Zeusl'assembleurdenuéesluiditcesmotsenréponse: τὴνδ ἀπαμειβόμενοςπροσέφηνεφεληγερέταζεύς "Quelleparoleafranchil'enclosdetesdents,ômafille?!

Transcript

1 Odyssée, V SortiedulitdeTithonlevénérable,l'Aurore Ἠὼςδ ἐκλεχέωνπαρ ἀγαυοτ θωνοο seleva,pourporterlalumièreauxdieuxetauxhommes. ὤρνυθ,ἵν ἀ θανάτοισιφόωςφέροι ἠδὲ βροτοσιν Lesimmortelssiégeaientenassemblée,etaucentre, οἱδὲθεοὶθ-κόνδεκαθίζανον,ἐνδ ἄρατοσι Zeusgrondanttrèshaut,dontlaforceétaitlaplusgrande. Ζεὺςὑψιβρεμέτης,ο7τεκράτοςἐστὶμέγιστον. 5 Athénaleurdonnasouvenancedespeinesd'Ulysse, τοσιδ Ἀθηναίηλέγεκήδεαπόλλ Ὀδυσ<ος peinesnombreuses,songeantauhérosquirestaitchezlanymphe: μνησαμένη μέλεγά ροἱ ἐὼνἐνδώμασινύμφης "Zeusnotrepèreetvousautres,dieuxquiêtesetfûtes, «Ζεπάτερἠδ ἄλλοιμάκαρεςθεοὶ αἰὲνἐόντες, qu'ilnesoitplusvolontiersbienveillantetaffable,lemaître μήτιςἔτιπρόφρωνἀγανὸςκαὶἤπιοςἔστω porte-sceptre,etqu'ils'ôteducœurlespenséesconvenables, σκηπτοχοςβασιλεύς,μηδὲφρεσὶναἴσιμαεἰδώς, 10 maisqu'ilsoittoujoursméchant!qu'ilenfasse,descrimes, ἀλλ αἰεὶχαλεπόςτ εἴηκαὶαἴσυλαῥέζοι, puisquepersonnen'aplussouvenancedudivinulysse, ὡςοὔτιςμέμνηται Ὀδυσσ<οςθείοιο chezsessujetsd'autrefoisqu'ilaimaitpourtantcommeunpère. λ -ν,οiσινἄνασσε,πατὴρδ ὣςἤπιοςlεν. Ilestcouchédansuneîleenproieàd'atrocessouffrances, ἀλλ ὁμὲνἐννήσῳκεταικρατέρ ἄλγεαπάσχων, danslademeuredecalypso,nymphequi,parlaforce, νύμφηςἐνμεγάροισικαλυψος,ἥμινἀνάγκῃ 15 leretient!ilnepeutrentrerdanssaterrenatale. ἴσχει ὁδ οὐδύναταιἣνπατρίδαγαανἱκέσθαι Cariln'aninavireàramesnicompagnonsd'armes, οὐγά ροἱπάραν<εςἐπήρετμοικαὶ ἑταροι, quipourraientl'emmenersurledosdel'ondemarine. οἵκένμινπέμποιενἐπ εὐρέαν-ταθαλάσσης. Or,voiciqu'ilsbrûlentd'occiresonfilsadorable, νναuπαδ ἀγαπητὸνἀποκτεναιμεμά σιν quiveutrentrer,aprèsêtrepartienquêtersursonpère οἴκαδεν σόμενο ν ὁδ ἔβημετὰπατρὸςἀκουὴν 20 dansladivinepylosetlabellelacédémone." ἐςπύλονἠγαθέηνἠδ ἐςλακεδαίμοναδαν.» 1

2 Zeusl'assembleurdenuéesluiditcesmotsenréponse: τὴνδ ἀπαμειβόμενοςπροσέφηνεφεληγερέταζεύς "Quelleparoleafranchil'enclosdetesdents,ômafille?! «τέκνονἐμόν,ποόνσεἔποςφύγενἕρκοςὀδόντων. N'as-tupastoi-mêmeconçucetteidéeparlaquelle, οὐγὰρδὴτοτονμὲνἐβούλευσαςνόοναὐτή, àsonretour,ulysseleurinfligeraitsavengeance? ὡςlτοικείνουςὀδυσεὺςἀποτείσεται ἐλθών; 25 FaispartiravecartTélémaque,tusaiscommentfaire, Τηλέμαχονδὲσὺπέμψονἐπισταμένως,δύνασαιγάρ, pourqu'ilrentresainetsaufdanssaterrenatale, ὥςκεμάλ ἀσκηθὴςἣνπατρίδαγαανἵκηται, etquelesprétendants,surleurbarque,rentrentbredouilles." μνηστ<ρεςδ ἐννηῒπαλιμπετὲςἀ πονέωνται.» Ilsetut,etditàsonfilsHermèscesparoles: Lῥα,καὶ Ἑρμεί ν,υἱὸνφίλον,ἀντίονηὔδ "Commesouvent,Hermès,tutransmettrasmonmessage. «Ἑρμεί σὺγὰραuτετάτ ἄλλάπερἄγγελόςἐσσι 30 Disàlanymphebien-boucléemonplanvéridique, νύμφῃ ἐϋπλοκάμῳεἰπεννημερτέαβουλήν, leretourd'ulyssecœur-endurant:qu'ils'enaille, νόστονὀδυσσ<οςταλασίφρονος,ὥςκενέηται, sansl'escortedesdieux,sansl'aidedeshommesquimeurent, οὔτεθε-νπομπaοὔτεθνητ-νἀνθρώπων surunesquifassemblédecordages,souffrantmillepeines, ἀλλ ὅγ ἐπὶσχεδίηςπολυδέσμουπήματαπάσχων etlevingtièmejour,qu'ilatteigneschérielaféconde, ἤματιεἰκοστcσχερίηνἐρίβωλονἵκοιτο, 35 l'îledesphéaciens,quisontproches-dieuxdenaissance. Φαιήκωνἐςγααν,οἳ ἀγχίθεοιγεγά σιν Ilsl'honorerontcommeundieudansleurcœur,dansleurâme, οἵκένμινπερὶκ<ριθεὸ νὣςτ μήσουσι, etleramènerontsurleurbarqueaupaysdesespères, πέμψουσινδ ἐννηῒφίληνἐςπατρίδαγααν, enluidonnantquantitédedrapés,etd'oretdebronze, χαλκόντεχρ σόντεἅλι ςἐσθ<τάτεδόντες, commejamaisulyssen'eneûtrapportédetroade, πόλλ,ὅσ ἂνοὐδέποτετροίηςἐξήρατ Ὀδυσσεύς, 40 s'ilétaitrentrésauf,engardantsapartdupillage. εἴπερἀπήμωνlλθε,λαχὼνἀπὸληΐδοςαmσαν. Carsondestinàluiestdevoirlessiensetd'atteindre ὣςγά ροἱμορ ἐστὶφίλουςτ ἰδέεινκαὶ ἱκέσθαι 2

3 sasolidemaisonetlesolnataldesespères." οmκονἐςὑψόροφονκαὶ ἑὴνἐςπατρίδαγααν.» Loind'enfreindresonordre,leMessagerArgiphonte ὣςἔφατ,οὐδ ἀπίθησεδιάκτοροςἀργεϊφόντης. aussitôtnouasursespiedssessandalessplendides, αὐτίκ ἔπειθ ὑπὸποσσὶνἐδήσατοκ λὰπέδ λα, 45 immortelles,d'or,quilesoulevaientsurlesvagues ἀμβρόσιαχρ σεια,τάμινφέρονἠμὲνἐφ ὑγρὴν etsurlaterreinfinie,l'emportant souslesouffledesbrises. ἠδ ἐπ ἀπείροναγαανἅμαπνοιaσ ἀνέμοιο. Ilsaisitsonrameauquiséduitlaprunelledeshommes εἵλετοδὲ ῥάβδον,τaτ ἀνδρ-νὄμματαθέλγει, quandilleveut,ouréveilleaucontrairelesgensquisommeillent. qνἐθέλει,τοὺςδ αuτεκαὶ ὑπνώονταςἐγείρει Lebrandissant,ils'envola,lefortArgiphonte. τὴνμετὰχερσὶνἔχωνπέτετοκρατὺςἀργεϊφόντης. 50 SurplombantlaPiérie,ilplongeadel'étherdanslesondes, Π ερίηνδ ἐπιβ ςἐξαἰθέροςἔμπεσεπόντῳ etbonditsurlavague,semblableaudouxvolatile, σεύατ ἔπειτ ἐπὶκμαλάρῳὄρν θιἐοικώς, qui,plongeantdanslescreuxaffreuxdelamerinféconde, ὅςτεκατὰ δεινοὺςκόλπουςἁλὸςἀτρυγέτοιο prendunpoissonenmouillantdesaumuresesailescompactes. ἰχθςἀγρώσσωνπυκινὰπτερὰδεύεται ἅλμῃ Semblableàlui,Hermèsavançaitsurlesvaguesnombreuses. τcἴκελοςπολέεσσινὀχήσατοκ μασινἑρμ<ς. 55 Quandcependantilparvintàl'île,cetteîlelointaine, ἀλλ ὅτεδὴτὴνν<σονἀφ κετοτηλόθ ἐοσαν, sortantduflotviolet,ilpritpiedsurleseuildelaterre, ἔνθ ἐκπόντουβ ςἰοειδέοςἤπειρόνδε s'avança,parvintàlagrotteprofonde,oùlanymphe ἤϊεν,ὄφραμέγασπέος κετο,τcἔνινύμφη bien-boucléevivait.illarencontradanslagrotte. ναενἐϋπλόκαμος τὴνδ ἔνδοθιτέτμενἐοσαν. Ungrandfeu,dansl'âtre,brûlait:lethuyaetlecèdre πρμὲνἐπ ἐσχαρόφινμέγακαίετο,τηλόσεδ ὀδμὴ 60 secrépandaient,enbrûlant,desfuméesodoriférantes κέδρουτ εὐκεάτοιοθύουτ ἀνὰν<σονὀδώδει dansl'îlot.ladéessechantaitd'unevoixmagnifique, δαιομένων ἡδ ἔνδονἀοιδιάουσ ὀπὶκ λa faisantalleretvenirsanavetted'orsurlatrame. ἱστὸνἐποιχομένηχρ σείῃκερκίδ ὕφαινεν. 3

4 Unbosquetflorissantpoussaitautourdelagrotte: ληδὲσπέοςἀμφὶπεφ κειτηλεθόωσα, aulnes,peupliersnoirsetcyprèsàl'odeurbienfaisante. κλήθρητ αἴγειρόςτεκαὶ εὐώδηςκυπάρισσος. 65 Dansleursbranchesnichaientlesoiseauxtire-d'aile, ἔνθαδέτ ὄρν θεςτανυσίπτεροι εὐνάζοντο, éperviers,chouettes,corneillestire-la-langue, σκ-πέςτ ρηκέςτετανύγλωσσοίτεκορ-ναι descorneillesdemer,occupéesdetâchesmarines! εἰνάλιαι,τaσίντεθαλάσσιαἔργαμέμηλεν. Làsedéployaitautourdelagrotteprofonde ἡδ αὐτοτετάνυστοπερὶσπείουςγλαφυροο unejeunevigneensesgrappesresplendissantes. ἡμερὶςἡβώωσα,τεθήλειδὲσταφυλaσι. 70 Quatrefontainesdéversaientleurondelimpide, κρ<ναιδ ἑξείηςπίσυρεςῥέονὕ δατιλευκc, l'uneàcôtédel'autre,chacunecoulantd'unesource. πλησίαι ἀλλήλωντετραμμέναι ἄλλυδιςἄλλη. Ilyavaitdemollesprairiesdepersil,deviolette ἀμφὶδὲλειμ-νεςμαλακοὶἴου ἠδὲσελ νου alentour.mêmeundieuimmortel,visitantcesparages, θήλεον.ἔνθάκ ἔπειτακαὶ ἀ θάνατόςπερἐπελθὼν auraitlecœurenjoieets'émerveilleraitduspectacle! θηήσαιτοἰδὼνκαὶτερφθείηφρεσὶν{σιν. 75 LeMessagerArgiphontes'émerveillait,immobile. ἔνθαστ ςθηετοδιάκτοροςἀργεϊφόντης. Quandcependantileutadmiréensoncœurtouteschoses, αὐτὰρἐπεὶδὴπάνταἑcθηήσατοθ μc, ilgagnaaussitôtlagrotteprofonde.etsaface αὐτίκ ἄρ εἰςεὐρὺσπέοςἤλυθεν.οὐδέμινἄντην nerestapasignoréedecalypsoladivine. ἠγνοίησενἰδοσακαλυψώ,δαθε ων Ilsnesontpasdesinconnuslesunspourlesautres, οὐγάρτ ἀγν-τεςθεοὶ ἀλλήλοισιπέλονται 80 lesimmortels,mêmehabitantsdedemeureslointaines... ἀ θάνατοι,οὐδ εἴτιςἀπόπροθιδώματαναίει. HermèsneputtrouverdanslagrotteUlysseaucœurbrave. οὐδ ἄρ Ὀδυσσ<α μεγαλήτοραἔνδονἔτετμεν, Ilpleurait,assisàl'endroithabitueldelagrève, ἀλλ ὅγ ἐπ ἀκτ<ςκλαεκαθήμενος,ἔνθαπάροςπερ, arrachantàsoncœurdessanglots,desdouleursetdeslarmes, δάκρυσικαὶστοναχaσικαὶ ἄλγεσιθ μὸνἐρέχθων 4

5 et,toutenpleurant,scrutaitlamerinféconde. [πόντονἐπ ἀτρύγετονδερκέσκετοδάκρυαλείβων]. 85 AHermès,Calypsodemanda,ladéessedivine, Ἑρμεί νδ ἐρέεινεκαλυψώ,δαθε ων, l'ayantd'abordfaitasseoirsuruntrônebrillant,magnifique: ἐνθρόνῳ δρ σ σαφαεινcσ γαλόεντι "Pourquoivenir,Hermèsrameau-d'or,chezmoi,surcesrives, «τίπτεμοι,ἑρμεί χρ σόρραπι,εἰλήλουθας, ôrespectableami?d'habitude,tutefaisaisrare... αἰδοόςτεφίλοςτε;πάροςγεμὲνοὔτιθαμίζεις. Distespensées.Jelesaccomplirai,moncœurmel'ordonne, αὔδα ὅτιφρονέεις τελέσαιδέμεθ μὸςἄνωγεν, 90 sijelespuisaccomplir,sidéjàelless'accomplirent. εἰδύναμαιτελέσαιγεκαὶ εἰτετελεσμένονἐστίν. Viens,suis-moi.Jetedonneraicequ'ondoitàtouthôte. [ἀλλ ἕπεοπροτέρω,ἵνατοιπὰρξείνιαθείω.]» Ladéessesetut,puiselleapportaunetable Ὣςἄραφωνήσ σαθε παρέθηκε τράπεζαν qu'ellecouvritd'ambroisie,puisbrassalenectar,liqueurrouge. ἀμβροσίηςπλήσ σα,κέρασσεδὲνέκταρἐρυθρόν Alorsilbutetmangea,leMessagerArgiphonte. αὐτὰρὁπνεκαὶ LσθεδιάκτοροςἈργεϊφόντης. 95 Quandcependantileutprissoncontentdenourriture, αὐτὰρἐπεὶδείπνησεκαὶ ἤραρεθ μὸνἐδωδa, àsontourilluiadressacesmots,enréponse: καὶτότεδήμινἔπεσσινἀμειβόμενοςπροσέειπεν "Tum'interroges,déesse,moi,undieudepassage? «εἰρωτ ςμ ἐλθόνταθε θεόν αὐτὰρἐγώτοι Jeparleraiavecsincérité,puisquetoi,tul'ordonnes. νημερτέ ωςτὸνμθονἐνισπήσω κέλεαιγάρ. ContremongréleCronidem'envoietetrouversurcesrives. Ζεὺςἐμέγ ἠνώγειδερ ἐλθέμενοὐκἐθέλοντα 100 Quifranchiraitvolontiersdesivastespassessalines, τίςδ ἂνἑκὼντοσσόνδεδιαδράμοι ἁλμυρὸνὕ δωρ infinies?etpasunecitédemortelsquidispensent ἄσπετον;οὐδέτιςἄγχι βροτ-νπόλις,οἵτεθεοσιν dessacrificesauxdieuxetdeshécatombesprécieuses. ἱ εράτε ῥέζουσικαὶ ἐξαίτουςἑκατόμβ ς. Maisenfreindrel'idéedeZeus,ledieuporte-égide, ἀλλὰμάλ οὔπωςἔστι ιὸςνόοναἰγιόχοιο oularendrevaine,aucundieun'enalapuissance. οὔτεπαρεξελθενἄλλονθεὸνοὔθ ἁλι-σαι. 5

6 105 Ilteditdelâchercethomme,lepluspitoyable φησίτοι ἄνδραπαρεναι ὀϊζ ρώτατονἄλλων, detousceuxquiluttèrentneufansautourdesmurailles τ-νἀνδρ-ν,οἳἄστυπέριπριάμοιομάχοντο depriam,pour,l'andixième,prendrelaville, εἰνάετες,δεκάτῳδὲπόλινπέρσαντεςἔβησαν etrepartir:maispendantleurretour,ilsontfaitunefaute οἴκαδ ἀτὰ ρἐννόστῳ Ἀθηναίηνἀλίτοντο, enversathénaquileurfitventmauvais,grossesvagues. ἥσφινἐπ-ρσ ἄνεμόντεκακὸνκαὶκ ματαμακρά. 110 Tousseshommesmoururent,toussesvaillantscamarades, ἔνθ ἄλλοιμὲνπάντεςἀπέφθιθενἐσθλοὶ ἑταροι, Lui,leventetlavaguel'ontrapprochédecesrives. τὸνδ ἄραδερ ἄνεμόςτεφέρωνκαὶκμαπέλασσε. Zeustedemandeaujourd'huidelerenvoyerauplusvite. τὸνννσ ἠνώγεινἀποπεμπέμενὅττιτάχιστα Carsonlotn'estpasdemouriréloignédesesproches: οὐγά ροἱτaδ αmσαφίλωνἀπονόσφινὀλέσθαι, sondestinàluiestdevoirlessiensetd'atteindre ἀλλ ἔτιοἱμορ ἐστὶφίλουςτ ἰδέεινκαὶ ἱκέσθαι 115 sasolidemaisonetlesolnataldesespères." οmκονἐςὑψόροφονκαὶ ἑὴνἐςπατρίδαγααν.» Ilsetut.Calypsopritpeur,ladivinedéesse, ὣςφάτο,ῥ γησενδὲκαλυψώ,δαθε ων, ets'adressantàlui,donnaleurenvolauxparoles: καίμινφωνήσ σ ἔπεαπτερόεντα προσηύδ "Dieux,vousêtesodieux,etenvieuxbienplusquequiconque, «σχέτλιοί ἐστε,θεοί,ζηλήμονεςἔξοχονἄλλων, vousquiniezauxdéessesledroitdes'uniràdeshommes οἵτεθεασ ἀγάασθεπαρ ἀνδράσινεὐνάζεσθαι 120 ouvertement,lorsquel'uneafaitunedoucerencontre. ἀμφαδίην,ἤντίςτεφίλονποιήσετ ἀκοίτην. LorsqueOrionfutchoisiparAurore,laféedoigts-de-rose, ὣςμὲνὅτ Ὠρ ων ἕλετο ῥοδοδάκτυλοςἠώς, vousl'avezjalousée,ôdieuxdevietropfacile, τόφραοἱ ἠγ ασθεθεοὶῥεαζώοντες, jusqu'àcequ'enortygie,artémistrône-d'or,fillesainte, ἕ ωςμινἐνὀρτυγίῃχρ σόθρονοςἄρτεμιςἁγνὴ vîntletrouverpourl'occireaumoyendesesflèchessuaves. οiσ ἀγανοσιβέλεσσινἐποιχομένηκατέπεφνεν. 125 Lorsqu'àIasion,Déméter,ladéesseboucles-splendides, ὣςδ ὁπότ ασίωνιἐϋπλόκαμος ημήτηρ, 6

