Οι κρυφές πτυχές της καινοτόµου e-learning: µια πρώτη ανεπίσηµη παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης του σχεδίου HELIOS 2006/07 Claudio Dondi

Transcript

1 Αρ. 4 Μάιος 2007 elearning Papers Κύριο Άρθρο Παρατηρώντας το φαινόµενο elearning Roberto Carneiro και Fabio Nascimbeni Άρθρα Παρατηρώντας το φαινόµενο elearning Roberto Carneiro και Fabio Nascimbeni Οι κρυφές πτυχές της καινοτόµου e-learning: µια πρώτη ανεπίσηµη παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης του σχεδίου HELIOS 2006/07 Claudio Dondi HELIOS: Αναπροσδιορίζοντας τα Εδάφη e-learning Claudio Delrio και Thomas Fischer Παρατηρώντας το φαινόµενο e-learning: Η περίπτωση της σχολικής εκπαίδευσης. Αναλύοντας τη µετασχηµατιστική καινοτοµία της e-learning Nikitas Kastis e-learning στη Βουλγαρία the State of the Art Daniela Tuparova και Georgi Tuparov Εφαρµογή µέσων on-line σε πανεπιστηµιακά εκ του σύνεγγυς περιβάλλοντα. Η άποψη των φοιτητών Linda J. Castañeda Quintero elearning Papers Η elearning Papers είναι µία έκδοση της elearningeuropa.info, της δικτυακής πύλης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προώθηση της χρήσης των ΤΠΕ στη δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση. Έκδοση και παραγωγή: P.A.U. Education, S.L. editorial@elearningeuropa.info ISSN Τα κείµενα που δηµοσιεύονται σε αυτή την περιοδική έκδοση, και εφ όσον δεν αναφέρεται το αντίθετο, υπόκεινται στην άδεια Creative Commons Αναφορά στον αρχικό δηµιουργό-μη εµπορική χρήση-όχι παράγωγα έργα 2.5. Η αντιγραφή, διανοµή και έκθεσή τους επιτρέπεται µόνο υπό τον όρον ότι αναφέρεται ο συγγραφέας και η ηλεκτρονική περιοδική έκδοση που τα δηµοσιεύει, δηλ. η elearning Papers. Απαγορεύεται η εµπορική χρήση και η δηµιουργία παραγώγων έργων. Μπορείτε να διαβάσετε την πλήρη άδεια εδώ

2 Κύριο Άρθρο: Παρατηρώντας το φαινόµενο elearning Όπως όλα τα «νέα» σύνθετα φαινόµενα, η e-learning έχει τραβήξει τις τελευταίες δεκαετίες τα βλέµµατα πολλών ενδιαφεροµένων από τον τοµέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης µε εντελώς οριζόντιο τρόπο. Επιπλέον, η χρήση οποιουδήποτε είδους ΤΠΕ στη µαθησιακή διαδικασία έχει βαφτιστεί µε πολλά ονόµατα, από e-learning έως τεχνολογικά βελτιωµένη µάθηση και αειφανής µάθηση. Έχουν ανακοινωθεί πολλές γενιές e-learning και έχουν γίνει πολλές προβλέψεις για το µέλλον της, από τις πιο αισιόδοξες έως τις πιο επιφυλακτικές. Παράλληλα, η όλο και µεγαλύτερη σηµασία της χρήσης των ΤΠΕ στη γενική Ε&Κ και η ευρεία αποδοχή ότι οι νέες τεχνολογίες έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τα συστήµατα µάθησης, έχουν στρέψει την προσοχή µας στη έλλειψη αξιόπιστων ποσοτικών και ποιοτικών πληροφοριών για το φαινόµενο