογράφο γειωµένο. Ο διαφορικός ακροδέκτης µετατρέπει το αποµονωµένο σήµα σ ένα σήµα µε αναφορά τη γείωση, το οποίο µπορεί έτσι να απεικονιστεί από το γειωµένο παλµογράφο. Η τροφοδοσία του ακροδέκτη παρέχεται είτε από ειδικό τροφοδοτικό, είτε απευθείας από κατάλληλους τύπους παλµογράφων. Οι διαφορικοί ακροδέκτες χρησιµοποιούνται ευρέως στη µέτρηση τάσεων σε κυκλώµατα ηλεκτρονικών ισχύος. Στη µέτρηση ρευµάτων από τους παλµογράφους χρησιµοποιούνται οι ακροδέκτες ρεύµατος (current probes). Οι ακροδέκτες ρεύµατος (Σχ. 5.13β) µετατρέπουν το µαγνητικό πεδίο που δηµιουργεί το µετρούµενο ηλεκτρικό ρεύµα γύρω από τον αγωγό, σε τάση ανάλογης τιµής, την οποία απεικονίζει ο παλµογράφος. Οι ακροδέκτες ρεύµατος διακρίνονται σε AC, όταν µετρούν µόνο εναλλασσόµενα ρεύµατα και AC/DC όταν χρησιµοποιούνται στη µέτρηση ρευµάτων µε συνεχή και εναλλασσόµενη συνιστώσα. Οι AC ακροδέκτες ρεύµατος είναι παθητικά στοιχεία, ένας µετασχηµατιστής µε πρωτεύον τον αγωγό ο οποίος διαρρέετε από το µετρούµενο ρεύµα µε συχνότητα έως και 2GHz. Αντίθετα, οι AC/DC ακροδέκτες ρεύµατος είναι ενεργά στοιχεία, η λειτουργία των οποίων στηρίζεται στο φαινόµενο Hall, για τη µέτρηση του σταθερού µαγνητικού πεδίου που παράγει η συνεχής συνιστώσα του µετρούµενου ρεύµατος µε εύρος ζώνης DC έως 100MHz. Ο πυρήνας των ακροδεκτών ρεύµατος κατασκευάζεται είτε διαιρούµενος (split) είτε σταθερός (solid). Οι διαιρούµενοι πυρήνες έχουν το πλεονέκτηµα ότι δεν απαιτείται διακοπή του αγωγού για τη µέτρηση του ρεύµατος. Οι σταθεροί πυρήνες παρέχουν µικρό µέγεθος και πολύ µεγάλο εύρος συχνοτήτων. (α) (β) Σχ (α) οµή του ενεργού διαφορικού ακροδέκτη, διακρίνονται: η ηλεκτρονική µονάδα (1), οι δύο αγωγοί σύνδεσης µε το µετρούµενο κύκλωµα (2), το οµοαξονικό καλώδιο µε τον προσαρµογέα BNC για τη σύνδεση µε τον παλµογράφο (3) και η µονάδα τροφοδοσίας (4). (β) Ακροδέκτες ρεύµατος µε διαιρούµενο πυρήνα, 100A (500A peak) και εύρος ζώνης DC 10MHz (1), 500A (700A peak) DC 2MHz (2), 20A (50A peak) DC 17MHz (3). Όλοι οι ακροδέκτες είναι κατασκευής της εταιρείας Tektronix

20 82 Ηλεκτρικές Μετρήσεις 5.5 ΣΧΗΜΑΤΑ LISSAJOUS Με τον παλµογράφο µετράται το πλάτος και η συχνότητα των περιοδικών σηµάτων εισόδου, καθώς και η διαφορά φάσης µεταξύ δύο σηµάτων της ίδιας συχνότητας. Οι παραπάνω µετρήσεις µπορούν να γίνουν άµεσα, ως προς τον οριζόντιο άξονα του χρόνου. Από το Σχ. 5.14, αν η ευαισθησία εισόδου του παλµογράφου και στα δύο κανάλια είναι 2V/div. και η βάση χρόνου 0.5ms/div., τότε τα δύο ηµιτονοειδή σήµατα έχουν πλάτος V 1 = 3 2= 6Vκαι V 2 = 2 2= 4V αντίστοιχα, ενώ η συχνότητα των σηµάτων είναι ίση µε f = 1/ T = 1/(8 0.5ms) = 250Hz. Η διαφορά φάσης των δύο σηµάτων ορίζεται από τη σχέση t T 3 8 φ= o o o 360 = 360 = 135 (5.9) Μια εναλλακτική µέθοδος για τη µέτρηση της συχνότητα ενός ηµιτονοειδούς σήµατος, αλλά και της διαφοράς φάσης µεταξύ δύο ηµιτονοειδών σηµάτων, είναι τα σχήµατα Lissajous. Τα σχήµατα Lissajous προκύπτουν από τη λειτουργία X Y του παλµογράφου. Στη λειτουργία X Y, το ένα σήµα εισόδου ελέγχει την απόκλιση της δέσµης κατά τον άξονα y και το δεύτερο κατά τον άξονα x. Αν τα δύο σήµατα περιγράφονται από τις εξισώσεις u = V sinωt (5.10) y y u = V sin( ωt ± φ) (5.11) x x τότε, µε την προϋπόθεση ότι Vy = Vx και οι ευαισθησίες των δύο εισόδων του παλµογράφου είναι ίδιες, προκύπτουν τα σχήµατα Lissajous που εικονίζονται στο Σχ Στις 0 ο και τις 180 ο το σχήµα είναι µια ευθεία γραµµή, στις 90 ο και τις 270 ο το σχήµα είναι κύκλος, ενώ σ όλες τις ενδιάµεσες γωνίες το σχήµα Lissajous έχει τη µορφή έλλειψης. V 1 2V/div. V 2 t 0.5ms/div. T Σχ Μέτρηση του πλάτους, της συχνότητα και της διαφοράς φάσης µεταξύ δύο σηµάτων ως προς το χρόνο

21 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι (α) (β) (γ) (δ) (ε) (στ) Σχ Σχήµατα Lissajous για τη µέτρηση της διαφοράς φάσης µεταξύ δύο ηµιτονοειδών σηµάτων µε το ίδιο πλάτος. Η διαφορά φάσης είναι ίση µε: (α) 0 ο και 180 ο, (β) 30 ο ή 330 ο, (γ) 60 ο ή 300 ο, (δ) 90 ο ή 270 ο, (ε) 120 ο ή 240 ο, (στ) 150 ο ή 210 ο Η τιµή της φάσης φ υπολογίζεται ισοδύναµα µε βάση τις αποστάσεις a και b κατά τον άξονα y ή τον άξονα x (Σχ. 5.16), από τη σχέση φ b b 1 y 1 x = sin = sin (5.12) ay ax b y a y b x a x Σχ Υπολογισµός της διαφοράς φάσης δύο ηµιτονοειδών σηµάτων µε οποιοδήποτε πλάτος µε τα σχήµατα Lissajous

