ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ. Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο:

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο: Ζ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ ΣΧΝ ΦΟΡΟΛΟΓΗΚΧΝ ΓΗΑΚΡΗΔΧΝ: ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΔ ΤΝΑΛΛΑΓΔ & ΤΝΑΛΛΑΓΔ ΚΡΑΣΧΝ ΜΔΛΧΝ ΣΡΗΣΧΝ ΥΧΡΧΝ Τπνβιεζείζα ζηνλ Καζεγεηή / Αλαπι. Καζεγεηή / Δπίθ. Καζεγεηή / Καζεγήηξηα Δπαγγειίδνπ Άξηεκηο απφ ηελ ζπνπδάζηξηα Καξαιή νθία (Γεκ. Γιελνχ 11, Θεζζαινλίθε) Έλαξμε: Παξάδνζε: Καβάια

2 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΔΗΑΓΧΓΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΧΣΟ.. ΣΜΖΜΑ ΠΡΧΣΟ. 1. ΠΟΡΔΗΑ ΠΡΟ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΟΛΟΚΛΖΡΧΖ ΚΑΗ ΔΞΑΛΔΗΦΖ ΣΧΝ ΓΗΑΚΡΗΔΧΝ ΣΟ ΣΟΜΔΑ ΣΖ ΔΜΜΔΖ ΦΟΡΟΛΟΓΗΑ ΣΟ ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΚΖΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΑ ΣΟ ΣΟΜΔΑ ΣΖ ΔΝΑΡΜΟΝΖΖ ΣΧΝ ΔΜΜΔΧΝ ΦΟΡΧΝ ΟΗ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΔ ΤΜΒΑΔΗ ΛΟΗΠΔ ΔΝΓΟΗΚΟΗΝΟΣΗΚΔ ΤΜΒΑΔΗ Ζ ΔΠΗΛΟΓΖ ΜΔΣΑΞΤ ΣΑΚΣΗΚΧΝ ΚΑΗ ΔΚΣΑΚΣΧΝ ΜΔΘΟΓΧΝ ΓΗΚΑΗΗΚΖ ΔΝΑΡΜΟΝΗΔΧΝ: ΝΟΜΗΚΑ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΚΑ ΕΖΣΖΜΑΣΑ ΟΗ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΔ ΤΜΒΑΔΗ ΚΑΗ Ζ ΘΔΜΗΚΖ ΑΝΔΛΗΞΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ : ΣΑΔΗ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ...24 ΣΜΖΜΑ ΓΔΤΣΔΡΟ 2. ΔΝΝΟΗΑ ΠΟΟΣΗΚΧΝ ΠΔΡΗΟΡΗΜΧΝ ΚΑΗ ΜΔΣΡΧΝ ΗΟΓΤΝΑΜΟΤ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΟ- ΔΚΣΑΖ ΔΦΑΡΜΟΖ ΣΖ ΑΠΑΓΟΡΔΤΖ ΚΑΗ ΔΠΗΣΡΟΠΟΜΔΝΔ ΔΞΑΗΡΔΔΗ ΈΝΝΟΗΑ ΠΟΟΣΗΚΧΝ ΠΔΡΗΟΡΗΜΧΝ ΚΑΗ ΜΔΣΡΧΝ ΗΟΓΤΝΑΜΟΤ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΟ ΣΑ ΠΔΡΗΟΡΗΣΗΚΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Χ ΣΟΗΥΔΗΟ ΣΖ ΔΝΝΟΗΑ ΣΧΝ ΜΔΣΡΧΝ ΗΟΓΤΝΑΜΟΤ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΟ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΔΗΑΓΧΓΖ ΔΜΠΟΡΔΤΜΑΣΧΝ ΣΟ ΚΡΗΣΖΡΗΟ ΣΖ ΓΗΑΚΡΗΖ Χ ΣΟΗΥΔΗΟ ΣΖ ΔΝΝΟΗΑ ΣΧΝ ΜΔΣΡΧΝ ΗΟΓΤΝΑΜΟΤ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΟ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΔΞΑΓΧΓΖ ΔΜΠΟΡΔΤΜΑΣΧΝ ΚΡΗΣΗΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΖ ΝΟΜΟΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΓΔΚ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΣΜΖΜΑ ΠΡΧΣΟ 1. ΟΗ ΔΞΧΣΔΡΗΚΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΔ ΥΔΔΗ ΣΖ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΔΝΧΖ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΣΖ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ

3 1.1.ΟΗ ΔΞΧΣΔΡΗΚΔ ΥΔΔΗ ΣΖ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΔΝΧΖ Ζ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΧΝ ΔΞΧΣΔΡΗΚΧΝ ΥΔΔΧΝ ΓΔΝΗΚΟΗ ΣΟΥΟΗ ΣΖ ΚΟΗΝΖ ΔΜΠΟΡΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΥΔΔΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΣΧΝ ΜΔΟΓΔΗΑΚΧΝ ΥΧΡΧΝ ΟΗ ΥΔΔΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΖΝΧΜΔΝΧΝ ΔΘΝΧΝ ΣΖ ΑΜΔΡΗΚΖ...47 Α. ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ 49 Β. ΟΗ ΖΠΑ ΚΑΗ Ζ ΚΟΗΝΖ ΑΓΡΟΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ...50 C. Ζ ΑΝΑΣΡΟΠΖ ΣΟΤ ΤΥΔΣΗΜΟΤ ΓΤΝΑΜΔΧΝ ΔΜΠΟΡΗΚΔ ΥΔΔΗ ΜΔΣΑΞΤ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΥΧΡΧΝ ΣΖ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΑΗΑ ΥΔΔΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΗΑΠΧΝΗΑ ΟΗ ΔΜΠΟΡΗΚΔ ΥΔΔΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΗΝΓΗΑ ΥΔΔΗ ΚΟΝΟΣΖΣΑ ΜΔ ΑΤΣΡΑΛΗΑ ΚΑΗ ΝΔΑ ΕΖΛΑΝΓΗΑ ΥΔΔΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΚΑΝΑΓΑ ΥΔΔΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΡΧΗΑ ΥΔΔΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ- ΚΗΝΑ ΟΗ ΥΔΔΗ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΜΔ ΥΧΡΔ ΣΟΤ ΣΡΗΣΟΤ ΚΟΜΟΤ ΟΗ ΔΜΠΟΡΗΚΔ ΥΔΔΗ ΜΔΣΑΞΤ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΟΜΔΝΧΝ ΥΧΡΧΝ ΑΦΡΗΚΖ, ΚΑΡΑΗΒΗΚΖ ΚΑΗ ΔΗΡΖΝΗΚΟΤ(ΑΚΔ) ΟΗ ΔΜΠΟΡΗΚΔ ΥΔΔΗ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ ΜΔ ΥΧΡΔ ΣΖ ΛΑΣΗΝΗΚΖ ΑΜΔΡΗΚΖ ΚΑΗ ΚΑΡΑΗΒΗΚΖ (LAC)..65 ΣΜΖΜΑ ΓΔΤΣΔΡΟ.. 2. ΟΗ ΔΠΗΣΧΔΗ ΣΖ ΔΝΗΑΗΑ ΑΓΟΡΑ ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΔΞΑΓΧΓΗΚΟ ΔΜΠΟΡΗΟ ΜΗΑ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΑΝΑΛΖΖ ΓΑΛΛΗΑ: Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΟΤ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΗΟΕΤΓΗΟΤ ΒΔΛΓΗΟ: ΣΟ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΟ ΣΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΑ ΠΡΟΗΟΝΣΑ ΟΛΛΑΝΓΗΑ: ΔΝΑ ΔΜΠΟΡΗΚΟ ΗΟΕΤΓΗΟ ΜΔ ΓΗΑΚΤΜΑΝΔΗ ΓΔΡΜΑΝΗΑ: Ο ΓΤΝΑΜΖΜΟ ΣΖ ΓΗΑ ΔΞΑΓΧΓΔ ΗΣΑΛΗΑ:ΣΑΘΗΔΡΟΣΖΣΑ ΣΟΤ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΗΟΕΤΓΗΟΤ ΣΗ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΔ ΣΖ ΥΔΖ ΑΓΓΛΗΑ: Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΧΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΧΝ ΣΖ ΠΡΟΦΟΡΑ 73 3

4 ΓΑΝΗΑ: Ζ ΑΗΘΖΣΖ ΑΝΟΓΟ ΣΟΤ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΟΤ ΔΜΠΟΡΗΟΤ ΠΟΡΣΟΓΑΛΗΑ: ΣΟ ΑΣΑΘΔ ΔΜΠΟΡΗΚΟ ΗΟΕΤΓΗΟ ΗΠΑΝΗΑ: ΔΞΑΡΖ ΣΟΤ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΟΤ ΔΜΠΟΡΗΟΤ ΔΛΛΑΓΑ: ΑΤΞΖΖ ΣΟΤ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΟΤ ΔΜΠΟΡΗΟΤ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΣΟΤ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟΤ ΣΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΑ ΠΡΟΗΟΝΣΑ...76 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΠΗΝΑΚΑ ΑΠΟΦΑΔΧΝ ΣΟΤ ΓΔΚ ΚΑΗ ΣΟΤ ΠΔΚ ΚΑΣΑ ΥΡΟΝΟΛΟΓΗΚΖ ΔΗΡΑ 81 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ.. 91 ΞΔΝΟΓΛΧΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΣΑΣΗΣΗΚΟΗ ΠΗΝΑΚΔ. ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ ΠΗΝΑΚΑ

