Συμπόσιο. Αιγαίο Νερό Βιώσιμη Ανάπτυξη (υπό την αιγίδα του Υπουργείου του Αιγαίου) Πάρος 6 7 Ιουλίου 2001 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Transcript

1 Συμπόσιο Αιγαίο Νερό Βιώσιμη Ανάπτυξη (υπό την αιγίδα του Υπουργείου του Αιγαίου) Πάρος 6 7 Ιουλίου 2001 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Συμπόσιο Αιγαίο Νερό Βιώσιμη Ανάπτυξη διεξήχθη με απόλυτη επιτυχία στην Παροικιά της Πάρου στις 6 και 7 Ιουλίου Περί τους 250 συνέδρους παρακολούθησαν το πρόγραμμα των ομιλιών αλλά και των συζητήσεων στρογγυλού τραπεζιού με θέματα την Οδηγία της Ε.Ε. και την εφαρμογή της στο Νησιώτικο χώρο στον ρόλο των ΔΕΥΑ στην Διαχείριση των Υδατικών Πόρων, και το Υδατικό Πρόβλημα της Πάρου. Στα πλαίσια της αρχικής τοποθέτησής του ο Καθηγητής Γ. Τσακίρης ανακοίνωσε την πρόθεση της ερευνητικής του ομάδας να δημιουργήσει μια ιστοσελίδα (site) στο Internet για την παρακολούθηση όλων των θεμάτων νερού που ενδιαφέρουν τη χώρα μας και όχι μόνο. Επίσης πρότεινε τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου Ξηρασίας για τον Ελληνικό χώρο και με έμφαση στο Αιγαίο. Στην προσπάθεια αυτή που γίνεται με πρωτοβουλία του Εργαστηρίου Εγγειοβελτιωτικών Έργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων του Ε.Μ.Π. συμμετέχουν πολλοί άλλοι φορείς. Ο Δήμαρχος Πάρου κ. Κ. Αργουζής παρουσίασε τις τάσεις έλλειψης νερού στην Πάρο, νησί που προηγούμενα χρόνια δεν είχε προβλήματα ως προς τη διαθεσιμότητα του νερού. Επίσης τόνισε ότι το καλοκαίρι αυτό είναι κρίσιμο για την Πάρο. Ο Γεν. Διευθυντής της ΔΕΥΑΠ κ. Ν. Παπαευσταθίου παρουσίασε την προσπάθεια οργάνωσης της ΔΕΥΑΠ που με συστηματικό τρόπο αντιμετωπίζει τα προβλήματα που είναι πολλά και δύσκολα. Ο κ. Παπαευσταθίου υποστήριξε ότι η ΔΕΥΑΠ καταρτίζει ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης και διαχείρισης των υδατικών πόρων του νησιού που βασίζεται σε σειρά μελετών που έχουν εκπονηθεί ή ολοκληρώνονται σύντομα. Χαιρετισμούς απεύθυναν και οι εκπρόσωποι υπουργών και Γεν. Γραμματέων υπουργείων, ενώ διαβάσθηκε ο χαιρετισμός του Υπουργού Αιγαίου κ. Σηφουνάκη υπό την αιγίδα του οποίου τέθηκε το Συμπόσιο. Την έναρξη των εργασιών κήρυξε ο Έπαρχος του νησιού.

