International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE

Transcript

1 DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE the 1th International Conference of Greek Linguistics Edited by Zoe Gavriilidou Angeliki Efthymiou Evangelia Thomadaki Penelope Kambakis-Vougiouklis Komotini 212

2 Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου O r g a n i z i n g C o m m i t t e e Z o e G a v r i i l i d o u A n g e l i k i E f t h y m i o u E v a n g e l i a T h o m a d a k i Penelop e Kambakis -Vougiou klis Γραμματειακή Υποστήριξη S e c r e t a r i a l S u p p o r t Ioannis Anagnostopoulos M a r i a G e o r g a n t a P o l y x e n i I n t z e N i k o s M a t h i o u d a k i s L i d i j a M i t i t s E l e n i P a p a d o p o u l o u A n n a S a r a f i a n o u E l i n a C h a dji p a p a ISBN Τ υ π ο γ ρ α φ ι κ ή ε π ι μ έ λ ε ι α Ν ί κ ο ς Μ α θ ι ο υ δ ά κ η ς Ε λ έ ν η Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ Ε λ ί ν α Χ α τ ζ η π α π ά Σ χ ε δ ι α σ μ ό ς ε ξ ώ φ υ λ λ ο υ Ν ί κ ο ς Μ α θ ι ο υ δ ά κ ης Copyright 212 Δ η μ ο κ ρ ί τ ε ι ο Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Θ ρ ά κ η ς D e m o c r i t u s U n i v e r s i t y o f T h r a c e Ε ρ γ α σ τ ή ρ ι ο Σ ύ ν τ α ξ η ς, Μ ο ρ φ ο λ ο γ ί α ς, Φ ω ν η τ ι κή ς, Σ η μ α σ ι ο λ ο γ ί α ς, L a b o ra to r y o f S y n ta x, M o r pho l o g y, P h o n e t i c s, S e m a n t i c s, Δ ι ε θ ν έ ς Σ υ ν έ δ ρ ι ο Ε λ λ η ν ι κ ή ς Γ λ ω σ σ ο λ ο γ ί α ς I n t er n a ti o n a l C o n fe r e n c e o f G r e e k L inguist ic s +Μ όρφωση Δ Π Θ +M orp ho SE D U T H

3 ΠΩΣ ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΧΝΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Διονύσης Γούτσος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελλάδα ABSTRACT The study offers a preliminary analysis of the lexicogrammatical profile of the verbs θυμάμαι (to remember) and ξεχνάω (to forget) in the Corpus of Greek Texts (CGT), a reference corpus of approx. 3 million words. All verb forms were annotated for the categories of negation, tense, modality, number and person. The correlation between these categories suggests the occurrence of typical patterns in which the two verbs are used in Greek. It is suggested that verb patterns are related to specific speech acts and discourse functions and the implications of the study are drawn in conjunction with cross-linguistic findings in the literature. Λέξεις κλειδιά: άρνηση, γλωσσικές πράξεις, δομικά σχήματα, ρήματα, σώματα κειμένων, τροπικότητα, χρόνος 1. Από τη χρήση στο σύστημα Ένα από τα κεντρικότερα ζητήματα που έχουν απασχολήσει την ανάλυση λόγου στις διάφορες εκφάνσεις της είναι ο βαθμός στον οποίο η προσλεκτική ισχύς ενός εκφωνήματος και, ευρύτερα, η σημασία του καθορίζεται από γλωσσικές ενδείξεις και μηχανισμούς. Μπορούμε, δηλαδή, να συνδέσουμε μια συγκεκριμένη γλωσσική μορφή με μια λειτουργία όταν αναλύουμε πράξεις ομιλίας σε πραγματικές συνθήκες γλωσσικής αλληλεπίδρασης; Σύμφωνα με την κλασική ανάλυση του Levinson (1983), κάτι τέτοιο είναι αδύνατο γιατί η ισχύς ενός εκφωνήματος καθορίζεται αποφασιστικά από τις περικειμενικές συνθήκες χρήσης της γλώσσας (πρβλ. Collavin 211: 388 κ.εξ.). Με παρόμοιο τρόπο, θεωρητικά πρότυπα όπως η ανάλυση συνομιλίας δίνουν έμφαση στην τοποθέτηση των εκφωνημάτων σε συγκεκριμένες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συμμετεχόντων σε ένα επικοινωνιακό συμβάν (βλ. Liddicoat 27). Έτσι, για παράδειγμα, τα υπογραμμισμένα ρήματα των εκφωνημάτων στα αποσπάσματα (1) και (2) παρακάτω μπορούν να αναλυθούν ως συμβολές των συμμετεχόντων, που υπαγορεύονται από τον προσανατολισμό τους σε φαινόμενα όπως η εναλλαγή της σειράς των ομιλητών, ο σχεδιασμός για τον συνομιλητή, το καταστασιακό περικείμενο κ.λπ. (1) Απόσπασμα από συνομιλία μεταξύ φίλων <Θ> εμάς στο Καμάρι είχανε:: κανά δυο (.) είχανε καεί <Π> σπίτια; <Θ> ναι <Π> σοβαρά μιλάς; δεν το χα ακούσει (_) εδώ στα Μερτικέικα:: (.) μια καλύβα (.) δεν ήταν σπίτι δηλαδή στο χωριό που κάηκε αλλά γενικότερα όλο το δάσος δεν έμεινε ούτ ένα δέντρο (.) έφτασε μέχρι το δρόμο η φωτιά δηλαδή:: θυμάμαι ήτανε:: εφιαλτικές οι στιγμές ήτανε:: η ατμόσφαιρα αποπνικτική (.) παντού καπνός <Θ> κι εμείς που χαμε μια:: απόσταση αρκετή (.) η κάπνα και:: τ αποκαΐδια ερχόντουσαν:: σπίτι [ ] (2) Απόσπασμα από τηλεοπτική συζήτηση <ΧΤ> [ ] (.) δηλαδή εγώ περίμενα ότι σήμερα το Πασόκ θα μιλήσει για τις μεταρρυθμίσεις που ΕΠΡΕΠΕ να γίνουν και δεν έγιναν (.) [και που ενδεχομένως η κατάσταση της οικονομίας να ήταν ακόμα καλύτερη ναι In Z. Gavriilidou, A. Efthymiou, E. Thomadaki & P. Kambakis-Vougiouklis (eds), 212, Selected papers of the 1th ICGL, pp Komotini/Greece: Democritus University of Thrace.