5 ΔΗΑΓΧΓΖ ηηο κέξεο καο βξίζθεηαη ζε εμέιημε κηα ζηξνθή ζηε δηεζλή νηθνλνκία κε βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο γλψξηζκα ηε κεηάβαζε απφ ην ζηάδην ηνπ νλνκαδφκελνπ «νηθνλνκηθνχ εζληθηζκνχ» ζην ζηάδην ηεο «δηεζλνχο νηθνλνκηθήο νινθιήξσζεο»1. Καηά ηελ πεξίνδν ηνπ νηθνλνκηθνχ εζληθηζκνχ, ην θξάηνο ήηαλ ν θχξηνο ξπζκηζηήο ηνπ νηθνλνκηθνχ ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ζεσξείηαη ν θχξηνο δηακνξθσηήο ησλ δηεζλψλ νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ. Ζ παγθφζκηα νηθνλνκία κπνξνχζε λα γίλεη αληηιεπηή σο έλα ζχλνιν απφ εκπιεθφκελεο κεηαμχ ηνπο εζληθέο νηθνλνκίεο. Υαξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο πεξηφδνπ απηήο απνηειεί ην γεγνλφο φηη, ην δηεζλέο εκπφξην δηεμάγεηαη κεηαμχ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ πνπ νξγαλψλνληαη θαη αλαπηχζζνληαη κέζα ζηα φξηα θαη θάησ απφ ηελ εμνπζία ησλ θξαηψλ ηνπο θαη αθξηβψο εμ αηηίαο απηνχ ηνπ ραξαθηεξηζηηθνχ, ε πεξίνδνο απηή απνθαιείηαη πεξίνδνο ηνπ «νηθνλνκηθνχ εζληθηζκνχ». Καηά ηελ πεξίνδν απηή, νη θπβεξλήζεηο ησλ πεξηζζφηεξσλ ρσξψλ επηδηψθνπλ λα πξνζηαηεχζνπλ ηελ εγρψξηα παξαγσγή, ρξεζηκνπνηψληαο δηάθνξα κέζα, φπσο ηνπο ηεισλεηαθνχο δαζκνχο, ηνπο πνζνηηθνχο πεξηνξηζκνχο θαη ηηο επηδνηήζεηο ησλ εζληθψλ πξντφλησλ, ψζηε ην θάζε θξάηνο λα εηζάγεη ηηο πνζφηεηεο θαη πνηφηεηεο ησλ αγαζψλ πνπ δελ κπνξεί λα θαιχςεη ε εγρψξηα παξαγσγή. Ζ εθπιεθηηθά κεγάιε πξφνδνο πνπ ζεκεηψζεθε θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ ηερλνινγία, ηδηαίηεξα ζηνπο ηνκείο ηεο πιεξνθνξηθήο, ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ επηθνηλσληψλ, δηακφξθσζε λέεο ζπλζήθεο άζθεζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Παξάιιεια, κηα ζεηξά ρψξεο πνπ κέρξη πξφζθαηα ιεηηνπξγνχζαλ ππφ θαζεζηψο θιεηζηήο νηθνλνκίαο, άλνημαλ ηηο αγνξέο ηνπο θαη ελζσκαηψζεθαλ ζηε παγθφζκηα νηθνλνκία, ζπκκεηέρνληαο ζην δηεζλή θαηακεξηζκφ εξγαζίαο, κέζσ ηνπ εμσηεξηθνχ εκπνξίνπ αιιά θαη κέζσ ηεο δηεζλνχο ξνήο ησλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο. Ζ ζηελή εμάξηεζε ησλ αλαπηπγκέλσλ θπξίσο θξαηψλ απφ ην δηεζλέο εκπφξην, ηφζν γηα ηνλ εθνδηαζκφ ηεο βηνκεραλίαο ηνπο κε πξψηεο χιεο θαη ελεξγεηαθά πξντφληα φζν θαη γηα ηελ πξνψζεζε ησλ εμαγσγψλ ηνπο ζε λέεο αγνξέο, νδεγεί ζε ελίζρπζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ αλαηνιήο δχζεο θαη αλαπηπγκέλσλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ θαζψο θαη ζηελ απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ. Οη εμειίμεηο απηέο δεκηνπξγνχλ ελνπνηεηηθέο ηάζεηο ζηε δηεζλή νηθνλνκία, νδεγνχλ ζε κηα δηαδηθαζία αιιειεμάξηεζεο, αιιειεπίδξαζεο θαη δηαζχλδεζεο ησλ εζληθψλ νηθνλνκηψλ ζε παγθφζκην επίπεδν θαη πηέδνπλ ηηο εζληθέο αγνξέο γηα ηελ ελζσκάησζή ηνπο ζε πεξηθεξεηαθέο ή δηεζλείο αγνξέο. 1.Γηα ηελ ρξήζε ησλ φξσλ νηθνλνκηθφο εζληθηζκφο (economic nationalism) θαη δηεζλήο νηθνλνκηθή νινθιήξσζε (international economic integration) βι. Ramon J. Jeffery: The impact of State Sovereignty on Global Trade and international Taxation, Kluer Law International, The Hague-London-Boston, 1999, ζ. 15. Οξηζκέλνη ζπγγξαθείο ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο φξνπο «internationalization» θαη «globalization» (Dicken, P. Global Shift : The Internationalisation of Economic Activity, Paul Chapman Publishing Ltd, 1992). Όπσο φκσο παξαηεξεί ν R. Jeffery, νη φξνη «νηθνλνκηθφο εζληθηζκφο» θαη «δηεζλήο νηθνλνκηθή νινθιήξσζε» πξνηηκνχληαη επεηδή έρνπλ έλα θαζαξά νηθνλνκηθφ ζεκείν αλαθνξάο, ζε αληίζεζε κε ηνλ φξν «globalization» πνπ πνιιέο θνξέο πεξηιακβάλεη φρη κφλν ηελ νηθνλνκηθή αιιά θαη άιιεο κνξθέο νινθιήξσζεο, φπσο ηελ ηερλνινγηθή, πεξηβαιινληηθή, πνιηηηζκηθή θ.ι.π. 5

6 Έηζη, ζεζκνζεηήζεθαλ κνξθέο δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο θαη δηαζχλδεζεο ησλ εζληθψλ νηθνλνκηψλ ζε παγθφζκην ή πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, κε ζηφρν ηελ πξναγσγή ηεο αξκνληθήο αλάπηπμεο ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο θαη ηε δεκηνπξγία εληαίσλ νηθνλνκηθψλ ρψξσλ φπνπ ζα επηθξαηνχλ ζπλζήθεο πγηνχο αληαγσληζκνχ. Ζ δηεζλήο απηή νηθνλνκηθή νινθιήξσζε2 ιακβάλεη ηε κνξθή είηε ηεο δηαθπβεξλεηηθήο ζπλεξγαζίαο είηε ηεο πνιπεζληθήο νινθιήξσζεο. ηε ηειεπηαία πεξίπησζε, ηα θξάηε πνπ ζπκκεηέρνπλ ηδξχνπλ θνηλά ζεζκηθά φξγαλα, ηα νπνία αλαπηχζζνπλ θνηλέο πνιηηηθέο, πνπ επηδηψθνπλ θνηλνχο ζηφρνπο θαη εμππεξεηνχλ θνηλά ζπκθέξνληα3. Μέζα ζ απηφ ην πιαίζην, δεκηνπξγήζεθε ην 1952 ε Δπξσπατθή Κνηλφηεηα Άλζξαθα θαη Υάιπβα (ΔΚΑΥ)4, πνπ απνζθνπνχζε ζηε δεκηνπξγία κηαο θνηλήο αγνξάο ζ απηνχο ηνπο δχν ζεκαληηθνχο νηθνλνκηθνχο ηνκείο θαη, κέζσ απηήο, ζηελ εδξαίσζε ηεο εηξήλεο, αθνχ ηα δχν απηά πξντφληα είραλ ρξεζηκνπνηεζεί θαη επαλάιεςε ζην παξειζφλ γηα ηε δηεμαγσγή πνιέκσλ. Πνιχ ζχληνκα, νη εγέηεο ησλ έμη θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΚΑΥ ππέγξαθαλ ζηε Ρψκε, ζηηο 25 Μαξηίνπ 1957, ηε πλζήθε γηα ηελ ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Οηθνλνκηθήο Κνηλφηεηαο, ε νπνία