2 Τα κύρια σημεία των εισηγήσεων του Συμποσίου έχουν ως εξής : Στην πρώτη 1 η Συνεδρία του Συμποσίου παρουσιάσθηκαν η Κεντρική ομιλία του Καθηγητή του Ε.Μ.Π. κ. Γ. Τσακίρη με θέμα Στρατηγική Διαχείριση Υδατικών Πόρων για την Ειρήνη την Ανάπτυξη και το Περιβάλλον και επτά άλλες εισηγήσεις με αντικείμενα το υπόγειο δυναμικό, την αφαλάτωση, την επεξεργασία αστικών αποβλήτων και την επαναχρησιμοποίησή τους για άρδευση, και τέλος σύγχρονες μεθόδους ελέγχου διαρροών στα δίκτυα. Ο Καθηγητής κος Τσακίρης έθεσε το πρόβλημα της έλλειψης νερού στα νησιά του Αιγαίου. Υποστήριξε ότι το έλλειμμα νερού θα διευρυνθεί στο μέλλον λόγω κυρίως της αύξησης της ζήτησης αλλά και της μειωμένης προσφοράς υδατικών πόρων. Η ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών πόρων ή καλύτερα η ολοκληρωμένη διαχείριση της λεκάνης απορροής πρέπει να στηρίζεται εκτός από την τεχνοκρατική διάσταση και στην διοικητική αλλά και στην διαδικασία εφαρμογής της. Ως προς την αντιμετώπιση της έλλειψης νερού πρότεινε ιεραρχικά πρώτα να υπάρξει διαχείριση της ζήτησης και σε δεύτερο επίπεδο αύξηση των τοπικών υδατικών με μη συμβατικές μεθόδους όπως επεξεργασία υφάλμυρων νερών, επαναχρησιμοποίηση του νερού, διπλά δίκτυα παροχής νερού και κατασκευή διαφραγμάτων για την προστασία παράκτιων υπογείων υδροφορέων από τον κίνδυνο υφαλμύρωσης. Ο Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ κος Α. Μαντόγλου αναφέρθηκε στα προβλήματα υφαλμύρωσης των υπόγειων υδροφορέων από αντλήσεις πέραν του δυναμικού του υδροφορέα. Επίσης έθεσε παράδειγμα βελτιστοποίησης των αντλήσεων σε νησιωτικές περιοχές με βάση τα αποτελέσματα από ένα μοντέλο προσομοίωσης του σχετικού φαινομένου που αναπτύχθηκε στο ΕΜΠ. Η Λέκτορας του ΕΜΠ κα Κ. Νάνου παρουσίασε μια σειρά από περιπτώσεις που αναπτύσσεται το φαινόμενο της υφαλμύρωσης, εξήγησε τους βασικούς μηχανισμούς του φαινομένου και επικέντρωσε το ενδιαφέρον της σε αναλυτικές λύσεις που μπορούν εύκολα και γρήγορα να δίδουν τις βασικές πληροφορίες που αφορούν το φαινόμενο της υφαλμύρωσης με ικανοποιητική ακρίβεια. Ο Καθηγητής του Α.Π.Θ. κος Β. Αντωνόπουλος έκανε μια γενική επισκόπηση των πηγών ρύπανσης των υπογείων νερών (κυρίως προβλήματα νιτρικών) και των επιφανειακών (οξύτητα, βαριά μέταλλα). Οι πηγές αυτές είναι αστικής, βιομηχανικής και γεωργικής προέλευσης. Επισήμανε την ανάγκη της παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών των υδροφορέων. Η κα Ε. Τζεν του ΚΑΠΕ έκανε μια ολοκληρωμένη παρουσίαση των υφισταμένων μεθόδων αφαλάτωσης και έθεσε ενδιαφέροντα στοιχεία αρχικής λειτουργίας και κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας. Ο κ. Ν. Τσιούρτης από το Υπ. Γεωργίας της Κύπρου παρουσίασε τα βασικά στοιχεία του σχεδίου διαχείρισης των υδατικών πόρων στην Κύπρο και επεσήμανε την ιδιαίτερα αρνητική επίδραση που είχε η μείωση των βροχοπτώσεων κατά την τελευταία δεκαετία στις επιφανειακές απορροές που μειώθηκαν κατά 40% περίπου. Επίσης έδωσε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις 2 μονάδες αφαλάτωσης που λειτουργούν στην Κύπρο με δυναμικότητα 90000m 3 /ημέρα και συνολικό κόστος παραγωγής περίπου 380 δρχ/m 3.

