ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΟΚΕΤΟ Ή ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ

Transcript

1 ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΟΚΕΤΟ Ή ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ ΤΟΜΗ Το γάλα µου µωράκι µου βάλσαµο να σου γίνει και όταν µεγάλος θα γενείς δύναµη να σου δίνει. <<Γεννηµένο µέσα σε έναν κόσµο γεµάτο µικρόβια και λοιµώξεις, η κυριότερη άµυνα ενός νεογέννητου απέναντι σεόλα αυτά, προέρχεται από το πρωτόγαλα ή πύαρ, την ουσία που παράγεται τις πρώτες ηµέρες µετά τη γάννα και η οποία προσφέρει την πρώτη ανοσοποιητική προστασία στο µωρό >>. ( Unicef 1992). O θηλασµός προσφέρει πολύπλευρα πλεονεκτήµατα και στα µωρά αλλά και στις µητέρες. Τα αναντικατάστατα οφέλη του µητρικού γάλακτος στην υγεία, είναι καλά τεκµηριωµένα αφού η προστασία από ασθένειες που προσφέρει ο θηλασµός δεν µπορούν να αντικατασταθούν µε κανέναν άλλο τρόπο. έκα βήµατα για επιτυχή µητρικό θηλασµό 1. Να υπάρχει γραπτή πολιτική και η πολιτική αυτή να ακολουθείται απ' όλους τους φορείς του Μαιευτηρίου που ασχολούνται µε τη φροντίδα του νεογέννητου. 2. Οι φορείς να εκπαιδεύονται ώστε να γίνουν ικανοί να εφαρµόσουν την πολιτική αυτή 3. Να ενηµερώνονται όλες οι µητέρες για τα πλεονεκτήµατα του µητρικού θηλασµού. 4. Ο θηλασµός να αρχίζει το πρώτο ηµίωρο µετά τον τοκετό µε την βοήθεια εκπαιδευµένου προσωπικού. 5. Οι µητέρες να εκπαιδεύονται στην τέχνη του θηλασµού. Σε περίπτωση πρόωρου τοκετού και αναγκαστικού αποχωρισµού από το παιδί τους, οι µητέρες να εκπαιδεύονται στην διατήρηση της γαλουχίας. 6. Στο νεογέννητο να δίνεται µόνο µητρικό γάλα, ούτε υγρά, ούτε συµπλήρωµα ξένου γάλακτος, εκτός εάν υπάρχει ειδικός ιατρικός λόγος. 7. Να εφαρµόζεται το σύστηµα rooming-in, που σηµαίνει το νεογέννητο δίπλα στη µητέρα του 24 ώρες το 24ωρο. 8. Ο θηλασµός να είναι ελεύθερος και απεριόριστος.

2 9. Να µην δίνονται πιπίλες στα παιδιά που θηλάζουν. 10. Να ιδρυθούν οµάδες υποστήριξης του µητρικού θηλασµού και µετά την έξοδο του νεογέννητου από το Μαιευτήριο, στις οποίες να µετέχουν και µητέρες. Πως να εγκαταστήσετε το γάλα σας Η ανάγκη του µωρού για γάλα και η ικανότητα της µητέρας του να το παράγει στη σωστή ποσότητα είναι ένα από τα πιο τέλεια παραδείγµατα του νόµου της ζήτησης και της προσφοράς στη φύση. Η εγκατάσταση και διατήρηση µιας πλούσιας παραγωγής γάλακτος είναι εύκολη όταν αντιληφθείτε το πώς λειτουργεί αυτή και ποιοι είναι οι παράγοντες που χαλούν την ισορροπία που υπάρχει µεταξύ της ποσότητας γάλακτος που χρειάζεται ένα µωρό και αυτής που παράγει η µητέρα. Όσο περισσότερο θηλάζει ένα µωρό, τόσο πιο πολύ γάλα θα υπάρχει. Αυτό είναι και