θαζφξηδε σο βαζηθφ ζηφρν ηεο ηελ πξναγσγή ζ νιφθιεξε ηελ Κνηλφηεηα ηεο αξκνληθήο αλάπηπμεο ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ηε ζπλερή θαη ηζφξξνπε επέθηαζε ηεο νηθνλνκίαο, ηελ απμεκέλε ζηαζεξφηεηα, ηελ επηηαρπλφκελε αλχςσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηηο ζηελφηεξεο ζρέζεηο αλάκεζα ζηα θξάηε κέιε. Χο κέζν γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ απηψλ ε πλζήθε πξνέβιεπε ηε δεκηνπξγία κηαο θνηλήο αγνξάο, ηελ έλλνηα ηεο νπνίαο ην ΓΔΚ πξνζδηφξηζε σο έλα ζηάδην ηεο νηθνλνκηθήο νινθιήξσζεο, πνπ απνβιέπεη ζηελ εμάιεηςε φισλ ησλ εκπνδίσλ ζηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο ψζηε λα ππάξμεη ζπγρψλεπζε ησλ εζληθψλ αγνξψλ ζε κηα εληαία αγνξά, πνπ λα πιεζηάδεη φζν γίλεηαη ηηο ζπλζήθεο κηαο πξαγκαηηθήο εζσηεξηθήο αγνξάο. Κηλεηήξην ξφιν γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο, ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο, ζα δηαδξακάηηδε ε ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ ζην εζσηεξηθφ ηεο Κνηλφηεηαο, ε νπνία, καδί κε ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ πξνζψπσλ, ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ θεθαιαίσλ, απνηειεί κηα απφ ηηο ηέζζεξηο ζεκειηψδεηο ειεπζεξίεο ηεο θνηλήο αγνξάο. ε ζρέζε κάιηζηα κε ηηο ππφινηπεο ειεπζεξίεο, ε αξρή ηεο ειεχζεξεο θπθινθνξίαο ησλ εκπνξεπκάησλ θαηέιαβε δεζπφδνπζα ζέζε αλάκεζα ζηηο δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο θαη δηαδξακαηίδεη ην ζπνπδαηφηεξν ξφιν θαηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο Κνηλφηεηαο. Απηφο ν ηδηαίηεξνο ξφινο πξνθχπηεη ηφζν απφ ηελ αλαθνξά ηεο αξρήο απηήο ζηνλ ηίηιν Η ηνπ κέξνπο ηεο πλζήθεο πνπ είλαη αθηεξσκέλν ζηηο βάζεηο ηεο Κνηλφηεηαο, φζν θαη απφ ην γεγνλφο φηη φιεο ζρεδφλ νη κεγάιεο θνηλνηηθέο πνιηηηθέο, φπσο ε ηεισλεηαθή έλσζε, ε θνηλή αγξνηηθή πνιηηηθή, ε θνηλή εκπνξηθή πνιηηηθή, ε πνιηηηθή ζηνπο ηνκείο ησλ κεηαθνξψλ θαη ηνπ αληαγσληζκνχ θαζψο θαη ε θνξνινγηθή πνιηηηθή, απνβιέπνπλ άκεζα ή έκκεζα ζηελ ειεπζεξία ησλ ζπλαιιαγψλ ζην εζσηεξηθφ θαη ζην εμσηεξηθφ ηεο Κνηλφηεηαο. 2. Σύκθσλα κε ηνλ Μπαμπανάση, ε δηεζλήο νηθνλνκηθή νινθιήξσζε απνηειεί κηα δηαδηθαζία νξγαλσκέλεο θαη ζεζκνζεηεκέλεο ζπλεξγαζίαο θαη δηαζύλδεζεο ησλ εζληθώλ νηθνλνκηώλ θαη ησλ επηρεηξήζεώλ ηνπο κε ηειηθή θαηάιεμε ηε ζπγρώλεπζή ηνπο ζε κηα κεγαιύηεξε νληόηεηα (Στέργιος Μπαμπανάσης [2004] «Νέα Γηεζλήο Οηθνλνκία», ζει. 16 επ.). 3. Ν. Μούσης (2003), «Δπξσπατθή Έλσζε, Γίθαην, Οηθνλνκία, Πνιηηηθή», ζει Τε Σπλζήθε γηα ηελ ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλόηεηαο Άλζξαθα θαη Φάιπβα (ΔΚΑΦ) ππέγξαςαλ ζην Παξίζη, ηηο 18 Απξηιίνπ 1951, ε Γεξκαλία, Ηηαιία, Βέιγην, Λνπμεκβνύξγν θαη Οιιαλδία θαη ηέζεθε ζε ηζρύ ηηο 25 Ηνπιίνπ