3 Ο Δρ Γ. Παρισσόπουλος του ΕΘΙΑΓΕ παρουσίασε τη μέθοδο επεξεργασίας αστικών αποβλήτων με δεξαμενές σταθεροποίησης κατάλληλης λόγω απλότητας λειτουργίας και οικονομικότητας για μικρούς Δήμους. Επίσης αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματα και τη σημασία της επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων υγρών αστικών αποβλήτων. Τέλος ο Λέκτορας του ΕΜΠ κος Σπ. Γιακουμάκης παρουσίασε σύγχρονες μεθόδους εντοπισμού των διαρροών στα δίκτυα ύδρευσης που εφαρμόζονται κυρίως στη Μ. Βρετανία και επεσήμανε τη σημασία που έχει ο περιορισμός των απωλειών των δικτύων στην ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων. Στην απογευματινή συνεδρία παρουσιάστηκαν η εισήγηση από τον κ. Βελονάκη, Ιατρό Μικροβιολόγο με αντικείμενο την μικροβιολογική ποιότητα του πόσιμου νερού για τη Δημόσια Υγεία στην οποία αναλύθηκαν οι δείκτες, η συχνότητα προσδιορισμού τους που απαιτούνται για την προστασία της Δημόσιας Υγείας. Ο κ. Δ. Καλύβας, Επίκουρος Καθηγητής Δ.Π.Θ περιέγραψε στην εισήγησή του την χρήση των γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών στη διαχείριση των Υδατικών Πόρων. Οι κ.κ. Γεωργάνης και Μητρογιάννης εκπρόσωποι της ΜΕΑΣ Αρχίλοχου παρουσίασαν εισηγήσεις για τις σκέψεις και τις προτάσεις του συλλόγου ΜΕΑΣ για την αποφυγή της ρύπανσης των υπογείων νερών στην οποία τονίστηκαν τα προβλήματα στο αντλούμενο νερό της Πάρου από τις χωματερές που λειτουργούν χωρίς προστασία στο νησί και την ελεύθερη διάθεση των λυμάτων των οικισμών. Τέλος, ο κ. Κατρής της Ανώνυμης Τεχνικής Εταιρείας ΤΟΜΗ αναφέρθηκε στις αρχές συνεργασίας των ιδιωτικών και δημόσιων φορέων για την εκπόνηση συστημάτων διαχείρισης υδατικών πόρων στο νησιώτικο χώρο. Στο στρογγυλό τραπέζι με θέμα την Οδηγία για την Πολιτική στα Νερά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την εφαρμογή της στον Νησιωτικό χώρο μίλησαν πολλοί σύνεδροι. Αρχική εισήγηση στο θέμα έκανε ο κ. Κ. Γιωτάκης εκ μέρους της Ένωσης των ΔΕΥΑ και άλλες μικρές εισηγήσεις έγιναν από τον κ. Κ. Παπαμητρόπουλο (ΥΠΕΧΩΔΕ), κ. Π. Περγαλιώτη (Υπουργείο Γεωργίας), κ. Γ. Παρισσόπουλο (ΕΘΙΑΓΕ), κ. Σαμπατακάκη (ΙΓΜΕ), κ. Τσακίρη (ΕΕΔΥΠ) και άλλους. Η Συζήτηση κατέληξε στα εξής βασικά συμπεράσματα : 1. Η οδηγία εκφράζει την Πολιτική της Ε.Ε. για την διατήρηση της ποιότητας και ποσότητας νερού. Επομένως έμμεσα ασχολείται με τη Διαχείριση των Υδατικών Πόρων. 2. Η χώρα έχει ανάγκη για προγράμματα Στρατηγικής Διαχείρισης για τον ορθολογικό προσδιορισμό των απαιτούμενων έργων και μέτρων ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα της ανάπτυξης. 3. Η χώρα πρέπει να οργανωθεί άμεσα καλύπτοντας τις ιδιαιτερότητες του Ελληνικού χώρου. Χρειάζεται ένα Εθνικό Συμβούλιο Νερού, ένα Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Έρευνας για το Νερό (στο οποίο ενδεχόμενα να ενταχθούν υπάρχοντα ινστιτούτα) και Ενιαίο ( Αποκεντρωμένος ) Φορέας Διαχείρισης.

4 4. Ο νέος νόμος για την Διαχείριση των Υδατικών Πόρων ( για την εξειδίκευση της Οδηγίας της ΕΕ ) πρέπει να ξεκινήσει από μηδενική βάση και όχι ως διόρθωση του 1739 / Τα νησιά του Αιγαίου πρέπει να αντιμετωπίζονται στη Διαχείριση ως ενιαίες χωριστές ενότητες. Η έννοια του Υδατικού Διαμερίσματος δεν έχει νόημα στις νησιωτικές περιοχές. 6. Οι ΔΕΥΑ της χώρας πρέπει να ενταχθούν οργανικά στον φορέα διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας και ιδιαίτερα στη νησιωτική Ελλάδα. 7. Ο ενιαίος φορέας πρέπει να έχει ανεξαρτησία από τα Υπουργεία ώστε ουσιαστικά να συμβάλλει στην Ολοκληρωμένη Διαχείριση. 