7 cédantàsondésir,s'unitparamourettendresse ˆθ μcεἴξ σα,μίγηφιλότητικαὶ εὐνa danslajachèretroisfoisretournée,ilfutpromptàl'apprendre, νειc ἔνιτριπόλῳ οὐδὲ δὴνlενἄπυστος Zeus,ill'occit,lefrappantdelafoudreresplendissante. Ζεύς,ὅςμινκατέπεφνεβαλὼνἀργ<τικεραυνc. Dieux!Ainsi,vousmejalousezlaprésenced'unhomme ὣςδ αuννμοι ἄγασθε,θεοί,βροτὸνἄνδραπαρεναι. 130 quej'aisauvéalorsqu'ilétaitaccrochéàsaquille, τὸνμὲνἐγὼνἐσάωσαπερὶτρόπιοςβεβα-τα seul,lorsquel'eutfrappédelafoudreresplendissante οmον,ἐπείοἱν<αθοὴνἀργ<τικεραυνc Zeus,quibrisasonnavireaumilieudel'ondevineuse. Ζεὺςἐλάσ ςἐκέασσεμέσῳἐνὶοἴνοπιπόντῳ. Cefutalorsquetoussesvaillantscompagnonsdisparurent; ἔνθ ἄλλοιμὲνπάντεςἀπέφθιθενἐσθλοὶ ἑταροι, lui,leventetleflotleportèrentici,surmonîle. τὸνδ ἄραδερ ἄνεμόςτεφέρωνκαὶκμαπέλασσε. 135 Jeluidonnaiamour,nourriture,etluifislapromesse τὸνμὲνἐγὼφίλεόντεκαὶ ἔτρεφονἠδὲἔφασκον delerendreimmortel,ignorantdelamortetdel'âge. θήσεινἀ θάνατονκαὶ ἀγήραονἤματαπάντα. Pasmoyend'esquiverlapenséedeZeusporte-égide, ἀλλ ἐπεὶ οὔπωςἔστι ιὸςνόοναἰγιόχοιο pourunautredieu,pasmoyendelarendreinutile: οὔτεπαρεξελθενἄλλονθεὸνοὔθ ἁλι-σαι, qu'ils'enaille,sizeusledemande,sizeuslecommande, ἐρρέτω,εἴμινκενοςἐποτρ νεικαὶ ἀνώγει, 140 surlamerinféconde,jen'iraipasleconduire. πόντονἐπ ἀτρύγετον.πέμψωδέμινοὔπῃ ἐγώγε Jen'aipasdenaviresàramesnicompagnonsd'armes, οὐγάρμοιπάραν<εςἐπήρετμοικαὶ ἑταροι, quipourraientl'emmenersurledosimmensedel'onde. οἵκένμινπέμποιενἐπ εὐρέαν-ταθαλάσσης. Jeneluicacherairien,luidiraideboncœurmesconsignes, αὐτά ροἱπρόφρωνὑποθήσομαι οὐδ ἐπικεύσω, pourqu'ilrentresaufsurlesolnataldesespères." ὥςκεμάλ ἀσκηθὴςἣνπατρίδαγαανἵκηται.» 145 Illuirépondit,leMessagerArgiphonte: τὴνδ αuτεπροσέειπεδιάκτοροςἀργεϊφόντης "Renvoie-ledèsaujourd'hui,oucrainslarancœurduCronide, «οὕτωννἀπόπεμπε, ιὸςδ ἐποπίζεομ<νιν, 7

8 quipourraitbien,parcourroux,unjour,t'infligerquelquepeine". μήπώςτοιμετόπισθεκοτεσσάμενοςχαλεπήνῃ.» Acesmots,ilrepartit,levaillantArgiphonte. ὣςἄραφωνήσ ςἀπέβηκρατὺςἀργεϊφόντης Elles'enfutversUlysseaugrandcœur,lanymphe,l'auguste, ἡδ ἐπ Ὀδυσσ<α μεγαλήτοραπότνιανύμφη 150 lorsqu'elleeutentendulemessagedezeuslecronide, ἤϊ,ἐπεὶδὴζηνὸςἐπέκλυενἀγγελι ων. letrouvantassissurlarive;jamaissesprunelles τὸνδ ἄρ ἐπ ἀκτ<ςε7ρεκαθήμενον οὐδέποτ ὄσσε neséchaientleurspleurs;sadoucevie,nostalgique, δακρυόφιντέρσοντο,κατείβετοδὲγλυκὺςαἰὼν fuyait,voulantleretour.iln'avaitplusdegoûtpourlanymphe. νόστονὀδ ρομένῳ,ἐπεὶ οὐκέτιἥνδανενύμφη. Ets'ilnourrissaitdeplaisirsesnuits,parcontrainte, ἀλλ Lτοινύκταςμὲνἰαύεσκενκαὶ ἀνάγκῃ 155 -ellevoulait,luinevoulaitpas-danslagrotteprofonde, ἐνσπέεσιγλαφυροσιπαρ οὐκἐθέλωνἐθελούσῃ ilpassaitsesjournéesassissurlesrocsdurivage, ἤματαδ ἂμπέτρῃσικαὶ ἠϊόνεσσικαθίζων arrachantàsoncœurdessanglots,desdouleursetdeslarmes, [δάκρυσικαὶστοναχaσικαὶ ἄλγεσιθ μὸνἐρέχθων] et,enpleurant,scrutaitl'horizondelamerinféconde. πόντονἐπ ἀτρύγετονδερκέσκετοδάκρυαλείβων. S'approchantdelui,elledit,ladéessedivine: ἀγχοδ ἱσταμένηπροσεφώνεεδαθε ων 160 "Infortuné,neconsumeplustaviedansleslarmes «κάμμορε,μήμοι ἔτ ἐνθάδ ὀδ ρεο,μηδέτοι αἰὼν surcerivage:jeterenvoiedeboncœurtoutdesuite! φθι νέτω ἤδηγάρσεμάλαπρόφρασσ ἀποπέμψω. Tailledestroncs,bienlongs,àl'aidedubronze,etassemble, ἀλλ ἄγεδούραταμακρὰταμὼνἁρμόζεοχαλκc avecsonpontfixébienhaut,unesquifassezlarge, εὐρεανσχεδίην ἀτὰρἴκριαπ<ξαι ἐπ αὐτ<ς quiteporterasurlamerauxondesbrumeuses. ὑψο,ὥςσεφέρῃσινἐπ ἠεροειδέαπόντον. 165 Moi,jetedonneraidublé,del'eau,duvinrouge, αὐτὰρἐγὼστονκαὶ ὕδωρκαὶοmνονἐρυθρὸν enquantitésuffisante,pourquelafaminet'ignore, ἐνθήσωμενοεικέ,ἅκέντοιλ μὸνἐρ κοι, etdeshabitsàvêtir;jeferaisoufflerunebrise εἵματάτ ἀμφιέσω πέμψωδέτοι οuρονὄπισθεν, 8

9 pourqueturentressaufsurlesolnataldetespères, ὥςκεμάλ ἀσκηθὴςσὴνπατρίδαγαανἵκηαι, silesdieuxleveulent,ceshabitantsdel'olympe, αἴκεθεοίγ ἐθέλωσι,τοὶ οὐρανὸνεὐρὺνἔχουσιν, 170 quisontplusfortsquemoipourconcevoiretparfaire." οἵμευφέρτεροί εἰσινο<σαίτεκρ<ναίτε.» Ellesetut.Ilpritpeur,Ulysseauxmillesouffrances, ὣςφάτο,ῥ γησενδὲπολύτλ ςδοςὀδυσσεύς, ets'adressantàelle,donnaleurenvolauxparoles: καίμινφωνήσ ςἔπεαπτερόεντα προσηύδ "Tumédites,déesse,autrechose!maispasmonvoyage, «ἄλλότιδὴσύ,θε,τόδεμήδεαι οὐδέτιπομπήν, situveuxquejepousseunesquifsurlegouffredel'onde, ἥμεκέλε αισχεδίῃπεράανμέγαλατμαθαλάσσης, 175 gouffreimmenseetterrible:pasmêmelesstablesnavires δεινόντ ἀργαλέοντε τὸδ οὐδ ἐπὶν<εςἐσαι nelepeuventfranchirensefiantdansleventducronide. ὠκύποροιπερόωσιν,ἀγαλλόμεναι ιὸςοὔρῳ. Contretavolontéjenepuism'embarquersurdespoutres, οὐδ ἂνἐγώγ ἀέκητισέθενσχεδίηςἐπιβαίην, situnedaignesprêtercegrandserment,madéesse, εἰμήμοιτλαίηςγε,θεά,μέγανὅρκονὀμόσσαι quetunetramerascontremoiaucuneautresouffrance." μήτίμοι αὐτcπ<μακακὸνβουλευσέμενἄλλο.» 180 Ilsetut.Calypsosourit,ladéessedivine! ὣςφάτο,μείδησενδὲκαλυψώ,δαθε ων, et,leflattantdelamain,l'appela,luiditcesparoles: χειρίτέμινκατέρεξενἔποςτ ἔφατ ἔκτ ὀνόμαζεν "Quelbrigandtufais,peuéprisdemotsinutiles, «Lδὴ ἀλιτρόςγ ἐσσὶκαὶ οὐκἀποφώλιαεἰδώς, àvoircommenttum'astournéàl'instanttesparoles! οiονδὴτὸνμθονἐπεφράσθηςἀγορεσαι. MesoienttémoinslaTerreetenhautleCiellarge-voûte, ἴστωνντόδεγαακαὶ οὐρανὸςεὐρὺςὕπερθε 185 ainsiquel'eaufluentedustyx,carc'estleplusgrave, καὶτὸκατειβόμενονστυγὸςὕ δωρ,ὅςτεμέγιστος leplusterriblesermentchezlesdieuxdeviebienheureuse, ὅρκοςδεινότατόςτεπέλειμακάρεσσιθεοσι, quejenetrameraicontretoiaucuneautresouffrance! μήτίτοι αὐτcπ<μακακὸνβουλευσέμενἄλλο. Jeneconçoisentoutcaspourtoininetrameriend'autre ἀλλὰτὰμὲννοέωκαὶφράσσομαι,ἅσσ ἂνἐμοίπερ 9

10 quecequejeferaispourmoi,pousséeparl'urgence. αὐτaμηδοίμην,ὅτεμεχρειὼτόσον κοι 190 Monespritestrespectueux,jen'aipasenmoi-même, καὶγὰρἐμοὶνόοςἐστὶνἐναίσιμος,οὐδέμοι αὐτa dansmapoitrine,uncœurdefer,maisuncœurpitoyable." θ μὸςἐνὶστήθεσσισιδήρεος,ἀλλ ἐλεήμων.» Ellesetutetl'emmena,ladivinedéesse, ὣςἄραφωνήσ σ ἡγήσατοδαθε ων rapidement:ulyssemarchaitsursestracesdivines. καρπαλίμως ὁδ ἔπειταμετ ἴχνιαβανεθεοο. L'hommeetladivinitéatteignirentlagrotteprofonde. Iξονδὲσπεοςγλαφυρὸνθεὸςἠδὲκαὶ ἀ νήρ 195 SurletrônequittéparHermès,àsontourilpritplace, καίῥ ὁμὲνἔνθακαθέζετ ἐπὶθρόνου,ἔνθενἀνέστη etlanympheluiservittouslesmetsnécessaires Ἑρμεί ς,νύμφηδ ἐτίθειπάραπšσανἐδωδήν, àmangeretàboireselonl'habitudedeshommes. ἔσθεινκαὶπ νειν,οiαβροτοὶ ἄνδρεςἔδουσιν Elles'assitdevantsonUlyssedivin,justeenface. αὐτὴδ ἀντίονiζενὀδυσσ<οςθείοιο, Ambroisieetnectarluifurentservisparsesfemmes. τaδὲπαρ ἀμβροσίηνδμῳαὶκαὶνέκταρἔθηκαν. 200 Lerepasétaitprêt;ilstendirentlesmainspourl'atteindre. οἱδ ἐπ ὀνείαθ ἑτομα προκείμεναχεραςἴαλλον. Quandilssefurentrassasiésdemangeretdeboire, αὐτὰρἐπεὶτάρπησανἐδητύοςἠδὲποτ<τος, Calypsocommençasondiscours,ladivinedéesse: τοσ ἄραμ θωνlρχεκαλυψώ,δαθε ων "FilsdivindeLaërte,Ulysseauxrusesnombreuses, «δι ογενὲςλ ερτιάδη,πολυμήχαν Ὀδυσσε, c'estdoncvraiquecheztoi,audouxpaysdetespères οὕτωδὴοmκόνδεφίληνἐςπατρίδαγααν 205 tut'enveuxretourner?ehbien,quelajoiet'accompagne. αὐτίκαννἐθέλειςἰέναι;σὺδὲχαρεκαὶ ἔμπης. Ah!situsavaisdanstoncœurlesdouleursquetegarde εἴγεμὲνεἰδείηςσaσιφρεσίν,ὅσσατοι αmσα ledestin,avanttonretourdanstaterrenatale, κήδε ἀναπλ<σαι,πρὶνπατρίδαγαανἱκέσθαι, turesteraisiciavecmoi,danslagrotteprofonde, ἐνθάδεκ αuθιμένωνσὺνἐμοὶτόδεδ-μαφυλάσσοις ettuseraisimmortel,bienquerevoirtonépouse ἀ θάνατόςτ εἴης, μειρόμενόςπερἰδέσθαι 10

11 210 soitledésirquetunourrischaquejour,àchaqueheure! σὴνἄλοχον,τ<ςτ αἰὲνἐέλδεαι ἤματαπάντα. Jemevanteden'êtrepasinférieureàtafemme, οὐμένθηνκείνηςγεχερείωνεὔχομαι εmναι, nidecorpsnidetaille,carilnesiedpasauxmortelles, οὐδέμαςοὐδὲφυήν,ἐπεὶ οὔπωςοὐδὲἔοικε pourlabeautéoulataille,deconcurrencerlesdéesses." θνητ ςἀ θανάτῃσιδέμαςκαὶεmδοςἐρίζειν.» Illuirépondit,Ulysseauxrusesnombreuses: τὴνδ ἀπαμειβόμενοςπροσέφηπολύμητιςὀδυσσεύς 215 "Dignedéesse,n'enragepascontremoi.Jen'ignore «πότναθεά,μήμοιτόδεχώεο οmδακαὶ αὐτὸς pastoutàfaitqu'àcôtédetoipénélopelasage πάνταμάλ,οὕνεκασεοπερίφρωνπηνελόπεια estinférieure,quandonvoitsabeautéetsataille. εmδοςἀκιδνοτέρημέγεθόςτ εἰσάνταἰδέσθαι Elleestmortelle,ettoi,immortelle,ignorantlavieillesse. ἡμὲνγὰρβροτόςἐστι,σὺδ ἀ θάνατοςκαὶ ἀγήρως. Maisquandmême,jeveuxchaquejouretdésiresanstrêve ἀλλὰκαὶ qςἐθέλωκαὶ ἐέλδομαι ἤματαπάντα 220 voirlejourduretouretrepartirversmaterre. οἴκαδέτ ἐλθέμεναικαὶνόστιμονlμαρἰδέσθαι. Sidenouveauquelquedieumebrisaitsurl'ondevineuse, εἰδ αuτιςῥαίῃσιθε-νἐνὶοἴνοπιπόντῳ, j'endurerais:carmoncœurdansmontorseestduràlapeine. τλήσομαι ἐνστήθεσσινἔχωνταλαπενθέαθ μόν J'aiconnud'innombrablesdouleurs,d'innombrablessouffrances ἤδηγὰρμάλαπολλὰπάθονκαὶπολλὰμόγησα danslescombats,danslesflots:unpeuplus,unpeumoins,quem'importe!" κ μασικαὶπολέμῳ μετὰκαὶτόδετοσιγενέσθω.» 225 Ilsetut.Lesoleilsecoucha,lesténèbressurvinrent. ὣςἔφατ,ἠέλιοςδ ἄρ ἔδ καὶ ἐπὶκνέφαςlλθεν Ilsgagnèrenttousdeuxl'intérieurdelagrotteprofonde, ἐλθόντεςδ ἄρατώγεμυχcσπείουςγλαφυροο seréjouirentd'amour,restèrentl'uncontrel'autre." τερπέσθηνφιλότητι,παρ ἀλλήλοισιμένοντες. Lorsque,matinale,l'Auroreparut,doigts-de-rose, Lμοςδ ἠριγένειαφάνηῥοδοδάκτυλοςἠώς, AlorsUlysserevêtitchemiseettunique. αὐτίχ ὁμὲνχλανάντεχιτ-νάτεἕννυτ Ὀδυσσεύς, 230 D'ungrandmanteaud'argentlanymphecouvritsesmembres, αὐτὴδ ἀργύφεονφšροςμέγαἕννυτονύμφη, 11

12 d'unmanteaufinetcharmant,etceignitd'unebelleceinture λεπτὸνκαὶχαρίεν,περὶδὲζώνηνβάλετ ἰξυ d'orseshanches,etcoiffaenfind'unvoilesatête. κ λὴνχρ σείην,κεφαλaδ ἐφύπερθεκαλύπτρην. Ellesongeaaudépartd'Ulysse,guerriermagnanime, καὶτότ Ὀδυσσ<ϊ μεγαλήτοριμήδετοπομπήν luidonnaunegrossehache,adaptéeàsespaumes, δ-κεμένοἱπέλεκυνμέγαν,ἄρμενονἐνπαλάμῃσι, 235 touted'airain,àdoubletranchant,etdanscetustensile, χάλκεον,ἀμφοτέρωθενἀκαχμένον αὐτὰρἐναὐτc bienadapté,unmancheenboisd'olivier,magnifique; στειλειὸνπερικαλλὲςἐλ ϊνον,εuἐναρηρός etluidonnaunefinemachette.ilsemitenroute δ-κεδ ἔπειτα σκέπαρνονἐΰξοον Lρχεδ ὁδοο jusqu'auboutdel'îleoùpoussentlesplusgrandsarbres, νήσου ἐπ ἐσχατιήν,ὅθιδένδρεαμακρὰπεφ κει, l'aune,lepeuplier,lesapinàlacimecéleste, κλήθρητ αἴγειρόςτ,ἐλάτητ Lνοὐρανομήκης, 240 arbressecs,brûlés,quiferaientunebarquelégère, αuαπάλαι,περίκηλα,τάοἱπλώοιενἐλαφρ-ς. Lorsqu'elleeutindiquél'endroitoùpoussaientlesgrandsarbres, αὐτὰρἐπεὶδὴδεξ ὅθιδένδρεαμακρὰπεφ κει, Calypsoregagnasonlogis,ladivinedéesse; ἡμὲνἔβηπρὸςδ-μακαλυψώ,δαθε ων, Etilcoupadestroncs,accomplissantvitesatâche. αὐτὰρὁτάμνετοδορα θο-ςδέοἱ ἤνυτοἔργον. Vingtfurentabattus,puistaillésàlahachedebronze. εἴκοσιδ ἔκβαλεπάντα,πελέκκησενδ ἄραχαλκc, 245 Illespolitavecart,lesalignasurlarègle. ξέσσεδ ἐπισταμένωςκαὶ ἐπὶστάθμην θ νε. Elleportadesoutilsàforer,Calypsoladivine! τόφραδ ἔνεικετέρετρακαλυψώ,δαθε ων Ilperçalespoutres,puisilenfitl'assemblage. τέτρηνενδ ἄραπάντακαὶ ἥρμοσενἀλλήλοισι, L'unedansl'autre,illesfixaaumoyendechevilles. γόμφοισινδ ἄρατήνγεκαὶ ἁρμονίῃσινἄρασσεν. Toutautantqu'unhommeploieleplancherd'unnavire, ὅσσοντίςτ ἔδαφοςνηὸςτορνώσεται ἀ νὴρ 250 largecargot,avectoutsonartd'ouvrierarchitecte, φορτίδοςεὐρείης,εuεἰδὼςτεκτοσυν ων, toutautant,ulysseployasabarquespacieuse. τόσσονἐπ εὐρεανσχεδίηνποιήσατ Ὀδυσσεύς. 12

13 Puisilfitlegaillard,tenuparmaintespoutrelles, ἴκριαδὲστήσ ς,ἀραρὼνθαμέσισταμίνεσσι, etledressa,couvrantlebâtidelattesoblongues. ποίει ἀτὰρμακρaσινἐπηγκενίδεσσιτελεύτ. Ilfabriqua,puisplantalemâtmunidesavergue. ἐνδ ἱστὸνποίεικαὶ ἐπίκριονἄρμενοναὐτc 255 Ilfitlegouvernailafindeconduirelabarque. πρὸςδ ἄραπηδάλιονποιήσατο,ὄφρ θ νοι. Declaiesd'osier,ilprotégealetourdunavire, φράξεδέμινῥ πεσσιδιαμπερὲςοἰσυΐνῃσι, pourrepousserlavague,ajoutantdesplanchesnombreuses. κ ματοςεmλαρἔμεν πολλὴνδ ἐπεχεύατο λην. PuisCalypsoportadestissus,ladéessedivine, τόφραδὲφ ρε ἔνεικεκαλυψώ,δαθε ων, pourqu'ilcousesavoile;avecart,ilfitsonouvrage. ἱστίαποιήσασθαι ὁδ εuτεχνήσατοκαὶτά. 260 Ilaccrochalesécoutilles,lesdrisses,lesguindes. ἐνδ ὑπέρ ςτεκάλουςτεπόδαςτ ἐνέδησενἐναὐτa, Surdesbillotsilpoussalenaviredansl'ondedivine. μοχλοσινδ ἄρατήνγεκατείρυσενεἰςἅλαδαν. Toutétaitaccompli.C'étaitlejourquatrième. τέτρατονlμαρἔην,καὶτcτετέλεστοἅπαντα Etlecinquième,lanymphelerenvoyaitdesonîle, τcδ ἄραπέμπτῳπέμπ ἀπὸνήσουδακαλυψώ, l'ayantlavé,puisvêtud'uneodorantetunique. εἵματάτ ἀμφιέσ σαθυώδεακαὶλούσ σα. 265 Elleluimituneoutrerempliedevinrougesombre, ἐνδέοἱ ἀσκὸνἔθηκεθε μέλανο ςοἴνοιο puisunegranderemplied'eau,etunebesace τὸ νἕτερο ν,ἕτερονδ ὕδατοςμέγαν,ἐνδὲκαὶ α qu'elleavaitgarniedenourritureabondante. κωρύκῳ,ἐνδέοἱ ὄψατίθειμενοεικέαπολλά Ellelançaunebrisepaisibleetinoffensive. οuρονδὲπροέηκενἀπήμονάτε λιαρόντε. Toutjoyeux,Ulyssemitauventsavoilure. γηθόσυνοςδ οὔρῳπέτασ ἱστίαδοςὀδυσσεύς. 270 Ildirigeaitalorsleradeauavecartetadresse, αὐτὰρὁπηδαλίῳ θ νετοτεχνηέντως étantassisàlabarre,etlesommeépargnaitsespaupières. ἥμενος οὐδέοἱ ὕπνοςἐπὶβλεφάροισινἔπ πτε IlregardaitleBouvieraucouchertardif,lesPléiades, Πληϊάδ ςτ ἐσορ-ντικαὶ ὀψὲδύονταβοώτην 13

14 l'ourse,ouchariot,c'estaussilenomqu'onluidonne, Ἄρκτόνθ,ἣνκαὶ ἄμαξανἐπίκλησινκαλέουσιν, ellequiattendorionettournesurplace, ἥτ αὐτοστρέφεταικαίτ Ὠρ ωναδοκεύει, 275 etquiseuleestprivéedebaindansleseauxocéanes: οἴηδ ἄμμορόςἐστιλοετρ-νὠκεανοο Calypsoluiavaitordonné,ladivinedéesse, τὴνγὰρδήμινἄνωγεκαλυψώ,δαθε ων, detraverserlamerenlagardantsursagauche. ποντοπορευέμεναιἐπ ἀριστερὰχειρὸςἔχοντα. Dix-septjours,ilvoguaentraversantl'ondemarine. ἑπτὰδὲκαὶδέκαμὲνπλέενἤματαποντοπορεύων, Ledix-huitièmejour,ilvitlesmontagnesombreuses ὀκτωκαιδεκάτῃδ ἐφάνηὄρεασκιόεντα 280 dupaysphéacien,quiluiapparurenttrèsproches. γαίηςφαιήκων,ὅθιτ ἄγχιστονπέλεναὐτc Ellessemblaientunboucliersurl'ondebrumeuse. εἴσατοδ ὡςὅτεῥ νὸνἐνἠεροειδέϊπόντῳ. Remontantdupayséthiopien,l'Ebranleurdelaterre τὸνδ ἐξαἰθιόπωνἀνιὼνκρείωνἐνοσίχθων levitdesmontssolymes,auloin,voguantsurlesvagues. τηλόθενἐκσολύμωνὀρέωνἴδεν εἴσατογάροἱ Illevit!Ledieusentitdanssoncœurlacolère, πόντονἐπιπλείων.ὁδ ἐχώσατοκηρόθιμšλλον, 285 et,secouantlatête,adressacesmotsàsonâme: κ νήσ ςδὲκάρηπροτὶὃνμ θήσατοθ μόν "Aïemalheur!Lesdieuxontchangéd'avis,sansnuldoute, «ὢπόποι,lμάλαδὴμετεβούλευσανθεοὶ ἄλλως quantàulysse,pendantmonséjourenterreéthiopienne! ἀμφ Ὀδυσ<ϊἐμεομετ Αἰθιόπεσσινἐόντος LevoiciprèsdupaysPhéacien,oùsonlotestd'atteindre καὶδὴφαιήκωνγαίηςσχεδόν,ἔνθαοἱ αmσα etd'échapperàl'extrêmelimitedesmauxetdespeines. ἐκφυγέεινμέγαπεραρὀϊζύος,ἥμινἱκ νει. 290 Maisencoreetencorejevaislegaverdemisères..." ἀλλ ἔτιμένμίνφημιἅδηνἐλάανκακότητος.» Ilsetut,convoqualesnuées,mitletroubledansl'onde ὣςεἰπὼνσύναγεννεφέλ ς,ἐτάραξεδὲπόντον enbrandissantsontrident,etdéchaînalesbourrasques χερσὶ τρίαινανἑλών π σ ςδ ὀρόθ νενἀέλλ ς detouslesventsexistants,etrecouvritdenuages παντοίωνἀνέμων,σὺνδὲ νεφέεσσικάλυψε 14

15 terreetmer.etlanuittombadel'orbecéleste. γαανὁμοκαὶπόντον ὀρώρειδ οὐρανόθεννύξ. 295 Tous,l'Euros,leNotos,leZéphyrausoufflepénible, σὺνδ εuρόςτενότοςτ ἔπεσονζέφυρόςτεδυσ ὴς etleboréeissudel'ether,auxvaguesvaillantes. καὶβορέηςαἰθρηγενέτης,μέγακμακυλίνδων. AlorsUlyssesentitdéfaillirsesgenouxetsonâme. καὶτότ Ὀδυσσ<οςλύτογούνατακαὶφίλονLτορ, S'emportant,ilditcesmotsàsoncœurmagnanime: ὀχθήσ ςδ ἄραεmπε πρὸςὃνμεγαλήτοραθ μόν "Aïe!Malheur,quepeut-ilm'arriverencoredepire? «ὤμοι ἐγὼδειλός,τίνύμοιμήκισταγένηται; 300 Jecrainsfortquen'aitparlévraientoutpointladéesse δείδωμὴδὴπάνταθε νημερτέαεmπεν, quim'aditquedansl'onde,avantmonretoursurmaterre, ἥμ ἔφατ ἐνπόντῳ,πρὶνπατρίδαγαανἱκέσθαι, j'endureraisdestourments,cartouts'accomplitàcetteheure. ἄλγε ἀναπλήσειν τὰδὲδὴννπάντατελεται. DequelsnuagesZeusnecouronne-t-ilpassonimmense οἵοισιννεφέεσσιπεριστέφει οὐρανὸνεὐρὺν ciel!ildéchaînelesflotsmarins,lesbourrasquessepressent Ζεύς,ἐτάραξεδὲπόντον,ἐπισπέρχουσιδ ἄελλαι 305 soustoutessortesdevents.lamortabrupteestcertaine. παντοίωνἀνέμων ννμοισ-ςαἰπὺςὄλεθρος. Troisfoisheureux,quatrefois,lesDanaensquimoururent τρὶςμάκαρες αναοὶκαὶτετράκις,οἳτότ ὄλοντο danslavastetroade,porteursdegloireauxatrides. Τροίῃ ἐνεὐρείῃ,χάρινἀτρεΐδῃσιφέροντες. Sij'avaispumouriretconnaîtrel'instantfatidique! ὡςδὴ ἐγώγ ὄφελονθανέεινκαὶπότμονἐπισπεν lejouroùparmillierslestroyens,prèsdudéfuntachille, ἤματιτcὅτεμοιπλεστοιχαλκήρεαδορα 310 déchaînaientsurmoileurstraitsàlacoiffedebronze! Τρ-εςἐπέρρ ψανπερὶπηλεΐωνιθανόντι. J'auraiseuleshonneurs!LesArgiensdiraientmalouange! τ-κ ἔλαχονκτερέων,καίμευκλέοςlγονἀχαιοί Ilm'appartientmaintenantd'êtreprisparlamortdouloureuse." ννδέμελευγαλέῳθανάτῳεἵμαρτοἁλ-ναι.» Acesmots,unegrossevague,detoutesataille, ὣςἄραμι νεἰπόντ ἔλασενμέγακμακατ ἄκρης, s'élança:l'affreuxtourbillonemportalenavire. δεινὸνἐπεσσύμενον,περὶδὲσχεδίηνἐλέλιξε. 15

16 315 AlorsUlyssetombaloindel'embarcation,etlabarre τ<λεδ ἀπὸσχεδίηςαὐτὸςπέσε,πηδάλιονδὲ luiéchappadesmains.aussitôt,uneaffreusebourrasque ἐκχειρ-νπροέηκε μέσονδέοἱ ἱστὸνἔαξε forméedeventsmêlés,brisaaumilieulamâture. δεινὴμισγομένωνἀνέμωνἐλθοσαθύελλα Alorslatoileetlavergue,auloin,sombrèrentdansl'onde. τηλοδὲσπερονκαὶ ἐπίκριονἔμπεσεπόντῳ. Ildemeuralongtempssousl'eau,étantincapable τὸνδ ἄρ ὑπόβρυχαθ<κεπολὺνχρόνον,οὐδὲδυνάσθη 320 derefairesurface,emportéqu'ilétaitparlavague. αmψαμάλ ἀνσχεθέεινμεγάλουὑπὸκ ματοςὁρμ<ς Sesvêtementsluipesaient,donsdeCalypsoladivine. εἵματαγά ρἑβάρ νε,τάοἱπόρεδακαλυψώ. Ilremontalongtempsaprès,etcrachalasaumure, ὀψὲδὲδήῥ ἀνέδυ,στόματοςδ ἐξέπτυσενἅλμην âcreliquidequis'écoulaitàflotsdesatête. πικρήν,ἥοἱπολλὴ ἀπὸκρ τὸςκελάρυζεν. Iln'oubliapassonesquif,malgrésafaiblesse. ἀλλ οὐδ qςσχεδίηςἐπελήθετο,τειρόμενόςπερ, 325 S'élançant,illepoursuivit,lesaisitdanslesvagues, ἀλλὰμεθορμηθεὶςἐνὶκ μασινἐλλάβετ αὐτ<ς, etsehissadanssoncentre,évitantlamortfatidique. ἐνμέσσῃδὲκαθζετέλοςθανάτουἀλεείνων. Etlecourantl'emportaparlesflots,d'uncôté,puisdel'autre, τὴνδ ἐφόρειμέγακμακατὰ ῥόονἔνθακαὶ ἔνθα. commeàl'arrière-saisonleboréevaportantdanslaplaine ὡςδ ὅτ ὀπωρ νὸςβορέηςφορέῃσινἀκάνθ ς unbouquetdechardons,quisetiennentl'uncontrel'autre: ἂμπεδίον,πυκιναὶδὲ πρὸςἀλλήλῃσινἔχονται, 330 ainsilesventsleportaientparlesflotsd'uncôté,puisdel'autre. ὣςτὴνἂμπέλαγο ςἄνεμοιφέρονἔνθακαὶ ἔνθα Tantôtc'étaitleNotosquil'offraitauBoréeenpâture, ἄλλοτεμέντενότοςβορέῃπροβάλεσκεφέρεσθαι, Tantôtl'EuroslecédaitauZéphyrepourqu'illepoursuive. ἄλλοτεδ αuτ εuροςζεφύρῳεἴξασκεδιώκειν. Ellelevit,l'enfantdeCadmos,Inôpieds-splendides, τὸνδὲἴδενκάδμουθυγάτηρ,καλλίσφυρος νώ, Leucothéa,quijadisfutmortelleparlantenmortelle, Λευκοθέη,ἣπρὶνμὲνἔηνβροτὸςαὐδήεσσα, 335 etdésormaisalerangdedéessedansl'ondesaline. ννδ ἁλὸςἐνπελάγεσσιθε-νἐξέμμορετ μ<ς. 16

17 Elleeutpitiéd'Ulysseerrantenproieauxsouffrances. ἥῥ Ὀδυσ< ἐλέησενἀλώμενον,ἄλγε ἔχοντα Tellelamouette,elles'envolahorsduflot,d'uncoupd'aile, αἰθυίῃδ εἰκυαποτaἀνεδ σετολίμνης, etseposantsurl'esquif,luiadressacesparoles: Iζεδ ἐπὶσχεδίηςκαίμινπρὸςμθονἔειπε "Infortuné,ainsidoncPoseidonébranleurdelaterre «κάμμορε,τίπτετοι qδεποσειδ ωνἐνοσίχθων 340 estulcérécontretoi,etfaitcroîtrecesmauxinnombrables? ὠδύσατ ἐκπάγλως,ὅτιτοικακὰπολλὰφυτεύει; Ilnetetuerapas,endépitdudésirquil'anime! οὐμὲνδήσεκαταφθείσει,μάλαπερμενεαίνων. Tunemesemblespasinsensé.Agisdelasorte: ἀλλὰμάλ qδ ἕρξαι,δοκέειςδέμοι οὐκἀπινύσσειν ôtecesvêtementsetlaisselesventsteconduire εἵματατατ ἀποδὺςσχεδίηνἀνέμοισιφέρεσθαι surtonradeau,puisnageetdésireatteindrelaterre κάλλιπ,ἀτὰρχείρεσσινέωνἐπιμαίεονόστου 345 desphéaciens:c'estlàquelesortt'octroieunrefuge. γαίηςφαιήκων,ὅθιτοιμορ ἐστὶνἀλύξαι. Prendscevoileimmortel,etcouvres-entapoitrine, τ<δέ,τόδεκρήδεμνονὑπὸστέρνοιοτανύσσαι tun'aurasplusàcraindrenitrépasnisouffrance! ἄμβροτον οὐδέτίτοιπαθέεινδέοςοὐδ ἀπολέσθαι. Maistoutefois,quandtesmainstoucherontleseuildelaterre, αὐτὰρἐπὴνχείρεσσινἐφάψεαι ἠπείροιο, détache-le,etjettelevoiledansl'ondevineuse, ἂψἀπολ σάμενοςβαλέεινεἰςοἴνοπαπόντον 350 loindelaterre,ettoi-même,détourne-toidurivage." πολλὸνἀπ ἠπείρου,αὐτὸςδ ἀπονόσφι τραπέσθαι.» Acesmots,ladéesseluifitledondesonvoile, ὣςἄραφωνήσ σαθε κρήδεμνονἔδωκεν, puisaussitôtplongeadanslamerboursoufléeparlesvagues, αὐτὴδ ἂψἐςπόντονἐδ σετοκ μαίνοντα toutesemblableàlamouettequ'enfouitlavaguenoiraude. αἰθυίῃεἰκυα μέλανδέἑκμ ἐκάλυψεν. MaisUlyssehésitait,ledivinhérosd'endurance. αὐτὰρὁμερμήριξεπολύτλ ςδοςὀδυσσεύς, 355 Affligé,ilditcesmotsàsoncœurmagnanime: ὀχθήσ ςδ ἄραεmπε πρὸςὃνμεγαλήτοραθ μόν "Aïe,malheur,c'estsansdouteundieuquitissesonpiège, «ὤμοι ἐγώ,μήτίςμοι ὑφαίνῃσινδόλοναuτε 17

18 ànouveau:cetesquif,ilfaudraitquejem'endétache. ἀ θανάτων,ὅτέμεσχεδίηςἀποβ<ναι ἀνώγει. J'obéiraiplustard;carsij'encroismesprunelles, ἀλλὰμάλ οὔπωπείσομ,ἐπεὶἑκὰςὀφθαλμοσι jelavoisloin,cetteterre,oùelleaparléd'unrefuge. γαανἐγὼνἰδόμην,ὅθιμοιφάτοφύξιμονεmναι. 360 Maisvoicilepartilemeilleur;j'agiraidelasorte: ἀλλὰμάλ qδ ἕρξω,δοκέειδέμοι εmναι ἄριστον tantquelespoutrestiendront,arméesd'amarressolides, ὄφρ ἂνμένκενδούρατ ἐνἁρμονίῃσινἀρήρῃ, jeresteraidessus,endurant,malgrémessouffrances. τόφρ αὐτομενέωκαὶτλήσομαι ἄλγεαπάσχων Quandcependantmonesquifseradisloquéparlavague, αὐτὰρἐπὴνδήμοισχεδίηνδιὰκματινάξῃ, jenagerai:jenepuiseneffetprévoirautrechose." νήξομ,ἐπεὶοὐμέντιπάραπρονο<σαι ἄμεινον.» 365 Commeilsoupesaitcespenséesdanssoncœur,danssonâme, εiοςὁταθ ὥρμαινεκατὰφρένακαὶκατὰθ μόν, Poseidontremble-solfitnaîtreunevagueterrible, ρσεδ ἐπὶ μέγακμαποσειδ ωνἐνοσίχθων, grosse,douloureuse,ensurplomb,quicroulasurulysse. δεινόντ ἀργαλέοντε,κατηρεφές,ἤλασεδ αὐτόν. Commeunventviolentsecoueunemeuledepaille ὡςδ ἄνεμοςζ ὴςᾔωνθημ-νατινάξῃ sèche,etdisperselesbrinsd'uncôté,lesdispersedel'autre, καρφαλέων,τὰμὲνἄρτεδιεσκέδασ ἄλλυδιςἄλλῃ, 370 ainsileventdispersalesgrandstroncs.cependantulysse ὣςτ<ςδούραταμακρὰδιεσκέδασ.αὐτὰρὀδυσσεὺς enfourchal'undestroncs,commeuncavaliersamonture, ἀμφ ἑνὶδούρατιβανε,κέληθ ὡςἵππονἐλαύνων, ôtasesvêtements,donsdecalypsoladéesse. εἵματαδ ἐξαπέδ νε,τάοἱπόρεδακαλυψώ. Puisaussitôtiltenditlevoilesoussapoitrine. αὐτίκαδὲκρήδεμνονὑπὸστέρνοιοτάνυσσεν, Têteenavant,etbrastendus,ilplongeadanslavague, αὐτὸςδὲπρηνὴςἁλὶκάππεσε,χερεπετάσσ ς, 375 toutdésireuxdenager.l'aperçutl'ebranleurdelaterre, νηχέμεναιμεμαώς.ἴδεδὲκρείωνἐνοσίχθων, qui,secouantlatête,adressacesmotsàsonâme: κ νήσ ςδὲκάρηπροτὶὃνμ θήσατοθ μόν "Erreàprésentsurlameretsouffremillesouffrances, «οὕτωννκακὰπολλὰπαθὼνἀλόωκατὰπόντον, 18

19 avantderencontrerdesmortelsnourrissonsducronide. εἰςὅκενἀνθρώποισιδιοτρεφέεσσιμιγήῃς. Mêmeainsi,tunemanqueraspasdemalheurs,jesuppose." ἀλλ οὐδ qςσεἔολπαὀνόσσεσθαικακότητος.» 380 Asesmots,ilfouettaseschevauxcrins-splendides, ὣςἄραφωνήσ ςἵμασενκαλλίτριχαςἵππους, s'enfutàaiges,oùestsaglorieusedemeure. κετοδ εἰςαἰγ ς,ὅθιοἱκλυτὰδώματ ἔ σιν. MaisAthéna,lafilledeZeus,conçutautrechose. αὐτὰρἀθηναίη,κούρη ιός,ἄλλ ἐνόησεν Ellechoisitd'entraverlaroutedesvents,ladéesse, Lτοιτ-νἄλλωνἀνέμωνκατέδησεκελεύθους, leurdemandantdetomberetd'allerdormirdansleurniche, παύσασθαιδ ἐκέλευσεκαὶ εὐνηθ<ναι ἅπαντας 385 tous,horsborée,qu'elledirigea,brisantchaquevague, ρσεδ ἐπὶκραιπνὸνβορέην,πρὸδὲκ ματ ἔαξεν, jusqu'àcequ'ilparvîntchezlesphéaciensbonnes-rames, εiοςὃφαιήκεσσιφιληρέτμοισιμιγείη ledivinulysse,évitantlamortetlakère. δι ογενὴςὀδυσεύς,θάνατονκαὶκ<ραςἀλύξ ς. Durantdeuxnuitsetdeuxjours,surleflotenfléparlesvagues, ἔνθαδύωνύκταςδύοτ ἤματακ ματιπηγc ilerra,etsouventsoncœurentrevitsaruine. πλάζετο,πολλὰδέοἱκραδίηπροτιόσσετ ὄλεθρον. 390 Lorsquel'Auroreboucléeaccomplitlejourtroisième, ἀλλ ὅτεδὴτρίτονlμαρἐϋπλόκαμοςτέλεσ Ἠώς, alorsleventcessadesouffler,etcefutlariante καὶτότ ἔπειτ ἄνεμοςμὲνἐπαύσατοἠδὲγαλήνη sérénitédelamer.ilvitquelaterreétaitproche, ἔπλετονηνεμίη ὁδ ἄρασχεδὸνεἴσιδεγααν d'unœilaigu,selaissantporterausommetd'unevague. ὀξὺμάλαπροϊδών,μεγάλουὑπὸκ ματοςἀρθείς. Commelaviesoudainparaîtdouceauxenfantsdontlepère ὡςδ ὅτ ἂνἀσπάσιοςβίοτοςπαίδεσσιφανήῃ 395 gîtdanslamaladie,sujetàd'affreusessouffrances, πατρός,ὃςἐννούσῳκεταικρατέρ ἄλγεαπάσχων, -depuislongtempsdéjà,undémonodieuxleconsume, δηρὸντηκόμενος,στυγερὸςδέοἱ ἔχραεδαίμων, maislesdieux,enchassantlemal,adoucissentsavie: ἀσπάσιονδ ἄρατόνγεθεοὶκακότητοςἔλ σαν, aussidouceapparutàulysselaterreetsesarbres. ὣςὀδυσ< ἀσπαστὸνἐείσατογαακαὶ λη, 19

20 Ilnageapourprendrepiedsurlesolauplusvite. ν<χεδ ἐπειγόμενοςποσὶνἠπείρουἐπιβ<ναι. 400 Quandilfutàportéed'uncri,niplusloin,niplusproche, ἀλλ ὅτετόσσονἀπ<ν,ὅσσοντεγέγωνεβοήσ ς, ilentenditlefracasquefaisaientlesécueilsdelacôte: καὶδὴδοπονἄκουσεποτὶσπιλάδεσσιθαλάσσης uneénormevaguefrappaitlesoletlaterre ῥόχθειγὰρμέγακμαποτὶξερὸνἠπείροιο avecunbruitaffreux,couvrantlerivaged'écume. δεινὸνἐρευγόμενο ν,εἴλ τοδὲπάνθ ἁλὸςἄχνῃ Nullecrique,nulportn'offraitunrefugeauxnavires. οὐγὰρἔσανλιμένεςνη-νὀχοί,οὐδ ἐπιωγαί, 405 Iln'yavaitquerécifs,écueilsetcôtesrocheuses. ἀλλ ἀκταὶπροβλ<τεςἔσανσπιλάδεςτεπάγοιτε AlorsUlyssesentitdéfaillirsesgenouxetsonâme. καὶτότ Ὀδυσσ<οςλύτογούνατακαὶφίλονLτορ, Affligé,ilditcesmotsàsoncœurmagnanime: ὀχθήσ ςδ ἄραεmπε πρὸςὃνμεγαλήτοραθ μόν "Aïe!Ilmedonneàvoir,contretouteespérance,uneterre, «ὤμοι,ἐπεὶδὴγαανἀελπέαδ-κενἰδέσθαι Zeus,etmoi,jefendsl'abîmeetfranchisladistance: Ζεύς,καὶδὴτόδελατμαδιατμήξ ςἐπέρησα, 410 maisiln'estpointd'issuepoursortirdelamerécumante! ἔκβασιςοὔπῃφαίνεθ ἁλὸςπολιοοθύραζε Au-dehors,cenesontquerochesàvif,qu'environne ἔκτοσθενμὲνγὰρπάγοι ὀξέες,ἀμφὶδὲκμα l'ondehurleuse,etlapierreestàpictoutlelongdurivage. βέβρ χενῥόθιον,λισσὴδ ἀναδέδρομεπέτρη, Siprofondeestl'eau!jenepuisenaucunemanière ἀγχιβαθὴςδὲθάλασσα,καὶ οὔπωςἔστιπόδεσσι prendreappuisurmespiedspouréchapperàmaperte. στήμεναι ἀμφοτέροισικαὶ ἐκφυγέεινκακότητα 415 Carsij'essaiedesortir,jecrainsqu'énorme,lavague μήπώςμ ἐκβαίνονταβάλῃλίθακι ποτὶπέτρῃ nemebroiesurleroc:moneffortseraitridicule; κμαμέγ ἁρπάξαν μελέηδέμοι ἔσσεται ὁρμή. etsijenageenlongeantlaterre,pourvoirsijetrouve εἰδέκ ἔτιπροτέρωπαρανήξομαι,ἤνπου ἐφεύρω quelquecriqueabritée,unportoùlaterresecreuse, ἠϊόναςτεπαραπλ<γαςλιμέναςτεθαλάσσης, jecrainsfortquel'abrupterafale,ànouveau,nem'entraîne δείδωμήμ ἐξατιςἀναρπάξ σαθύελλα 20

21 420 versleflotpoissonneux,poussantdessanglotseffroyables, πόντονἐπ ἰχθυόενταφέρῃβαρέαστενάχοντα, ouqu'unediviniténesusciteunénormemonstre ἠέτίμοικαὶκ<τοςἐπισσεύῃμέγαδαίμων desprofondeurs,espècenourrieparl'illustreamphitrite. ἐξἁλός,οiάτεπολλὰ τρέφεικλυτὸςἀμφιτρ τη Carilestulcérécontremoi,l'Ebranleurdelaterre." οmδαγὰρὥςμοι ὀδώδυσταικλυτὸςἐννοσίγαιος.» Maistandisqu'ilroulaitcespenséesensoncœur,ensonâme, εiοςὁταθ ὥρμαινεκατὰφρένακαὶκατὰθ μόν, 425 unevagueleprécipitasurlesrochesabruptes. τόφραδέμινμέγακμαφέρεντρηχεανἐπ ἀκτήν. Ecorché,brisé,c'eûtétésonsort,silavierge ἔνθάκ ἀπὸ ῥ νοὺςδρύφθη,σὺνδ ὀστέ ἀράχθη, n'eûtparléàsoncœur,athénaauxyeuxdechouette. εἰμὴ ἐπὶφρεσὶθ<κεθε γλαυκ-πιςἀθήνη Ils'élança,secramponnadesdeuxmainsàlaroche, ἀμφοτέρῃσιδὲχερσὶνἐπεσσύμενοςλάβεπέτρης, ets'yfixa,gémissant,jusqu'àcequepasselavague. τ<ςἔχετοστενάχων,εiοςμέγακμαπαρ<λθε. 430 Ilfutsauftoutd'abord,maisauretour,cettevague, καὶτὸμὲνὣςὑπάλυξε,παλιρρόθιονδέμιναuτις s'élança,lefrappa,etlerejetaverslelarge. πλ<ξενἐπεσσύμενον,τηλοδέμινἔμβαλεπόντῳ. Commelepoulpeauxpiedsnombreux,arrachéàsongîte, ὡςδ ὅτεπου λύποδοςθαλάμηςἐξελκομένοιο adescaillouxfixésauxsuçoirsdesestentacules, πρὸςκοτυληδονόφινπυκιναὶλ ϊγγεςἔχονται, ainsilapeauécorchéedesespaumesinfatigables ὣςτοπρὸςπέτρῃσι θρασει ωνἀπὸχειρ-ν 435 restafixéesurlaroche.ilfutengloutiparlavague. ῥ νοὶ ἀπέδρυφθεν τὸνδὲ μέγακμ ἐκάλυψεν. Ileûtpériavantl'heureultime,siladéesse ἔνθάκεδὴδύστηνοςὑπὲρμόρονὤλετ Ὀδυσσεύς, nel'avaitconseillé,athénaauxyeuxdechouette! εἰμὴ ἐπιφροσύνηνδ-κεγλαυκ-πιςἀθήνη Emergeantduflotquidéferlaitsurlaterre, κ ματοςἐξαναδύς,τάτ ἐρεύγεται ἤπειρόνδε, ilnagea,unregardverslarive,espérantqu'ils'ytrouve ν<χεπαρέξ,ἐςγαανὁρώμενος,εἴπου ἐφεύροι 440 quelquecriqueabritée,unportoùlaterresecreuse. ἠϊόναςτεπαραπλ<γαςλιμέναςτεθαλάσσης. 21