e-learning. Κάτι που δεν θα πρέπει να µας εκπλήσσει, δεδοµένης της φύσης των δύο συστατικών στοιχείων του «µίγµατος e-learning»: ΤΠΕ, ένα από τα πλέον ταχέως µεταβαλλόµενα συστατικά στοιχεία της κοινωνίας µας, και εκπαίδευση, ένας τοµέας που υιοθετεί αλλαγές, µε βραδύ, ως γνωστό, ρυθµό. Στην πραγµατικότητα, και παρά το γεγονός ότι ορισµένοι οργανισµοί (Eurostat, Eurydice, ιεθνής Οργανισµός Ενέργειας - IEA, ΟΟΣΑ, Ευρωπαϊκό Σχολικό δίκτυο - ΕUN, Eurobarometer, και πολλά προγράµµατα της Ε.Ε.) συγκεντρώνουν, αναλύουν και παράγουν µε επαγγελµατικό τρόπο πληροφορίες για την e-learning, αυτό γίνεται, συνήθως, χρησιµοποιώντας διαφορετικές µεθοδολογίες που οδηγούν σε διαφορετικά αποτελέσµατα, όσον αφορά τη χρονική στιγµή, τη γεωγραφική κάλυψη και τους χρήστες-στόχο. Το ίκτυο MENON, από κοινού συντάκτης αυτού του τεύχους της έκδοσης elearning Papers, και τα µέλη του έχουν παρατηρήσει τα τελευταία 15 χρόνια τις αλλαγές που έχει επιφέρει η χρήση των ΤΠΕ στην Ε&Κ σύµφωνα µε εκτενείς προοπτικές και εστιάζοντας το ενδιαφέρον τους σε διαφορετικά θέµατα, προσπαθώντας όµως πάντα να αποτελούν συµπλήρωµα των υπαρχόντων ασκήσεων και να συµβάλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της e-learning στην Ευρώπη. Κατά παράδοξο τρόπο, τόσες πολλές ασκήσεις παρατήρησης (τα σχέδια ewatch, L-change, DELOS, HELIOS, POLE και LEONIE) έχουν οδηγήσει στο συµπέρασµα ότι το να παρατηρεί κανείς την e-learning σαν ένα συνεκτικό φαινόµενο µπορεί τελικά να είναι παραπλανητικό: όπως προκύπτει από την µέχρι τώρα πείρα µας, σήµερα υπάρχουν τουλάχιστον τόσες διαφορετικές µορφές e- Learning όσα είναι τα διαφορετικά υπο-συστήµατα µάθησης (σχολείο, ανώτερη εκπαίδευση, επαγγελµατική κατάρτιση, εταιρική επαγγελµατική ανάπτυξη, µάθηση ενηλίκων, µη θεσµοθετηµένη µάθηση) και οι απόψεις για τον κόσµο που είχαν οι υπεύθυνοι για την προώθηση και τη σχεδίαση συστηµάτων e-learning. Στα άρθρα αυτού του µήνα της έκδοσης elearning Papers, θα αναπτύξουµε αυτή την έννοια των διαφοροποιηµένων επιλογών e-learning, ξεκινώντας µε το άρθρο του Claudio Dondi από την κριτική ανάλυση των αλλαγών που επέρχονται σήµερα στα συστήµατα Ε&Κ και εξετάζοντας την εσωτερική καινοτοµία που επιφέρουν οι ΤΠΕ στη µάθηση, περνώντας µε το άρθρο του Claudio Delrio σε µία δοµική προσπάθεια ικανή να ορίσει διαφορετικά «εδάφη e-learning», στα οποία η αλλαγή επέρχεται µε διαφορετικούς ρυθµούς, και τελειώνοντας µε το άρθρο του Νικήτα Καστή µε µια µατιά στην e-learning στον τοµέα της σχολικής κοινότητας. Roberto Carneiro και Fabio Nascimbeni elearning Papers ISSN