8. Στην νέα Οργανωτική προσπάθεια πρέπει να αξιοποιηθεί όλο κατά το δυνατόν το υπάρχον στελεχιακό δυναμικό των Υπουργείων των Ινστιτούτων και Πανεπιστημίου της χώρας χωρίς αποκλεισμούς και σκοπιμότητες. Κατά τη δεύτερη ημέρα του Συμποσίου παρουσιάσθηκαν εργασίες με ποιο εφαρμοσμένο αντικείμενο με πορίσματα από μελέτες που έγιναν στον νησιωτικό χώρο του Αιγαίου αλλά παρουσιάσθηκαν και εμπειρίες και προτάσεις από τις επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης. Από την ΕΥΔΑΠ ο Διευθύνων Σύμβουλος κ. Ξένος τόνισε ότι η ΕΥΔΑΠ επεξεργάζεται λύσεις συνεργασίας με τα νησιά των Κυκλάδων και τις αντίστοιχες υπηρεσίες. Ήδη έχουν ολοκληρωθεί οι εγκαταστάσεις του Λαυρίου για καλύτερη εξυπηρέτηση των υδροφόρων πλοίων. Ο κ. Χ. Τσόγκας, Πρόεδρος και Γεν. Διευθυντής της ΕΥΑΘ τόνισε κατηγορηματικά ότι η διαχείριση της κατανάλωσης αποτελεί μονόδρομο για την αειφόρο ανάπτυξη. Εξέφρασε επίσης την άποψη ότι οι επιχειρήσεις ύδρευσης-αποχέτευσης πρέπει να απαλλαγούν από έξωθεν επεμβάσεις ώστε να επιτελέσουν με τον καλύτερο τρόπο το έργο τους. Η κ. Βαρδάκου μίλησε για τις δυνατότητες που παρέχει το ταμείο συνοχής της κοινότητας για τις ΔΕΥΑ ενώ ο κ. Σαφαρίκας μίλησε για την τιμολογιακή πολιτική των ΔΕΥΑ. Ο κ. Μπέλτσιος παρουσίασε τις εμπειρίες του από το εργαστήριο ελέγχου ποιότητας της Λάρισας ενώ τις εμπειρίες από τη λειτουργία της εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων της Καρδίτσας παρουσίασε ο κ. Κ. Παπαθανασίου. Οι κ.κ. Ματαράγκας, Χαρμανίδης και Σαμπατακάκης από το ΙΓΜΕ παρουσίασαν τις εργασίες η γεωλογική εξέλιξη του Αιγαίου, το Ελλειματικό ισοζύγιο στα νησιά των Κυκλάδων και Υπόγεια νερά το παρόν και το μέλλον για τα νησιά του Αιγαίου, αντίστοιχα.

5 Ο κ. Μπεζές υποστήριξε την άποψη της γεωλογικής συγγένειας Πάρου με Νάξου (Υπόστρωμα Γνεύσιοι Επίστρωμα Ασβεστόλιθοι). Επίσης τόνισε την ανάγκη ύπαρξης βροχομετρικού σταθμού σε μεγαλύτερα υψόμετρα ώστε η βροχόπτωση που χρησιμοποιείται στα μοντέλα βροχής-απορροής να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα. Ο κ. Μαρκαντωνάτος μίλησε για την ανάγκη εξορθολογισμού λειτουργίας των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης. Η κα Παππά μίλησε για τις παραμέτρους ποιότητας του πόσιμου νερού της Οδηγίας 80/778. Τόνισε επίσης την ανάγκη για τακτικούς ελέγχους στο πόσιμο νερό και μη υπέρβαση των ορίων, ιδιαίτερα σε βλαβερές παραμέτρους. Τέλος ο κ. Τσιφτσής από το Υπουργείο του Αιγαίου πρότεινε τρόπους συντονισμού για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της έλλειψης νερού στα νησιά του Αιγαίου. Στο τέλος της δεύτερης ημέρας των εργασιών του Συμποσίου διεξήχθη συζήτηση στρογγυλού τραπεζιού με θέμα το υδατικό πρόβλημα της Πάρου που διηύθυναν οι κ.κ. Παπαευσταθίου και Τσακίρης. Ο κ. Τσακίρης παρουσίασε τις εναλλακτικές λύσεις για την επίλυση του προβλήματος της Πάρου. Σύμφωνα με την μεθοδολογία που πρότεινε ιεραρχικά προηγείται η διαχείριση της ζήτησης με μέτρα και έργα που θα περιορίσουν τις απώλειες στα δίκτυα και θα βελτιώσουν τη λειτουργία των αντλιοστασίων. Σημαντικό ρόλο σ αυτή την προσπάθεια θα παίξει ο έλεγχος της πίεσης τόσο στο δίκτυο όσο και στις τελικές υδροληψίες. Η προσπάθεια αυτή ξεκινά άμεσα. Ως προς τις δυνατότητες μεγαλύτερης προσφοράς πόρων διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν περιθώρια ανόρυξης κάποιων γεωτρήσεων (αφού οι γεωλογικές συνθήκες στο νησί είναι γενικά θετικές) που θα προκύψουν από συστηματική προσπάθεια που θα αξιοποιήσει υπάρχουσες μελέτες αλλά και κατευθύνσεις ειδικών. Σημαντικό θέμα ως προς την προσφορά υδατικών πόρων είναι και η αξιοποίηση του υφάλμυρου νερού της Νάουσας. Η δυνατότητα αξιοποίησης του ή της βελτίωσής των χαρακτηριστικών του, θα προκύψει με λεπτομερειακή μελέτη τριών εναλλακτικών λύσεων: α) διερεύνηση κατασκευής υπόγειου διαφράγματος β) κατασκευή διπλού δικτύου στη Νάουσα γ) εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης.