ΔΘΝΙΚΟ ΜΔΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΙΟ. Μεηαπηπρηαθή Δξγαζία. Βίηζαο Αλη. Κπξηάθνο

Transcript

1 ΔΘΝΙΚΟ ΜΔΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΙΟ Γηαηκεκαηηθφ Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ «ΤΣΗΜΑΣΑ ΑΤΣΟΜΑΣΙΜΟΤ» Μεηαπηπρηαθή Δξγαζία Βίηζαο Αλη. Κπξηάθνο Πηπρ/ρνο Πιεξνθνξηθήο & Σειεπηθνηλσληψλ Δ.Κ.Π.Α Δθαξκνγέο Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ζηνλ ηνκέα ησλ Μεηαθνξηθψλ Μέζσλ Δπηβιέπσλ: Γξ.- Μερ. Γ. Κνπινρέξεο Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Δ.Μ.Π Αζήλα, Απξίιηνο 2016

2 Πεξίιεςε Με ηελ είζνδν ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) ζηελ ζχγρξνλε θνηλσλία, δελ λννχληαη ζχγρξνλα κεηαθνξηθά κέζα ρσξίο ηελ χπαξμε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηερλνινγηψλ. Οη εθαξκνγέο ησλ ΣΠΔ ζην ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, έρνπλ αλαδείμεη ηε ιεηηνπξγηθφηεηαο θάλνληαο ηα πην αζθαιή θαη απνδνηηθά. ηελ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία ζπγθεληξψλνληαη νη εθαξκνγέο ησλ ΣΠΔ ζην ηνκέα ησλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ. Αξρηθά, εμεηάδνληαη νη εθαξκνγέο ηνπο ζηα ρεξζαία νδηθά δίθηπα δίλνληαο έκθαζε ζηνπο ηξφπνπο δηαρείξηζεο ηνπο θαη ζηελ ιεηηνπξγία ηφζν απηψλ φζν θαη ησλ νληνηήησλ πνπ ην απαξηίδνπλ. ηελ ζπλέρεηα αλαθέξνληαη νη κεραληζκνί δηαρείξηζεο θαη αζθαιείαο ζηηο ελαέξηεο κεηαθνξέο κε ηελ εθαξκνγή ηερλνινγηψλ θαη πξσηνθφιισλ πνπ εθαξκφδνληαη ζηνπο δηεζλείο αεξνιηκέλεο ζήκεξα. Δπίζεο, νη εθαξκνγέο ησλ ΣΠΔ εθαξκφδνληαη κε κεγάιε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ζηηο ζαιαζζηέο κεηαθνξέο. Πιεξνθνξηθά ζπζηήκαηα απηνκαηνπνηνχλ ηελ δηαδηθαζία ζηηο επηθνηλσλίεο ζηα ζαιάζζηα δίθηπα. Σα Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο (ΜΜΜ) είλαη έλα αθφκα πεδίν εθαξκνγήο ησλ ΣΠΔ. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθφξεζεο ηνπ επηβαηηθνχ θνηλνχ, ε απηνκαηνπνίεζε ζηελ ιεηηνπξγία ηνπ θνκίζηξνπ θαη ε αζθάιεηα ησλ επηβαηψλ είλαη κεξηθέο απφ ηηο εθαξκνγέο πνπ ζπλαληάκε ζήκεξα. Δπίζεο, κεγάιν εχξνο εθαξκνγήο ζπλαληάηαη ζηελ δηαρείξηζεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ησλ ελφπισλ δπλάκεσλ θαη ζηηο νδηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. πζηήκαηα αζθαιείαο, θαηαγξαθήο θαη αχμεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο έρνπλ αλαπηπρζεί κε ζθνπφ ηελ βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγηθφηεηάο ηνπο. Οη εθαξκνγέο ησλ ΣΠΔ έρνπλ ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο θαη πεξηβαιινληνινγηθέο επηπηψζεηο, βειηηψλνληαο ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε θαη κεηψλνληαο ηα πεξηηηά δξνκνιφγηα. Σέινο, ε Δζληθή ηξαηεγηθή πνπ εθαξκφδεηαη ζηελ Διιάδα έρεη ζαλ θχξην ζηφρν ηελ βειηίσζε ησλ Δπθπψλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ γηα ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ησλ νδηθψλ, ελαέξησλ θαη ζαιαζζηψλ δηθηχσλ κεηαθνξάο.

3 Abstract The entry of Informatics & Telecommunications Technologies (ITT) into modern society means the increase of transport systems. The ITT applications in transport, have highlighted the functionality by making most secure and efficient systems. In this thesis, collected the most used ITT applications in transport. Initially, considered at land roads, emphasizing the methods of management and activity of entities that compose. Then, reported the mechanisms of management and security in air transport. This mechanisms use technologies and protocols that applicable to international airports. Also, ITT applications applied in maritime transport with great efficiency. Information systems automate the process of communication in marine networks. The Public Transport (PT) is another ITT scope. Information systems for passengers, automation in the operation of the ticket and passenger safety are some of the applications that used today. Also, a large range of applications found in supply chain management of the armed forces and to road transport. Security and recording systems have been developed in order to improve their functionality. The applications of ITT have significant economic and environmental impacts, improve traffic and reducing unnecessary routes. Finally, the National Strategy in Greece has as main purpose the improvement of Intelligent Transport Systems for better organization of road, air and sea transport networks. 3

4 Πεξηερφκελα Πεξίιεςε... 2 Abstract Eηζαγσγή Δθαξκνγέο ζηα ζχγρξνλα νδηθά δίθηπα πζηήκαηα πξνζδηνξηζκνχ ζέζεο πζηήκαηα Καηακέηξεζεο Κπθινθνξηαθήο Κίλεζεο Δπηθνηλσλία νρήκαηνο Γπλακηθά Μνληέια Γηαρείξηζεο Κπθινθνξηαθήο Ρνήο πζηήκαηα Παξαθνινχζεζεο ιεηηνπξγίαο νρήκαηνο Κεληξηθή κνλάδα ειέγρνπ κεραλήο (Engine Control Unit - ΔCU) Ζιεθηξνληθφ ζχζηεκα ηξνθνδνζίαο θαπζίκνπ Fleet Manager χζηεκα ππνινγηζκνχ βάξνο θνξηίνπ KIMAX Tire Guard Trucks System (χζηεκα ειέγρνπ ειαζηηθψλ) χζηεκα Μέηξεζεο Καηαλάισζεο ECO (Consumption Measurement System) πζηήκαηα πινήγεζεο πζηήκαηα αζθάιεηαο νρήκαηνο πζηήκαηα νδηθήο αζθάιεηαο πζηήκαηα ιεηηνπξγίαο νρήκαηνο Απηφκαηνο πκπιέθηεο Ζιεθηξνληθά ειεγρφκελα ζπζηήκαηα ηεηξαδηεχζπλζεο χζηεκα αληηεκπινθήο ABS (ANTI LOCK BRAKING SYSTEM) Ζιεθηξνληθά ειεγρφκελε αλάξηεζε πζηήκαηα ειέγρνπ νιίζζεζεο ηξνρψλ Ζιεθηξνληθφ ζηαζεξνπνηεηηθφ ζχζηεκα ESP (Elekronische Stabilitats Programm) Ζιεθηξνληθφο έιεγρνο θξελψλ (EBD- Electronic Brake Distribution) χζηεκα ειεθηξνληθνχ ειέγρνπ ηεο ξνπήο ηνπ θηλεηήξα EBC (Engine Braking Control) Ζιεθηξνληθφο έιεγρνο ηνπ δηαθνξηθνχ (EDL - Electronic Differential Lock)

5 2.7.5 Ζιεθηξνληθφ ζχζηεκα άκεζνπ θξελαξίζκαηνο BAS (Brake Assist System) χζηεκα Διέγρνπ Δθθίλεζεο TCS (Traction Control System) Πίλαθαο ειέγρνπ Ζιεθηξνληθφ ζχζηεκα αεξφζαθνπ Ζιεθηξνληθά Διεγρφκελνο Κιηκαηηζκφο ( ECC- Electronic Climate Control) Αληηθιεπηηθά ζπζηήκαηα ( immobilizer) Google Car Δθαξκνγέο ζηηο ελαέξηεο κεηαθνξέο πζηήκαηα δηαρείξηζεο θαη παξαθνινχζεζεο αεξνδξνκίσλ GPS κε ρξήζε ςεθηαθήο επηθνηλσλίαο (DGPS- Differential Global Positioning System) Κιεηζηφ Κχθισκα Σειεφξαζεο (CCTV- Closed Circuit TeleVision) Δπεμεξγαζία εηθφλαο θαη ρξήζε θάκεξαο πγρψλεπζε δεδνκέλσλ κέζσ βίληεν (VSDF- Video Sensor Data Fusion) Ραληάξ γηα ηελ θίλεζε επηθαλείαο ( SMR- Surface Movement Radar ) χζηεκα πνιππιεχξηζεο (MS- Multilateration) Γηαρείξηζε Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο Έιεγρνο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο (ATC) Γηαρείξηζε Δλαέξηαο Υσξεηηθφηεηαο θαη Ρνήο Κπθινθνξίαο ( ATFCM) Λεηηνπξγηθά Σκήκαηα Δλαέξηνπ Υψξνπ (FAB) Γηαρείξηζε Δλαέξηνπ Υψξνπ Δπξσπατθφ ζχζηήκα λέαο γελεάο γηα ηε δηαρείξηζε ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο (SESAR) Δθαξκνγέο ζηε Ναπηηιία Ζ εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ζηελ Ναπηηιία Δθαξκνγέο ησλ ηερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ζηελ Ναπηηιία Σειεπηθνηλσλίεο ζηα Θαιάζζηα δίθηπα Δθνδηαζηηθέο αιπζίδεο Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Electronic Data Interchange (Ζιεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ). 66 5

6 4.2.5 χζηεκα δηαρείξηζεο ηεο Κπθινθνξίαο θαθψλ χζηεκα Γηαρείξηζεο ηφινπ Δθαξκνγέο ζηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο χζηεκα εληνπηζκνχ κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο πζηήκαηα Έμππλνπ Λεσθνξείνπ Απηφκαην ζχζηεκα ζπιινγήο θνκίζηξνπ (ΑΚ) πζηήκαηα Πιεξνθφξεζεο Δπηβαηηθνχ Κνηλνχ E- call Πιενλεθηήκαηα ηνπ e- call Δθαξκνγέο ζηνλ εθνδηαζκφ ησλ Δλφπισλ Γπλάκεσλ πζηήκαηα πιεξνθνξηθήο ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο Σερλνινγίεο e-logistics ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο Οη ηερλνινγίεο αλαγλψξηζεο θαη αλάθηεζεο δεδνκέλσλ ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο Δπθπή πζηήκαηα θαη πξάζηλεο ηερλνινγίεο Έμππλα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο Απηφκαηα δηφδηα Ζιεθηξνληθφ εκπφξην ζηηο κεηαθνξέο Δπθπέο θνξηίν θαη πξάζηλεο κεηαθνξέο Δπίδξαζε κεηαθνξηθψλ κέζσλ ζην πεξηβάιινλ θαη ε εθαξκνγή ηεο Σειεξγαζίαο Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ γηα ηελ ελέξγεηα θαη ην πεξηβάιινλ 97 8 Δθαξκνγέο ζηηο νδηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ Δπθπέο θνξηίν Δζληθή ηξαηεγηθή ηεο Διιάδαο γηα ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ Δπθπή ζπζηήκαηα κεηαθνξψλ Δζληθή ηξαηεγηθή Δπθπή ζπζηήκαηα γηα ελεξγεηαθή θαη πεξηβαιινληνινγηθή απνδνηηθφηεηα Καηεγνξηνπνίεζε Δπθπή πζηεκάησλ χλδεζε ησλ Δπθπή πζηεκάησλ ζηελ Δπξψπε Απνηειέζκαηα Δπθπή πζηεκάησλ γηα ηελ εγρψξηα θαηλνηνκία Δθαξκνζκέλε έξεπλα ζην ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ ζηελ Διιάδα

7 10.1 Πξφγξακκα see-its (Ζ πνξεία πξνο κηα νινθιεξσκέλε Δπξψπε: ε νδεγία ηεο Δ.Δ γηα ηελ δηαζεζηκφηεηα ησλ δεδνκέλσλ θπθινθνξίαο) Δπθπέο χζηεκα Γηαρείξηζεο Αζηηθήο Κηλεηηθφηεηαο ηεο Θεζζαινλίθεο Κηλεηή Δξεπλεηηθή Μνλάδα Κπθινθνξίαο- Πεξηβάιινληνο Κφκβνο Η.ΜΔΣ Γπλακηθφο Πξνζνκνησηήο Οδήγεζεο Ζιεθηξηθά ππνβνεζνχκελα πνδήιαηα θαη κνηνπνδήιαηα

8 1 Δηζαγσγή Σα πζηήκαηα Δπθπψλ Μεηαθνξψλ (ITS) είλαη πξνεγκέλεο εθαξκνγέο νη νπνίεο έρνπλ ζηφρν λα πξνζθέξνπλ θαηλνηφκεο ππεξεζίεο φζνλ αθνξά ζηνπο δηαθφξνπο ηξφπνπο κεηαθνξάο θαη ζηε δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο, λα επηηξέπνπλ ζηνπο δηάθνξνπο ρξήζηεο λα ελεκεξψλνληαη θαιχηεξα θαη λα θάλνπλ αζθαιέζηεξε, πην ζπληνληζκέλε θαη «επθπέζηεξε» ηε ρξήζε ησλ δηθηχσλ κεηαθνξψλ. Σα πζηήκαηα Δπθπψλ Μεηαθνξψλ (ITS) ζπλδπάδνπλ ηηο ηειεπηθνηλσλίεο θαη ηηο λέεο ηερλνινγίεο κε ηελ θπθινθνξηαθή ηερληθή θαη ην ζρεδηαζκφ ησλ κεηαθνξψλ γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ην ζρεδηαζκφ, ηε ιεηηνπξγία, ηε ζπληήξεζε θαη ηε δηαρείξηζε νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξψλ. Ζ εθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ επηθνηλσληψλ ζηηο κεηαθνξέο ζα ζπκβάιιεη επηπιένλ ζεκαληηθά ζηε βειηίσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ, ηεο απφδνζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ελεξγεηαθήο, ηεο αζθαιείαο ησλ κεηαθνξψλ ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο κεηαθνξάο επηθίλδπλσλ εκπνξεπκάησλ, ηεο δεκφζηαο αζθαιείαο, ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ επηβαηψλ θαη ησλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ, εμαζθαιίδνληαο ηαπηφρξνλα ηε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο θαη πςειφηεξα επίπεδα αληαγσληζηηθφηεηαο θαη απαζρφιεζεο. Γεληθά, σο επθπή ζπζηήκαηα ζηηο κεηαθνξέο (Intelligent Transport Systems - ITS) νξίδνπκε ηηο εθαξκνγέο πνπ έρνπλ ζηφρν: Να πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ζηνπο ηξφπνπο κεηαθνξάο θαη ηεο δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξηθήο ζπκθφξεζεο. Σελ ελεκέξσζε ζηνπο ρξήζηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην νδηθφ δίθηπν. Σελ αζθαιέζηεξε θαη πην ζπληνληζκέλε επθπή ρξήζε ησλ δηθηχσλ. Σνλ ζπλδπαζκφ ησλ ΣΠΔ γηα ην θαιχηεξν ζρεδηαζκφ, πξνγξακκαηηζκφ, ζπληήξεζε, δηαρείξηζε θαη ιεηηνπξγία ησλ νδηθψλ δηθηχσλ. ηε βειηίσζε ησλ επηδφζεσλ ηνπ πεξηβάιινληνο ρσξίο λα επεξεάδεηαη ε απφδνζε ηνπ δηθηχνπ. Σελ αζθάιεηα ησλ κεηαθνξψλ θαη ηελ αζθαιή κεηαθνξά επηθίλδπλσλ εκπνξεπκάησλ θαη ηαπηφρξνλα ηελ εμαζθάιηζε ηεο δεκφζηαο αζθάιεηαο πνπ πεξηιακβάλεη ηελ θίλεζε ησλ πνιηηψλ. 8

9 Σελ εμαζθάιηζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κέζα απφ ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ. Γηαθξίλνπκε ηα επθπή ζπζηήκαηα αλάινγα κε ηελ ρξήζε πνπ ιακβάλνπλ ζε δηάθνξεο κεηαθνξέο θαη ζε δηάθνξνπο ηνκείο. Πην ζπγθεθξηκέλα: Δθαξκνγέο ησλ επθπψλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξψλ ζηα νδηθά δίθηπα. Σα ζπζηήκαηα απηά αθνξνχλ ηελ δηαρείξηζε κεγάισλ Μεηαθνξηθψλ δηθηχσλ θαη θπξίσο νδηθψλ κε ζηφρν ηελ θαιχηεξε κεηαθίλεζε ησλ πνιηηψλ, ηελ αζθάιεηα ηνπο θαη ηελ εθαξκνγή ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ πιεξνθφξεζεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαηά ηελ θίλεζε ηνπο κέζα ζην δίθηπν. Πην ζπγθεθξηκέλα, παξαηεξνχκε: o πζηήκαηα ελεκέξσζεο ησλ νδεγψλ κε VMS. Σα VMS απνηεινχλ έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά ζπζηαηηθά ησλ επθπψλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξψλ θαζψο παξέρνπλ ηελ δπλαηφηεηα απεηθφληζεο δηαθνξεηηθψλ κελπκάησλ θεηκέλνπ, γξαθηθψλ κελπκάησλ, ζπκβφισλ θαη ζρεκάησλ, κε ζθνπφ ηελ έγθαηξε ελεκέξσζε ησλ νδεγψλ γηα ηηο ζπλζήθεο θπθινθνξίαο. Σα δεδνκέλα πνπ ζπιιέγνληαη απφ κεηξεηέο θπθινθνξίαο, θάκεξεο ή άιινπο αηζζεηήξεο θαηά κήθνο ησλ νδηθψλ αμφλσλ, αλαιχνληαη κε ηνλ θαηάιιειν ηξφπν ζε έλα θέληξν ειέγρνπ, θαη αθνινχζσο απνζηέιινληαη ηα αληίζηνηρα κελχκαηα πξνο απεηθφληζε ζηα VMS είηε κε ηε κνξθή γξαθηθψλ είηε κε ηε κνξθή θεηκέλνπ. o πζηήκαηα εληνπηζκνχ πξνβιήκαηνο θαη δηαρείξηζήο ηνπο. o πζηήκαηα ελεκέξσζεο νδεγψλ κέζα απφ ην θάζε φρεκα ζρεηηθά κε ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε. Ζ πιεξνθνξία ιακβάλεηαη απφ ηηο παξνρέο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ (αηζζεηήξεο, θάκεξεο θ.α) θαη απφ ην ζχζηεκα Γηαρείξηζεο ηνπ δηθηχνπ. Οη νδεγνί ελεκεξψλνληαη ζπλήζσο κέζα απφ ηηο θηλεηέο ηνπο ζπζθεπέο ή απφ ην ζχζηεκα ηνπ νρήκαηνο, αλ απηφ έρεη αλαπηπρζεί. o Τπεξεζίεο ελεκέξσζεο γηα ζεκεία αλεθνδηαζκνχ, ρψξν ζηάζκεπζεο θαη ηειεθσληθψλ ζηαζκψλ έθηαθηεο αλάγθεο. o Φεθηαθά θαη ειεθηξνληθά ζπζηήκαηα γηα ηελ παξαθνινχζεζε ησλ νξίσλ ηαρχηεηαο θαη παξαβίαζεο ηεο Λσξίδαο έθηαθηεο αλάγθεο. o πζηήκαηα γηα ηελ αζθάιεηα ησλ νδεγψλ ζηελ εκθάληζε αηπρήκαηνο. o Ζιεθηξνληθά Γηφδηα, κε ηελ απηνκαηνπνίεζε ηεο πιεξσκήο κε ηελ εθαξκνγή πνκπνδέθηε θαηά ηε ζηηγκή πξνζέιεπζεο ηνπ νρήκαηνο. o πζηήκαηα ππνβνήζεζεο ηνπ νρήκαηνο (απηφκαηνο πηιφηνο, parktronic) 9

10 Δθαξκνγέο ησλ επθπή ζπζηεκάησλ κεηαθνξψλ ζηα αζηηθά θαη ζηα ππεξαζηηθά δίθηπα. Ζ εθαξκνγέο ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ έγθεηηαη ζηε δηαρείξηζε ησλ νδηθψλ δηθηχσλ, πνπ αλαθεξζήθακε πξνεγνπκέλσο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο κέζα ζηηο πφιεηο. Ζ πξνζπάζεηα έρεη επηθεληξσζεί ζηελ ελνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ θαη ζηελ δεκηνπξγία ζχλζεησλ πξνγξακκάησλ γηα ηελ ζπλεξγαζία ησλ πνιιψλ θνξέσλ. Παξαηεξνχκε: o πζηήκαηα VMS. Οη Πηλαθίδεο κεηαβιεηψλ κελπκάησλ (V.M.S.: Variable message signs) απνηεινχλ έλα απφ ηα ζπζηήκαηα πιεξνθφξεζεο παξά ηελ νδφ,ηκήκα ηνπ γεληθφηεξνπ ζπλφινπ ησλ Έμππλσλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ. Οη Πηλαθίδεο κεηαβιεηψλ κελπκάησλ ηνπνζεηνχληαη επί ηεο ππνδνκήο θαη κπνξεί λα παξέρνπλ πιήζνο πιεξνθνξίεο, ζε πεξηπηψζεηο αηπρήκαηνο, θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο θαη θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ, πνπ απεπζχλνληαη ζηνπο νδεγνχο κπνξνχλ, αθφκα, λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη ζε εθζηξαηείεο ελεκέξσζεο ησλ νδεγψλ θαη ηνπ θνηλνχ ελ γέλεη. Δηθφλα 7-1 χζηεκα VMS o o o πζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο κε ηε ρξήζε ζεκαηνδνηψλ πνπ δίλνπλ πξνηεξαηφηεηα ζηα Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο. πζηήκαηα ειέγρνπ ζεκαηνδφηεζεο Δλνπνηεκέλα ζπζηήκαηα πιεξσκήο εηζηηεξίσλ ΜΜΜ ή άιισλ ππεξεζηψλ πρ. γηα ζηάζκεπζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πιεξνθφξεζε γηα δηαζέζηκεο 10

11 o ζέζεηο ζε parking ή/θαη ηελ πξφηαζε γηα ελαιιαθηηθά parking ζε πεξίπησζε κε δηαζεζηκφηεηαο ζέζεσλ. πζηήκαηα ππνβνήζεζεο ηεο νδήγεζεο εληφο ηνπ νρήκαηνο (πρ. απηφκαηε πξνζαξκνγή πνξείαο / ηαρχηεηαο, πξνεηδνπνίεζε θαηά ηελ αιιαγή ισξίδαο, ζχζηεκα ειέγρνπ ηεο ζπγθέληξσζεο αιθνφι ζην αίκα θηι.) Δθαξκνγέο ησλ επθπψλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξψλ ζε Δζληθφ θαη Δπξσπατθφ επίπεδν. Όπσο αλαθέξεη θαη ην φλνκα πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ βειηίσζε ησλ νδηθψλ κεηαθνξψλ ζε Δπξσπατθφ επίπεδν εθαξκφδνληαο ηηο αληίζηνηρεο θνηλέο πνιηηηθέο. Παξαηεξνχκε: o Δλνπνίεζε ζπζηεκάησλ πιεξσκήο θαη εηζηηεξίσλ. o Δλνπνίεζε ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο θπθινθνξίαο & αληαιιαγή πιεξνθνξίαο γηα ηνλ έιεγρν ηεο θπθινθνξίαο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. o Δλνπνίεζε ειεθηξνληθψλ δηνδίσλ. o Δζληθέο βάζεηο δεδνκέλσλ πιεξνθνξίαο γηα κεηαθνξέο θαη θπθινθνξία. o Έξγα δηαρείξηζεο θπθινθνξίαο, πιεξνθφξεζεο επηβαηψλ θαη εηζηηεξίσλ γηα ηνλ ΟΔ. o Οινθιεξσκέλα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο εκπνξεπκάησλ ζε ιηκάληα θαη θέληξα κεηαθνξψλ. 11

12 2 Δθαξκνγέο ζηα ζχγρξνλα νδηθά δίθηπα ην ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην γίλεηαη κία αλαθνξά ζηηο εθαξκνγέο ησλ ηερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ φπσο απηέο εληνπίδνληαη ζηα ρεξζαία δίθηπα κεηαθνξψλ. 2.1 πζηήκαηα πξνζδηνξηζκνχ ζέζεο Σα ζπζηήκαηα πξνζδηνξηζκνχ ζέζεο απνηεινχλ ηε βαζηθή ηερλνινγία ζηελ πξνζπάζεηα ζσζηνχ πξνγξακκαηηζκνχ ησλ δξνκνινγίσλ ησλ νρεκάησλ, ζηνλ έγθαηξν θαη έγθπξν πξνζδηνξηζκφ ησλ εκπνξεπκάησλ θαη ησλ νρεκάησλ, ζηε δηαξθή ελεκέξσζε ησλ πειαηψλ ησλ εηαηξεηψλ κεηαθνξψλ γηα ην ζηάδην ηεο κεηαθνξάο θαη γηα ηελ ιήςε απνθάζεσλ ζε πεξηπηψζεηο εθηάθησλ αλαγθψλ πξνθεηκέλνπ λα πξνζηαηεπζεί ην εκπφξεπκα ή λα ζρεδηαζζεί ελαιιαθηηθή δηαδξνκή γηα ην φρεκα. Σα ζπζηήκαηα πξνζδηνξηζκνχ ζέζεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζπλεξγάδνληαη κε ηα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ Geographical Information Systems (GIS). Σν πην δηαδεδνκέλν ζχζηεκα πιεξνθνξηψλ είλαη ην GPS. Σν GPS είλαη έλα ζχζηεκα πνπ απνηειείηαη απφ 36 δνξπθφξνπο πνπ βξίζθνληαη ζε ηξνρηά ζην δηάζηεκα, ζε απφζηαζε 11 ρηιηάδσλ λαπηηθψλ κηιίσλ απφ ηε γε θαη θηλνχληαη ζε 6 δηαθνξεηηθέο ηξνρηέο. Οη δνξπθφξνη απηνί βξίζθνληαη δηαξθψο ζε θίλεζε, θάλνληαο 2 πιήξεηο πεξηθνξέο γχξσ απφ ηε γε ζε ιηγφηεξν απφ 24 ψξεο. Αλ ην ππνινγίζνπκε κε καζεκαηηθά ζα δνχκε φηη ε ηαρχηεηά ηνπο θηάλεη ηα 1,8 κίιηα ην δεπηεξφιεπην ή 2896 κέηξα ην δεπηεξφιεπην. Πην αλαιπηηθά ην GPS (Global Positioning System) είλαη έλα ζχζηεκα πινήγεζεο πνπ βαζίδεηαη ζε ζήκαηα πνπ εθπέκπνληαη απφ έλα δίθηπν δνξπθφξσλ πνπ βξίζθνληαη ζε ηξνρηά γχξσ απφ ηε γε. Ζ κεηάδνζε απφ θάζε δνξπθφξν πιεξνθνξηψλ γηα ηελ αθξηβή ψξα θαη ζέζε ηνπ, επηηξέπεη ζε έλαλ θαηάιιειν δέθηε (ζπζθεπή GPS) λα ππνινγίζεη κε ηξηγσληζκφ ηε δηθή ηνπ ζέζε, ε νπνία εκθαλίδεηαη ζηελ νζφλε ηνπ εθθξαζκέλε ζε ζπληεηαγκέλεο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ γεσδαηηηθνχ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο (πξνεπηιεγκέλν ην WGS 84). Σν δίθηπν δνξπθφξσλ πνπ αλαγλσξίδνπλ νη ζπζθεπέο ηνπ εκπνξίνπ έρεη ηεζεί ζε ηξνρηά απφ ηηο Τπεξεζίεο Άκπλαο ησλ ΖΠΑ θαη ιέγεηαη NAVSTAR (ππάξρεη θαη αληίζηνηρν ξσζηθφ δίθηπν). Σν ελ ρξήζεη GPS δίθηπν εθπέκπεη ζε δχν ζπρλφηεηεο, απφ ηηο νπνίεο ε κία ρξεζηκνπνηείηαη κφλν γηα ζηξαηησηηθνχο ζθνπνχο, ελψ ε δεχηεξε, πνπ είλαη αλνηρηή ζε θνηλή ρξήζε, παξέρεη κεησκέλε αθξίβεηα. Τπάξρνπλ δηαθφξσλ ηχπσλ δέθηεο δνξπθνξηθψλ ζεκάησλ ηνπ GPS, πνπ εμππεξεηνχλ δηαθνξεηηθέο εθαξκνγέο θαη απαηηήζεηο αθξίβεηαο. 12

13 Δηθφλα 2-1 χζηεκα Πξνζδηνξηζκνχ Θέζεο 2.2 πζηήκαηα Καηακέηξεζεο Κπθινθνξηαθήο Κίλεζεο Σν χζηεκα Καηακέηξεζεο Κπθινθνξίαο (Traffic Measurement System), είλαη έλαο ζπλδπαζκφο ηνπ Αληρλεπηή Ορεκάησλ «Canoga» ηεο εηαηξείαο 3M θαη ηνπ Λνγηζκηθνχ Πξνγξάκκαηνο ηεο εηαηξείαο Ortana Ltd. Σν ζχζηεκα απηφ ζπιιέγεη θπθινθνξηαθέο πιεξνθνξίεο απφ θάζε ισξίδα θπθινθνξίαο ηνπ δξφκνπ ζηνλ νπνίν εθαξκφδεηαη. Σα δεδνκέλα θπθινθνξίαο, φπσο ν αξηζκφο θαη ε ηαρχηεηα ησλ δηεξρνκέλσλ νρεκάησλ, ε ηαμηλφκεζή ηνπο θαη ε θαηάιεςε ρψξνπ ησλ νρεκάησλ απηψλ θαζψο θαη ε εκεξνκελία, θαηαγξάθνληαη θαη απνζηέιινληαη ζηα θέληξα ειέγρνπ. Σα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη: Δγθαηάζηαζε θάησ απφ ην νδφζηξσκα- δελ απαηηνχληαη ππνδνκέο ζηελ επηθάλεηα ηνπ νδνζηξψκαηνο. Τςειή αθξίβεηα ζηελ αλίρλεπζε νρεκάησλ - ηαμηλφκεζε νρεκάησλ ζε 8 (νθηψ) δηαθνξεηηθέο ηάμεηο (ηάμε νρεκάησλ: κέγεζνο θαη ζρήκα νρήκαηνο). Παξαθνινχζεζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ηεο θπθινθνξηαθήο δξαζηεξηφηεηαο αθφκα θαη απφ απνκαθξπζκέλεο ηνπνζεζίεο. Τςειή αμηνπηζηία % αθξίβεηα ζηελ θαηακέηξεζε (γηα βξφρν δηαζηάζεσλ 1.83m x 1.83m), 95% αθξίβεηα ζηελ θαηακέηξεζε ηεο ηαρχηεηαο, 90% αθξίβεηα ζηελ ηαμηλφκεζε. Ακεηάβιεηε, ζπλερήο θαη αθξηβήο αλίρλεπζε ησλ νρεκάησλ. πλδπαζκφο θπθινθνξηαθψλ θαηακεηξήζεσλ θαη θαηάιεςεο ρψξνπ. Μεγάιε αλζεθηηθφηεηα - πξνζηαζία απφ βαξηά θπθινθνξία θαη πεξηβαιινληηθέο επηδξάζεηο. 13

14 Αμηφπηζηεο δηαγλψζεηο θαη ηθαλφηεηα κεηαθνξάο δεδνκέλσλ ζε απνκαθξπζκέλα θέληξα ειέγρνπ. Δηθφλα 2-2 χζηεκα Καηακέηξεζεο Κπθινθνξηαθήο Κίλεζεο 2.3 Δπηθνηλσλία νρήκαηνο εκαληηθφ κέξνο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ κεηαθνξψλ απνηειεί ε ζσζηή πιεξνθφξεζε πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλεκπφδηζηε επηθνηλσλία. Σα ζπζηήκαηα πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ζήκεξα εθκεηαιιεχνληαη ηελ ηερλνινγία άιισλ εθαξκνγψλ ζηελ θαζεκεξηλή δσή. ηφρνο είλαη ε εχξεζε ηνπ θαιχηεξνπ θαη ηαπηφρξνλα θζελφηεξνπ ηξφπνπ επηθνηλσλίαο. Σα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ ηα ξαδηνθχκαηα γηα ηε κεηαθνξά ηεο πιεξνθνξίαο πνπ κπνξεί λα έρεη θαη ηελ κνξθή ήρνπ ή εηθφλαο. Οη ξάδην αζχξκαηνη απνηεινχλ είηε εθεδξηθφ κέζν επηθνηλσλίαο γηα ηνπο νδεγνχο ησλ νρεκάησλ είηε κέζν γηα ηελ επηθνηλσλία κε νρήκαηα άιιεο θαηεγνξίαο πνπ βξίζθνληαη ζε κηθξή εκβέιεηα απφ απηνχο. Σν βαζηθφηεξν κεηνλέθηεκα ησλ ξαδηναζπξκάησλ ήηαλ ηα πνιιά θαη ζεκαληηθά θελά αζθαιείαο πνπ είραλ ζηηο επηθνηλσλίεο ηνπο. Ο νπνηνζδήπνηε κπνξνχζε λα αθνχζεη ηε ζπλνκηιία δχν νδεγψλ αξθεί λα ζπγρξνληδφηαλ ζην ζσζηή ξαδηνζπρλφηεηα. Άξα είλαη θαηαλνεηφ φηη ην γεγνλφο απηφ δεκηνχξγεζε πξνβιήκαηα γηα ηελ αθέξαηε θαη αζθαιή κεηαθνξά ησλ εκπνξεπκάησλ. Δπηπιένλ, κεγάιν πξφβιεκα απνηειεί θαη ε εκβέιεηα πνπ είραλ, θάλνληαο πνιιέο θνξέο ηελ επηθνηλσλία ηνπ θέληξνπ ηεο επηρείξεζεο κε ην φρεκα αδχλαηε. Σέινο, παξαηεξνχληαλ φηη απαηηνχζαλ ρψξνπο ρσξίο εκπφδηα γηα λα ιεηηνπξγήζνπλ ζσζηά. ήκεξα κε ηελ εθαξκνγή ηεο ηειεκαηηθήο εμαιείθνληαη ηα παξαθάησ πξνβιήκαηα θαη νη ζχγρξνλεο εθαξκνγέο επηθνηλσλίαο 14

15 ρξεζηκνπνηνχλ πξσηφθνιια επηθνηλσλίαο κε πεξηζζφηεξε αζθάιεηα, ηζρχ, εκβέιεηα θαη αμηνπηζηία. Μεξηθά απφ απηά είλαη: WAP: Σν Wireless Application Protocol (WAP) είλαη κηα αλνηθηή, παγθφζκηα εθαξκνγή πνπ εμνπζηνδνηεί ηνπο ρξήζηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο κε ηηο αζχξκαηεο ζπζθεπέο ηνπο λα έρνπλ πξφζβαζε εχθνια θαη άκεζα ζην εηδηθά δηακνξθσκέλν γηα θηλεηά ηειέθσλα Γηαδίθηπν ιακβάλνληαο πιεξνθνξίεο θαη ππεξεζίεο. GPRS: Σν «γεληθφ παθέην ξαδηνθσληθψλ ππεξεζηψλ» (GPRS-General Package Radio Services) είλαη κία κε θσλεηηθή ππεξεζία πξνζηηζέκελεο αμίαο πνπ επηηξέπεη ζηηο πιεξνθνξίεο λα ζηαιζνχλ θαη λα παξαιεθζνχλ κέζσ ελφο δίθηπν θηλεηψλ ηειεθψλσλ. πκπιεξψλεη ηα Circuit Switched Data θαη ηε ζχληνκε ππεξεζία κελπκάησλ SMS. Σν GPRS δελ ζπζρεηίδεηαη κε ην GPS. Σν Global System for Mobile communications (Παγθφζκην χζηεκα Κηλεηψλ Δπηθνηλσληψλ), ζπληκ. GSM είλαη έλα θνηλφ Δπξσπατθφ ςεθηαθφ ζχζηεκα θηλεηήο ηειεθσλίαο. Σν GSM είλαη έλα θπςεινεηδέο ςεθηαθφ ζχζηεκα θηλεηήο ηειεθσλίαο δεχηεξεο γεληάο (2G). TDMA: Δίλαη κηα ηερλνινγία γηα ηελ παξάδνζε ηεο ςεθηαθήο αζχξκαηεο ππεξεζίαο πνπ ρξεζηκνπνηεί ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ηνπ timedivision (TDM). Ζ ηερλνινγία TDMA ιεηηνπξγεί κε ηε δηαίξεζε κηαο ξαδηνζπρλφηεηαο ζε ρξνληθέο απιαθψζεηο θαη έπεηηα ηε δηάζεζε ησλ απιαθψζεσλ ζηηο πνιιαπιέο θιήζεηο. Καη' απηφ ηνλ ηξφπν, κηα εληαία ζπρλφηεηα κπνξεί λα ππνζηεξίμεη ηα πνιιαπιάζηα, ηαπηφρξνλα θαλάιηα ζηνηρείσλ. Ζ TDMA ρξεζηκνπνηείηαη απφ ην ςεθηαθφ θπςεινεηδέο ζχζηεκα GSM. UMTS: πξνέξρεηαη απφ ηα αξρηθά ησλ ιέμεσλ "Universal Mobile Telecommunications System" (Παγθφζκην χζηεκα Κηλεηψλ Σειεπηθνηλσληψλ). Πξφθεηηαη γηα ηελ εμέιημε ζε ζρέζε κε ηελ ρσξεηηθφηεηα, ηελ ηαρχηεηα κεηάδνζεο ησλ δεδνκέλσλ θαη ηελ χπαξμε λέσλ ππεξεζηψλ, ησλ θηλεηψλ δηθηχσλ δεχηεξεο γεληάο. ήκεξα, πεξηζζφηεξα απφ εμήληα 3G/UMTS δίθηπα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ WCDMA ηερλνινγία ιεηηνπξγνχλ ζε 25 ρψξεο. FAP: Σν FAP (πξσηφθνιιν εθαξκνγήο ζηφινπ Fleet Application Protocol) είλαη κηα αλνηθηή δηεπαθή γηα ηηο εηαηξείεο ζρεηηθά κε εθαξκνγέο δηαρείξηζεο ηνπ ζηφινπ ησλ νρεκάησλ κε δπλαηφηεηα επέθηαζεο ησλ ιχζεσλ γηα ηνπο «δηαρεηξηζηέο» ηνπ ζηφινπ. Σν FAP αλαπηχρζεθε αξρηθά απφ ηηο εηαηξείεο MANNESMANN AUTOCOM θαη PTV. Σν firewire: Σν FireWire είλαη έθδνζε ηεο Apple Computer s γηα λέα πξφηππα φπσο ην IEEE ην νπνίν είλαη ην θεληξηθφ ηκήκα ηνπ ππνινγηζηή απφ φπνπ 15

16 κνηξάδνληαη νη ιεηηνπξγίεο ζηα πεξηθεξεηαθά ηκήκαηα, γηα λα ζπλδέζεη ηηο ζπζθεπέο κε έλαλ πξνζσπηθφ ππνινγηζηή. Σν mobile edi πνπ είλαη έλα πξσηφθνιιν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ππνβνιή θαηάιιεισλ πξνηχπσλ γηα λα θαιχςνπλ ην κε ζηαζεξφ κέξνο ησλ πιεξνθνξηψλ γηα ηηο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο. Δηθφλα 2-3 Αζχξκαηεο Σερλνινγίεο Δπηθνηλσλίαο 2.4 Γπλακηθά Μνληέια Γηαρείξηζεο Κπθινθνξηαθήο Ρνήο Σα κνληέια Γπλακηθήο Καηαλνκήο Κπθινθνξίαο (Dynamic Traffic Assignment DTA) ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ εθηίκεζε θαη ηε πξφβιεςε ησλ ρξνληθά κεηαβαιιφκελσλ ζπλζεθψλ ελφο δηθηχνπ, απφ ηελ θαηαγξαθή ηεο ξνήο ηεο θπθινθνξίαο θαη ηελ επηινγή δηαδξνκήο ηνπ ρξήζηε. Ζ αλάπηπμε ησλ δπλακηθψλ κνληέισλ θπθινθνξηαθήο ξνήο (DTA) δηεπξχλεη νπζηαζηηθά ην πεδίν εθαξκνγήο ησλ θπθινθνξηαθψλ κειεηψλ θαη γεθπξψλεη ηηο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπ θπθινθνξηαθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο. Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ κνληέισλ (DTA) είλαη φηη παξάγνπλ ηελ ρψξν ρξνληθή ηξνρηά ηνπ θάζε νρήκαηνο απφ ηελ πξνέιεπζε κέρξη ηνλ πξννξηζκφ ηνπ. Κάζε ηξνρηά νρήκαηνο πεξηιακβάλεη ηελ ψξα αλαρψξεζεο απφ ηελ αθεηεξία, ηελ ψξα άθημεο ζηνλ ηφπν πξννξηζκνχ, ηελ πνξεία πνπ επέιεμε ην φρεκα θαη ηε ζέζε ηνπ νρήκαηνο αλά πάζα ζηηγκή γηα απηή ηελ πνξεία. Έλα πξφηππν DTA κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί είηε γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ πξνγξακκάησλ ζεκαηνδφηεζεο, είηε γηα ηελ δηαρείξηζε ζπκβάλησλ, είηε γηα ηηο αιιαγέο ζηελ ρσξεηηθφηεηα ησλ ππαξρφλησλ νδψλ, είηε γηα ηελ πξνζζήθε ελφο λένπ ζπλδέζκνπ ζην δίθηπν. Δπηπιένλ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηινγψλ δηαδξνκψλ βαζηζκέλσλ ζηηο πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνληαη ζηνπο νδεγνχο, εηδηθά ζηελ δηαρείξηζε ζπκβάλησλ. 16

17 Δηθφλα 2-4 Παξαζπξηθή Δθαξκνγή DTA 2.5 πζηήκαηα Παξαθνινχζεζεο ιεηηνπξγίαο νρήκαηνο Οη πεξηζζφηεξεο ζπζθεπέο πάλσ ζε έλα φρεκα ρσξίδνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο. Ζ πξψηε αθνξά ηηο ζπζθεπέο πνπ εθηεινχλ κηα ελέξγεηα απφ κφλεο ηνπο θαη ε δεχηεξε αθνξά ηηο ζπζθεπέο πνπ ζπγθεληξψλνπλ πνιιέο ιεηηνπξγίεο ηαπηφρξνλα. Οη ζπζθεπέο παξαθνινπζνχλ δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ θπθιψκαηα θαη κεραληζκνχο ηνπ ζπζηήκαηνο. Ζ παξαθνινχζεζε ηνπο αθνξά: Σε ιεηηνπξγία ηνπ θηλεηήξα Σν ζχζηεκα κεηάδνζεο γηα ηε θίλεζε Σν ζχζηεκα πέδεζεο Σα ζπζηήκαηα θξελαξίζκαηνο Σα βαζηθά ζηνηρεία αζθαιείαο Παξαθάησ αλαθέξνληαη κεξηθά ζπζηήκαηα παξαθνινχζεζεο γηα ηηο νδηθέο κεηαθνξέο Κεληξηθή κνλάδα ειέγρνπ κεραλήο (Engine Control Unit - ΔCU) Οη φξνη Μνλάδα Διέγρνπ Κηλεηήξα (Engine Control Unit / ΔCU), ή Κεληξηθή Ζιεθηξνληθή Μνλάδα Διέγρνπ, είλαη δπν απφ ηηο πνιιέο νλνκαζίεο νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ εγθέθαιν απηνθηλήηνπ, φπσο έρεη επηθξαηήζεη λα νλνκάδεηαη απφ ηνπο ηερληθνχο νρεκάησλ. Πξφθεηηαη γηα νινθιεξσκέλε κνλάδα ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή νη νπνία, ζηα ζχγρξνλα απηνθίλεηα θαη θνξηεγά, ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ έιεγρν φισλ ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο αιιά θαη άιισλ ππνζπζηεκάησλ ηνπ νρήκαηνο. Πνιιέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο, αιιά φρη κφλν, ησλ απηνθηλήησλ ειέγρνληαη απφ ηνπο εγθεθάινπο (κηθξνυπνινγηζηέο, θνκπηνχηεξ 17

18 θ.α.). Καηά βάζε ν εγθέθαινο απηνθηλήηνπ είλαη έλαο ππνινγηζηήο κε ηελ κφλε δηαθνξά, φηη είλαη πνιχ κηθξφο ζε κέγεζνο. Σν κέγεζνο ηνπο ζα ιέγακε φηη είλαη ζρεδφλ ίδην κε έλα ηφκν κηαο εγθπθινπαίδεηαο θαη ραξαθηεξίδνληαη σο "καχξα θνπηηά". Ζ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο πεξηέρεηαη ζε έλα νινθιεξσκέλν θχθισκα (IC), θαη νλνκάδεηαη κηθξνεπεμεξγαζηήο. Ο κηθξνεπεμεξγαζηήο ιεηηνπξγεί κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ δέρεηαη θαη ζαλ επφκελν βήκα είλαη λα απνθαζίζεη ηη λα ηηο θάλεη θαη πψο λα ηηο αμηνπνηήζεη. Βέβαηα ζηνλ εγθέθαιν εθηφο απφ ηελ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο ππάξρνπλ θαη άιια ηκήκαηα ηα νπνία σο ζηφρν έρνπλ λα ππνζηεξίδνπλ ηνλ επεμεξγαζηή. Σα θχξηα κέξε ηεο θεληξηθήο κνλάδαο επεμεξγαζίαο είλαη: Οη θαηαρσξεηέο (registers) πνπ πεξηιακβάλνπλ ηνλ accumulator (θαηαρσξεηή ζπζζψξεπζεο δεδνκέλσλ), ην κεηξεηή δεδνκέλσλ (data counter), κεηξεηή πξνγξακκάησλ (program counter), θαη ηνλ register νδεγηψλ. Ζ αξηζκεηηθή ινγηθή κνλάδα (ALU - Arithmetic Logic Unit) εθηειεί ηηο αξηζκεηηθέο θαη ινγηθέο ιεηηνπξγίεο. θνπφο ηνπ εγθεθάινπ είλαη λα ειέγρεη ηηο πιεξνθνξίεο θαη λα ηηο επεμεξγάδεηαη. Οη πιεξνθνξίεο εηζφδνπ ιακβάλνληαη απφ ηελ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο θαη ειέγρνληαη ζε ζρέζε κε ην πξφγξακκα πνπ ππάξρεη ήδε ζηε κλήκε ηνπ εγθεθάινπ. Ζ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο ειέγρεη επηπιένλ ηελ κλήκε ηνπ εγθεθάινπ θαη θάζε πιεξνθνξία πνπ αθνξά πξνγξακκαηηζκέλεο παξακέηξνπο. Βέβαηα ζα πξέπεη λα πνχκε φηη νη πιεξνθνξίεο νη νπνίεο πξνέξρνληαη απφ ηελ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο κπνξεί λα ηξνπνπνηνχληαη ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ εθάζηνηε πξνγξάκκαηνο. Σν θάζε πξφγξακκα κπνξεί θαη επηβάιιεη ζηελ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο λα εθαξκφδεη ινγηθέο απνθάζεηο ζηηο πιεξνθνξίεο. Όηαλ γίλνπλ φινη νη ππνινγηζκνί ε θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο ζα δψζεη εληνιέο λα γίλνπλ φιεο νη αλαγθαίεο δηνξζψζεηο ή ξπζκίζεηο ζηελ ιεηηνπξγία ηνπ ειεγρφκελνπ ζπζηήκαηνο. Αλ θαη νη πξψηνη ππνινγηζηέο γηα ην απηνθίλεην πξννξίδνληαλ απνθιεηζηηθά γηα ηνλ έιεγρν ιεηηνπξγηψλ ηνπ θηλεηήξα, φπσο ηνλ έιεγρν ηνπ κείγκαηνο θαπζίκνπ-αέξα θαη ηεο αλάθιεμεο / εθθίλεζεο, ζήκεξα είλαη ζηάληαξ ν έιεγρνο θαη άιισλ ππνζπζηεκάησλ. Σέηνηα ζπζηήκαηα είλαη: Αληί-κπινθαξίζκαηνο θξέλσλ (ABS) Ζιεθηξνληθήο επζηάζεηαο (ΔSΡ) Γηαηήξεζεο ζηαζεξήο ηαρχηεηαο (cruise control) ηαζεξνπνίεζεο ηάζεο εμφδνπ ηεο γελλήηξηαο Φφξηηζεο κπαηαξίαο Αληί-νιίζζεζεο (traction control system) Ζιεθηξνληθήο αλάξηεζεο Ζιεθηξνληθνχ θιηκαηηζκνχ 18

19 4-θίλεζεο Λεηηνπξγία ειέγρνπ ηαρχηεηαο απηνθηλήηνπ Λεηηνπξγία ειέγρνπ γσληαθήο ζέζεο ηηκνληνχ Λεηηνπξγία βεκαηηθνχ κνηέξ Άιια ππνζπζηήκαηα πνπ κπνξεί λα ειέγρνληαη απφ κηθξνειεγθηή είλαη ηα θψηα πνξείαο, ν θσηηζκφο ηνπ ρψξνπ επηβαηψλ, νη παινθαζαξηζηήξεο θαη ε αληίζηαζε ζέξκαλζεο ηνπ πίζσ παξκπξίδ. Δηθφλα 2-5 Κεληξηθή Μνλάδα Διέγρνπ Ο εγθέθαινο επεμεξγάδεηαη ηηο θπζηνινγηθέο ζπλζήθεο θαη παξνπζηάδεη δηάθνξεο πιεξνθνξίεο (data). Ζ ιεηηνπξγία ηνπ εγθεθάινπ δηαθξίλεηαη ζε ηέζζεξηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο: Δίζνδνο: Έλα ζήκα ηάζεσο ην νπνίν ζηέιλεηαη απφ ηνλ αηζζεηήξα. Ο αηζζεηήξαο απηφο κπνξεί λα είλαη έλαο αηζζεηήξαο ή έλαο δηαθφπηεο ν νπνίνο ελεξγνπνηείηαη απφ ηνλ νδεγφ ή ηνλ ηερλίηε. Δπεμεξγαζία: Ο εγθέθαινο ρξεζηκνπνηεί ηηο πιεξνθνξίεο πνπ έρεη ζην πξφγξακκά ηνπ θαη πνπ έρνπλ ξπζκηζηεί απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή. Καηαρψξεζε: Οη πιεξνθνξίεο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη θαηαρσξεκέλεο κέζα ζε κηα ειεθηξνληθή κλήκε. Μεξηθά απφ ηα ζήκαηα εηζφδνπ (αηζζεηήξεο) είλαη θαηαρσξεκέλα γηα επεμεξγαζία. Έμνδνο: Αθνχ ν εγθέθαινο έρεη επεμεξγαζηεί ηα ζήκαηα εηζφδνπ θαη ειέγρεη ηηο πιεξνθνξίεο κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ έρεη απφ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ θαηαζθεπαζηή, βγάδεη ηα απνηειέζκαηα θαη ζχκθσλα κε απηά, ειέγρεη δηάθνξα εμαξηήκαηα πνπ επεξεάδνπλ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ θηλεηήξα. 19