7 εκαληηθά ππήξμαλ, απφ ηα πξψηα θηφιαο ρξφληα ηεο δεκηνπξγίαο ηεο ΔΟΚ, ηα επηηεχγκαηα ζηνλ ηνκέα ηεο εγθαζίδξπζεο ηεο θνηλήο αγνξάο, ε νπνία απαηηνχζε πξψηα απ φια ηελ εμάιεηςε ησλ ηεισλεηαθψλ δαζκψλ θαη ησλ πνζνηηθψλ πεξηνξηζκψλ ζηηο ζπλαιιαγέο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαζψο θαη ηελ εθαξκνγή ελφο θνηλνχ ηεισλεηαθνχ δαζκνινγίνπ απφ ηα θξάηε κέιε θαηά ηηο ζπλαιιαγέο ηνπο κε ηηο ηξίηεο ρψξεο. Ο ζηφρνο απηφο επηηεχρζεθε ζρεηηθά ζχληνκα ( ), ρσξίο φκσο λα νδεγήζεη ζηε δεκηνπξγία κηαο πξαγκαηηθήο θνηλήο αγνξάο, αθνχ νη ηεισλεηαθνί δαζκνί θαη νη πνζνηηθνί πεξηνξηζκνί δελ απνηεινχζαλ ηνπο κνλαδηθνχο θξαγκνχο ζηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ, ησλ πξνζψπσλ, ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ θεθαιαίσλ ζηελ νπνία απέβιεπε ε θνηλή αγνξά. Άιισζηε, γηα ηελ εγθαζίδξπζε κηαο θνηλήο αγνξάο πνπ ζα είρε ηα ραξαθηεξηζηηθά κηαο εζσηεξηθήο αγνξάο, απαηηείην φρη κφλνλ ε εμαζθάιηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ πξνβιεπφκελσλ απφ ηε πλζήθε ζεκειησδψλ ειεπζεξηψλ, αιιά θαη ε ππαγσγή ησλ αγαζψλ θαη ησλ ζπληειεζηψλ ηεο παξαγσγήο ζ έλα εληαίν λνκηθφ πιαίζην ζε φηη αθνξά ηνπο θαλφλεο αληαγσληζκνχ, ηνπο θνξνινγηθνχο, θνηλσληθνχο ή άιινπο θαλφλεο, ζην βαζκφ πνπ νη θαλφλεο απηνί ζπλδένληαη, άκεζα ή έκκεζα, κε ηνπο φξνπο παξαγσγήο ή δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ θαη παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ. Γηφηη, αλ ηα θξάηε κέιε δηέζεηαλ απφιπηε ειεπζεξία σο πξνο ηε ξχζκηζε ησλ ηνκέσλ απηψλ, ηφηε ζα κπνξνχζαλ ρσξίο δπζθνιία λα αληηθαηαζηήζνπλ ηα ηεισλεηαθά εκπφδηα ησλ ζπλαιιαγψλ κε άιινπ είδνπο ηερληθά θαη θνξνινγηθά εκπφδηα, πνπ ζα εκπφδηδαλ, θαηά ηνλ ίδην ηξφπν κε ηνπο ηεισλεηαθνχο θξαγκνχο, ηελ νινθιήξσζε κηαο εζσηεξηθήο αγνξάο πιήξσο ελνπνηεκέλεο. Γηα ην ιφγν απηφ, κεγάιν βάξνο δφζεθε ζηελ εμάιεηςε ησλ θνξνινγηθψλ εκπνδίσλ πνπ παξεκβάιινληαλ θαηά ηε δηαθίλεζε ησλ εκπνξεπκάησλ. Απηφ ήηαλ απφιπηα δηθαηνινγεκέλν, αθνχ νη ζπλέπεηεο ησλ θφξσλ ζηελ ηηκή ησλ πξντφλησλ κπνξνχζαλ λα επεξεάζνπλ νπζηαζηηθά ηε δήηεζε ησλ ηειεπηαίσλ θαη ζπλεπψο ηε θπθινθνξία ηνπο. ε κηα θνηλή αγνξά ρξεηάδεηαη ε εθαξκνγή θνξνινγηθήο νπδεηεξφηεηαο κεηαμχ ηεο εζληθήο παξαγσγήο θαη ησλ πξντφλησλ πνπ πξνέξρνληαη απφ άιια θξάηε κέιε, ψζηε νη θφξνη πνπ επηβαξχλνπλ ηε δαπάλε ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηελ αγνξά ησλ πξντφλησλ λα κε κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ νηθνλνκηθή ζπκπεξηθνξά ηφζν ησλ θαηαλαισηψλ φζν θαη ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Όπσο ππνγξάκκηζε ραξαθηεξηζηηθά ε Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή (Ο.Κ.Δ.)5, ε ζπλεπήο εθαξκνγή ηεο ινγηθήο ηεο «εζσηεξηθήο αγνξάο» ζεκαίλεη φηη θαηά ηηο ζπλαιιαγέο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ πξέπεη λα εθαξκφδνληαη νη ίδηνη φξνη πνπ ηζρχνπλ, απφ θνξνινγηθή άπνςε, θαη γηα ηηο εζσηεξηθέο ζπλαιιαγέο ζ έλα θξάηνο κέινο6. Γηα ηελ εμάιεηςε ησλ θνξνινγηθψλ εκπνδίσλ ρξεζηκνπνηήζεθε, σο λνκηθή βάζε, ην άξζξν 93 (πξψελ 99) ηεο ΔΚ, ην νπνίν ζεζπίδεη εηδηθή δηαδηθαζία γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ λνκνζεζηψλ ζην ηνκέα ησλ έκκεζσλ θφξσλ. Με βάζε ηε δηάηαμε απηή έρεη εθδνζεί κέρξη ζήκεξα, απφ ην πκβνχιην, έλαο ηθαλφο αξηζκφο νδεγηψλ γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ λνκνζεζηψλ πεξί ησλ θφξσλ θχθινπ εξγαζηψλ, ησλ εηδηθψλ θφξσλ θαηαλάισζεο θαη ησλ ινηπψλ έκκεζσλ θφξσλ 5. Ζ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή (Ο.Κ.Δ.) απνηειεί γλσκνδνηηθφ φξγαλν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πν π πξνβιέπεηαη απφ ηα άξζξα ηεο ΔΚ. Αζθεί ζπκβνπιεπηηθά θαζήθνληα, κέζσ γλσκνδνηήζεσλ, πξνο ην πκβνχιην θαη ηελ Δπηηξνπή, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ε πλζήθε (άξζξα 93, 94, 95 1, πξψελ άξζξα 99, 100, 100Α 1 ηεο ΔΚ), είηε φηαλ ηεο δεηεζεί απφ ην πκβνχιην θαη ηελ Δπηηξνπή, είηε χζηεξα απφ δηθή ηεο πξσηνβνπιία (άξζξν 262, πξψελ 198 ΔΚ). 6. Απφ γλσκνδφηεζε ηεο 331εο πλφδνπ ηεο Οινκειείαο ηεο ΟΚΔ, ζρεηηθά κε ηελ άκεζε θαη έκκεζε θνξνινγία, παξάγξαθνο 1.2.1, πνπ ιήθζεθε χζηεξα απφ ηελ απφ γλσκνδφηεζε ηνπ ηκήκαηνο νηθνλνκηθψλ, δεκνζηνλνκηθψλ θαη λνκηζκαηηθψλ ππνζέζεσλ, κε βάζε εηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ θ. Jansse 7

8 ην πξψην κέξνο ηεο δηαηξηβήο, επηρεηξείηαη κηα γεληθή παξνπζίαζε ησλ βεκάησλ πνπ έρνπλ ζεκεησζεί κέρξη ζήκεξα ζηνπο ηνκείο απηνχο. Ζ παξνπζίαζε απηή θξίλεηαη αλαγθαία, αθελφο γηα λα θαηαδεηρζεί φηη ηα βήκαηα πνπ ζεκεηψζεθαλ απέρνπλ πνιχ αθφκα απφ φζα είλαη αλαγθαία λα γίλνπλ γηα ηελ εγθαζίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία κηαο πξαγκαηηθά θνηλήο αγνξάο θαη αθεηέξνπ, γηα λα γίλεη αληηιεπηή ε άκεζε ζρέζε πνπ ππάξρεη κεηαμχ απηήο ηεο ιεηςήο ελαξκφληζεο θαη ηεο δηαθξηηηθήο θνξνινγηθήο κεηαρείξηζεο πνπ επηβάιινπλ ηα θξάηε κέιε ζηα πξντφληα πνπ πξνέξρνληαη απφ άιια θξάηε κέιε. Μέζα ζηα πιαίζηα απηά επηρεηξείηαη λα εληνπηζηνχλ ηα αίηηα πνπ πξνθαινχλ ηηο θνξνινγηθέο δηαθξίζεηο ζηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο θαη λα θαηαδεηρζεί ν αξλεηηθφο ξφινο πνπ δηαδξακαηίδνπλ νη δηαθξίζεηο απηέο ζηελ πνξεία πξνο ηελ επξσπατθή νινθιήξσζε. Απφ ηελ άιιε κεξηά, ζην βαζκφ πνπ ε πιήξεο ελαξκφληζε ηεο λνκνζεζίαο ζην ηνκέα