3 Claudio Dondi SCIENTER, Ιταλία ενώ κατά το έτος 2000 η e-learning θεωρείτο η µοναδική µεγα-τάση για τα εκπαιδευτικά και εταιρικά συστήµατα, όπως προκύπτει από την πείρα µας αυτό δεν είναι αλήθεια. Αλλαγή στην E&Κ, πολιτική καινοτοµίας, τάσεις nfo/files/media/media Οι κρυφές πτυχές της καινοτόµου e- Learning: µια πρώτη ανεπίσηµη παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης του σχεδίου HELIOS 2006/07 Το άρθρο αποτελεί ανεπίσηµη παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης του HELIOS 2007, τελικής δηµοσίευσης του σχεδίου HELIOS, που θα παρουσιάσει τις βασικές εξελίξεις στον τοµέα της e-learning τα τελευταία δύο χρόνια στην Ευρώπη και θα κάνει απολογισµό των συζητήσεων γύρω από την καινοτοµία που συνδέεται µε τις ΤΠΕ στα συστήµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ειδικότερα, το άρθρο εξετάζει την παρούσα Ευρωπαϊκή δηµόσια συζήτηση για την e-learning, τη δια βίου εκπαίδευση και την καινοτοµία που επιφέρουν οι ΤΠΕ στα συστήµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης της Ε.Ε. Αναλύοντας πρώτα την κρίση που φαίνεται να περνά αυτή τη στιγµή η ίδια η έννοια της e-learning, ως προς την ορολογία και τις έννοιες, το άρθρο δηλώνει ότι, κατά περίεργο τρόπο, η πρακτική χρήσης ΤΠΕ στην υποστήριξη της µαθησιακής διαδικασίας φαίνεται να είναι πιο διαδεδοµένη και καλύτερα διαρθρωµένη παρά ποτέ. Επιπλέον, ενώ κατά το έτος 2000 η e-learning θεωρείτο η µοναδική µεγα-τάση για τα εκπαιδευτικά και εταιρικά συστήµατα, όπως προκύπτει από την πείρα µας αυτό δεν είναι αλήθεια. Στην πραγµατικότητα, ο σκοπός, τα παιδαγωγικά µοντέλα ή µάλλον η µαθησιακή κτήση η οργάνωση και οι οικονοµικές προϋποθέσεις της e- Learning είναι άκρως διαφοροποιηµένα, όχι µόνο ανάλογα µε τα µαθησιακά υπο-συστήµατα (σχολείο, ανώτερη εκπαίδευση, επαγγελµατική κατάρτιση, κλπ.), αλλά και ανάλογα µε τις αντιλήψεις των υπευθύνων για την προώθηση και τον σχεδιασµό συστηµάτων e-learning. Για να αντιληφθούµεκαλύτερα αυτά τα διαφορετικά είδη και διαφορετικές αντιλήψεις για την e-learning, πέραν του κλασικού διαχωρισµού της σε τοµείς, το HELIOS προτείνει την έννοια των Εδαφών e-learning. Πρόκειται για πρόσθετα επίπεδα διαφοροποίησης και διάρθρωσης του φαινοµένου «ΤΠΕ για µάθηση», ικανά να κατανοήσουν καλύτερα την παρούσα και µέλλουσα δυναµική της e-learning. Στη συνέχεια, ερευνάται η σχέση µεταξύ e-learning και καινοτοµίας στη µάθηση. Τα αποτελέσµατα του HELIOS δείχνουν ότι, εκτός από τις τάσεις και την προβολή της ορολογίας, ο «ιδανικός χώρος» για νέα e-learning δεν είναι εκεί όπου πρέπει να διανεµηθεί η παγιωµένη γνώση, αλλά µάλλον εκεί όπου αναπτύσσεται νέα γνώση, εκεί όπου πρόκειται να επιτευχθούν µε συµµετοχικό τρόπο οι κοινοί στόχοι για καινοτοµία. Ακολουθεί ο συλλογισµός γύρω από το πώς οραµατίζεται το HELIOS την e- Learning του 2010, και ειδικότερα γύρω από τους διαφορετικούς ρυθµούς αλλαγής στα διαφορετικά εδάφη e-learning. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ταχύτητα που παρατηρείται είναι υψηλότερη στα περιβάλλοντα µη θεσµοθετηµένης µάθησης, αυξηµένη στο εταιρικό περιβάλλον και µάλλον χαµηλή στην θεσµοθετηµένη εκπαίδευση και κατάρτιση. Ως γενικό συµπέρασµα, σύµφωνα µε τα ευρήµατα του παρατηρητηρίου του HELIOS, ο νέος χώρος για e-learning, ως καταλύτης της καινοτοµίας και βελτιωτής των µαθησιακών διαδικασιών της µη θεσµοθετηµένης µάθησης, απαιτεί µία εντελώς νέα πολιτική προσέγγισης, στην οποία οι σχεδιαστές στρατηγικών για την εκπαίδευση δεν θα είναι οι µόνοι, και ίσως ούτε καν οι κύριοι παράγοντες. Η µάθηση θα πρέπει να προωθείται όταν και όπου συµβαίνει: οι τοπικοί και περιφερειακοί σχεδιαστές στρατηγικών ανάπτυξης είναι σωστά τοποθετηµένοι ώστε να µπορούν να εφαρµόζουν εποικοδοµητικές πολιτικές από αυτή την άποψη. elearning Papers ISSN

4 Claudio Delrio SCIENTER, Ιταλία Thomas Fischer FIM- NewLearning, Γερµανία Αντί να εστιάζουµε το ενδιαφέρον µας στους µονής κατευθύνσεως νόµους της εξέλιξης, και να προσεγγίζουµε την e- Learning κατά τρόπο περιγραφικό και επαγωγικό, προσπαθώντας να αποµονώσουµε και να εντοπίσουµε συγκεκριµένους τοµείς e- Learning, θα πρέπει µάλλον να συλλάβουµε ένα πολυµορφικό φαινόµενο όπως η e-learning. Εδάφη e-learning, εξέλιξη, χαρτογράφηση, παρατήρηση nfo/files/media/media HELIOS: Αναπροσδιορίζοντας τα Εδάφη e- Learning Επί σειρά ετών, η εξέλιξη της βιοµηχανικής κοινωνίας παρουσιαζόταν ως αύξηση της λειτουργικής διαφοροποίησης στα διαφορετικά κοινωνικά στρώµατα. Σύµφωνα µε αυτό το υπόδειγµα, όσο περισσότερο αναπτύσσεται ένα κοινωνικό φαινόµενο, τόσο περισσότερο µετακινείται από µία µη διαφοροποιηµένη φύση προς τη διαφοροποίησή του, σε διαφορετικά κοινωνικά στρώµατα ή συστήµατα, µε διαφορετικές λειτουργίες σε κάθε ένα από αυτά. Έτσι, θα µπορούσε κάλλιστα να αληθεύει ότι η εξέλιξη της e-learning τα τελευταία χρόνια οφείλεται στη λειτουργική της διαφοροποίηση. Ωστόσο, δεν µπορεί να θεωρηθεί εκ προοιµίου αληθές ότι οι µόνοι διαχωρισµοί στην εξέλιξη της e-learning θα πρέπει να συνδέονται καθαρά µε τη λειτουργική διαφοροποίηση των κοινωνικών υποσυστηµάτων. Πολλοί άλλοι πιθανοί διαχωρισµοί (π.χ. ανά τοµέα, σκοπό και οµάδα-στόχο) παρουσιάζονται και συµβάλλουν στην αυξανόµενη διαφοροποίηση της e-learning. Επιπλέον, η τεχνολογία επιτρέπει την αύξηση του αριθµού των σεναρίων χρήσης. Η e-learning συνδέεται συχνά µε την µάθηση εκ του σύνεγγυς σε µικτές µορφές και µπορούν να αναγνωρισθούν συγκεκριµένες εξελίξεις e-learning σε κάθε χώρα. Αντί να εστιάζουµε το ενδιαφέρον µας στους µονής κατευθύνσεως νόµους της εξέλιξης, και να προσεγγίζουµε την e-learning κατά τρόπο περιγραφικό και επαγωγικό, προσπαθώντας να αποµονώσουµε και να εντοπίσουµε συγκεκριµένους τοµείς e-learning, θα πρέπει µάλλον να συλλάβουµε ένα πολυµορφικό φαινόµενο όπως η e-learning. Για το λόγο αυτό, το άρθρο µας παρουσιάζει τα επονοµαζόµενα «Εδάφη e- Learning», που δηµιουργήθηκαν από το κονσόρτσιουµ του σχεδίου HELIOS. Τα Εδάφη e-learning θεωρούνται χρήσιµα για πολλούς λόγους: - Βοηθούν να ξεπεράσουµε απόψεις γύρω από τις καθαρά λειτουργικές διαφοροποιήσεις της e-learning και της ανάπτυξής της. - Συµβάλλουν στο να ξεπεράσουµε τη διαµάχη γύρω από την εξαφάνιση ή την πλήρη ανάπτυξη της e-learning, µε το επιχείρηµα ότι η e-learning βρίσκεται σε διαφορετικά στάδια εξέλιξης στα διαφορετικά εδάφη. - Αποτελούν πλατφόρµα για διάλογο µεταξύ όσων εξασκούν το επάγγελµά τους στον τοµέα της e-learning και των υπευθύνων για τον σχεδιασµό πολιτικών, και αναµένεται να προσφέρουν θέµατα για έρευνα. - Υποστηρίζουν τη διαδικτυακή σύνδεση, τον συντονισµό και την ενοποίηση των τοµεακών, εξειδικευµένων και εθνικών παρατηρητηρίων και σχεδίων. - Προωθούν την «µάθηση από την ανταλλαγή εµπειριών», καθώς προτείνουν µια στροφή από τις συγκριτικές αξιολογήσεις προς τη στοχαστική και προσαρµοστική ανάλυση. - Συµβάλλουν εποµένως στην αναγνώριση και συλλογή σχετιζόµενων δεικτών για την ανάπτυξη και τον αντίκτυπο της e-learning µέσα σε κάθε έδαφος. - Τέλος, µπορούν να χρησιµοποιηθούν σαν οδηγός κατά τον σχεδιασµό της e-learning, ξεκινώντας από µια εδαφική και όχι αθροιστική θέση. elearning Papers ISSN

5 Νικήτας Καστής MENON Network λαµβάνοντας υπόψη τις απαιτούµενες αλλαγές που χαρακτηρίζουν τις συσχετίσεις µεταξύ της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην εκπαίδευση και των εκτός σχολείου εξελίξεων. Σχολεία, καινοτοµία nfo/files/media/media Παρατηρώντας το φαινόµενο e-learning: Η περίπτωση της σχολικής εκπαίδευσης. Αναλύοντας τη µετασχηµατιστική καινοτοµία της e-learning Τα τελευταία 25 χρόνια, ο σχολικός τοµέας έχει αποτελέσει έναν πολλά υποσχόµενο χώρο για την εφαρµογή δηµόσιων πολιτικών και χρηµατοδοτήσεων, καθώς και για το εµπορικό ενδιαφέρον για την αύξηση της διαθεσιµότητας των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Από τότε που τα ερωτήµατα αφορούσαν κυρίως τις ανάγκες πιλοτικών καινοτοµιών στη µαθησιακή διαδικασία, ο διεθνής λόγος για τον αντίκτυπο των ΤΠΕ στις επιδόσεις της σχολικής εκπαίδευσης έχει υιοθετήσει βαθµιαία µια πιο ώριµη και αποφασιστική προσέγγιση λαµβάνοντας υπόψη τις απαιτούµενες αλλαγές που χαρακτηρίζουν τις συσχετίσεις µεταξύ της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην εκπαίδευση και των εκτός σχολείου εξελίξεων. Αυτές οι συσχετίσεις έχουν επηρεαστεί ευρέως από την εισαγωγή των ΤΠΕ στην κοινωνία γενικά, υποδηλώνοντας µια ολιστική προσέγγιση της εξέλιξης στη µάθηση σε σχολικό επίπεδο όσον αφορά τα αποτελέσµατα της εκπαίδευσης και τον µακροχρόνιο αντίκτυπό της στην ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη. Μεγάλες δηµόσιες δαπάνες έχουν πραγµατοποιηθεί, υπό µορφή επιδοτήσεων για τον σχεδιασµό τελικών προϊόντων ή χρηµατοδότησης πιλοτικών προϊόντων (κυρίως off-line) τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Παρόλα αυτά, αν και δεν υπάρχουν καλά τεκµηριωµένες έρευνες για την απόδοση των δαπανών όσον αφορά την ποιότητα και την αποτελεσµατικότητα της µάθησης, φαίνεται ότι αυτές οι κατευθυνόµενες εφαρµογές περιεχοµένου έχουν τεθεί σε χρήση µόνο περιθωριακά στα σχολικά προγράµµατα σπουδών. Εν τω µεταξύ, οι αλλαγές των (επιχειρηµατικών) µοντέλων ψηφιακού περιεχοµένου, που προέκυψαν από τη συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών µε βάση το ιαδίκτυο, που έχει επιφέρει επανάσταση στις αγορές υπηρεσιών περιεχοµένου, υπονοµεύουν ακόµα περισσότερο το παραδοσιακό υπόδειγµα απόκτησης γνώσης στο σχολείο (από το απλό µοντέλο «ώθηση» µέχρι το µικτό µοντέλο «ώθηση-αίτηµα-ώθηση»). Αυτό σηµαίνει ότι η διαθεσιµότητα εξοπλισµού (υποδοµής) και η (ορισµένες φορές) αφθονία ψηφιακού περιεχοµένου υπό µορφή σχολικών βιβλίων (η πλάνη των «νέων» σχολικών βιβλίων στην ηλεκτρονική εποχή) δεν φαίνεται να επαρκούν για την προσφορά προηγµένων, εµπλουτισµένων και καινοτόµων εµπειριών, περιθωριοποιώντας έτσι οποιαδήποτε απόδοση από τις επενδύσεις. Εδώ εξετάζουµε τρεις διαστάσεις στρατηγικής εξέλιξης: τη διάσταση που σχετίζεται µε τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων (διαχείριση σχολείων), τη διάσταση που σχετίζεται µε το επίπεδο προσβασιµότητας σε σχέση µε την επίτευξη ενός προτύπου ποιότητας, και τέλος, τα αναδυόµενα πεδία για την επαγγελµατική εξέλιξη των δασκάλων και τη σηµασία της αλυσίδας περιεχοµένου (γνώση) που αντιβαίνει στον παραδοσιακό διαχωρισµό µεταξύ «δηµιουργού» και «καταναλωτή» της «γνώσης». elearning Papers ISSN

6 Daniela Tuparova Νοτιο- υτικό Πανεπιστήµιο, Βουλγαρία Georgi Tuparov Νοτιο- υτικό Πανεπιστήµιο, Βουλγαρία Τα τελευταία χρόνια της διαδικασίας για την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι συνθήκες για την εισαγωγή και την αποτελεσµατική χρήση της e-learning σε διαφορετικούς εκπαιδευτικούς φορείς βελτιώθηκαν σηµαντικά. Σχολείο, Πανεπιστήµιο, εφαρµογή, δάσκαλοι, στάσεις nfo/files/media/media e-learning στη Βουλγαρία the State of the Art Η µελέτη εξετάζει την µέχρι τώρα εξέλιξη και την παρούσα κατάσταση των θεµάτων που σχετίζονται µε την e-learning στη Βουλγαρία τα τελευταία χρόνια. Παρουσιάζει τα στατιστικά στοιχεία για το εκπαιδευτικό σύστηµα της χώρας, και αναλύει τους βασικούς καταλύτες για την ανάπτυξη σε αυτό το εκπαιδευτικό επίπεδο στη Βουλγαρία. Οι καταλύτες αυτοί είναι η συµµετοχή των εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων σε διεθνή σχέδια, τα µέτρα που παίρνει το κράτος για την επιτάχυνση της διαδικασίας εισαγωγής των τεχνολογιών της e-learning σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήµατος, και η ευχέρεια, η προθυµία και τα προβλήµατα του διδακτικού προσωπικού στην ανώτερη και τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Τα τελευταία χρόνια της διαδικασίας για την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι συνθήκες για την εισαγωγή και την αποτελεσµατική χρήση της e-learning σε διαφορετικούς εκπαιδευτικούς φορείς βελτιώθηκαν σηµαντικά. Οι βασικοί παράγοντες που επηρέασαν θετικά την βελτίωση των δεικτών ηλεκτρονικής εκπαίδευσης στη Βουλγαρία συνοψίζονται ως εξής: συµµετοχή των εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων σε πολλά διεθνή σχέδια, κυβερνητική πολιτική, πρωτοβουλίες Πανεπιστηµίων, εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων, ειδικοί, κάτοχοι των απαραίτητων προσόντων, στους τοµείς των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών, της παιδαγωγικής, της ψυχολογίας και σε άλλους τοµείς που, µε ενθουσιασµό, προσθέτουν αξία στην ανάπτυξη και τη διάδοση περιεχοµένου e-learning. υστυχώς, υπάρχουν προβλήµατα, όπως η έλλειψη επαρκούς περιεχοµένου e-learning, κυρίως στις Ανθρωπιστικές Επιστήµες, η έλλειψη προετοιµασίας και ευχέρειας των πανεπιστηµιακών λεκτόρων και των δασκάλων κατά τη χρήση τεχνολογιών e- Learning, µη διδακτική ευχέρεια των δασκάλων κατά τη χρήση τεχνολογιών e-learning, έλλειψη κανονιστικών ρυθµίσεων στα σχολεία και σε ορισµένα πανεπιστήµια που να παρακινούν τους δασκάλους και τους καθηγητές προκειµένου να αναπτύσσουν και να χρησιµοποιούν περιεχόµενο e-learning. Κατά την άποψή µας, για να ξεπεραστούν τα ανωτέρω προβλήµατα, θα πρέπει να εγκριθεί ένα ρυθµιστικό σύστηµα για την προώθηση, τον σχεδιασµό και την χρήση περιεχοµένου e- Learning σε όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα. Θα πρέπει να διαδοθούν οι ορθές πρακτικές, η χρήση του λογισµικού από ανοιχτές πηγές και των περιβαλλόντων e-learning για διεπαφή και επικοινωνία στη Βουλγαρική γλώσσα, θα πρέπει να γίνει από κοινού έρευνα για τα τεχνολογικά και διδακτικά θέµατα της e- Learning σε µεγαλύτερη κλίµακα, και να αυξηθεί η προσφορά των Πανεπιστηµίων για µεταπτυχιακά προγράµµατα για την e- Learning. elearning Papers ISSN

7 Linda J. Castañeda Quintero Educational Technology Research Group (GITE). Πανεπιστήµιο της Μούρθια, Ισπανία Η επικοινωνία on-line µεταξύ φοιτητών και καθηγητών γίνεται συνήθως µε το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο και όχι µε άλλα µέσα (φόρουµ, πίνακες ανακοινώσεων, κλπ.), και η µάθηση on-site δεν εκτιµάται αρκετά από κανένα από τα µέρη. Πανεπιστήµιο, ελαστική µάθηση, µέσα on-line, δάσκαλοι, στρατηγικές στα Ισπανικά info/files/media/media Εφαρµογή µέσων on-line σε πανεπιστηµιακά εκ του σύνεγγυς περιβάλλοντα. Η άποψη των φοιτητών Στο κείµενο αυτό, παρουσιάζουµε µια έκθεση αξιολόγησης του προγράµµατος Εικονικής Πανεπιστηµιούπολης που σχεδίασε το Πανεπιστήµιο της Μούρθια (Ισπανία). Το πρόγραµµα περιλαµβάνει τον σχεδιασµό, την παραγωγή και τη χρήση εκπαιδευτικών µέσων on-line στο πανεπιστηµιακό περιβάλλον µαθηµάτων τριών διαφορετικών σχολών (Χηµείας, Ιατρικής και Παιδαγωγικής), που αναπτύχθηκε σε ένα Σ Μ (σύστηµα διαχείρισης µάθησης) ιδιοκτησία του Πανεπιστηµίου αυτού, και ονοµάζεται SUMA. Η αξιολόγηση στοχεύει να διεισδύσει στο πρόγραµµα όσον αφορά την εφαρµογή εκπαιδευτικών εργαλείων ΤΠΕ στην ανώτερη εκπαίδευση και τα κίνητρα και τις στρατηγικές κατάρτισης του διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστήµιου. Η έκθεση περιέχει τις απόψεις των φοιτητών που συµµετείχαν στο πείραµα. Πρόκειται για δείγµα 243 φοιτητών από επτά διαφορετικά µαθήµατα, από το οποίο µάθαµε ότι: α) Οι φοιτητές δεν είναι έτοιµοι να χρησιµοποιήσουν νέα µέσα µάθησης µε αποτελεσµατικό τρόπο, και προτιµούν να εργάζονται µε απλά κείµενα. Ο ψηφιακός αλφαβητισµός των φοιτητών µας δεν επαρκεί για την πρόσβασή τους στη γνώση µε ψηφιακά µέσα. β) Η επικοινωνία on-line µεταξύ φοιτητών και καθηγητών γίνεται συνήθως µε το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο και όχι µε άλλα µέσα (φόρουµ, πίνακες ανακοινώσεων, κλπ.), και η µάθηση on-site δεν εκτιµάται αρκετά από κανένα από τα µέρη. γ) Οι φοιτητές αντιµετωπίζουν θετικά τις ΤΠΕ, χωρίς όµως να τους ενθουσιάζουν. δ) Η χρήση των υπολογιστών δεν αυξήθηκε µετά από αυτό το πείραµα, αλλά βελτιώθηκε η χρήση των εργαλείων ΤΠΕ. ε) Οι άνθρωποι στην ανώτερη εκπαίδευση καταλαβαίνουν ότι οι ΤΠΕ περιλαµβάνουν περισσότερα από ένα µαθησιακά µέσα, ένα µέσον εργασίας, και αποδίδουν ιδιαίτερη σηµασία στη δυνατότητα να εργάζονται µε αυτές τις τεχνολογίες στα πτυχιακά προγράµµατα. στ) Μία από τις σηµαντικότερες πηγές προβληµάτων όσον αφορά την εργασία on-line είναι η φύση και τα χαρακτηριστικά των Σ Μ που χρησιµοποιήθηκαν. Τέλος, µέσα από αυτή την έκθεση, καταλάβαµε ότι το πιο σηµαντικό στοιχείο, όταν πρόκειται για τη βελτίωση της εφαρµογής των ΤΠΕ στην ανώτερη εκπαίδευση, είναι η παιδαγωγική µεθοδολογία που χρησιµοποιείται στα µαθήµατα. Πρόκειται για ένα νέο όριο, που θα πρέπει να ερευνηθεί σε βάθος. elearning Papers ISSN