το κλειδί µιας πλούσιας παραγωγής γάλακτος και ενός ικανοποιηµένου µωρού. Οι συχνοί και αποτελεσµατικοί θηλασµοί στέλνουν µήνυµα στο σώµα της µητέρας να παράγει την ποσότητα γάλακτος που χρειάζεται το µωρό. Ο θηλασµός όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και συχνά µετά τη γέννα είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες που δίνουν ένα καλό ξεκίνηµα στην εγκατάσταση του γάλακτος. Τα νεογέννητα µωρά συνήθως θηλάζουν κάθε δύο ώρες, ή 8-12 φορές το 24ωρο. Αυτοί οι συχνοί θηλασµοί προσφέρουν στο µωρό, εκτός από τροφή, µια θαυµάσια πηγή στοργής, καθώς επίσης εξασφαλίζουν τη γρήγορη εγκατάσταση µιας πλούσιας παραγωγής γάλακτος στη µητέρα. Από την αρχή αφήστε το µωρό σας να θηλάσει όση ώρα θέλει. Ένα µωρό χρειάζεται να θηλάσει αρκετή ώρα για να πάρει το τελικό γάλα, το γάλα δηλαδή που κατεβαίνει στο τέλος ενός γεύµατος και το οποίο είναι πλούσιο σε θερµίδες και λιπαρά. Τις πρώτες εβδοµάδες θηλάστε και από τα δύο στήθη σε κάθε γεύµα. Στο διάστηµα που η παραγωγή εγκαθίσταται θηλάστε το µωρό στο πρώτο στήθος µέχρι να δείξει ικανοποιηµένο και µετά προσφέρετε του το δεύτερο στήθος. Στο επόµενο γεύµα αντιστρέψτε τη σειρά προσφέροντας το τελευταίο στήθος πρώτο. Σωστή τοποθέτηση του µωρού στο στήθος. Κρατήστε το µωρό σας σε µια αναπαυτική θέση στο ύψος της θηλής, µε ολόκληρο το σώµα του γυρισµένο προς τα εσάς. Σιγουρευτείτε ότι δεν χρειάζεται να στρίψει το κεφάλι του ή να τεντωθεί για να κρατηθεί στο στήθος. Περιµένετε να ανοίξει διάπλατα το στόµα του και µετά τραβήξτε το κοντά στο στήθος σας, µε τη θηλή σας βαθιά µέσα στο στόµα του. Θηλάστε όσο συχνά σας δείχνει το µωρό ότι θέλει.

3 Υπάρχουν και διαστήµατα που ένα µωρό θηλάζει πολύ συχνά καθώς περνάει περιόδους ραγδαίας ανάπτυξης. Πώς θα ξέρετε ότι το µωρό σας παίρνει αρκετό γάλα και χορταίνει? Αν το µωρό σας έχει πέντε µε έξι βρεγµένες πάνες και δύο µε πέντε λερωµένες πάνες την ηµέρα, τότε µπορείτε να είστε σίγουρη ότι τρέφεται καλά. Θηλασµός µετά από καισαρική τοµή Είτε η γυναίκα γεννήσει φυσιολογικά είτε µε καισαρική τοµή ο θηλασµός θα είναι πιο εύκολος αν αφιερώσει χρόνο για να ενηµερωθεί και να προετοιµαστεί πριν τη γέννηση του µωρού. Και στις δύο περιπτώσεις ακολουθούνται οι ίδιες αρχές για µια καλή αρχή του θηλασµού. Υπάρχουν όµως και κάποια ειδικά θέµατα που αφορούν τη µητέρα που γεννά µε καισαρική τοµή. Όταν επιλέγετε µαιευτήριο λάβετε υπόψη σας την πολιτική που ακολουθεί σχετικά µε το θηλασµό. Η πολιτική του µαιευτηρίου έχει µεγαλύτερη επίδραση στη σχέση της θηλάζουσας µητέρας και του µωρού. Η πρώτη εβδοµάδα µετά τη γέννα µπορεί να είναι µια πολύ ευαίσθητη περίοδος και στο διάστηµα αυτό το περιβάλλον θα πρέπει να ενθαρρύνει το θηλασµό. Αξίζει τον κόπο να ψάξει κανείς για να βρει ένα µαιευτήριο µε πολιτική που ενθαρρύνει το θηλασµό και δεν δίνει αµέσως στα µωρά. Ρωτήστε το γιατρό σας πόση ώρα επιτρέπεται να µείνει η µητέρα µαζί µε το µωρό της. Ο χρόνος που µια µητέρα µπορεί να έχει το µωρό της δίπλα της διαφέρει από µαιευτήριο σε µαιευτήριο. Το να έχει η µητέρα δίπλα της όλο το 24ωρο το µωρό της εξασφαλίζει την άµεση ανταπόκριση της µητέρας στην ανάγκη του µωρού της να θηλάσει, όποτε αυτό είναι έτοιµο. Αυτό είναι καλό, όχι µόνο για το µωρό που ωφελείται από το πολύτιµο πρωτόγαλα, αλλά και για τη µητέρα, αφού ο θηλασµός χωρίς περιορισµούς τις πρώτες µέρες φαίνεται ότι την προστατεύει από το πέτρωµα του στήθους. Για τη µητέρα που γέννησε µε καισαρική τοµή, το να έχει το µωρό µαζί της όλο το 24ωρο έχει πολλά πλεονεκτήµατα. Όταν η µητέρα και το µωρό είναι µαζί, η µητέρα µπορεί να εκµεταλλευτεί τα διαστήµατα που το µωρό είναι ξύπνιο για να το θηλάσει. Αν το µωρό κοιµάται πολύ, καλό θα ήταν η µητέρα να του δίνει ερεθίσµατα και να το προτρέπει να θηλάζει τουλάχιστον κάθε δύο µε τρεις ώρες. Όταν η µητέρα έχει το µωρό κοντά της είναι σίγουρη ότι δεν του δίνουν µπιµπερό στο τµήµα νεογνών, γεγονός που θα δυσκόλευε τις προσπάθειες της να του κινήσει το ενδιαφέρον για το θηλασµό. Αποφεύγετε τις τεχνητές θηλές γιατί µπορούν να προκαλέσουν σύγχυση θηλών. Το γάλα τρέχει εύκολα από τη θηλή του µπιµπερό, είτε το µωρό ρουφάει, είτε όχι. Αντίθετα για να βγει το γάλα από το στήθος απαιτείται πιο ενεργή συµµετοχή του µωρού. Η εναλλαγή µπιµπερό και στήθους µπορεί να µπερδέψει ένα µωρό που µόλις έχει αρχίσει να µαθαίνει πως να θηλάζει. Το µωρό µπορεί να αρχίσει να προτιµά το µπιµπερό και να µη θηλάζει αποτελεσµατικά ή να αρνείται εντελώς το στήθος. Επίσης και οι πιπίλες µπορούν να προκαλέσουν σύγχυση στο µωρό και να επηρεάσουν το θηλασµό. Η µητέρα που έχει το µωρό κοντά της έχει µεγαλύτερο έλεγχο στο τι του δίνουν. Όµως ακόµα και αν δεν έχει τη δυνατότητα να έχει το µωρό µαζί της όλο το 24ωρο, η µητέρα µπορεί να αποφύγει τις τεχνητές θηλές κανονίζοντας από πριν µε το γιατρό της να αφήσει γραπτές οδηγίες, ώστε αυτές να µη δοθούν στο µωρό της. Το είδος του αναισθητικού που χρησιµοποιείται κατά τη διάρκεια της καισαρικής µπορεί να επηρεάσει άµεσα τη δυνατότητα της µητέρας να αρχίσει το θηλασµό. Εκτός από την περίπτωση που η καισαρική γίνει λόγω επείγοντος περιστατικού, όπου κάθε δευτερόλεπτο παίζει σηµαντικό ρόλο, κατά κανόνα η µητέρα µπορεί να επιλέξει γενική ή

4 επισκληρίδια αναισθησία. Αν γίνει επισκληρίδιος αναισθησία η µητέρα θα είναι ξύπνια κατά τη γέννηση του µωρού της και έτσι θα το θηλάσει γρηγορότερα. Το να θηλάσει όσο γίνεται πιο σύντοµα µετά τον τοκετό προσφέρει και στη µητέρα που γέννησε µε καισαρική τα συνήθη πλεονεκτήµατα : δηµιουργεί έντονο συναισθηµατικό δεσµό ανάµεσα στη µητέρα και στο µωρό, προκαλεί έκκριση ορµονών που επαναφέρουν πιο γρήγορα τη µήτρα στην αρχική της µορφή και δίνει το ερέθισµα στο στήθος να παράγει γάλα συντοµότερα. Ο θηλασµός αµέσως µετά τη γέννα δίνει µια εξαιρετική ευκαιρία στη µητέρα να απολαύσει τον πρώτο θηλασµό του µωρού της άνετα και χωρίς πόνους πριν σταµατήσει η δράση του τοπικού αναισθητικού. Επειδή το αντανακλαστικό του θηλασµού στο µωρό είναι πιο δυνατό την πρώτη ώρα µετά την γέννα, ο θηλασµός σε αυτό το διάστηµα εκµεταλλεύεται τη φυσική τάση του µωρού ώστε να ξεκινήσει µε επιτυχία. Επιπλέον το µωρό ωφελείται παίρνοντας το πρωτόγαλα, που παρέχει πολύτιµη προστασία από τις ασθένειες. Αν χρησιµοποιήθηκε γενική αναισθησία, µπορεί να χρειασθεί να περάσουν µερικές ώρες µέχρι η µητέρα να συνέλθει αρκετά ώστε να µπορέσει να κρατήσει και να θηλάσει το µωρό της, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να εµποδίσει µητέρα και µωρό να αναπληρώσουν το χαµένο χρόνο. Σε κάποιες περιπτώσεις µπορεί να χρειασθεί να χωριστεί το µωρό από τη µητέρα λόγω προβληµάτων υγείας. Καλό θα ήταν η µητέρα να αρχίσει να βγάζει το γάλα µε το χέρι ή µε το θήλαστρο, όσο το δυνατόν πιο σύντοµα µετά τη γέννα και να συνεχίσει να το κάνει κάθε δύο ώρες. Με αυτόν τον τρόπο θα δώσει το ερέθισµα στο στήθος να παράγει γάλα, θα εµποδίσει το πέτρωµα του και θα µπορέσει να συγκεντρώσει το πολύτιµο πρωτόγαλα, που µπορεί να δοθεί στο µωρό όταν θα είναι έτοιµο να δεχθεί κάποια τροφή. Πολλές µητέρες που γεννούν µε καισαρική ανησυχούν µήπως τα φάρµακα που θα χρειαστεί να πάρουν επηρεάσουν το µωρό. Συνήθως τα παυσίπονα δεν αποτελούν πρόβληµα, το ίδιο ισχύει και για τα αντιβιοτικά. Στην αρχή µπορεί να είναι δύσκολο να βρεθεί µια άνετη θέση για να θηλάζει χωρίς να πονά η τοµή της. Οι πιο άνετες θέσεις για τη γυναίκα µε καισαρική είναι η αντικριστή θέση θηλασµού και µητέρα και µωρό ξαπλωµένοι στο πλάι. Στην αντικριστή θέση η µητέρα είναι καθιστή µε το µωρό ακουµπισµένο πάνω σε ένα µαξιλάρι, και τη µητέρα να το κρατάει στο πλάι,κάτω από το µπράτσο της. Τα πόδια του µωρού είναι λυγισµένα προς τα πάνω και τα δάχτυλα των ποδιών του ξεπροβάλλουν πίσω από τον ώµο της µητέρας. Πολλές µητέρες βρίσκουν ότι η πιο άνετη στάση τις πρώτες µέρες είναι το να θηλάζουν ξαπλωµένες στο πλάι. Αυτός είναι και ένας καλός τρόπος για να θηλάζετε και να ξεκουράζεστε ταυτόχρονα. Αν η µητέρα λυγίσει το πάνω της πόδι και τοποθετήσει ένα µαξιλάρι κάτω από το γόνατο, θα µπορέσει να στηρίξει και να χαλαρώσει την πίεση που ασκείται στους µύες της κοιλιάς. Το µωρό θα πρέπει να τοποθετηθεί στο πλάι, αντικριστά στο σώµα της µητέρας ( στήθος µε στήθος) έτσι ώστε να µη χρειάζεται να στρίψει το κεφάλι του για να θηλάσει. Ανεξάρτητα από τη θέση θηλασµού, το µωρό θα πρέπει πάντα να κοιτάζει κατευθείαν στο στήθος της µητέρας και να µη χρειάζεται να γυρίσει το κεφάλι του για να θηλάσει. Τα πόδια του θα πρέπει να είναι τραβηγµένα κοντά στο σώµα της µητέρας και το κεφάλι του να ακουµπά πάνω στο κρεβάτι ή πάνω στο µπράτσο της, σε όποια θέση η µητέρα αισθάνεται πιο άνετα. Ο τρόπος που το µωρό πιάνει τη θηλή επηρεάζει το πόσο άνετος είναι ο θηλασµός, ειδικά τις πρώτες µέρες. Αν το µωρό θηλάζει πιάνοντας µόνο την άκρη της θηλής, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι θηλές θα ερεθιστούν και θα πονέσουν. Με το να σιγουρευτείτε ότι το µωρό ανοίγει καλά το στόµα του και πιάνει όλη τη θηλαία άλω, θα αποφύγετε τις ερεθισµένες θηλές και το µωρό θα διεγείρει καλύτερα την παραγωγή του γάλακτος, παίρνοντας περισσότερη τροφή µε τις προσπάθειες του. Επίσης αν η µητέρα στηρίζει το στήθος της µε τον αντίχειρα από πάνω και τα τέσσερα δάχτυλα από κάτω, θα διευκολύνει το µωρό να πιάσει τη θηλή και να παραµείνει σε αυτή, όταν βρίσκεται στο στάδιο που ακόµα µαθαίνει να θηλάζει. Ο θηλασµός µετά από καισαρική µπορεί να γίνει για τη µητέρα και το µωρό ένας πολύ

5 ευχάριστος τρόπος για να µάθουν καλύτερα ο ένας τον άλλο. Μπορεί ακόµα να βοηθήσει τη µητέρα να ξεπεράσει το αίσθηµα απογοήτευσης, που πιθανόν νοιώθει επειδή η γέννα δεν πήγε όπως την είχε σχεδιάσει. Ο θηλασµός δίνει στη µητέρα την ικανοποίηση ότι προσφέρει στο µωρό της το καλύτερο, κάτι που κανείς άλλος δεν µπορεί να του προσφέρει, παρά το γεγονός ότι η ίδια αναρρώνει από µια σοβαρή χειρουργική επέµβαση. Με το υψηλό ποσοστό καισαρικών που υπάρχει σήµερα καλό είναι να γνωρίζουν όλες οι γυναίκες κάποια πράγµατα σχετικά µε την καισαρική και το θηλασµό πριν φθάσει η ώρα της γέννας. Κάθε νέα µητέρα πρέπει να µάθει όσο µπορεί περισσότερα για το θηλασµό πριν τη γέννηση του µωρού της και να ψάξει όσο χρειάζεται µέχρι να βρει το κατάλληλο µαιευτήριο και το γιατρό που θα τη στηρίξει στην απόφαση της να θηλάσει. Ειδικά για τη µητέρα που γεννά µε καισαρική, αυτός ο χρόνος που έχει αφιερώσει, συχνά αποδεικνύεται µια άριστη επένδυση. Παναγιωτοπούλου Πέγκυ Μαία Βιβλιογραφία: 1) Συµβουλές για µητρικό θηλασµό, ρ. Θ. Ζάχου & ρ.ι. Σοφατζής 2) Establishing Your Milk Supply, La Leche League International 3) Breastfeeding After a Cesarean Birth by Nancy Mohrbaher and Julie Stock, La Leche League International