22 Lorsqu'ilparvintàl'embouchured'unfleuvesplendide, ἀλλ ὅτεδὴποταμοοκατὰστόμακαλλιρόοιο toutennageant,ilaperçutlapasseexcellente, Iξενέων,τaδήοἱ ἐείσατοχ-ροςἄριστος, abritéeduvent,etlibred'écueilsetderoches. λεοςπετρ ων,καὶ ἐπὶσκέπαςlνἀνέμοιο Ilreconnutunestuaireetsuppliadanssonâme: ἔγνωδὲπρορέοντακαὶ εὔξατοὃνκατὰθ μόν 445 "Quiquetusois,écoute,Seigneur!prèsdetoi,quej'invoque, «κλθι,ἄναξ,ὅτιςἐσσί πολύλλιστονδέσ ἱκ νω moi,jefuislesmenacesdeposeidonetsesvagues! φεύγωνἐκπόντοιοποσειδ ωνοςἐν π ς. Dignederespect,mêmepourlesdieuximmortels,est αἰδοοςμέντ ἐστὶκαὶ ἀ θανάτοισιθεοσιν, l'hommequivientenvagabond,commemoi,àcetteheure, ἀνδρ-νὅςτιςἵκηται ἀλώμενος,ὡςκαὶ ἐγὼνν quivienspriertesgenouxettesflots,aprèsmillesouffrances. σόντεῥόονσάτεγούναθ ἱκ νωπολλὰμογήσ ς. 450 Prendspitié,Seigneur,d'unsuppliantquit'implore!" ἀλλ ἐλέαιρε,ἄναξ ἱκέτηςδέτοι εὔχομαι εmναι.» Alorsledieuretintsoncoursetbloquatoutevague, ὣςφάθ,ὁδ αὐτίκαπασενἑὸνῥόον,ἔσχεδὲκμα, Ilfitlecalmesereindesflots,etsauvaUlysse πρόσθεδέοἱποίησεγαλήνην,τὸνδ ἐσάωσεν surlesbordsdufleuve.ilfléchitsesgenouxcontreterre, ἐςποταμοπροχο ς.ὁδ ἄρ ἄμφωγούνατ ἔκαμψε puis,sesrobustesbras,lecœurdomptéparlesvagues. χεράςτεστιβαρ ς ἁλὶγὰρδέδμητοφίλονκ<ρ 455 Sapeauétaittuméfiée,del'eausortait,ruisselante, ᾤδεεδὲχρόαπάντα,θάλασσαδὲκήκιεπολλὴ parsaboucheetsonnez.privédevoixetdesouffle ἂνστόματε ῥνάςθ ὁδ ἄρ ἄπνευστοςκαὶ ἄναυδος ilgisait,affaibli,enproieàl'affreusefatigue. κετ ὀλιγηπελέων,κάματοςδέμιναἰνὸςἵκ νεν. Lorsqu'ilsefutrepris,quelavierevintensonâme, ἀλλ ὅτεδήῥ ἄμπν τοκαὶ ἐςφρέναθ μὸςἀγέρθη, ilrejetaloindeluilevoiledeladéesse. καὶτότεδὴκρήδεμνονἀπὸ ἕολσεθεοο. 460 Illelançadansleseauxquicoulaientversl'ondesaline. καὶτὸμὲνἐςποταμὸ νἁλιμ ρήενταμεθ<κεν, Etlavaguel'emporta,etInô,toutdesuite, ἂψδ ἔφερενμέγακμακατὰ ῥόον,αmψαδ ἄρ νὼ 22

23 lesaisitdelamain.ulyssesortitdufleuve, δέξατοχερσὶφίλῃσιν ὁδ ἐκποταμοολιασθεὶς secouchadanslesjoncs,baisalaterreféconde. σχοίνῳ ὑπεκλ νθη,κύσεδὲζείδωρονἄρουραν. S'emportant,ilditsesmotsàsoncœurmagnanime: ὀχθήσ ςδ ἄραεmπε πρὸςὃνμεγαλήτοραθ μόν 465 "Malheuràmoi!Quoidonc?Queva-t-ilm'arriverencore? «ὤμοι ἐγώ,τίπάθω;τίνύμοιμήκισταγένηται; Sijepasseunenuitdouloureuseauprèsdecefleuve, εἰμένκ ἐνποταμcδυσκηδέανύκταφυλάσσω, jecrainsfortquelegivrefunesteetlaroséefertile, μήμ ἄμυδιςστ βητεκακὴκαὶθ<λυςἐέρση aprèstantdefaiblesse,nedomptentmoncœurquidéfaille. ἐξὀλιγηπελίηςδαμάσῃκεκαφηόταθ μόν Caràl'aube,unebriseglacialesouffledufleuve. αὔρηδ ἐκποταμοψ χρὴπνέει ἠ-θιπρό. 470 Sijegravislecoteaupourgagnerlaforêtépaisse, εἰδέκενἐςκλειτὺ νἀναβ ςκαὶδάσκιον λην sijem'endorssouslesbranchestouffues,etsilafatigue θάμνοισ ἐνπυκινοσικαταδράθω,εἴμεμεθείη etlefroidmelaissent,qu'unsommesuavemegagne, ῥγοςκαὶκάματος,γλυκερὸςδέμοι ὕπνοςἐπέλθο, jerisqueraisdemefairelaproieetl'aubainedesfauves." δείδωμὴθήρεσσινἕλωρκαὶκύρμαγένωμαι.» Cettedernièrepenséeluiparutplusavantageuse. ὣςἄραοἱφρονέοντιδοάσσατοκέρδιονεmναι 475 Ilgagnalaforêt,qu'iltrouvanonloindufleuve β<ῥ ἴμενεἰς λην τὴνδὲσχεδὸνὕ δατοςε7ρεν surunsommetdégagé,etentrasousladoubleramure, ἐνπεριφαινομένῳ. οιοὺςδ ἄρ ὑπήλυθεθάμνους néed'unseultronc:feuilleux,d'uncôté,olivier,del'autre. ἐξὁμόθενπεφυ-τας ὁμὲνφυλίης,ὁδ ἐλαίης. Jamaislaforcehumidedesventsneperçaitleurfeuillage, τοὺςμὲνἄρ οὔτ ἀνέμωνδιάημένοςὑγρὸνἀέντων, nilesoleilétincelant,àl'ardeurrayonnante, οὔτεποτ ἠέλιοςφαέθωνἀκτσινἔβαλλεν, 480 nilapluie.siunieétaitleurcroissance,sidense οὔτ ὄμβροςπεράασκεδιαμπερές ὣςἄραπυκνοὶ l'enchevêtruredesbranches!etulysse,sousleurramure, ἀλλήλοισινἔφυ νἐπαμοιβαδίς οὓςὑπ Ὀδυσσεὺς seglissa!aussitôtdesesmainsilsefitunecouche δ σετ.ἄφαρδ εὐνὴνἐπαμήσατοχερσὶφίλῃσιν 23

24 large,surlesoljonchéd'innombrablesfeuilles! εὐρεαν φύλλωνγὰρἔηνχύσιςἤλιθαπολλή, Ilyenavaitassezpourlelitdedeuxoutroishommes, ὅσσοντ ἠὲδύωἠὲτρεςἄνδραςἔρυσθαι 485 àlasaisonhivernale,lorsquelefroids'exacerbe. ὥρῃχειμερίῃ,εἰκαὶμάλαπερχαλεπαίνοι. Voyantcela,l'endurantUlysseeûtl'âmejoyeuse, τὴνμὲνἰδὼνγήθησεπολύτλ ςδοςὀδυσσεύς, ilsecouchaaumilieu,secouvritd'uneaversedefeuilles. ἐνδ ἄραμέσσῃλέκτο,χύσινδ ἐπεχεύατοφύλλων. Commelorsqu'onenfouituntisonsouslacendrenoire, ὡςδ ὅτετιςδ λὸνσποδιaἐνέ κρυψεμελαίνῃ àlalisièredeschamps,oùnulvoisinneréside, ἀγρο ἐπ ἐσχατι<ς,ˆμὴπάραγείτονεςἄλλοι, 490 pourgarderlasemencedufeuetl'avoiràsaguise, σπέρμαπυρὸςσῴζων,ἵναμήποθενἄλλοθεναὕοι, ainsiulysseétaitenfouisouslesfeuilles:lavierge ὣςὀδυσεὺςφύλλοισικαλύψατο.τcδ ἄρ Ἀθήνη Athénaversasurluilesommeil,pourquecesse ὕπνονἐπ ὄμμασιχε,ἵναμινπαύσειετάχιστα sadouloureusefatigue,etd'unvoilecouvritsespaupières. δυσπονέοςκαμάτοιο,φίλαβλέφαρ ἀμφικαλύψ ς. 24