22 84 Ηλεκτρικές Μετρήσεις Στον υπολογισµό της διαφοράς φάσης από την Εξ. (5.12), τα σήµατα µπορεί να έχουν ο- ποιοδήποτε πλάτος ( Vy Vx). Επιπλέον, η φάση που υπολογίζεται από την Εξ. (5.12) περιορίζεται στην περιοχή 0 φ 90. Το ίδιο σχήµα αντιστοιχεί σε δύο τιµές της διαφοράς φάσης, o o o φ = φ και φ = 360 φ. Επίσης, όταν η έλλειψη έχει την κλίση που εικονίζεται στα Σχ. 5.15ε, o στ, η διαφορά φάσης είναι ίση µε φ = 180 φ. Στη µέτρηση της συχνότητας ενός ηµιτονοειδούς σήµατος, έστω του uy = Vy sinω yt, χρησι- µοποιείται ένα ακόµη ηµιτονοειδές σήµα γνωστής συχνότητας, το ux = Vx sinωxt θ. Το σχήµα Lissajous που προκύπτει στην περίπτωση αυτή κινείται στην οθόνη, εκτός από την περίπτωση που ο λόγος των συχνοτήτων των δύο σηµάτων ωy / ω x είναι ίσος µε το λόγο δύο ακέραιων αριθµών. Τότε, το σχήµα είναι ακίνητο στην οθόνη, όµως η µορφή του εξαρτάται από την τιµή της αρχικής φασικής γωνίας του σήµατος θ, όπως εικονίζεται στο Σχ Αν τα σήµατα u y και u x έχουν µια διαφορά στη συχνότητα f, τότε το σχήµα Lissajous κινείται στην οθόνη µε περίοδο 1/ f (α) (β) (γ) (δ) Σχ Σχήµατα Lissajous για τη µέτρηση της συχνότητας ενός ηµιτονοειδούς σήµατος µε o τιµή uy = sin(3 ωt), όταν το σήµα γνωστής συχνότητας είναι το: (α) ux = sin( ωt 15 ), o o o (β) = sin( ωt 30 ), (γ) = sin(2ω t 0 ), (δ) = sin(2ω t 20 ) ux ux ux

23 ΚΕΦ. 5. Παλµογράφοι 85 Στον υπολογισµό της άγνωστης συχνότητας ω y, ρυθµίζεται η συχνότητα του σήµατος u x έτσι ώστε το σχήµα Lissajous να είναι ακίνητο στην οθόνη. Κατόπιν µετρώνται τα σηµεία τοµής του σχήµατος µε τις οριζόντιες και τις κατακόρυφες πλευρές του περιµετρικού ορθογώνιου. Ο αριθµός των σηµείων επαφής µε τις οριζόντιες πλευρές αντιστοιχεί στη συχνότητα του σήµατος u y. Αντίστοιχα, ο αριθµός των σηµείων επαφής µε τις κατακόρυφες πλευρές αντιστοιχεί στη συχνότητα του σήµατος u x. Εποµένως, στα Σχ. 5.17α, β, όπου το σήµα u y τέµνει τις οριζόντιες πλευρές του περιµετρικού ορθογώνιου σε τρία σηµεία, ενώ το σήµα u x σ ένα σηµείο, η άγνωστη συχνότητα ω y είναι τριπλάσια από τη γνωστή συχνότητα ω x. Αντίστοιχα, στα Σχ. 5.17γ, δ ο λόγος των συχνοτήτων είναι ω / ω = 3/2. y x 5.6 ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΙ ΜΕ ΜΝΗΜΗ (DSO) Το κύριο πλεονέκτηµα των παλµογράφων µε µνήµη είναι η ικανότητά τους να απεικονίζουν φαινόµενα τα οποία εκδηλώνονται µια µόνο φορά, χωρίς να επαναλαµβάνονται. Η δυνατότητα αυτή δεν υπάρχει στους απλούς αναλογικούς παλµογράφους. Οι πρώτοι παλµογράφοι µε µνήµη ήταν αναλογικοί, µε τη δοµή που εξετάσαµε στις προηγούµενες παραγράφους, µε τη διαφορά ότι ο καθοδικός σωλήνας έχει ειδική κατασκευή για την αποθήκευση της µετρούµενης κυµατο- µορφής. Οι καθοδικοί σωλήνες µε µνήµη έχουν ένα αγώγιµο πλέγµα καλυµµένο από διηλεκτρικό υλικό, τοποθετηµένο πίσω από την οθόνη. Στο πλέγµα καταγράφεται η διαδροµή της ηλεκτρονικής δέσµης και µέσω αυτής η µετρούµενη κυµατοµορφή. Η αποθηκευµένη κυµατοµορφή στο πλέγµα απεικονίζεται στην οθόνη χρησιµοποιώντας πρόσθετα ηλεκτρονικά πυροβόλα, τα οποία παράγουν ηλεκτρόνια χαµηλής ενέργειας (ταχύτητας). Τα ηλεκτρόνια αυτά δεν σχηµατίζουν δέσµη, αλλά καλύπτουν όλη την επιφάνεια πίσω από το πλέγµα. Καθώς η αποθήκευση της κυµατοµορφής γίνεται µε τη µορφή φορτίων πάνω στο αγώγιµο πλέγµα, το χρονικό διάστηµα διατήρησης της κυµατοµορφής είναι περιορισµένο. Έτσι, µετά από ένα σύντοµο χρονικό διάστηµα η κυµατοµορφή θολώνει και στην οθόνη σχηµατίζεται ένα φωτεινό σύννεφο. Εποµένως, οι αναλογικοί παλµογράφοι µε µνήµη έχουν τα χαρακτηριστικά των απλών αναλογικών παλµογράφων και επιπλέον τη δυνατότητα αποθήκευσης των σηµάτων εισόδου στον καθοδικό σωλήνα, για κάποιο περιορισµένο χρονικό διάστηµα. Οι ψηφιακοί παλµογράφοι µε µνήµη (digital storage oscilloscopes, DSO), έχουν διαφορετική αρχή λειτουργίας από τους αναλογικούς παλµογράφους και παρέχουν πολλές επιπλέον δυνατότητες σχετικά µε την επεξεργασία και τη διαχείριση του µετρούµενου σήµατος. Η λειτουργία των DSO στηρίζεται στη δειγµατοληψία του αναλογικού σήµατος εισόδου µε υψηλή ταχύτητα, τη µετατροπή των δειγµάτων σε ψηφιακά σήµατα και την αποθήκευσή τους σε ηλεκτρονικές µνή- µες, όπου διατηρούνται χωρίς χρονικούς περιορισµούς. Η µετατροπή του αναλογικού σήµατος σε ψηφιακό γίνεται από ειδικά κυκλώµατα, τα οποία ονοµάζονται µετατροπείς αναλογικού σε ψηφιακό (A/D converters). Η περιορισµένη χρήση των DSO έως πρόσφατα οφείλονταν στην αδυναµία κατασκευής µετατροπέων A/D, οι οποίοι να λειτουργούν µε υψηλή ταχύτητα µετατροπής και µεγάλη ανάλυση. Η ανάλυση (resolution) αναφέρεται στον αριθµό των bits της ψηφιακής λέξης, που µετατρέπεται το αναλογικό σήµα από τον A/D. Ένας επιπλέον περιορισµός ήταν η αδυναµία κατασκευής µνηµών µε µικρούς χρόνους εγγραφής. Ο χρόνος εγγραφής της µνήµης πρέπει να είναι πολύ µικρός, καθώς η αποθήκευση των ψηφιακών δειγµάτων γίνεται µε τη συχνότητα δειγµατοληψίας. Οι παραπάνω τεχνολογικοί περιορισµοί δεν υφίστανται πλέον, µε αποτέλεσµα την κατασκευή DSO µε εξαιρετικά λειτουργικά χαρακτηριστικά σε περιορισµένο κόστος. Όλοι οι DSO ενσωµατώνουν ένα ή περισσότερους ισχυρούς µικροεπεξεργαστές. Οι µικροεπεξεργαστές, σε συνδυασµό µε τη ψηφιακή µορφή των δεδοµένων, επιτρέπουν τις παρακάτω λειτουργίες από τους DSO:

Μετρήσεις µε παλµογράφο

Μετρήσεις µε παλµογράφο Η6 Μετρήσεις µε παλµογράφο ΜΕΡΟΣ 1 ο ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ Α. Γενικά Κατά την απεικόνιση ενός εναλλασσόµενου µεγέθους (Σχήµα 1), είναι γνωστό ότι στον κατακόρυφο άξονα «Υ» παριστάνεται το πλάτος του µεγέθους, ενώ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΙΡΑΜΑ 4: ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΕ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ

ΠΕΙΡΑΜΑ 4: ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΕ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ ΠΕΙΡΑΜΑ 4: ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΕ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ [1] ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΥ Ο παλμογράφος είναι το βασικό εργαστηριακό όργανο για την μέτρηση χαρακτηριστικών ηλεκτρικών

Διαβάστε περισσότερα

Μετρήσεις με Παλμογράφο

Μετρήσεις με Παλμογράφο 1 Η6 Μετρήσεις με Παλμογράφο 1 Σκοπός Η εργαστηριακή άσκηση έχει στόχο την εξοικείωση με την χρήση του παλμογράφου για την μέτρηση περιοδικών φυσικών μεγεθών. Αφού ελεγχθεί η βαθμολόγηση του παλμογράφου,

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Σχετικά με τη λειτουργία του Παλμογράφου

Σημειώσεις Σχετικά με τη λειτουργία του Παλμογράφου Σημειώσεις Σχετικά με τη λειτουργία του Παλμογράφου Ο παλμογράφος είναι ένα μετρητικό όργανο το οποίο δίνει τη δυνατότητα να βλέπουμε την εξέλιξη κάποιου φαινομένου και να παρατηρούμε γραφικά διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες χειρισμού παλμογράφου

Οδηγίες χειρισμού παλμογράφου Οδηγίες χειρισμού παλμογράφου Οι σημειώσεις αυτές στόχο έχουν την εξοικείωση του φοιτητή με το χειρισμό του παλμογράφου. Για εκπαιδευτικούς λόγους θα δοθούν οδηγίες σχετικά με τον παλμογράφο Hameg HM 203-6

Διαβάστε περισσότερα

Τελευταία(μεταβολή:(Αύγουστος(2013( 11

Τελευταία(μεταβολή:(Αύγουστος(2013( 11 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑΦΥΣΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Χ.Γ.ΜΠΑΧΑΡΙΔΗΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ Ο παλμογράφος είναι το πιο πολύπλοκο όργανο που θα συναντήσει ένας φοιτητής στα εργαστήρια ηλεκτρισμού. Η πλήρης εκμάθηση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ ΜΕ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ

ΜΕΛΕΤΗ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ ΜΕ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ 4.1 ΑΣΚΗΣΗ 4 ΜΕΛΕΤΗ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ ΜΕ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ A. ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΘΕΤΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ ΦΑΣΕΩΣ ΤΟΥΣ Η σύνθεση δύο καθέτων ταλαντώσεων, x x0 t, y y0 ( t ) του ίδιου πλάτους της ίδιας συχνότητας

Διαβάστε περισσότερα

Σχήµα Π1.1: Η γεννήτρια κρουστικών ρευµάτων EMC 2004 της HILO TEST

Σχήµα Π1.1: Η γεννήτρια κρουστικών ρευµάτων EMC 2004 της HILO TEST Παράρτηµα 1 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΥΠΟ ΚΛΙΜΑΚΑ Π1.1 Γεννήτρια κρουστικών ρευµάτων Για τη δηµιουργία του κρουστικού ρεύµατος χρησιµοποιήθηκε η γεννήτρια EMC 2004 της HILO TEST (1500Joule), µε δυνατότητα η τιµή της κορυφής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στις Ηλεκτρικές Μετρήσεις

Εισαγωγή στις Ηλεκτρικές Μετρήσεις Εισαγωγή στις Ηλεκτρικές Μετρήσεις Σφάλματα Μετρήσεων Συμβατικά όργανα μετρήσεων Χαρακτηριστικά μεγέθη οργάνων Παλμογράφος Λέκτορας Σοφία Τσεκερίδου 1 Σφάλματα μετρήσεων Επιτυχημένη μέτρηση Σωστή εκλογή

Διαβάστε περισσότερα

Χρήση του Παλμογράφου

Χρήση του Παλμογράφου Κορδάς Γεώργιος Φυσικός MSc. ΕΚΦΕ Ρόδου Ιανουάριος 2011 Ο παλμογράφος είναι ένας απεικονιστής τάσης με την πάροδο του χρόνου. Είναι βολτόμετρο που δεν καταγράφει τις τιμές, αλλά απεικονίζει στην οθόνη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Αγίων Αναργύρων 17/1/07 Υπεύθυνος Εργ. Κέντρου: Καλλίνικος Χαρακόπουλος Επιµέλεια - παρουσίαση : ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Ι., ΜΑΚΕ ΩΝ Γ., ΝΙΚΑΣ Θ. Α- ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΤΡΟΦΟ ΟΤΙΚΟ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑ

ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΤΡΟΦΟ ΟΤΙΚΟ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ 1 Εργαστήριο Κινητών Ραδιοεπικοινωνιών, ΣΗΜΜΥ ΕΜΠ Εισαγωγή στις Τηλεπικοινωνίες ΟΡΓΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΤΡΟΦΟ ΟΤΙΚΟ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑ 2 Εργαστήριο Κινητών Ραδιοεπικοινωνιών, ΣΗΜΜΥ ΕΜΠ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 202 ΚΑΘΟ ΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

ΑΣΚΗΣΗ 202 ΚΑΘΟ ΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗ 202 ΚΑΘΟ ΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ Αντικείµενο της άσκησης αυτής είναι να µάθετε τον χειρισµό του παλµογράφου, να κάνετε µετρήσεις και να παρατηρήσετε διάφορες κυµατοµορφές. Θα µετρήσετε,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5 O καθοδικός παλµογράφος

ΑΣΚΗΣΗ 5 O καθοδικός παλµογράφος ΑΣΚΗΣΗ O καθοδικός παλµογράφος ΣΥΣΚΕΥΕΣ: Παλµογράφος, τροφοδοτικό, γεννήτρια, βολτόµετρο, δικτύωµα καθυστέρησης φάσης. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ O παλµογράφος είναι ένα από τα πιο χρήσιµα όργανα στην έρευνα και

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 2. Όργανα εργαστηρίου, πηγές εναλλασσόμενης τάσης και μετρήσεις

Άσκηση 2. Όργανα εργαστηρίου, πηγές εναλλασσόμενης τάσης και μετρήσεις ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ Ι (ΕΡ) Άσκηση 2 Όργανα εργαστηρίου, πηγές εναλλασσόμενης τάσης και μετρήσεις Στόχος Η άσκηση είναι συνέχεια της Άσκησης 1 κάνοντας εισαγωγική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΑ & ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

ΟΡΓΑΝΑ & ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΟΡΓΑΝΑ & ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Η γεννήτρια συχνοτήτων Η γεννήτρια συχνοτήτων που θα χρησιμοποιήσετε είναι το μοντέλο TG315 της εταιρίας TTi. Αυτή η γεννήτρια παρέχει μια εναλλασσόμενη τάση (AC) εξόδου

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση 1

Εργαστηριακή άσκηση 1 Εργαστηριακή άσκηση 1 Α. Εισαγωγή στα ηλεκτρικά όργανα και μετρήσεις ΣΚΟΠΟΣ Η απόκτηση βασικών γνώσεων γύρω από τα διάφορα όργανα των ηλεκτρικών μετρήσεων (εξαρτήματα οργάνων, διάκριση οργάνων, συμβολισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Σχήμα 1 Απόκλιση στον πυκνωτή (σωλήνας Braun)

Σχήμα 1 Απόκλιση στον πυκνωτή (σωλήνας Braun) Άσκηση Η3 Επαλληλία κινήσεων (Μετρήσεις με παλμογράφο) Εκτροπή δέσμης ηλεκτρονίων Όταν μια δέσμη ηλεκτρονίων εισέρχεται με σταθερή ταχύτητα U0=U,0 (παράλληλα στον άξονα z) μέσα σε έναν πυκνωτή, του οποίου

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΑΘΟΔΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ

Ο ΚΑΘΟΔΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ Ο ΚΑΘΟΔΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ Cathode Ray Oscilloscope (O.C.R.) Γενικά Ο καθοδικός παλμογράφος είναι ένα από τα σπουδαιότερα ηλεκτρονικά όργανα. Η λειτουργία του στηρίζεται στις ιδιότητες της λυχνίας καθοδικών

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήµιο Κύπρου. Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών. ΗΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία

Πανεπιστήµιο Κύπρου. Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών. ΗΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία Πανεπιστήµιο Κύπρου Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ΗΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία Εργαστήριο: Εισαγωγή στο Βασικό Εξοπλισµό Μετρήσεως Σηµάτων Σκοποί: 1. Η εξοικείωση µε τη βασική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ-3: Διαφορά φάσης

ΑΣΚΗΣΗ-3: Διαφορά φάσης ΑΣΚΗΣΗ-3: Διαφορά φάσης Ημερομηνία:. ΤΜΗΜΑ:.. ΟΜΑΔΑ:. Ονομ/νυμο: Α.Μ. Συνεργάτες Ονομ/νυμο: Α.Μ. Ονομ/νυμο: Α.Μ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ (καθένας με δικά του λόγια, σε όλες τις γραμμές) ΒΑΘΜΟΣ#1: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση της λειτουργίας του παλµογράφου, εξοικείωση µε τη χρήση του Μέτρηση συνεχούς τάσης µε παλµογράφο Παρατήρηση διαφόρων τύπων σηµάτων

Κατανόηση της λειτουργίας του παλµογράφου, εξοικείωση µε τη χρήση του Μέτρηση συνεχούς τάσης µε παλµογράφο Παρατήρηση διαφόρων τύπων σηµάτων ΦΥΣΙΚΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΤΟΧΟΙ Εργαστηριακή άσκηση 6: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟ Τροποποίηση της διαδικασίας η οποία περιγράφεται στον εργαστηριακό οδηγό (Βαγγέλης ηµητριάδης, 4 ο ΓΕΛ Ζωγράφου)

Διαβάστε περισσότερα

1η Εργαστηριακή Άσκηση: Απόκριση κυκλώµατος RC σε βηµατική και αρµονική διέγερση

1η Εργαστηριακή Άσκηση: Απόκριση κυκλώµατος RC σε βηµατική και αρµονική διέγερση Ονοµατεπώνυµο: Αριθµός Μητρώου: Εξάµηνο: Υπογραφή Εργαστήριο Ηλεκτρικών Κυκλωµάτων και Συστηµάτων 1η Εργαστηριακή Άσκηση: Απόκριση κυκλώµατος σε βηµατική και αρµονική διέγερση Μέρος Α : Απόκριση στο πεδίο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ MM505 ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ Εργαστήριο ο - Θεωρητικό Μέρος Βασικές ηλεκτρικές μετρήσεις σε συνεχές και εναλλασσόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήµιο Κύπρου Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων

Πανεπιστήµιο Κύπρου Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων Πανεπιστήµιο Κύπρου Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων Εργαστήριο 1 Εισαγωγή στις Μετρήσεις Σηµάτων Λευκωσία, 2013 Εργαστήριο 1 Εισαγωγή στις Μετρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 8. Απαντήσεις στο φυλλάδιο 52

Σελίδα 1 από 8. Απαντήσεις στο φυλλάδιο 52 Σελίδα 1 από 8 Απαντήσεις στο φυλλάδιο 52 Ερώτηση 1 η : Πολυδονητές ονοµάζονται τα ηλεκτρονικά κυκλώµατα που παράγουν τετραγωνικούς παλµούς. 2 η : Ανάλογα µε τον τρόπο λειτουργίας τους διακρίνονται σε:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 2 ΑΣΚΗΣΗ 1 η Μετρήσεις τάσεων και ρευμάτων με χρήση ψηφιακού πολύμετρου. Προετοιμασία: Για να πραγματοποιήσετε την άσκηση, θα πρέπει να έχετε μελετήσει τα κεφάλαια 1 και 2 του θεωρητικού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ & ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Σ. ΜΑΝΕΣΗ Δ. ΤΣΙΠΙΑΝΙΤΗ Β. ΚΟΥΤΣΟΝΙΚΟΥ Χ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ email: mail@lyk-aei-patras.ach.sch.gr ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΤΜΗΜΑ : Β ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 2 η : ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

ΑΣΚΗΣΗ 2 η : ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΠΑΡΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΛΟΓΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΣΚΗΣΗ 2 η : ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΩΟΥ:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΩΟΥ:.. Α. ΜΕΤΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ-3: ΣΧΗΜΑΤΑ LISSAJOUS

ΑΣΚΗΣΗ-3: ΣΧΗΜΑΤΑ LISSAJOUS ΑΣΚΗΣΗ-3: ΣΧΗΜΑΤΑ LISSAJOUS ΣΤΟΧΟΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ Δημιουργία σχημάτων Lissajous με ψηφιακό παλμογράφο για την μέτρηση της διαφοράς φάσης μεταξύ των κυματομορφών της ημιτονοειδούς τάσης εισόδου και τάσης εξόδου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. 10 ο Εργαστήριο Εισαγωγή στον παλμογράφο

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. 10 ο Εργαστήριο Εισαγωγή στον παλμογράφο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ 10 ο Εργαστήριο Εισαγωγή στον παλμογράφο ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΠΛΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Ο παλμογράφος είναι μια συσκευή που επιτρέπει την παρατήρηση

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΠΛΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΥΒ43280 ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Ο ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΠΛΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΥΒ43280 ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΝΟΠΕΤΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ - Ρ/Η ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΕΦΕ 2 ου ΕΝΙΑΙΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ Ο ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΠΛΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΥΒ43280 ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΝΙΑΙΟΥ (Εγχειρίδιο χρήσης για αρχαρίους)

Διαβάστε περισσότερα

Παλμογράφος Βασικές Μετρήσεις

Παλμογράφος Βασικές Μετρήσεις Παλμογράφος Βασικές Μετρήσεις 1. Σκοπός Σκοπός της άσκησης είναι η εξοικείωση του σπουδαστή με τον παλμογράφο και τη χρήση του για τη μέτρηση των πιο βασικών μεγεθών όπως μέτρηση του πλάτους και της συχνότητας

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Τμήμα Μηχανικών Ενεργειακής Τεχνολογίας «Συστήματα μετρήσεων» 4ο εξάμηνο Γ.Ι. Τσεκούρας. Α β.

Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Τμήμα Μηχανικών Ενεργειακής Τεχνολογίας «Συστήματα μετρήσεων» 4ο εξάμηνο Γ.Ι. Τσεκούρας. Α β. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΡΙ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΥ 1 Γενική Αρχή Λειτουργίας Παλμογράφου Ο καθοδικός παλμογράφος είναι ένα από τα πιο χρήσιμα ηλεκτρονικά όργανα μέτρησης, κατάλληλο για τη γραφική απεικόνιση περιοδικών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ( e / m ) ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΟΥ

ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ( e / m ) ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΟΥ 1 ο ΕΚΦΕ (Ν. ΣΜΥΡΝΗΣ) Δ Δ/ΝΣΗΣ Δ. Ε. ΑΘΗΝΑΣ 1 ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ( e / m ) ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΟΥ Α. ΣΤΟΧΟΙ Η εξοικείωση με τη χρήση τροφοδοτικού (χαμηλών και υψηλών τάσεων), σωληνοειδούς πηνίου και

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ο. Βασικά στοιχεία των Κυκλωμάτων

Κεφάλαιο 1 ο. Βασικά στοιχεία των Κυκλωμάτων Κεφάλαιο 1 ο Βασικά στοιχεία των Κυκλωμάτων Ένα ηλεκτρικό/ηλεκτρονικό σύστημα μπορεί εν γένει να παρασταθεί από ένα κυκλωματικό διάγραμμα ή δικτύωμα, το οποίο αποτελείται από στοιχεία δύο ακροδεκτών συνδεδεμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΙΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΙΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΜΑΘ.. 12 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΙΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ Οι μετατροπείς συνεχούς ρεύματος επιτελούν τη μετατροπή μιας τάσης συνεχούς μορφής, σε συνεχή τάση με ρυθμιζόμενο σταθερό πλάτος ή και πολικότητα.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ-2: ΚΥΚΛΩΜΑ RC

ΑΣΚΗΣΗ-2: ΚΥΚΛΩΜΑ RC ΑΣΚΗΣΗ-2: ΚΥΚΛΩΜΑ RC Ημερομηνία:. ΤΜΗΜΑ:.. ΟΜΑΔΑ:. Ονομ/νυμο: Α.Μ. Συνεργάτες Ονομ/νυμο: Α.Μ. Ονομ/νυμο: Α.Μ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ (καθένας με δικά του λόγια, σε όλες τις γραμμές) ΒΑΘΜΟΣ#1: ΥΠΟΓΡΑΦΗ: ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΔΟΚΙΜΙΑ Στο εργαστήριο ηλεκτρισμού χρησιμοποιούνται εργαστηριακά δοκίμια που είναι ειδικά διαμορφωμένες πλακέτες, στις οποίες έχουν τοποθετηθεί παθητικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ Ι. Σημειώσεις Εργαστηριακών Ασκήσεων

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ Ι. Σημειώσεις Εργαστηριακών Ασκήσεων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών Τομέας Ηλεκτρικών Βιομηχανικών Διατάξεων και Συστημάτων Αποφάσεων ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ Ι Σημειώσεις Εργαστηριακών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 1 Μελέτη παλμογράφου

ΑΣΚΗΣΗ 1 Μελέτη παλμογράφου ΑΣΚΗΣΗ 1 Μελέτη παλμογράφου α/α Όνομα Περιγραφή 1 POWER ON/OFF Διακόπτης λειτουργίας (τροφοδοσίας) του παλμογράφου. Η λειτουργία επιβεβαιώνεται από ενδεικτικό LED. 2 INTENS Ρυθμίζει τη φωτεινότητα της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΕΙ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ Χ. ΤΣΩΝΟΣ ΛΑΜΙΑ 2013 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακά Ηλεκτρονικά. Προαιρετική εργασία

Ψηφιακά Ηλεκτρονικά. Προαιρετική εργασία Τ.Ε.Ι. ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ψηφιακά Ηλεκτρονικά Προαιρετική εργασία «Κατασκευή δυαδικού απαριθμητή με δεκαδική απεικόνιση δεκάδων και μονάδων» Συνυπεύθυνος

Διαβάστε περισσότερα

5. Τροφοδοτικά - Ι.Σ. ΧΑΛΚΙΑ ΗΣ διαφάνεια 1. Ανορθωµένη τάση Εξοµαλυµένη τάση Σταθεροποιηµένη τάση. Σχηµατικό διάγραµµα τροφοδοτικού

5. Τροφοδοτικά - Ι.Σ. ΧΑΛΚΙΑ ΗΣ διαφάνεια 1. Ανορθωµένη τάση Εξοµαλυµένη τάση Σταθεροποιηµένη τάση. Σχηµατικό διάγραµµα τροφοδοτικού 5. Τροφοδοτικά - Ι.Σ. ΧΑΛΚΙΑ ΗΣ διαφάνεια 1 5. ΤΡΟΦΟ ΟΤΙΚΑ 220 V, 50 Hz. 0 V Μετασχηµατιστής Ανορθωµένη τάση Εξοµαλυµένη τάση Σταθεροποιηµένη τάση 0 V 0 V Ανορθωτής Σχηµατικό διάγραµµα τροφοδοτικού Φίλτρο

Διαβάστε περισσότερα

Σχήµα Π2.1: Γεννήτρια κρουστικών ρευµάτων PC των ASEA-HAEFELY. Τα χαρακτηριστικά µεγέθη της κρουστικής γεννήτριας είναι [244]:

Σχήµα Π2.1: Γεννήτρια κρουστικών ρευµάτων PC των ASEA-HAEFELY. Τα χαρακτηριστικά µεγέθη της κρουστικής γεννήτριας είναι [244]: Παράρτηµα 2 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΙΩΣΗΣ Π2.1 Γεννήτρια ASEA-HAEFELY Η κρουστική γεννήτρια που χρησιµοποιήθηκε για την πραγµατοποίηση των µετρήσεων στο εργαστήριο Υψηλών Τάσεων του Ε.Μ.Πολυτεχνείου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ & ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Διδάσκων : Δημήτρης Τσιπιανίτης Γεώργιος Μανδέλλος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: Απαραίτητε γνώσει

ΜΕΡΟΣ Α: Απαραίτητε γνώσει ΜΕΡΟΣ Α: Απαραίτητε γνώσει 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ο παλμογράφο είναι η συσκευή που μα επιτρέπει να βλέπουμε γραφικά διάφορε κυματομορφέ τάση.υπάρχουν διαφορετικά είδη παλμογράφων ανάλογα με τον κατασκευαστή και

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα ηλεκτροµηχανικά όργανα χρησιµοποιούνται στη µέτρηση ηλεκτρικών µεγεθών, όπως η ένταση, η τάση, η ισχύς και η ωµική αντίσταση. Στην ένδειξη της

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλασσόµενη τάση Χωρίς φορτίο. Πίνακας Π3.1: Τεχνικά χαρακτηριστικά της λυόµενης κρουστικής γεννήτριας

Εναλλασσόµενη τάση Χωρίς φορτίο. Πίνακας Π3.1: Τεχνικά χαρακτηριστικά της λυόµενης κρουστικής γεννήτριας Παράρτηµα 3 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΙΩΣΗΣ Π3.1 Λυόµενη κρουστική γεννήτρια H λυόµενη κρουστική γεννήτρια της Messwandler-Bau GmbH Bamberg µπορεί να χρησιµοποιηθεί, µε κατάλληλη επιλογή των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΟΔΟΣ (Μάθημα 4 ο 5 ο 6 ο 7 ο ) 1/12 4 o εργαστήριο Ιδανική δίοδος n Συμβολισμός της διόδου n 2/12 4 o εργαστήριο Στατική χαρακτηριστική διόδου Άνοδος (+) Κάθοδος () Αν στην ιδανική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ & ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Διδάσκων : Δημήτρης Τσιπιανίτης Γεώργιος Μανδέλλος

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικά Θέματα Ηλεκτρονικών 1

Ειδικά Θέματα Ηλεκτρονικών 1 Ειδικά Θέματα Ηλεκτρονικών 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3...2 ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΕΝΙΣΧΥΤΩΝ...2 3.1 Απόκριση συχνότητας ενισχυτών...2 3.1.1 Παραμόρφωση στους ενισχυτές...5 3.1.2 Πιστότητα των ενισχυτών...6 3.1.3

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 29 ΜΑΪOY 2015 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 29 ΜΑΪOY 2015 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 9 ΜΑΪOY 01 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και, δίπλα, το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συµπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΣΘΗΤΗΡΑΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ. Η πιο συνηθισμένη έκφραση για την υγρασία του αέρα είναι η σχετική υγρασία (Relative Ηumidity, RH).

ΑΙΣΘΗΤΗΡΑΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ. Η πιο συνηθισμένη έκφραση για την υγρασία του αέρα είναι η σχετική υγρασία (Relative Ηumidity, RH). ΑΙΣΘΗΤΗΡΑΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ Η πιο συνηθισμένη έκφραση για την υγρασία του αέρα είναι η σχετική υγρασία (Relative Ηumidity, RH). Η σχετική υγρασία είναι ο λόγος επί τοις εκατό (%) της μάζας των υδρατμών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μια ηλεκτρική µηχανή συνεχούς ρεύµατος χρησιµοποιείται ως γεννήτρια, όταν ο άξονάς της στρέφεται από µια κινητήρια µηχανή (prim movr). Η κινητήρια µηχανή

Διαβάστε περισσότερα

Παλμογράφος. ω Ν. Άσκηση 15:

Παλμογράφος. ω Ν. Άσκηση 15: Άσκηση 15: Παλμογράφος Σκοπός: Σε αυτή την άσκηση θα μάθουμε τις βασικές λειτουργίες του παλμογράφου και το πώς χρησιμοποιείται αυτός για τη μέτρηση συνεχούς και εναλλασσόμενης τάσης, συχνότητας και διαφοράς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5A. Μετρήσεις τάσης με τον παλμογράφο

ΑΣΚΗΣΗ 5A. Μετρήσεις τάσης με τον παλμογράφο ΑΣΚΗΣΗ 5A Μετρήσεις τάσης με τον παλμογράφο Σκοπός : Η εξοικείωση με τη χρήση του παλμογράφου και της γεννήτριας τάσεων. Να μάθουμε να μετράμε με τον παλμογράφο συνεχή και εναλλασσόμενη τάση. Συσκευές:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Διαφορικός ενισχυτής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Διαφορικός ενισχυτής ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Διαφορικός ενισχυτής Ο διαφορικός ενισχυτής (differential amplifier) είναι από τα πλέον διαδεδομένα και χρήσιμα κυκλώματα στις ενισχυτικές διατάξεις. Είναι βασικό δομικό στοιχείο του τελεστικού

Διαβάστε περισσότερα

Πείραμα. Ο Διαφορικός Ενισχυτής. Εξοπλισμός. Διαδικασία

Πείραμα. Ο Διαφορικός Ενισχυτής. Εξοπλισμός. Διαδικασία Ο Διαφορικός Ενισχυτής Ο διαφορικός ενισχυτής είναι η βαθμίδα εισόδου άμεσης σύζευξης ενός τυπικού τελεστικού ενισχυτή. Η πιο κοινή μορφή ενός διαφορικού ενισχυτή είναι ένα κύκλωμα με είσοδο δύο άκρων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 11. Κυκλώματα Χρονισμού

Κεφάλαιο 11. Κυκλώματα Χρονισμού Κεφάλαιο 11. Κυκλώματα Χρονισμού Σύνοψη Στο κεφάλαιο αυτό αναλύεται η λειτουργία των κυκλωμάτων χρονισμού. Τα κυκλώματα αυτά παρουσιάζουν πολύ μεγάλο πρακτικό ενδιαφέρον και απαιτείται να λειτουργούν με

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α : α. 3000 V/m β. 1500 V/m γ. 2000 V/m δ. 1000 V/m

ΘΕΜΑ Α : α. 3000 V/m β. 1500 V/m γ. 2000 V/m δ. 1000 V/m ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α : Για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής αρκεί να γράψετε

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρική Ενέργεια. Ηλεκτρικό Ρεύμα

Ηλεκτρική Ενέργεια. Ηλεκτρικό Ρεύμα Ηλεκτρική Ενέργεια Σημαντικές ιδιότητες: Μετατροπή από/προς προς άλλες μορφές ενέργειας Μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις με μικρές απώλειες Σημαντικότερες εφαρμογές: Θέρμανση μέσου διάδοσης Μαγνητικό πεδίο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Ι

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Ι ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΥΓΡΟΥ ΕΞΑΜΕΝΗΣ 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΙΑΤΑΞΗΣ Τα βασικά µέρη της εργαστηριακής διάταξης είναι κατασκευασµένα από την εταιρεία LUCAS-NULLE.

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Σχολικό Εργα στήριο Φυσικών Επιστημών

2 ο Σχολικό Εργα στήριο Φυσικών Επιστημών 5ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ 009 10 ο Σχολικό Εργα στήριο Φυσικών Επιστημών Υπεύθυνος. καθηγητής: Κρεμιώτης Θωμάς, Φυσικός Τάξη Β' Θετικής και Τεχνολογικής κατεύθυνσης ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

2η Εργαστηριακή Άσκηση: ιαγράµµατα Bode και εφαρµογή θεωρήµατος Thevenin

2η Εργαστηριακή Άσκηση: ιαγράµµατα Bode και εφαρµογή θεωρήµατος Thevenin Ονοµατεπώνυµο: Αριθµός Μητρώου: Εξάµηνο: Υπογραφή Εργαστήριο Ηλεκτρικών Κυκλωµάτων και Συστηµάτων 2η Εργαστηριακή Άσκηση: ιαγράµµατα Bode και εφαρµογή θεωρήµατος hevenin Απόκριση στο πεδίο της συχνότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Τελεστικός ενισχυτής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Τελεστικός ενισχυτής ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Τελεστικός ενισχυτής Ο τελεστικός ενισχυτής, TE (operational ampliier, op-amp) είναι ένα από τα πιο χρήσιμα αναλογικά κυκλώματα. Κατασκευάζεται ως ολοκληρωμένο κύκλωμα (integrated circuit) και

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Η δίοδος στο κύκλωμα. Στατική και δυναμική χαρακτηριστική

3.1 Η δίοδος στο κύκλωμα. Στατική και δυναμική χαρακτηριστική 1 3. Κυκλώματα διόδων 3.1 Η δίοδος στο κύκλωμα. Στατική και δυναμική χαρακτηριστική Στην πράξη η δίοδος προσεγγίζεται με τμηματική γραμμικοποίηση, όπως στο σχήμα 3-1, όπου η δυναμική αντίσταση της διόδου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ Α. Α. Χατζόπουλος ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ R 1 1

Διαβάστε περισσότερα

ÁÎÉÁ ÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÏÓ ÏÌÉËÏÓ

ÁÎÉÁ ÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÏÓ ÏÌÉËÏÓ Θέµα Α ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) 3 ΜΑΪOY 016 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και, δίπλα, το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συµπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Βιοµηχανικής Πληροφορικής Σηµειώσεις Ηλεκτρονικών Ισχύος Παράρτηµα

Τµήµα Βιοµηχανικής Πληροφορικής Σηµειώσεις Ηλεκτρονικών Ισχύος Παράρτηµα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ηµιτονοειδές Ρεύµα και Τάση Τριφασικά Εναλλασσόµενα ρεύµατα Ισχύς και Ενέργεια Ενεργός τιµή περιοδικών µη ηµιτονικών κυµατοµορφών 1. Ηµιτονοειδές Ρεύµα και Τάση Οταν οι νόµοι του Kirchoff εφαρµόζονται

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις 6 ου Κεφαλαίου

Ασκήσεις 6 ου Κεφαλαίου Ασκήσεις 6 ου Κεφαλαίου 1. Μία ράβδος ΟΑ έχει μήκος l και περιστρέφεται γύρω από τον κατακόρυφο άξονα Οz, που είναι κάθετος στο άκρο της Ο με σταθερή γωνιακή ταχύτητα ω. Να βρεθεί r η επαγώμενη ΗΕΔ στη

Διαβάστε περισσότερα

2. ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

2. ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ 28 2. ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ Οι γεννήτριες εναλλασσόµενου ρεύµατος είναι δύο ειδών Α) οι σύγχρονες γεννήτριες ή εναλλακτήρες και Β) οι ασύγχρονες γεννήτριες Οι σύγχρονες γεννήτριες παράγουν

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων ΗΜΥ203

Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων ΗΜΥ203 Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων ΗΜΥ203 ιάλεξη 5 (Επανάληψη) 02/10/13 1 Λύσεις 1ης Ενδιάµεσης Εξέτασης Αναφέρετε τις ρυθµίσεις που θα κάνετε στον παλµογράφο (σε σχέση µε τα κουµπιά VOLTS/DIV και TIME/DIV),

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 10 Στοιχεία ηλεκτρονικής τεχνολογίας

Άσκηση 10 Στοιχεία ηλεκτρονικής τεχνολογίας Άσκηση 10 Στοιχεία ηλεκτρονικής τεχνολογίας ΔΙΟΔΟΣ Οι περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές όπως οι τηλεοράσεις, τα στερεοφωνικά συγκροτήματα και οι υπολογιστές χρειάζονται τάση dc για να λειτουργήσουν σωστά.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΚΙΟΚΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ. ΘΕΜΑ: Περιγράψτε τον τρόπο λειτουργίας μιας ηλεκτρικής γεννήτριας Σ.Ρ. με διέγερση σειράς.

ΓΚΙΟΚΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ. ΘΕΜΑ: Περιγράψτε τον τρόπο λειτουργίας μιας ηλεκτρικής γεννήτριας Σ.Ρ. με διέγερση σειράς. ΓΚΙΟΚΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΜ:6749 ΘΕΜΑ: Περιγράψτε τον τρόπο λειτουργίας μιας ηλεκτρικής γεννήτριας Σ.Ρ. με διέγερση σειράς. ΣΚΟΠΟΣ: Για να λειτουργήσει μια γεννήτρια, πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω βασικές

Διαβάστε περισσότερα

AΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ : ΦΥΣΙΚΗ

AΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ : ΦΥΣΙΚΗ AΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ : ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 23 Ηλεκτρικό Δυναµικό. Copyright 2009 Pearson Education, Inc.

Κεφάλαιο 23 Ηλεκτρικό Δυναµικό. Copyright 2009 Pearson Education, Inc. Κεφάλαιο 23 Ηλεκτρικό Δυναµικό Διαφορά Δυναµικού-Δυναµική Ενέργεια Σχέση Ηλεκτρικού Πεδίου και Ηλεκτρικού Δυναµικού Ηλεκτρικό Δυναµικό Σηµειακών Φορτίων Δυναµικό Κατανοµής Φορτίων Ισοδυναµικές Επιφάνειες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 4 η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

ΑΣΚΗΣΗ 4 η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΑΣΚΗΣΗ 4 η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ Σκοπός της Άσκησης: Σκοπός της εργαστηριακής άσκησης είναι α) η κατανόηση της αρχής λειτουργίας των μηχανών συνεχούς ρεύματος, β) η ανάλυση της κατασκευαστικών

Διαβάστε περισσότερα

Ã. ÁÓÉÁÊÇÓ ÐÅÉÑÁÉÁÓ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΘΕΜΑ 1 ο

Ã. ÁÓÉÁÊÇÓ ÐÅÉÑÁÉÁÓ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΘΕΜΑ 1 ο Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ ο Στι ερωτήσει - 4 να γράψετε στο τετράδιό σα τον αριθµό των ερώτηση και δίπλα σε κάθε αριθµό το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.. Τροχό κυλίεται πάνω σε οριζόντιο

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ε π α ν α λ η π τ ι κ ά θ έ µ α τ α 0 0 5 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΘΕΜΑ 1 o Για τις ερωτήσεις 1 4, να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδες 4. 3. Δίνεται ότι το πλάτος μιας εξαναγκασμένης μηχανικής ταλάντωσης με απόσβεση υπό την επίδραση μιάς εξωτερικής περιοδικής δύναμης

Μονάδες 4. 3. Δίνεται ότι το πλάτος μιας εξαναγκασμένης μηχανικής ταλάντωσης με απόσβεση υπό την επίδραση μιάς εξωτερικής περιοδικής δύναμης ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) : ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ 1ο Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό

Διαβάστε περισσότερα

Το διπολικό τρανζίστορ

Το διπολικό τρανζίστορ 2 4 η ΕΝΟΤΗΤΑ Το διπολικό τρανζίστορ 11 ο 12 ο 13 ο 14 ο Εργαστήριο ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 Άσκηση 11 η. 11.1 Στατικές χαρακτηριστικές κοινού εκπομπού του διπολικού τρανζίστορ. Στόχος: Μελέτη και χάραξη των χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρικοί Κινητήρες Γεννήτριες (εισαγωγικές σημειώσεις)

Ηλεκτρικοί Κινητήρες Γεννήτριες (εισαγωγικές σημειώσεις) 5279: Ηλεκτρομηχανολογικός Εξοπλισμός Διεργασιών 7 ο εξάμηνο Ηλεκτρικοί Κινητήρες Γεννήτριες (εισαγωγικές σημειώσεις) Θ. Παπαθανασίου, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ https://courses.chemeng.ntua.gr/sme/ Ηλεκτρικοί

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρικές Ταλαντώσεις: Φθίνουσα Ηλεκτρική Ταλάντωση

Ηλεκτρικές Ταλαντώσεις: Φθίνουσα Ηλεκτρική Ταλάντωση Ηλεκτρικές Ταλαντώσεις: Φθίνουσα Ηλεκτρική Ταλάντωση Σκοπός της άσκησης Να παρατηρήσουν οι μαθητές στην πράξη το φαινόμενο της ηλεκτρικής ταλάντωσης. Να αντιληφθούν το αίτιο που προκαλεί την απόσβεση της

Διαβάστε περισσότερα

Τελεστικοί Ενισχυτές. Σπύρος Νικολαΐδης Αναπληρωτής Καθηγητής Τομέας Ηλεκτρονικής & ΗΥ Τμήμα Φυσικής

Τελεστικοί Ενισχυτές. Σπύρος Νικολαΐδης Αναπληρωτής Καθηγητής Τομέας Ηλεκτρονικής & ΗΥ Τμήμα Φυσικής Τελεστικοί Ενισχυτές Σπύρος Νικολαΐδης Αναπληρωτής Καθηγητής Τομέας Ηλεκτρονικής & ΗΥ Τμήμα Φυσικής Ο ιδανικός τελεστικός ενισχυτής Είσοδος αντιστροφής Ισοδύναμα Είσοδος μη αντιστροφής A( ) A d 2 1 2 1