4 [ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΤΣΟΣ ] <ΓΠ> [μην ξεχνάμε Χρύσα ότι πάμε σε εκλογές (.) κι ένα (.) κι ένα μεγάλο κόμμα της αντιπολίτευσης που διεκδικεί την εξουσία σ αυτές τις εκλογές (.) δεν θα μπορούσε να μιλήσει θετικά αυτή την ώρα (.) [στην πολιτική μάχη τη γνωρίζουμε και οι δυο καλά <ΧΤ> [@@ θετικά όχι εγώ δεν είπα θετικά (.) είπα (.) πολιτικά:: ΟΡΘΑ (.) εμένα αυτό μου έκανε εντύπωση <ΓΠ> ναι καταλαβαίνω πολύ καλά τι λες (.) Ωστόσο, μια τέτοια ανάλυση αφήνει αναπάντητο το ερώτημα αν τα ρήματα που συμμετέχουν στις σχετικές δομές των εκφωνημάτων συμβάλλουν με κάποιο τρόπο στη σημασία τους. Με άλλα λόγια, αυτό στο οποίο δεν μπορεί να απαντήσει μια συμβατική μικρο-ανάλυση των παραπάνω κειμένων είναι αν έχουμε να κάνουμε με τυπικά δομικά σχήματα και τυπικές χρήσεις των ρημάτων θυμάμαι και ξεχνάω ή αν, αντίθετα, στα συγκεκριμένα εκφωνήματα η χρήση των ρημάτων αποκλίνει από τη συνήθη συμπεριφορά τους στα Ελληνικά. Για να επιχειρήσουμε μια απάντηση στο ερώτημα αυτό, θα πρέπει να μελετήσουμε πώς διαφέρουν συστηματικά τα δυο ρήματα ως προς τα δομικά σχήματά τους και τις λειτουργίες που συνδέονται με αυτά. Η παρούσα μελέτη επιχειρεί μια προκαταρκτική ανάλυση του λεξικο-γραμματικού προφίλ των ρημάτων θυμάμαι και ξεχνάω στα δεδομένα του Σώματος Ελληνικών Κειμένων, από το οποίο προέρχονται τα παραπάνω αποσπάσματα, με στόχο την ανίχνευση των δομικών τους σχημάτων και των πράξεων ομιλίας με τα οποία συνδέονται. Τα ευρήματα της έρευνας αυτής μπορούν να χρησιμεύσουν στο να απαντηθούν τα ερωτήματα που τέθηκαν προηγουμένως και να συμβάλουν στην πληρέστερη ανάλυση κειμενικών αλληλεπιδράσεων όπως αυτές στα (1) και (2). 2. Μεθοδολογία και δεδομένα Για να διερευνηθούν τα ερωτήματα της έρευνας, είναι αναγκαία η μεθοδολογία της γλωσσολογίας των σωμάτων κειμένων. Στη συγκεκριμένη έρευνα αναζητήθηκαν τα λήμματα θυμάμαι και ξεχνάω σε όλους τους τύπους τους στα δεδομένα του Σώματος Ελληνικών Κειμένων (ΣΕΚ), του σώματος κειμένων αναφοράς της Ελληνικής που περιλαμβάνει περίπου 3 εκατομμύρια λέξεις από μια ποικιλία κειμενικών ειδών του προφορικού και γραπτού λόγου. (Για λεπτομέρειες, βλ. Γούτσος 23, Goutsos 21a). Οι τύποι των δύο ρημάτων που εμφανίζονται στο σώμα κειμένων επισημειώθηκαν για τις γραμματικές κατηγορίες της άρνησης, του χρόνου, του προσώπου, του ποιού ενεργείας και των τροπικοτήτων, σύμφωνα με την ανάλυση των Κλαίρη & Μπαμπινιώτη (25) για τα παρεπόμενα του ρήματος στα Ελληνικά, από όπου προέρχεται το Σχήμα 1 που ακολουθεί: ατελές προστακτική ΠΡΟΣΩΠΟ τέλειο ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΡΗΜΑ να, θα, ας συντελεσμένο ΧΡΟΝΟΣ παρελθόν μη παρελθόν Σχήμα 1 Ρηματικές κατηγορίες στα Ελληνικά (βλ. Κλαίρης & Μπαμπινιώτης 25: 436) Έτσι, κάθε τύπος των δύο ρημάτων χαρακτηρίστηκε ως θετικός ή αρνητικός (άρνηση), παρελθοντικός ή μη παρελθοντικός (χρόνος), τροπικός ή μη τροπικός (τροπικότητα), ατελής, τέλειος ή συντελεσμένος (ποιόν ενεργείας) και σημειώθηκε ο αριθμός (ενικός-πληθυντικός) και το πρόσωπο (πρώτο-δεύτεροτρίτο) που δηλώνει μορφολογικά. (Πρβλ. την ανάλυση στο Κλαίρης & Μπαμπινιώτης 25: ). Επίσης, βρέθηκαν οι κυριότερες λεξικές και γραμματικές συνάψεις των δύο ρημάτων και τα λεξικά συμπλέγματα στα οποία συμμετέχουν (βλ. Γούτσος 26). [ 764 ]

5 [ ΠΩΣ ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΧΝΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ] 3. Ευρήματα Στο σύνολο των 3 εκατομμυρίων λέξεων του ΣΕΚ, οι τύποι του ρήματος θυμάμαι είναι 4.694, ενώ του ξεχνάω Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν τις γραμματικές κατηγορίες της άρνησης, του χρόνου, της τροπικότητας, του προσώπου και του αριθμού. 1 Δεν θα αναφερθούμε εδώ στη γραμματική κατηγορία του ποιού ενεργείας, καθώς και στο σύνολο των λεξικών και γραμματικών συνάψεων των δύο ρημάτων. Τα δεδομένα από τη σύγκριση θετικών και αρνητικών τύπων των δύο ρημάτων στο ΣΕΚ παρουσιάζονται στον Πίνακα 1 και το Γράφημα 1 παρακάτω και εμφανίζουν μια τυπική αναλογία 9 προς 1 στην περίπτωση του θυμάμαι, ενώ αντίθετα θετικοί και αρνητικοί τύποι είναι σχεδόν ισάριθμοι στην περίπτωση του ξεχνάω: θυμάμαι ξεχνάω Θετικοί τύποι 4.13 (85,5%) 1.72 (52%) Αρνητικοί τύποι 681 (14,5%) 1.57 (48%) ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας 1 Κατανομή θετικών και αρνητικών τύπων των δύο ρημάτων Άρνηση θυμάμαι ξεχνάω Θετικοί Αρνητικοί Γράφημα 1 Κατανομή θετικών και αρνητικών τύπων των δύο ρημάτων Όπως έχει επισημανθεί στη βιβλιογραφία (Halliday 1993, Halliday & James 1993), η αναμενόμενη σχέση θετικών και αρνητικών τύπων στη γλώσσα παρουσιάζει μια τυπική ανισοκατανομή 9 προς 1, που συνδέεται με το ότι συχνότερα εκφράζουμε γλωσσικά τι συμβαίνει παρά τι δεν συμβαίνει. Τα ευρήματα επομένως υποδεικνύουν μια ιδιαίτερα μεγαλύτερη συσχέτιση του ξεχνάω με την άρνηση, εφόσον θετικοί και αρνητικοί τύποι παρουσιάζουν σχεδόν ισοκατανομή μεταξύ τους. Η σχέση του ρήματος αυτού με την άρνηση έχει ήδη παρατηρηθεί στη βιβλιογραφία για τα Αγγλικά (Jørgensen 199: 149, Biber et al. 1999: 159, 174) και σε άλλα δεδομένα στα Ελληνικά (Goutsos 21b) και είναι αξιοσημείωτο ότι επιβεβαιώνεται και στο σύνολο του ΣΕΚ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ωστόσο, να προσδιορίσουμε αν η κατανομή αυτή σχετίζεται με άλλες κατηγορίες. Στο Γράφημα 2 που ακολουθεί φαίνεται η σχέση της άρνησης με το γραμματικό χρόνο: 1 Στο Goutsos (21b) αναλύονται τα ευρήματα για το ξεχνάω ως προς αυτές τις γραμματικές κατηγορίες σε ένα υπο-σώμα του ΣΕΚ. [ 765 ]

6 [ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΤΣΟΣ ] Χρόνος και άρνηση Παρελθόν Μη π αρελθόν Παρελθόν Μη π αρελθόν Θετικοί Αρνητικοί θυμάμαι ξεχνάω Γράφημα 2 Κατανομή θετικών και αρνητικών τύπων των δύο ρημάτων σε σχέση με το χρόνο Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε, η ανισοκατανομή 9 προς 1 εμφανίζεται τόσο στους παρελθοντικούς, όσο και στους μη παρελθοντικούς τύπους του θυμάμαι, αλλά και στους παρελθοντικούς τύπους του ξεχνάω, ανατρέπεται όμως και μάλιστα υπέρ των αρνητικών τύπων στους μη παρελθοντικούς χρόνους του ξεχνάω, στους οποίους η αναλογία θετικών με αρνητικούς τύπους είναι 4 προς 6. Επομένως, η παρουσία αρνητικών τύπων σχετίζεται με τους μη παρελθοντικούς χρόνους στην περίπτωση του ξεχνάω. Ενδιαφέρον έχει επίσης η μεγάλη συγκέντρωση μη παρελθοντικών, θετικών τύπων του θυμάμαι. Η εικόνα που προκύπτει είναι συμμετρική ως προς την άρνηση: οι πιο συχνοί τύποι του θυμάμαι είναι θετικοί μη παρελθοντικοί, ενώ του ξεχνάω αρνητικοί μη παρελθοντικοί. Όσον αφορά το γραμματικό χρόνο καθ εαυτόν, το θυμάμαι εμφανίζει ανισοκατανομή 9 προς 1 μεταξύ μη παρελθοντικών και παρελθοντικών τύπων, ενώ το ξεχνάω επίσης εμφανίζει προτίμηση στους μη παρελθοντικούς τύπους αλλά με μικρότερη αναλογία σε σχέση με τους παρελθοντικούς (7,5 με 2,5). Άρα, το θυμάμαι σχετίζεται τυπικά με μη παρελθοντικούς τύπους. Συμμετρική είναι και η εικόνα των ευρημάτων που σχετίζονται με την τροπικότητα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 3: Μη τροπ ικά Τροπ ικά 1 5 θυμάμαι ξεχνάω Γράφημα 3 Κατανομή τροπικών και μη τροπικών τύπων των δύο ρημάτων Στην περίπτωση του θυμάμαι οι μη τροπικοί τύποι υπερτερούν των τροπικών, όπως ίσως είναι αναμενόμενο, ενώ στο ξεχνάω συμβαίνει το αντίστροφο, αν και με μικρό μόνο προβάδισμα των τροπικών τύπων. Όπως και για την άρνηση, οι προτιμήσεις αυτές διαφωτίζονται με τη μελέτη της κατανομής της τροπικότητας στις άλλες γραμματικές κατηγορίες, της άρνησης και του χρόνου. Τα ευρήματα παρουσιάζονται στα Γραφήματα 4 και 5 για τα ρήματα θυμάμαι και ξεχνάω, αντίστοιχα: [ 766 ]

7 [ ΠΩΣ ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΧΝΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ] θυμάμαι Θετικοί Αρνητικοί Παρελθόν Μη παρελθόν Παρελθόν Μη παρελθόν Μη τροπικά Τροπικά Γράφημα 4 Κατανομή θετικών και αρνητικών τύπων του θυμάμαι σε σχέση με χρόνο και τροπικότητα Το Γράφημα 4 δείχνει την προτίμηση των τύπων του θυμάμαι σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: μη παρελθοντικούς μη τροπικούς θετικούς τύπους (λ.χ. θυμάσαι, περίπου το 43% των τύπων), μη παρελθοντικούς τροπικούς θετικούς τύπους (λ.χ. να θυμάσαι) και παρελθοντικούς μη τροπικούς θετικούς τύπους (λ.χ. θυμήθηκες). Οι τύποι αυτοί καλύπτουν το 85% του συνόλου, ποσοστό που φτάνει στο 95% αν προστεθούν οι μη παρελθοντικοί μη τροπικοί αρνητικοί τύποι (λ.χ. δεν θυμάσαι). ξεχνάω Θετικοί Αρνητικοί 2 Παρελθόν Μη παρελθόν Παρελθόν Μη παρελθόν Μη τροπικά Τροπικά Γρἀφημα 5 Κατανομή θετικών και αρνητικών τύπων του ξεχνάω σε σχέση με χρόνο και τροπικότητα Για το ξεχνάω οι προτιμήσεις είναι κατοπτρικές σε σχέση με το θυμάμαι, καθώς υπάρχει συγκέντρωση σε μη παρελθοντικούς τροπικούς αρνητικούς τύπους (λ.χ. να μην ξεχνάς, περίπου το 4% του συνόλου), παρελθοντικούς μη τροπικούς θετικούς τύπους (λ.χ. ξέχασες) και μη παρελθοντικούς θετικούς τροπικούς και μη τροπικούς τύπους (λ.χ. να ξεχνάς και ξεχνάς). Οι συνδυασμοί αυτοί αντιπροσωπεύουν ποσοστό 9% περίπου του συνόλου των τύπων για το ξεχνάω. Εξίσου σημαντική είναι η συσχέτιση της τροπικότητας με τις γραμματικές κατηγορίες του προσώπου και του αριθμού, όπως φαίνεται στα ακόλουθα γραφήματα για τα δύο ρήματα: [ 767 ]

8 [ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΤΣΟΣ ] θυμάμαι Μη τροπικά θυμάμαι Τροπικά 2 1ΕΝ 2ΕΝ 3ΕΝ 1ΠΛ 2ΠΛ 3ΠΛ Γράφημα 6 Κατανομή τροπικών και μη τροπικών τύπων του θυμάμαι σε σχέση με πρόσωπο και αριθμό ξεχνάω Μη τροπικά ξεχνάω Τροπικά 1 1ΕΝ 2ΕΝ 3ΕΝ 1ΠΛ 2ΠΛ 3ΠΛ Γράφημα 7 Κατανομή τροπικών και μη τροπικών τύπων του ξεχνάω σε σχέση με πρόσωπο και αριθμό Όπως δείχνει το Γράφημα 6, οι μισοί τύποι του θυμάμαι είναι μη τροπικοί τύποι 1ου και 3ου ενικού, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει στο 6% για όλους τους τύπους (τροπικούς και μη τροπικούς) των δύο αυτών προσώπων. Αντίθετα, σύμφωνα με το Γράφημα 7, το ένα τέταρτο των τύπων του ξεχνάω είναι τροπικοί τύποι 1ου πληθυντικού, ενώ όλοι οι τύποι (τροπικοί και μη τροπικοί) του ίδιου προσώπου είναι περίπου το ένα τρίτο του συνόλου. Επιπλέον, τροπικοί τύποι του 2ου πληθυντικού και μη τροπικοί τύποι του 3ου ενικού εμφανίζονται με αρκετά μεγάλη συχνότητα στην περίπτωση του ξεχνάω. Με άλλα λόγια, οι τύποι του θυμάμαι δείχνουν προτίμηση στον ενικό και είναι, όπως αναμένεται, μη τροπικοί, ενώ του ξεχνάω στον πληθυντικό και είναι τροπικοί. 4. Δομικά σχήματα και πράξεις ομιλίας Συνοψίζοντας τη συζήτηση των ευρημάτων, μπορούμε να διακρίνουμε ένα κυρίαρχο σχήμα για κάθε ρήμα, που προκύπτει από το συνδυασμό των γραμματικών κατηγοριών στις οποίες απαντούν οι τύποι τους. Έτσι, στο θυμάμαι κυριαρχούν οι μη τροπικοί, μη παρελθοντικοί, θετικοί τύποι 1ου ενικού (λ.χ. θυμάμαι), ενώ στο ξεχνάω κυριαρχούν οι τροπικοί, μη παρελθοντικοί, αρνητικοί τύποι 1ου πληθυντικού (λ.χ. να μην ξεχνάμε). Τα δύο ρήματα παρουσιάζουν επομένως μια κατοπτρική εικόνα ως προς την προτίμηση στις γραμματικές κατηγορίες της άρνησης, της τροπικότητας και του αριθμού και μια παρόμοια εικόνα όσον αφορά την προτίμηση στις γραμματικές κατηγορίες του χρόνου και του προσώπου. [ 768 ]

9 [ ΠΩΣ ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΧΝΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ] Η διαπίστωση των κυρίαρχων γραμματικών προτιμήσεων είναι σημαντική για να απαντηθεί το ερώτημα που τέθηκε στην αρχή της μελέτης σχετικά με τη χρήση των δύο ρημάτων στα κειμενικά αποσπάσματα που παρουσιάστηκαν. Όπως προκύπτει, και στις δύο περιπτώσεις οι ομιλητές χρησιμοποιούν τύπους που ταυτίζονται με τις κυρίαρχες γραμματικές προτιμήσεις των ρημάτων και με αυτή την έννοια η γλωσσική τους επιλογή προβλέπεται από το λεξικογραμματικό προφίλ του θυμάμαι και του ξεχνάω. Πιο αναλυτικά, τα γραμματικά χαρακτηριστικά της μη τροπικότητας, μη άρνησης, μη παρελθοντικού χρόνου και 1ου προσώπου ενικού συμβάλλουν σημαντικά στην ερμηνεία του αποσπάσματος (1) από φιλική συνομιλία, που επαναλαμβάνεται εδώ: <Π> [ ] δηλαδή:: θυμάμαι ήτανε:: εφιαλτικές οι στιγμές ήτανε:: η ατμόσφαιρα αποπνικτική (.) Η γλωσσική επιλογή του ομιλητή Π μπορεί έτσι να συσχετιστεί με παρόμοιες επιλογές ομιλητών και συγγραφέων από το ευρύτερο σώμα κειμένων, από το οποίο προέρχεται το απόσπασμα, όπως αυτές που περιλαμβάνονται στον Πίνακα 2, και να αναδειχτούν οι ομοιότητες στη χρήση της λέξης. υστηρή μαζί σας η μητέρα σας; «Θυμάμαι ότι μικρός μπορεί να Θα έλεγα, υποτακτικό σεβασμό. Θυμάμαι έντονα την άνεση με τ ευτα χειρόγραφα του συγγραφέα, θυμάμαι μια λευκή σελίδα που πέροχο BMW 57 κίτρινο ήταν, θυμάμαι. Εύρισκα στις γραμμές ), μείνει ταπί στα χαρτιά. Τον θυμάμαι ακόμα να ωρύεται από ύθησε τον θάνατό του: "Πολλοί, θυμάμαι καλά, έτρεχαν να τον την πολιτική του ΠαΣοΚ ή όχι. Θυμάμαι στη Γερμανία όταν συν ωθείς;». ΤΟ επόμενο πράγμα που θυμάμαι είναι το πρωί που ξύπ οι». Εχετε ποτέ μεθύσει πολύ; «Θυμάμαι ήμασταν στην Αγία Μαρ ό τη δική του πικρή εμπειρία. «Θυμάμαι πάντα την πρώτη μου σ τρικές δουλειές. Και, απ ό,τι θυμάμαι, είχα έντονη κοινωνικ επανάσταση αυτή η δήλωση τότε. Θυμάμαι με φώναξε ο Μανιαδάκη ταν ήρθε ο Καραμανλής, με πήρε θυμάμαι τηλέφωνο και μου είπε ρώτη φορά υποψήφιος βουλευτής, θυμάμαι ότι το σύνολο των προ ιοι και συνταξιούχοι φοιτητές, θυμάμαι κάποιον, που κάθε δύο Πίνακας 2 Επιλογή από το συμφραστικό πίνακα του θυμάμαι Όπως φαίνεται και από τον Πίνακα 2, η χρήση του ρήματος στο συγκεκριμένο τύπο φαίνεται να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο δομικό σχήμα που περιλαμβάνει τις γραμματικές συνάψεις του (colligation), δηλαδή τη συνδυαστικότητά του με συγκεκριμένες γραμματικές κατηγορίες στο συνταγματικό άξονα (βλ. Γούτσος & Φραγκάκη, υπό δημοσίευση). Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η απουσία συνδυαστικότητας με άλλες γραμματικές κατηγορίες, αριστερά και δεξιά από την κομβική λέξη θυμάμαι, δηλαδή η παρενθετική του χρήση, που είναι σημαντική. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το δομικό αυτό σχήμα συνδέεται με μια πράξη ομιλίας ανάμνησης, αναφοράς δηλαδή σε μια παρελθοντική εμπειρία του ομιλητή. Η συμβατικότητα αυτής της πράξης ομιλίας φαίνεται ακριβώς στη χαλάρωση των συντακτικών δεσμών του ρηματικού τύπου θυμάμαι με το υπόλοιπο εκφώνημα, που οδηγεί στο να αποτελεί απλό δείκτη αποδεικτικότητας και προσωπικής εμπλοκής του ομιλητή. Η εμφάνισή του στην αρχή εκφωνημάτων φαίνεται να συνδέεται με αυτή τη χρήση. 2 Αντίστοιχα, τα γραμματικά χαρακτηριστικά της τροπικότητας, άρνησης και μη παρελθοντικού χρόνου είναι σημαντικά στην ερμηνεία του αποσπάσματος (2) από τηλεοπτική συζήτηση, που επαναλαμβάνεται πιο κάτω: <ΓΠ> [μην ξεχνάμε Χρύσα ότι πάμε σε εκλογές (.) κι ένα (.) κι ένα μεγάλο κόμμα της αντιπολίτευσης που διεκδικεί την εξουσία σ αυτές τις εκλογές (.) δεν θα μπορούσε να μιλήσει θετικά Και σε αυτή την περίπτωση, πέρα από τις ιδιαιτερότητες της χρήσης στο συγκεκριμένο περικείμενο, ο ρηματικός τύπος θα πρέπει να συσχετιστεί με τις γραμματικές του συνάψεις ως δείγμα ενός ευρύτερου 2 Είναι πιθανόν η λειτουργία αυτή να συνδέεται και με την τοποθέτησή του στην αρχή κειμένων ή κειμενικών ενοτήτων (λ.χ. αφηγήσεων). Μια τέτοια έρευνα θα ήταν χρήσιμο να πραγματοποιηθεί στο σώμα κειμένων. [ 769 ]

10 [ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΤΣΟΣ ] δομικού σχήματος που περιλαμβάνει ειδική πρόταση με το ότι ή πως και το οποίο εμφανίζεται και στα ακόλουθα παραδείγματα από το ΣΕΚ: ημιστικών εσόδων. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι η ΝΕΤ είναι ένας α) θα ήταν 51% περίπου. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι το Χρηματιστ τός αυτών, διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περιφέρεια ΑΜΘ κών καρτών. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ή να παραβλέπουμε ότι ά χωρίς όρους. Δεν μπορούμε να ξεχνάμε πως αυτή η γλώσσα είν ). Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνάμε εδώ αφενός ότι τα κρι ά της διεθνούς κοινότητας. Μην ξεχνάμε ότι τους χαλάσαμε τα, όσο αρχικά φαίνονται. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι πίσω από με τον κύριο Ριπλέϋ, γιατί μην ξεχνάμε ότι ο κύριος Ριπλέϋ ε σε θέση να επιταχυνθεί. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η ελληνική : πρώτον, οι κερδοφόρες ας μην ξεχνάμε ότι 31 επιχειρήσεις τ στη σ' αυτό που έκαναν. Να μην ξεχνάμε ότι ο κύριος στόχος τ χορευτικές παρουσίασης (Ας μην ξεχνάμε ότι οι προγονοί μας ό φής35. Και πρέπει ακόμη να μην ξεχνάμε ότι η αλφαβητική γραφ νθήματα και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως τα ίδια τα μέσα κ Πίνακας 3 Επιλογή από το συμφραστικό πίνακα του ξεχνάω Η λειτουργία του ρηματικού τύπου στο δομικό αυτό σχήμα δεν φαίνεται να συνδέεται με τη μνήμη ή τη λήθη, αλλά συσχετίζεται με μια κατευθυντική πράξη ομιλίας υπενθύμισης και κατ επέκταση επισήμανσης του σημαντικού (βλ. Goutsos 21b). Η εμφάνισή του δομικού σχήματος στην αρχή εκφωνημάτων φαίνεται να συνδέεται με τη μετάβαση σε ένα νέο θέμα ή μια νέα πτυχή της επιχειρηματολογίας, που πραγματώνεται με αυτή την πράξη ομιλίας. Η παρουσία δεικτών λόγου όπως άλλωστε και όμως στο δομικό σχήμα υποδεικνύει ότι εισάγεται μια δευτερεύουσα αλλά εξίσου σημαντική πτυχή του επιχειρήματος, που ενισχύει ή μετριάζει την ισχύ της προηγούμενης διαπίστωσης. Τέλος, η επιλογή του 1ου προσώπου πληθυντικού μπορεί να αποδοθεί στην επιδίωξη για εμπλοκή του συνομιλητή. Πρόκειται ουσιαστικά για εγκλειστικό πληθυντικό που υπαγορεύεται από αρχές της ευγένειας, καθώς μετριάζει την επιβολή της κατευθυντικής πράξης με το να αποδίδει την υπενθύμιση ή την επισήμανση, εκτός από τους συνομιλητές (ακροατές ή αναγνώστες), και στον ίδιο τον ομιλητή. Με παρόμοιο τρόπο μπορούν να αναλυθούν τα άλλα δομικά σχήματα στα οποία συμμετέχουν οι ρηματικοί τύποι του θυμάμαι και του ξεχνάω. Σύμφωνα με τα παραπάνω ευρήματα, εκτός από τα κυρίαρχα σχήματα, διαπιστώθηκαν προτιμώμενα σχήματα που περιλαμβάνουν για κάθε ρήμα τους εξής ρηματικούς τύπους: - τροπικοί μη παρελθοντικοί θετικοί τύποι (να θυμάμαι) - μη τροπικοί παρελθοντικοί θετικοί τύποι (θυμήθηκα/θυμόμουν) - μη τροπικοί μη παρελθοντικοί αρνητικοί τύποι (δεν θυμάμαι) - μη τροπικοί παρελθοντικοί θετικοί τύποι (ξέχασα/ξεχνούσα) - τροπικοί μη παρελθοντικοί θετικοί τύποι (να ξεχνάω) - μη τροπικοί μη παρελθοντικοί θετικοί τύποι (ξεχνάω) Οι τύποι αυτοί αλληλεπιδρούν με τις γραμματικές κατηγορίες του προσώπου και του αριθμού, όπως και στα κυρίαρχα σχήματα, για τα οποία πρέπει να σημειωθεί ότι η προτίμησή τους στο πρώτο πρόσωπο (ενικού ή πληθυντικού) συνδέεται με την πραγμάτωση πράξεων ομιλίας. Η εξαντλητική ανάλυση των πράξεων ομιλίας που πραγματώνουν τα σχετικά δομικά σχήματα δεν ανήκει στους στόχους της παρούσας μελέτης. 3 Είναι βέβαιο όμως ότι η προσεκτικότερη μελέτη των λεξικών και γραμματικών συνάψεων των ρηματικών τύπων μπορεί να αποκαλύψει ένα πλήθος λειτουργιών που υπαγορεύονται και ταυτόχρονα ερμηνεύουν την επιλογή συγκεκριμένων γραμματικών κατηγοριών όπως η τροπικότητα, η άρνηση, ο χρόνος κ.λπ. 3 Ένα ακόμη δομικό σχήμα στην περίπτωση του ξεχνάω αναλύεται και συνδέεται με πράξεις ομιλίας στο Goutsos (21b). [ 77 ]

11 [ ΠΩΣ ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΧΝΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ] 5. Συμπεράσματα και προεκτάσεις Τα κύρια συμπεράσματα της έρευνας αυτής προκύπτουν από το εύρημα ότι τα δύο υπό εξέταση ρήματα διαθέτουν διαφορετικές προτιμήσεις όσον αφορά την επιλογή παρεπομένων ή γραμματικών κατηγοριών: το θυμάμαι εμφανίζεται πιο συχνά σε μη παρελθοντικούς, θετικούς, μη τροπικούς τύπους, ενώ το ξεχνάω επίσης σε μη παρελθοντικούς, αλλά σε τροπικούς και, σε μεγάλο βαθμό, αρνητικούς τύπους. Κατ αρχάς, το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει ότι η κατανομή των λημμάτων σε τύπους δεν είναι ομοιόμορφη σε όλα τα λήμματα αντίθετα, ορισμένα λήμματα φαίνεται να ελκύονται από φαινόμενα όπως η άρνηση ή η τροπικότητα. Η εκτεταμένη ανάλυση λ.χ. των ρηματικών λημμάτων με παρόμοιες μεθόδους σε δεδομένα από σώματα κειμένων είναι απαραίτητη για να κατανοήσουμε τη λειτουργία των γραμματικών κατηγοριών και τις συγκεκριμένες προτιμήσεις των ρημάτων σε αυτές. Επιπλέον, φάνηκε ότι οι προτιμήσεις σε ορισμένα παρεπόμενα δημιουργούν επαναλαμβανόμενα δομικά σχήματα, που συνδέονται με πράξεις ομιλίας. Αυτό σημαίνει ότι η λειτουργία και η σημασία των ρημάτων εξαρτώνται άμεσα από τα συγκεκριμένα δομικά σχήματα στα οποία εμφανίζονται και δύσκολα μπορεί να γίνει κατανοητή ανεξάρτητα από αυτά. Η σύνδεση αυτή επιβεβαιώνει τη βασική διαπίστωση της γλωσσολογίας των σωμάτων κειμένων ότι μορφή και λειτουργία είναι αλληλένδετες στη γλώσσα, ενώ, από την άλλη, είναι σημαντικό ότι στον λόγο διαπιστώνονται συγκεκριμένοι λεξικογραμματικοί μηχανισμοί ένδειξης των γλωσσικών πράξεων. Όπως διαπιστώνει η Adolphs, «ακόμη και ελάχιστες μορφικές παραλλαγές μπορεί να συνδέονται με μια συγκεκριμένη μεταβλητή στη λειτουργία ενός εκφωνήματος» (28: 2, πρβλ. Γούτσος 28). Οπωσδήποτε, στην εμφάνιση δομικών σχημάτων βασική είναι η συμβολή των γραμματικών συνάψεων της λέξης και, επομένως, μια πιο συστηματική διερεύνηση των συμπληρωμάτων των υπό εξέταση ρημάτων αποτελεί αναγκαία προέκταση της παρούσας έρευνας. Για παράδειγμα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι στο συχνότερο δομικό σχήμα του θυμάμαι το ρήμα δεν συνδέεται συνήθως συντακτικά με την υπόλοιπη πρόταση, κάτι που πιθανώς υποδεικνύει τη σταδιακή του γραμματικοποίηση, δηλαδή τη μετατροπή του από πλήρες ρήμα σε απλό δείκτη αποδεικτικότητας ή εμπλοκής, όπως έχει διαπιστωθεί και στο Tao (23) για το remember στα Αγγλικά. Μια παρόμοια διαδικασία παρατηρείται και στο κυρίαρχο δομικό σχήμα του ξεχνάω, το οποίο τείνει να αποτελέσει μια στερεότυπη φράση με κύρια λειτουργία την έκφραση της πράξης ομιλίας της υπενθύμισης ή επισήμανσης, ενώ το κύριο σημασιολογικό περιεχόμενο της πρότασης μεταφέρεται από την ειδική πρόταση που ακολουθεί. Εξίσου σημαντικά ενδέχεται να είναι τα πορίσματα από την εξέταση της γραμματικής κατηγορίας του ποιού ενεργείας, που δεν αναλύθηκε στην παρούσα μελέτη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η σύγκριση των ευρημάτων στα Ελληνικά με τις παρατηρήσεις της βιβλιογραφίας για τα αντίστοιχα ρήματα στα Αγγλικά (βλ. λ.χ. Jørgensen 199, Biber et al. 1999, Tao 21, 23, Goddard 27). Για παράδειγμα, στις μελέτες της Αγγλικής διαπιστώνεται η μεγαλύτερη συχνότητα του remember σε σχέση με το forget, η τάση του δεύτερου να συνάπτεται με αρνητικά στοιχεία και η τάση και των δύο να απαντούν στο πρώτο πρόσωπο. Οι διαπιστώσεις αυτές συμφωνούν με τα ευρήματα για την Ελληνική της παρούσας έρευνας και υποδεικνύουν ίσως ότι οι προτιμήσεις αυτές των ρημάτων οφείλονται στις εγγενείς σημασιολογικές ιδιότητες των συγκεκριμένων λημμάτων. Το γεγονός ότι και τα δύο αποτελούν ρήματα γνώσης και εκφράζουν, όπως έχει παρατηρηθεί από τον Jørgensen (199), ενεργό επίγνωση (θυμάμαι) ή νοητική αδράνεια (ξεχνάω), μπορεί να ερμηνεύσει τη διαφορετική τους συμπεριφορά και τα διαγλωσσικά παράλληλα. Ταυτόχρονα, η λεπτομερέστερη έρευνα μπορεί να αναδείξει τις διαφορές των δύο γλωσσών στο εύρος των δομικών σχημάτων και των πραγματολογικών λειτουργιών των στοιχείων, αλλά και στη σύνδεσή τους με παραμέτρους της ευγένειας ή πολιτισμικές νόρμες. Χαρακτηριστικές είναι, για παράδειγμα, οι πολιτισμικές και ιστορικοκοινωνικές συνδηλώσεις της φράσης δεν ξεχνώ. Στους περιορισμούς της έρευνας συγκαταλέγεται επίσης η μελέτη του συνόλου του ΣΕΚ, καθώς μια διαφοροποίηση των δεδομένων ανά κειμενικό είδος μπορεί να διευκρινίσει τη σχέση των ρηματικών τύπων με ορισμένα επικοινωνιακά περιβάλλοντα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις τάσεις που διαμορφώνονται στα Ελληνικά θα είχε η μελέτη των προφορικών δεδομένων του ΣΕΚ. Τέλος, η στατιστική επεξεργασία των ευρημάτων είναι σημαντική για την αξιολόγησή τους, αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι παραμένουν ισχυρές αμφιβολίες για το κατά πόσο τα γλωσσικά φαινόμενα των σωμάτων κειμένων μπορούν να αντιμετωπίζονται ως στατιστικά αναλύσιμοι πληθυσμοί (βλ. Sinclair 28). Τα πορίσματα της μελέτης υποδεικνύουν ότι στη βάση της γραμματικής συμπεριφοράς των γλωσσικών στοιχείων βρίσκονται συγκεκριμένα δομικά σχήματα που υπαγορεύονται από ποικίλες κειμενικές λειτουργίες. Με αυτή την έννοια, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για ένα ενιαίο και [ 771 ]

12 [ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΤΣΟΣ ] αδιαφοροποίητο γλωσσικό σύστημα, που περιλαμβάνει γλωσσικά στοιχεία με δεδομένη εκ των προτέρων συμπεριφορά, ούτε όμως μπορούμε να δεχτούμε ότι το νόημα προκύπτει εξαρχής κάθε φορά στο συγκεκριμένο περικείμενο, χωρίς καμιά σύνδεση με προϋπάρχουσες κανονικότητες. Η εικόνα που προκύπτει από τη μελέτη των σωμάτων κειμένων γεφυρώνει τις δύο αυτές αντίθετες τοποθετήσεις, τονίζοντας μια πραγματολογική θεώρηση του συστήματος (βλ. Goutsos 21b). Όπως διαπιστώθηκε στην παρούσα μελέτη, συγκεκριμένοι τύποι του ρήματος συνδέονται τυπικά με πράξεις λόγου και σχέσεις των συμμετεχόντων, υπογραμμίζοντας έτσι την απευθυντικότητα και τη διαπροσωπικότητα που διαποτίζει τη γλώσσα (Voloshinov 1973: 85, 86). Ταυτόχρονα, οι τυπικές αυτές διασυνδέσεις εγγράφονται στο σύστημα της γλώσσας και παρέχουν ενδείξεις που βοηθούν τους ομιλητές και τους ακροατές στη διαδικασία δημιουργίας του νοήματος. Βιβλιογραφία Adolphs, Svenja. 28. Corpus and Context. Investigating Pragmatic Functions in Spoken Discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. Biber, Douglas, Johansson, Stig, Leech, Geoffrey, Conrad, Susan and Finegan, Edward Longman Grammar of Spoken and Written English. Harlow, Essex: Pearson Education. Collavin, Elena Speech acts. In Foundations of Pragmatics, edited by Wolfram Bublitz and Neal R. Norrick, Berlin: de Gruyter. Goddard, Cliff. 27. A lexicographic portrait of forgetting. In The Language of Memory in a Crosslinguistic Perspective, edited by Mengistu Amberber, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. Γούτσος, Διονύσης. 23. «Σώμα Ελληνικών Κειμένων: Σχεδιασμός και υλοποίηση». Πρακτικά του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου Ελληνικής Γλωσσολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Σεπτεμβρίου 23. Δημοσίευση σε CD- ROM. Γούτσος, Διονύσης. 26. «Ανάπτυξη λεξιλογίου. Από το βασικό στο προχωρημένο επίπεδο». Στο Γούτσος, Διονύσης, Σηφιανού, Μαρία και Αλεξάνδρα Γεωργακοπούλου Η ελληνική ως ξένη γλώσσα: Από τις λέξεις στα κείμενα, 13-92, Αθήνα: Πατάκης. Γούτσος, Διονύσης. 28. «Επικοινωνία και γλώσσα: Η πραγματολογική οπτική». Στο Συζητήσεις για τον Λόγο στο Αιγινήτειο, επιμέλεια Κώστας Πόταγας και Ιωάννης Ευδοκιμίδης, Αθήνα: Συνάψεις. Goutsos, Dionysis. 21a. The Corpus of Greek Texts: A reference corpus for Modern Greek. Corpora 5 (1): Goutsos, Dionysis. 21b. Analysing speech acts with the Corpus of Greek Texts: Implications for a theory of language. In Proceedings of the Corpus Linguistics Conference, CL 29 University of Liverpool, 2-23 July 29. Accessed at: Γούτσος, Διονύσης και Φραγκάκη, Γεωργία. Υπό δημοσίευση. «Λεξικά και σώματα κειμένων». Στο Εισαγωγή στη λεξικογραφία, επιμέλεια Γεώργιος Ξυδόπουλος, Άγης Οικονομίδης και Γεώργιος Τράπαλης. Αθήνα: Πατάκης. Halliday, M. A. K Quantitative studies and probabilities in grammar. In Data, Description, Discourse: Papers on the English Language in Honour of John McH. Sinclair, edited by Michael Hoey, London: HarperCollins. Halliday, M. A. K. and James, Zoe A quantitative study of polarity and primary tense in the English finite clause. In Techniques of Description: Spoken and Written Discourse, edited by John Sinclair, Michael Hoey and Gwynneth Fox, London: Routledge. Jørgensen, Erik Remember and forget with gerund and infinitive as objects. English Studies 71 (2): Κλαίρης, Χρήστος και Μπαμπινιώτης, Γεώργιος. 25. Γραμματική της Νέας Ελληνικής. Δομολειτουργική- Επικοινωνιακή. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Liddicoat, Anthony J. 27. An Introduction to Conversation Analysis. London: Continuum. Sinclair, John. 28. Borrowed ideas. In Language, People, Numbers. Corpus Linguistics and Society, edited by Andrea Gerbig and Oliver Mason, Amsterdam: Rodopi. Tao, Hongyin. 21. Discovering the usual with corpora: The case of remember. In Corpus Linguistics in North America: Selections from the 1999 Symposium, edited by Rita Simpson and John Swales, Ann Arbor: University of Michigan Press. Tao, Hongyin. 23. A usage-based approach to argument structure. Remember and Forget in spoken English. International Journal of Corpus Linguistics 8 (1): Voloshinov, V. N. (1973 [1929]). Marxism and the Philosophy of Language. Cambridge, MA: Harvard University Press. [Ελλ. μτφρ. Βασίλης Αλεξίου, Βαλεντίν Ν. Βολόσινοφ Μαρξισμός και φιλοσοφία της γλώσσας. Αθήνα: Παπαζήσης]. [ 772 ]