20 Ζ Κεληξηθή κνλάδα ειέγρνπ κεραλήο, φπσο θάζε ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο, απνηειείηαη απφ δχν βαζηθά κέξε, ηνλ επεμεξγαζηή θαη ηε κλήκε. Ο εγθέθαινο απνηειείηαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα ηππσκέλα θπθιψκαηα (πιαθέηεο) φπνπ έλαο θεληξηθφο κηθξνεπεμεξγαζηήο, ππνζηεξηδφκελνο απφ κλήκεο θαη άιια πεξηθεξεηαθά, δηαβάδεη θαη ειέγρεη, κέζσ θαηάιιειεο εμσηεξηθήο αξηεξίαο δεδνκέλσλ αιιά θαη απεπζείαο ζχλδεζεο, ηα δηάθνξα ππνζπζηήκαηα ηνπ απηνθηλήηνπ. ηα ζχγρξνλα επηβαηηθά θαη θνξηεγά νρήκαηα, ε θαζηεξσκέλν εμσηεξηθή αξηεξία είλαη ην CAN. Σν CAN είλαη έλαο ζεηξηαθφο ςεθηαθφο ηξφπνο ζχλδεζεο ηνπ εγθεθάινπ κε ηα ππνζπζηήκαηα ηνπ απηνθηλήηνπ, ν νπνίνο ρξεζηκνπνηεί κφιηο 2 θαιψδηα. Πάλσ ζε απηά ηα 2 θαιψδηα είλαη ζπλδεδεκέλα ηα πεξηθεξεηαθά κε ζχλδεζε ζπκβαηή κε CAN, φπσο έμππλνη αηζζεηήξεο, κνλάδα ειεθηξνληθήο αλάθιεμεο, ππνζχζηεκα ABS, ελζσκαησκέλνο ππνινγηζηήο ηαμηδηνχ, ειεγθηέο θψησλ. Δθεί ζπλδέεηαη θαη ε δηαγλσζηηθή ππνδνρή, κέζσ ηεο νπνίαο ην δηαγλσζηηθφ κεράλεκα ηνπ ζπλεξγείνπ κπνξεί λα πάξεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ νρήκαηνο θαη λα εληνπίζεη ηε βιάβε. Βαζηθφ θνκκάηη ηνπ εγθεθάινπ είλαη θαη νη κλήκεο. Ο κηθξνεπεμεξγαζηήο ρξεηάδεηαη έλα απνζεθεπηηθφ κέζν (κλήκε) γηα ην ινγηζκηθφ ηνπ θαη γηα απνζήθεπζε κφληκσλ θαη πξνζσξηλψλ πιεξνθνξηψλ. Οη ηχπνη νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ κλήκεο πνχ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε εγθεθάινπο απηνθηλήηνπ είλαη: ROM (Read Only Memory). Υξεζηκνπνηείηαη σο κλήκε πξνγξάκκαηνο. RAM (Random Access Memory). Πξφθεηηαη γηα κλήκε πνπ φηαλ ηξνθνδνηείηαη κέζσ ηνπ δηαθφπηε αλαθιέμεσο, ζα ράζεη ηα δεδνκέλα, φηαλ ν δηαθφπηεο ηεζεί ζηε ζέζε θιεηζηφ (off). KAM (Keep Alive Memory). Πξφθεηηαη γηα κηα κλήκε πνπ είλαη ηχπνπ RAM κε ηελ κφλε δηαθνξά φηη ηξνθνδνηείηαη κε ξεχκα απφ ηελ κπαηαξία θαη έηζη ηα δεδνκέλα ηεο ζα ραζνχλ κφλν φηαλ αδεηάζεη ε απνζπλδεζεί ε κπαηαξία. PROM (Programmable ROM). Πεξηέρεη ην απαξαίηεην βαζηθφ ινγηζκηθφ. Δθηφο απηνχ πεξηέρεη εηδηθέο πιεξνθνξίεο πνπ ηνλ κηθξνεπεμεξγαζηή γηα ηνλ ειεθηξηθφ εμνπιηζκφ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ απηνθηλήηνπ. Δπίζεο, ε PROM πεξηέρεη ην ιεγφκελν ράξηε, δειαδή ηνλ πίλαθα κε ηελ επηζπκεηή ζρέζε ζηξνθψλ θηλεηήξα - πξνπνξείαο αλάθιεμεο πνζφηεηαο θαπζίκνπ. NVRAM (Non Volatile RAM). Δπηηξέπνπλ ηελ αιιαγή ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ πεξηέρνπλ, απφ ηνλ θεληξηθφ κηθξνεπεμεξγαζηή θαη δελ ράλνπλ ηα δεδνκέλα φηαλ ραζεί γηα κηθξφ δηάζηεκα ε ηξνθνδνζία ηνπο. Μεξηθνί θαηαζθεπαζηέο ρξεζηκνπνηνχλ απηφ ηνλ ηχπν κλήκεο γηα λα απνζεθεχζνπλ πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ηα δηαλπζέληα ρηιηφκεηξα θαη ηνλ αξηζκφ θπθινθνξίαο. 20

21 EEPROM (Electrically Erasable PROM). Όκνηα ιεηηνπξγία κε ηελ NVRAM. Ζ βαζηθή δηαθνξά είλαη φηη είλαη πην θζελή αιιά έρεη κηθξφηεξν ρψξν. Δηθφλα 2-6 πζηήκαηα πνπ δηαρεηξίδεηαη ε Κεληξηθή Μνλάδα Διέγρνπ Ηιεθηξνληθφ ζχζηεκα ηξνθνδνζίαο θαπζίκνπ Αληίζεηα, θαη απφ ηελ πξψηε ζηηγκή ηεο εκθάληζήο ηνπο, ηα ςεθηαθά ειεθηξνληθά ζπζηήκαηα ειέγρνπ ηξνθνδνζίαο θαη αλάθιεμεο ήηαλ ζε ζέζε λα αλαιάβνπλ εμ νινθιήξνπ ηε δηαρείξηζε ηνπ θηλεηήξα, κε κεδεληθέο απαηηήζεηο ζπληήξεζεο, επνκέλσο κε κεγαιχηεξε αμηνπηζηία. Γηα ηε ιεηηνπξγία ελφο ππνινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο απαηηείηαη ε εηζαγσγή δεδνκέλσλ θαη ε χπαξμε ησλ ζπλαξηήζεσλ ψζηε λα εμαρζεί ην απαηηνχκελν απνηέιεζκα. Σα δεδνκέλα ζηνλ ππνινγηζηή ελφο απηνθηλήηνπ παξέρνληαη απηφκαηα απφ ηνπο αηζζεηήξεο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλνη ζηελ εηζαγσγή ηελ εμαγσγή αιιά θαη ζην ίδην ην ζψκα ηνπ θηλεηήξα. Απηνί νη αηζζεηήξεο θξνληίδνπλ λα ελεκεξψλνπλ ηνλ εγθέθαιν κε δεδνκέλα γχξσ απφ ηελ θαηάζηαζε ηνπ θηλεηήξα, ηηο απαηηήζεηο ηνπ νδεγνχ απφ απηφλ θαη ηηο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο. Όζν πεξηζζφηεξνη νη αηζζεηήξεο, ηφζν πιεξέζηεξε ζα είλαη ε εηθφλα πνπ έρεη ε θεληξηθή ππνινγηζηηθή κνλάδα ηνπ ψζηε λα απνθαζίζεη ζσζηά. Αλ φκσο γηα ιφγνπο νηθνλνκίαο ή απιφηεηαο απνπζηάδνπλ θάπνηνη αηζζεηήξεο, ν κηθξνεπεμεξγαζηήο είλαη ππνρξεσκέλνο αιιά θαη ηθαλφο, ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, λα πξνβεί ζε εθηηκήζεηο σο πξνο ηηο ειιείπνπζεο πιεξνθνξίεο, κε βάζε ηνπο θαλφλεο πνπ πεξηέρνληαη ζην ινγηζκηθφ ηνπ. Ζ ειάρηζηε δπλαηή ζχλζεζε αηζζεηήξσλ κε ηελ 21

22 νπνία κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη έλαο εγθέθαινο απηνθηλήηνπ αθνξά παξακέηξνπο πνπ εμαξηψληαη απφ δηάθνξεο παξακέηξνπο φπσο ε ζέζε ηεο πεηαινχδαο, ε ζεξκνθξαζία ηνπ ςπθηηθνχ πγξνχ, ν αηζζεηήξαο Λ, ν αέξαο πνπ θηάλεη ζηνπο θπιίλδξνπο θα. Οη αηζζεηήξεο απηνί παξέρνπλ αλαινγηθή έμνδν (πρ 0 έσο 5 Volt) ε νπνία ζηε ζπλέρεηα κεηαθξάδεηαη, κέζα ζηνλ εγθέθαιν ή πάλσ ζην αηζζεηήξην, απφ έλα κεηαηξνπέα ηνπ αλαινγηθνχ ζήκαηνο ζε ςεθηαθφ, ψζηε λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηνλ κηθξνεπεμεξγαζηήο ηεο θεληξηθήο κνλάδαο. Ο εγθέθαινο κε ηελ ζεηξά ηνπ, αθνχ επεμεξγαζηεί φιεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνλ αθνξνχλ, δίλεη εληνιέο ζε ππνζπζηήκαηα φπσο απηφ ηεο ηξνθνδνζίαο θαπζίκνπ. Δμαηηίαο ηεο χπαξμεο δηαθνξεηηθψλ ζπζηεκάησλ ςεθαζκνχ αιιά θαη ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ηνπ ηειεπηαίνπ πνπ λα ςεθάδεη ζε ζεηξά (θάζε αθξνθχζην πξνγξακκαηίδεηαη) ή παξάιιεια (φια ηα αθξνθχζηα ιεηηνπξγνχλ ηαπηφρξνλα). Οη αιγφξηζκνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηελ ππνκνλάδα ειεθηξνληθνχ ειέγρνπ ηνπ θηλεηήξα είλαη πεξίπινθνη. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ θηλεηήξα πξέπεη λα γίλεηαη κε ηέηνην ηξφπν ψζηε αθελφο λα ηθαλνπνηεί ηηο απαηηήζεηο ηεο λνκνζεζίαο γηα ηηο εθπνκπέο θαπζαεξίσλ, αθεηέξνπ λα ηθαλνπνηεί ηνπο ζηφρνπο ηνπ θαηαζθεπαζηή (αμηνπηζηία θαη επηδφζεηο). Ο βαζηθφο αιγφξηζκνο ειέγρνπ ηεο πνζφηεηαο βελδίλεο πνπ πξέπεη λα ςεθαζηεί απνηειείηαη απφ κηα ζεηξά πνιιαπιαζηαδφκελσλ κεηαμχ ηνπο αξηζκψλ, ηνπο νπνίνπο ην ινγηζκηθφ επηιέγεη κέζα απφ δηάθνξνπο πίλαθεο πνπ νλνκάδνληαη ράξηεο. Ο εγθέθαινο ζα απνθαζίδεη, γηα θάζε ζηηγκή ιεηηνπξγίαο, ηελ πνζφηεηα ηεο βελδίλεο πνπ ζα εηζέιζεη ζην ζάιακν θαχζεο, κε βάζε ηα δεδνκέλα ησλ παξαπάλσ αηζζεηήξσλ. Γειαδή απηφ πνπ θάλεη είλαη λα θαζνξίδεη ηελ εθάζηνηε ρξνληθή δηάξθεηα ηνπ αλνίγκαηνο ησλ αθξνθπζίσλ. Οη δηαζέζηκεο ηηκέο δηάξθεηαο αλνίγκαηνο ησλ αθξνθπζίσλ ζρεκαηίδνπλ έλαλ πίλαθα ζηνλ νπνίν ν εγθέθαινο, γλσξίδνληαο ηηο ζηξνθέο θαη ην θνξηίν ηνπ θηλεηήξα, αλαηξέρεη θαη ιακβάλεη ηελ ηηκή πνπ αληηζηνηρεί γηα παξάδεηγκα ζηηο 1000 ζηξνθέο αλά ιεπηφ. Αληίζηνηρνη πίλαθεο ππάξρνπλ ζηε κλήκε ηνπ γηα θάζε κηα απφ ηηο παξακέηξνπο πνπ ειέγρνληαη απφ ηνπ αηζζεηήξεο Fleet Manager Πξφθεηηαη γηα έλαλ κηθξφ ππνινγηζηή νρήκαηνο πνπ ζηνρεχεη ζηελ θαηαγξαθή ησλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηελ απφδνζή ηνπ. Οη έιεγρνη πνπ πξαγκαηνπνηεί κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε δχν θαηεγνξίεο. Ζ πξψηε θαηεγνξία αθνξά ηελ θαηαγξαθή πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ην φρεκα. Πην ζπγθεθξηκέλα ιακβάλεη πιεξνθνξίεο γηα: Μέγηζηε ηαρχηεηα πνπ έρεη αλαπηχμεη ην φρεκα ζηελ δηάξθεηα κίαο πνξείαο. Σελ έλαξμε κηα πνξείαο (εκεξνκελία/ ψξα). 22

23 Σελ απφζηαζε ηεο πνξείαο. Σελ δηάξθεηα ηεο ζηάζεο γηα κηα πνξεία. Σηο ζηξνθέο ηνπ θηλεηήξα ζηε δηάξθεηα κηαο πνξείαο. Ζ δεχηεξε θαηεγνξία αθνξά, ηελ νξζή πνξεία ηνπ νρήκαηνο ζε ζρέζε κε λφκηκε ιεηηνπξγία ηνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, θαηαγξάθνληαη νη πιεξνθνξίεο γηα: Σελ παξαβίαζε ηαρχηεηαο ηνπ νρήκαηνο. Σν απφηνκν θξελάξηζκα. Σηο απφηνκεο καλνχβξεο θαη επηθίλδπλεο αιιαγέο θαηεπζχλζεσλ. Δηθφλα 2-7 χζηεκα πιεξνθνξηψλ απφδνζεο Fleet Manager χζηεκα ππνινγηζκνχ βάξνο θνξηίνπ KIMAX Πξφθεηηαη γηα κηα ζπζθεπή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζηηο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο θαη θαηαγξάθεη αμνληθά θνξηία γηα νρήκαηα, εκηξπκνπιθά θαη ξπκνπιθά. Υξεζηκνπνηεί έλα ζχζηεκα αλάξηεζεο (πλεπκαηηθφ) θαη έλα κηθξνυπνινγηζηή πνπ αλάινγα απφ κε ηελ πίεζε ζην ζχζηεκα αλάξηεζεο ππνινγίδεη ην θνξηίν θαη ην θάλεη δηαζέζηκν ζε κηα νζφλε παξαθνινχζεζεο. Οη αληρλεπηέο πίεζεο ηνπνζεηνχληαη ζε εκθαλέο ζεκείν γηα λα κελ παξαβηάδνληαη θαη γηα λα κελ επεξεάδνπλ ηελ θαηαγξαθή ζηελ κέηξεζε ηνπ κηθξνυπνινγηζηή. Όηαλ ην θνξηίν μεπεξάζεη ην επηηξεπφκελν φξην ηφηε ν νδεγφο ελεκεξψλεηαη κε ερεηηθφ θαη νπηηθφ ηξφπν. Αλ ν κηθξνυπνινγηζηήο ιάβεη ηηο παξακέηξνπο ηνπ απφ ηηο ζπζθεπέο πνπ αληρλεχνπλ ην βάξνο, ην επηηξεπφκελν θνξηίν θαη ην βάξνο ηνπ νρήκαηνο φηαλ απηφ είλαη άδεην, ηφηε κπνξεί λα ππνινγίζεη -κέζσ ηνπ πλεπκαηηθνχ ζπζηήκαηνο- ηελ αθξίβεηα ηνπ θνξηίνπ κε πνζνζηφ ±2 %. 23

24 Δηθφλα 2-8 χζηεκα ππνινγηζκνχ βάξνπο KIMAX Tire Guard Trucks System (χζηεκα ειέγρνπ ειαζηηθψλ) Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ παξαθνινπζεί ηελ θαηάζηαζε ησλ ειαζηηθψλ ηνπ νρήκαηνο θαη θαηά ελεκεξψλεη ηνλ νδεγφ γηα ηελ πίεζε θαη ηελ ζεξκνθξαζία ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Αλ ππάξρεη θάπνηα απψιεηα πίεζεο ή ηα ειαζηηθά έρνπλ ππεξζεξκαλζεί ηφηε ην ζχζηεκα ελεκεξψλεη ηνλ νδεγφ κε ερεηηθά θαη νπηηθά κελχκαηα γηα ηελ θαηάζηαζε έθηαθηεο αλάγθεο. Δπηπιένλ ζην ζχζηεκα απηφ εκπεξηέρεηαη έλαο κηθξνυπνινγηζηήο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλνο ζην φρεκα θαη αλαιακβάλεη ηελ δηαρείξηζε ηεο πιεξνθνξίαο πνπ ιακβάλεηαη απφ ηα ζπζηήκαηα παξαθνινχζεζεο. ηνλ κηθξνυπνινγηζηή απνζεθεχνληαη ηα ζηνηρεία πνπ ιακβάλνληαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηαδξνκήο ηνπ νρήκαηνο παξέρνληαο ηε δπλαηφηεηα επεμεξγαζίαο ζε άιιε ρξνληθή ζηηγκή. Ο ξφινο ηνπ Tire Guard Trucks είλαη ζεκαληηθφο, θαζψο: Βειηηψλεη ην επίπεδν ηεο αζθάιεηαο ηνπ νρήκαηνο θαηά ηελ θίλεζε ηνπ. Μεηψλεη ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ ηνπ νρήκαηνο. Απμάλεη ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ησλ ειαζηηθψλ ζηα επίπεδα πνπ νξίδνπλ νη θαηαζθεπαζηέο ειαζηηθψλ, κέζσ ηεο ζσζηήο ρξήζεο. Δηθφλα 2-9 χζηεκα Διέγρνπ Διαζηηθψλ 24

25 2.5.6 χζηεκα Μέηξεζεο Καηαλάισζεο ECO (Consumption Measurement System) Πξφθεηηαη γηα κία ζπζθεπή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο ζηηο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο γηα ηελ δηαρείξηζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ θαπζίκσλ. Με ηελ εθαξκνγή ηνπ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα θαηαγξαθήο ησλ παξαθάησ: Υξφλν θίλεζεο ηνπ νρήκαηνο. πλνιηθή απφζηαζε πνπ έρεη δηαλχζεη ην φρεκα. Σελ θαηαλάισζε ησλ θαπζίκσλ γηα ην φρεκα. Σελ κέζε θαηαλάισζε ησλ θαπζίκσλ. Σν θφζηνο θίλεζεο ηνπ νρήκαηνο. Σα ζπλνιηθά ρηιηφκεηξα ηνπ νρήκαηνο. Σελ ππνινγηδφκελε κέζε θαηαλάισζε πνπ εμαξηάηαη απφ ηελ πεξηνρή πνπ θηλείηαη ην φρεκα. Με ηε ρξήζε εηδηθνχ ινγηζκηθνχ δηαθξίλεηαη ην είδνο ηεο πεξηνρήο (απηνθηλεηφδξνκνη, επαξρηαθά δίθηπα, εληφο ηεο πφιεο) θαη δεκηνπξγνχληαη αληίζηνηρα δηαγξάκκαηα. Δηθφλα 2-10 Οπηηθή δηεπαθή ζπζηήκαηνο ECO πζηήκαηα πινήγεζεο Πξφθεηηαη γηα δνξπθνξηθά ζπζηήκαηα πνπ απνηεινχληαη απφ έλαλ κηθξνυπνινγηζηή, κία νζφλε θαη απφ έλα ρεηξηζηήξην. πλνδεχνληαη απφ έλα ινγηζκηθφ πνπ θαη κία βάζε δεδνκέλσλ πνπ εκπεξηέρεη ςεθηαθνχο ράξηεο γηα ηελ παξνπζίαζε ηνπο ζηελ νζφλε. Σν ινγηζκηθφ αλαιακβάλεη ηελ εκθάληζε ηνπ νρήκαηνο ζην ςεθηαθφ ράξηε θαη ηελ παξνπζίαζε επηπξφζζεησλ πιεξνθνξηψλ γηα απηφ φπσο ε ηαρχηεηα. Έλα ελδεηθηηθφ ζπζηήκαηα πινήγεζεο είλαη ην PC Pro. Πξφθεηηαη γηα κία ζπζθεπή πνπ εθηφο 25

26 απφ έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα πινήγεζεο, έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηεί ην δηαδίθηπν θαη λα ιακβάλεη ή λα δίλεη πιεξνθνξίεο γηα ην φρεκα θαη ηελ θαηάζηαζε ηνπ. Οη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε ζε έλα νδηθφ δίθηπν κπνξνχλ λα ιεθζνχλ θαη κέζσ ηνπ δείθηε ηνπ ξαδηνθψλνπ κε ηελ εθαξκνγή ελφο πξσηνθφιινπ αζχξκαηεο επηθνηλσλίαο RDS Traffic Message Channel πζηήκαηα αζθάιεηαο νρήκαηνο Μεγάιν ξφιν ζηελ αλάπηπμε απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ παίδεη ε ηερλνινγία GPS κε ηνλ εληνπηζκφ ηνπ νρήκαηνο κέζσ δνξπθφξσλ. Ζ δηαθνξά απφ ηηο ζπζθεπέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ εληνπηζκφ ζέζεο είλαη φηη ηα ζπζηήκαηα αζθαιείαο θάλνπλ απηφλνκε ρξήζε ξεχκαηνο θαη κπνξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ ζε κε εκθαλέο ζεκείν. Σα ζπζηήκαηα αζθαιείαο, κεηαμχ θάπνησλ ιεηηνπξγηψλ πνπ έρνπλ, αλαιακβάλνπλ κέζσ πεξηθεξεηαθψλ ζπζθεπψλ ηελ αλίρλεπζε ηεο εθθίλεζεο ηνπ θηλεηήξα απφ άγλσζην ρξήζηε. Απηφ κπνξεί λα δηαπηζησζεί θαζψο ν απζεληηθφο ρξήζηεο ηνπ νρήκαηνο πξέπεη είηε λα δψζεη θάπνηνλ θσδηθφ είηε λα ρξεζηκνπνηήζεη θάπνηα θάξηα αζθαιείαο. Σα ζχγρξνλα ζπζηήκαηα αζθαιείαο ρξεζηκνπνηνχλ ηελ αλαγλψξηζε απνηππσκάησλ (finger print unlock systems) θαζψο θαη tνπ νθζαικνχ. Δθηφο απφ ηελ ηερλνινγία GPS, ηα ζπζηήκαηα αζθαιείαο εηδνπνηνχλ γηα κεηαθίλεζε ηνπ νρήκαηνο θαη κέζσ πξσηνθφιισλ αζχξκαηεο επηθνηλσλίαο, φπσο ην GSM. Ζ δηαδηθαζία ηεο θαηαγξαθήο μεθηλάεη φηαλ θηλεζεί ην φρεκα θαη ηα ζπζηήκαηα αζθαιείαο ζπλδένληαη κε ην ηαρνγξάθν ή/θαη θαηεπζείαλ κε ηνπο ηξνρνχο. ηηο εκπνξηθέο κεηαθνξέο ηα ζπζηήκαηα αζθαιείαο ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηελ κεηαθίλεζε κεγάισλ ή/ θαη επηθίλδπλσλ θνξηίσλ αιιά θαη containers θαη ζπκβάινπλ ζηελ παξαθνινχζεζε ηεο θαηάζηαζεο ησλ εκπνξεπκάησλ κέζσ: Σνπ ππνινγηζκνχ ηνπ φγθνπ ηνπ εκπνξεχκαηνο. θαη ηελ αλίρλεπζε ηεο κεηαθίλεζήο ηνπο κε ηε βνήζεηα εηδηθψλ αηζζεηήξσλ πζηήκαηα νδηθήο αζθάιεηαο Σα ζπζηήκαηα απηά έρνπλ δεκηνπξγεζεί γηα ην ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πνπ νθείινληαη ζηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά. Έλα απφ ηα πξνβιήκαηα είλαη απηφ πνπ εκθαλίδεηαη ζηηο δηαβάζεηο ηξαίλσλ θαζψο ηα αηπρήκαηα πνπ παξαηεξνχληαη είλαη πνιιά. Γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ έρνπλ αλαπηπρζεί ζπζηήκαηα πνπ ελεκεξψλνπλ ηνλ νδεγφ γηα ηελ δηέιεπζε ελφο ηξέλν ζε κία δηάβαζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Ζ επηθνηλσλία είλαη ακθίδξνκε θαζψο ηαπηφρξνλα ελεκεξψλεηαη θαη ν νδεγφο γηα ηελ χπαξμε ηνπ νρήκαηνο 26

27 πάλσ ζε κία δηάβαζε κε ζθνπφ ηελ έγθαηξε αθηλεηνπνίεζε ηεο ακαμνζηνηρίαο φηαλ απηφ είλαη απαξαίηεην. Σν ζχζηεκα απηφ είλαη γλσζηφ σο HRI. Έλα επίζεο απαξαίηεην νδηθφ ζχζηεκα αζθαιείαο είλαη ην Virtus. Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ βειηίσζε ηνπ νπηηθνχ πεδίνπ ηνπ ρξήζηε θαηά ηελ λπρηεξηλή ηνπ πνξεία ζε θαθέο θαηξηθέο ζπλζήθεο (βξνρήο- νκίριεο). Σν ζχζηεκα απνηειείηαη απφ δχν κέξε: Απφ κία θάκεξα ππεξχζξσλ Έλα πξνβνιέα Έλαο θεληξηθφο ππνινγηζηήο ζαξψλεη εηθφλεο πνπ δέρεηαη απφ ηελ ππέξπζξε θάκεξα θαη απφ κεξηθνχο αηζζεηήξεο. Οη εηθφλεο απηέο επεμεξγάδνληαη (κε ηελ εθαξκνγή εηδηθψλ αιγνξίζκσλ) θαη βνεζνχλ ηνλ νδεγφ κε ηελ αλάδεημε ηεο εηθφλαο κέζσ ηνπ πξνβνιέα είηε απφ θάπνηα νζφλε είηε απφ ην κπξνζηηλφ ηδάκη. 2.6 πζηήκαηα ιεηηνπξγίαο νρήκαηνο ηα ζχγρξνλα κεηαθνξηθά κέζα, νη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ έρνπλ ζαλ ζηφρν ηελ βειηίσζε ηεο νδεγηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ηελ απνθπγή ηπρψλ πξνβιεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ δπζιεηηνπξγία ηνπ νρήκαηνο. Δπίζεο, ε εθαξκνγή ηνπο εκθαλίδεηαη θαη ζηελ βειηίσζε ησλ ήδε ειεθηξνπδξαπιηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ ππήξραλ ζηα νρήκαηα. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη κεξηθέο εθαξκνγέο πνπ εκθαλίδνληαη ζήκεξα Απηφκαηνο πκπιέθηεο Σα θηβψηηα ηαρπηήησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ απηφκαην ζπκπιέθηε βαζίδνληαη ζηα αληίζηνηρα κεραληθά, κε ηε δηαθνξά φηη ν ρξήζηεο δελ αιιάδεη ηαρχηεηα παηψληαο ην πεληάι ηνπ ζπκπιέθηε, παξά κφλν κεηαθηλψληαο ηνλ επηινγέο ηαρπηήησλ ζηελ θαηάιιειε ζρέζε. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε έρνπκε έλα κεραληθφ θηβψηην κε απηνκαηνπνηεκέλε ελεξγνπνίεζε ηνπ ζπκπιέθηε. Ζ ελεξγνπνίεζε ηνπ απηφκαηνπ ζπκπιέθηε, πνπ αθνξά ηελ ζχκπιεμε θαη ηελ απνζχκπιεμε, θαηά ηελ αιιαγή ηαρπηήησλ γίλεηαη πδξαπιηθά ή κέζσ ελφο ειεθηξνθηλεηήξα. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο ε δηαδηθαζία ειέγρεηαη ειεθηξνληθά. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ απηφκαηνπ ζπκπιέθηε εμαξηάηαη απφ ηνλ επηινγέα θαη έηζη δελ έρνπκε ηελ ρξήζε ηνπ πεληάι. Ζ ζχλδεζε ηνπ επηινγέα κε ην θηβψηην είλαη κεραληθή φκσο ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο έρνπκε ηελ εκθάληζε ελφο ειεθηξνληθνχ ζπζηήκαηνο κε ηελ νξνινγία shift by wire. Απηφ ην ζχζηεκα δίλεη πνιιέο δπλαηφηεηεο ζην ζρεδηαζκφ ηνπ επηινγέα. Μία απφ 27

28 απηέο είλαη ε επηινγή πιήξσο απηφκαηεο ιεηηνπξγίαο. Οη ηαρχηεηεο αιιάδνπλ απηφκαηα κε βάζε ην πξνγξακκαηηζκφ ηεο ειεθηξνληθήο κνλάδαο ειέγρνπ φπσο ζπκβαίλεη θαη ζην εκηαπηφκαην θηβψηην. Ζ κνλάδα ειέγρνπ ζπλεξγάδεηαη κε ηελ κνλάδα ειέγρνπ ηνπ θηλεηήξα θαη ρξεζηκνπνηεί ηα ζήκαηα απφ ηνπο αηζζεηήξεο ηεο. Ζ επηινγή ηεο απηφκαηεο ιεηηνπξγίαο γίλεηαη κέζσ ελφο δηαθφπηε ζηελ θεληξηθή θνλζφια. ηελ πεξίπησζε ηεο πιήξσο απηφκαηεο ιεηηνπξγίαο ηα ζεκεία αιιαγήο ηαρπηήησλ εμαξηψληαη απφ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο θεληξηθήο κνλάδαο θαη ζπλδπάδνληαη κε ηηο ζηξνθέο ιεηηνπξγίαο ή ην θνξηίν ηνπ θηλεηήξα. Σα πεξηζζφηεξα απηφκαηα θηβψηηα είλαη πξνγξακκαηηζκέλα ζην λα έρνπλ δχν βαζηθέο επηινγέο: Sport, κε έκθαζε ηελ επίηεπμε επηδφζεσλ θαη Eco, κε ζηφρν ηελ νηθνλνκία θαηά ηελ νδήγεζε. Ζ εθαξκνγή ειεθηξνληθνχ ζπζηήκαηνο κε ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ κεραληθνχ ζπκπιέθηε κε ηνλ απηφκαην έρεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα. Καζψο: Μεηψλεηαη ην θφζηνο θαηαζθεπήο Τπάξρνπλ κηθξφηεξεο απψιεηεο θαη κεγαιχηεξε απφδνζε Σν βάξνο ειαηηψλεηαη ζεκαληηθά θαζψο ηα εμαξηήκαηα ηνπ κεραληζκνχ επηινγήο απνηεινχλ έλαλ επηπξφζζεην εμνπιηζκφ. Μεησκέλεο θζνξέο απφ ηελ απνθπγή θαθήο ρξήζεο ηνπ θηβσηίνπ Με ηελ ρξήζε απηφκαηνπ ζπκπιέθηε εμαθαλίδεηαη ην πεληάι αιιά πξνζηίζεηαη έλαο αξηζκφο λέσλ εμαξηεκάησλ. Έρεη κειεηεζεί φηη ην βάξνο ελφο κεραληθνχ ζπκπιέθηε είλαη 35% βαξχηεξνο ζε ζρέζε κε έλα απηφκαην. Δπίζεο νη ελαιιαγέο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηηο ηαρχηεηεο είλαη γξεγνξφηεξεο. Οη πξψηεο εθαξκνγέο κεραληθψλ θηβσηίσλ κε απηφκαην ζπκπιέθηε έγηλαλ ζε αγσλίζηεθα απηνθίλεηα. Δθεί παξαηεξήζεθε ε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ ρξφλνπ ελαιιαγήο ηαρχηεηαο θαζψο ήηαλ ιηγφηεξνο ηνπ ελφο δεπηεξνιέπηνπ ζε ζρέζε κε κεραληθά θηβψηηα πνπ ε ελαιιαγή ηνπο έθηαλε θαη ηα 3 δεπηεξφιεπηα. ήκεξα ε εθαξκνγή ησλ απηφκαησλ ζπκπιεθηψλ είλαη κεγάιε θαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε ζηα ειεθηξηθά ή πβξηδηθά νρήκαηα φπνπ επηδηψθεηαη ε ιεηηνπξγία ηνπ θηλεηήξα ζηηο ζηξνθέο ιεηηνπξγίαο κέγηζηεο απφδνζεο. 28

29 Δηθφλα 2-11 Λεηηνπξγηθά Μέξε ηνπ πζηήκαηνο Απηφκαηνπ πκπιέθηε Ζ κνλάδα ειεθηξνληθνχ ειέγρνπ ηνπ θηβσηίνπ παίξλεη ηα ζήκαηα απφ ηνπο αηζζεηήξεο θαη ζχκθσλα κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο ζηέιλεη ηα ειεθηξηθά ζήκαηα κε ηα νπνία ελεξγνπνηνχληαη νη ειεθηξνκαγλεηηθέο βαιβίδεο. Ο πξνγξακκαηηζκφο ηεο ειεθηξνληθήο κνλάδαο θαζνξίδεη πφηε απηή ζα ελεξγνπνηήζεη ηηο ειεθηξνκαγλεηηθέο βαιβίδεο θαη ζα αιιάμεη θάπνηα ηαρχηεηα. Σα "αλεβάζκαηα" ηαρπηήησλ γίλνληαη φηαλ νη ζηξνθέο ιεηηνπξγίαο ηνπ θηλεηήξα πεξάζνπλ πάλσ απφ έλα φξην ζηξνθψλ. Απηφ ζπκβαίλεη κέρξη λα θηάζεη ην θηβψηην ηαρπηήησλ ζηελ πςειφηεξε ζρέζε κεηάδνζεο, αλάινγα κε ηελ επηινγή ζέζεο ηνπ θηβσηίνπ, D,2,1, νπφηε θαη νη ζηξνθέο αλεβαίλνπλ κέρξη ην φξην ηνπ θηλεηήξα. Σα "θαηεβάζκαηα" ηαρπηήησλ πξαγκαηνπνηνχληαη, φηαλ νη ζηξνθέο ιεηηνπξγίαο ηνπ θηλεηήξα πέζνπλ θάησ απφ έλα ζπγθεθξηκέλν φξην. Σν απηφκαην θηβψηην δηαζέηεη θαη ηε ιεηηνπξγία "kickdown" πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνλ νδεγφ, φηαλ ζέιεη λα επηηαρχλεη απφηνκα. ηελ πεξίπησζε απηή παηάεη ηέξκα ην πεληάι ηνπ γθαδηνχ, νπφηε ν εγθέθαινο "θαηεβάδεη" κία ή δχν ηαρχηεηεο, έηζη ψζηε λα απμεζνχλ νη ζηξνθέο ιεηηνπξγίαο θαη ε απνδηδφκελε ηζρχο. 29

30 2.6.2 Ηιεθηξνληθά ειεγρφκελα ζπζηήκαηα ηεηξαδηεχζπλζεο πζηήκαηα ελεξγεηηθήο ηεηξαδηεχζπλζεο νλνκάδνληαη εθείλα ηα ζπζηήκαηα δηεχζπλζεο κε ηα νπνία ν νδεγφο, πεξηζηξέθνληαο ην ηηκφλη κεηαθέξεη ηελ πεξηζηξνθή κε θαηάιιειε δηάηαμε ζηνπο κπξνζηηλνχο αιιά θαη ζηνπο πίζσ ηξνρνχο. ηα ζπζηήκαηα απηά κία ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ, αθνχ ππνινγίζεη ηηο δηάθνξεο παξακέηξνπο ηεο θίλεζεο ηνπ απηνθηλήηνπ ζε κία ζηξνθή κε ηε βνήζεηα αληίζηνηρσλ αηζζεηήξσλ, δίλεη εληνιή ζηνπο ελεξγνπνηεηέο θαη ξπζκίδεη ηελ θιίζε ησλ πίζσ ηξνρψλ. Ζ θιίζε ησλ πίζσ ηξνρψλ κπνξεί λα ξπζκίδεηαη κφλν κε ειεθηξηθνχο ελεξγνπνηεηέο νπφηε ην ζχζηεκα είλαη ειεθηξνληθά ειεθηξηθά ειεγρφκελν, ή κπνξεί λα είλαη ζπλδπαζκφο ειεθηξηθψλ ελεξγνπνηεηψλ θαη πδξαπιηθψλ κεραληζκψλ, νπφηε ην ζχζηεκα αλήθεη ζηα ειεθηξνληθά - πδξαπιηθά ειεγρφκελα ζπζηήκαηα. Ο έιεγρνο γίλεηαη απφ ηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ε νπνία επεμεξγάδεηαη ηα ζήκαηα ησλ αηζζεηήξσλ: ηεο ηαρχηεηαο ηνπ απηνθίλεηνπ ηεο ηαρχηεηαο ησλ ηξνρψλ θαη ηεο γσλίαο πεξηζηξνθήο ηνπ ηηκνληνχ. Δηθφλα 2-12 Λεηηνπξγηθά κέξε ζπζηήκαηνο ηεηξαδηεχζπλζεο Σν ζχζηεκα αλαιπηηθά απνηειείηαη απφ: Σελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ. Απηή επεμεξγάδεηαη ηα δεδνκέλα ηνπ ζπζηήκαηνο, ηηο πιεξνθνξίεο ηεο θαηάζηαζεο ηνπ ζπζηήκαηνο δηεχζπλζεο ησλ κπξνζηηλψλ ηξνρψλ θαη ηεο θίλεζεο ηνπ απηνθηλήηνπ. ηε ζπλέρεηα ε ειεθηξνληθή 30

31 κνλάδα ελεξγνπνηεί ηνλ θχξην θαη βνεζεηηθφ ειεθηξνθηλεηήξα ηνπ πίζσ θηβσηίνπ ηνπ ζπζηήκαηνο δηεχζπλζεο γηα ηελ αιιαγή θαηεχζπλζεο ησλ πίζσ ηξνρψλ. Σνλ αηζζεηήξα ηαρχηεηαο ηνπ απηνθηλήηνπ. Με ηελ πιεξνθνξία ηνπ αηζζεηήξα ηαρχηεηαο ηνπ απηνθηλήηνπ ε ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο ειέγρεη ηε γσλία ζηξνθήο ησλ πίζσ ηξνρψλ ζχκθσλα κε ηηο ζπλζήθεο ηαρχηεηαο ηνπ νρήκαηνο. Σνλ αηζζεηήξα ηαρχηεηαο ηνπ ηξνρνχ. Με ηελ πιεξνθνξία ηνπ αηζζεηήξα ηαρχηεηαο ηνπ ηξνρνχ ε ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο ειέγρεη ηε γσλία ζηξνθήο ησλ πίζσ ηξνρψλ, ζχκθσλα κε ηηο ζπλζήθεο ηαρχηεηαο ηνπ ηξνρνχ. Σνλ αηζζεηήξα γσλίαο ηνπ ζπζηήκαηνο δηεχζπλζεο. Ο αηζζεηήξαο γσλίαο ζηξνθήο είλαη ηνπνζεηεκέλνο ζην πίζσ ζχζηεκα δηεχζπλζεο θαη ρξεζηκνπνηεί κηα κεηαβιεηή αληίζηαζε. Με ηελ κεηαβνιή ηεο ηάζεο ηνπ αηζζεηήξα δειψλεηαη ζηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ε θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο ηνπ ελεξγνπνηεηή, ε θαηεχζπλζε ηνπ ζπζηήκαηνο δηεχζπλζεο, ε γσλία ζηξνθήο θαη ε κέγηζηε ζηξνθή ησλ πίζσ ηξνρψλ, ζχκθσλα κε ηηο ζπλζήθεο δηεχζπλζεο ησλ κπξνζηηλψλ ηξνρψλ. Σνπο ελεξγνπνηεηέο. Οη πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ηελ θαηεχζπλζε ηεο αιιαγήο δηεχζπλζεο θαη ην κέηξν, ζηέιλνληαη ζην κεραληζκφ αιιαγήο δηεχζπλζεο ησλ πίζσ ηξνρψλ κέζα απφ έλαλ άμνλα δηαζχλδεζεο. Έλαο θχξηνο ειεθηξηθφο θηλεηήξαο θαη έλαο δεπηεξεχσλ ιεηηνπξγνχλ σο ελεξγνπνηεηέο. Δίλαη ηνπνζεηεκέλνη ζηνλ κεραληζκφ δηεχζπλζεο ησλ πίζσ ηξνρψλ θαη αιιάδνπλ ηε ζέζε ηεο ξάβδνπ ειέγρνπ ηνπο, αιιάδνληαο έηζη θαη ηε δηεχζπλζή ηνπο χζηεκα αληηεκπινθήο ABS (ANTI LOCK BRAKING SYSTEM) Σν ABS (ζχζηεκα αληηκπινθαξίζκαηνο ησλ ηξνρψλ) ειέγρεη ηελ πίεζε ησλ πγξψλ ησλ θξέλσλ πνπ εθαξκφδεηαη ζην θχιηλδξν θάζε ηξνρνχ απφ ηελ αληιία ησλ θξέλσλ, ψζηε λα κελ κπινθάξεη θαλέλαο ηξνρφο αθφκε θαη φηαλ ην θξέλν έρεη παηεζεί κε κεγάιε δχλακε. Δμαζθαιίδεη έηζη ηελ ηθαλφηεηα πιήξνπο ειέγρνπ ηνπ απηνθηλήηνπ θαη ηελ επζηάζεηα πνξείαο θαηά ην θξελάξηζκα. Σν ABS πξνζθέξεη ζηνλ νδεγφ, εθηφο απφ ηε δηαηήξεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο θαη ηνπ ειέγρνπ ηνπ απηνθηλήηνπ θαηά ην θξελάξηζκα ηφζν ζηελ επζεία φζν θαη ζηηο ζηξνθέο, θαη ηηο παξαθάησ ιεηηνπξγίεο. Δλψ εθαξκφδεηαη δχλακε θξελαξίζκαηνο θαη πξηλ ελεξγνπνηεζεί ν κεραληζκφο ηνπ ΑBS, ε δχλακε θαηαλέκεηαη κεηαμχ ησλ κπξνζηηλψλ θαη πίζσ ηξνρψλ, έηζη 31

32 ψζηε λα κε κπινθάξνπλ νη πίζσ ηξνρνί πνιχ λσξίο θαη λα εμαζθαιηζηεί ε ζηαζεξφηεηα ηνπ απηνθηλήηνπ. Δπηηπγράλεηαη ζπρλά ην ηδαληθφ δηάζηεκα πέδεζεο. Δθκεηαιιεχεηαη ζρεδφλ πιήξσο ηα φξηα πνπ δίλνληαη απφ ηηο θπζηθέο ηδηφηεηεο ησλ ειαζηηθψλ θαη ηνπ νδνζηξψκαηνο. ηα θχξηα εμαξηήκαηα ηνπ ζπζηήκαηνο ABS πεξηιακβάλνληαη ηα παξαθάησ εμαξηήκαηα: Δηθφλα 2-13 Δμαξηήκαηα ζπζηήκαηνο ABS Ηιεθηξνυδξαπιηθή κνλάδα. Ζ ειεθηξνυδξαπιηθή κνλάδα ηνπ ABS ιεηηνπξγεί ζχκθσλα κε ηα ζήκαηα ηεο ειεθηξνληθήο κνλάδαο ηνπ γηα ηνλ έιεγρν ηεο πίεζεο ησλ πγξψλ πνπ εθαξκφδεηαη ζηνπο θπιίλδξνπο ησλ 4 ηξνρψλ. Ηιεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ. Ζ ειεθηξνληθή κνλάδα έιεγρνπ (εγθέθαινο) ηνπ ABS, κε βάζε ηα ζήκαηα απφ ηνπο αηζζεηήξεο ζηξνθψλ ησλ ηξνρψλ, ζηέιλεη ζήκαηα ιεηηνπξγίαο πξνο ηελ ειεθηξνυδξαπιηθή κνλάδα ηνπ ABS, γηα ηνλ έιεγρν ηεο πίεζεο ησλ πγξψλ πνπ εθαξκφδεηαη ζην θχιηλδξν θάζε ζπζηήκαηνο ηξνρνχ ψζηε λα απνηξαπεί ην κπινθάξηζκα ησλ ηξνρψλ. Αηζζεηήξεο ζηξνθψλ. Οη αηζζεηήξεο ζηξνθψλ ησλ ηξνρψλ αληρλεχνπλ ηελ ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο θαζελφο ηξνρνχ θαη παξάγνπλ ζήκαηα εμφδνπ. Σα ζήκαηα απηά πιεξνθνξνχλ ηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ γηα ηελ νιίζζεζε ή φρη ησλ ηξνρψλ. 32

33 Δπίζεο, φπσο θάζε ζχζηεκα έηζη θαη ην abs δηαζέηεη έλα ζχζηεκα δηάγλσζεο βιαβψλ. Οη βιάβεο πνπ είλαη απνζεθεπκέλεο ζηελ κλήκε ηεο ειεθηξνληθή κνλάδαο ειέγρνπ (εγθέθαινο) αλαγλσξίδνληαη απφ ηελ δηαγλσζηηθή ζπζθεπή ή εκθαλίδνληαη ζε θάπνηα ζπζηήκαηα κε ηελ ελδεηθηηθή ιπρλία, σο θσδηθνί βιαβψλ. Οη βιάβεο ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ abs είλαη: Βιάβεο ιφγσ ραιαξήο ή θαθήο ζπλδεζκνινγίαο ησλ θαισδηψζεσλ. Κακέλε ελδεηθηηθή ιπρλία. Βιάβεο εμαξηεκάησλ φπσο νη αηζζεηήξεο ζηξνθψλ, νη ειεθηξνκαγλεηηθέο βαιβίδεο, ην κνηέξ ηεο αληιίαο θαη ηα ξειέ ηνπ θπθιψκαηνο. Βιάβε ζηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ. Μεηά απφ θάζε επηζθεπή γίλεηαη κεδεληζκφο ησλ βιαβψλ απφ ηε κλήκε ηεο ειεθηξνληθήο κνλάδαο ειέγρνπ Ηιεθηξνληθά ειεγρφκελε αλάξηεζε ην θάζε απηνθίλεην ηα θχξηα εμαξηήκαηα ηεο αλάξηεζεο, δειαδή ηα ειαηήξηα θαη νη απνζβεζηήξεο ηαιαληψζεσλ (ακνξηηζέξ), έρνπλ δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Έηζη, αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία ηνχ απηνθηλήηνπ νηθνγελεηαθφ, ή ζπνξ ή κεγάινπ ηνπξηζκνχ, ηνπνζεηνχληαη θαη αληίζηνηρεο ζθιεξφηεηαο ειαηήξηα θαη ακνξηηζέξ, ηα γλσζηά "ζθιεξά" θαη "καιαθά". Μ απηφλ ηνλ ηξφπν φκσο νη αλαξηήζεηο θαηαθέξλνπλ λα ιεηηνπξγνχλ ηθαλνπνηεηηθά, κφλν ζε νξηζκέλεο ζπλζήθεο νδήγεζεο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, θαηαζθεπάζηεθαλ ακνξηηζέξ κε ειεθηξνληθά ειεγρφκελε ζθιεξφηεηα, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα αθξηβά κνληέια δηαθφξσλ εηαηξεηψλ φπσο, MB, BMW, VOLVO, LANCIA θηι. ζε απιή κνξθή θαη ιακβάλνληαο ππ' φςε κφλν ηελ ηαρχηεηα. Όκσο θαη ηα ζπζηήκαηα απηά εμειίρηεθαλ θαζψο ηνπνζεηήζεθαλ αηζζεηήξεο, ελεξγνπνηεηέο θαη κηθξνυπνινγηζηέο, πνπ αλαιχνπλ ηηο δηάθνξεο παξακέηξνπο απφ ηελ δπλακηθή θαηάζηαζε ηνπ απηνθηλήηνπ θαη ξπζκίδνπλ ηελ αλάξηεζε αλάινγα κε ηηο επηθξαηνχζεο ζπλζήθεο νδήγεζεο. Οη πην δηαδεδνκέλεο ειεθηξνληθά ειεγρφκελεο αλαξηήζεηο είλαη νη: 1. Ζ ειεθηξνληθά ειεγρφκελε πδξνπλεπκαηηθή αλάξηεζε. 2. Ζ ειεθηξνληθά ειεγρφκελε αλάξηεζε κε επηινγή ζθιεξφηεηαο. 33

34 Δηθφλα 2-14 Δθαξκνγή ηεο Ζιεθηξνληθά Διεγρφκελεο Αλάξηεζεο 1. Ζ ειεθηξνληθά ειεγρφκελε πδξνπλεπκαηηθή αλάξηεζε ζε ζχγθξηζε κε ην ζπκβαηηθφ πδξνπλεπκαηηθφ ζχζηεκα, είλαη φηη ζθιεξαίλεη απηφκαηα ηελ αλάξηεζε ζε δχζθνιεο ζπλζήθεο, φπσο αλψκαια νδνζηξψκαηα, γξήγνξε νδήγεζε ζε ζηξνθέο θαη απφηνκεο επηηαρχλζεηο θαη επηβξαδχλζεηο. Ζ ξχζκηζε απηή γίλεηαη κε ηνλ έιεγρν ηεο πνζφηεηαο αεξίνπ πνπ ππάξρεη κέζα ζηηο ζθαίξεο (φζνλ αθνξά ζηε ζθιεξφηεηα ησλ ειαηεξίσλ ) θαη κε ηνλ αξηζκφ ησλ δηφδσλ κέζσ ησλ νπνίσλ ην πγξφ πεξλά απφ ηηο ζθαίξεο ζην δίθηπν (φζνλ αθνξά ζην βαζκφ απφζβεζεο). Όζν πεξηζζφηεξν αέξην ππάξρεη ζηηο ζθαίξεο θαη φζεο πεξηζζφηεξεο είλαη νη δίνδνη πνπ πεξλά ην πγξφ ηφζν πην καιαθή είλαη ε αλάξηεζε. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ειέγρεηαη απφ έλαλ κηθξνυπνινγηζηή πνπ επεμεξγάδεηαη ηηο πιεξνθνξίεο πνχ δέρεηαη απφ ηνπο αηζζεηήξεο γηα ηε γσλία ζηξνθήο ηνπ ηηκνληνχ, ηελ ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο ηνπ, ηελ πίεζε ζηα κπξνζηηλά θξέλα, ηελ ηαρχηεηα πνπ ν νδεγφο παηάεη ην πεληάι ηνπ γθαδηνχ, ην εχξνο θαη ηελ ηαρχηεηα ησλ θαηαθφξπθσλ ηαιαληψζεσλ ηνπ ακαμψκαηνο θαη ηελ ηαρχηεηα ηνπ απηνθηλήηνπ. ηηο ζηξνθέο, εθηφο απφ ην φηη ζθιεξαίλεη ε αλάξηεζε, δηαθφπηεηαη θαη ε επηθνηλσλία ησλ ζθαηξψλ ηεο δεμηάο θαη ηεο αξηζηεξήο πιεπξάο, πεξηνξίδνληαο έηζη αθφκα πεξηζζφηεξν ηελ ηάζε ηνπ ακαμψκαηνο λα γέξλεη. 34

35 Πίλαθαο 1 Λεηηνπξγηθά κέξε ηεο Ζιεθηξνληθά Διεγρφκελεο Τδξνπλεπκαηηθήο Αλάξηεζεο 2. Με ηελ ειεθηξνληθά ειεγρφκελε αλάξηεζε ν νδεγφο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη έλα δηαθφπηε επηινγήο, ψζηε λα επηιέμεη ηε κηα απφ ηηο δχν δηαθνξεηηθέο ιεηηνπξγίεο απφζβεζεο ησλ ακνξηηζέξ, ηελ θαλνληθή ή ηε ζπνξ. Ζ απφζβεζε ξπζκίδεηαη απηφκαηα ζε κηα απφ ηηο ηξεηο θιίκαθεο ξχζκηζεο καιαθή, κεζαία ή ζθιεξή απφ ηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο, αλάινγα κε ηελ επηινγή απφ ηνπ νδεγνχ θαη ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ θαηά ηελ νδήγεζε. Με ηνλ ηξφπν απηφ απμάλεηαη ε άλεζε θαηά ηελ νδήγεζε θαη βειηηψλεηαη ε ηθαλφηεηα ειέγρνπ ηεο δηεχζπλζεο ηνπ απηνθηλήηνπ. Σν ζχζηεκα ηεο ειεθηξνληθά ειεγρφκελεο αλάξηεζεο δηαζέηεη ιεηηνπξγία απηνδηάγλσζεο θαη ιεηηνπξγία έθηαθηεο αλάγθεο. Οη ραξαθηεξηζηηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη: Α) Έιεγρνο βχζηζεο πίζσ ηκήκαηνο απηνθηλήηνπ. Με ηελ ιεηηνπξγία απηή πεξηνξίδεηαη ε δηαδξνκή ηεο βχζηζεο ηνπ πίζσ άθξνπ ηνπ απηνθηλήηνπ θαηά ηελ εθθίλεζε ή θαηά ηελ απφηνκε επηηάρπλζε. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ε απφζβεζε ησλ ακνξηηζέξ ξπζκίδεηαη απφ ηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ζηε ζθιεξή θιίκαθα θαη επηηπγράλεηαη ε ζηαζεξνπνίεζε ηεο ζέζεο ηνπ απηνθηλήηνπ. Β) Αιιαγή ιεηηνπξγίαο απφζβεζεο. Ο νδεγφο κπνξεί λα επηιέμεη ηελ θαλνληθή ή ηε ζπνξ ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο κε ην δηαθφπηε επηινγήο. Όηαλ έρεη επηιεγεί ε θαλνληθή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο, δίλεηαη πξνηεξαηφηεηα ζηε δηαηήξεζε ηεο άλεζεο θαηά ηελ νδήγεζε. Γηα λα γίλεη απηφ, ε ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο ξπζκίδεη ηελ απφζβεζε ησλ ακνξηηζέξ ζηε καιαθή θιίκαθα. Αλ έρεη επηιεγεί ε ιεηηνπξγία ζπνξ, ηφηε ηε ξπζκίδεη ζηε κεζαία θιίκαθα. Γ) Έιεγρνο βχζηζεο κπξνζηηλνχ ηκήκαηνο απηνθηλήηνπ. Με ηε ιεηηνπξγία απηή πεξηνξίδεηαη ε δηαδξνκή ηεο βχζηζεο ηνπ κπξνζηηλνχ ηκήκαηνο ηνπ απηνθηλήηνπ θαηά ηε 35

36 δηάξθεηα ηνπ θξελαξίζκαηνο. ηε θάζε απηή ε απφζβεζε ησλ ακνξηηζέξ ξπζκίδεηαη ζηε ζθιεξή θιίκαθα θαη ζηαζεξνπνηείηαη ε ζέζε ηνπ απηνθηλήηνπ. Γ) Έιεγρνο πιεπξηθήο κεηαηφπηζεο απηνθηλήηνπ. Με ηε ιεηηνπξγία απηή πεξηνξίδεηαη ε πιεπξηθή κεηαηφπηζε ηνπ απηνθηλήηνπ ζε ζηξνθέο ή ζε δηαδξνκέο ηχπνπ S. ηε θάζε απηή, ε απφζβεζε ησλ ακνξηηζέξ ξπζκίδεηαη ζηε ζθιεξή θιίκαθα, κε απνηέιεζκα λα βειηησζεί ε ηθαλφηεηα ειέγρνπ ηεο δηεχζπλζεο ηνπ απηνθηλήηνπ. Δ) Απνηξνπή ηηλάγκαηνο θαηά ηελ εθθίλεζε απηνθηλήηνπ (κε απηφκαην θηβψηην). Με ηε ιεηηνπξγία απηή πεξηνξίδεηαη ε δηαδξνκή ηεο βχζηζεο ηνπ πίζσ ηκήκαηνο ηνπ απηνθηλήηνπ πνπ έρεη απηφκαην θηβψηην ζηε θάζε ηεο εθθίλεζεο. Όηαλ γίλεη αιιαγή ηεο ζέζεο ηνπ επηινγέα ηνπ απηνκάηνπ θηβσηίνπ απφ ηε ζέζε Ν ή ηε ζέζε Ρ, ε απφζβεζε ησλ ακνξ-ηηζέξ ξπζκίδεηαη ζηε ζθιεξή θιίκαθα. Ε) Λεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ζε πςειέο ηαρχηεηεο. Όηαλ ην απηνθίλεην θηλείηαη κε πςειέο ηαρχηεηεο, ε απφζβεζε ησλ ακνξηηζέξ ξπζκίδεηαη απφ ηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο ζηε κεζαία θιίκαθα, ψζηε λα βειηησζεί ε ηθαλφηεηα δηεχζπλζεο ηνπ απηνθηλήηνπ. Δηθφλα 2-15 Δμαξηήκαηα Ζιεθηξνληθήο Διεγρφκελεο Αλάξηεζεο 36

37 2.7 πζηήκαηα ειέγρνπ νιίζζεζεο ηξνρψλ Ηιεθηξνληθφ ζηαζεξνπνηεηηθφ ζχζηεκα ESP (Elekronische Stabilitats Programm) Σν ειεθηξνληθφ ζηαζεξνπνηεηηθφ ζχζηεκα δπλακηθήο θίλεζεο απηνθηλήηνπ (ESP ή ESBS ή FDR ή DSC ) εμαζθαιίδεη ηελ επζηάζεηα ηνπ απηνθηλήηνπ θαηά ην θξελάξηζκα ζε ζηξνθή. Σν ζχζηεκα ξπζκίδεη ηελ πδξαπιηθή πίεζε ησλ θξέλσλ μερσξηζηά ζε θάζε ηξνρφ, θαηά ηξφπν ψζηε λα δηαηεξείηαη ν έιεγρνο ηεο ζεσξεηηθήο γξακκήο δηαδξνκήο ηνπ απηνθηλήηνπ, ρσξίο φκσο λα επεξεάδεηαη ε απφδνζε ησλ θξέλσλ. Ζ αξρή ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη λα ζπγθξίλεη ηε ζεσξεηηθή γξακκή θίλεζεο ηνπ απηνθηλήηνπ πνπ νξίδεηαη απφ ηνλ νδεγφ κε ηελ πξαγκαηηθή θίλεζε ηνπ απηνθηλήηνπ. Όηαλ ππάξρεη απφθιηζε ζηε ζχγθξηζε απηή, ην ζχζηεκα θξελάξεη επηιεθηηθά έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο ηξνρνχο, ψζηε λα επαλαθέξεη ην απηνθίλεην ζηε ζεσξεηηθή πνξεία πνπ έρεη επηιέμεη ν νδεγφο. Σν ζχζηεκα ιεηηνπξγεί κφλν θαηά ηελ θίλεζε ηνπ απηνθηλήηνπ πξνο ηα εκπξφο θαη ην απνηέιεζκα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ κπνξεί λα παξαηεξεζεί ζε πεξηπηψζεηο ππνζηξνθήο ή ππεξζηξνθήο ηνπ απηνθηλήηνπ. Γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ειεθηξνληθνχ ζηαζεξνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο δπλακηθήο θίλεζεο ηνπ απηνθηλήηνπ, ρξεζηκνπνηείηαη ε ππνδνκή ηνπ ζπζηήκαηνο ABS, κε κεξηθνχο επί πιένλ αηζζεηήξεο γηα ηε ιήςε πξφζζεησλ βαζηθψλ πιεξνθνξηψλ πνπ ρξεηάδεηαη ε ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ. Δηθφλα 0-16 Δθαξκνγή ηνπ πζηήκαηνο ESP 37

38 2.7.2 Ηιεθηξνληθφο έιεγρνο θξελψλ (EBD- Electronic Brake Distribution) Ο ειεθηξνληθφο έιεγρνο ησλ θξέλσλ ειέγρεη ηελ πίεζε ζε θάζε θχθισκα ησλ πίζσ ηξνρψλ. Όηαλ νη αηζζεηήξεο ηνπ ζπζηήκαηνο ABS αληρλεχζνπλ δηαθνξά ζηξνθψλ κεηαμχ κπξνζηηλψλ θαη πίζσ ηξνρψλ ηνπ απηνθηλήηνπ, ελεξγνπνηείηαη ε ειεθηξνληθή κνλάδα ηνπ ABS θαη κεηψλεη ηελ πίεζε ησλ πγξψλ ζην θχθισκα ησλ πίζσ ηξνρψλ. Έηζη, απνθεχγεηαη ην ππεξβνιηθφ θξελάξηζκα ησλ πίζσ ηξνρψλ θαη ην απηνθίλεην παξακέλεη ζηαζεξφ ζηελ πνξεία ηνπ. Σν ζχζηεκα ιεηηνπξγεί αθφκε θαη ζε κηθξά θξελαξίζκαηα, θπξίσο ζε ζηξνθέο. Σν ζχζηεκα ρξεζηκνπνηεί ηα εμαξηήκαηα θαη ηνπο κεραληζκνχο ηνπ ABS κε δηαθνξεηηθφ φκσο ιεηηνπξγηθφ πξφγξακκα (software). Ρπζκίδεη ηελ πίεζε πνπ εθαξκφδεηαη ζε θάζε ηξνρφ μερσξηζηά, θαηαξγψληαο έηζη ηνλ κεραληθφ θαηαλεκεηή πίεζεο πνπ ππήξρε κέρξη ηψξα ζηα απηνθίλεηα χζηεκα ειεθηξνληθνχ ειέγρνπ ηεο ξνπήο ηνπ θηλεηήξα EBC (Engine Braking Control) Ο βαζηθφο πξννξηζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθνχ ειέγρνπ ηεο ξνπήο ηνπ θηλεηήξα είλαη λα ειέγρεη ηελ ξνπή ηνπ θηλεηήξα φηαλ κπινθάξνπλ νη θηλεηήξηνη ηξνρνί. Μεηά απφ απφηνκε αιιαγή ηεο ηαρχηεηαο απφ κεγαιχηεξε ζε κηθξφηεξε "θαηέβαζκα" ηαρχηεηαο ή απφ απφηνκν θιείζηκν ηνπ γθαδηνχ ζε νιηζζεξφ νδφζηξσκα ππάξρεη πεξίπησζε λα κπινθάξνπλ νη ηξνρνί ιφγσ ηεο απφηνκεο επηβξάδπλζεο ησλ ζηξνθψλ ηνπ θηλεηήξα. ηελ πεξίπησζε απηή νη αηζζεηήξεο ηνπ ABS αληρλεχνπλ ην κπινθάξηζκα ηνπ θηλεηήξηνπ ηξνρνχ ή ησλ ηξνρψλ θαη ην ζχζηεκα απμάλεη ειεγρφκελα ηε ξνπή ηνπ θηλεηήξα. Σν ειεθηξνκεραληθφ ζχζηεκα ειέγρνπ ηεο πεηαινχδαο ηνπ γθαδηνχ ηελ αλνίγεη, απμάλνληαο ηηο ζηξνθέο ηνπ θηλεηήξα κέρξη ν ηξνρφο λα αξρίζεη πάιη λα πεξηζηξέθεηαη. Ζ εληνιή απηή δίλεηαη απφ ηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ηνπ ABS ζηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ θηλεηήξα ν νπνίνο απμάλεη ηηο ζηξνθέο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζε ηδαληθφ βαζκφ γηα ηελ επζηάζεηα ηεο πνξείαο ηνπ απηνθηλήηνπ. Σν ζχζηεκα παξακέλεη ζε ηζρχ ζε φιν ην εχξνο ησλ ζηξνθψλ ιεηηνπξγίαο ηνπ θηλεηήξα. ε κεξηθά ζπζηήκαηα ππάξρεη δπλαηφηεηα εθηφο απφ ηελ κεηαβνιή ησλ ζηξνθψλ λα γίλεηαη θαη κεηαβνιή ζηελ πξνπνξεία ηνπ ζπζηήκαηνο αλάθιεμεο. 38

39 2.7.4 Ηιεθηξνληθφο έιεγρνο ηνπ δηαθνξηθνχ (EDL - Electronic Differential Lock) Σν ζχζηεκα ειεθηξνληθνχ ειέγρνπ κπινθαξίζκαηνο ησλ ηξνρψλ EDS ή EDL ρξεζηκνπνηεί ηηο πιεξνθνξίεο πνπ παίξλεη απφ ηνπο αηζζεηήξεο ηνπ ζπζηήκαηνο ABS θαη ειέγρεη ηελ ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο ησλ θηλεηήξησλ ηξνρψλ. Δάλ θάπνηνο απφ ηνπο θηλεηήξηνπο ηξνρνχο αξρίζεη θαη γπξλάεη κε κεγαιχηεξε ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο απφ ηνλ άιιν ιφγσ κεησκέλεο πξφζθπζεο θαηά ηελ εθθίλεζε ηνπ απηνθηλήηνπ, φπσο φηαλ ν ηξνρφο παηάεη ζε ιάζπε, ρψκα, πάγν θηι. ηφηε ελεξγνπνηείηαη ην ζχζηεκα EDS ή EDL. Φξελάξεη ηνλ ηξνρφ πνπ γπξλάεη κε κεγαιχηεξε ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο θαη κεηαθέξεη ηε ξνπή ηνπ θηλεηήξα ζηνλ ηξνρφ πνπ έρεη πξφζθπζε. Οη παξαπάλσ κεραληζκνί EDS ή EDL θάλνπλ ηελ ίδηα δνπιεηά πνπ θάλεη ην παξαδνζηαθφ κεραληθφ κπινθέ δηαθνξηθφ, εμαιείθνληαο φκσο ηα κεηνλεθηήκαηά ηνπ. Θα πξέπεη λα ζπκίζνπκε φηη ην κεραληθφ κπινθέ δηαθνξηθφ δελ κπνξεί λα εθαξκνζζεί ζε απηνθίλεηα κε κπξνζηηλή θίλεζε γηαηί νη κπξνζηηλνί ηξνρνί έρνπλ θαη ηνλ πξφζζεην ξφιν ηνπ ζηξηςίκαηνο. Οη δηαθνξεηηθέο δπλάκεηο πνπ αζθνχληαη ζηνπο ηξνρνχο κεηψλνπλ ηελ άλεζε ζηηο ζηξνθέο, δεκηνπξγψληαο ην "θνζθίληζκα" ηνπ ηηκνληνχ. Αθφκε ην ζπκβαηηθφ κεραληθφ κπινθέ δηαθνξηθφ δελ είλαη ζπκβαηφ κε ηα ζπζηήκαηα ABS γηαηί επεξεάδεη ηελ ξχζκηζε ηνπ θξελαξίζκαηνο. Σν ζχζηεκα ειεθηξνληθνχ ειέγρνπ κπινθαξίζκαηνο ησλ ηξνρψλ EDS ή EDL ηνπνζεηείηαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην ABS ρξεζηκνπνηψληαο ηνπο ίδηνπο αηζζεηήξεο. Σνπνζεηνχληαη ιίγα λέα εμαξηήκαηα γηα ηνλ έιεγρν ζπηλαξίζκαηνο ησλ ηξνρψλ θαη βειηηψλεηαη ην πξφγξακκα ιεηηνπξγίαο (software) ηεο ειεθηξνληθήο κνλάδαο ειέγρνπ ηνπ ABS. Δηθφλα 2-17 Δμαξηήκαηα ζπζηήκαηνο EDL 39

40 2.7.5 Ηιεθηξνληθφ ζχζηεκα άκεζνπ θξελαξίζκαηνο BAS (Brake Assist System) Σν ζχζηεκα άκεζεο ελεξγνπνίεζεο θξελαξίζκαηνο είλαη έλαο κεραληζκφο ζην ζχζηεκα πέδεζεο, πνπ ζθνπφ έρεη λα ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ηεο απφζηαζεο θξελαξίζκαηνο ζε επείγνπζεο θαηαζηάζεηο. Όηαλ ν νδεγφο δηζηάδεη λα θξελάξεη ή θξελάξεη πνιχ απαιά ζε κηα επείγνπζα θαηάζηαζε, ην ζχζηεκα BAS πξνθαιεί πέδεζε κε πιήξε ηζρχ κέζα ζε θιάζκαηα ηνπ δεπηεξνιέπηνπ. H αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο BAS βαζίζηεθε ζηα πνξίζκαηα ησλ εξεπλψλ γηα ηα αηπρήκαηα πνπ απνθάιπςαλ, φηη ελψ νη νδεγνί αληηδξνχλ γξήγνξα ζε θξίζηκεο θαηαζηάζεηο, δελ παηνχλ κε επαξθή δχλακε ην πεληάι ησλ θξέλσλ. Όηαλ ελεξγνπνηεζεί ε πέδεζε κε πιήξε δχλακε, ε ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο ελεξγνπνηεί κηα ειεθηξνληθά ειεγρφκελε βαιβίδα πνπ επηηξέπεη ηελ αχμεζε ηεο πίεζεο ζηνλ έλα απφ ηνπο δχν ζαιάκνπο ηνπ ζεξβφθξελνπ θαη ππνβνεζά θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ηε δχλακε πέδεζεο ζην κέγηζην. Σν κπινθάξηζκα ησλ ηξνρψλ είλαη αδχλαην θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πέδεζεο κε πιήξε δχλακε, γηαηί ην ABS εμαθνινπζεί λα ξπζκίδεη ηε δχλακε πέδεζεο κε αθξίβεηα, εμαζθαιίδνληαο φηη ε δχλακε απηή παξακέλεη αθξηβψο θάησ απφ ην φξην νιίζζεζεο θαη φηη ην απηνθίλεην εμαθνινπζεί λα είλαη ζε θαηάζηαζε ηέηνηα, ψζηε λα κπνξεί λα ειεγρζεί ε πνξεία ηνπ. Όηαλ ν νδεγφο ζηακαηήζεη λα παηά ην πεληάι ησλ θξέλσλ, έλαο δηα-θφπηεο θιείλεη ηελ ειεθηξνκαγλεηηθή βαιβίδα, πνπ απνζπκπιέθεη απηφκαηα ηνλ κεραληζκφ ηνπ ζεξβφθξελνπ χζηεκα Διέγρνπ Δθθίλεζεο TCS (Traction Control System) Σν ζχζηεκα ειέγρνπ πξφζθπζεο ησλ ηξνρψλ ASR επεκβαίλεη φηαλ ζπηλάξνπλ νη θηλεηήξηνη ηξνρνί θάησ απφ ζπλζήθεο θαθήο πξφζθπζεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε θίλεζε ζε ραιίθη ή ζε πάγν, επεκβαίλνληαο, είηε ζηηο ιεηηνπξγίεο δηαρείξηζεο ηνπ θηλεηήξα, είηε ζην ζχζηεκα πέδεζεο είηε θαη ζηα δχν. Όηαλ ην ASR επεκβαίλεη ζηελ δηαρείξηζε ηνπ θηλεηήξα ηφηε δίλεη εληνιή ζηνλ ελεξγνπνηεηή ειέγρνπ ηηο πεηαινχδαο ηνπ γθαδηνχ λα θιείζεη. Απηφ έρεη ζαλ κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ζηηο ζηξνθέο ηνπ θηλεηήξα κε αληίζηνηρε κείσζε ζηε κεηαθεξφκελε ξνπή απφ ηνλ θηλεηήξα ζηνπο ηξνρνχο. Δάλ ην κέηξν δελ είλαη αξθεηφ, ην ζχζηεκα επεκβαίλεη θαη ζηελ αιιαγή πξνπνξείαο ιεηηνπξγίαο ηνπ θηλεηήξα. Με ηνλ ηξφπν απηφ κεηψλεηαη ε ξνπή ζηνπο ηξνρνχο θαη απνηξέπεηαη ε νιίζζεζε ησλ θηλεηήξησλ ηξνρψλ θαηά ηελ επηηάρπλζε κε νπνηαδήπνηε ηαρχηεηα ή ζπλζήθεο θνξηίνπ. 40

41 2.7.7 Πίλαθαο ειέγρνπ Σα φξγαλα ελδείμεσλ θαη κεηξήζεσλ, αλαινγηθά θαη ςεθηαθά, νη ιπρλίεο, ελδεηθηηθέο θαη πξνιεπηηθέο, θαζψο θαη ν ζχγρξνλνο εμνπιηζκφο ελεκέξσζεο πξέπεη λα "ρσξέζνπλ" αξκνληθά ζην ηακπιφ θαη ηελ θνλζφια ηνπ απηνθηλήηνπ. Ζ ζέζε, ην κέγεζνο, θαζψο θαη ε επθνιία νπηηθήο πξφζβαζήο ηνπο εμαξηψληαη θπξίσο απφ ηε ζπνπδαηφηεηα ηνπ θάζε ελφο μερσξηζηά. Αμηνινγψληαο ηα, ζχκθσλα κε ηε ζπνπδαηφηεηα θαη ηε ρξεζηκφηεηά ηνπο, ζα κπνξνχζακε λα θαηαηάμνπκε σο πξψηα θνληέξ θαη ην ζηξνθφκεηξν. Χο δεχηεξα ζα κπνξνχζακε λα θαηαηάμνπκε ηα φξγαλα ζηάζκεο θαπζίκνπ θαη κέηξεζεο ζεξκνθξαζίαο ςπθηηθνχ ηνπ θηλεηήξα, θαζψο θαη φιεο ηηο ελδεηθηηθέο ιπρλίεο, φπσο ηεο πίεζεο ιαδηνχ, ηεο θφξηηζεο κπαηαξίαο θαη ηεο ζηάζκεο πγξψλ θξέλνπ. φιν θαη πεξηζζφηεξνη θαηαζθεπαζηέο πεξηιακβάλνπλ ζηνλ έμηξα εμνπιηζκφ ηνπο ζχλζεηεο ζπζθεπέο, φπσο ηνλ ππνινγηζηή ηαμηδηνχ πνπ δίλεη δηάθνξεο πιεξνθνξίεο ζηνλ νδεγφ γηα ην ηαμίδη ηνπ θαη ζχζηεκα πινήγεζεο πνπ θαηεπζχλεη κέζσ δνξπθφξνπ ηνλ νδεγφ ζηνλ πξννξηζκφ ηνπ. Δπίζεο πνιιά απηνθίλεηα έρνπλ ζηνλ εμνπιηζκφ ηνπο touch screen νζφλεο επαθήο πνπ ζπιιέγνπλ θαη ελεξγνχλ γηα έλα ζχλνιν πιεξνθνξηψλ. ηελ αξρή ηεο εκθάληζήο ηνπο ηα φξγαλα απηά ήηαλ θπξίσο κεραληθά θαη ζηε ζπλέρεηα έγηλαλ ειεθηξηθά αλαινγηθά. ήκεξα ζηελ πιεηνςεθία ηνπο είλαη ειεθηξνληθά θαη ςεθηαθά θαη νη εληνιέο ιακβάλνληαη απφ ηνπο πεξηθεξεηαθνχο αηζζεηήξεο (π.ρ. ην ζηξνθφκεηξν δηαβάδεη ηηο ελδείμεηο ηνπ αηζζεηήξα ζηξνθψλ θηι.). εκαληηθή ζέζε ζηνλ πίλαθα νξγάλσλ θαηαιακβάλνπλ ζήκεξα νη ελδεηθηηθέο ιπρλίεο δηάγλσζεο ησλ ειεθηξνληθψλ κεραληζκψλ ηνπ απηνθηλήηνπ. ηελ νπζία πξφθεηηαη γηα δηαγλσζηηθέο ιπρλίεο πνπ αλάβνπλ φηαλ πξνθχςεη βιάβε ζε θάπνηα ειεθηξνληθή κνλάδα (αεξφζαθνο, ABS, TCS, θεληξηθή κνλάδα ειέγρνπ). Δηθφλα 2-18 Κνλζφια εηδνπνίεζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ νρήκαηνο 41

42 2.8 Ηιεθηξνληθφ ζχζηεκα αεξφζαθνπ ε αληίζεζε κε ηνλ κεραληθφ, ζηνλ ειεθηξνληθά ελεξγνπνηνχκελν αεξφζαθν, ε ππξνδφηεζε ηεο γελλήηξηαο ηνπ πξνσζεηηθνχ αεξίνπ γίλεηαη κε ειεθηξνληθφ ηξφπν. Ο αεξφζαθνο ειέγρεηαη απφ κία ειεθηξνληθή κνλάδα θαη πξνζθέξεη πνιχ θαιφ έιεγρν σο πξνο ηνλ ρξφλν αλνίγκαηνο, σο πξνο ην άλνηγκα αλάινγα κε ηελ γσλία πξφζθξνπζεο θαη σο πξνο ηε ζπλεξγαζία κε ηηο δψλεο αζθαιείαο πνπ δηαζέηνπλ κεραληζκφ πξνεληαηήξα. ήκεξα έρεη αληηθαηαζηήζεη ην κεραληθά ελεξγνπνηνχκελν αεξφζαθν θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζε φια ζρεδφλ ηα απηνθίλεηα. ηελ Ακεξηθή είλαη ππνρξεσηηθή ε ρξήζε ησλ αεξφζαθσλ ελψ ζηελ Δπξψπε δελ είλαη. Ο αεξφζαθνο ζηελ Δπξψπε απνηειεί ζπκπιεξσκαηηθφ ζχζηεκα πξνζηαζίαο καδί κε ηηο δψλεο θαη γηα απηφ νλνκάδεηαη θαη πκπιεξσκαηηθφ χζηεκα πγθξάηεζεο (Supplementary Restraint System). Σν ειεθηξνληθφ ζχζηεκα αεξφζαθνπ πεξηιακβάλεη ηα παξαθάησ ηκήκαηα: Σε κνλάδα ηνπ αεξφζαθνπ Απφ έλα ζεη θαισδίσλ Απφ ηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ. Ζ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ είλαη ηνπνζεηεκέλε ζπλήζσο πάλσ ζην ηνχλει ηνπ παηψκαηνο. Λφγσ ηεο ζέζεο ηεο ειέγρεη ηε θαιχηεξε δπλαηή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο θαζψο πξνζηαηεχεηαη ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο. Ζ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ιακβάλεη ηα ζήκαηα ησλ αηζζεηήξσλ επηβξάδπλζεο, επεμεξγάδεηαη ηεο πιεξνθνξίεο θαη δίλεη ηελ εληνιή ελεξγνπνίεζεο ηνπ αεξφζαθνπ. Σνπο αηζζεηήξεο. Οη αηζζεηήξεο επηβξάδπλζεο ζηα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα βξίζθνληαη κέζα ζηελ ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ. Τπάξρνπλ φκσο θαη ζπζηήκαηα φπνπ νη αηζζεηήξεο βξίζθνληαη πεξηθεξεηαθά ζην απηνθίλεην. πλήζσο ππάξρνπλ δχν αηζζεηήξεο. Ο έλαο δίλεη ην αξρηθφ ζήκα επηβξάδπλζεο θαη ν δεχηεξνο ην ζήκα επηβεβαίσζεο ηεο επηβξάδπλζεο. Απηφ γίλεηαη γηα λα κελ ππάξρεη άζθνπε ρξήζε ηνπ αεξφζαθνπ. Λπρλία πξνεηδνπνίεζεο πνπ εηδνπνηεί ηνλ ρξήζηε γηα ηελ θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. 42

43 2.9 Ηιεθηξνληθά Διεγρφκελνο Κιηκαηηζκφο ( ECC- Electronic Climate Control) Πξφθεηηαη γηα έλαλ ζχλζεην κεραληζκφ πνπ ξπζκίδεη αθξηβψο ηε ζεξκνθξαζία πνπ έρεη πξνεπηιεγεί. O ππνινγηζηήο ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλδπάδεη άςνγα ηε ιεηηνπξγία ησλ ζπζθεπψλ ςχμεο θαη ζέξκαλζεο θαη θξαηά ζηαζεξή ηε ζεξκνθξαζία ηνπ ρψξνπ επηβαηψλ, ρσξίο λα επεξεάδεηαη απφ ηηο αιιαγέο ζηηο εμσηεξηθέο ζπλζήθεο. Σν ζχζηεκα ειέγρνπ ηνπ ηνπνζεηείηαη αξκνληθά ζην ηακπιφ ζην ζεκείν φπνπ ππάξρνπλ ηα ρεηξνθίλεηα ρεηξηζηήξηα ηνπ θαινξηθέξ. O ππνινγηζηήο επεμεξγάδεηαη ηε κεηαβνιή ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ αέξα ζην εζσηεξηθφ ηνπ απηνθηλήηνπ, ζηνπο αεξαγσγνχο θαη ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ απηνθηλήηνπ πνπ είλαη θαηαρσξεκέλα ζηε κλήκε ηνπ (φγθνο, ζπλνιηθή γπάιηλε επηθάλεηα, κφλσζε θαη πνιιά άιια), θαζνξίδεη απηφκαηα ηφζν ηελ πνζφηεηα ηνπ αέξα, φζν θαη ηε ζεξκνθξαζία θαη ηελ θαηαλνκή ηνπ. Δπίζεο κε ην πάηεκα ηνπ θαηάιιεινπ δηαθφπηε εκθαλίδεηαη ζηελ νζφλε ε ηηκή ηεο εμσηεξηθήο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. Όηαλ ε ζεξκνθξαζία είλαη πνιχ ρακειή αλάβεη ε ελδεηθηηθή ιπρλία θαη αθνχγεηαη έλαο ραξαθηεξηζηηθφο ήρνο ή εκθαλίδεηαη ην ζχκβνιν ηνπ πάγνπ ζηελ νζφλε, πξνεηδνπνηψληαο ηνλ νδεγφ γηα ηελ πηζαλφηεηα ζρεκαηηζκνχ πάγνπ ζην δξφκν. O ειεθηξνληθφο ξπζκηζηήο έρεη ελζσκαησκέλν ζχζηεκα ειέγρνπ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Όηαλ αληρλεχζεη νπνηνδήπνηε πξφβιεκα, παξνπζηάδεηαη ζηελ νζφλε έλαο θσδηθφο ζθάικαηνο, νπφηε παχεη θαη ε απηφκαηε ξχζκηζε ηεο ζεξκνθξαζίαο. Μέρξη λα επηζθεπαζηεί ην πξφβιεκα ν θιηκαηηζκφο κπνξεί λα ξπζκηζηεί ρεηξνθίλεηα κε ηνπο αληίζηνηρνπο δηαθφπηεο. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ ειεθηξνληθά ειεγρφκελνπ θιηκαηηζκνχ βαζίδεηαη ζηε ρξήζε αηζζεηήξσλ θαη ελεξγνπνηεηψλ, πνπ αλαιακβάλνπλ λα ξπζκίζνπλ απηφκαηα ηε ζεξκνθξαζία θαη ηελ πνζφηεηα αέξα. Δηθφλα 2-19 Λεηηνπξγίεο ηνπ ειεθηξνληθά Διεγρφκελνπ Κιηκαηηζκνχ 43

44 2.10 Αληηθιεπηηθά ζπζηήκαηα ( immobilizer) Όηαλ ν νδεγφο βάιεη ην θιεηδί ζην δηαθφπηε ηεο κίδαο θαη ηνλ γπξίζεη ζηελ πξψηε ζέζε, ην ζχζηεκα immobilizer ηίζεηαη ζε ιεηηνπξγία. Ζ θεξαία ηίζεηαη ππφ ηάζε θαη ράξε ζην καγλεηηθφ πεδίν πνπ δεκηνπξγεί, δηαβάδεη ηνλ θσδηθφ πνπ είλαη απνζεθεπκέλνο κέζα ζην κηθξνηζίπ ηνπ θιεηδηνχ. Ο θσδηθφο απηφο κεηαθέξεηαη ζηελ θεληξηθή κνλάδα ηνπ Immobilizer ε νπνία ηνλ ζπγθξίλεη κε απηνχο, πνπ έρεη απνζεθεπκέλνπο ζηελ κλήκε ηεο. ηελ ζπλέρεηα ε θεληξηθή κνλάδα ηνπ immobilizer επηθνηλσλεί κε ηελ κνλάδα ειέγρνπ ηνπ θηλεηήξα θαη αληαιιάζζεη κε απηήλ θσδηθνχο αλαγλψξηζεο, ψζηε λα επηβεβαησζεί φηη πξφθεηηαη γηα ηελ κνλάδα κε ηελ νπνία είλαη πξνγξακκαηηζκέλε λα ζπλεξγάδεηαη (hand shaking procedure). Αλ νη θσδηθνί αλαγλψξηζεο θιεηδηνχ θαη κνλάδσλ είλαη ζσζηνί, ηφηε ε ειεθηξνληθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ θηλεηήξα ηνλ ζέηεη ζε ιεηηνπξγία. ε πεξίπησζε πνπ ε δηαζηαχξσζε ησλ θσδηθψλ δελ επηβεβαησζεί ζαλ ζσζηή ηφηε ε κνλάδα δηαρείξηζεο ηνπ θηλεηήξα κπινθάξεη ηνλ ςεθαζκφ θαη ηελ αλάθιεμε θαπζίκνπ θαη ν θηλεηήξαο δελ κπνξεί λα ηεζεί ζε ιεηηνπξγία. ηελ πεξίπησζε απηή αξρίδεη λα αλαβνζβήλεη ή παξακέλεη αλακκέλε ε ιπρλία απηνδηάγλσζεο ηνπ immobilizer. Οη θσδηθνί αλαγλψξηζεο ηνπ θιεηδηνχ είλαη απνζεθεπκέλνη ζε εηδηθέο ζέζεηο ζηελ κλήκε ηεο κνλάδαο. Οη θσδηθνί ηνπ αληηθιεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, κπνξεί λα είλαη ζηαζεξνί ή λα είλαη θπιηφκελνη, λα αιιάδνπλ δειαδή ζχκθσλα κε κηα καζεκαηηθή ζπλάξηεζε. Ζ θεληξηθή κνλάδα πεξηιακβάλεη επίζεο θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο απηνδηάγλσζεο. Ακέζσο κεηά ηελ ελεξγνπνίεζή ηεο, ειέγρεη ηε ζχλδεζε κε ηελ θεξαία θαη ηελ θεληξηθή κνλάδα δηαρείξηζεο ηνπ θηλεηήξα. ην δηάζηεκα απηφ, πνπ δηαξθεί ειάρηζηα δεπηεξφιεπηα, ε ελδεηθηηθή ιπρλία παξακέλεη αλακκέλε θαη ζβήλεη, κφλνλ φηαλ ν έιεγρνο νινθιεξσζεί θαη επηβεβαησζνχλ νη θσδηθνί αλαγλψξηζεο. ε αληίζεηε πεξίπησζε ε ιπρλία παξακέλεη αλακκέλε θαη ν θηλεηήξαο δελ κπνξεί λα ηεζεί ζε ιεηηνπξγία. Σν παξαπάλσ ζχζηεκα δελ είλαη αζθαιέο φηαλ ην θιεηδί θηάζεη ζε θάπνηνλ ρξήζηε πνπ δελ είλαη θάηνρνο ηνπ νρήκαηνο. Γηα λα αληηκεησπηζηεί απηφ ην πξφβιεκα αλαπηχρζεθαλ ζπζηήκαηα πνπ θάλνπλ αλαγλψξηζε ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ ρξήζηε ( κέζσ δαρηπιηθνχ απνηππψκαηνο ή κέζσ ηεο ίξηδαο) θαη δελ επηηξέπεηαη ε έλαξμε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. 44

45 Δηθφλα 2-20 Immobilizer ηεο Δηαηξίαο Mercedes- Benz 2.11 Google Car Μεγάιεο λνκηθέο θαη ηερλνινγηθέο δηαζηάζεηο έρεη ιάβεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ην απηφλνκν φρεκα ηεο γλσζηήο εηαηξίαο Google. H google μεθίλεζε ηηο δνθηκέο ζηηο αξρέο ηνπ 2010 εμνπιίδνληαο θάπνηα νρήκαηα κε αηζζεηήξεο θαη ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα θαη έβγαιε ζπκπεξάζκαηα φηη κε ηελ θαηλνηνκία απηή ζα βειηησζεί ε θίλεζε ζηνπο απηνθηλεηφδξνκνπο θαη ζα κεησζνχλ ζεκαληηθά ηα αηπρήκαηα ζηνπο δξφκνπο. Σν 2012 ην google car θαηάθεξε λα νδεγήζεη 1000 κίιηα ρσξίο ηελ παξέκβαζε ηνπ αλζξσπίλνπ παξάγνληα. Σν ελδηαθέξνλ είλαη φηη κέζα ζηελ ίδηα ρξνληά ην google car θαηάθεξε λα δηαλχζεη θαη κίιηα κε ηελ πεξηζηαζηαθή παξέκβαζε νδεγνχ. ηηο δηαδξνκέο πνπ δηέλπζε ην φρεκα δελ παξνπζηάζηεθε θαλέλα πξφβιεκα θαη θαλέλα ηξνραίν αηχρεκα. Σν απηνθίλεην ηεο google δηαζέηεη ηηο πην ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ θαη απνηειεί ην πην ζεκαληηθφ παξάδεηγκα απηφλνκεο νδήγεζεο ζηα κεηαθνξηθά κέζα. Σν απηνθίλεην ηεο google δηαζέηεη: Laser θαη scanners. Γηα λα κπνξεί λα ζπιιέγεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα άιια απηνθίλεηα θαη εκπφδηα. Δπίζεο ζπιιέγεηαη πιεξνθνξία γηα ηνλ δξφκν θαη γηα ηνπο πεδνχο. Radar. Έρνπλ ηνπνζεηεζεί radar γχξσ απφ ην απηνθίλεην γηα θαιχπηνληαο εχξνο γσλίαο 360 κνηξψλ. Κάκεξεο. Κάκεξεο είλαη ηνπνζεηεκέλεο ηφζν ζην εζσηεξηθφ ηνπ απηνθηλήηνπ φζν θαη πεξηκεηξηθά. GPS. Πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πνξεία πνπ αθνινπζεί. 45

46 Οδφκεηξν. Δίλαη ηνπνζεηεκέλν ζηηο ξφδεο ηνπ νρήκαηνο γηα λα κεηξάεη ηελ ηαρχηεηα θαη ηελ απφζηαζε πνπ έρεη δηαλχζεη. Μνλάδα ειέγρνπ- Τπνινγηζηήο. Πνπ ζπιιέγεη ηελ πιεξνθνξία απφ ηα παξαπάλσ θαη ηελ επεμεξγάδεηαη γηα ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπ. Πξφθεηηαη γηα ην πην ζεκαληηθφ θνκκάηη ηνπ νρήκαηνο θαη είλαη απηφ πνπ παξέρεη ηελ πιήξε απηνλνκία ηνπ απφ ηελ ιήςε απνθάζεσλ. Φπζηθά ν αιγφξηζκνο πνπ αθνξά ζηνλ ηξφπν νδήγεζεο, είλαη φζν ην δπλαηφλ πην πξνζεθηηθφο θαη αζθαιήο, γηα λα απνθεπρζνχλ αηπρήκαηα κε πεδνχο ή άιια νρήκαηα. ηελ πξαγκαηηθή νδήγεζε φκσο, γηα παξάδεηγκα ζε κηα δηαζηαχξσζε, θάπνηεο θνξέο ρξεηάδνληαη πξσηνβνπιίεο αιιά θαη ζπλελλφεζε κεηαμχ ησλ νδεγψλ θαη πεδψλ γηα λα ζπλερηζηεί ε νκαιή πνξεία ηεο νδήγεζεο, πξάγκα πνπ έλαο ππνινγηζηήο ζήκεξα δελ κπνξεί λα ην θάλεη. Έρνληαο απηφ ππ φςηλ, ε Google δεκνζίεπζε κηα παηέληα ζηελ νπνία δείρλεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν έλα απηφλνκν απηνθίλεην ζα κπνξνχζε λα επηθνηλσλήζεη κε ηνπο πεδνχο γχξσ ηνπ, δείρλνληαο μεθάζαξα ηηο πξνζέζεηο ηνπ, αιιά ρσξίο λα θαηαθεχγεη ζε επηζεηηθή νδήγεζε. Γηα παξάδεηγκα έλα θιαο πνπ αλαβνζβήλεη ζην πιάη ηεο πφξηαο ζα κπνξνχζε λα θαηαδεηθλχεη ζηνπο πεδνχο φηη κπνξνχλ λα πεξάζνπλ ηνλ δξφκν. Έλα θιαο ζηνλ κπξνζηηλφ πξνθπιαθηήξα ζα κπνξνχζε λα δείρλεη ην ίδην ψζηε λα είλαη νξαηφ απφ πνιιέο γσλίεο. Δπίζεο έλα ξνκπνηηθφ ρέξη ζα κπνξνχζε λα θάλεη ζηληάιν ζε νδεγνχο κεραλήο γηα λα ηνπο δηεπθνιχλεη, πξάγκα πνπ αξθεηνί άλζξσπνη θάλνπλ. Πάλησο εηαηξείεο ζαλ ηελ Google, ήδε γλσξίδνπλ φηη κηα απψιεηα δσήο ή ζνβαξφ αηχρεκα ζηα πξψηα βήκαηα ηεο απηφλνκεο νδήγεζεο ζα ξίμνπλ ηελ εμέιημε ησλ νρεκάησλ απηψλ αξθεηά ρξφληα πίζσ θαη γηα απηφ θάλνπλ ηα πάληα γηα λα πξνζηαηεχζνπλ επηβάηεο, νδεγνχο θαη πεδνχο απφ νπνηνδήπνηε ζελάξην πνπ εκπεξηέρεη θίλδπλν. 46

47 Δηθφλα 2-21 Tν φρεκα ηεο Google 47

48 3 Δθαξκνγέο ζηηο ελαέξηεο κεηαθνξέο Οη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ έρνπλ κεγάιε εθαξκνγή θαη ζηηο ελαέξηεο κεηαθνξέο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηηο αεξνκεηαθνξέο πινπνηνχληαη θαη εμεηάδνληαη έξγα ζρεηηθά κε ηελ δηαρείξηζε θαη ηελ παξαθνινχζεζε ησλ αεξνδξνκίσλ θαη ησλ αεξνπνξηθψλ εηαηξηψλ. Δπίζεο, νη εθαξκνγέο αθνξνχλ θαη ηελ δηαρείξηζε ηεο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο. 3.1 πζηήκαηα δηαρείξηζεο θαη παξαθνινχζεζεο αεξνδξνκίσλ Σν θχξην πξφβιεκα πνπ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ απηά ηα ζπζηήκαηα έγθεηηαη ζηα δεηήκαηα ηεο αζθάιεηαο θαη ηεο ρσξεηηθφηεηαο. Ο κεγάινο φγθνο θίλεζεο ζηνπο αεξνιηκέλεο πνπ είλαη ην απνηέιεζκα ηεο κεγάιεο θίλεζεο ησλ αεξνπνξηθψλ εηαηξηψλ θαζψο θαη νη πεξηνξηζκνί ιφγσ έιιεηςεο ρψξνπ πξνθαινχλ θηλδχλνπο θαη θαζπζηεξήζεηο ζηηο πηήζεηο. Ζ κεγάιε θίλεζε απμάλεη ηνπο θηλδχλνπο ζην έδαθνο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο απνγείσζεο θαη ηεο πξνζγείσζεο ησλ αεξνζθαθψλ δεδνκέλεο ηεο κηθξήο ρσξεηηθφηεηαο ησλ αεξνιηκέλσλ θαη ησλ ζπλζεθψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε πεξηφδνπο αηρκήο. ε κία πξνζπάζεηα γηα ηελ αχμεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο θαη ηεο αζθαιείαο ζηα αεξνδξφκηα αλαπηχρζεθαλ ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο θαη παξαθνινχζεζεο γηα ηελ θίλεζε ησλ αεξνζθαθψλ θαη ησλ νρεκάησλ πνπ εμππεξεηνχλ ζηα αεξνδξφκηα. Σα ζπζηήκαηα απηά νλνκάδνληαη ASMGCS (Advanced Surface Movement Guidance Control Systems). Σα ζπζηήκαηα απηά ζπιιέγνπλ ηελ πιεξνθνξία απφ φια ηα νρήκαηα (βπηηνθφξα, ιεσθνξεία, αλπςσηηθά) θαη ηα αεξνζθάθε πνπ βξίζθνληαη θαη θηλνχληαη ζηνλ αεξνιηκέλα. Απηφ γίλεηαη γηα λα ππάξρεη κηα δπλακηθή απνηχπσζε ζε νζφλε ηεο αθξηβνχο ζέζεο θαη ηεο εηθφλαο ηεο θίλεζεο ζηελ πεξηνρή επζχλεο ησλ ειεγθηψλ. Δπίζεο, ηνπο επηηξέπεηαη λα δηαρσξίδνπλ θαη λα θαζνδεγνχλ θάζε φρεκα ή αεξνζθάθνο αλεμάξηεηα απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ρσξίο λα ππάξρεη θαζπζηέξεζε. Πην ζπγθεθξηκέλα ηα ASMGCS ζπζηήκαηα αλαιακβάλνπλ: Σελ δξνκνιφγεζε θαη ηελ δπλαηφηεηα βέιηηζηεο δηαδξνκήο απφ ην ζεκείν ηεο απνγείσζεο/ πξνζγείσζεο ζηα ηειηθά ζεκεία ζηάζκεπζεο. Σελ αλαγλψξηζε κε ηα ζηνηρεία ηεο ζέζεσο ησλ αεξνζθαθψλ θαη ησλ αληηθεηκέλσλ. Σα δεδνκέλα πνπ ζπιιέγνληαη θαη κεηαδίδνληαη είλαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη έηζη επηηξέπεηαη ν έιεγρνο θαη ε θαζνδήγεζε. Ζ δπλαηφηεηα γηα ηα παξαπάλσ δελ εμαξηάηαη απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο ή ηνλ ρψξν ηνπ αεξνιηκέλα. Σελ θαζνδήγεζε ησλ αεξνζθαθψλ ππνινγίδνληαο ηελ δξνκνιφγεζε. 48

49 Σνλ έιεγρν γηα ηελ απνηξνπή αηπρεκάησλ θαη ηνλ έιεγρν ηεο θαηαγξαθήο θηλήζεσλ. Οη ζηφρνη πνπ θαιείηαη λα πεηπρεί έλα ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο είλαη: Να ζέζεη ηελ αθεξαηφηεηα θαη ηελ αζθάιεηα ηνπ αεξνζθάθνπο θαη ησλ επηβαηψλ παξά ηα νρήκαηα θαη ηα πξνζσξηλά ή ζηαζεξά εκπφδηα πνπ βξίζθνληαη ζηνλ αεξνιηκέλα. Ζ αλαγλψξηζε ηνπ θάζε αεξνζθάθνπο. Ζ παξνρή ζσζηψλ νδεγηψλ πξνο ην ζσζηφ αεξνζθάθνο. Γηα λα κπνξέζνπλ λα επηηεπρζνχλ ηα παξαπάλσ ηα ASMGCS ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ κηα ζεηξά απφ επηκέξνπο ζπζηήκαηα θαη αηζζεηήξεο γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ δεδνκέλσλ. Οη αηζζεηήξεο θαη ηα ζπζηήκαηα απηά θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε ζπλεξγαδφκελνπο θαη φρη. Οη ζπλεξγαδφκελνη ζηεξίδνληαη ζηελ χπαξμε εμνπιηζκνχ ζηνλ αληίζηνηρν ζηφρν πνπ είλαη γηα αλαγλψξηζε θαη ρξεηάδεηαη λα αλαθηήζνπλ ηελ πιεξνθνξία ηνπ. Οη κε ζπλεξγαδφκελνη ιεηηνπξγνχλ αλεμάξηεηα θαη δελ ρξεηάδνληαη ηελ ζπλεξγαζία ηνπ ζηφρνπ. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη κεξηθά απφ ηα επηκέξνπο ζπζηήκαηα ηνπ ASMGCS GPS κε ρξήζε ςεθηαθήο επηθνηλσλίαο (DGPS- Differential Global Positioning System) Σν Γηαθνξηθφ Παγθφζκην χζηεκα Δληνπηζκνχ Θέζεο (DGPS) είλαη έλα εμάξηεκα γηα ην Παγθφζκην χζηεκα Δληνπηζκνχ Θέζεο (GPS) πνπ παξέρεη βειηησκέλε αθξίβεηα ζέζεο πεξίπνπ 10 εθαηνζηά ζε ζρέζε κε ηελ αθξίβεηα ησλ 15 κέηξσλ πνπ παξέρεη ην ζπλεζηζκέλν GPS. Σν DGPS ρξεζηκνπνηεί έλα δίθηπν απφ ζηαζεξνχο επίγεηνπο ζηαζκνχο γηα λα κεηαδψζεη ηε δηαθνξά κεηαμχ ησλ ζέζεηο πνπ ππνδεηθλχνληαη απφ ην GPS (δνξπθνξηθά). Απηνί νη ζηαζκνί κεηαδίδνπλ ηε δηαθνξά κεηαμχ ησλ κεηξνχκελσλ ςεπδνπεξηνρψλ θαη ησλ πξαγκαηηθψλ ςεπδνπεξηνρψλ κε ζθνπφ ηνλ πξαγκαηηθφ εληνπηζκφ ηνπ ζεκείνπ. Ζ αθηνθπιαθή ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ (USCG- United States Coast Guard) θαη ε Καλαδηθή Αθηνθπιαθή (CCG- Canadian Coast Guard) ζηελ Ακεξηθή θαη ζηνλ Καλαδά αληίζηνηρα ήηαλ απφ ηηο πξψηεο ρψξεο εθάξκνζαλ ηέηνηα ζπζηήκαηα κε ηελ εθαξκνγή κεγάισλ ξαδηνζπρλνηήησλ θνληά ζε νδηθνχο ζηαζκνχο θαη ιηκάληα. 49

50 Δηθφλα 3-1 ηαζεξφο Δπίγεηνο ζηαζκφο γηα ην ζχζηεκα DGPS Κιεηζηφ Κχθισκα Σειεφξαζεο (CCTV- Closed Circuit TeleVision) Σν θιεηζηφ θχθισκα ηειεφξαζεο ή αιιηψο CCTV (Closed Circuit Television) είλαη έλα ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο θαη θαηαγξαθήο εηθφλαο (ζε νξηζκέλα ζπζηήκαηα είλαη δπλαηή θαη ε θαηαγξαθή ήρνπ). Σα βαζηθά ηνπ κέξε είλαη ε ζπζθεπή θαηαγξαθήο, ε νζφλε θαη ε θάκεξα. Γηαθξίλνπκε ηα δηαζέζηκα ζπζηήκαηα CCTV ζε δχν θαηεγνξίεο, αλάινγα κε ηνλ ηξφπν ζχλδεζεο ησλ θακεξψλ κε ην ππφινηπν ζχζηεκα. Ζ αλάγθε γηα πξνζηαζία θαη επηηήξεζε ζε θάζε αεξνδξφκην έρεη θαηαζηήζεη ηα ζπζηήκαηα Κιεηζηνχ Κπθιψκαηνο Σειεφξαζεο πιένλ αλαγθαία. Απηφ πνπ επηηπγράλεηαη είλαη ε δεκηνπξγία ελφο θέληξνπ ειέγρνπ πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ, πνπ ζπγθεληξψλεη ηα δεδνκέλα (κελχκαηα, ζθάικαηα, ζπλαγεξκνχο) απφ φια ηα ππνζπζηήκαηα πνπ απαξηίδνπλ ην ζχζηεκα Παξαθνινχζεζεο Υψξσλ, ηα απεηθνλίδεη ελνπνηεκέλα θαη επηηξέπεη ηελ πξφζβαζε, ξχζκηζε θαη αλάθηεζε πιεξνθνξίαο απφ απνκαθξπζκέλν εμνπιηζκφ. Ζ θαηαγξαθή κπνξεί λα γίλεηαη ζπλερψο, κε ρξνλνδηάγξακκα ή φηαλ αληρλεπηεί θίλεζε ζηελ εηθφλα θάπνηαο θάκεξαο θαη ελεξγνπνηήζεη ηελ εηδνπνίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο. Έηζη, έρνπκε έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα πνπ επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο ηνπ λα αμηνπνηήζνπλ ζην κέγηζην βαζκφ ηα δεδνκέλα εμφδνπ ηνπ θαη λα ιάβνπλ γξήγνξα ηηο ζσζηφηεξεο απνθάζεηο γηα ηηο παξνχζεο ζπλζήθεο. Φπζηθά, ππάξρεη θαη ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ δηθηχνπ, εθφζνλ παξαζηεί αλάγθε, απμάλνληαο αθφκε πεξηζζφηεξν ηελ επειημία θαη ηε δηαζεζηκφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. 50

51 Δηθφλα 3-2 χζηεκα CCTV Δπεμεξγαζία εηθφλαο θαη ρξήζε θάκεξαο Ζ ρξήζε θακεξψλ ζηελ δηνίθεζε ηεο αεξνπνξηθήο θίλεζεο δελ είλαη κηα θαηλνχξηα ηδέα. Ο πξνηεηλφκελνο αιγφξηζκνο επίβιεςεο είλαη βαζηζκέλνο ζε πνιιαπιέο θάκεξεο θαη ρξήζε ηερληθψλ επεμεξγαζίαο βίληεν. Γεληθά, πξνηείλεηαη έλαο αιγφξηζκνο ηαπηνπνίεζεο αεξνζθάθνπο, βαζηδφκελνο ζηελ αλαγλψξηζε ηνπ αξηζκνχ ηεο νπξάο ηνπ αεξνπιάλνπ. Ο αιγφξηζκνο εληνπίδεη θαη πξνγξακκαηίδεη ην ζχλνιν ησλ εηθφλσλ θαη εληνπίδεη ην κέγεζνο ηεο νπξάο ρξεζηκνπνηψληαο κεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ αλαγλψξηζεο φπσο νξίδεηαη απφ δηεζλείο θαη εζληθνχο θαλνληζκνχο. Έλα κέξνο ηνπ ζπζηήκαηνο είρε αξρηθά ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηερληθέο αλαγλψξηζεο θαη επεμεξγαζίαο εηθφλαο θαη είρε δνθηκαζηεί γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο αζηηθήο θίλεζεο. Με θχξην ζηφρν ηελ κείσζε ηνπ εληνπηζκνχ ησλ λεθξψλ ζεκείσλ ζε έλα ASMGCS ζχζηεκα, ρξεζηκνπνηήζεθαλ πνιιαπιέο θάκεξεο γηα πξψηε θνξά γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο ζε έλα αεξνδξφκην (εληνπηζκφο θηλνχκελσλ αληηθεηκέλσλ, ηκεκαηνπνίεζε ηνπο θ.α). Ο αιγφξηζκνο πνπ παξάγεη απηά ηα δεδνκέλα κέζα απφ ηελ αλάθηεζε ηεο πιεξνθνξίαο απφ θάκεξεο θαη πνπ επεμεξγάδεηαη ηελ εηθφλα είλαη ζεκαληηθφ ζπκπιεξσκαηηθφ κέξνο ελφο ASMGCS ζπζηήκαηνο. Ζ αμηνιφγεζή ηνπ είλαη ζεηηθή θαη βνεζάεη ζηελ βειηίσζε ηεο θπθινθνξίαο ζε έλα αεξνδξφκην θαη δηαζθαιίδεη ηελ αζθάιεηα ηνπ ρσξίο κεγάιν θφζηνο. 51

52 3.1.4 πγρψλεπζε δεδνκέλσλ κέζσ βίληεν (VSDF- Video Sensor Data Fusion) Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ απνηειείηαη απφ: πζηήκαηα επηθνηλσληψλ κε δηάθνξεο κνλάδεο κέζα ζην αεξνδξφκην. Αηζζεηήξεο. Έγρξσκεο ςεθηαθέο θάκεξεο κε κεραληθφ επεμεξγαζηή εηθφλαο κε δπλαηφηεηα ςεθηαθήο κεγέζπλζεο. πζηήκαηα επηθνηλσληψλ απφ ηνπηθά δίθηπα. Οη αηζζεηήξεο θαη νη θάκεξεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε απηφ ην ζχζηεκα είλαη ζπλδεδεκέλνη κε ην θέληξν ειέγρνπ θαη είλαη ζε ζέζε λα ζηέιλνπλ θαη λα ιακβάλνπλ δεδνκέλα θαη εληνιέο. Σα δεδνκέλα πνπ παξάγνληαη απφ ηνπο αηζζεηήξεο θαη ηηο θάκεξεο ζπλδπάδνληαη γηα λα παξάγνπλ έλα πιήξεο θαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κνληέιν γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ αεξνιηκέλα. Όιεο νη θάκεξεο θαη νη αηζζεηήξεο έρνπλ κνλαδηθή δηεχζπλζε IP θαη κπνξνχλ λα πξνζδηνξίδνπλ απηφλνκα ηνλ νπηηθφ εληνπηζκφ κέζσ ηνπ εηδηθνχ ινγηζκηθνχ πνπ δηαρεηξίδεηαη ην ζχζηεκα θαη βξίζθεηαη ζην θέληξν ειέγρνπ (ζε θεληξηθφ εμππεξεηεηή- server). ρεηηθά κε ηηο θάκεξεο, ρξεζηκνπνηνχλ θνξπθαία αλάιπζε θαη είλαη έγρξσκεο θαη κε πςειή αλάιπζε γηα λα κπνξεί λα εληνπίδεηαη ην αληηθείκελν θαη ζε ζεκεία κε κηθξή έσο κεδεληθή νξαηφηεηα. Δπίζεο, θαζψο θαη ε ιεηηνπξγία ησλ αεξνδξνκίσλ είλαη εηθνζηηεηξάσξε θαη εμαηηίαο ηεο ρακειήο νξαηφηεηαο νη θάκεξεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη έρνπλ βειηησκέλε αλάιπζε θαη ηερλνινγίεο γηα ηελ φξαζε λπθηφο. Σέινο, ην ινγηζκηθφ πνπ επεμεξγάδεηαη ηα δεδνκέλα έρεη ηελ ηάζε λα εθπαηδεχεηαη θαη λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο δηαθνξεηηθέο θαηξηθέο ζπλζήθεο (βξνρή, νκίριε, ρηφλη) θαη ζηελ νξαηφηεηα θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εκέξαο. Δηθφλα 3-3 Παξαζπξηθή Δθαξκνγή VSDF 52

53 3.1.5 Ραληάξ γηα ηελ θίλεζε επηθαλείαο (SMR- Surface Movement Radar) Καζψο ε Δλαέξηα θπθινθνξία ζπλερψο απμάλεη, απαηηνχληαη λέεο επθνιίεο γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο θαη ηελ εμαζθάιηζε ηεο αζθάιεηαο ησλ πηήζεσλ ζην έδαθνο φπσο ζηνλ αέξα. Οη κεγάινη δηεζλείο αεξνιηκέλεο έρνπλ ζπλήζσο δχν ή πεξηζζφηεξνπο δηαδξφκνπο πξνζγείσζεο-απνγείσζεο γηα ηελ ππνζηήξημε κηαο γξήγνξεο εμππεξέηεζεο ησλ αεξνζθαθψλ, έλα ζχλζεην δίθηπν απαζρνιεκέλσλ ηξνρηνδξφκσλ θαη δηάθνξα θηήξηα ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ. Οη επίγεηεο θηλήζεηο πνιιψλ αεξνζθαθψλ θαη νρεκάησλ είλαη δχζθνιν λα ειεγρζνχλ ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ηεο πεξηνρήο, ησλ θαιππηφκελσλ κε κάζθεο εκπνδίσλ ή ηεο κεησκέλεο νξαηφηεηαο θαηά ηε δηάξθεηα βξνρήο ή πεξηφδσλ νκίριεο. Σν ξαληάξ δίλεη κηα αθξηβή εηθφλα ηεο ζέζεο, ηεο κνξθήο θαη ηεο πνξείαο ησλ αεξνζθαθψλ. Σν ίρλνο ησλ πξνεγεζέλησλ ζέζεσλ δίλεη πιεξνθνξία γηα ηελ κεηαθίλεζε ηνπ αεξνζθάθνπο ή ηνπ νρήκαηνο ζε ζρέζε κε ηελ πνξεία ηνπ θαη ηελ ηαρχηεηά ηνπ. Οη αληερήζεηο ηνπ Ραληάξ ζε πεξηνρέο πνπ δε έρνπλ ελδηαθέξσλ γηα ηνλ έιεγρν ηεο θπθινθνξίαο (εθηφο ησλ πεξηνρψλ θπθινθνξίαο ή πεξηνρέο κε ζηαζεξά εκπφδηα), εμαζζελνχλ ηφζν ψζηε ε επηρεηξεζηαθή απεηθφληζε λα δηαηεξείηαη φζν ην δπλαηφ πην ζαθήο. Ζ κνλάδα απεηθφληζεο ηνπ ξαληάξ δίλεη ηα ζεκεία ζέζεο πάλσ ζε έλαλ ράξηε ησλ δηαδξφκσλ πξνζγείσζεο-απνγείσζεο, ησλ ηξνρηνδξφκσλ θαη ησλ πεξηνρψλ ζηάζκεπζεο ησλ αεξνζθαθψλ. Ζ απνδνηηθφηεηα ηνπ ξαληάξ έρεη απνδεηρζεί θάησ απφ ηηο πην αθξαίεο ζπλζήθεο ηεο βξνρήο θαη ηνπ ρηνληνχ, φπνπ παξνπζηάδεη ζηαζεξφ πςειφ επίπεδν απφδνζεο ζηε νξαηφηεηα ησλ πεξηνρψλ θαη ησλ ζηφρσλ. Δληζρχεη ηελ αζθάιεηα κε ηελ δπλαηφηεηα ηνπ ππνινγηζκνχ φηη ηξνρηφδξνκνη ή δηάδξνκνη πξνζγείσζεο-απνγείσζεο είλαη απαιιαγκέλνη απφ θπθινθνξία πνπ παξεκπνδίδεη, δίλεη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ επίγεην δηαρσξηζκφ ησλ αεξνζθαθψλ-νρεκάησλ θαη κηα αμηνιφγεζε ηεο θαηάζηαζε ησλ θηλήζεσλ ζην έδαθνο. Έλα ηέηνην Ραληάξ κεηψλεη ην θφξην εξγαζίαο ηνπ ειεγθηή θαη θαζηζηά δπλαηή ηελ δηαηήξεζε ελφο απαηηνχκελνπ επηπέδνπ θπθινθνξίαο ζε ζπλζήθεο κεησκέλεο νξαηφηεηαο. Ηζηνξηθά, Σν πξψην ξαληάξ πνπ ηέζεθε ζε ιεηηνπξγία κε πνιχ ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα ήηαλ θαηαζθεπή ηνπ Δζληθνχ Δξγαζηεξίνπ Φπζηθήο (National Physical Laboratory, NPL) ηεο Μ. Βξεηαλίαο θαη εηδηθφηεξα ηνπ πξντζηακέλνπ ηνπ Ρφκπεξη Οπάηζνλ-Οπάη. Όηαλ ην Τπνπξγείν Άκπλαο ηνλ ξψηεζε γηα ηελ "αθηίλα ζαλάηνπ", πνπ δηέδηδαλ νη Γεξκαλνί λαδηζηέο φηη δηέζεηαλ, ν Οπάη απάληεζε φηη δελ ππήξρε ηέηνηα δπλαηφηεηα, σζηφζν ήηαλ δπλαηφο ν ξαδηνεληνπηζκφο ηπηάκελσλ αληηθεηκέλσλ ζε αξθεηά κεγάιεο απνζηάζεηο. Σν Τπνπξγείν ελζάξξπλε ηηο πξνζπάζεηέο ηνπ, αξρηθά γηα έλα ζχζηεκα πνπ απνθιήζεθε "Radio Direction Finding" ή "RDF") θαη ζηε ζπλέρεηα κεηνλνκάζηεθε ζε ξαληάξ. Υσξίο ην ζχζηεκα ξαληάξ πνπ δηέζεηε απνθιεηζηηθά εθείλε 53

54 ηελ επνρή ε Μ. Βξεηαλία, δε ζα ήηαλ δπλαηή ε επηηπρήο έθβαζε ηεο "κάρεο ηεο Αγγιίαο" (Battle of Britain), φπσο απνθιήζεθε ε απφπεηξα θαηαζηξνθήο ηεο RAF απφ ηε Λνπθηβάθε ην Σα ζπζηήκαηα ξαληάξ, αλάινγα κε ηελ πιαηθφξκα/θνξέα θαη ηνλ επηζπκεηφ ρψξν ξαδηνεληνπηζκνχ δηαθξίλνληαη ζε: Ραληάξ Αληρλεχζεσο επηθάλεηαο Ραληάξ ειέγρνπ πξνζγεηψζεσο αεξνζθαθψλ Ραληάξ αληρλεχζεσο αέξα Τςνκεηξηθά ξαληάξ. Μεηεσξνινγηθά ξαληάξ Ραληάξ ειέγρνπ ππξφο. Ραληάξ αλίρλεπζεο θίλεζεο. Ραληάξ κεηξήζεσο ηαρχηεηαο. Δηθφλα 3-4 χζηεκα ξαληάξ επηθαλείαο ζε δηεζλή αεξνιηκέλα χζηεκα πνιππιεχξηζεο (MS- Multilateration) Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα εληνπηζκνχ ζηφρνπ κε βάζε ηνλ αθξηβή ππνινγηζκφ ηεο δηαθνξάο ρξφλνπ άθημεο ελφο ζήκαηνο κεηαμχ ηξηψλ ή πεξηζζφηεξσλ δεθηψλ. Δίλαη κία ηερληθή πινήγεζεο πνπ βαζίδεηαη ζηελ κέηξεζε ηεο δηαθνξάο απνζηάζεσλ αλάκεζα ζε δπν ζηαζκνχο πνπ βξίζθνληαη ζε γλσζηέο απνζηάζεηο θαη παξάγνπλ ζήκα ζε γλσζηέο ρξνληθέο πεξηφδνπο. ε αληίζεζε κε ηηο κεηξήζεηο ηεο απφιπηεο απφζηαζεο, κεηξψληαο ηε δηαθνξά ζηελ απφζηαζε κεηαμχ δχν ζηαζκψλ πξνθχπηνπλ απνηειέζκαηα ζε έλαλ άπεηξν αξηζκφ ζέζεσλ πνπ βξίζθνληαη αλάκεζα απφ απηέο ηηο ζέζεηο. Όηαλ απεηθνλίδνληαη απηέο νη πηζαλέο ζέζεηο δεκηνπξγείηε κηα θακπχιε. Γηα ηνλ αθξηβή 54

55 εληνπηζκφ ηεο ηνπνζεζίαο ν κεραληζκφο βαζίδεηαη ζε πνιιαπιέο κεηξήζεηο. Παξάγεηαη κηα λέα κέηξεζε κεηαμχ δηαθνξεηηθνχ δεπγαξηνχ ζηαζκψλ πνπ ζα δηαζηαπξσζεί κε ηελ πξψηε κέηξεζε. Όηαλ ζπγθξηζνχλ νη θακπχιεο απφ ηελ πξψηε κέηξεζε θαη απφ ηελ δεχηεξε έλαο κηθξφο αξηζκφο απφ πηζαλέο ζέζεηο ζα απνθαιπθζνχλ. Οη ζέζεηο απηέο απνηεινχλ ηελ ιχζε γηα ηελ ηνπνζεζία ηνπ αληηθεηκέλνπ. Δηθφλα 3-5 Μνληεινπνίεζε ηνπ πζηήκαηνο Πνιππιεχξηζεο 3.2 Γηαρείξηζε Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο Πξφθεηηαη γηα ππεξεζίεο πνπ αζρνινχληαη κε ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ δηαρείξηζε ηνπ ελαέξηνπ ρψξνπ θαη ηελ δηαρείξηζε ηεο ξνήο ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο. Απηέο νη ππεξεζίεο καδί κε ηηο ππεξεζίεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο απνηεινχλ ηκήκα ηεο δηαρείξηζεο ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο (ATM- Air Traffic Management). Με γλψκνλα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο ν Δπξσπατθφο Οξγαληζκφο γηα ηελ Αζθάιεηα ηεο Αεξνλαπηηιίαο - Eurocontrol έρεη ζεζπίζεη έλαλ θνξέα ν νπνίνο πξναπνθαζίδεη γηα ηελ ψξα αλαρψξεζεο θάζε πηήζεο εληφο ηνπ επξσπατθνχ ελαέξηνπ ρψξνπ κε ζθνπφ λα πεξηνξίζεη ζε φξηα αζθαιείαο ηνλ αξηζκφ πηήζεσλ ζε θάζε πεξηνρή πνπ αζθείηαη ε Γηαρείξηζε ηεο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο. Ζ ππεξεζία απηή είλαη γλσζηή κε ηνλ αγγιηθφ φξν CFMU (Central Flow Control Management Unit ) ε νπνία έθηνηε δξα σο αλαπφζπαζην θνκκάηη ηνπ επξσπατθνχ ζπζηήκαηνο γηα ηελ Γηαρείξηζε ηεο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο. 55

56 3.2.1 Έιεγρνο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο (ATC) Ο Έιεγρνο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο (ΔΔΚ) είλαη ππεξεζία ε νπνία παξέρεηαη ζηνπο αεξνλαπηηινκέλνπο κε ζηφρν ηελ πξφιεςε ησλ ζπγθξνχζεσλ κεηαμχ αεξνζθαθψλ, ηελ πξφιεςε ησλ ζπγθξνχζεσλ κεηαμχ αεξνζθαθψλ θαη εκπνδίσλ ζηελ πεξηνρή ειηγκψλ ελφο αεξνδξνκίνπ θαη ηελ επηηάρπλζε θαη δηαηήξεζε ηαθηηθήο ξνήο ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο. Ο δηεζλήο φξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γη απηήλ ηελ ππεξεζία είλαη ATC (Air Traffic Control). Ζ ππεξεζία ΔΔΚ (ATC) αλήθεη ζε έλα ζχλνιν ππεξεζηψλ πνπ δξνπλ παξάιιεια θαη πνπ νξίδνληαη σο ATS (Air Traffic Services) θαη ζηελ ειιεληθή γιψζζα απνδίδνληαη κε ηνλ φξν ππεξεζίεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο. ε απηέο ηηο ππεξεζίεο αλήθνπλ, εθηφο απφ ηνλ ΔΔΚ, νη ππεξεζίεο πιεξνθνξηψλ πηήζεο, νη ππεξεζίεο ζπλαγεξκνχ θαη νη ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο ζηνλ ηνκέα ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο. Οη ππεξεζίεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο καδί κε ηηο ππεξεζίεο επηθνηλσληψλ, πινήγεζεο, επηηήξεζεο, ηηο ππεξεζίεο αεξνλαπηηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη ηηο κεηεσξνινγηθέο ππεξεζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ηελ αεξνλαπηηιία απνηεινχλ ηηο ππεξεζίεο αεξνλαπηηιίαο. Οη ππεξεζίεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο είλαη ινηπφλ ππεχζπλεο γηα ηνλ αζθαιή δηαρσξηζκφ ησλ αεξνζθαθψλ ζηνλ αέξα θαη ζην έδαθνο (ζηε πεξηνρή ειηγκψλ ελφο αεξνδξνκίνπ), γηα ηελ ζηνηρεηνζέηεζε θαη δηαλνκή ησλ πνιιαπιψλ πιεξνθνξηψλ πνπ είλαη αλαγθαίεο λα δηαηίζεληαη πξνο ηνπο πηιφηνπο ζε κφληκε, επνρηαθή ή παξνδηθή βάζε θαη γηα ηε ζχλδεζε φισλ ησλ απαξαίηεησλ θνξέσλ θαη κέζσλ ζε πεξηπηψζεηο πνπ απεηιείηαη ή ελδέρεηαη λα απεηιεζεί ε αζθάιεηα πηήζεσλ. ην έξγν ηνπο νη ππεξεζίεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο ππνζηεξίδνληαη απφ ηηο ππφινηπεο ππεξεζίεο αεξνλαπηηιίαο νη νπνίεο είλαη ππεχζπλεο κεηαμχ άιισλ θαη γηα ηελ θαηαζθεπή, ζπληήξεζε θαη εθαξκνγή πνιχπινθσλ θαη εληειψο εμεηδηθεπκέλσλ ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ. Όζνη θνξείο παξέρνπλ φιεο ηηο παξαπάλσ ππεξεζίεο νθείινπλ λα ηεξνχλ εηδηθνχο θαλνληζκνχο αζθαιείαο Γηαρείξηζε Δλαέξηαο Υσξεηηθφηεηαο θαη Ρνήο Κπθινθνξίαο (ATFCM) Ζ ATFCM είλαη κηα ππεξεζία κε ζηφρν ηε δηαρείξηζε ηεο ηζνξξνπίαο ηεο δήηεζεο θαη ηεο παξαγσγηθήο ηθαλφηεηαο θαηά ηε βειηηζηνπνίεζε ηεο ρξήζεο ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ κέζα ζε έλαλ αεξνιηκέλα. Δπίζεο, ε ATFCM βνεζάεη θαη ην ζπληνληζκφ ησλ θαηάιιεισλ απαληήζεσλ ζε πξνβιήκαηα δήηεζεο, πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ επηδφζεσλ ηνπ ζπζηήκαηνο ATM (Γηαρείξηζεο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο). Ζ επζχλε γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο Δλαεξίαο Υσξεηηθφηεηαο θαη Ρνήο Κπθινθνξίαο αλήθεη ζην CFMU (βι. θεθάιαην Γηαρείξηζεο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο). Ζ ATFCM δηαθξίλεηαη ζε θάπνηεο θάζεηο νη νπνίεο είλαη: 56

57 Δπηρεηξεζηαθή Πξνζέγγηζε. Πεξηιακβάλεη ηνλ ππνινγηζκφ ηεο αλάγθεο γηα δήηεζε γηα ην επφκελν εηθνζηηεηξάσξν. ηξαηεγηθή Πξνζέγγηζε. Πεξηιακβάλεη ηελ καθξνπξφζεζκε αλάγθε γηα δήηεζε γηα ηνλ Έιεγρν ηεο Δλαέξηαο Κπθινθνξίαο. Δπηρεηξεζηαθέ ζρεδίαζε. Πεξηιακβάλεη ηελ δηαρείξηζε ησλ πηήζεσλ πνπ είλαη ζε εμέιημε ππνινγηδφκελν ηνλ θφξην ηνπ ελαέξην ειέγρνπ θπθινθνξίαο θαη ηεο ρσξεηηθφηεηαο πνπ ππάξρεη. Δπίζεο, είλαη ππεχζπλν γηα ηελ ιήςε ελεξγεηψλ πνπ ζα θέξλνπλ ηελ ηζνξξνπία ζην ζχζηεκα θαη ζηελ αληηκεηψπηζε επηθηλδχλσλ θαηαζηάζεσλ Λεηηνπξγηθά Σκήκαηα Δλαέξηνπ Υψξνπ (FAB) Βάζεη ηεο λνκνζεζίαο γηα ηνλ Δληαίν Δπξσπατθφ Οπξαλφ, νη εζληθνί νξγαληζκνί ειέγρνπ ελαέξηαο θπθινθνξίαο πξέπεη λα ζπλεξγάδνληαη ζε ελλέα πεξηθεξεηαθά ηκήκαηα ελαέξηνπ ρψξνπ (Λεηηνπξγηθά Σκήκαηα Δλαέξηνπ Υψξνπ ΛΣΔΥ ή Functional Airspace Block- FAB) κε ζηφρν ηε κεγαιχηεξε απνδνηηθφηεηα, ηελ πεξηθνπή δαπαλψλ θαη ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Απηά ηα θνηλά ηκήκαηα ελαέξηνπ ρψξνπ είλαη νξγαλσκέλα γχξσ απφ ηηο ξνέο θπθινθνξίαο θαη φρη ηα θξαηηθά ζχλνξα, γεγνλφο πνπ νδεγεί ζε θαιχηεξεο επηδφζεηο. Σν ζχζηεκα ησλ ΛΣΔΥ απνηειεί ηνλ αθξνγσληαίν ιίζν γηα ηε δεκηνπξγία ελφο εληαίνπ ελαέξηνπ ρψξνπ πνπ κεηψλεη ηνλ θαηαθεξκαηηζκφ ηεο δηαρείξηζεο ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο θαηά κήθνο ησλ εζληθψλ ζπλφξσλ. Ζ εθαξκνγή ελφο θαηάιιεινπ ζπζηήκαηνο ΛΣΔΥ απνθέξεη ηα αθφινπζα νθέιε: Μεησκέλν θφζηνο θαη θαηαλάισζε θαπζίκσλ. Καζψο ηα αεξνζθάθε αθνινπζνχλ πην επζείεο δηαδξνκέο ζε θαιχηεξν χςνο, ππάξρεη εμνηθνλφκεζε θαπζίκσλ θαη κείσζε ησλ θαζπζηεξήζεσλ. Απηφ, κε ηε ζεηξά ηνπ, βειηηψλεη ηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρνληαη ζηνπο επηβάηεο, απνθέξεη νθέιε γηα ην πεξηβάιινλ, ηφζν φζνλ αθνξά ηνλ ζφξπβν φζν θαη ηηο εθπνκπέο, θαη κεηψλεη ην θφζηνο ησλ πηήζεσλ θαηά δηζεθαηνκκχξηα επξψ εηεζίσο. Τςειφηεξα πξφηππα αζθαιείαο. Καζψο ηα αεξνζθάθε κπνξνχλ λα πεηνχλ ρσξίο λα ηίζεηαη ζέκα δηέιεπζεο ζπλφξσλ, εμαζθαιίδεηαη ν θίλδπλνο δηαζπλνξηαθψλ παξεκβάζεσλ θαη δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ φζνλ αθνξά ηηο δηαδηθαζίεο αζθαιείαο. Απηά ηα νθέιε δείρλνπλ φηη ηα ΛΔΣΥ είλαη απνιχησο απαξαίηεηα γηα ηελ επηηπρία ηνπ Δληαίνπ Δπξσπατθνχ Οπξαλνχ θαη φηη ζπληζηνχλ ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο εληαίαο αγνξάο, ε 57

58 νπνία δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο πνιίηεο λα ηαμηδεχνπλ, λα δηακέλνπλ θαη λα εξγάδνληαη ειεχζεξα νπνπδήπνηε ζηελ ΔΔ. Δηθφλα 3-6 Σα ιεηηνπξγηθά ηκήκαηα ελαέξηνπ ρψξνπ φπσο έρνπλ ζεζπηζηεί απφ ηνλ Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ Γηαρείξηζε Δλαέξηνπ Υψξνπ Σα αεξνπιάλα αθνινπζνχλ πξνθαζνξηζκέλεο δηαδξνκέο θαηά παξφκνην ηξφπν κε ηα νρήκαηα ζηνπο κεγάινπο απηνθηλεηνδξφκνπο. Λφγσ ηεο κεγάιεο αχμεζεο ηεο ελαέξηα θπθινθνξίαο ηα ηειεπηαία ρξφληα (ε νπνία φιν θαη απμάλεηαη) νη πξαθηηθέο θαη ν ζρεδηαζκφο γηα ηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ηνπ ελαέξηνπ ρψξνπ πξέπεη λα εμεηάδεηαη ζπλερψο. Απηφ ζα γίλεη κε ηελ θαιχηεξε ραξηνγξάθεζε, κνληεινπνίεζε θαη ζρεδηαζκφ ησλ αεξνιηκέλσλ Δπξσπατθφ ζχζηήκα λέαο γελεάο γηα ηε δηαρείξηζε ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο (SESAR) Οη αεξνκεηαθνξέο απνηεινχλ ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο θαη ζπλνρήο. Ζ αεξνπνξηθή θίλεζε, ε νπνία ζπλερψο απμάλεηαη, αλακέλεηαη λα ππεξδηπιαζηαζζεί ηα επφκελα 20 ρξφληα, ή αθφκε θαη λα ηξηπιαζηαζζεί ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο. Ο εμνπιηζκφο θαη νη δηαδηθαζίεο, φκσο, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηαρείξηζε 58

59 απηήο ηεο ξνήο θπθινθνξίαο, έρνπλ εμειηρζεί ειάρηζηα θαη αληαπνθξίλνληαη ζηηο ζεκεξηλέο απαηηήζεηο κε δπζθνιία. Σα ζεκεξηλά ζπζηήκαηα ειέγρνπ ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο δείρλνπλ ζήκεξα ζεκεία γήξαλζεο θαη δελ αληαπνθξίλνληαη πιένλ ζηε γξήγνξε, νηθνλνκηθή θαη αμηφπηζηε εμέιημε ησλ αεξνκεηαθνξψλ ζηελ Δπξψπε πνπ ζα είλαη ηθαλή λα αληαπνθξηζεί ζηηο λέεο αλάγθεο ηεο θνηλσλίαο. Ο Δληαίνο Δπξσπατθφο Οπξαλφο (SES/ΔΔΟ) είλαη ε απάληεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (ΔΔ) ζην πξφβιεκα. Ζ πξσηνβνπιία απηή εγθαηληάζηεθε ηνλ Μάξηην ηνπ 2004, θαζηζηψληαο ηε δηαρείξηζε ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο (ΑΣΜ) αξκνδηφηεηα ηεο ΔΔ. Απνηειεί ζεζκηθή κεηαξξχζκηζε ηεο ΑΣΜ κε ζθνπφ ηελ αλαδηνξγάλσζε ηνπ επξσπατθνχ ελαέξηνπ ρψξνπ θαη ηε βειηησκέλε απφδνζε ησλ ππεξεζηψλ αεξνλαπηηιίαο. Ζ θνηλή επηρείξεζε SESAR είλαη αξκφδηα γηα ηα εμήο: Δμαζθάιηζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ αλαγθαίσλ δξαζηεξηνηήησλ, κε ζπλδπαζκφ θαη δηαρείξηζε δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ θνλδπιίσλ. Οξγάλσζε ηνπ ηερληθνχ έξγνπ έξεπλαο θαη αλάπηπμεο, επηθχξσζεο θαη κειέηεο, ην νπνίν πξέπεη λα πινπνηεζεί ρσξίο λα δεκηνπξγεζεί θαηαθεξκαηηζκφο ησλ πξνζπαζεηψλ. Δπνπηεία ησλ δξαζηεξηνηήησλ αλάπηπμεο θνηλψλ πξντφλησλ ηνπ «Γεληθνχ Πξνγξάκκαηνο γηα ηελ ATM». Οξγάλσζε θαη ζπληνληζκφ ηεο αλάπηπμεο ηνπ έξγνπ SESAR, ζχκθσλα κε ην «Γεληθφ Πξφγξακκα γηα ηελ ATM» Δμαζθάιηζε ζπκκεηνρήο ζην έξγν παξαγφλησλ ηνπ ηνκέα δηαρείξηζεο ηεο ελαέξηαο θπθινθνξίαο. Δηθφλα 3-7 Μνληέιν αλάπηπμεο ηνπ κεραληζκνχ SESAR 59

60 4 Δθαξκνγέο ζηε Ναπηηιία Ζ ξαγδαία αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο ζηνλ θιάδν ηεο λαπηηιίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάγθε γηα γξήγνξε θαη ζσζηή πιεξνθφξεζε έθαλαλ ηελ Δπηζηήκε ηεο Πιεξνθνξηθήο θαη ησλ Σειεπηθνηλσληψλ βαζηθφ εξγαιείν γηα ηεο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο. Οη εθαξκνγέο ησλ ΣΠΔ νινέλα θαη απμάλνληαη θαζψο θαη νη απαηηήζεηο ηεο δηνίθεζεο ζηε Ναπηηιία είλαη ζε πςειά επίπεδα. ήκεξα νη ηερλνινγίεο απηέο έρνπλ επεξεάζεη ζε ηέηνην βαζκφ ηε λαπηηιία θαη ηα ζαιάζζηα δίθηπα πνπ έρνπλ θαζνξίζεη αλαγθαία ηελ εθαξκνγή ηνπο. ε έλα ζαιάζζην δίθηπν θαηαγξάθνληαη θαη παξαθνινπζνχληαη πιήξσο νη θηλήζεηο ηνπ ζε ζάιαζζα, αιιά θαη ζηεξηά. Ο φγθνο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ αληαιιάζεη κηα λαπηηιηαθή επηρείξεζε κε ην ιηκεληθφ, κε ηνπο πξνκεζεπηέο, κε ηνπο πειάηεο θαζψο θαη κε άιινπο ελδηαθεξφκελνπο είλαη πνιχ κεγάινο. 4.1 Η εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ζηελ Ναπηηιία Πξηλ απφ εθαηφ πελήληα ρξφληα νη πιεξνθνξίεο γηα ηηο λαπηηιηαθέο ππεξεζίεο κέρξη ηελ επηζηξνθή ηνπ πινίνπ ήηαλ ειάρηζηεο, θαζψο ην κνλαδηθφ κέζσ επηθνηλσλίαο ήηαλ ε αιιεινγξαθία. Σα πινία βαζηδφηαλ ζηνπο αμησκαηνχρνπο επφπηεο εξγαζίαο, πνπ έιεγραλ ηα ηηο εξγαζίεο θαη θαλφληδαλ ηνλ αλαινγνχλ λαχιν. Οη πινηνθηήηεο ρεηξηδφηαλ ηα δεηήκαηα, πνπ αθνξνχζαλ ην πινίν, φζν εθείλν ήηαλ καθξηά ρσξίο λα ππάξρεη γλψζε γηα ην πφηε θαη εάλ ζα επηζηξέςεη. Ζ εμάπισζε ησλ επξσπατθψλ απηνθξαηνξηψλ θαη ε ηαρχηαηε αλάπηπμε ηνπ εκπνξίνπ απνηέιεζε κεγάιε αλάγθε γηα ηε βειηίσζε ηεο επηθνηλσλίαο κε Ακεξηθή θαη Ηλδία. Οη πξψηεο πξνζπάζεηεο μεθίλεζαλ ην 1841 κε ηεξάζηηεο επελδχζεηο. Σν 1987 ρηιηάδεο λαπηηθά κίιηα θαισδίσλ εγθαηαζηάζεθαλ, νξίδνληαο ηελ Ναπηηιία ζηελ παγθφζκηα αγνξά θαη ε άκεζε επηθνηλσλία γηα πξψηε θνξά ήηαλ εθηθηή. Ζ κεγάιε εκθάληζε ησλ ΣΠΔ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηνλ Β Παγθφζκην πφιεκν, κε ηελ ξαγδαία θαη αλαγθαία αλάπηπμε ηνπο, κεραληθά αιιά θαη ειεθηξνληθά. Οη εθαξκνγέο ηνπο ζηηο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο άξρηζαλ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ Οη ππνινγηζηέο ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα κεγάιν φγθν επαλαιακβαλφκελσλ ζπλαιιαθηηθψλ εξγαζηψλ. Σελ δεθαεηία ηνπ 60 ζηηο κεηαθνξέο αληάιιαζαλ πιεξνθνξίεο κε ην ηειέγξαθν ή ην ηειέθσλν απμάλνληαο ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη παξάιιεια ε ηαρχηεηα ηνπ κελχκαηνο δελ ήηαλ θαη ηφζν κεγάιε. Με ην ηέινο ηνπ δεχηεξνπ Παγθνζκίνπ πνιέκνπ, κεηψζεθε ην 60

61 θφζηνο επηθνηλσλίαο θαη απμήζεθαλ νη ηαρχηεηεο αληαιιαγήο πιεξνθνξίαο θαζψο αλαπηχρζεθαλ νη ηερλνινγίεο ηνπ ηειεγξάθνπ, ησλ άκεζσλ ηειεθσληθψλ ζπλδηαιέμεσλ, ηνπ telex θαη ηνπ ΦΑΞ. Δπίζεο, ζηε δεθαεηία ηνπ 60, κε ηελ εκθάληζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ μεθηλά ε επαλάζηαζε ζην ηνκέα ηεο απνζήθεπζεο, ηεο δηαρείξηζεο θαη ηεο πξφζβαζεο ζηε πιεξνθνξία. Με ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ηα λαπηηιηαθά δίθηπα απηνκαηνπνίεζαλ ηα ζπζηήκαηα πιεξνθφξεζεο θαη έδσζαλ ηελ δπλαηφηεηα γηα παξνρή online πιεξνθφξεζεο. Σε δεθαεηία ηνπ 70 ε αλάγθε γηα πιεξνθφξεζε θαη επηθνηλσλία κεγάισλε. Απηφ ήηαλ αθνξκή γηα ηελ εκθάληζε ζπζηεκάησλ απηνκαηηζκνχ θαη απηφκαηε επεμεξγαζία θεηκέλσλ θαζψο θαη ε βνήζεηα δηαρείξηζεο κέζσ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ. Δπίζεο εκθαλίδεηαη ε πξψηε κεραλνγξαθεκέλε ππνζηήξημε γηα ηελ ιήςε απνθάζεσλ (Decision Support Systems). Δηθφλα 4-1 Μνληέιν ζπζηήκαηνο ιήςεο απνθάζεσλ Σε δεθαεηία ηνπ 80 μεθηλάεη ε εθαξκνγή γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ κε ηε ρξήζε πξνγξακκάησλ πνπ ήηαλ ζε ζέζε λα εθηεινχλ πξάμεηο ζπκβνιηθήο ινγηθήο ζηα ζαιάζζηα δίθηπα. Απηά ηα πξνγξάκκαηα νλνκαζηήθαλ πξνγξάκκαηα ηερλεηήο λνεκνζχλεο. Σα πξνγξάκκαηα απηά νδήγεζαλ ζηελ αλάπηπμε ησλ Expert Systems. Σα ηειεπηαία ήηαλ ζπζηήκαηα πνπ κπνξνχζαλ λα κεηαθέξνπλ ηελ ηερλνγλσζία εκπεηξνγλσκφλσλ ζηνπο ρξήζηεο κε ζπλέπεηα απηνί λα κπνξνχλ λα ιχζνπλ πνιχπινθα πξνβιήκαηα. Ζ κεγάιε επαλάζηαζε ζηα ζαιάζζηα δίθηπα έξρεηαη κε ηελ εκθάληζε ηνπ δηαδηθηχνπ, σο νηθνλνκηθφ, ηαρχηαην θαη εχθνιν ηξφπν επηθνηλσλίαο. Ζ εκθάληζε ηνπ έδσζε ηε δπλαηφηεηα γηα δσξεάλ πξφζβαζε ζε κεγάιεο βάζεηο δεδνκέλσλ. Οη κεηαδψζεηο πξαγκαηνπνηνχληαλ πιενλ απφ έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ζε έλα άιιν κε ειεθηξνληθά κέζα. Γηα ηνπο επαγγεικαηίεο ηνπ ρψξνπ ηηο λαπηηιίαο δίλνληαλ ε δπλαηφηεηα θαηαρψξεζεο πιεξνθνξηψλ ζηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή θαη ε απηφκαηε δηάζεζε ησλ πιεξνθνξηψλ απηψλ ζε νπνηνδήπνηε ρξήζηε γηα λα ηα επεμεξγαζηεί. Ζ εθαξκνγή ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ λαπηηιία κείσζε ηα θφζηε ηεο γξαθεηνθξαηίαο ζε φιεο ηηο λαπηηιηαθέο επηρεηξήζεηο. 61

62 Απφ ην 2000 θαη κεηά ε εθαξκνγή ησλ ΣΠΔ θαη ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ γηγαληψλεηαη, θάλνληαο ιφγν γηα κηα Ζιεθηξνληθή Ναπηηιία (Emaritive). Ο ρψξνο πνπ επηθνηλσλνχλ θαη κεηαθέξνπλ ηελ πιεξνθνξία ηνπο ηα ζαιάζζηα δίθηπα είλαη ην δηαδίθηπν θαη ε εμάπισζε ηνπο είλαη κεγάιε ζε φινπο ηνπ ηνκείο. ήκεξα δελ λνείηε λαπηηιηαθή επηρείξεζε πνπ λα κελ θάλεη ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζε φηη αθνξά ηελ κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηελ κεραλνγξάθεζε ηεο. Πνιιέο λαπηηιηαθέο εηαηξίεο έρνπλ αλαπηχμεη ην δηθφ ηνπο πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα γηα ηελ δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ησλ πφξσλ ηνπο. 4.2 Δθαξκνγέο ησλ ηερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ζηελ Ναπηηιία Σειεπηθνηλσλίεο ζηα Θαιάζζηα δίθηπα Όπσο ζηε ζηεξηά έηζη θαη ζηελ ζάιαζζα ε αλάγθε γηα εχθνιε, γξήγνξε θαη ρσξίο πξνβιήκαηα θαη κεηαβνιέο πιεξνθφξεζε είλαη αλαγθαία. ηα ζαιάζζηα δίθηπα ε ρξήζε ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο πιεξνθφξεζεο κπνξεί λα είλαη κεηαμχ ησλ λαπηηιηαθψλ γξαθείσλ αιιά θαη κεηαμχ πινίνπ κε πινίνπ. Σα ηειεπηαία 100 ρξφληα έρνπλ γίλεη κεγάιεο αιιαγέο κε ηελ βνήζεηα ηεο ειεθηξνληθήο επηθνηλσλίαο. Ζ επηθνηλσλία έγηλε απηνκαηνπνηεκέλε θαη δελ ρξεηάδνηαλ πξνζσπηθφ λα είλαη ζε ζπλερή παξαθνινχζεζε. Απηφ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηελ ρξήζε ησλ ξαδηνθψλσλ θαη ησλ ξαδηνηειεγξαθεκάησλ. παξαθνινχζεζε. Ο θψδηθαο Μνξο ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηελ ξαδηνηειεγξαθία γηα ηελ ζαιάζζηα επηθνηλσλία ζηηο αξρέο ηνπ εηθνζηνχ αηψλα. «Ζ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ πινίσλ κε ηελ ζηεξηά πξαγκαηνπνηείηε κε ηε βνήζεηα ζπζηεκάησλ πνπ ππάξρνπλ ζηα πινία θαη ηα νπνία κέζν ησλ ζηαζκψλ ζηε ζηεξηά αιιά θαη κέζν ησλ δνξπθφξσλ αλακεηαβηβάδνπλ ηα ζήκαηα. Δλψ απφ πινίν ζε πινίν ε επηθνηλσλία κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί απφ VHF κε ηελ Φεθηαθή Δπηιεθηηθή Κιήζε (DSC), ε νπνία κέζν ςεθηαθψλ εληνιψλ κεηαδίδεη ε ιακβάλεη ζήκαηα θηλδχλνπ, επείγνληα ζήκαηα, ζήκαηα αζθαιείαο, κελχκαηα ξνπηίλαο ή πξνηεξαηφηεηαο. Ζ επηθνηλσλία πινίνπ κε πινίν κπνξεί επίζεο - γηα κεγάιεο απνζηάζεηο - λα πξαγκαηνπνηεζεί θαη κε ηα MF (κεζαία θχκαηα) HF (βξαρέα θχκαηα). Οη ειεγθηέο DSC κπνξνχλ πιένλ λα ελζσκαησζνχλ κε ην ξαδηφθσλν VHF ζχκθσλα κε ηελ SOLAS.» 62

63 Δηθφλα 4-2 χζηεκα επηθνηλσλίαο VHF Οη δνξπθνξηθέο ππεξεζίεο είλαη πιένλ ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηνχλ δνξπθφξνπο γηα ηελ κεηάδνζε ησλ κελπκάησλ ηνπο. Ζ επξέα ρξήζε ησλ δνξπθφξσλ γίλεηαη φηαλ ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δελ κπνξνχλ λα ιάβνπλ ή λα ζηείινπλ ζήκα ιφγν ηεο απφζηαζεο. «Σν ζχζηεκα Inmarsat-C είλαη έλα ςεθηαθφ ζχζηεκα αληαιιαγήο κελπκάησλ θεηκέλνπ ην νπνίν είλαη παγθφζκηα αλαγλσξηζκέλν απφ ηνλ International Maritime Organization (IMO) σο ζχζηεκα αζθάιεηαο ηεο δσήο θαη ηεο πεξηνπζίαο ζηε ζάιαζζα, θαιχπηνληαο ηηο απαηηήζεηο ηνπ Global Maritime Distress and Safety System (GMDSS) κέζσ ηνπ νπνίνπ έρνπλ θαζνξηζηεί δηεζλψο νη δηαδηθαζίεο, ν εμνπιηζκφο θαη ηα πξσηφθνιια επηθνηλσλίαο ψζηε λα απμεζεί ε αζθάιεηα θαη λα δηεπθνιπλζεί ε δηάζσζε γηα πινία, ζθάθε θαη αεξνπιάλα. Απνηειεί ην θαιχηεξν ςεθηαθφ ζχζηεκα απνζήθεπζεο-θαη- πξνψζεζεο κελπκάησλ (store-and-forward messaging), θαζψο επίζεο θαη εθαξκνγψλ ηειεκεηξίαο θαη αλίρλεπζεο (tracking) κε εμαηξεηηθά ρακειφ θφζηνο. Σν ζχζηεκα Inmarsat-C δελ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα επηθνηλσλία θσλήο.» Δηθφλα 4-3 Σν ζχζηεκα Inmarsat-C 63

64 «Σν δνξπθνξηθφ ζχζηεκα COSPAS-SARSAT ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηα πινία θαη ηα αεξνζθάθε ζε πεξηπηψζεηο θηλδχλνπ θαη αζθάιεηαο. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ βαζίδεηαη ζηελ ρξήζε εηδηθψλ ζπζθεπψλ (EPIRBS ELTS - PLBS) νη νπνίεο ζε πεξίπησζε θηλδχλνπ ελεξγνπνηνχληαη, ηα δε ζήκαηα πνπ απνζηέιινπλ ζην δίθηπν ησλ δνξπθφξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο, δηνρεηεχνληαη ζηνπο ζηαζκνχο εδάθνπο γλσζηνχο κε ηελ νλνκαζία Local Users Terminals (LUT). ηελ ζπλέρεηα κε θαηάιιειε επεμεξγαζία απφ ηνλ ππνινγηζηή εδάθνπο είλαη δπλαηφο ν πξνζδηνξηζκφο ηεο αθξηβνχο ζέζεο ηνπ εθπέκπνληαο ζηαζκνχ. Ζ πιεξνθνξία απηή πξνσζείηαη ζην Κέληξν Διέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο Mission Control Center (MCC) θαη ζηε ζπλέρεηα ζην πιεζηέζηεξν Κέληξν Έξεπλαο θαη Γηάζσζεο (RCC) γηα ηελ έλαξμε ησλ δηαδηθαζηψλ έξεπλαοδηάζσζεο.» Δηθφλα 4-4 Μνληεινπνίεζε ηνπ δνξπθνξηθνχ ζπζηήκαηνο COSPAS-SARSAT Δθνδηαζηηθέο αιπζίδεο Οη εθαξκνγέο ησλ ΣΠΔ ζηηο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο ησλ ζαιάζζησλ δηθηχσλ αθνξνχλ ηελ ζρεδίαζε, νξγάλσζε θαη ζπληνληζκφ φισλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη. Γλσζηά θαη σο Supply Chain Management Systems ιεηηνπξγνχλ κε ηέηνην ηξφπν πάλσ ζηε λαπηηιία κε ζθνπφ ηελ κείσζε ζην ειάρηζην ηεο αβεβαηφηεηαο θαη ηνπ ξίζθνπ εληφο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Δπηπιένλ, βνεζάεη ζηελ βειηίσζε ηνπ ελεξγνχ απνζέκαηνο, ηελ κείσζε ηνπ ρξφλνπ αλάθηεζεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο ππεξεζίαο, ηελ βειηίσζε ζηελ εμππεξέηεζε ησλ ρξεζηψλ θαη ζηελ βειηίσζε ηνπ ρξφλνπ παξαγσγήο. 64

65 Ζ εθαξκνγή ησλ παξαπάλσ ιχζεσλ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο (information technology) θαη ηελ αλάγθε γηα επίιπζε πξνβιεκάησλ κε ηελ αλάπηπμε κεραλνγξαθηθψλ ζπζηεκάησλ. Μεξηθά απφ απηά είλαη: πζηήκαηα δηαρείξηζεο απνζεκάησλ (Inventory Management Systems IMS) ρεδηαζκφο Απαηηήζεσλ ζε πιηθά (Material Requirements Planning) Γξακκσηφο θψδηθαο θαη RFID ρεδηαζκφο Δπηρεηξεκαηηθψλ Πφξσλ (Enterprise Resource Planning) Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Οη ιηκεληθέο αξρέο, νη κεηαθνξηθέο θαη νη λαπηηιηαθέο εηαηξίεο είραλ ηελ αλάγθε γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο ζε ςεθηαθφ πεξηβάιινλ πνπ ζα κπνξεί λα δηαζέηεη ηηο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ γεσγξαθηθφ ρψξν πνπ ηηο απαζρνιεί. Έλα γεσγξαθηθφ ζχζηεκα έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα δηαρεηξηζηεί, λα απνζεθεχζεη, λα ζπιιέμεη, λα επεμεξγαζηεί θαη λα αλαιχζεη ζε ςεθηαθφ πεξηβάιινλ ηα δεδνκέλα ελφο γεσγξαθηθνχ ρψξνπ πνπ ελδηαθέξεη ηηο ιηκεληθέο αξρέο θαη ηηο κεηαθνξηθέο εηαηξίεο. ηα ζαιάζζηα δίθηπα θάζε πινίν ζηηγκαηίδεηαη απφ έλαλ θσδηθφ πνπ ζηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ θαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα εληνπίδνπλ ηελ γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε. Ζ πιεξνθνξία πνπ αθνξά ηνλ θσδηθφ ηνπ, ην ρξφλν θαη ηε ζέζε ηνπ δεκηνπξγνχλ κηα βάζε δεδνκέλσλ πνπ κε απνηέιεζκα ηελ παξαγσγή πιεξνθνξίαο γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη θαηά ζπλέπεηα ηελ ιήςε πξνβιεκάησλ γηα ηελ θαιχηεξε ιεηηνπξγία ηνπ δηθηχνπ. Ζ πιεξνθνξία πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ αληιείηαη κέζα απφ ην δηαδίθηπν απφ λαπηηιηαθέο επηρεηξήζεηο θαη απφ θπβεξλεηηθνχο νξγαληζκνχο, αθφκα θαη κέζα απφ έξεπλεο ηδησηηθέο. Ζ δεκηνπξγία ησλ δεδνκέλσλ βαζίδεηαη ζηα ζπζηήκαηα αλαγλψξηζεο ξαδηνζπρλνηήησλ (RFID) θαη ζηα πζηήκαηα Γνξπθνξηθνχ Δληνπηζκνχ (GPS). Σα ζπζηήκαηα Γνξπθνξηθνχ Δληνπηζκνχ είλαη αζχξκαηα ζπζηήκαηα πνπ θάλνπλ ρξήζε δνξπθφξσλ θαη δίλνπλ ηελ δπλαηφηεηα ζην ηεξκαηηθφ λα εληνπίδεη ηελ ζέζε ηνπ. Ζ αθξίβεηα ηνπο ζπλερψο απμάλεηαη θαη ε εθαξκνγή ηνπο γίλεηαη νινέλα θαη πην εκθαλήο αθφκα θαη ζε θηλεηέο ηειεθσληθέο ζπζθεπέο. Λφγσ ηεο κεγάιεο εθαξκνγήο ηνπο ην θφζηνο έρεη κεησζεί αξθεηά. Οη πην ζεκαληηθνί ηνκείο ηεο εθαξκνγήο ηνπο είλαη ε λαπηηιία θαη νη αεξνκεηαθνξέο. Ζ εμέιημε ηνπο έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία ζπζηεκάησλ ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο. ην ηνκέα ησλ ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ πξαγκαηνπνηείηαη ε ρξήζε ηνπο γηα εχξεζε θαη ηελ ράξαμε ηεο πνξείαο ησλ πινίσλ. Απηφ δίλεη ηε δπλαηφηεηα 65

66 ζηα πινία λα ππάξρεη αζθάιεηα θαη ηα κεηψλεηαη ην θφζηνο θαη ν ρξφλνο ηεο δηαδξνκήο εληνπίδνληαο πην ζχληνκεο δηαδξνκέο. Σε ρξήζε ηνπ GPS εθάξκνζαλ θαη δηαρεηξίζηεθαλ θαη νη κεηεσξνινγηθνί ζηαζκνί. Γεκηνχξγεζαλ κεηεσξνινγηθνχο ράξηεο πνπ κε ηελ εθαξκνγή ησλ GPS θαη ησλ κεηεσξνινγηθψλ κεηξήζεσλ έθαλαλ ηηο πνξείεο ησλ πινίσλ αζθαιήο απφ θαηξηθά θαηλφκελα. Οη παξαπάλσ αλαθνξέο παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα έλα πινίν ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε, ηελ γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε θαη ηελ ηαρχηεηα ηνπ. ήκεξα, έρνπλ δεκηνπξγεζεί αξθεηέο πιαηθφξκεο γηα ηελ θαιχηεξε απνηχπσζε ηεο πιεξνθνξίαο απηήο γηα λα κπνξεί νη δηαρεηξηζηέο ησλ δηθηχσλ λα εληνπίδνπλ κε επθνιία ηελ θαηάζηαζε, ηελ ηαρχηεηα, ηελ πνξεία, ηνλ πξννξηζκφ θαη ηελ ζέζε ησλ πινίσλ. Έλα ηέηνην γλσζηφ πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα είλαη απηφ ηεο εηαηξίαο Google (Gis by Google) πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ λαπηηιηαθέο εηαηξίεο γηα ηελ αμηνπνίεζε θξίζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ. Σα θξίζηκα απηά ζπκπεξάζκαηα αθνξνχλ ηελ θίλεζε ησλ πινίσλ, ηηο λαππεγήζεηο ηνπο, ηελ δήηεζε θαη ηελ πξνζθνξά θαη ηηο θηλήζεηο ησλ θνξηίσλ. Δηθφλα 4-5 Άλνδνο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο, κνληεινπνίεζε κε GIS Electronic Data Interchange (Ηιεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ) Ζ ειεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ ή αιιηψο EDI, είλαη έλα πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα πνπ έρεη ζαλ ζηφρν ηελ ιήςε θαη απνζηνιή εγγξάθσλ ζε ειεθηξνληθή κνξθή απφ ππνινγηζηή ζε ππνινγηζηή. Σα νθέιε πνπ έρεη έλα ζαιάζζην δίθηπν απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ είλαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο, ε αχμεζε πνπ επηηπγράλεηαη ζηελ ηαρχηεηα ηεο επεμεξγαζίαο ηνπ θαη ε κείσζε ζηα ιάζε. 66

67 Ζ Ζιεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ αληηθαζηζηά ην θαμ θαη ην . Μπνξεί ην λα έρεη ηελ ηαρχηεηα ιφγν ηνπ δηαδηθηχνπ αιιά ρξεηάδεηαη ηελ αλζξψπηλε παξέκβαζε γηα λα ιεηηνπξγήζεη. Ζ αλζξψπηλε παξέκβαζε είλαη απηή πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη ηελ εκθάληζε ιάζνπο. Σν EDI κε ηελ εθαξκνγή θαηάιιεισλ εθαξκνγψλ θαηαθέξλεη λα ζηέιλεη απηφκαηα δεδνκέλα κε κηθξά πνζνζηά ιάζνπο θαη ζε κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο ηερλνινγίεο. Σα πεξηζζφηεξα έγγξαθα πνπ αληαιιάζνπλ νη λαπηηιηαθέο εηαηξίεο κεηαμχ ηνπο είλαη ηα ηηκνιφγηα, νη πιεξνθνξίεο πινίσλ θαη ηα λαπηηιηαθά αξρεία. Ζ απνζηνιή ησλ εγγξάθσλ απηψλ γίλεηαη απφ ππνινγηζηή ζε ππνινγηζηή θαη είλαη ζε ηέηνηα κνξθή ψζηε λα γίλεηαη αληηιεπηφ θαη απφ ηνπο δχν ππνινγηζηέο. Γηα λα είλαη ζε ζέζε λα δηαβάζεη θαη λα θαηαλνήζεη ην κήλπκα θαη ν ππνινγηζηήο πνπ ην δέρεηαη θαη ν ππνινγηζηήο πνπ ην απνζηέιιεη ζα πξέπεη λα ππάξρεη ζπλελλφεζε πην EDI ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη πνηα ζα είλαη ε κνξθή ηνπ χζηεκα δηαρείξηζεο ηεο Κπθινθνξίαο θαθψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ νη ρξήζηεο γηα ηελ απεηθφληζε ησλ θηλήζεσλ θαη ησλ αιιειεπηδξάζεσλ ησλ ζθαθψλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Γλσζηφ θαη ζαλ Vessel traffic Management Information System ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα παξέρεη ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο ηεο θπθινθνξίαο ησλ πινίσλ γηα ηελ νξγάλσζε ηνπο. Δπίζεο, είλαη ζρεδηαζκέλν κε ηέηνην ηξφπν γηα λα κπνξεί λα κεηψλεη ηνλ θίλδπλν ζηηο λαπηηιηαθέο επηρεηξήζεηο θαη λα πξνζηαηεχεη ην πεξηβάιινλ. Γίλεη ηε δπλαηφηεηα αλαδήηεζεο θαη βνήζεηαο δηάζσζεο ζε κηα κε πξνβιεπφκελε θαηάζηαζε θαη εληζρχεη ηελ αζθάιεηα ηεο δσήο θαη ηνπ πινίνπ απνθεχγνληαο θηλδχλνπο. Γηα λα πεηχρεη ηα παξαπάλσ ρξεζηκνπνηεί κηα ζεηξά απφ εμνπιηζηηθά ζπζηήκαηα ηειεζθφπηζεο φπσο radar, ζεξκηθέο θάκεξεο θαη πνιινχο αηζζεηήξεο. Σν ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο ζθαθψλ ( VTMIS) είλαη έλα βαζηθφ φπιν γηα ηελ πάηαμε ηεο πεηξαηείαο θαη ηελ απνθπγή επηθίλδπλσλ θαηαζηάζεσλ πνπ εκθαλίδνληαη ζηα ζαιάζζηα δίθηπα. 67

68 Δηθφλα 4-6 Αξρηηεθηνληθή πζηήκαηνο EDI χζηεκα Γηαρείξηζεο ηφινπ Σν ζχζηεκα δηαρείξηζεο ζηφινπ απνηειεί κηα ρξήζηκε δηαρεηξηζηηθή ιχζε γηα ην ζχλνιν ησλ νρεκάησλ κηαο ππεξεζίαο, εηαηξείαο ή Γήκνπ, πνπ εθηειεί πνιιαπιά, απνκαθξπζκέλα ή επηθίλδπλα δξνκνιφγηα θαη είλαη απαξαίηεηνο ν αθξηβήο πξνζδηνξηζκφο ηεο ζέζεο ησλ νρεκάησλ. Βαζηζκέλν ζε ηερλνινγία GSM (Global System for Mobile Communications) γηα ηε κεηαθνξά δεδνκέλσλ, ην ζχζηεκα αληρλεχεη ηηο ζπληεηαγκέλεο ησλ νρεκάησλ κε ηε ρξήζε GPS (Global Positioning System) πνπ παξαθνινπζνχληαη κε δπλακηθνχο ράξηεο ζηελ νζφλε ηνπ θεληξηθνχ ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο. Σν θέληξν ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηα νρήκαηα επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο κέζσ ζπζθεπψλ αλίρλεπζεο νρεκάησλ GPS/GSM. 68

69 5 Δθαξκνγέο ζηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο Οη εθαξκνγέο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ εκθαλίδνληαη θαη ζηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ καδηθψλ κέζσλ κεηαθνξάο γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ πνιηηψλ ζηα αζηηθά, ζπλήζσο, θέληξα. Πην ζπγθεθξηκέλα: 5.1 χζηεκα εληνπηζκνχ κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ ζπκβάιεη ζηελ πιήξε αμηνπνίεζε ηνπ κεγάινπ φγθνπ ησλ κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε θαη ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ πνπ ηα ρξεζηκνπνηνχλ. Σν ζχζηεκα αλαιακβάλεη: Να ελεκεξψζεη ζρεηηθά κε ηελ ρξνληθή απφζηαζε ηνπ νρήκαηνο απφ πξνπνξεπφκελα απφ απηφ κεηαθνξηθά φηαλ ππάξρεη πξνγξακκαηηζκέλν δξνκνιφγην. Να απνηππψζεη ηελ ηξνρηά ηνπ κέζνπ καδηθήο κεηαθνξάο ζην ράξηε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ( δηαδξνκέο πνπ αθνινπζεί έλα ιεσθνξείν). Να αλαλεψλεη ηελ ζέζε ηνπ κέζνπ κε ην αθξηβέο γεσγξαθηθφ ζηίγκα. Να δεκηνπξγεί ηελ θαξηέια γξακκήο κε ηα ιεσθνξεία ζε θίλεζε, κε ηελ αλάδεημε ηνπ κέζνπ ρξφλνπ κεηάβαζεο, κε ηα θαζνξηζκέλα ζεκεία ησλ ζηάζεσλ. Να δεκηνπξγεί θαη λα επεμεξγάδεηαη ηηο ψξεο αλαρψξεζεο, άθημεο, εθηέιεζεο δξνκνινγίνπ θαη γεληθά φηη πιεξνθνξία ρξεηάδεηαη γηα ην δειηίν θίλεζεο. Να εκθαλίδεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία κε ηελ επηινγή ηνπ αληίζηνηρνπ κέζνπ. Να εκθαλίδεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία κε ηελ επηινγή κίαο νκάδαο έξγσλ. Να εκθαλίδεη ηελ πνξεία ηνπ κέζνπ καδηθήο κεηαθνξάο (βάζε θαηεχζπλζεο). Να εηδνπνηεί ηνπο επηβάηεο κε ερεηηθά κελχκαηα γηα ηπρψλ αθίμεηο, αλαρσξίζεηο, θαζπζηεξήζεηο. Δπίζεο, ε εηδνπνηήζεη πξνθχπηεη γηα ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη θαη κε ηελ ρξήζε ή γξαπηψλ κελπκάησλ (SMS) Να ππνινγίδεη κε ηελ ρξήζε ηνπ GPS ηελ απφζηαζε πνπ έρεη δηαλχζεη ην κέζν θαη ηελ ηαρχηεηα κε ηελ νπνία απηή θαιχθζεθε. Να δεκηνπξγεί ηελ θαξηέια ηνπ νρήκαηνο κε ηελ πιεξνθνξία γηα ηνλ αξηζκφ ηνπ νρήκαηνο, ηελ απφζηαζε απφ ηελ αθεηεξία, ηελ απφζηαζε κε ηνλ αθφινπζν ή πξνπνξεπφκελν φρεκα, ην κέζν φξν ηνπ κέζνπ. Σελ απνζήθεπζε ησλ ζηνηρείσλ ζε κία βάζε δεδνκέλσλ κε ζθνπφ ηελ δεκηνπξγία ελφο εκεξνινγίνπ. Απφ απηφ ην εκεξνιφγην ζα ππάξρεη εμφξπμε δεδνκέλσλ θαη 69

70 αλάιπζε ηεο πιεξνθνξίαο γηα ηπρψλ ζπκβάληα (γηα απνθπγή ηξνραίσλ αηπρεκάησλ). Να πξαγκαηνπνηεί αλαδήηεζε γηα ζηάζεηο αλάινγα ηελ πεξηνρή πνπ επηζπκεί ν ρξήζηεο. Να πξαγκαηνπνηεί αλαδήηεζε ηνπ κέζνπ κε βάζε ην θσδηθφ ηνπ κέζνπ (ιεσθνξείνπ). Να αιιάδεη ην ρξψκα ηνπ νρήκαηνο ζηνλ ράξηε απφ ηελ αιιαγή ηεο θαηάζηαζεο ηνπ κέζνπ. Να ζπλδέεηαη κέζσ αλαινγηθψλ θαη ςεθηαθψλ αηζζεηήξσλ γηα ηελ ιήςε πιεξνθνξηψλ θαη ηελ απνζηνιή απηψλ ζην θέληξν ειέγρνπ. Να αμηνπνηεί ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία απφ ην κέζν καδηθήο κεηαθνξάο θαη λα παξάγεη απνηειέζκαηα αλά γξακκή, εκέξα, πεξίνδν κε ζθνπφ ηελ αμηνπνίεζε θαη βειηηζηνπνίεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κέζνπ. 5.2 πζηήκαηα Έμππλνπ Λεσθνξείνπ Πξφθεηηαη γηα γλσζηά ιεσθνξεία εμππεξέηεζεο πνιηηψλ πνπ νθείινπλ ηελ «επθπΐα» ηνπο ζε ζχγρξνλα ζπζηήκαηα απηνκαηνπνίεζεο ζπγθεθξηκέλσλ ιεηηνπξγηψλ. Ζ απηνκαηνπνίεζε ηνπο θηάλεη κεξηθέο ηνλ βαζκφ ηνπ εμσπξαγκαηηθνχ θαζψο ππάξρνπλ κέζα πνπ εμαιείθνπλ πιήξσο ηελ επίδξαζε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα. Μεξηθέο απφ ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο είλαη: Ζ ειεθηξνληθή δηαρείξηζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ νδεγνχ. Ο νδεγφο κε ηελ ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο ηνπ θάξηαο κπνξεί λα αθήζεη ην ζηίγκα ηνπ γηα ηελ αλάιεςε, ιήμε θαη δηαθνπήο ηεο εξγαζίαο ηνπ. Ζ ζχλδεζε κε ην θέληξν ειέγρνπ γηα έθηαθηα ζπκβάληα θαη άκεζε εηδνπνίεζε. Ζ ζχλδεζε ηνπ θέληξνπ ειέγρνπ κε ηα εθδνηηθά κεραλήκαηα εηζηηεξίσλ εληφο ηνπ ιεσθνξείνπ. Ζ ζχλδεζε ησλ αθπξσηηθψλ κεραλψλ κε ην θέληξν ειέγρνπ γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ πνπ πξνθχπηνπλ κε ηηο αθπξψζεηο θαη ηελ επηβαηηθή θίλεζε. Ζ ζχλδεζε ηνπ πίλαθα δξνκνινγίσλ γηα ηελ ελεκέξσζε απφ ην ειεθηξνληθφ αξρείν ηνπ θέληξνπ ειέγρνπ, ρσξίο λα είλαη αλαγθαία ε επίδξαζε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα. Ζ ελεκέξσζε ηνπ νδεγνχ θαη ηνπ θέληξνπ ειέγρνπ κε ην ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο ηεο πίεζεο θαη ηεο θαηάζηαζεο ησλ ειαζηηθψλ. 70

71 Ζ ελεκέξσζε ηνπ νδεγνχ θαη ηνπ θέληξνπ ειέγρνπ κε ην ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο ηνπ θηλεηήξα γηα ηνλ έιεγρν ηεο θαηαλάισζεο ηεο ελέξγεηαο. Ζ ελεκέξσζε ηνπ νδεγνχ θαη ηνπ θέληξνπ ειέγρνπ κε ην ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ ηνπ θιηκαηηζκνχ γηα ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαη ηελ δηαηήξεζε ηεο θαηάιιειεο ζεξκνθξαζίαο εληφο ηνπ ιεσθνξείνπ αλάινγα ηελ επνρή. Ζ ειεθηξνληθή κέηξεζε ηνπ θαπζίκνπ πνπ αμηνπνηείηαη απφ ην θέληξν ειέγρνπ γηα ηελ πηζηνπνίεζε ηεο αθξίβεηαο θαηά ηελ πξνκήζεηα θαη γηα ηελ θαηαλάισζε ηνπ θαπζίκνπ απφ θάζε ιεσθνξείν. Ζ ερεηηθή θαη νπηηθή ελεκέξσζε ζε δηαθνξεηηθέο γιψζζεο γηα πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ δηαδξνκή ηνπ ιεσθνξείνπ, φπσο ηελ νλνκαζία ηεο επφκελεο ζηάζεο θαη ηνπ ρξφλνπ άθημεο. Ζ ερεηηθή θαη νπηηθή ελεκέξσζε ζε δηαθνξεηηθέο γιψζζεο φηαλ ην ιεσθνξείν δηέξρεηαη απφ ηα πνιηηηζηηθά κλεκεία ηεο πφιεο. Οπηηθή απεηθφληζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κε ην ζηίγκα ηνπ ιεσθνξείνπ. Οπηηθή απεηθφληζε ησλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηηο ψξεο άθημεο αλά ζηάζε θ.α. Δθηφο ησλ παξαπάλσ πνπ εθαξκφδνληαη ζε αξθεηέο κεγάιεο πφιεηο παγθνζκίσο, ζε πεηξακαηηθφ ζηάδην βξίζθεηαη ε εθαξκνγή ιεσθνξείσλ πνπ κπνξνχλ λα θηλνχληαη θαη λα εθηεινχλ θαλνληθά δξνκνιφγηα ρσξίο νδεγφ. Σν πξψην, παγθνζκίσο, ιεσθνξείν ρσξίο νδεγφ ζε αζηηθφ ηζηφ, μεθίλεζε ηα δξνκνιφγηα ηνπ ζηα Σξίθαια. ην ζπγθεθξηκέλν ιεσθνξείν ζπλδπάδνληαη ε ειεθηξνθίλεζε, ε ηερλνινγηθή πξφνδνο θαη ε βηψζηκε θηλεηηθφηεηα πνπ ζα είλαη αλαγθαία ζηηο κεγάιεο πφιεηο ηα επφκελα ρξφληα. Δηθφλα 5-1 Δθαξκνγή Έμππλνπ Λεσθνξείνπ ζηα Σξίθαια 71

72 5.3 Απηφκαην ζχζηεκα ζπιινγήο θνκίζηξνπ (ΑΚ) Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα ζην νπνίν επηδηψθεηαη ε αμηνπνίεζε φισλ ησλ δπλαηνηήησλ, πνπ παξέρεη νη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ έρνληαο σο ζηφρν ηε βειηηζηνπνίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο θνκίζηξνπ θαη ησλ ππεξεζηψλ πνπ απηφ παξέρεη. Σν ζχζηεκα απηφ θαιχπηεη θαη εμππεξεηεί ην ζχλνιν ησλ κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο (ιεσθνξεία, ηξφιετ, ηξακ, κεηξφ θαη πξναζηηαθφ ζηδεξφδξνκν). Σν Ζιεθηξνληθφ Δηζηηήξην αμηνπνηεί ηελ εγθαηάζηαζε φινπ ηνπ απαξαίηεηνπ εμνπιηζκνχ ζηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο, ελψ παξάιιεια αμηνπνηείηαη θαη ν πθηζηάκελνο ζρεηηθφο εμνπιηζκφο ηνπ κεηξφ (θέληξν ειέγρνπ θαη απηφκαηνη πσιεηέο εηζηηεξίσλ), πνπ ελνπνηείηαη κε ηα ππνζπζηήκαηα ησλ ππνινίπσλ κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο. Σν ΑΚ ή αιιηψο «Ζιεθηξνληθφ Δηζηηήξην» αθνξά ηε κειέηε, ρξεκαηνδφηεζε, εγθαηάζηαζε, ππνζηήξημε ηεο ιεηηνπξγίαο, ζπληήξεζε θαη ηερληθή δηαρείξηζε ελφο Δληαίνπ Απηφκαηνπ πζηήκαηνο πιινγήο Κνκίζηξνπ. Σν ζχζηεκα ππνθαηαζηήζεη πιήξσο ηα πθηζηάκελα ράξηηλα κέζα θνκίζηξνπ. Τπνζηεξίδεη δχν ηχπνπο ειεθηξνληθνχ εηζηηεξίνπ ππφ ηε κνξθή ειεθηξνληθψλ «έμππλσλ θαξηψλ», ε επηθχξσζε ησλ νπνίσλ ζα γίλεηαη εμ απνζηάζεσο, ρσξίο ν επηβάηεο λα ρξεηάδεηαη λα εηζάγεη ηελ θάξηα ηνπ ζην επηθπξσηηθφ κεράλεκα. Ο πξψηνο ηχπνο ειεθηξνληθνχ εηζηηεξίνπ ππνθαηαζηήζεη ηηο θάξηεο απεξηνξίζησλ δηαδξνκψλ, θαη ν δεχηεξνο ηηο δεζκίδεο εηζηηεξίσλ. Ζ επηθχξσζε ησλ θαξηψλ είλαη ππνρξεσηηθή ζε θάζε επηβίβαζε θαη ζηα δε ζηδεξνδξνκηθά κέζα (κεηξφ, πξναζηηαθφο), είλαη ππνρξεσηηθή θαη θαηά ηελ έμνδν ηνπ επηβάηε. ηφρνο ηνπ Ζιεθηξνληθνχ Δηζηηεξίνπ είλαη ε βειηηζηνπνίεζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ παξερφκελνπ ζπγθνηλσληαθνχ έξγνπ πξνο ηνλ πνιίηε θαη ε βειηίσζε ηεο απφδνζεο ησλ θνξέσλ πξνο φθεινο ησλ θαηνίθσλ. Σν ΑΚ επηθέξεη ζεκαληηθά νθέιε ηφζν γηα ηνλ πνιίηε, φζν θαη γηα ηνλ επηζθέπηε ηεο εθάζηνηε πφιεο, ζε ζρέζε κε ην πθηζηάκελν ζχζηεκα ησλ ράξηηλσλ εηζηηεξίσλ. Δπηπξφζζεηα, ην ΑΚ παξέρεη έλα επξχ θάζκα δπλαηνηήησλ γηα ηελ πινπνίεζε ηηκνινγηαθψλ πνιηηηθψλ θαη λέσλ πξντφλησλ θνκίζηξνπ, θαζηζηψληαο ην πην πξνζηηφ, πην θηιηθφ θαη ην θπξηφηεξν, πην δίθαην γηα ηνπο ρξήζηεο ησλ ΜΜΜ. Αλαιπηηθφηεξα, γηα ηνλ πνιίηε ζα ππάξρνπλ εμήο νθέιε απφ: Τπάξρεη δπλαηφηεηα ζρεδηαζκνχ πξσηνπνξηαθψλ πξντφλησλ, φπσο εθπηψζεηο ζε ζπλεξγαζία κε εμσηεξηθνχο θνξείο (π.ρ. κνπζεία, πνιηηηζηηθά δξψκελα, αζιεηηθά γεγνλφηα θ.α.) Σε κείσζε ηνπ ρξφλνπ επηβίβαζεο, ιφγσ ηεο εμ απνζηάζεσο επηθχξσζεο, θαζψο θαη απφ ηε κείσζε ηνπ ρξφλνπ εμππεξέηεζεο γηα ηελ αγνξά εηζηηεξίσλ ή αλαλέσζεο ησλ θνκίζηξσλ απεξηφξηζησλ δηαδξνκψλ. Σε δηεπθφιπλζε ησλ κεηεπηβηβάζεσλ, θαζφηη δελ απαηηείηαη αγνξά πεξηζζφηεξνπ ηνπ ελφο εηζηηεξίνπ. 72

73 Τπάξρεη δπλαηφηεηα δηακφξθσζεο δηθαηφηεξεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο θαη θαηαλνκήο ηνπ θφζηνπο κεηαθίλεζεο κε πην δίθαην ηξφπν γηα ην θνηλσληθφ ζχλνιν αλάινγα κε ηε ρξήζε. Ζ κείσζε ηεο εηζηηεξηνδηαθπγήο ζα κεηψζεη αλάινγα θαη ηα επίπεδα επηδφηεζεο πνπ απαηηεί ην ζχζηεκα αζηηθψλ ζπγθνηλσληψλ γηα λα ιεηηνπξγήζεη. Ζ αληηθαηάζηαζε ηνπ ράξηηλνπ εηζηηεξίνπ θαη ησλ θαξηψλ απεξηνξίζησλ δηαδξνκψλ κε ειεθηξνληθά κέζα κε ηηο ελδερφκελεο δπλαηφηεηεο ρξήζεο ηεο θάξηαο θνκίζηξνπ θαη γηα άιιεο ζπλαιιαγέο έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ρξήζεο ειεθηξνληθνχ ρξήκαηνο, θάηη πνπ εμππεξεηεί ηελ εθάζηνηε πνιηηεία. Γηεπθνιχλνληαη νη ηνπξίζηεο, νη πεξηζηαζηαθνί ρξήζηεο αιιά θαη νη ειηθησκέλνη, θαζψο κε ην Ζιεθηξνληθφ Δηζηηήξην δελ απαηηείηαη ε γλψζε ηεο πθηζηάκελεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο ζε ιεπηνκέξεηα γηα λα ρξεζηκνπνηήζεη θάπνηνο ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο. Δηθφλα 5-2 πζηήκαηα αλαγλσξίζεο έμππλεο θάξηαο Ζ επηθχξσζε ησλ «έμππλσλ θαξηψλ» είλαη ππνρξεσηηθή ζε θάζε επηβίβαζε, αλεμάξηεηα ηχπνπ ή πξντφληνο. Δπηζεκαίλεηαη φηη ε επηθχξσζε είλαη ππνρξεσηηθή θαη θαηά ηελ έμνδν. Οη επηβάηεο επηθπξψλνπλ ηελ θάξηα ηνπο κε ηε ρξήζε ηεξκαηηθήο ζπζθεπήο πνπ ζα είλαη εγθαηεζηεκέλε εληφο ηνπ νρήκαηνο ζηελ πεξίπησζε ησλ νδηθψλ κέζσλ (ιεσθνξεία, ηξφιετ, ηξακ) ελψ ζηελ πεξίπησζε ησλ ζηδεξνδξνκηθψλ κέζσλ (κεηξφ, αζηηθφο θαη πξναζηηαθφο ζηδεξφδξνκνο) ε επηθχξσζε γίλεηαη ζηηο πχιεο εηζφδνπ θαη εμφδνπ. ηελ πεξίπησζε ειέγρνπ θνκίζηξνπ, ν επηβάηεο επηδεηθλχεη ηελ έμππλε θάξηα πνπ έρεη 73

74 επηθπξψζεη θαηά ηελ είζνδφ ηνπ ζην φρεκα ή ζην ζηαζκφ. Ο έιεγρνο γίλεηαη κε ηε ρξήζε εηδηθήο θνξεηήο ζπζθεπήο ειέγρνπ έμππλσλ θαξηψλ. Σν ΑΚ παξνπζηάδεηαη ζρεκαηηθά ζην δηάγξακκα νληνηήησλ πνπ αθνινπζεί. Οη θχξηεο ζπληζηψζεο ηνπ πεξηιακβάλνπλ αθελφο ηεξκαηηθφ εμνπιηζκφ (κεραλήκαηα απηφκαηεο πψιεζεο πξντφλησλ θνκίζηξνπ, θνξεηά ηεξκαηηθά πψιεζεο POS, εμνπιηζκφ έθδνζεο πξνζσπηθψλ θαξηψλ θαη πψιεζεο/ επαλαθφξηηζεο θαξηψλ κε ρεηξηζηή, πχιεο εηζφδνπ/ εμφδνπ ζηαζκψλ, επηθπξσηηθέο ζπζθεπέο νρεκάησλ, θνξεηέο ζπζθεπέο ειέγρνπ, θ.ά.), αθεηέξνπ Κέληξα Γηαρείξηζεο, ηα νπνία δηαζέηνπλ κεραληζκνχο ζπγθέληξσζεο πιεξνθνξίαο θαη ειέγρνπ ηεο αζθαιείαο ησλ ηεξκαηηθψλ ζπζθεπψλ θαη ησλ ζπλαιιαγψλ. Σα θπξηφηεξα θέληξα ηνπ ΑΚ είλαη: Κέληξα Γηαρείξηζεο Φνξέα Κέληξα Γηαρείξηζεο Ακαμνζηαζίνπ( γηα ηα νδηθά κέζα) Κέληξα Γηαρείξηζεο ηαζκνχ (γηα ζηδεξνδξνκηθά κέζα) Δηθφλα 5-3 Δίζνδνο ζε ζηαζκφ πνπ ππνζηεξίδεη ηελ εθαξκνγή ηνπ έμππλνπ εηζηηεξίνπ 74

75 5.4 πζηήκαηα Πιεξνθφξεζεο Δπηβαηηθνχ Κνηλνχ Σα πζηήκαηα Πιεξνθφξεζεο & Δλεκέξσζεο ηνπ Δπηβαηηθνχ Κνηλνχ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε αεξνδξφκηα, ζηδεξνδξνκηθνχο ζηαζκνχο, ιηκάληα, θιπ. Απνηεινχληαη απφ θέληξα ειέγρνπ θαη ειεθηξνληθνχο πίλαθεο νη νπνίνη πξνβάιινπλ φιεο ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε αθίμεηο, αλαρσξήζεηο, θαζπζηεξήζεηο, θιπ ζηνπο επηβάηεο θαη ζην πξνζσπηθφ ησλ ζηαζκψλ. Απνηειείηαη απφ: ηνηρεία πζηήκαηνο Γηπιφο Δμππεξεηεηήο Βάζεο Γεδνκέλσλ Σεξκαηηθφ Δηζφδνπ Πιεξνθνξηψλ Λνγηζκηθφ πζηήκαηνο Άθημε, Αλαρψξεζε, Έμνδνο, Απνζθεπέο Οζφλεο Check-In (ηερλνινγίαο LED θαη κε θιίζε ζχκθσλα κε ηελ εθαξκνγή, ζε δηαθνξεηηθά κεγέζε θαη ρξψκαηα) Οζφλεο θνηλνχ θαη πξνζσπηθνχ 5.5 E- call Σν E -Call είλαη κηα ππεξεζία ε νπνία είλαη ελζσκαησκέλε ζε έλα φρεκα θαη ζε πεξίπησζε ζνβαξνχ ηξνραίνπ αηπρήκαηνο ζα ελεξγνπνηεί απηφκαηα κηα θιήζε έθηαθηεο αλάγθεο, αθφκε θαη εάλ νη επηβάηεο δελ κπνξνχλ λα κηιήζνπλ.. Όηαλ νη ππεξεζίεο έθηαθηεο αλάγθεο εηδνπνηνχληαη εγθαίξσο θαη γλσξίδνπλ ηε ζέζε ηνπ αηπρήκαηνο, κπνξνχλ λα θζάζνπλ γξήγνξα θαη λα κεηψζνπλ ηνλ θίλδπλν ζαλάηνπ θαη ηε ζνβαξφηεηα ησλ επηπηψζεσλ ησλ ηξαπκαηηζκψλ. Σν e-call κπνξεί λα ελεξγνπνηεζεί ρεηξνθίλεηα. Σν e-call δελ απνηξέπεη αηπρήκαηα, αιιά βειηηψλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ππεξεζηψλ έθηαθηεο αλάγθεο. Σν e-call δεκηνπξγεί κηα θσλεηηθή ζχλδεζε κε ην πιεζηέζηεξν Κέληξν Κιήζεσλ Έθηαθηεο Αλάγθεο θαη κεηαβηβάδεη κήλπκα έθηαθηεο αλάγθεο, γλσζηφ σο Διάρηζην χλνιν Γεδνκέλσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ βαζηθψλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ην αηχρεκα, φπσο ν ρξφλνο, ε αθξηβήο ζέζε, ε θαηεχζπλζε. To E -Call είλαη ε απηφκαηε ή «ρεηξνθίλεηε» απνζηνιή ελφο κελχκαηνο έθηαθηεο αλάγθεο πξνο ηα εηδηθά θέληξα δηαρείξηζεο ηέηνησλ κελπκάησλ. Σν ζχζηεκα E -Call πξννξίδεηαη γηα φια ηα νρήκαηα, αλεμάξηεηα απφ θαηαζθεπαζηή, ηα νπνία ζα θπθινθνξνχλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, θαη ην νπνίν ζα ελεκεξψλεη ηηο ζρεηηθέο αξρέο γηα ην αηχρεκα. Σν κήλπκα πνπ ιακβάλεη ην δηαρεηξηζηηθφ θέληξν πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο φπσο γεσγξαθηθφ ζηίγκα 75

76 (ζπληεηαγκέλεο), εκεξνκελία θαη ψξα, αξηζκφ επηβαηψλ θαη αξηζκφ θπθινθνξίαο νρήκαηνο. Σν ecall κφληεκ εληφο ηνπ νρήκαηνο (IVS) ελεξγνπνηείηαη είηε απηφκαηα ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο είηε ρεηξνθίλεηα θαη εγθαζηζηά κηα θσλεηηθή θιήζε έθηαθηεο αλάγθεο απφ ην φρεκα, κέζσ ηνπ δηθηχνπ θηλεηήο ηειεθσλίαο, ζηηο ηνπηθέο ππεξεζίεο έθηαθηεο αλάγθεο, δειαδή ζην θέληξν εμππεξέηεζεο. Σν E- Call κφληεκ επηηξέπεη λα κεηαθέξεηαη έλα κήλπκα δεδνκέλσλ απφ ην IVS, κέζσ ηνπ δηθηχνπ θηλεηήο ηειεθσλίαο, ζην PSAP, ην νπνίν κήλπκα ζπκβνιίδεηαη σο e-call MSD (Minimum Set of Data). Σν MSD κπνξεί λα πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο φπσο π.ρ., πιεξνθνξία γηα ηελ ηνπνζεζία ηνπ νρήκαηνο, ηε ρξνληθή ζηηγκή, ηνλ αξηζκφ επηβαηψλ, ηνλ αξηζκφ θπθινθνξίαο ηνπ νρήκαηνο, θαζψο θαη άιιεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ην αηχρεκα. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ θέληξνπ βαζίδεηαη ζηελ αξρηηεθηνληθή πνπ απεηθνλίδεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. Δηθφλα 5-4 Αξρηηεθηνληθή ιεηηνπξγίαο ηνπ e-call Οη θιήζεηο απφ ην IVS ιακβάλνληαλ απφ ηειεθσληθφ θέληξν θαη πξνσζνχληαλ ζην κφληεκ. Δθεί ην MSD απνθσδηθνπνηνχληαλ θαη φια ηα δεδνκέλα εμάγνληαλ βάζε ησλ πξνδηαγξαθψλ ηνπ έξγνπ. Σα εμαγφκελα δεδνκέλα απνζεθεχνληαλ ζηε βάζε δεδνκέλσλ θαη γίλνληαλ δηαζέζηκα ζηελ θχξηα εθαξκνγή γηα ρξήζε απφ ην ρεηξηζηή ηνπ PSAP καδί κε ηα πξφζζεηα ζηνηρεία πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηε γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ νρήκαηνο θαη άιια δεδνκέλα ηνπ νρήκαηνο απφ εμσηεξηθέο πεγέο. 76

77 Δηθφλα 5-5 Λεηηνπξγία e-call Πιενλεθηήκαηα ηνπ e- call Γηα λα κεησζνχλ νη επηπηψζεηο ζηελ θνηλσλία απφ ηα ζνβαξά ηξνραία αηπρήκαηα, ε Δπξσπατθή Έλσζε έρεη πηνζεηήζεη δχν πξνηάζεηο γηα λα εμαζθαιίζεη φηη απφ ηα ηέιε ηνπ 2017 φια ηα απηνθίλεηα ζα είλαη εμνπιηζκέλα κε ππεξεζίεο απηφκαηεο θιήζεο ησλ γξακκψλ εθηάθηνπ αλάγθεο ζε πεξίπησζε ζνβαξνχ αηπρήκαηνο. Ζ λνκνζεζία απηή πξνβιέπεη ηελ εθαξκνγή ζε φια ηα λέα κνληέια επηβαηηθψλ θαη ειαθξνχ ηχπνπ επαγγεικαηηθψλ νρεκάησλ θαη ηελ αλάπηπμε ππνδνκψλ γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο E-Call ζηα επηρεηξεζηαθά θέληξα. Σν ζχζηεκα απηφ πξέπεη λα είλαη παξάιιεια θαη δηαιεηηνπξγηθφ επηηξέπνληαο ηελ εθαξκνγή ηνπ παλεπξσπατθά. Πην ζπγθεθξηκέλα γηα ην e- call: Ο κεηξηαζκφο ηεο ζνβαξφηεηαο ησλ επηπηψζεσλ ησλ ηξαπκαηηζκψλ πνπ πξνθαινχληαη απφ ηξνραία αηπρήκαηα θαη ε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ζαλάησλ ιφγσ ηεο ηαρχηεξεο άθημεο ησλ ππεξεζηψλ έθηαθηεο αλάγθεο ζην ζεκείν ηνπ αηπρήκαηνο. Ο κηθξφο ρξφλνο δηάζσζεο πνπ επηηξέπεη ηελ γξεγνξφηεξε αληίδξαζε θαη εθθέλσζε ζηνλ ηφπν ηνπ αηπρήκαηνο. Μείσζε ηνπ θηλδχλνπ αηπρήκαηνο ζην ίδην ζεκείν θαζψο εμεηάδνληαη ηα δεδνκέλα πνπ δεκηνχξγεζαλ ην αηχρεκα ζην ζπγθεθξηκέλν ζεκείν. Με ηελ αλαγθαζηηθή εθαξκνγή ηνπ e-call ζε φια ηα νρήκαηα ζα ππάξμνπλ λέεο δπλαηφηεηεο γηα ηελ αλάπηπμε επηπξφζζεησλ ππεξεζηψλ πξνζηηζέκελεο αμίαο. Αλάθηεζε πιεξνθνξίαο γηα ηαηξηθνχο ζθνπνχο ιφγσ ησλ επηπηψζεσλ κηαο ζχγθξνπζεο. 77

78 Ζ αλάθηεζε ηεο πιεξνθνξίαο ζα βνεζήζεη ζηνλ έιεγρν ηεο θπθινθνξίαο ζε πεξίπησζε θάπνηνπ αηπρήκαηνο. 78

79 6 Δθαξκνγέο ζηνλ εθνδηαζκφ ησλ Δλφπισλ Γπλάκεσλ Οη εθαξκνγέο ησλ ζχγρξνλσλ εθαξκνγψλ ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο ζπζρεηίδνληαη κε ηηο εκπνξηθέο εθαξκνγέο θαη ζεσξνχληαη απνιχησο απαξαίηεηεο. ηξαηησηηθνί παξάγνληεο επηζεκαίλνπλ φηη ε δεκηνπξγία ζπζηήκαηνο παξαθνινχζεζεο ησλ πιηθψλ ζε κνλάδεο ησλ Διιεληθψλ Δλφπισλ Γπλάκεσλ ζα δηεπθφιπλε ηε γξήγνξε αλαδήηεζε πιηθψλ, κεραλεκάησλ θαη απνζεκάησλ. ηηο ειιεληθέο Έλνπιεο Γπλάκεηο αθνινπζνχληαη δηαδηθαζίεο εθαξκνγήο logistics θαη γίλνληαη ζπδεηήζεηο γηα ηελ δεκηνπξγία εληαίνπ ζψκαηνο. Ο ζηξαηφο έρεη δηεπζχλζεηο πιηθνχ πνιέκνπ θαη κεηαθνξψλ. Δπίζεο ε νξγάλσζε γηα ην logistics νξηζκέλσλ απνζηνιψλ γίλεηε απφ Δπηηειηθά γξαθεία πνπ ζπληνλίδνπλ ηηο πξνκήζεηεο. ε απηφ ην θεθάιαην ζα γίλεη επηζθφπεζε εθαξκνγψλ θαη ζπζηεκάησλ πνπ εκθαλίδνληαη ζηηο ζχγρξνλεο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο. Οη ζεκαληηθφηεξεο εθαξκνγέο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ Logistics ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο είλαη: 1. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηθήο, 2. Οη ηερλνινγίεο e-logistics θαη 3. Οη ηερλνινγίεο αλαγλψξηζεο θαη αλάθηεζεο δεδνκέλσλ 6.1 πζηήκαηα πιεξνθνξηθήο ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο Πξφθεηηαη γηα εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ πνπ εμππεξεηνχλ ην ζχλνιν ησλ δηαδηθαζηψλ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Σα πην γλσζηά ηέηνηα ζπζηήκαηα είλαη: Σα ζπζηήκαηα ελδνεπηρεηξεζηαθνχ ζρεδηαζκνχ ( ERP- Enterprise Resource Planning systems) πνπ ελζσκαηψλνπλ εζσηεξηθέο θαη εμσηεξηθέο πιεξνθνξίεο δηαρείξηζεο ζε έλαλ νιφθιεξν νξγαληζκφ ζπλδπάδνληαο ρξεκαηνδφηεζε/ινγηζηηθή, θαηαζθεπή, πσιήζεηο θαη ππεξεζίεο, δηαρείξηζε πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ θηι. Σα ζπζηήκαηα ERP απηνκαηνπνηνχλ απηέο ηηο δξαζηεξηφηεηεο κε κηα νινθιεξσκέλε εθαξκνγή ινγηζκηθνχ. Ο ζθνπφο ηνπο είλαη λα δηεπθνιχλνπλ ηε ξνή ησλ πιεξνθνξηψλ κεηαμχ φισλ ησλ επηρεηξεζηαθψλ ιεηηνπξγηψλ κέζα ζηα φξηα ηεο νξγάλσζεο θαη λα θαηαθέξνπλ ηηο ζπλδέζεηο πξνο 79

80 ηα έμσ κε ηα ελδηαθεξφκελα κέξε. Σα ζπζηήκαηα ERP κπνξνχλ λα εθηειεζηνχλ ζε κηα πνηθηιία πιηθνχ θαη δηακνξθψζεηο δηθηχνπ πνπ απαζρνινχλ ζπλήζσο κηα βάζε δεδνκέλσλ σο απνζήθε γηα πιεξνθνξίεο. ηε βάζε δεδνκέλσλ ελφο ζπζηήκαηνο ERP απνζεθεχεηαη θάζε είδνπο πιεξνθνξία. Ζ βάζε δέρεηαη θαη ζηέιλεη δεδνκέλα ζε έλα ζχλνιν εθαξκνγψλ νη νπνίεο θαιχπηνπλ φιν ην θάζκα δξαζηεξηνηήησλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ηππνπνηνχληαη θαη ελνπνηνχληαη νη δηαδηθαζίεο θάησ απφ έλα εληαίν ινγηζκηθφ, απινπνηείηαη ε επηθνηλσλία, θαηαξγνχληαη νη λεζίδεο πιεξνθνξηψλ θαη δηεπθνιχλεηαη ε πινπνίεζε λέσλ κεζφδσλ ησλ επηρεηξήζεσλ. Ζ εηζαγσγή µίαο πιεξνθνξίαο µέζσ ελφηεηαο ζηε βάζε πξνθαιεί κεγάιν αξηζκφ δνζνιεςηψλ θαη ηελ ελεξγνπνίεζε πνιιψλ δξαζηεξηνηήησλ. Οη πιεξνθνξίεο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηηο ελφηεηεο ηνπ ζπζηήκαηνο νη νπνίεο ππνζηεξίδνπλ δηαθνξεηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ιεηηνπξγίεο. Σν ΔRP απνηειείηαη απφ θάπνηα ιεηηνπξγηθά ππνζπζηήκαηα, φπνπ ηα πην γλσζηά είλαη: o Σν ζχζηεκα πσιήζεσλ. Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ πεξηιακβάλεη ηελ πξφβιεςε δήηεζεο, ηελ ειεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ ( EDI), ηηο ειεθηξνληθέο ζπλαιιαγέο θ.α o Σν ζχζηεκα Οηθνλνκηθήο Γηαρείξηζεο. Πνπ απνηειεί ηνλ ππξήλα ηνπ ERP ζπζηήκαηνο θαη ζρεηίδεη ηηο βαζηθέο πιεξνθνξίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ Αλαιπηηθή Λνγηζηηθή, ηελ θνζηνιφγεζε δξαζηεξηνηήησλ θ.α. o Σν ζχζηεκα πξνκεζεηψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ εχξνο ελεξγεηψλ φπσο ηελ αμηνιφγεζε ησλ πξνκεζεπηψλ, ηε δηαρείξηζε ζπκβάζεσλ θ.α. o Σν ζχζηεκα αλζξσπίλσλ πφξσλ, πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ αηφκσλ θαη ηελ αμηνιφγεζή ηνπο. o Σν ζχζηεκα απνζήθεπζεο, πνπ πεξηιακβάλεη ηελ δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ απνζεθψλ. Δπίζεο απηφ ην ζχζηεκα αλαιακβάλεη ηε δηαρείξηζε ησλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ πνπ ζπκβάινπλ ζηελ δηαλνκή γηα απηφ ην ζπλαληάκε θαη ζαλ ζχζηεκα δηαλνκήο- απνζήθεπζεο. 80

81 Δηθφλα 6-1 Πξφηππν ERP Σα νινθιεξσκέλα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο απνζεθψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα επέιηθην Πιεξνθνξηαθφ χζηεκα Γηαρείξηζεο Απνζεθψλ θαη Γηαλνκψλ θαη απνηειεί ηνλ θχξην θνξκφ ησλ ιχζεσλ γηα ηελ δηαρείξηζε θαη βειηηζηνπνίεζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Σα ζπζηήκαηα Γηαρείξηζεο θαη Γηνίθεζεο Απνζεθψλ, γλσζηά σο WMS, απνηεινχλ νινθιεξσκέλε ιχζε ζην ρψξν ησλ Μεηαθνξψλ θαη ηεο Απνζήθεπζεο. Πεξηιακβάλνπλ: o Γηαρείξηζε παξαιαβψλ o Γηαρείξηζε απνζήθεπζεο δηαθίλεζεο o Γηαρείξηζε ζπιινγήο - picking o Γηαρείξηζε παθεηνπνίεζεο - packing o Γηαρείξηζε απνγξαθήο θνπφο ηεο ρξήζεο ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο είλαη ε βειηηζηνπνίεζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο απνζήθεο. Μέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ, παξέρνληαη επίζεο ζεκαληηθά νθέιε ζηηο δηαδηθαζίεο απνζηνιψλ ηα νπνία µε ηελ ζεηξά ηνπο κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζηελ αθξίβεηα ησλ θνξηίσλ ησλ απνζηνιψλ, ζε αχμεζε ηνπ customer service θαη ζε βειηηζηνπνίεζε ησλ κεηαθνξψλ. Πξνυπφζεζε εηζαγσγήο θαη βέιηηζηεο εθκεηάιιεπζεο ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο ζε µηα απνζήθε, είλαη ε ζσζηή θαη δηαθξηηή εζσηεξηθή ρσξνηαμία ζε απηή. Έλα ζεκαληηθφ ζηνηρείν πνπ πξνζθέξεη έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο απνζεθψλ, είλαη ε δπλαηφηεηα ρξεζηκνπνίεζεο αζχξκαησλ ζπζθεπψλ θαηά ηηο δηαδηθαζίεο ηεο απνζήθεπζεο. 81

82 6.2 Σερλνινγίεο e-logistics ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο ην ηνκέα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο νη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο πνπ εκθαλίδνληαη ζπρλφηεξα ζηα πζηήκαηα ηειεκαηηθήο. Δίλαη ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο κεηαθνξέο θαη απνηεινχληαη απφ software (ζπζηήκαηα GIS, πξσηφθνιια επηθνηλσλίαο) θαη απφ hardware ( πνκπνδέθηεο, θεξαίεο, ηειεπηθνηλσληαθά, δνξπθφξνη) µε βαζηθή ιεηηνπξγία ηελ θαηαγξαθή θαη ηελ απεηθφληζε (ζε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή) ηεο γεσγξαθηθήο ζέζεο ηνπ νρήκαηνο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Έηζη νη ρξήζηεο κπνξνχλ θαη βιέπνπλ αλά πάζα ζηηγκή πνχ βξίζθνληαη ηα νρήκαηα, ελψ νη δπλαηφηεηεο ζχλδεζεο θαη αμηνπνίεζεο ησλ ηερλνινγηψλ είλαη απεξηφξηζηεο. Μέζνδνη ζπιινγήο πιηθψλ. ε απηφ ην ηνκέα ζπλαληάκε δπν ζεκαληηθέο ηερλνινγίεο. Σν voice picking θαη ην pick by light. Πην ζπγθεθξηκέλα: Α) Voice picking. Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ κε ηελ ηερλνινγία voice recognition ζπιιέγνπλ πιεξνθνξίεο θαη κεηαθξάδνπλ εληνιέο ηνπ νκηιεηή κήλπκα θείκελν θαη ην νπνίν απνζεθεχεηαη ελ ζπλερεία ζηνλ ππνινγηζηή γηα λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ εθηέιεζε ελφο ζπλφινπ νδεγηψλ πνπ έρνπλ λα θάλνπλ µε ην software ηνπ ζπζηήκαηνο. Σα voice recognition ζπζηήκαηα δηαθέξνπλ ζην ιεμηιφγην πνπ ρξεζηκνπνηείηαη, σο πξνο ηελ επθνιία ρξήζεο ηνπο θαζψο θαη σο ην είδνο ζρεδίαζήο ηνπο. Ζ ρξήζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξαγκαηνπνηείηαη µε ηελ ρξήζε ελφο ζεη αθνπζηηθψλ θαη ελφο µκηθξνθψλνπ. Σα ζπζηήκαηα απηά έρνπλ ηε δπλαηφηεηα απφ κφλα ηνπο λα πξνζαξκφδνληαη ηε θσλή ηνπ ρξήζηε. Γηαθξίλνπκε δχν θαηεγνξίεο: o Διέγρνπ, πνπ επηηξέπεη ζηνλ ρξήζηε λα θαηεπζχλεη έλα ζχλνιν εξγαζηψλ. Απηέο νη εξγαζίεο κπνξνχλ λα πνηθίινπλ, απφ πινήγεζε µέζσ ζπγθεθξηκέλσλ κελνχ επηινγήο ( έσο ελεξγνπνίεζε-απελεξγνπνίεζε κεραληθψλ ζπζθεπψλ). o Τπαγφξεπζεο, βαζίδεηαη ζηελ µκεηαηξνπή ησλ ιέμεσλ ηνπ ρξήζηε ζε κελχκαηα θεηκέλνπ. Γηα απηφ ηνλ ιφγν έρεη δεκηνπξγεζεί απφ πξηλ έλα ιεμηθφ ζε κνξθή database. Απνξξίπηνπλ νπνηαδήπνηε ιέμε δελ θαηαλννχλ ή πνπ δελ ππάξρεη ζην ιεμηθφ. 82

83 Δηθφλα 6-2 χζηεκα γηα Voice Recognition Β) Pick By Light. Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ απνηεινχληαη απφ ελδεηθηηθέο κηθξέο LED νζφλεο θαη ιπρλίεο γηα θάζε ζέζε ζπιινγήο. ε ζχγθξηζε µε άιιεο κεζφδνπο ζπιινγήο δηαθξίλεηαη σο ε ηαρχηεξε θαη πην απνηειεζκαηηθή κέζνδνο «ρσξίο ραξηί». Απηφ ην ζχζηεκα δηεπθνιχλεη ηνλ αληρλεπηή ζε µηα απνζήθε λα ζπιιέμεη ηε ζσζηή απαηηνχκελε πνζφηεηα εμνηθνλνκψληαο ζεκαληηθφ ρξφλν θαη απνθεχγνληαο ηε ρξήζε ησλ παξαδνζηαθψλ µκεζφδσλ µε «κπινθ θαη ζηπιφ». Έρεη ην πιενλέθηεκα φρη µφλν λα απμάλεη ηελ αθξίβεηα ζηε ζπιινγή αιιά θαη ηελ παξαγσγηθφηεηα. Σα ζπζηήκαηα απηά έρνπλ πνιιέο εθαξκνγέο. Αξρηθά ε ρξήζε ηνπο μεθίλεζε απφ ην ζηάδην ηεο απνζήθεπζεο θαη ηεο δηαλνκήο, αιιά ε ρξήζε ηνπο ζήκεξα έρεη επεθηαζεί θαη ζην ζηάδην ηεο παξαγσγήο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη hardware ζε θάζε ξάθη ζπιινγήο θπξίσο ρξεζηκνπνηείηαη γηα πιηθά µε κεζαίν πξνο πςειφ γχξηζκα απνζέκαηνο θαη ζπρλά ζπλδπάδεηαη µε άιιεο κεζφδνπο. 6.3 Οη ηερλνινγίεο αλαγλψξηζεο θαη αλάθηεζεο δεδνκέλσλ ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο Πξφθεηηαη γηα ηερλνινγηθέο ππνδνκέο (hardware θαη software), πνπ ζπιιέγνπλ ηελ πιεξνθνξία ηε ζηηγκή ηεο δεκηνπξγίαο ηεο. Απηφ ζπκβαίλεη ζε φια ηα ζηάδηα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ( κέζα ζηελ απνζήθε) θαη ηε παξαζέηνπλ ζην αληίζηνηρν πξφγξακκα γηα επεμεξγαζία. Σέηνηεο ππνδνκέο είλαη ηα ηεξκαηηθά νρεκάησλ, ηα θνξεηά ηεξκαηηθά ρεηξφο, ηα ζπζηήκαηα Απηφκαηεο Αλαγλψξηζεο θαη Κηήζεο Γεδνκέλσλ, νη έμππλεο θάξηεο, ηα ζπζηήκαηα αζχξκαηεο αλαγλψξηζεο θιπ. Πην ζπγθεθξηκέλα αλαθέξνληαη κεξηθέο ηέηνηεο ηερλνινγίεο: 83

84 RFID ( Radio Frequency Identification). Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο πηζηνπνίεζεο πνπ ζηεξίδνληαη ζηε ρξήζε ξαδηνθπκάησλ θαη επηηξέπεη ηελ αλαγλψξηζε αλζξψπσλ (ή αληηθεηκέλσλ ) ηα νπνία θέξνπλ RFID εηηθέηεο ( πεξηέρνπλ µκηθξνεπεμεξγαζηή θαη θεξαία) θαη κπνξνχλ λα αληρλεπζνχλ απφ RFID αληρλεπηέο, ρσξίο λα είλαη απαξαίηεηε ε ζάξσζε ηνπ θάζε κεκνλσκέλνπ αηφκνπ. Ζ θεξαία επηηξέπεη ζηνλ µκηθξνεπεμεξγαζηή λα κεηαθέξεη ηηο πιεξνθνξίεο αλαγλψξηζεο ζηνλ αλαγλψζηε, ν νπνίνο µε ηε ζεηξά ηνπ ην ζήκα απφ ηελ εηηθέηα RFID ζε ςεθηαθά δεδνκέλα. Οη πιεξνθνξίεο απηέο ζηε ζπλέρεηα πεξλνχλ ζε ππνινγηζηέο γηα επεμεξγαζία. Δηθφλα 6-3 Δθαξκνγή ηεο RFID ηερλνινγίαο γηα ηελ αλαγλψξηζε ζηξαηησηψλ Barcode (Γξακκαηνζεηξά). Αλήθεη ζηε θαηεγνξία ησλ ηερλνινγηψλ Automatic Identification and Data Capture. Σν barcode επηηξέπεη ηε γξήγνξε θαη εχθνιε ιήςε θαη απνζήθεπζε ηεο πιεξνθνξίαο ηε ζηηγκή πνπ απηή δεκηνπξγείηαη. ηελ πην ζπλήζε ηνπ κνξθή ηνπ ζπλίζηαηαη απφ µηα δηαδνρή µαχξσλ θαη ιεπθψλ ισξίδσλ ηππσκέλσλ πάλσ ζε θάπνηα ζπζθεπαζία. Ζ εθηχπσζε θαη ε ζρεδίαζε ησλ ισξίδσλ αθνινπζνχλ ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο θαη θάζε αιιεινπρία ισξίδσλ αληηζηνηρεί ζε θάπνηνλ κνλαδηθφ αξηζκφ. Αλάκεζα ζηηο ισξίδεο ππάξρνπλ θελά δηαζηήκαηα δηαθνξεηηθψλ κεγεζψλ. Ο πην γλσsηφο ηχπνο barcode είλαη ν EAN (European Article Numbering), πνπ απνηειείηαη 13 ςεθία θαη ζπλαληάηαη ζε πνιιά πξντφληα. ήκεξα παξαηεξνχληαη ηχπνη barcode κε πεξηζζφηεξα απφ 13 ςεθία. 84

85 Δηθφλα 6-4 Δθαξκνγή barcode θσδηθψλ ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο 85

86 7 Δπθπή πζηήκαηα θαη πξάζηλεο ηερλνινγίεο 7.1 Έμππλα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο Οη εθαξκνγέο ησλ ηερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξηθήο θαη ησλ Σειεπηθνηλσληψλ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηελ εμέιημε ησλ δηθηχσλ κεηαθνξάο, δηαθίλεζεο θαη ηξνθνδφηεζεο κε πνιινχο ηξφπνπο. Ζ αλάπηπμε ινγηζκηθνχ γηα κεηαθνξηθά δίθηπα κπνξεί λα επηθέξεη απνηειέζκαηα φπσο: Σν ρεδηαζκφ βειηησκέλσλ δηθηχσλ κεηαθνξψλ Σε δηαρείξηζε δηθηχσλ δηαλνκήο Σε δεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε ππεξεζηψλ παξάδνζεο. Βειηηζηνπνίεζε θαη ειαρηζηνπνίεζε ησλ δξνκνινγίσλ Οηθνινγηθή νδήγεζε Παξαθνινχζεζε θπθινθνξηαθψλ ζπλζεθψλ Μείσζε ζην ρξφλν κεηάβαζεο Πεξηβαιινληνινγηθά νθέιε Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δσήο ησλ πνιηηψλ Απνδνηηθφηεξεο κέζνδνη κεηαθνξάο ζπλδπάδνληαο ηα κεηαθνξηθά κέζα Οη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζηα ζεκεξηλά κεηαθνξηθά κέζα ή βειηηψλνληαο ηα παιαηφηεξα απνηεινχλ ηα Έμππλα πζηήκαηα Μεηαθνξάο. Οη ηερλνινγίεο πνπ εθαξκφδνπλ αθνξνχλ ηελ πξνζνκνίσζε, ηα δίθηπα ειέγρνπ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη ηνπο απηνκαηηζκνχο. Ζ πξφθιεζε πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα Έμππλα πζηήκαηα Μεηαθνξάο είλαη ε φιν θαη απμαλφκελε θπθινθνξηαθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία απμάλεη ηνλ ρξφλν ηαμηδηνχ θαη κεηψλεη ηελ απνδνηηθφηεηα ελφο δηθηχνπ. Δπηπιένλ αληηκεησπίδνληαη πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ηελ εθπνκπή επηβιαβψλ αεξίσλ γηα ηνπο πνιίηεο, ηελ άζθνπε ρξήζε θαπζίκνπ θ.α.. Γηα λα αλαπηπρζεί έλα έμππλν ζχζηεκα κεηαθνξψλ ζε κία πφιε, πξέπεη λα ζπιιερζνχλ θαη λα αμηνπνηεζνχλ δεδνκέλα απφ πνιινχο πφξνπο. Οη πφξνη απηνί κπνξεί λα είλαη νη ζηαζκνί ησλ δηνδίσλ, ηα εηζηηήξηα ησλ πνιηηψλ απφ ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο, απφ αηζζεηήξεο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλνη ζηα νδηθά δίθηπα, απφ θάκεξεο παξαθνινχζεζεο ηεο θπθινθνξίαο. Σν βάξνο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ έγθεηηαη ζην ζπλδπαζκφ θαη αμηνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ απηψλ θαζψο ζα πξέπεη ηα δεδνκέλα απηά λα αληηδξνχλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, λα δξνπλ ζπλδπαζηηθά (αλεμάξηεηα απφ ην αλ ηα δεδνκέλα πξνέξρνληαη απφ 86

87 δηαθνξεηηθέο ππεξεζίεο) θαη λα κεηαδίδνπλ πιεξνθνξίεο ζηνπο ρξήζηεο ψζηε λα κπνξνχλ λα πάξνπλ απνθάζεηο γηα ηε κεηαθίλεζε ηνπο. Πνιιά έμππλα ζπζηήκαηα παξάγνπλ έλαλ αξηζκφ απφ δηαζέζηκεο απνθάζεηο γηα λα κπνξνχλ λα απνθαζίδνπλ νη ρξήζηεο απφ έλαλ αξηζκφ απνθάζεσλ. Δηθφλα 7-1 χζηεκα δηαρείξηζεο θπθινθνξηαθήο θίλεζεο Δπηπιένλ, ηα έμππλα ζπζηήκαηα δίλνπλ ζηνπο ρξήζηεο ιχζεηο γηα ηηο κεηαθηλήζεηο αιιά θαη αμηνπνηεί ηα δεδνκέλα απφ ηα καδηθά κέζα κεηαθνξάο γηα λα κπνξέζνπλ λα ηα ζπλδπαζηνχλ αλ απηφ επηζπκείηαη. Αλ δειαδή ζε κηα κεηαθνξά ππάξρεη ε θαζπζηέξεζε ελφο κέζνπ ηφηε ζα πξέπεη λα δηαδνζεί απηή ε πιεξνθνξία ζηνλ νδεγφ ελφο άιινπ κέζνπ γηα λα θαζπζηεξήζεη θαη απηφο αλαιφγσο γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ. ην παξαπάλσ παξάδεηγκα είλαη πξνθαλέο φηη ην ζχζηεκα πξέπεη λα ζπλδπάδεη ηα δεδνκέλα θαη απφ ηα δχν κέζα, πνπ ζπλεπάγεηαη ηελ πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο γηα ηα δξνκνιφγηα θαη ηηο θαζπζηεξήζεηο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Δπίζεο θαηαιαβαίλνπκε φηη ηα έμππλα ζπζηήκαηα ζα πξέπεη λα απηνξπζκίδνληαη γηα ηελ θαιχηεξε θαη απνδνηηθφηεξε εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ ζπλφινπ. Γηαθξίλνπκε ηα παξαθάησ ζχγρξνλα έμππλα κεηαθνξηθά ζπζηήκαηα: ε φηη αθνξά ηελ Γηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο ηε ηειεπηαία δεθαεηία έρνπλ γίλεη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηελ αλάπηπμε πξνεγκέλσλ ζπζηεκάησλ πνπ είλαη γλσζηά κε ηελ νξνινγία ΑΣΜS (Advanced Transportation Management Systems). Σα ζπζηήκαηα απηά πεξηιακβάλνπλ έμππλεο ζπζθεπέο πνπ απνηξέπνπλ ην θπθινθνξηαθφ traffic. Σέηνηεο ζπζθεπέο είλαη νη ζεκαηνδφηεο θαη νη πηλαθίδεο κε ηα πξνεηδνπνηεηηθά κελχκαηα πνπ ηηο ζπλαληάκε θπξίσο ζηηο ιεσθφξνπο, παξέρνληαο ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Σν ATMS πεξηιακβάλεη θαη θέληξα ειέγρνπ πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ΣΠΔ ζπλδένπλ ηνπο αηζζεηήξεο, ηηο θάκεξεο θπθινθνξίαο θαη ηα κελχκαηα 87

88 ησλ νδεγψλ κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία κίαο παλνξακηθήο εηθφλαο γηα ηελ ξνή θαη αλίρλεπζε αηπρεκάησλ ζε έλα νδηθφ δίθηπν. Σν ATMS παξέρεη επηπξφζζεηεο πιεξνθνξίεο γηα επηθίλδπλεο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη άιινπο θηλδχλνπο. Γηα ηα Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο έρεη αλαπηπρζεί έλα πξνεγκέλν ζχζηεκα κε ηελ νξνινγία APTS (Advanced Public Transportation Systems). Μία απφ ηηο πην δηαδεδνκέλεο εθαξκνγέο πνπ ρξεζηκνπνηεί είλαη ην AVL (Automatic Vehicle Location System) πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηα ηξέλα θαη ηα ιεσθνξεία κε ζθνπφ λα εληνπηζηεί ην ζηίγκα ηνπο. Σν ζχζηεκα απηφ έρεη δχν θπξίσο εθαξκνγέο. Ζ πξψηε αθνξά ηελ ελεκέξσζε ησλ επηβαηψλ ζρεηηθά κε ηελ ζέζε ηνπ κέζνπ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Ζ δεχηεξε ζρεηίδεηαη κε ηνπο άιινπο νδεγνχο ησλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ θαη δηαρεηξηζηψλ ησλ νδηθψλ δηθηχσλ, θαζψο ελεκεξψλνληαη απφ ηελ ζέζε ηνπ κέζνπ θαη αλαιφγσο παίξλνπλ απνθάζεηο ζρεηηθέο απνθάζεηο. Σν ATIS (Advanced Traveler Information) είλαη έλα ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηαμηδηψηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ έλα νδηθφ, αεξνπνξηθφ ή ζαιάζζην δίθηπν. Ζ επθπΐα ζε απηφ ην ζχζηεκα έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη νη νδεγνί είλαη ζε ζέζε λα ιακβάλνπλ πιεξνθνξίεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ζρεηηθά κε ηελ θπθινθνξία, ηε δηαδξνκή, ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ηα πηζαλή αηπρήκαηα πνπ έρνπλ εμειηρζεί, ηηο ζρεηηθέο δηνξζψζεηο θαη επηζθεπέο πνπ γίλνληαη ζηα δίθηπα θαη γεληθά φηη ζεσξεί ην ζχζηεκα φηη κπνξεί λα επεξεάζεη ηελ πνξεία θαη ην ρξφλν θαζπζηέξεζεο ηνπ νδεγνχ. Σν ATIS αλαιακβάλεη λα παξέρεη ηε πιεξνθνξία γηα ηελ θπθινθνξία ζηνλ νδεγφ- ηαμηδηψηε κέζα απφ έλα ζχλνιν ζπζθεπψλ, αηζζεηήξσλ θαη ινγηζκηθψλ. Σα ηειεπηαία, ζπιιέγνπλ ηα δεδνκέλα απφ ηα δίθηπα, ηελ επεμεξγάδνληαη θαη ηελ κεηαδίδνπλ ζηνπο ηαμηδηψηεο. Δπηπιένλ, έλα έμππλν ζχζηεκα κεηαθνξψλ εθαξκφδεη έλα ζχλνιν απφ ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ βαζηθά ζπζηήκαηα γηα ηε δηαρείξηζε. Σέηνηα είλαη ε πινήγεζε ελφο νρήκαηνο, δηάθνξα ζήκαηα απφ πίλαθεο, θάκεξεο πνπ ειέγρνπλ ηελ ηαρχηεηα, ζπζηήκαηα ειέγρνπ ζεκαηνδνηψλ, αηζζεηήξεο πνπ παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν γηα ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο, φπσο απηέο γηα ηνλ θαηξφ. Δθηφο απηψλ αλαπηχζζνληαη θαη ηερλνινγίεο πνπ επηηξέπνπλ ηε θαιχηεξε, πην αθξηβή θαη πην γξήγνξε δηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο. Μεξηθέο απφ απηέο ηηο ηερλνινγίεο ήδε εθαξκφδνληαη ζηα ζχγρξνλα έμππλα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο θαη είλαη ηα παξαθάησ: Βαζηθφ θνκκάηη ελφο έμππλνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξψλ είλαη αλάγθε πνπ έρεη ην ζχζηεκα απφ ηελ θαηαγξαθή ηεο θαηάζηαζεο ηνπ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, θαη γηα ηελ ηζνξξνπία πνπ πξέπεη λα δηέπεη έλα ζχζηεκα, ζηα ζπζηήκαηα απηά εθαξκφδνληαη θάκεξεο αλαγλψξηζεο παξαβάζεσλ. Δπίζεο, έρνπλ αλαπηπρζεί ζπζηήκαηα 88

89 απηφκαηεο αλαγλψξηζεο πηλαθίδσλ πνπ αθνχ ζπιιέμνπλ ηελ πηλαθίδα ηνπ παξαβάηε, ηελ κεηαδίδνπλ ζηα θέληξα ειέγρνπ γηα ηελ απφδνζε ρξεψζεσλ ζην παξαβάηε. Ζ δηαδηθαζία απηή γίλεηαη απηνκαηνπνηεκέλα θαη ην ζχζηεκα ηεο αλαγλψξηζεο είλαη γλσζηφ σο ALPR (License Plate Recognition). Σν GPS (Global Positioning System), γλσζηφ πιένλ απφ ηελ κεγάιε εκβέιεηα ηεο ρξήζεο ηνπ αθφκα θαη ζε θηλεηά ηειέθσλα, απνηειεί έλα εξγαιείν γηα ζχγρξνλα επθπή ζπζηήκαηα κεηαθνξψλ. Δλζσκαησκέλα GPS εθαξκφδνληαη ζε νρήκαηα γηα λα ιακβάλνπλ θαη λα απνζηέιινπλ δεδνκέλα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ζέζε ηνπο. Σν GPS απνηειεί κεγάιε επαλάζηαζε ζην ηνκέα ηεο αλαγλψξηζεο ζέζεο θαη είλαη ν βαζηθφο άμνλαο ησλ πεξηζζνηέξσλ ζπζθεπψλ εληνπηζκνχ ζέζεο πνπ ππάξρεη ζην φρεκα καο ζήκεξα. Γελ λνείηαη ζήκεξα έμππλν ζχζηεκα κεηαθνξάο ρσξίο ηελ επίδξαζε έμππλνπ ηειεθψλνπ (smart phone). Σα έμππλα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο κπνξνχλ λα ζηέιλνπλ θαη λα δέρνληαη ηελ πιεξνθνξία ζρεηηθά κε έλα φρεκα κέζσ ελφο δηθηχνπ θηλεηήο ηειεθσλίαο. Σν κεγάιν πιενλέθηεκα ηεο εθαξκνγήο ησλ θηλεηψλ ηειεθψλσλ είλαη ην εχξνο ηεο δηάζεζεο πνπ έρεη έλα θηλεηφ θαη θαηά ζπλέπεηα έλα φρεκα ζε έλα κεγάιν νδηθφ δίθηπν. ε φηη αθνξά ηελ κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο κέζα ζε έλα δίθηπν, παξαηεξνχκαη θαη ηελ εθαξκνγή ησλ αζχξκαησλ δηθηχσλ (wireless network). Με ηελ εθαξκνγή ησλ αζχξκαησλ δηθηχσλ ηα νρήκαηα ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο θαη κε ηνπο αηζζεηήξεο πνπ δηαζέηεη ην νδηθφ δίθηπν κε ζθνπφ ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ. Αλ θαη ε ηαρχηεηα αληαιιαγήο δεδνκέλσλ είλαη κεγάιε ην βαζηθφ κεηνλέθηεκα ησλ δηθηχσλ απηψλ είλαη ε κηθξή εκβέιεηα πνπ παξνπζηάδνπλ. Έλα πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδεηαη κε ηελ εηζαγσγή πνιιψλ θφκβσλ θαη δεκηνπξγία πνιιψλ κηθξφηεξσλ δηθηχσλ πνπ θαιχπηνπλ κεγάιν ηκήκα ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Σν ηεξκαηηθφ (φρεκα) θαζ φιε ηελ πνξεία ηνπ ελαιιάζζεηαη ζηα δίθηπα. Σν θαλάιη DSRC είλαη έλα θαλάιη αζχξκαηεο επηθνηλσλίαο κε κηθξή έσο κεζαία εκβέιεηα πνπ έρεη ζρεδηαζηεί έηζη ψζηε λα θαζηζηά ηελ επηθνηλσλία ζηα απηνθίλεηα ελφο νδηθνχ δηθηχνπ κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα κπνξεί λα δέρεηαη θαη λα ζηέιλεη δεδνκέλα. Δπίζεο ε επηθνηλσλία πξαγκαηνπνηείηαη θαη κεηαμχ αηζζεηήξσλ θαη δεηθηψλ πνπ ππάξρνπλ ζην νδηθφ δίθηπν. 89

90 7.2 Απηφκαηα δηφδηα Σα απηφκαηα δηφδηα απνηεινχλ είδνο εθαξκνγήο ησλ ITS ζπζηεκάησλ ζηα νδηθά δίθηπα. Σν ειεθηξνληθφ ζχζηεκα δηνδίσλ επηηξέπεη ζηνλ νδεγφ λα δηέιζεη απφ ην ζηαζκφ δηνδίσλ πιεξψλνληαο ην αλάινγν αληίηηκν «απηφκαηα», κέζσ κηαο ζπζθεπήοπνκπνδέθηε ε νπνία ηνπνζεηείηαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ νρήκαηνο. Με ηελ πξνκήζεηα ηεο ζπζθεπήο αλνίγεηαη ηαπηφρξνλα θαη ν ινγαξηαζκφο κέζσ ηνπ νπνίνπ γίλνληαη φιεο νη ρξεψζεηο πηζηψζεηο, ελ ίδεη κνλάδσλ. Έηζη ηα νρήκαηα πνπ έρνπλ πξνκεζεπηεί ην πνκπνδέθηε δηέξρνληαη απφ ηηο εηδηθέο ισξίδεο ησλ ζηαζκψλ δηνδίσλ φπνπ ην ειεθηξνληθφ ζχζηεκα αλαγλσξίδεη ην φρεκα αλνίγνληαο απηφκαηα ηε κπάξα θαη ρξεψλνληαο ηαπηφρξνλα ην ινγαξηαζκφ ηνπ θαηφρνπ. Παξάιιεια κε ηε δπλαηφηεηα απηφκαηεο δηέιεπζεο απφ ηνπο ζηαζκνχο δηνδίσλ φπνπ ιεηηνπξγεί ην ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα ν θάηνρνο πνκπνδέθηε, ζπλήζσο έρεη έθπησζε επί ηνπ αληίζηνηρνπ αληηηίκνπ ζηνπο ζηαζκνχο άιισλ δηνδίσλ ελψ επσθειείηαη απφ ζεκαληηθή εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ. Ζ ισξίδα δηέιεπζεο ησλ νρεκάησλ πνπ θέξνπλ πνκπνδέθηε δηαζέηεη επίζεο θάκεξα ε νπνία ειέγρεη ηε ιεηηνπξγία ηεο ισξίδαο, άιιε θάκεξα πνπ θσηνγξαθίδεη ηα δηεξρφκελα νρήκαηα θαη κηα κπάξα. Γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ νδεγψλ, ππάξρεη εηδηθή ζήκαλζε ζην εζληθφ δίθηπν ε νπνία ηνπο θαηεπζχλεη ζηε ζπγθεθξηκέλε ισξίδα. Σα νθέιε ησλ ρξεζηψλ απφ ηε ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ δηνδίσλ είλαη ηα εμήο: Οηθνλνκία ρξφλνπ. Ζ δηαδηθαζία πιεξσκήο ηνπ αληηηίκνπ ησλ δηνδίσλ απφ ηηο ισξίδεο κε εηζπξάθηνξα πξνθαιεί θαζπζηέξεζε ζην ζπλνιηθφ ρξφλν ηνπ ηαμηδηνχ, κε απνηέιεζκα φζν νη ζηάζεηο γηα πιεξσκή δηνδίσλ απμάλνληαη λα απμάλεηαη αληίζηνηρα θαη ε ρξνληθή επηβάξπλζε. Ζ δηαδηθαζία εχξεζεο ησλ ρξεκάησλ θαζψο θαη αλακνλήο ζηε ισξίδα θαη δηεθπεξαίσζεο ηεο ζπλαιιαγήο κε ηνλ εηζπξάθηνξα είλαη αξθεηά πην ρξνλνβφξα απφ ηελ απηφκαηε δηέιεπζε πνπ πξνζθέξεη ε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ειεθηξνληθήο ισξίδαο απφ φπνπ ηα νρήκαηα δηέξρνληαη κε κεησκέλε ηαρχηεηα. Οηθνλνκηθφ φθεινο. Ζ ρξήζε ηεο απηφκαηεο ειεθηξνληθήο ισξίδαο δηέιεπζεο πξνζθέξεη ζηνλ νδεγφ έθπησζε επί ηνπ αληηηίκνπ ζηνπο ζηαζκνχο δηνδίσλ εληφο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Απηφ γίλεηαη ζπλήζσο γηα λα είλαη πην ειθπζηηθή ε ρξήζε ηνπο θαζψο έηζη έρεη φθεινο θαη ν δηαρεηξηζηήο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Ζ νηθνλνκηθή ειάθξπλζε απφ ηηο πξνζθεξφκελεο εθπηψζεηο εηδηθά γηα απηνχο πνπ είλαη ζπρλνί ρξήζηεο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ είλαη ζεκαληηθή. Ζ απνθπγή αθηλεηνπνίεζεο ηνπ νρήκαηνο θαη αλακνλήο ζηε ισξίδα, εηδηθά ζε πεξηφδνπο θπθινθνξηαθήο αηρκήο, απνθέξεη ζεκαληηθή εμνηθνλφκεζε θαπζίκνπ. 90

91 Πξνζηαζία πεξηβάιινληνο. Δίλαη δεδνκέλν φηη ε ιεηηνπξγία ελφο ζηαζκνχ δηνδίσλ πξνθαιεί ζεκαληηθή επηβάξπλζε ζην πεξηβάιινλ, ιφγσ ησλ απμεκέλσλ ξχπσλ πνπ παξάγνληαη. Με ηελ απηφκαηε δηέιεπζε ε νπνία εμαζθαιίδεη ηε ζπλερή ξνή ησλ νρεκάησλ επηηπγράλεηαη ε κείσζε ησλ παξαγφκελσλ ξχπσλ, πεξηνξίδνληαο έηζη θαηά πνιχ ηελ πεξηβαιινληηθή επηβάξπλζε. Δηθφλα 7-2 Απηφκαηα δηφδηα θαη πεδίν εθαξκνγήο ηνπο Δθηφο ησλ νηθνλνκηθψλ νθειψλ πνπ έρεη ζηνπο νδεγνχο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ε ρξήζε ησλ απηφκαησλ δηνδίσλ, κεγάιν φθεινο παξαηεξείηαη θαη ζηελ αληίζηνηρε εηαηξεία δηαρείξηζεο ησλ ζηαζκψλ δηνδίσλ. Ζ άξηηα ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο δηέιεπζεο έρεη λα πξνζδψζεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ζηελ εηαηξεία, πιενλεθηήκαηα ηα νπνία αγγίδνπλ πνιιέο πηπρέο ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηεο. Δκθαλίδεηαη λα είλαη κηα ππεξεζία πξνζηηζέκελεο αμίαο κε ζεκαληηθά νθέιε ηφζν γηα ην θνηλσληθφ ζχλνιν φζν θαη γηα ηελ ίδηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ζηαζκψλ δηνδίσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα παξαηεξνχληαη ηα εμήο νθέιε: Οηθνλνκηθά νθέιε. Σν ζχζηεκα ειεθηξνληθήο δηέιεπζεο κεηψλεη δξαζηηθά ηα ιεηηνπξγηθά έμνδα ελφο ζηαζκνχ δηνδίσλ θαη θπξίσο απηά κε ηα νπνία επηβαξχλεηαη απφ ηηο ισξίδεο κε εηζπξάθηνξα. Παξά ην ζεκαληηθφ θφζηνο ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ζπζηήκαηνο, ζε βάζνο ρξφλνπ ηα νηθνλνκηθά νθέιε είλαη πνιχ κεγαιχηεξα, ιακβάλνληαο ππφςε θαη ην θφζηνο κηζζνδνζίαο ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ ζα έπξεπε λα ζηειερψζεη ηε ισξίδα δηέιεπζεο. Λεηηνπξγηθά νθέιε. Σν ζχζηεκα ειεθηξνληθήο δηέιεπζεο έρεη θαηαιπηηθφ ξφιν ζηε ιεηηνπξγία ελφο ζηαζκνχ δηνδίσλ κηαο θαη ζπληειεί ζηε δξαζηηθή κείσζε ηνπ θφξηνπ εξγαζίαο ησλ ισξίδσλ κε εηζπξάθηνξα. ηηο απηφκαηεο ειεθηξνληθέο ισξίδεο δηέιεπζεο ππάξρεη ε δπλαηφηεηα εμππεξέηεζεο ελφο κεγάινπ αξηζκνχ νρεκάησλ κε ζπλερή θαη ζηαζεξή ξνή, θάηη πνπ φπσο είλαη θπζηθφ δελ ζπκβαίλεη ζηηο αληίζηνηρεο κε εηζπξάθηνξα, φπνπ ν αλζξψπηλνο παξάγνληαο πεξηνξίδεη ηηο δπλαηφηεηεο. Έηζη ινηπφλ ε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ζπληειεί ζηελ 91

92 πνηνηηθφηεξε θαη απνδνηηθφηεξε ιεηηνπξγία ελφο ζηαζκνχ δηνδίσλ, κεηψλνληαο δξαζηηθά ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε, πξνζθέξνληαο παξάιιεια ζηνλ νδεγφ ζεκαληηθά νθέιε (νηθνλνκηθά, εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ θαη θαπζίκνπ). Σαπηφρξνλα ην ζχζηεκα ειεθηξνληθήο δηέιεπζεο πξνζθέξεη επθνιφηεξε δηαρείξηζε θαη έιεγρν ηεο δξαζηεξηφηεηαο ησλ ζηαζκψλ δηνδίσλ. Ζιεθηξνληθή αλαλέσζε κνλάδσλ. Ζ ιεηηνπξγία ησλ απηφκαησλ δηνδίσλ ζηεξίδεηαη ζηηο κνλάδεο πνπ έρεη ν ρξήζηεο θαη αληηζηνηρνχλ ζηνλ αξηζκφ πνπ κπνξεί λα πεξάζεη έλαο νδεγφο απφ έλαλ θφκβν δηνδίσλ. Μέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ ζηαζκνχ δηνδίσλ, πξνζθέξεηαη ε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο ησλ κνλάδσλ ηεο ζπζθεπήο (πίζησζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ινγαξηαζκνχ ηνπ θαηφρνπ), δπλαηφηεηα πνπ απνβιέπεη ζηελ άκεζε θαη εμ απνζηάζεσο εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ. Άιια νθέιε. Ζ δπλαηφηεηα ζπλερνχο ξνήο θαη δηέιεπζεο ρσξίο ζηάζε πνπ παξέρεηαη απφ ηηο ειεθηξνληθέο ισξίδεο ζπληεινχλ ζηε κείσζε ησλ παξαγφκελσλ ξχπσλ θαη θαηά ζπλέπεηα ζηε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Απηή θαζ απηή ε ιεηηνπξγία ελφο ζηαζκνχ δηνδίσλ απνηειεί κηα ξππνγφλν εζηία γηα ην πεξηβάιινλ, εμαηηίαο ηεο ζπγθέληξσζεο κεγάινπ αξηζκνχ νρεκάησλ. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ινηπφλ ησλ ειεθηξνληθψλ ισξίδσλ θαη ε ζπλαθφινπζε κείσζε ησλ ξχπσλ ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, γεγνλφο πνπ εληζρχεη ην πξνθίι ηεο εηαηξείαο, ε νπνία έρεη θπξίσο θνηλσληθφ ραξαθηήξα. Ηιεθηξνληθφ εκπφξην ζηηο κεηαθνξέο Σν ειεθηξνληθφ εκπφξην νλνκαηίδεη ηηο πξσηνβνπιίεο πνπ επηθεληξψλνληαη ζε εθαξκνγέο γηα ηνπο θαηαλαισηέο θαη επηηξέπνπλ ζπλαιιαγέο θαη αιιειεπίδξαζε αλάκεζα ζηελ επηρείξεζε θαη ηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή πάλσ απφ ην δηαδίθηπν. Ζ παξάδνζε αγαζψλ ζην ζπίηη ζα γίλεη πην θπξίαξρε θαζψο ε δήηεζε ησλ πειαηψλ απαηηεί λα ππάξρεη παξάδνζε ησλ αγαζψλ ζηα ζπίηηα ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλν ρξφλν. Σα θαηαζηήκαηα ιηαληθήο πψιεζεο ζα μεπεξαζηνχλ θαζψο νη ηνπηθνί δηαλνκείο παξαδίδνπλ ηα αγαζά απεπζείαο ζηα ζπίηηα. Απηφ ζα νδεγήζεη ζε κηθξφηεξα θνξηία πνπ ρξεηάδεηαη λα δηαλέκνληαη ζε πην απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο. Έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη νη πσιήζεηο ζην δηαδίθηπν ζα απμεζνχλ αθφκα πεξηζζφηεξν ζηνπο ηνκείο ησλ ηξνθίκσλ θαη ηνπ ξνπρηζκνχ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ είλαη απαξαίηεηε ε αλάπηπμε λέσλ ιεηηνπξγηψλ γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ απηήο γηα λα κπνξέζεη λα βνεζήζεη ηα λέα ζπζηήκαηα δηαλνκήο. Απηφ ζα έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ κεγάιε αιιαγή ηεο ζρεδίαζεο ησλ κνληέισλ δηαρείξηζεο θαζψο ηα κνληέια δηαλνκήο αγλννχλ ηελ κεηαθνξά ησλ πξντφλησλ αθνχ θηάζνπλ ζηελ εηαηξεία. Σα απνηειέζκαηα ησλ παξαπάλσ έρεη αξλεηηθέο 92

93 επηπηψζεηο ζηελ θνηλσλία θαη ην πεξηβάιινλ θαη ηα ζπζηήκαηα απηά ζα πξέπεη αλαλεσζνχλ. Δθηφο απηψλ, ηα θφζηε δηαλνκήο απφ ηελ απνζήθε ζην θαηάζηεκα απνηεινχλ ηα θχξηα ιεηηνπξγηθά θφζηε κηαο εηαηξείαο. Με ηελ εθαξκνγή ηνπ ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ απηά ηα θφζηε θαηαξγνχληαη θαζψο ε κεηαθνξά ηνπ πξντφληνο γίλεηαη θαηεπζείαλ πξνο ην αληίζηνηρν θαηαλαισηή. Σν ειεθηξνληθφ εκπφξην παξνπζηάδεη έλα ζχλνιν πξνθιήζεσλ ζηελ δηνίθεζε εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Τπάξρεη κηα αλάγθε λα αλαπηχμνπλ έλα λέν ζχζηεκα δηαλνκήο γηα λα εμππεξεηήζνπλ ηελ ηαρεία εθπιήξσζε ησλ παξαγγειηψλ ησλ θαηαλαισηψλ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηηο πσιήζεηο κέζσ δηαδηθηχνπ. Τςεινί αξηζκνί απφ κηθξέο παξαγγειίεο πξέπεη λα πξνσζεζνχλ γξήγνξα, κε αθξίβεηα ζε ρακειφ θφζηνο. Γηαδίθηπν ζηηο κεηαθνξέο Σν δηαδίθηπν επηηξέπεη ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ αλάκεζα ζε κηα πνηθηιία δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ ππνινγηζηψλ ζε κεγάιεο γεσγξαθηθέο πεξηνρέο. Δπίζεο πξνζθέξεη ην ηζρπξφηεξν κέζν αιιειεπίδξαζεο θαη επεμεξγαζίαο πιεξνθνξίαο ζε ζπζηήκαηα εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ζε αζηηθφ πεξηβάιινλ. Σν δηαδίθηπν έρεη θαιή δπλακηθή γηα λα δηεπθνιχλεη ην εκπφξην αλάκεζα ζε βηνκεραλίεο θαη ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξίαο. Έλαο κεγάινο αξηζκφο ζπζηεκάησλ βαζηζκέλσλ ζην δηαδίθηπν έρεη ήδε αλαπηπρηεί γηα ηελ βειηίσζε ησλ δηαδηθαζηψλ δηαλνκήο ησλ αγαζψλ ζε αζηηθέο πεξηνρέο. Αξρηθά, ε ειεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ ήηαλ δηαζέζηκε κφλν ζε έλαλ πεξηνξηζκέλν αξηζκφ εηαηξηψλ πνπ είραλ εμεηδηθεπκέλε ζπκβαηή ηερλνινγία. Απηέο ηηο κέξεο ην δηαδίθηπν επηηξέπεη εχθνιε πξφζβαζε θαη επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ νξγαληζκψλ θαη δίλεη έλα κνλαδηθφ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν επηθνηλσλίαο γηα αληαιιαγή δεδνκέλσλ. Σν δηαδίθηπν έρεη θαιή δπλακηθή γηα λα δηεπθνιχλεη ην εκπφξην αλάκεζα ζε εηαηξίεο γηα ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξίαο. Με ηελ εθαξκνγή ηνπ δηαδηθηχνπ ζηα Δπθπή πζηήκαηα κεηαθνξψλ: Πξαγκαηνπνηείηαη εληνπηζκφο ησλ θνξηίσλ. Γίλεηαη θαηακέηξεζε δεδνκέλσλ απνζέκαηνο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν Πξαγκαηνπνηείηαη παξαθνινχζεζε ηεο παξαγγειίαο ζε φιν ην κήθνο ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο. Γίλεηαη ν εληνπηζκφο ησλ θνξηίσλ. Τπάξρεη επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ πειαηψλ θαη ησλ εκπνξηθψλ ζπλεξγαηψλ. 93

94 7.3 Δπθπέο θνξηίν θαη πξάζηλεο κεηαθνξέο Ο ξφινο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ ζηηο εκπνξηθέο κεηαθνξέο, ζπλδέεηαη κε φιεο ηηο κειέηεο ζε παγθφζκην επίπεδν. Πην ζπγθεθξηκέλα νη πξνζεγγίζεηο γηα ηελ αλάδεημε ησλ ηερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ιακβάλεη ππφςε ηνπο παξαθάησ ηνκείο: Σελ θνηλσλία, θαζψο θάζε ιχζε γηα αλάπηπμε ησλ εκπνξηθψλ κεηαθνξψλ επεξεάδεη άκεζα ηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ πνιηηψλ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα, ε θπθινθνξηθή ζπκθφξεζε. Σν πεξηβάιινλ. Με ζθνπφ ηελ πιήξε εμάξηεζε ησλ ηερλνινγηψλ πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε κείσζε ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ θαη ηε κεηαθνξά εκπνξεπκάησλ κε ιηγφηεξε ελέξγεηα. Δπίζεο, ε ππνζηήξημε πνπ κπνξνχλ λα δψζνπλ νη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ γηα ηελ κεηαθίλεζε κε ηξφπν πνπ λα είλαη πην θηιηθφο πξνο ην πεξηβάιινλ. Ζ νηθνλνκία ζαλ βαζηθφο παξάγνληαο ησλ εκπνξηθψλ κεηαθνξψλ. ηελ νηθνλνκία νη ΣΠΔ πξέπεη λα ιεηηνπξγνχλ κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα δίλνπλ ιχζε πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηνκέα. Σα επθπή θνξηία απνηεινχλ θηλεηήξην παξάγνληα γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηνπ ηνκέα. Απηφ γηαηί ε θαιχηεξε νξγάλσζε θαη δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο κπνξεί λα κεηψζεη ηηο άζθνπεο κεηαθηλήζεηο. Γηα ην ιφγν απηφ, έρνπλ δεκηνπξγεζεί αξθεηά forums γχξσ απφ ηελ ελεκέξσζε ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ αιιά θαη ηελ θαηαγξαθή απφςεσλ. Κχξηνο ζηφρνο ζπδήηεζεο είλαη ην επθπέο θνξηίν, ε ζεκαζία ηνπ θαη νη δηαθνξεηηθνί ηξφπνη πνπ κπνξεί λα εθαξκνζηεί γηα ηελ απνδνρή ηνπ ζηε βηνκεραλία ησλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ. Σέινο, ηε ηειεπηαία δεθαεηία πξαγκαηνπνηείηαη ζπλεξγαζία κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ εξεπλεηψλ γηα ηελ θαζηέξσζε εηήζησλ ζπλεδξίσλ ζε Δπξσπατθφ επίπεδν γηα ηνλ ξφιν ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ ζηηο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο θαη ηελ επίδξαζε απηψλ ζηηο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. 94

95 7.3.1 Δπίδξαζε κεηαθνξηθψλ κέζσλ ζην πεξηβάιινλ θαη ε εθαξκνγή ηεο Σειεξγαζίαο Έλα κεγάιν κέξνο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ εμέιημε κηαο εηαηξίαο εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ αλάγθε πνπ έρεη γηα ηηο κεηαθηλήζεηο ηεο, ηφζν νδηθψο φζν θαη αεξνπνξηθψο. Οη κεηαθηλήζεηο ζηελ Δπξψπε απμήζεθαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα θαηά 20% φζσλ αθνξά ηηο κεηαθνξέο ησλ επηβαηψλ. Οη νδηθέο κεηαθνξέο θαηέρνπλ έλα κεξίδην ηεο ηάμεσο ηνπ 70% ησλ ζπλνιηθψλ κεηαθηλήζεσλ ησλ επηβαηψλ. Οη ζηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο θαη ηα ιεσθνξεία αθνξνχλ κφλν ην 15% ησλ κεηαθηλήζεσλ ησλ Δπξσπαίσλ πνιηηψλ θαη νη αεξνκεηαθνξέο έρνπλ κηα αχμεζε ηνπ 5% θάζε ρξφλν. Καη απηά ηα κεγάια πνζνζηά ζηηο νδηθέο κεηαθνξέο παξαηεξνχληαη παξά ηα πιενλεθηήκαηα, σο πξνο ην πεξηβάιινλ, ησλ ζαιάζζησλ θαη ησλ ζηδεξνδξνκηθψλ κεηαθνξψλ. ηελ Διιάδα, ν Οξγαληζκφο ηδεξνδξφκσλ Διιάδνο (ΟΔ) έρεη κφιηο ην 2% ηνπ ζπλνιηθνχ ρεξζαίνπ κεηαθνξηθνχ πνζνζηνχ. Σν 20% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα παγθνζκίσο νθείιεηαη ζηηο νδηθέο κεηαθνξέο. ε φηη έρεη λα θάλεη κε ηηο αεξνκεηαθνξέο, ν ζεκεξηλφο αξηζκφο ησλ επηβαηψλ μεπεξλάεη ηα δπν δηζεθαηνκκχξηα ην ρξφλν. Σα επαγγεικαηηθά ηαμίδηα είλαη θαηά 50% ππεχζπλα γηα ηηο εθπνκπέο αεξηψλ ζην ηνκέα ησλ αεξνπνξηθψλ κεηαθηλήζεσλ. χκθσλα κε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηελ Data Monitor κε ζθνπφ ηελ πεξηβαιινληηθή, θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή δξάζε ησλ δηαζθέςεσλ κηαο εηαηξείαο θαη ηελ αληηθαηάζηαζή ηνπο κε εηθνληθέο αθνινχζεζαλ ηα παξαθάησ απνηειέζκαηα: ηηο εηθνληθέο ζπλεδξηάζεηο πξαγκαηνπνηείηαη επηθνηλσλία πνπ πεξηιακβάλεη θσλεηηθέο δηαζθέςεηο, παξνπζηάζεηο κέζσ δηαδηθηχνπ, αληαιιαγή εθαξκνγψλ θαη κελπκάησλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη εθαξκνγή βηληενδηαζθέςεσλ. Οη κεηαθνξέο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε επαγγεικαηηθψλ ζπλαληήζεσλ είλαη θαηαζηξνθηθέο γηα ην πεξηβάιινλ θαη θνζηίδνπλ γηα ηελ εηαηξεία αιιά κπνξνχλ ζπρλά λα απνθεπρζνχλ. Ζ εθαξκνγή ερεηηθψλ δπλαηνηήησλ ζε κηα ζπλδηάζθεςε επηηξέπεη ζηνπο ππαιιήινπο λα ζπλαληηνχληαη απφ απφζηαζε κε άιινπο ζπλαδέιθνπο, πειάηεο θαη πξνκεζεπηέο απφ φιν ηνλ θφζκν κέζσ ηνπ ππνινγηζηή ηνπο. Ζ κείσζε ησλ πνζνζηψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα απφ ηελ εθαξκνγή ησλ εηθνληθψλ ζπλεδξηάζεσλ θαη ηελ απνθπγή ησλ επαγγεικαηηθψλ ηαμηδηψλ κεηψζεθε θαηά ηφλνπο εηεζίσο ζε κφιηο 10% κείσζε ησλ ηαμηδηψλ. 95

96 Δηθφλα 7-3 Δθαξκνγή ηεο Σειεξγαζίαο ζαλ κέζνδνο κείσζεο ησλ πεξηηηψλ δηαδξνκψλ Καηαιαβαίλνπκε ινηπφλ φηη νη ιχζεηο ησλ βηληενδηαζθέςεσλ έρνπλ πνιχ ζεηηθή επίδξαζε ζην πεξηβάιινλ θαζψο κεηψλεηαη ε εθπνκπή ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα απφ ηελ απνθπγή άζθνπσλ κεηαθηλήζεσλ ζε επαγγεικαηηθά ηαμίδηα. χκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή επηηξνπή ε ηειεξγαζία θαη νη βηληενδηαζθέςεηο είλαη ε κέζνδνο εθηέιεζεο θαη νξγάλσζεο κηαο εξγαζίαο θαηά ηελ νπνία κέξνο ηνπ ρξφλνπ ηεο εξγαζίαο απηήο πξαγκαηνπνηείηαη εθηφο ηνπ ρψξνπ πνπ παξαδίδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο εξγαζίαο, ελψ ε εξγαζία εθηειείηαη κε ηελ ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη κεηαθνξάο δεδνκέλσλ. Ζ βηληενδηαζθέςεηο είλαη κηα εξγαζία πνπ εθηειείηαη απφ απφζηαζε θαη δελ απαηηείηαη ε κεηαθνξά ηνπ ρξήζηε απφ ηνλ ρψξν ηνπ, ζην ρψξν εξγαζίαο. Σν κφλν πνπ ρξεηάδεηαη είλαη λα έρεη εθαξκνγή ζε έλα ππνινγηζηή θαη ζην δηαδίθηπν. Οη βηληενδηαζθέςεηο πξαγκαηεχνληαη κε ηηο δηαζθέςεηο κεηαμχ ησλ ζηειερψλ κηαο επηρείξεζεο, ελψ νη εηθνληθέο ζπλαληήζεηο κε ηνπο πειάηεο θαη πξνκεζεπηέο. Άξα κε ηελ ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο κπνξεί λα κεησζνχλ νη κεηαθηλήζεηο πξνο θαη απφ ηνλ ρψξν αζρνιίαο θαη ηα ηαμίδηα πνπ γίλνληαη γηα επαγγεικαηηθνχο ζθνπνχο. Απηά έρνπλ κεγάιν αληίθξηζκα ηφζν πεξηβαιινληηθφ φζν θαη νηθνλνκηθφ γηα κία επηρείξεζε. ηελ Διιάδα ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ην κέγεζνο ηεο εθαξκνγήο ησλ ηερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ ζηνλ ρψξν εξγαζίαο έρεη εμειηρζεί αλ θαη πζηεξεί ζε ζρέζε κε άιιεο ρψξεο ηηο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Κχξηνη ζπληειεζηέο γηα ηελ πζηέξεζε απηή είλαη ην θφζηνο ησλ εθαξκνγψλ ησλ ΣΠΔ, ε αλεπαξθήο εθπαίδεπζε, ην ρακειφ θεθάιαην επέλδπζεο, ε έιιεηςε ζε εηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ θαη ε αλππαξμία ηεο λνκνζεζίαο γηα ηηο βηληενδηαζθέςεηο θαη ηελ ηειεξγαζία. Σν ελδηαθέξνλ θαη ε άλνδνο ηεο ηειεξγαζίαο ίζσο εμαξηεζεί απφ ην φηη ππάξρεη δήηεζε θαη δεκφζην ελδηαθέξνλ απφ πνιιέο ηδησηηθέο θαη δεκφζηεο επηρεηξήζεηο. Σε ηειεπηαία δεθαεηία πνιιά πηινηηθά πξνγξάκκαηα έρνπλ δεκηνπξγεζεί απφ επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ηνκέα ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, κε ηελ ζπγρξεκαηνδφηεζε ηνπ Διιεληθνχ θξάηνπο θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σα πξνγξάκκαηα απηά αθνξνχλ ηελ ειεθηξνληθή 96

97 κάζεζε θαη ηελ δεκηνπξγία δηθηχνπ κε ππαιιήινπο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ ηειεξγαζία. Πνιιέο εξγαζίεο έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί θαη απφ Παλεπηζηήκηα πνπ εηζήγαγαλ ηελ ηειεξγαζία ζαλ κνξθέο κάζεζεο θαη ζπλεδξίσλ. ήκεξα ζηελ Διιάδα, ππνινγίδεηαη φηη ε ηειεξγαζία αθνξά έλα κηθξφ πνζνζηφ εξγαδνκέλσλ πνπ δε μεπεξλά ηηο ην νπνίν φιν θαη απμάλεηαη κε ηελ αλάπηπμε ησλ εθαξκνγψλ ησλ ΣΠΔ Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ γηα ηελ ελέξγεηα θαη ην πεξηβάιινλ Σα ζπζηήκαηα κεηαθνξψλ είλαη ζεκαληηθέο πεγέο εθπνκπήο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαη επζχλνληαη γηα ην 23% ηεο παγθφζκηαο θαηαλαιηζθφκελεο ελέξγεηαο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κε πεξίπνπ ηα ηξία ηέηαξηα απφ απηά λα πξνέξρνληαη απφ ηα νδηθά νρήκαηα. Ζ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε επηθέξεη θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά θφζηε, φπσο ηα ηξνραία αηπρήκαηα θαη ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε. Παξάιιεια κε ηνπο ζηφρνπο γηα ηελ ρξεζηκνπνίεζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηελ πξνψζεζε ησλ νρεκάησλ λέαο, αληηξξππαληηθήο ηερλνινγίαο, ηα ΔΜ επηηπγράλνπλ απνηειεζκαηηθφ έιεγρν ηεο θπθινθνξίαο θαη ελζαξξχλνπλ ηελ ρξήζε κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο, δίλνληαο ηελ δπλαηφηεηα ζην θνηλφ λα θάλεη πην ππεχζπλεο επηινγέο. Ο ζηφρνο είλαη νη δεκφζηεο ζπγθνηλσλίεο λα αληαγσληζηνχλ ην απηνθίλεην σο θπξίαξρν κέζν κεηαθνξάο ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο, αλαβαζκίδνληαο ζεκαληηθά ην επίπεδν ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνπο, ψζηε λα επηηεπρζεί δξαζηηθή κείσζε ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ θαη κείσζε ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ. Ο ξφινο ησλ επθπψλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξψλ είλαη ε νξγάλσζε ηνπ ζπλνιηθνχ κεηαθνξηθνχ ζπζηήκαηνο, ησλ κέζσλ θαη ππνδνκψλ πξνο βηψζηκεο επηινγέο, πνπ αληαπνθξίλνληαη ζε πξνσζεκέλεο πεξηβαιινληηθέο ζηνρεχζεηο. Σα ΔΜ ην πεηπραίλνπλ απηφ κε: εμνηθνλφκεζε άζθνπσλ ρηιηνκέηξσλ θαιχηεξε ξχζκηζε ησλ θπθινθνξηαθψλ ζπλζεθψλ παξνρή πιεξνθφξεζεο γηα ηελ εμεχξεζε ζέζεσλ ζηάζκεπζεο ελεκέξσζε γηα ηα θπθινθνξηαθά ζπκβάληα παξαθνινχζεζε ηεο κεηαθνξάο επηθίλδπλσλ θνξηίσλ Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα: ηε βειηίσζε ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ ηε κείσζε ησλ θηλδχλσλ ηε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ ιηγφηεξα αηπρήκαηα 97

98 8 Δθαξκνγέο ζηηο νδηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ Ζ εθνδηαζηηθή αιπζίδα έρεη κεγάιε αλάπηπμε ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο θαη ζα ζπλερίζεη λα αλαπηχζζεηαη θαζψο ην εκπφξην θαζψο θαη ε κεηαθνξά ησλ πξντφλησλ απφ ηελ Δπξψπε πξνο ηνλ ππφινηπν θφζκν ζπλερψο θαη απμάλεηαη. Παξφιε ηελ αλάπηπμε ηνπ απηή ν ρψξνο ησλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ αληηκεησπίδεη ζνβαξά πξνβιήκαηα. Αξρηθά, ζα πξέπεη λα γλσξίδνπκε φηη ηα κέζα εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ θαη θπξίσο ηα θνξηεγά θαηαλαιψλνπλ ην 40% ησλ θαπζίκσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο νδηθέο κεηαθνξέο. Απηφ ζπλεπάγεηαη ηελ εθπνκπή κεγάισλ πνζνηήησλ δηνμεηδίνπ ην άλζξαθα πνπ κε ηειεπηαίεο έξεπλεο δείρλνπλ φηη αθνπκπνχλ ην 25% ησλ ζπλνιηθψλ εθπεκπφκελσλ ξχπσλ. Δπίζεο, παξαηεξείηαη έλα είδνο ηδησηηθνπνίεζεο ησλ κεηαθνξψλ. Αθφκα θαη νη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο αλαιακβάλνπλ απφ κφλεο ηνπο ηηο κεηαθνξέο ησλ πξντφλησλ ηνπο κε απνηέιεζκα λα κελ ειέγρεηαη έλα ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο ζπλνιηθήο θίλεζεο. Μεγάιεο κεηαθνξηθέο εηαηξίεο, φπσο ε UPS, θαιχπηνπλ κφιηο ην 5% ησλ κεηαθνξψλ. Δθηφο απηψλ, ππάξρεη κεγάιε επίπησζε ζηε θνηλσλία ε νπνία θαιείηαη λα αλαιάβεη ηα θφζηε γηα ηελ ζπληήξεζε θαη ηελ θαηαζθεπή ππνδνκψλ θαζψο θνξηεγά θαιχπηνπλ κεγάιν κέξνο ηεο θίλεζεο ζε έλα νδηθφ δίθηπν. Οη πνιίηεο έξρνληαη αληηκέησπνη θαζεκεξηλά κε ηελ ζπκθφξεζε ζηνπο δξφκνπο κε φηη πξνβιήκαηα κπνξεί λα δεκηνπξγεί απηφ ζηελ αζθάιεηα ησλ κεηαθηλήζεσλ. Σέινο, παξαηεξείηαη κεγάινο αξηζκφο εξγαδνκέλσλ πνπ απαζρνιείηαη κε εξγαζίεο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα απηνκαηνπνηεζνχλ γηα ηελ θαιχηεξε κεηαθνξά θαη ηε δεκηνπξγία θαιχηεξσλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο. Οη πξνζπάζεηεο ησλ ηειεπηαίσλ ρξφλσλ γηα ηελ κεηαθνξά ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ ζα είλαη πην θηιηθή γηα ην πεξηβάιινλ δελ έρνπλ βξεη αληαπφθξηζε. Όζεο εηαηξίεο έρνπλ πξνζπαζήζεη λα αληηκεησπίζνπλ ηα παξαπάλσ πξνβιήκαηα έξρνληαη αληηκέησπεο κε ηνλ έληνλν αληαγσληζκφ, ηηο απμεκέλεο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ θαη ηνπο λφκνπο (ξπζκηζηηθέο αξρέο) θάζε θξάηνπο γηα ηηο κεηαθνξέο ησλ εκπνξεπκάησλ θαη ησλ θνξηίσλ. Οη εθαξκνγέο ησλ ηερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγήζνπλ κε ηέηνην ηξφπν πάλσ ζηηο κεηαθνξέο θαη ζηηο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο ψζηε: Να ζπγρξνλίδνπλ ηηο απμαλφκελεο απαηηήζεηο ησλ δηθηχσλ κεηαθνξάο θαη λα βειηηψλνπλ ηελ επηθνηλσλία ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ κε ηηο εηαηξίεο, κεηαθνξηθά κέζα θαη ηηο δηαρεηξηζηηθέο αξρέο. Να κπνξνχλ λα δίλνληαη νη δπλαηφηεηεο παξαθνινχζεζεο, αζθαιή ρεηξηζκνχ ησλ πξντφλησλ θαη ειέγρνπ κέζα απφ έλα ζχλνιν αλαπηπζζφκελσλ ηερλνινγηψλ θαη 98

99 ππεξεζηψλ. Απηέο νη ππεξεζίεο ζα πξέπεη λα είλαη ηθαλνπνηεηηθέο θαη ιεπηνκεξείο. Ζ ιεπηνκέξεηα ζα ελδείθλπηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ κεηαθνξηθψλ κέζσ έσο θαη ηνλ αξηζκφ ησλ πξντφλησλ. Να ειέγρνληαη νη αξλεηηθέο επηπηψζεηο πνπ κπνξνχλ λα έρνπλ γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ θίλεζε ζηνπο δξφκνπο νη κεηαθνξέο ησλ εκπνξεπκάησλ. Με ηελ κείσζε απηψλ ησλ παξαγφλησλ ζα έρνπκε πην πγηείο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Ζ Δπξσπατθή θνηλφηεηα γηα λα κπνξέζεη λα επηηχρεη ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα εζηίαζε ζηηο «Τπεξεζίεο Κηλεηηθφηεηαο γηα Αγαζά» ζηα πιαίζηα ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδίνπ ηεο. Σα ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα ηηο επνρήο ήηαλ ζε αξθεηά πςειφ επίπεδν. Ζ αμηνπνίεζε ηνπο θαη ε ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ βειηίσζή ηνπο απφ επηζηεκνληθνχο θαη βηνκεραληθνχο παξάγνληεο, αχμεζε ηελ ρξήζε ηνπο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Μεξηθέο απφ ηηο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο κεηαθνξέο είλαη: Τπεξεζηνζηξεθψλ Αξρηηεθηνληθψλ (Service Oriented Architecture SOA), πξφθεηηαη γηα ππεξεζίεο πνπ επηηξέπνπλ ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ πιεξνθνξηθψλ ζπζηεκάησλ. Οη αξρηηεθηνληθέο απηέο επηηξέπνπλ ηελ απινπνίεζε ηεο ελζσκάησζεο ζπζηεκάησλ κεηαμχ εηαηξηψλ (Business to Business Integration). Μπνξνχλ λα ζπγθεληξψζνπλ κε ρακειφ θφζηνο ηηο επηρεηξεκαηηθέο δηαδηθαζίεο ζε έλα θνηλφ ζεκείν πξφζβαζεο. πζηήκαηα RFID (Radio Frequency Identification), ε απφδνζε ηνπ ζηα ειιεληθά νξίδεηαη σο «ηαπηνπνίεζε κέζσ ξαδηνζπρλνηήησλ». Δηδηθφηεξα ιεηηνπξγεί σο γεληθφο φξνο ησλ ηερλνινγηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ξαδηνθχκαηα γηα λα πξνζδηνξίζνπλ απηφκαηα αλζξψπνπο ή αληηθείκελα θαη απνηειεί ηελ ηερλνινγηθή εμέιημε ησλ ξαβδσηψλ θσδίθσλ (barcode]). Ζ ηερλνινγία RFID είλαη γλσζηή εδψ θαη 50 ρξφληα. ήκεξα ην κέγεζφο ηνπο κπνξεί λα είλαη ηφζν κηθξφ φζν ην κηζφ ελφο θφθθνπ άκκνπ. Πιαηθφξκεο γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ ζε έλα δίθηπν κεηαθνξψλ. Σερλνινγίεο γηα θηλεηέο ζπζθεπέο. Αζχξκαηεο επηθνηλσλίεο (Αζχξκαηα δίθηπα, δίθηπν θηλεηήο ηειεθσλίαο, αζχξκαηα GPS) Απηφ πνπ παξαηεξείηαη είλαη έιιεηςε πιαηθνξκψλ παξαθνινχζεζεο πνπ ζε παγθφζκην επίπεδν ζα αθνινπζεί ηελ πνξεία ησλ πξντφλησλ θαη ην εκπνξεπκάησλ. Απηφ ζα είρε κεγάιν αληίθηππν ζηνπο εκπιεθφκελνπο ρξήζηεο θαη ηηο εηαηξίεο πνπ πξνκεζεχνπλ ή πξνκεζεχνληαη εκπνξεχκαηα. 99

100 Δλψ νη ηερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ έρνπλ κεγάιε αλάπηπμε, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ εκπνξηθψλ θνξηίσλ κεηαθέξεηαη ρσξίο λα είλαη γλσζηή ε πιεξνθνξία ηεο ζέζεο ηνπ ζε ειεθηξνληθή κνξθή. 8.1 Δπθπέο θνξηίν αλ επθπέο θνξηίν νξίδνπκε ην θνξηίν πνπ είλαη ηθαλφ λα παξέρεη ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο ζηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο ρσξίο ηελ επέκβαζε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα θαη κε ηελ ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ. Οη δξάζεηο ηνπ επηδξνχλ θαη επεξεάδνπλ φιεο ηηο θάζεηο θαη ηα επίπεδα ζηελ ζπλνιηθή δηαδηθαζία ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο απφ ηνλ ρεηξηζκφ θαη επηζεψξεζε ηνπ θνξηίνπ έσο ηηο ιεηηνπξγίεο ζρεδηαζκνχ θαη ιήςεο ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ (δηνηθεηηθέο εξγαζίεο). Πην ζπγθεθξηκέλα ην επθπέο δίθηπν έρεη ηελ δπλαηφηεηα: Σαπηνπνίεζεο. Σν θνξηίν είλαη ζε ζέζε λα ηαρηνπνηεί ηνλ εαπηφ ηνπ κέζσ θνηλήο ππνδνκήο πξφζβαζεο απφ ρξήζηεο, νρήκαηα θαη εθαξκνγέο. Ζ ηαπηνπνίεζε γίλεηαη ζε ηνπηθφ επίπεδν πνπ βαζίδεηαη ζην ζχζηεκα πνπ εθαξκφδεη ν εθάζηνηε ρξήζηεο. Σν id ηνπ θνξηίνπ κνηξάδεηαη ζε πθηζηάκελεο ππνζηεξηθηηθέο εθαξκνγέο. Αλαγλψξηζε Πεξηβάιινληνο. Ζ αλαγλψξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο πξνθχπηεη απφ δεκφζηα παξερφκελεο ππεξεζίεο. Κνηλή ππνδνκή παξέρεη δεδνκέλα ην πεξηβάιινλ ( ζέζε, ρξφλνο θιπ ) ζε πηζηνπνηεκέλνπο ρξήζηεο. Πξφζβαζε ζε ππεξεζίεο. Κνηλή ππνδνκή πνπ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε ππεξεζίεο ζε εμνπζηνδνηεκέλνπο ρξήζηεο ή ζπζηήκαηα πνπ αιιειεπηδξνχλ κε ην θνξηίν. Καηαγξαθή θαηάζηαζεο. Γεδνκέλα γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ θνξηίνπ παξέρνληαη απηφκαηα κέζσ ηεο ππνδνκήο ππεξεζηψλ. Σα δεδνκέλα απηά παξέρνληαη ήδε επεμεξγαζκέλα θαη κε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην πεξηβάιινλ. Απηνλνκία. Σν θνξηίν είλαη ζε ζέζε λα μεθηλά δηαδηθαζίεο θαιψληαο ζπγθεθξηκέλεο ππεξεζίεο σο απάληεζε ζε ζπγθεθξηκέλα γεγνλφηα. Απηφλνκε ιήςε απνθάζεσλ. Σν θνξηίν είλαη δπλαηφλ λα απνθαζίδεη θαη λα επηιέγεη παξερφκελεο ππεξεζίεο αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο. Ζ ρξήζε ησλ παξαπάλσ δπλαηνηήησλ δελ απαηηεί φια ηα δηαθνξεηηθά ζελάξηα. Οη ελέξγεηεο απηέο ππνζηεξίδνπλ αξθεηά κεγάιεο θαη πνιχπινθεο εθαξκνγέο θαη έρνπλ δεκηνπξγεζεί γηα ηελ θάιπςε ησλ εηδηθψλ αλαγθψλ ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, απφ ηελ ζηηγκή πνπ εθαξκνζηνχλ νη δπλαηφηεηεο ησλ Δπθπψλ θνξηίσλ, έρνπλ άκεζε επαθή κε ηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ. 100

101 Παξαθάησ αθνινπζνχλ νξηζκέλα ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο ζε εκπνξηθά κεηαθνξηθά δίθηπα. Electronic Logs for Drivers ( Απηφκαηε θαηαγξαθή θαηάζηαζεο νδεγνχ) ELD Όπσο δειψλεη θαη ην φλνκα ηνπο πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ αλαγλσξίδνπλ ηελ θαηάζηαζε ηνπ νδεγνχ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο. Αλάινγα απφ ηελ θαηάζηαζε ηνπ νδεγνχ ε πιεξνθνξία επεμεξγάδεηαη θαη παξάγεη απνηειέζκαηα. Γηα παξάδεηγκα πξνζαξκφδεηαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ νρήκαηνο. Δηθφλα 8-1 χζηεκα Καηαγξαθήο ELD Lane Departure Warning System (χζηεκα εηδνπνίεζεο ελαιιαγήο ισξίδαο) - LDWS Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ εηδνπνηνχλ ηνλ νδεγφ ηνπ νρήκαηνο (ερεηηθά ζπλήζσο) γηα ηελ αιιαγή ηεο ισξίδαο ζηα νδηθά δίθηπα. Ο εληνπηζκφο ηεο αιιαγήο ηεο ισξίδαο γίλεηαη απφ θάκεξεο πνπ είλαη κέζα ζην φρεκα. Αλ ν νδεγφο αιιάμεη ισξίδα ρσξίο ηελ πξφζεζε ηνπ ηφηε ελεκεξψλεηαη θαη απνηξέπνληαη αηπρήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ έιιεηςε χπλνπ ή απξνζεμίαο. Δπίζεο πνιχ ζπρλά απηά ηα ζπζηήκαηα ελεκεξψλνπλ ηνλ νδεγφ κε δνλήζεηο ή θσηεηλέο ελδείμεηο. Ο αιγφξηζκνο ηνπ ζπζηήκαηνο εμεηάδεη ηελ ηαρχηεηα ηνπ νρήκαηνο, θαηεχζπλζε, ηελ απφζηαζε ηεο ισξίδαο θ.α. ην κέιινλ απηά ηα ζπζηήκαηα ζα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ βειηίσζε ησλ ζπζηεκάησλ ηνπ απηφκαηνπ ειέγρνπ απμάλνληαο ηηο δπλαηφηεηέο ηνπ. 101

102 Δηθφλα 8-2 χζηεκα εηδνπνίεζεο γηα ηελ αιιαγή ηεο ισξίδα θπθινθνξίαο LDWS Warning Information System (χζηεκα πξνεηδνπνίεζεο αηπρήκαηνο) WIS Πξφθεηηαη γηα έλα V2V (Vehicle-to-vehicle, φρεκα ζε φρεκα) ζχζηεκα πνπ ζπκβάιεη ζηελ άκεζε θαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ελεκέξσζε ησλ νδεγψλ θνληηλψλ απνζηάζεσλ πνπ πξφθεηηαη λα εκπιαθνχλ ζε έλα αηχρεκα. Σν ζχζηεκα ζα πιεξνθνξήζεη ηνπο νδεγνχο πνπ αθνινπζνχλ έλα ηξαθάξηζκα πνπ έρεη πξνθχςεη. Οη αηζζεηήξεο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλνη πεξηκεηξηθά ηνπ απηνθηλήηνπ ελεξγνπνηνχλ ην ζχζηεκα θαηά ηελ πεξίνδν ηεο επαθήο. ηελ ζπλέρεηα ην ζχζηεκα αλαιακβάλεη λα ελεκεξψζεη φια ηα νρήκαηα ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ πνπ είλαη ζε θνληηλή απφζηαζε πξνθείκελνπ λα απνθεπρζεί θάπνηα λέα ζχγθξνπζε. Δπίζεο νη αηζζεηήξεο ζα ελεξγνπνηήζνπλ ην ζχζηεκα θαη ζε αθξαίεο θαηξηθέο ζπλζήθεο ή ζε θαηαζηάζεηο έθηαθηεο αλάγθεο (θσηηάο, αθηλεηνπνίεζεο απηνθηλήηνπ θ.α). Δηθφλα 8-3 χζηεκα πξνεηδνπνίεζεο αηπρήκαηνο 102

103 Intelligent speed adaption (Έμππλε αιιαγή ηαρχηεηαο) - ISA Σν ISA είλαη έλα ζχζηεκα πνπ βνεζάεη ζηελ ελεκέξσζε ηεο θαηάιιειεο ηαρχηεηαο κέζα ζε έλα νδηθφ δίθηπν. Σν φξην ηαρχηεηαο θαη ηα ζήκαηα θπθινθνξίαο πνπ αλαγξάθνπλ ηελ επηηξεπφκελε ηαρχηεηα δελ είλαη πάληα αξθεηά γηα ηελ ελεκέξσζε ελφο νδεγνχ. Δηδηθά φηαλ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο αιιάδνπλ ή πξνθχπηνπλ απξφζκελα πεξηζηαηηθά κέζα ζε έλα νδηθφ δίθηπν (ζχγθξνπζε αηπρεκάησλ). Οη δηαρεηξηζηέο ζα πξέπεη λα ξπζκίδνπλ ηελ θπθινθνξία ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ θαη νη νδεγνί λα ελεκεξψλνληαη γηα ηηο αιιαγέο ηνπ νξίνπ ηαρχηεηαο. Σν ζχζηεκα ISA πεξηιακβάλεη έλα ζχλνιν απφ αηζζεηήξεο, θάκεξεο θαη νζφλε έλδεημεο ηαρχηεηαο πνπ ελεκεξψλεη ηνλ νδεγφ ζρεηηθά κε ηελ θίλεζε, ην θαηάιιειν φξην ηαρχηεηαο θαη ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο. Δηθφλα 8-4 χζηεκα ελεκέξσζεο νδεγνχ ISA Real time track (Παξαθνινχζεζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν) RRΣ Σν RRT είλαη έλα ζχζηεκα πνπ εηδνπνηεί φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο ηεο εκπνξηθήο κεηαθνξάο, ζρεηηθά κε ην ζηίγκα ηνπ θνξηεγνχ. ε ζρέζε κε άιια ζπζηήκαηα πνπ εμεηάδνπλ ηα ζεκεία απφ ηα νπνία έρεη πεξάζεη ην φρεκα, ην RRT παξάγεη πιεξνθνξία ζρεηηθά κε ηελ αθξηβή ηνπνζεζία ηνπ νρήκαηνο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Δμαηηίαο ησλ πξνβιεκάησλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζηηο εκπνξηθέο κεηαθνξέο θαη ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα απφ ηπρψλ θαζπζηεξήζεηο θαη αλακνλέο ιφγσ θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο, θαηξηθψλ ζπλζεθψλ θ.α ην RRT απνηειεί ζεκαληηθφ εξγαιείν ησλ εκπνξηθψλ κεηαθνξψλ. 103

104 Estimated time of arrival (Δχξεζε ρξφλνπ άθημεο ) ETA Σν ζχζηεκα απηφ ζπιιέγεη πιεξνθνξίεο απφ ηα νδηθά δίθηπα, ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε θαη ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο πνπ ππάξρεη ζε κία πξνθαζνξηζκέλε δηαδξνκή θαη ιακβάλεη απνθάζεηο γηα ηνλ εθηηκψκελν ρξφλν άθημεο. Τπνινγηδφκελν θαη άιιεο παξακέηξνπο (ηαρχηεηα, απφζηαζε θ.α) ν αιγφξηζκνο πξέπεη ζπλέρεη λα πξνζαξκφδεηαη θαη λα αλαζεσξεί ηνλ ρξφλν άθημεο θαζψο ππάξρνπλ πνιιέο αιιαγέο πνπ πξνθχπηνπλ κέζα ζε έλα νδηθφ δίθηπν. Δηθφλα 8-5 Γηεπαθή πζηήκαηνο ETA Truck parking information system (πιεξνθφξεζε γηα ρψξν ζηάζκεπζεο) TPIS Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ βνεζάεη ηνπο νδεγνχο εγθαηαζηάζεσλ ζρεηηθά κε ηνπο δηαζέζηκνπο ρψξνπο ζηάζκεπζεο. Σν TPIS ιεηηνπξγεί δπλακηθά θαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη ελεκεξψλεη ηνπο νδεγνχο γηα ηνλ εληνπηζκφ ηεο ζέζεο ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα ραζεί ρξφλνο γηα ηελ εχξεζε ζέζεσλ. Σν TPIS ζα ζπιιέμεη ηα δεδνκέλα απφ ηνπο ρψξνπο ζηάζκεπζεο πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηελ ηνπνζεζία ηνπ νδεγνχ, ζα εθηηκήζεη ηνλ ρξφλν αλακνλήο ησλ ήδε παξθαξηζκέλσλ θνξηεγψλ θαη ζα επεμεξγαζηεί απηέο ηηο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ιήςε απνθάζεσλ πνπ ζα νδεγήζνπλ ζηελ εχξεζε ζέζεο. 104

105 9 Δζληθή ηξαηεγηθή ηεο Διιάδαο γηα ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ Σν ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην αλαθέξεηαη ζηηο εθαξκνγέο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ θαη πσο απηέο έρνπλ νξηζηεί λα εθαξκφδνληαη απφ ην Τπνπξγείν Τπνδνκψλ, Μεηαθνξψλ θαη Γηθηχσλ. Πξφθεηηαη γηα έλα θεθάιαην πνπ αλαθέξεηαη ζηελ Δζληθή ηξαηεγηθή ηεο ρψξαο, ζηα θαλνληζηηθά πιαίζηα θαη ζηηο δξάζεηο ηνπ Τπνπξγείνπ γηα ηα ζχγρξνλα κεηαθνξηθά κέζα 9.1 Δπθπή ζπζηήκαηα κεηαθνξψλ χκθσλα κε ην ππνπξγείν ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ (ΔΜ) απνηεινχλ δπλακηθφ ηνκέα κε έληνλεο αλαπηπμηαθέο δηαζηάζεηο, πνπ ζπλδπάδεη ηηο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ, παξέρνληαο πςειή πξνζηηζέκελε αμία γηα ηνπο ρξήζηεο ησλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ θαη θαζηζηψληαο ηηο κεηαθνξέο ζην ζχλνιφ ηνπο πην αζθαιείο, απνηειεζκαηηθέο θαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. Καζψο ηα ζχγρξνλα κεηαθνξηθά ζπζηήκαηα εκθαλίδνπλ ζεκαληηθέο απαηηήζεηο σο πξνο ηελ αζθάιεηα, ηελ νηθνλνκία θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ηα ΔΜ ζηνρεχνπλ ζηελ παξνρή θαηλνηφκσλ ππεξεζηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο δηαθφξνπο ηξφπνπο κεηαθνξάο, φπσο πρ ηελ επηβνιή ησλ θαλφλσλ θαη ηε δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο, ελψ ηαπηφρξνλα επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο (εηαηξείεο, δηαρεηξηζηέο ή πνιίηεο) λα ελεκεξψλνληαη θαιχηεξα θαη λα θάλνπλ αζθαιέζηεξε θαη «εμππλφηεξε» ρξήζε ησλ κεηαθνξηθψλ δηθηχσλ θαη ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ. Σν Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο, Τπνδνκψλ, Ναπηηιίαο & Σνπξηζκνχ, κέζσ ηεο αξκφδηνπ Σκήκαηνο ρεδηαζκνχ & Αλάπηπμεο Μεηαθνξψλ ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Μεηαθνξψλ, παξαθνινπζεί ηηο εμειίμεηο ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν ζηνλ ηνκέα ησλ ΔΜ θαη πξνσζεί ηηο ζρεηηθέο κε απηά δξάζεηο. Καη εθαξκνγή ηεο Δπξσπατθήο Ννκνζεζίαο, ην Τπνπξγείν ζπκκεηέρεη ελεξγά ζηα αξκφδηα θνηλνηηθά φξγαλα (Δπξσπατθή Δπηηξνπή ITS EIC), φπνπ εγθξίλνληαη ηα αλαγθαία πξφηππα θαη νη πξνδηαγξαθέο γηα ηελ εμαζθάιηζε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο θαη ζπκβαηφηεηαο ζηηο δξάζεηο πξνηεξαηφηεηαο ηεο Οδεγίαο 2010/40. Δπηπιένλ, ην Τπνπξγείν καο, αληαπνθξηλφκελν ζηηο απαηηήζεηο ηεο ΔΔ θαη κε ηε ζπλδξνκή ησλ θχξησλ θνξέσλ θαη νξγαληζκψλ πνπ πινπνηνχλ δξάζεηο ζηνλ ηνκέα ησλ ITS, ζπληάζζεη θαη απνζηέιιεη ζηα αξκφδηα Δπξσπατθά Όξγαλα ηηο Πεξηνδηθέο Δθζέζεηο Αλαθνξάο (πρ ITS PROGRESS REPORT 2014). Πέξαλ, φκσο, ησλ απαηηήζεσλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ησλ δξάζεσλ πνπ αλήθνπλ ζην θάζκα ησλ ππνρξεψζεσλ 105

106 ηεο ρψξαο καο, ην Τπνπξγείν καο εθπνλεί, γηα πξψηε θνξά, πινπνηψληαο ηνπο ζηφρνπο ηεο πνιηηηθήο ηνπ αηδέληαο αιιά ζπγρξφλσο θαη ηηο δεζκεχζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ην Δζληθφ ρέδην Γξάζεο (ITS Action Plan 2012), δχν πνιχ ζεκαληηθέο δξάζεηο, πνπ αλακέλεηαη λα ζεκαηνδνηήζνπλ κία λέα επνρή γηα φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο ζηνλ ηνκέα ησλ Δπθπψλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ: ηελ Δζληθή ηξαηεγηθή θαη ηελ Δζληθή Αξρηηεθηνληθή γηα ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ. ηφρνο είλαη: Να δεκηνπξγεζεί έλα θνηλφ θαη ζπληνληζκέλν πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ΔΜ ζηελ Διιάδα. Να ραξαρζνχλ θαηεπζχλζεηο θαη λα αλαπηπρζνχλ ζπλεθηηθέο ζέζεηο γηα ηελ πξνηεξαηφηεηα ησλ δξάζεσλ εζληθήο πξνηεξαηφηεηαο 9.2 Δζληθή ηξαηεγηθή Παξφιν πνπ ηα ΔΜ ππφζρνληαη αζθαιείο θαη απνηειεζκαηηθέο κεηαθνξέο, νη κεκνλσκέλεο εθαξκνγέο ηνπο ζηελ Διιάδα δελ αξθνχλ γηα λα εμαζθαιίζνπλ νπζηαζηηθά νθέιε γηα ηε ρψξα. Ζ πινπνίεζή ηνπο ρσξίο έλα θαιά ζπληνληζκέλν πιαίζην αλάπηπμεο έρεη σο ζπλέπεηα ειιείςεηο ζηε ζπκβαηφηεηα θαη ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα, νδεγψληαο ζε εθαξκνγέο πνπ δε ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο ή ζπλεξγάδνληαη κφλν κε ζπγθεθξηκέλνπο εμνπιηζκνχο, εθαξκνγή πιεζψξαο δηαθνξεηηθψλ πξνηχπσλ, επελδχζεηο πνπ δελ αληαλαθινχλ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο ρψξαο. Σν Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο, Τπνδνκψλ, Ναπηηιίαο & Σνπξηζκνχ εθπνλεί, γηα πξψηε θνξά, πινπνηψληαο ηνπο ζηφρνπο ηεο πνιηηηθήο ηνπ αηδέληαο θαη ηηο δεζκεχζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ην Δζληθφ ρέδην Γξάζεο (ITS Action Plan 2012), δχν ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο δξάζεηο, πνπ αλακέλεηαη λα ζεκαηνδνηήζνπλ κία λέα επνρή γηα φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο ζηνλ ηνκέα ησλ Δπθπψλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ: ηελ Δζληθή ηξαηεγηθή θαη ηελ Δζληθή Αξρηηεθηνληθή γηα ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ. Οη δξάζεηο πινπνηνχληαη απφ νκάδεο εηδηθψλ εκπεηξνγλσκφλσλ ππφ ην ζπληνληζκφ ηνπ Σκήκαηνο ρεδηαζκνχ & Αλάπηπμεο Μεηαθνξψλ, ελψ βαζίδνληαη ζε δηεζλψο απνδεθηέο αξρέο ζρεδηαζκνχ. Οη δξάζεηο ζηεξίδνληαη ζηελ ζπκκεηνρή φισλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ, κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο επξείαο θαη αλνηθηήο δηαβνχιεπζεο. Ζ απνζηνιή ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο ΔΜ είλαη ε ελίζρπζε ηεο αζθάιεηαο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ κεηαθνξψλ κέζσ ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο εθαξκνγήο ΔΜ θαζψο θαη ζρεηηθψλ ππεξεζηψλ, πνπ ζα ζπκβάινπλ ζηελ επίηεπμε ελφο ζεκαληηθά αζθαιέζηεξνπ, πεξηβαιινληηθά θαζαξφηεξνπ, πην παξαγσγηθνχ θαη πην αληαγσληζηηθνχ ζπζηήκαηνο κεηαθνξψλ, πξνο φθεινο ηεο ρψξαο. Σα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ ζα δεκηνπξγήζνπλ λέα πξφηππα κεηαθίλεζεο θαη ζα αιιάμνπλ ηνλ ηξφπν πνπ αληηιακβαλφκαζηε ηηο κεηαθνξέο αλζξψπσλ θαη αγαζψλ. ηφρνο είλαη: 106

107 Να εμαζθαιηζηεί ε ζπκβαηφηεηα θαη δηαιεηηνπξγηθφηεηα ησλ εθαξκνγψλ ΔΜ Να δεκηνπξγεζεί έλα θνηλφ θαη ζπληνληζκέλν πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ΔΜ ζηελ Διιάδα Να κεγηζηνπνηεζνχλ ηα νθέιε απφ ηε ρξήζε ησλ ΔΜ Με βάζε ηε παξαπάλσ Δζληθή ηξαηεγηθή ην Τπνπξγείν Τπνδνκψλ εζηηάδεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ ζηνπο παξαθάησ ηνκείο εθαξκνγήο ησλ επθπψλ ζπζηεκάησλ γηα ηελ βειηίσζε ησλ κεηαθνξψλ. πζηήκαηα δηαρείξηζεο Σα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο, γηα ΗΥ θαη γηα κεηαθηλήζεηο κε δεκφζηα κέζα κεηαθνξάο, απνηεινχλ έλα ζεκαληηθφ ηνκέα εθαξκνγήο λέσλ ηερλνινγηψλ ζηηο κεηαθνξέο θαη ζεσξνχληαη ζε κεγάιν βαζκφ σο ν αθξνγσληαίνο ιίζνο ησλ ΔΜ. Οη θπξηφηεξεο εθαξκνγέο ζπζηεκάησλ ΔΜ ζηελ θαηεγνξία απηή πεξηιακβάλνπλ: Έμππλα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο θαη ειέγρνπ ζεκαηνδφηεζεο Έμππλα ζπζηήκαηα γηα παξνρή πξνηεξαηφηεηαο ζε ζπγθξηκέλα νρήκαηα. πζηήκαηα έγθαηξεο αλίρλεπζεο θαη πξνεηδνπνίεζεο ζπκβάλησλ. πζηήκαηα εχθνιεο δηαρείξηζεο γηα ηα δεκφζηα κεηαθνξηθά κέζα. πζηήκαηα επεμεξγαζίαο θαη ζπιινγήο δεδνκέλσλ γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο. Δπθπή ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ισξίδσλ θπθινθνξίαο. Αλάπηπμε απηφκαησλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξψλ, ηα νπνία παξέρνπλ αληίζηνηρα δπλαηφηεηεο απηνκαηνπνίεζεο κέξνπο ή ηνπ ζπλφινπ ηεο νδήγεζεο θαη ηεο αιιειεπίδξαζεο νρήκαηνο-ππνδνκήο. Δπθπή ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηαρχηεηαο θπθινθνξίαο. Αλάπηπμε λέσλ κνληέισλ θαη αιγνξίζκσλ γηα ηελ πξφβιεςε ηεο θπθινθνξίαο. Αλάπηπμε επθπή ζπζηεκάησλ γηα ηελ κείσζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο θπθινθνξίαο ζην πεξηβάιινλ. Γηαρείξηζε ζηφινπ νρεκάησλ, δηαρείξηζε πιεξνθφξεζεο εληφο νρήκαηνο θαη ζε πηλαθίδεο παξά ηελ νδφ, θαζψο θαη γηα ζπζηήκαηα παξνρήο πξνηεξαηφηεηαο ζηα κέζα απηά. Αλάπηπμε ζπλεξγαηηθψλ ζπζηεκάησλ θηλεηηθφηεηαο (cooperative mobility systems ή C-ITS), ηα νπνία παξέρνπλ δπλαηφηεηεο δηαζχλδεζεο κεηαμχ ησλ νρεκάησλ θαζψο θαη κεηαμχ νρήκαηνο θαη ππνδνκήο. 107

108 πζηήκαηα πιεξνθφξεζεο θαη ελεκέξσζεο Σα ζπζηήκαηα πιεξνθφξεζεο θαη ελεκέξσζεο κεηαθηλνχκελσλ πεξηιακβάλνπλ ηελ παξνρή δπλαηνηήησλ ζπιινγήο, επεμεξγαζίαο, κεηάδνζεο θαη ρξήζεο δεδνκέλσλ γηα ηελ θπθινθνξία, ηηο κεηαθηλήζεηο θαη ηε ζηάζκεπζε, ψζηε λα παξέρνληαη αληίζηνηρεο ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο ζηνπο κεηαθηλνχκελνπο ζε δηάθνξα γεσγξαθηθά επίπεδα θαζψο θαη κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ θξαηψλ. εκαληηθνί παξάγνληεο, πνπ επεξεάδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηηο δπλαηφηεηεο πθηζηάκελσλ ιχζεσλ θαζψο θαη ησλ πεξαηηέξσ εμειίμεσλ ζηνλ ηνκέα, είλαη νη αθφινπζνη: Δθαξκνγή λέσλ ιχζεσλ γηα ηελ ζπιινγή θαη ηε δηαρείξηζε πιεξνθνξηψλ. Αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνζηαζία δεδνκέλσλ θαη εηδηθφηεξα πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Απνδνρή ησλ ππεξεζηψλ απφ ηνπο ρξήζηεο πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνχλ. Ννκηθνί πεξηνξηζκνί γηα ηελ παξνρή ζπγθξηκέλσλ ππεξεζηψλ. Ύπαξμε θαη ρξήζε πξνηχπσλ. πζηήκαηα γηα ππεξεζίεο θηλεηηθφηεηαο Σα ζπζηήκαηα ΔΜ πνπ εθαξκφδνληαη ζηνλ ηνκέα δηαρείξηζεο ηεο θηλεηηθφηεηαο πεξηιακβάλνπλ εθαξκνγέο πνπ, αλαιχνληαο θαη ιακβάλνληαο ππφςε κηα πιεζψξα δηαθνξεηηθψλ δεδνκέλσλ, ζπλεηζθέξνπλ ζηνλ θαιχηεξν ζρεδηαζκφ θαη εθηέιεζε ησλ κεηαθηλήζεσλ θαζψο θαη ζηε δηαρείξηζε ηεο δήηεζεο γηα. Όιεο νη εθαξκνγέο ησλ ΔΜ πνπ αλαθέξζεθαλ ζπλεηζθέξνπλ πξνο ηνλ ζθνπφ απηφ, θαζψο πξαγκαηεχνληαη: Γεδνκέλα γηα έμππλεο κεηαθηλήζεηο. Απνδνηηθή δηαρείξηζε ησλ έμππλσλ κεηαθνξψλ. Αζθαιέζηεξεο κεηαθηλήζεηο. Βειηίσζε ζηε θπθινθνξηαθή ξνή ζηηο κεηαθνξέο. Φηιηθέο ιχζεηο πξνο ην πεξηβάιινλ. πζηήκαηα ηηκνιφγεζεο / ειεθηξνληθά εηζηηήξηα Οη θπξηφηεξεο ζηξαηεγηθέο ηηκνιφγεζεο πεξηιακβάλνπλ ηελ ηηκνιφγεζε ζε επίπεδν πεξηνρήο, πεξηκεηξηθψλ ζεκείσλ, ζε φηη αθνξά ζπγθεθξηκέλεο ππνδνκέο ή δίθηπα, ρξεζηκνπνηψληαο σο βαζηθφηεξεο ηερλνινγίεο ηελ απηνκαηνπνηεκέλε αλαγλψξηζε 108

109 νρεκάησλ, ηελ θαηεγνξηνπνίεζε νρεκάησλ, ηηο δηαδηθαζίεο ειεθηξνληθήο πιεξσκήο θαη ηα ζπζηήκαηα επνπηείαο θαη ειέγρνπ. Οη εθαξκνγέο ησλ ΔΜ ζηνλ ηνκέα απηφλ παξέρνπλ δπλαηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηηκνιφγεζε επί ζπγθεθξηκέλσλ δηαδξνκψλ ζε αζηηθφ θαη ππεξαζηηθφ πεξηβάιινλ (π.ρ. ειεθηξνληθά δηφδηα), ηελ απηνκαηνπνίεζε έθδνζεο θαη επηθχξσζεο, θαζψο θαη κε ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ησλ εηζηηεξίσλ. Όζνλ αθνξά ζηα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθνχ εηζηηεξίνπ, ππάξρνπλ ζε πνιιέο ρψξεο θαη πφιεηο ιχζεηο πνπ παξέρνπλ, θπξίσο κέζσ έμππλσλ πξνζσπηθψλ θαξηψλ, δηαιεηηνπξγηθέο εθαξκνγέο ειεθηξνληθψλ θαη έμππλσλ εηζηηεξίσλ, γηα έλα κεηαθνξηθφ κέζν θαζψο θαη γηα ζπζηήκαηα δεκνζίσλ ζπγθνηλσληψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ πνιιαπιά κέζα (π.ρ. ιεσθνξεία, κεηξφ, ηξακ). πζηήκαηα θξάηεζεο θαη ειεθηξνληθήο πιεξσκήο ζέζεσο ζηάζκεπζεο, έρνπλ αλαπηπρζεί θαη εθαξκφδνληαη ήδε ζε αξθεηέο ρψξεο, θαζψο θαη ζηελ Διιάδα, γηα ζπκβαηηθά θαη γηα ειεθηξνθίλεηα νρήκαηα. Δηθφλα 9-1 πζηήκαηα ηηκνιφγεζεο θαη ειεθηξνληθφ εηζηηήξην πζηήκαηα γηα εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο (logistics) Πξφθεηηαη γηα έλαλ βαζηθφ παξάγνληα γηα ηελ αχμεζε ηεο νηθνλνκηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηεο κείσζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπο. Δζηηάδνπλ δε ζηελ παξνρή ηερλνινγηθψλ ιχζεσλ γηα ηελ ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη δηάζεζε ζρεηηθψλ δεδνκέλσλ θαη ππεξεζηψλ πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ βειηίσζε ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ κεηαθνξψλ εκπνξεπκάησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ αζηηθψλ δηαλνκψλ. Οη θπξηφηεξεο εθαξκνγέο εμεηάδνληαη παξαθάησ: Βειηίσζε ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ησλ δξνκνινγίσλ θαη ηεο αμηνπνίεζεο δηαζέζηκσλ πφξσλ ζηηο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο. 109

110 Δπθπή παξαθνινχζεζε αληηθεηκέλσλ ζε φια ηα ζηάδηα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Ζ παξαθνινχζεζε ζα αθνξά φρη κφλν ηα νρήκαηα αιιά θαη ηα κεηαθεξφκελα πξντφληα κε ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ηεο αζθάιεηαο θαη ηεο λνκηκφηεηαο. Ζ εθαξκνγέο απηέο ζα έρνπλ ηδηαίηεξε επίδξαζε ζε θιάδνπο δηαθίλεζεο θαπζίκσλ θαη κεηαθνξάο επηθίλδπλσλ θνξηίσλ. Δθαξκνγέο δηαρείξηζεο εκπνξεπκάησλ κε ζθνπφ ηελ βειηηζηνπνίεζε ηεο κεηαθνξάο θαη ηελ πηζηνπνίεζε ηεο παξάδνζεο απφ ην επίπεδν ηεο παξαγγειίαο έσο ηελ ηειηθή παξάδνζε. Δθαξκνγέο γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ εηδηθψλ θνξηίσλ (επηθίλδπλα θνξηία). Δθαξκνγέο γηα ηελ απηνκαηνπνίεζε ηεο δηαρείξηζεο κεγάινπ κέξνπο ηνπ θνξηίνπ. Δθαξκνγέο γηα ηελ δηαρείξηζε εκπνξεπκάησλ πνπ γηα λα θηάζνπλ ζηνλ ηειηθφ ρξήζηε πεξλάλε απφ κία ζεηξά κεηαθνξψλ (ιηκάληα, νδηθά δίθηπα, ζηδεξνδξνκηθνχ ζηαζκνί θ.α). Οη εθαξκνγέο απηέο ζα ζπκβάινπλ ζηελ ελνπνίεζε ηεο κεηαθνξάο. πζηήκαηα πξνζηαζίαο θαη νδηθήο αζθάιεηαο Σα ζπζηήκαηα αζθάιεηαο θαη πξνζηαζίαο απνηεινχλ ζεκαληηθνχο ηνκείο εθαξκνγήο ησλ ΔΜ κε κεγάιε εμάπισζε. Οη ηερλνινγηθέο ιχζεηο πνπ παξέρνληαη κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε απηφλνκεο ιχζεηο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη είηε κε ηνλ νδεγφ, είηε κε ην φρεκα, είηε κε ηελ ππνδνκή θαη ην πεξηβάιινλ, θαη ζε ζπλδπαζηηθέο ιχζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηνπιάρηζηνλ δχν άμνλεο εθαξκνγήο. Σα ζπζηήκαηα αζθαιείαο αθνξνχλ ζηελ παζεηηθή θαη ηελ ελεξγεηηθή αζθάιεηα, ζε ζπλάξηεζε κε ην αλ παξέρνπλ πξνζηαζία ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο ή αλ παξέρνπλ πξνεηδνπνηήζεηο γηα λα απνθεπρζεί έλα αηχρεκα. Μία επξέσο γλσζηή θαηεγνξία ζπζηεκάησλ ΔΜ, ηα Πξνεγκέλα ζπζηήκαηα Τπνβνήζεζεο ηνπ νδεγνχ (Advanced Driver Assistance Systems- ADAS), εκπίπηεη ζηελ θαηεγνξία ζπζηεκάησλ ελεξγεηηθήο πξνζηαζίαο. Οη εθαξκνγέο ησλ Δπθπψλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ ζηα ζπζηήκαηα πξνζηαζίαο θαη νδηθήο αζθάιεηαο είλαη πνιιέο. Μεξηθέο απφ απηέο είλαη: χζηεκα ππνβνήζεζεο νδεγψλ δηθχθινπ. πζηήκαηα απνθπγήο ζχγθξνπζεο. Απηνκαηνπνηεκέλα ζπζηήκαηα αζθάιεηαο γηα θφκβνπο θαη δηαζηαπξψζεηο. πζηήκαηα γηα ηελ εθαξκνγή ησλ λνκνζεηηθψλ πιαηζίσλ. πζηήκαηα ππνζηήξημεο νδεγνχ (Advanced Driver Assistance Systems- ADAS). Δπηκέξνπο ADAS ζπζηήκαηα είλαη: o πζηήκαηα γηα ηελ έγθαηξε πξνεηδνπνίεζή ηνπ. 110

111 o χλζεηα ζπζηήκαηα αλίρλεπζεο ηαρχηεηαο (Advanced Cruise Control- ACC). o πζηήκαηα γηα ηελ απνθπγή εκπνδίσλ. o πζηήκαηα πξνζαξκνγήο ηαρχηεηαο θίλεζεο. o πζηήκαηα γηα ηνλ έιεγρν ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ ηνπ νρήκαηνο. o πζηήκαηα γηα ηελ πξνεηδνπνίεζε αιιαγήο ισξίδαο ζηνπο απηνθηλεηφδξνκνπο. o πζηήκαηα γηα ηελ θαιχηεξε νξαηφηεηα ηε λχρηα θαη θαηά ηηο αληίμνεο θαηξηθέο ζπλζήθεο. o πζηήκαηα απνθπγήο ζπγθξνχζεσλ. Δηθφλα 9-2 Αηζζεηήξεο γηα ην ζχζηεκα ADAS πζηήκαηα πινήγεζεο Σα ζπζηήκαηα πινήγεζεο παξέρνπλ ζηνπο κεηαθηλνχκελνπο πιεξνθνξίεο θαη νδεγίεο ζρεηηθά κε ηελ βέιηηζηε δηαδξνκή. Απνηεινχληαη θαηά βάζε απφ δπν ζπζηήκαηα: γηα ηνλ εληνπηζκφ ηεο ζέζεο θαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο δηαδξνκήο. Οη ππεξεζίεο πξνο ηνπο ρξήζηεο δίλνληαη κέζσ ηεξκαηηθψλ θαη πεξηιακβάλνπλ: Φνξεηέο ζπζθεπέο ησλ νδεγψλ (tablet, θηλεηά ηειέθσλα θ.α). πζθεπέο πνπ πξνζζέηνληαη ζην φρεκα ( πινεγφο, ζπζηήκαηα εληνπηζκνχ θ.α). πζθεπέο πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλεο ζην φρεκα. εκαληηθφ ξφιν ζηελ εμέιημε ησλ ζπζηεκάησλ πινήγεζεο είλαη ε δηαζχλδεζή ηνπο κε πιεξνθφξεζε γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο θπθινθνξίαο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, ε νπνία είηε παξέρεηαη ζηνπο κεηαθηλνχκελνπο σο πιεξνθνξία είηε ιακβάλεηαη ππφςε γηα ηελ 111

112 πξνηεηλφκελε δξνκνιφγεζε. χκθσλα κε ηα πξφηππα ηεο Δπξσπατθήο έλσζεο ηα εμειηγκέλα ζπζηήκαηα πινήγεζεο πεξηιακβάλνπλ: Σελ έθδνζε αλαιπηηθψλ νδεγηψλ γηα κεγάιε αθξίβεηα Σελ έθδνζε πιεξνθνξηψλ πνπ βαζίδνληαη ζε πξνηηκήζεηο ηνπ νδεγνχ. Σελ έθδνζε πιεξνθνξηψλ κε πςειή αμηνπηζηία ζηνπο ρξφλνπο δηαδξνκήο κε ζθνπφ ηελ βέιηηζηε ηθαλνπνίεζε ηνπ νδεγνχ. Σελ παξνρή δεδνκέλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν γηα ηνπ ρξφλνπο ησλ ζεκαηνδνηψλ ππνινγηδφκελν ην ρξφλν απφ ηελ ηαρχηεηα νδήγεζεο. Σελ ζπλεξγαζία θαη ηελ ελνπνίεζε ησλ απηφλνκσλ ζπζηεκάησλ ησλ νρεκάησλ θαη ηελ δεκηνπξγία ελνπνηεκέλνπ ζπζηήκαηνο γηα ηελ θάιπςε ηεο πιεξνθνξίαο ηεο θίλεζεο. 9.3 Δπθπή ζπζηήκαηα γηα ελεξγεηαθή θαη πεξηβαιινληνινγηθή απνδνηηθφηεηα Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηνπ ππνπξγείν είλαη ηα ζχγρξνλα επθπή ζπζηήκαηα λα είλαη θηιηθφηεξα πξνο ην πεξηβάιινλ, θαζαξφηεξα θαη ελεξγεηαθά απνδνηηθά. Ο ζηφρνο απηφο πεξηιακβάλεηαη θαη ζηα αληίζηνηρα λνκνζεηηθά πιαίζηα, ηφζν εζληθά φζν θαη δηεζλή. Σα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζε ελεξγεηαθά θαη πεξηβαιινληνινγηθά ζέκα κε ηνπο παξαθάησ ηξφπνπο: Μείσζε ηεο θπθινθνξηαθήο θίλεζεο. Βειηίσζε ζηηο εκπνξεπκαηηθήο κεηαθνξέο θαη ησλ logistics. Καιχηεξε ρξήζε ησλ κεηαθνξηθψλ ππνδνκψλ. Αμηνπνίεζε ησλ ζπζηεκάησλ γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο. Αλάδεημε ησλ ελεξγεηαθά απνδνηηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ ιχζεσλ ζηηο κεηαθνξέο. Δπίζεο, σο πξνο ηηο εθαξκνγέο ησλ ΔΜ, γηα ηελ κείσζε ησλ ξχπσλ θαη ηελ αμηνπνίεζε ηεο ελέξγεηαο, έρνπλ αλαπηπρζεί ή κειεηεζεί νξηζκέλα ζεκαληηθά ζπζηήκαηα. Πην ζπγθεθξηκέλα: πζηήκαηα νηθνινγηθήο νδήγεζεο ( Eco Driving) πζηήκαηα δηαρείξηζεο κεγάινπ φγθνπ νρεκάησλ γηα ηελ κεηαθίλεζε ηνπο ρσξίο θνξηίν. πζηήκαηα γηα ηελ δηαρείξηζε ελέξγεηαο (π.ρ ειεθηξηθήο απφ ηνλ θσηηζκφ πεξηνρψλ ζηάζκεπζεο) αλάινγα ηηο θπθινθνξηαθέο ζπλζήθεο. 112

113 πζηήκαηα γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ησλ νρεκάησλ κε ζθνπφ ηελ άκεζε ελεκέξσζε ζε πεξίπησζε βιαβψλ γηα ηελ δηφξζσζε πξνβιεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε άζθνπε θαηαλάισζε θαπζίκσλ. πζηήκαηα δξνκνιφγεζεο γηα ηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο θπθινθνξίαο κε ζθνπφ ηελ απνθπγή άζθνπσλ κεηαθηλήζεσλ. 9.4 Καηεγνξηνπνίεζε Δπθπή πζηεκάησλ Σν ππνπξγείν ππνδνκψλ θαηεγνξηνπνηεί ηα επθπή ζπζηήκαηα κε βάζε ηελ νδεγία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πεξί Δπθπή ζπζηεκάησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη θχξηεο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ζε εζληθφ επίπεδν θαη ππνινγίδνληαο ην αληίζηνηρν πεδίν εθαξκνγήο ηνπο (αλ πξφθεηηαη γηα επξσπατθά, αζηηθά, λεζησηηθά, νδηθά θ.α δίθηπα) κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζηα παξαθάησ ζπζηήκαηα: πζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο, ησλ εκπνξεπκαηηθψλ δηθηχσλ, ησλ κέζσ καδηθήο κεηαθνξάο θαη ησλ ζπζηεκάησλ γηα ηελ αζθάιεηα θαη πξνζηαζία. πζηήκαηα πιεξνθφξεζεο. Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ θπθινθνξία, ηηο mixed κεηαθνξέο θαη ηηο κεηαθηλήζεηο κέζα ζε νδηθά δίθηπα. πζηήκαηα θαηλνηνκίαο γηα ζπζηήκαηα πνπ βνεζνχλ : o ηνλ έιεγρν ηεο ζπκκφξθσζεο βάζε ηνλ θψδηθα νδηθήο ζπκπεξηθνξάο, o Σηο ειεθηξνληθέο ζπλαιιαγέο θαη o Σελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ νρεκάησλ κεηαμχ ηνπο ή ησλ ππνδνκψλ ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Γηα ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο ε πξνζέγγηζε ζηε ιχζε ησλ πξνβιεκάησλ ζε έλα νδηθφ δίθηπν αθνξά ηε βέιηηζηε αμηνπνίεζε ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ δεκνζίσλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ. ηα ζπζηήκαηα απηά πεξηιακβάλνληαη: 1. Οη ηειεθσληθνί ζηαζκνί έθηαθηεο αλάγθεο- PSAPs (Public Safety Answering Points). 2. πζηήκαηα δηαρείξηζεο ζέζεσλ parking. 3. Δμνπιηζκέλα θέληξα γηα ηελ Γηαρείξηζε Οδηθψλ Γηθηχσλ 4. Λνγηζκηθά γηα ηελ επηινγή ζχληνκεο επηινγήο ζηεξηδφκελα ζηα θξηηήξηα ηνπ ρξήζηε. 5. πζηήκαηα θαηαγξαθήο θαη παξαθνινχζεζεο παξαβάζεσλ βαζηζκέλα ζην Κψδηθα Οδεγηθήο πκπεξηθνξάο. 6. πζηήκαηα δηαρείξηζεο κεγάινπ φγθνπ νρεκάησλ. 113

114 7. πζηήκαηα δηαρείξηζεο ζεκαηνδνηψλ ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο. 8. πζηήκαηα ελεκέξσζεο πνιηηψλ γηα ηελ αιιαγή κεηαθνξηθνχ κέζνπ. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθφξεζεο έρνπλ ζαλ ζηφρν ηελ ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ γηα ηηο κεηαθνξέο κε ζηφρν ηελ θαιχηεξε, ζπληνληζκέλε, αζθαιέζηεξε θαη επλντθφηεξε ιήςε απνθάζεσλ κέζα ζε έλα νδηθφ δίθηπν. Πην ζπγθεθξηκέλα ηα ζπζηήκαηα απηά ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε πιεξνθνξηψλ γηα: 1. Σηο θπθινθνξηαθέο ζπλζήθεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. 2. Σα ζεκεία ελδηαθέξνληνο ηνπ πνιίηε (ζηάζεηο ιεσθνξείσλ, ζέζεηο parking,ζηαζκνί δηνδίσλ). 3. Πξνζσπηθέο ρξήζεηο αλάινγα κε ηελ αμηνπνίεζε πφξσλ κέζα ζην νδηθφ δίθηπν. 4. Πξνζηαηεπφκελεο θαη αζθαιείο ζέζεηο parking ζε νρήκαηα κε επηθίλδπλν θνξηίν. 5. Σηο αζηηθέο ζπγθνηλσλίεο θαη ηα δεκφζηα ΜΜΜ. 6. Φεθηαθνχο ράξηεο. 7. Αμηνπνίεζε ησλ ππνδνκψλ γηα ηελ βέιηηζηε επηινγή ζηε πεξίπησζε ηαμηδηνχ. Σα ζπζηήκαηα θαηλνηνκίαο πνπ έρνπλ ζαλ θχξην ζηφρν ηελ εθαξκνγή ησλ θαηάιιεισλ επθπή ζπζηεκάησλ γηα ηηο παξαβηάζεηο ηνπ θψδηθα νδηθήο θπθινθνξίαο, γηα ηηο ειεθηξνληθέο ζπλαιιαγέο, γηα ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ θαη γηα ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ γηα ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ νρεκάησλ θαη κεηαμχ νρεκάησλ θαη ππνδνκψλ. ηελ θαηεγνξία απηή ππάξρνπλ πξντφληα, ππεξεζίεο θαη έξεπλεο πνπ αθνξνχλ: Σελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ: o Αλάπηπμε ζπζηεκάησλ εληνπηζκνχ ζέζεο. o Αλάπηπμε ζπζηεκάησλ γηα ηελ δηαζεζηκφηεηα γεσρσξηθψλ θαη θπθινθνξηαθψλ πιεξνθνξηψλ. o Αλάπηπμε ζπζηεκάησλ γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ θάζκαηνο ξαδηνζπρλνηήησλ. Σα ζπζηήκαηα νρεκάησλ: o Αλάπηπμε ζπζηεκάησλ γηα ηελ νηθνινγηθή νδήγεζε. o Αλάπηπμε ζπζηεκάησλ γηα ηελ αζθαιή νδήγεζε (ADAS). o Αλάπηπμε ζπλεξγαηηθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηα νρήκαηα θαη γηα ηα νδηθά δίθηπα. Ζιεθηξνληθέο νδηθέο ζπλαιιαγέο: o Ζιεθηξνληθφ εηζηηήξην γηα ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο. o Ζιεθηξνληθά δηφδηα θαη επηθνηλσλία απηψλ κε ηα Δπξσπατθά γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ηνπ ρξήζηε. 114

115 9.5 χλδεζε ησλ Δπθπή πζηεκάησλ ζηελ Δπξψπε Σν Τπνπξγείν Τπνδνκψλ επηζεκαίλεη φηη ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ πξέπεη λα είλαη ελεκεξσκέλα κε ηα Δπξσπατθά πξφηππα θαη ζα πξέπεη λα έρνπλ ζαλ ζηφρν ηελ βειηίσζε ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο γηα ηελ θαιχηεξε παξνρή ππεξεζηψλ ζηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. Γηα απηφ ην ιφγν έρνπλ αλαπηπρζεί (ή είλαη ζε εμέιημε) ηα παξαθάησ πξνγξάκκαηα: Ο νξγαληζκφο CEPT (European Conference on Postal and Telecommunications Administrations) είλαη ππεχζπλνο γηα ηνλ θαηακεξηζκφ ηνπ θάζκαηνο θαη ηελ ζπκβαηφηεηα ζε αζχξκαηα δίθηπα (WAN) θαη ζε ξαδηνθσληθά δίθηπα (rlan). Ο θνξέαο TNITS (Transport Network ITS Spatial Data Deployment Platform) έρεη ραξάμεη πξφηππα γηα ηελ εχθνιε αληαιιαγή GEO- δεδνκέλσλ κεηαμχ δεκφζησλ ππεξεζηψλ θαη εηαηξηψλ ςεθηαθψλ ραξηψλ. Αλάπηπμε πξσηνθφιισλ DATEX 2 θαη TISA γηα ηνλ νξηζκφ θνηλψλ κελπκάησλ ζηελ νδηθή αζθάιεηα. Δηδηθή αλάπηπμε πξνηχπσλ απφ ηελ IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers) γηα ηα ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε έλα νδηθφ δίθηπν. Κχξηνη ππεχζπλνη γηα ηελ αλάπηπμε ησλ πξνηχπσλ πζηήκαηα Μεηαθνξψλ είλαη ε CENTC ITS θαη ε ETSI ITS. ζηελ Δπξψπε γηα ηα Δπθπή εκαζία ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ γηα ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ Σα πζηήκαηα Πιεξνθφξεζεο, πνπ απνηεινχλ ηνλ θνξκφ γηα ηα Δπθπή πζηήκαηα, έρνπλ ζαλ θχξην ζηφρν ηελ αμηνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ. Οη εγθαηαζηάζεηο πνπ έρεη έλα ΔΜ πξέπεη λα ζπιιέγεη δεδνκέλα θαη πιεξνθνξίεο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ βειηίσζε ησλ νδηθψλ κεηαθνξψλ. Δπηπιένλ, ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, νη ηερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ έρνπλ κεγάιε απήρεζε ζην θνηλφ. Απηφ, ζε ζπλεξγαζία κε ηελ χπαξμε λέσλ ζπζηεκάησλ ζην ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, έρεη ζαλ ζπλέπεηα: Σελ δεκηνπξγία λένπ ηχπνπ δεδνκέλσλ κεγάινπ φγθνπ ( π. ρ big data ). Σελ δεκηνπξγία λέσλ κεζφδσλ γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ κεγάινπ φγθνπ δεδνκέλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Σελ ςεθηνπνίεζε ησλ παιαηψλ δεδνκέλσλ απφ παιηέο κε ζπκβαηέο εθαξκνγέο. εκαληηθνί παξάγνληεο γηα λα επηηεπρζνχλ ηα παξαπάλσ είλαη: 115

116 Ζ πξνζηαζία θαη ε αζθάιεηα. Ζ δηαηήξεζε ηεο αλσλπκίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Σα αμηφπηζηα δεδνκέλα ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζπιιέγνληαη. Ζ επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ε δηάζεζε ηνπο. Σα ςεθηαθά δεδνκέλα ην ππνπξγείν Μεηαθνξψλ ηα δηαρσξίδεη βάζεη: Σνπ ρξφλνπ πνπ παξέρνληαη ζε πξαγκαηηθφ ή κε πξαγκαηηθφ ρξφλν (δπλακηθά ή ζηαηηθά δεδνκέλα). Σνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ νδηθνχ ζπζηήκαηνο. Γηαρσξίδνληαη ζηα δεδνκέλα θπθινθνξίαο απφ ηα νρήκαηα (ηαρχηεηα, θπθινθνξηαθή θίλεζε, απφζηαζε κεηαμχ ησλ νρεκάησλ, αξηζκφο ησλ νρεκάησλ), ζηα δεδνκέλα ιεηηνπξγίαο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ θαζαπηφ (αηπρήκαηα, ζπκβάληα, ρξφλνη ζεκαηνδφηεζεο), ζηα γεσρσξηθά δεδνκέλα θαη ζηα δεδνκέλα γηα ην «ρηίζηκν» ηεο θπθινθνξίαο αλάινγα ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηνπ νρήκαηνο (κήθνο ηνπ νρήκαηνο, βάξνο ηνπ νρήκαηνο). Σσλ ζπζηεκάησλ απ πνπ παξάγνληαη ηα δεδνκέλα. Γηαρσξίδνληαη ζηα δεδνκέλα ζηαζεξψλ ζεκείσλ κεηξήζεσλ (θάκεξεο, ξαληάξ, αηζζεηήξεο ), ζεκεία γεληθήο πεξηνρήο (επθπείο θάκεξεο), δεδνκέλα θηλεηψλ ζεκείσλ κεηξήζεσλ (FCD- Floating Car Data) θαη δεδνκέλα απφ άιιεο πεγέο (απφ δίθηπα ηειεθσλίαο, απφ ρψξνπο ζηάζκεπζεο, απφ ηνπο ρξήζηεο ησλ νδηθψλ δηθηχσλ, απφ ζπζηήκαηα θαηάζηαζεο ηνπ νδνζηξψκαηνο). 9.6 Απνηειέζκαηα Δπθπή πζηεκάησλ γηα ηελ εγρψξηα θαηλνηνκία Ζ Διιάδα έρεη αλαπηχμεη εθαξκνγέο θαη ππεξεζίεο ζηνλ ρψξν ησλ Δπθπψλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ, έρεη αλαπηχμεη δεζκνχο κε ηνπο Δπξσπατθνχο ζεζκνχο, έρεη ζπκκεηάζρεη ζε παλεπξσπατθά εξεπλεηηθά έξγα θαη δηαζέηεη ήδε επηζηεκνληθφ δπλακηθφ κε γλψζεηο θαη εκπεηξίεο ζην πςειφηεξν δπλαηφ δηεζλέο επίπεδν. ε δηεζλέο επίπεδν, νη ρψξεο πνπ βξίζθνληαη ζηελ πξσηνπνξία ησλ πινπνηεκέλσλ εθαξκνγψλ, έρνπλ παξάιιεια αλαπηχμεη θαη ηελ εζσηεξηθή ηνπο βηνκεραλία, ηελ έξεπλα θαη ηελ θαηλνηνκία, ζηνπο αληίζηνηρνπο θιάδνπο ηεο Πιεξνθνξηθήο θαη ησλ Σειεπηθνηλσληψλ θαη έρνπλ δεκηνπξγήζεη θαηλνηφκεο ππεξεζίεο θαη εθαξκνγέο. Ζ αλάπηπμε ηνπο, ζα πξέπεη λα ζπκβαδίδεη θαη κε ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνγλσζίαο, αιιά θαη ηεο παξαγσγήο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, αληαγσληζηηθψλ ζε δηεζλέο επίπεδν. Ζ χπαξμε ηθαλνχ δπλακηθνχ, θαηλνηφκσλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζα παξάγνπλ πξντφληα θαη ππεξεζίεο, εξεπλεηηθψλ θέληξσλ πνπ ζα εμεηάδνπλ πηζαλά λέα πεδία θαηλνηνκίαο, ζε ζπλεξγαζία κε ηηο επηρεηξήζεηο, είλαη αλαγθαίν γηα ηελ αλάπηπμε ησλ Δπθπή πζηεκάησλ. 116

117 Αλαθέξνληαη κεξηθά απφ ηα πξντφληα θαη ππεξεζίεο θαηλνηνκίαο θαη έξεπλαο ησλ Δπθπή πζηεκάησλ: Γεσρσξηθή Πιεξνθνξηθή. Δθαξκνγή εξγαιείσλ νηθνλνκηθήο γεσγξαθηθήο πιεξνθνξηθήο θαη ρξήζηε ειεπζέξνπ ινγηζκηθνχ γηα ηελ εχθνιε δηάδνζε ηνπο. Υαξηνγξάθεζε. Ο ζπλδπαζκφο ηνπ ππφβαζξνπ ησλ Δπθπή πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ κε ηελ γεληθή ραξηνγξάθεζε ζα έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ εχθνιε πξνβνιή ηεο γεσγξαθηθήο πιεξνθνξίαο θαη ηελ άκεζε ελεκέξσζε ησλ ρξεζηψλ ζε έλα νδηθφ δίθηπν. Μεξηθά παξαδείγκαηα γηα ηελ ιεπηνκεξή ραξηνγξάθεζε είλαη: o Ζ ραξηνγξάθεζε ησλ νδηθψλ αμφλσλ γηα εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο o Ζ ραξηνγξάθεζε ησλ νδηθψλ αμφλσλ γηα επηθίλδπλα θνξηία o Ο ραξαθηεξηζκφο επηθίλδπλσλ δηαδξνκψλ o Ζ ελεκέξσζε γηα ηηο ζέζεηο ζηάζκεπζεο o Οη ελαιιαθηηθέο δηαδξνκέο o Οη πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο επί ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ πζηήκαηα ζπιινγήο δεδνκέλσλ. πζηήκαηα πνπ εθαξκφδνληαη γηα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ θαη απνηεινχλ ηελ θχξηα κνξθή πιεξνθφξεζεο γηα ηελ θπθινθνξία. Απηά ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο θιαζζηθέο κνξθέο πιεξνθφξεζεο απνηεινχλ νινθιεξσκέλα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο. πζηήκαηα εληνπηζκνχ ζπλζεθψλ θαη ζπκβάλησλ εληφο δηθηχνπ. Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ πξνβιέπνπλ θαη αλαιχνπλ ηηο θπθινθνξηαθέο ζπλζήθεο εληφο νδηθνχ δηθηχνπ. Αιγφξηζκνη γηα ηελ βέιηηζηε ρξήζε ησλ δξνκνινγίσλ θαη ησλ ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ. Βαζηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ κεηαθνξψλ (θαη ησλ Logistics) ζηελ Διιάδα απνηειεί η ρξήζηε πξντφλησλ γηα ηελ βέιηηζηε αμηνπνίεζε ησλ δξνκνινγίσλ κέζα απφ ηηο γεσγξαθηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο. πζηήκαηα δηαρείξηζεο δεδνκέλσλ θαηάζηαζεο νρήκαηνο. Αλάπηπμε ζπζηεκάησλ θαη εθαξκνγψλ γηα ηνλ εληνπηζκφ ηνπ νρήκαηνο θαη ηεο θαηάζηαζεο ηνπ θαζψο θαη ηεο νδεγηθήο ηνπ ζπκπεξηθνξάο ηνπ. πλεξγαηηθά ζπζηήκαηα. ITS ζπζηήκαηα απνηεινχλ ην πην ζεκαληηθφ θξίθν ζηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ Δπθπψλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ. πζηήκαηα ελεκέξσζεο. Δθαξκνγέο θαη ζπζηήκαηα γηα ηελ πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηελ κεηαθίλεζε, ηελ απνθπγή θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο, ηελ 117

118 ζηάζκεπζε. Δπίζεο, απηά ηα ζπζηήκαηα ελεκεξψλνπλ γηα ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηελ δηαδξνκή θαη γηα ηελ εχξεζε βέιηηζησλ δηαδξνκψλ. 118

119 10 Δθαξκνζκέλε έξεπλα ζην ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ ζηελ Διιάδα ήκεξα ζηελ Διιάδα ππάξρνπλ αξθεηνί θνξείο (εζληθά θέληξα, ηλζηηηνχηα) πνπ έρνπλ ζαλ βαζηθφ ζηφρν ηελ δηεμαγσγή θαη ππνζηήξημε ηεο εθαξκνζκέλεο έξεπλαο ζηνλ Σνκέα ησλ Μεηαθνξψλ θαη εηδηθφηεξα ζε ζέκαηα ιεηηνπξγίαο, νξγάλσζεο, πξνγξακκαηηζκνχ, πξνηππνπνίεζεο, νηθνλνκηθήο αλάιπζεο, δηαρείξηζεο, ηερλνινγίαο κεηαθνξηθψλ κέζσλ θαη επηπηψζεσλ ησλ ρεξζαίσλ, ζαιάζζησλ, ελαέξησλ θαη ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ. Οη θνξείο απηνί (Η.ΜΔΣ, ΔΚΔΣΑ θ.α) επηδξνχλ πάλσ ζηηο κεηαθνξέο κέζα απφ ηα παξαθάησ ηερληθά επηηεχγκαηα δξάζεηο: Λεηηνπξγία θαη δηαρείξηζε ζπζηεκάησλ Γεκφζησλ Δπηβαηηθψλ Μεηαθνξψλ. Πνιηηηθή Μεηαθνξψλ (ζέζεηο θαη απφςεηο πάλσ ζε ζέκαηα Διιεληθήο θαη Δπξσπατθήο πνιηηηθήο Μεηαθνξψλ). πζηήκαηα πιεξνθφξεζεο θνηλνχ θαη κεηαθηλνπκέλσλ. πζηήκαηα ππνβνήζεζεο ηνπ νδεγνχ γηα αζθάιεηα θαη πεξηβαιινληηθή νδήγεζε. Αμηνιφγεζε πεξηβαιινληηθψλ νρεκάησλ θαη θαπζίκσλ. πζηήκαηα γηα «επθπή» νρήκαηα θαη «επθπείο» δξφκνπο. Λεηηνπξγία θαη δηαρείξηζε ζπζηεκάησλ Δκπνξεπκαηηθψλ Μεηαθνξψλ θαη logistics. ρεδηαζκφο ησλ Μεηαθνξψλ (κνληέια πξφβιεςεο κεηαθηλήζεσλ, εθαξκνγή παθέησλ εμεηδηθεπκέλνπ ινγηζκηθνχ). Λεηηνπξγία θαη δηαρείξηζε ζπζηεκάησλ ζαιάζζησλ Μεηαθνξψλ θαη ιηκέλσλ. Αζηηθή θηλεηηθφηεηα γηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο. Αλάπηπμε εθαξκνγψλ επί θηλεηψλ ζπζθεπψλ. Δθαξκνγέο «επθπψλ πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ» Πξφγξακκα see-its (Η πνξεία πξνο κηα νινθιεξσκέλε Δπξψπε: ε νδεγία ηεο Δ.Δ γηα ηελ δηαζεζηκφηεηα ησλ δεδνκέλσλ θπθινθνξίαο) Σν SEE-ITS είλαη έλα δηαθξαηηθφ έξγν πνπ ζηνρεχεη ζηελ ηφλσζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ απνκνλσκέλσλ ζπζηεκάησλ ITS ζηελ Ννηηναλαηνιηθή Δπξψπε, ηελ ελαξκφληζεο θαη ηελ δηα-ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπο. Σν έξγν επηθεληξψλεηαη ζηελ ζέζπηζε ελφο πιαηζίνπ γηα ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ ITS ζην ρψξν ησλ νδηθψλ κεηαθνξψλ θαη ηεο δηεπαθήο απηψλ κε 119

120 ηα ινηπά κέζα κεηαθνξάο βαζηζκέλν ζηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηεο ζρεηηθήο κε ηελ αλάπηπμε ησλ ITS επξσπατθήο νδεγίαο 2010/40/ΔΔ. θνπφο ηνπ έξγνπ είλαη λα εληζρχζεη ηελ δηαιεηηνπξγηθή ρξήζε ησλ ζπζηεκάησλ ITS γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο θπθινθνξίαο θαη ηνλ έιεγρν ησλ δηθηχσλ νδηθψλ κεηαθνξψλ ζε δηαθξαηηθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ (αζηηθφ) επίπεδν. Σα απνηειέζκαηα ηνπ έξγνπ ζα δεκηνπξγήζνπλ έλα καθξνπξφζεζκν βηψζηκν ζηξαηεγηθφ θαη επηρεηξεζηαθφ πιαίζην γηα ηε ζεζκηθή θαη ιεηηνπξγηθή ελζσκάησζε ησλ ζπζηεκάησλ ITS ζηηο ρψξεο ηεο Ννηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο. Δηθφλα 10-1 Λνγφηππν πξνγξάκκαηνο SEE- ITS Οη πεξηνρέο πξνηεξαηφηεηαο πνπ ζα εμεηαζηνχλ ζηα πιαίζηα ηνπ έξγνπ SEE-ITS είλαη: Αδηάιεηπηε παξνρή ππεξεζηψλ ITS ζηε δηαρείξηζε επηβαηηθψλ θαη εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ. χλδεζε ηνπ νρήκαηνο κε ηελ ππνδνκή. Βέιηηζηε ρξήζε δεδνκέλσλ θπθινθνξίαο θαη κεηαθηλήζεσλ. Δθαξκνγέο ITS γηα ηελ νδηθή αζθάιεηα. Ζ θπθινθνξία είλαη ζπλερήο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ πεξηνρψλ θαη δηαθνξεηηθψλ θξαηψλ. Χο εθ ηνχηνπ, ε δηαρείξηζε ηεο ζε γεηηνληθέο πεξηνρέο πξέπεη λα είλαη ζπλεξγαηηθή, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ θαιχηεξα απνηειέζκαηα. Βαζηθά εξγαιεία πνπ κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ απνηειεζκαηηθά, φρη κφλν ηελ δηαρείξηζε ησλ κεηαθνξηθψλ ππνδνκψλ αιιά θαη ηελ αδηάθνπηε παξνρή πιεξνθνξηψλ πξνο ηνπο κεηαθηλνχκελνπο είλαη ηα Δπθπή πζηήκαηα Μεηαθνξψλ (ITS). Ζ εθαξκνγή ζπζηεκάησλ ITS σο επηρεηξεζηαθά θαη ζηξαηεγηθά εξγαιεία δηαρείξηζεο θαη παξνρήο πιεξνθνξηψλ πξνο ηνπο κεηαθηλνχκελνπο απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε γηα θάζε πεξηνρή. Γηα λα κεγηζηνπνηεζνχλ ηα νθέιε απφ ηελ εθαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ ITS ζηελ πεξηνρή ηεο ΝΑ Δπξψπεο πξέπεη πξψηα λα 120

121 αλαγλσξηζηνχλ ηα ππάξρνληα θελά θαη νη πηζαλέο ειιείςεηο ζηελ αλάπηπμε κηαο νινθιεξσκέλεο πεξηθεξεηαθήο πξνζέγγηζεο ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ. Σα απνηειέζκαηα ηνπ έξγνπ ζα επηηξέςνπλ ζηνπο εηαίξνπο απφ ηηο ρψξεο ηεο ΝΑ Δπξψπεο λα έρνπλ κηα θνηλή ζηελ αλάπηπμε ζπλεξγαηηθψλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο. Σν see-its ζα έρεη ζαλ απνηειέζκαηα: πλνιηθή πξνζέγγηζε γηα νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο κε βάζε ηα δηάθνξα κέζα κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ. Πξνζδηνξηζκφο ησλ θαιψλ πξαθηηθψλ ζην ζχλνιν ησλ ITS. Κνηλή θαη νινθιεξσκέλε ρσξνηαμηθή αμηνιφγεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ κεηαθνξψλ. Μαθξνπξφζεζκνο ζρεδηαζκφο γηα ηηο δηαζπλνξηαθέο επελδχζεηο. Υαξηνγξάθεζε νινθιεξσκέλσλ δηαδηθαζηψλ αλά θνξέα. Αλάπηπμε θαη αμηνιφγεζε ησλ ζπζηεκάησλ ITS, φπσο νξίδνληαη απφ ην ζρέδην δξάζεο ITS. Γηαρσξηζκφο ησλ θνξέσλ θαη ησλ ξφισλ ηνπο (δεκφζην θαη ηδησηηθνί θνξείο). Σν βαζηθφ πξφβιεκα είλαη ζεζκηθφ θαη δήηεκα ζπλεξγαζίαο δηαθφξσλ θνξέσλ ηνπ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ θαη φρη θαζαξά ηερληθφ. Ζ ζπλεξγαηηθή δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο ζα βνεζήζεη ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ζα δηεπθνιχλεη ηελ απνζπκθφξεζε ησλ δηθηχσλ, ηελ αζθάιεηα θαη ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα. Ζ θνηλνπξαμία ηνπ SEE-ITS απνηειείηαη απφ 8 εηαίξνπο, πξνεξρφκελνπο απφ 7 θξάηεκέιε ηεο ΔΔ, θαη ζπγθεθξηκέλα ηελ Διιάδα, ηελ Απζηξία, ηελ Ηηαιία, ηελ Ρνπκαλία, ηελ Οπγγαξία, ηελ Βνπιγαξία, ηελ ινβελία θαη πέληε ζηξαηεγηθνχο εηαίξνπο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ Ηηαιία, ηελ Διιάδα, ηελ Οπγγαξία, ηελ Κξναηία θαη ηελ Αιβαλία. Οη ζηφρνη ηνπ έξγνπ θαιχπηνληαη ζπιινγηθά κέζσ απηήο ηεο θνηλνπξαμίαο. Οη εηαίξνη έρνπλ δηαθνξεηηθφ επηζηεκνληθφ ππφβαζξν, ν ζπλδπαζκφο ηνπ νπνίνπ ηελ θαζηζηά ηθαλή λα θαιχςεη φιεο ηηο εηδηθφηεηεο πνπ είλαη βαζηθέο θαη απαξαίηεηεο γηα ηελ επηηπρή πινπνίεζε ηνπ έξγνπ. Μεηαμχ ησλ εηαίξσλ ππάξρεη πςειφ επίπεδν ηερληθήο ηθαλφηεηαο, δηάθνξα επίπεδα ζπκκεηνρήο ελδηαθεξνκέλσλ θνξέσλ, θνηλέο επζχλεο θαη θφξηνο εξγαζίαο, ηθαλφηεηα ησλ εηαίξσλ λα αληαιιάζζνπλ φια ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία θαη νκαιή ξνή πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ηνπο, ζπκπιεξσκαηηθή παξά δηαθξηηή εξγαζία θαη απνδεδεηγκέλε εκπεηξία ηφζν ζε θάζε πεδίν ηερλνγλσζίαο ησλ εηαίξσλ φζν θαη ζηελ εθηέιεζε επηηπρεκέλσλ έξγσλ. 121

122 Γξάζεηο επίδεημεο ΒΗΔΝΝΖ: Οη δξάζεηο αθνξνχλ αλάπηπμε θνξεηψλ ζπζηεκάησλ πνπ παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηνπο κεηαθηλνχκελνπο κε βάζε ηα ππάξρνληα ζπζηήκαηα πιεξνθφξηζεο κεηαθηλνπκέλσλ θαη εζηηάδνπλ ζηνλ απηνθηλεηφδξνκν A2/A23-A4-S1 θαη ηε δηαζχλδεζε ηνπ κε ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο θαζψο θαη κε ην αζηηθφ νδηθφ δίθηπν ζηελ πεξηνρή ηεο Βηέλλεο. ΠΑΣΡΑ: Οη δξάζεηο επίδεημεο εζηηάδνπλ ζηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ γηα ηνπο κεηαθηλνχκελνπο βάζεη βέιηηζηεο ρξήζεο νδηθψλ δεδνκέλσλ. Ζ πεξηνρή επίδεημεο θαιχπηεη ηνπο αζηηθνχο θαη ππεξαζηηθνχο άμνλεο ζηελ πφιε ηεο Πάηξαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πεξηθεξεηαθψλ δαθηπιίσλ θαη ηέζζεξηο αθφκα βαζηθνχο άμνλεο (Κνξίλζνπ, Κσλζηαληηλνππφιεσο-Μαηδψλνο, Αγ. Αλδξένπ, Ζξψσλ Πνιπηερλείνπ - Όζσλνο Ακαιίαο). ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΣΖ ΟΦΗΑ, ΒΟΤΛΓΑΡΗΑ: Οη δξάζεηο επίδεημεο, κέζσ ηηο εθαξκνγήο ITS, εζηηάδνπλ ζηε βέιηηζηε ρξήζε ησλ δεδνκέλσλ θπθινθνξίαο, ζηε ζπλερή παξνρή ππεξεζηψλ δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο ζε βαζηθνχο ηνπηθνχο θαη πεξηθεξεηαθνχο άμνλεο θαζψο θαη ζηελ νδηθή αζθάιεηα. ΟΤΓΓΡΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΣΟΤ ΔΤΡΧΠΑΨΚΟΤ ΠΟΓΖΛΑΣΗΚΟΤ ΑΞΟΝΑ (EUROVELO) 6: Οη δξάζεηο επίδεημεο εζηηάδνπλ ζε δηαηξνπηθέο ππεξεζίεο ζρεδηαζκνχ κεηαθίλεζεο γηα ηνπο πνδειάηεο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο θπθινθνξηαθέο ζπλζήθεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, ηα ζεκεία ελδηαθέξνληνο θαη ηνλ ρξνλνπξνγξακκαηηζκφ ησλ δεκνζίσλ ζπγθνηλσληψλ. Οη ππεξεζίεο ζα παξέρνληαη κέζσ δηαδηθηχνπ θαη θηλεηψλ ζπζθεπψλ. ΣΗΜΗΟΑΡΑ ΚΑΗ ΠΑΡΑΓΟΤΝΑΒΗΔ ΠΔΡΗΟΥΔ: Ζ επίδεημε εζηηάδεη ζηελ εθαξκνγή ζπζηεκάησλ ITS ζε νδηθά δίθηπα ζηελ πφιε θαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Σηκηζνάξα θαη ζε πνιπηξνπηθέο ζπγθνηλσληαθέο ζπλδέζεηο κεηαμχ πισηψλ κεηαθνξψλ ηνπ πνηακνχ Γνχλαβε θαη νδηθψλ κεηαθνξψλ. ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ: Οη δξάζεηο επίδεημεο εζηηάδνπλ ζε πξνεγκέλεο ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο κεηαθηλνπκέλσλ θαη ζηε βέιηηζηε ρξήζε δεδνκέλσλ θπθινθνξίαο πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ. Ζ ζπλεξγαηηθή ζπιινγή δεδνκέλσλ ζπλδπάδεηαη κε δπλακηθά κνληέια θαηακεξηζκνχ θαη πξνζνκνίσζεο ηεο θπθινθνξίαο γηα ηελ εθηίκεζε ησλ θπθινθνξηαθψλ ζπλζεθψλ ζην νδηθφ δίθηπν θαη ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. 122

123 ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΣΖ ΔΜΗΛΗΑ - ΡΟΜΆΝΗΑ: Οη δξάζεηο επίδεημεο εζηηάδνπλ ζηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ κέζσ δηαδηθηχνπ γηα κεηαθηλήζεηο πνιπηξνπηθνχ ραξαθηήξα κε έκθαζε ζηηο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο. Ο ζηφρνο είλαη λα πξνζδηνξηζηεί θαη λα ζρεδηαζηεί έλα θνηλφ πιαίζην γηα ηηο αληίζηνηρεο εθαξκνγέο πνπ έρνπλ ήδε αλαπηπρζεί ζηελ πεξηνρή Δπθπέο χζηεκα Γηαρείξηζεο Αζηηθήο Κηλεηηθφηεηαο ηεο Θεζζαινλίθεο Απνηειεί κηα ελνπνηεκέλε πξνζπάζεηα ησλ βαζηθψλ θνξέσλ ηεο πφιεο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ αζηηθή θηλεηηθφηεηα, ηελ θπθινθνξία θαη ην πεξηβάιινλ. ηφρνο ηνπ είλαη κέζα απφ ηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρεη, αθελφο λα βνεζήζεη ηνλ πνιίηε λα κεηαθηλεζεί επθνιφηεξα απνθεχγνληαο ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε, αθεηέξνπ λα δηακνξθψζεη πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε θαη λα εληζρχζεη ηα Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο. πγρξφλσο, κέζσ ηεο αλαβαζκηζκέλεο δηαρείξηζεο ηεο θπθινθνξίαο ζηελ θεληξηθή πεξηνρή ηεο Θεζζαινλίθεο, ην ζχζηεκα κεηψλεη ηελ αξλεηηθή επηξξνή ηεο ζηνπο αέξηνπο ξχπνπο. Ζ άκεζε εκπινθή ηνπ πνιίηε ζην ζρεδηαζκφ ηεο κεηαθίλεζήο ηνπ, ηνπ δίλεη ην δηθαίσκα αιιά θαη ηελ δπλαηφηεηα λα ζπκβάιεη ελεξγά ζηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο ηεο πφιεο. Σέινο, κέζα απφ εηδηθά πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο αζηηθήο θηλεηηθφηεηαο, ην λέν ζχζηεκα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα γηα ηε δηακφξθσζε κηαο λέαο θνπιηνχξαο κεηαθίλεζεο ζηελ πφιε. Έρνπλ αλαπηπρζεί Τπεξεζίεο Δχξεζεο Βέιηηζηεο Γηαδξνκήο (Γξνκνιφγεζε κε απηνθίλεην, Πεξηβαιινληηθά θηιηθή δξνκνιφγεζε, Μεηαθίλεζε κε Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο, πλδπαζκέλε Μεηαθίλεζε, Πεδή Μεηαθίλεζε), Τπεξεζίεο Πιεξνθφξεζεο Μεηαθηλνχκελνπ (Κπθινθνξηαθέο ζπλζήθεο ζην νδηθφ δίθηπν, Πεξηβαιινληηθή επηβάξπλζε, Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο) θαη Τπεξεζίεο Δπαηζζεηνπνίεζεο (Γλσξηκία κε ηελ έλλνηα ηεο Βηψζηκεο Κηλεηηθφηεηαο θαη πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ησλ θηιηθφηεξσλ πξνο ην πεξηβάιινλ ηξφπσλ κεηαθίλεζεο). 123

124 Δηθφλα 10-2 ηφρνη ηνπ Δπθπνχο πζηήκαηνο ζηνπο πνιίηεο 10.3 Κηλεηή Δξεπλεηηθή Μνλάδα Κπθινθνξίαο- Πεξηβάιινληνο Ζ κειέηε θαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απνηειεί ηνκέα κεγάινπ ελδηαθέξνληνο ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζην εμσηεξηθφ. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ιφγσ ησλ ξαγδαίσλ θιηκαηνινγηθψλ αιιαγψλ, φιν θαη πεξηζζφηεξεο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο αθνξνχλ ζηελ αλάιπζε θαη κειέηε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζηνηρείσλ θαη ησλ δηαθφξσλ παξαγφλησλ πνπ κνιχλνπλ ηελ αηκφζθαηξα θαη ππνβαζκίδνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο θαζεκεξηλήο καο δσήο. Σν Η.ΜΔΣ. εληζρχνληαο ηελ πξνζπάζεηα απηή, δεκηνχξγεζε κηα Κηλεηή εξεπλεηηθή κνλάδα Κπθινθνξίαο Πεξηβάιινληνο Οδνζηξσκάησλ. Σν εξγαζηήξην ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ην ΠΔΠ Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαη ην πξφγξακκα ΑΝΣΑΓΧΝΗΣΗΚΟΣΖΣΑ ηνπ ΔΠΑΝ. Ζ ρξήζε ηεο κνλάδαο ζα έρεη ζηφρν ηε ζπιινγή θαη αλάιπζε δεδνκέλσλ πνπ ζα επηηξέςνπλ ηε ζε βάζνο κειέηε πεξηβαιινληηθψλ θαη θπθινθνξηαθψλ πξνβιεκάησλ. H κνλάδα πεξηιακβάλεη: Γεσξαληάξ θαηαγξαθήο πξνθίι νδνζηξψκαηνο, κε πςειή πνηφηεηα θαη αλάιπζε Αηζζεηήξα κέηξεζεο πγξαζίαο αέξα θαη ζεξκνθξαζίαο αέξα. Φεθηαθφ φξγαλν κέηξεζεο ζνξχβνπ. χζηεκα ζπιινγήο, απνζήθεπζεο, επεμεξγαζίαο θαη ηειεκεηάδνζεο ησλ ζπιιεγφκελσλ ζηνηρείσλ απφ ηα φξγαλα πεξηβαιινληηθψλ θαη θπθινθνξηαθψλ κεηξήζεσλ 124

125 Γελλήηξηα Δλαιιαζζφκελνπ Ρεχκαηνο εληφο ηνπ Κηλεηνχ Δξγαζηεξίνπ. Αηζζεηήξα αλεκφκεηξνπ θαη αλεκνδείθηε. Ζ θηλεηή κνλάδα ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Μεηαθνξψλ ηνπ ΔΚΔΣΑ, έρεη ηηο εμήο δπλαηφηεηεο: Απνηχπσζε πξνθίι ππεδάθνπο. Μέηξεζε αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ. Μέηξεζε θπθινθνξηαθνχ θφξηνπ. Μέηξεζε αηκνζθαηξηθψλ ζπλζεθψλ. Δηθφλα 10-3 Κηλεηή Δξεπλεηηθή Μνλάδα Κπθινθνξίαο- Πεξηβάιινληνο 10.4 Κφκβνο Ι.ΜΔΣ Ο Κφκβνο ηνπ Διιεληθνχ Ηλζηηηνχηνπ Μεηαθνξψλ απνηειεί έλα πξσηνπφξν νινθιεξσκέλν ζχζηεκα δηαρείξηζεο δεδνκέλσλ θαη παξνρήο ππεξεζηψλ πνπ αθνξνχλ ζηηο κεηαθνξέο θαη ζηνρεχεη: ηε δεκηνπξγία θξίζηκεο κάδαο πιεξνθνξίαο (content) πνπ αθνξά ζηε ιεηηνπξγία ησλ βαζηθψλ θιάδσλ ησλ κεηαθνξψλ. Ζ πιεξνθνξία απηή ζα δεκηνπξγείηαη: o Απφ θνξείο πνπ δηαηεξνχλ δεδνκέλα γηα ηδία ρξήζε. o Απφ ηε δξαζηεξηνπνίεζε ηνπ Ηλζηηηνχηνπ ζε έξγα, κειέηεο, θαη πξσηνγελή έξεπλα. o Απφ δεδνκέλα δεκφζηαο ρξήζεο άιισλ sites o Απφ ηε δξαζηεξηνπνίεζε ηνπ Ηλζηηηνχηνπ ζε έξγα, κειέηεο, θαη πξσηνγελή έξεπλα. ηε δηάζεζε εμεηδηθεπκέλσλ εξγαιείσλ γηα ρξήζε απφ θνξείο 125

126 10.5 Γπλακηθφο Πξνζνκνησηήο Οδήγεζεο Ο πξνζνκνησηήο νδήγεζεο ηνπ Η.ΜΔΣ βαζίδεηαη ζε πιαίζην κνληέινπ Smart. Ζ εθάζηνηε ζέζε φισλ ησλ κνριψλ ειέγρνπ ηνπ νρήκαηνο θαη ησλ βνεζεηηθψλ ιεηηνπξγηψλ κεηαδίδεηαη ζηνλ θεληξηθφ ππνινγηζηή ηνπ πξνζνκνησηή. Όινη νη κνρινί ειέγρνπ, φπσο ηηκφλη, κνριφο επηηάρπλζεο, πέδεζεο, αιιαγήο ηαρπηήησλ, ρεηξφθξελν, δηαζέηνπλ ζχζηεκα παξνρήο αλάδξαζεο, ψζηε ν νδεγφο λα έρεη ηελ αίζζεζε πξαγκαηηθήο νδήγεζεο. Ο πξνζνκνησηήο δηαζέηεη 5 κεγάιεο νζφλεο, θαζεκηά πιάηνπο 2 κ., ψζηε λα δίδεηαη επξχ πεδίν φξαζεο ζηνλ νδεγφ. Σν ερεηηθφ ζχζηεκα δεκηνπξγεί ήρνπο αλάινγα κε ην ζελάξην νδήγεζεο (ήρνο εθθίλεζεο, ήρνο κεραλήο, ηξηγκφο ειαζηηθψλ, αέξαο, βξνρή, θ.ι.π.). Σν ζχζηεκα θξαδαζκψλ δεκηνπξγεί αιεζνθαλείο ηαιαληψζεηο ηεο θακπίλαο ζχκθσλα κε ηηο ζηξνθέο ηνπ πξνζνκνησκέλνπ θηλεηήξα. Δίλαη δπλαηή ε αλάπηπμε εηδηθψλ ζελαξίσλ νδήγεζεο, αλάινγα κε ην ζέκα ηεο εθάζηνηε κειέηεο. Ο νδεγφο επηιέγεη πνξεία θαη ηαρχηεηα ειεχζεξα. Ζ θπθινθνξία πεξηιακβάλεη έσο 30 ρξήζηεο, απνηεινχκελα απφ επηβαηηθά νρήκαηα, θνξηεγά θαη πνδειάηεο, θηλνχκελα ζχκθσλα κε ηνπο θαλφλεο νδηθήο θπθινθνξίαο, δειαδή ζέβνληαη ηνπο θσηεηλνχο ζεκαηνδφηεο θαη ηα φξηα ηαρχηεηαο θαη ηεξνχλ απνζηάζεηο απφ ηα πξνπνξεπφκελα νρήκαηα. Ζ ζπκπεξηθνξά ηνπο κπνξεί λα κεηαβάιιεηαη ψζηε λα γίλνπλ πην επηζεηηθνί, λα νδεγνχλ πνιχ αξγά, λα νδεγνχλ ζαλ αξράξηνη ή ζαλ λα έρνπλ θαηαλαιψζεη νηλφπλεπκα. Μπνξνχλ λα επηιερζνχλ δηάθνξεο ζπλζήθεο νξαηφηεηαο θαη νδνζηξψκαηνο (θαινθαηξία, νκίριε, βξνρή, ρηφλη, λχρηα). Δπίζεο είλαη δπλαηφ λα επηιεγεί νδήγεζε κεηά απφ θαηαλάισζε δηαθνξεηηθνχ πνζνχ νηλνπλεχκαηνο. Εικόνα 10-4 Δσναμικός Προζομοιωηής Οδήγηζης 126

127 10.5 Ηιεθηξηθά ππνβνεζνχκελα πνδήιαηα θαη κνηνπνδήιαηα Ο βαζηθφο εξεπλεηηθφο εμνπιηζκφο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ εξεπλεηηθψλ αλαγθψλ ηνπ ΔΚΔΣΑ/ΗΜΔΣ ζε ζρέζε κε θαζαξέο ηερλνινγίεο νρεκάησλ απνθηήζεθε ην 2002 ζηα πιαίζηα ηνπ έξγνπ IMMACULATE θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ έξεπλα ησλ επηπηψζεσλ ηεο ρξήζε θαζαξψλ νρεκάησλ απφ ην θνηλφ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα νρήκαηα απηά είλαη : Ζιεθηξηθά κνηνπνδήιαηα. Σν ειεθηξηθφ κνηνπνδήιαην EVT ζπλδπάδεη πςειή ηερλνινγία θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, εχθνιε ιεηηνπξγία, νκαιή επηηάρπλζε θαη έλα θνξεηφ θνξηηζηή. Πην ζπγθεθξηκέλα πεξηιακβάλεη έλα θηλεηήξα ζηνλ ηξνρφ γηα κεγαιχηεξε απφδνζε θαη ιηγφηεξε θαηαλάισζε ηζρχνο, έλα έμππλν ςεθηαθφ ειεγθηή, ζπζηήκαηα πξνζηαζίαο απφ ππεξβνιηθή ζεξκφηεηα, ππεξβνιηθή έληαζε ξεχκαηνο θαη δχν ηξφπνπο ιεηηνπξγίαο (νηθνλνκηθφ θαη εληζρπκέλν), θσηεηλέο ελδείμεηο ζηάζκεο ελέξγεηαο, θαη αζήκαλην ζφξπβν. Ζιεθηξηθά ππνβνεζνχκελα πνδήιαηα. Σα ειεθηξηθά ππνβνεζνχκελα πνδήιαηα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα πεξηνξίζνπλ ηελ πξνζπάζεηα ηνπ αλαβάηε γηα ηελ πξνψζεζε. Σν πνδήιαην δπγίδεη πεξίπνπ 38.5 θηιά θαη κπνξεί λα κεηαθέξεη κέγηζην θνξηίν 80 θηιψλ. Ζ κέγηζηε ηαρχηεηα ηνπ είλαη 20 ρικ/ψξα θαη ε κέγηζηε απφζηαζε κε ειεθηξηθή θίλεζε είλαη κεηαμχ ρικ. Εικόνα 10-6 Ηλεκηρικά σποβοηθούμενα ποδήλαηα 127