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήµιο Κύπρου Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων

Πανεπιστήµιο Κύπρου Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων Πανεπιστήµιο Κύπρου Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Κυκλωµάτων και Μετρήσεων Εργαστήριο Εισαγωγή στις Μετρήσεις Σηµάτων και Επίδραση Οργάνου στις Μετρήσεις Λευκωσία, 04

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 4. Ωµική αντίσταση αυτεπαγωγή πηνίου

ΑΣΚΗΣΗ 4. Ωµική αντίσταση αυτεπαγωγή πηνίου ΑΣΚΗΣΗ 4 Ωµική αντίσταση αυτεπαγωγή πηνίου ΣΥΣΚΕΥΕΣ: Ένα πηνίο, ένα βολτόµετρο (AC-DC), ένα αµπερόµετρο (AC-DC), τροφοδοτικό (AC-DC). ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πηνίο είναι µια πυκνή σπειροειδής περιέλιξη ενός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 2 ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΠΟ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΛΑΤΟΥΣ (ΑΜ)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 2 ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΠΟ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΛΑΤΟΥΣ (ΑΜ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 2 ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΠΟ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΛΑΤΟΥΣ (ΑΜ) 1. ιαµόρφωση Πλάτους. Στην άσκηση αυτή θα ασχοληθούµε µε τη ιαµόρφωση Πλάτους (Amplitude Modulation) χρησιµοποιώντας τον ολοκληρωµένο διαµορφωτή

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1. Όργανα εργαστηρίου, πηγές συνεχούς τάσης και μετρήσεις

Άσκηση 1. Όργανα εργαστηρίου, πηγές συνεχούς τάσης και μετρήσεις ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ Ι (ΕΡ) Άσκηση 1 Όργανα εργαστηρίου, πηγές συνεχούς τάσης και μετρήσεις Στόχος Η άσκηση είναι εισαγωγική και προσφέρει γνωριμία και εξοικείωση

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτροτεχνία Ηλ. Μηχανές & Εγκαταστάσεις πλοίου Τα στοιχεία του Πυκνωτή και του Πηνίου

Ηλεκτροτεχνία Ηλ. Μηχανές & Εγκαταστάσεις πλοίου Τα στοιχεία του Πυκνωτή και του Πηνίου Το στοιχείο του πυκνωτή (1/2) Αποτελείται από δύο αγώγιμα σώματα (οπλισμοί)ηλεκτρικά μονωμένα μεταξύ τους μέσω κατάλληλου μονωτικού υλικού (διηλεκτρικό υλικό) Η ικανότητα του πυκνωτή να αποθηκεύει ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα. Πραγματοποίηση μέτρησης τάσης, ρεύματος, ωμικής αντίστασης με χρήση του εργαστηριακού εξοπλισμού Άσκηση εξοικείωσης

Παράρτημα. Πραγματοποίηση μέτρησης τάσης, ρεύματος, ωμικής αντίστασης με χρήση του εργαστηριακού εξοπλισμού Άσκηση εξοικείωσης Παράρτημα Πραγματοποίηση μέτρησης τάσης, ρεύματος, ωμικής αντίστασης με χρήση του εργαστηριακού εξοπλισμού Άσκηση εξοικείωσης Σκοπός του παραρτήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τη χρήση και τη

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Κύπρου Χειμερινό Εξάμηνο 2016/2017 ΦΥΣ102 Φυσική για Χημικούς Διδάσκων: Μάριος Κώστα

Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Κύπρου Χειμερινό Εξάμηνο 2016/2017 ΦΥΣ102 Φυσική για Χημικούς Διδάσκων: Μάριος Κώστα Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Κύπρου Χειμερινό Εξάμηνο 2016/2017 ΦΥΣ102 Φυσική για Χημικούς Διδάσκων: Μάριος Κώστα ΔΙΑΛΕΞΗ 13 Ηλεκτρικό (Βαθμωτό) δυναμικό ΦΥΣ102 1 Διαφορά δυναμικού Η Ηλεκτροστατική Δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Τελεστικοί Ενισχυτές

Τελεστικοί Ενισχυτές Τελεστικοί Ενισχυτές Ενισχυτές-Γενικά: Οι ενισχυτές είναι δίθυρα δίκτυα στα οποία η τάση ή το ρεύμα εξόδου είναι ευθέως ανάλογη της τάσεως ή του ρεύματος εισόδου. Υπάρχουν τέσσερα διαφορετικά είδη ενισχυτών:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 008 1 Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που

Διαβάστε περισσότερα

δ. έχουν πάντα την ίδια διεύθυνση.

δ. έχουν πάντα την ίδια διεύθυνση. Διαγώνισμα ΦΥΣΙΚΗ Κ.Τ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΖΗΤΗΜΑ 1 ον 1.. Σφαίρα, μάζας m 1, κινούμενη με ταχύτητα υ1, συγκρούεται μετωπικά και ελαστικά με ακίνητη σφαίρα μάζας m. Οι ταχύτητες των σφαιρών μετά την κρούση α. έχουν

Διαβάστε περισσότερα

10 - ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ

10 - ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ 10 - ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ Ηλεκτρική μηχανή ονομάζεται κάθε διάταξη η οποία μετατρέπει τη μηχανική ενεργεια σε ηλεκτρική ή αντίστροφα ή μετατρεπει τα χαρακτηριστικά του ηλεκτρικού ρεύματος. Οι ηλεκτρικες

Διαβάστε περισσότερα

Συλλογή μεταφορά και έλεγχος Δεδομένων ΘΟΡΥΒΟΣ - ΓΕΙΩΣΕΙΣ

Συλλογή μεταφορά και έλεγχος Δεδομένων ΘΟΡΥΒΟΣ - ΓΕΙΩΣΕΙΣ Συλλογή μεταφορά και έλεγχος Δεδομένων ΘΟΡΥΒΟΣ - ΓΕΙΩΣΕΙΣ ΘΟΡΥΒΟΣ - ΓΕΙΩΣΕΙΣ Σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα δημιουργούνται ανεπιθύμητα ηλεκτρικά σήματα, που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, καθώς επίσης και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 6. Μελέτη συντονισμού σε κύκλωμα R,L,C, σειράς

ΑΣΚΗΣΗ 6. Μελέτη συντονισμού σε κύκλωμα R,L,C, σειράς ΑΣΚΗΣΗ 6 Μελέτη συντονισμού σε κύκλωμα R,L,C, σειράς Σκοπός : Να μελετήσουμε το φαινόμενο του συντονισμού σε ένα κύκλωμα που περιλαμβάνει αντιστάτη (R), πηνίο (L) και πυκνωτή (C) συνδεδεμένα σε σειρά (κύκλωμα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Ταλαντωτές Οι ταλαντωτές είναι από τα βασικότερα κυκλώματα στα ηλεκτρονικά. Χρησιμοποιούνται κατά κόρον στα τηλεπικοινωνιακά συστήματα

Εισαγωγή στους Ταλαντωτές Οι ταλαντωτές είναι από τα βασικότερα κυκλώματα στα ηλεκτρονικά. Χρησιμοποιούνται κατά κόρον στα τηλεπικοινωνιακά συστήματα Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ Υλοποίηση και Εργαστηριακή Αναφορά Ring και Hartley Ταλαντωτών Φοιτητής: Ζωγραφόπουλος Γιάννης Επιβλέπων Καθηγητής: Πλέσσας Φώτιος

Διαβάστε περισσότερα