ησλ έκκεζσλ θφξσλ δελ έρεη επηηεπρζεί αθφκε, νη δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο πνπ πξνβιέπνπλ ηελ απαγφξεπζε ησλ δηαθξίζεσλ θαη ηελ εμάιεηςε ησλ θάζε είδνπο εκπνδίσλ ζηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ εληφο ηεο Κνηλφηεηαο, παίδνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε ζέζπηζε νξίσλ, θαηά ηελ άζθεζε ηεο εμνπζίαο ησλ θξαηψλ κειψλ ζην πεδίν ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο. Οη δηαηάμεηο απηέο, καδί κε ηηο δηαηάμεηο ηεο ΔΚ πνπ θαηνρπξψλνπλ ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ πξνζψπσλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ, απνηεινχλ εηδηθφηεξε έθθξαζε ηεο γεληθήο αξρήο ηεο απαγφξεπζεο ησλ δηαθξίζεσλ7 ή ηεο κε δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο, φπσο έρεη επηθξαηήζεη λα απνθαιείηαη. Ο ζεκαληηθφο ξφινο πνπ παίδνπλ ζηελ εμάιεηςε ησλ θνξνινγηθψλ δηαθξίζεσλ θαηά ηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο, νη εηδηθέο δηαηάμεηο ηεο ΔΚ πνπ πξνβιέπνπλ ηελ απαγφξεπζε ησλ εηζαγσγηθψλ θαη εμαγσγηθψλ δαζκψλ θαη ησλ επηβαξχλζεσλ ηζνδχλακνπ απνηειέζκαηνο (άξζξα 23 επ., πξψελ 9 επ. ηεο ΔΚ), ησλ πνζνηηθψλ πεξηνξηζκψλ θαη ησλ κέηξσλ ηζνδχλακνπ απνηειέζκαηνο (άξζξα 28 επ., πξψελ 30 επ. ηεο ΔΚ) θαζψο θαη νη δηαηάμεηο πνπ απαγνξεχνπλ ηελ επηβνιή δπζκελέζηεξσλ εζσηεξηθψλ θφξσλ ζηα πξντφληα άιισλ θξαηψλ κειψλ (άξζξν 90, πξψελ 95 ηεο ΔΚ). Χζηφζν φκσο, θνξνινγηθέο δηαθξίζεηο δελ επηβάιινληαη κφλν ζηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο, αιιά θαη ζηηο ζπλαιιαγέο ησλ θξαηψλ κειψλ κε ηξίηεο ρψξεο. Οη δηαθξίζεηο απηέο δεκηνπξγνχλ εμίζνπ ζνβαξά εκπφδηα ζηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ8, αθνχ είλαη ηθαλέο λα νδεγήζνπλ ηνπο εηζαγσγείο ζε εθηξνπέο εκπνξίνπ, ελψ παξάιιεια αλαηξνχλ ηελ νπζηαζηηθή νκνηνγέλεηα ηεο θνηλήο αγνξάο θαη ηελ, απφ νηθνλνκηθήο πιεπξάο, νπδεηεξφηεηα πνπ πξέπεη απηή λα εκθαλίδεη. Οη θνξνινγηθέο δηαθξίζεηο θαηά ηηο ζπλαιιαγέο ησλ θξαηψλ κειψλ κε ηξίηεο ρψξεο αληηκεησπίδνληαη απφ ην θνηλνηηθφ δίθαην κε εληειψο δηαθνξεηηθφ ηξφπν απφ φ,ηη νη θνξνινγηθέο δηαθξίζεηο θαηά ηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο. Έηζη, ελψ γηα ηε ζεκειίσζε ηεο απαγφξεπζεο ησλ θνξνινγηθψλ δηαθξίζεσλ θαηά ηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο, ρξεζηκνπνηνχληαη σο λνκηθή βάζε νη δηαηάμεηο ηεο ΔΚ πνπ πξνζηαηεχνπλ ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ, νη δηαηάμεηο απηέο δελ παξέρνπλ πξνζηαζία θαηά ηελ επηβνιή θνξνινγηθψλ ελ γέλεη επηβαξχλζεσλ επί πξντφλησλ πνπ εηζάγνληαη ζην έδαθνο ηεο Κνηλφηεηαο απεπζείαο απφ ηξίηεο ρψξεο. 7. Jimenez A.J.M. (1999), ν.π., ζ. 208 όπνπ θαη παξαπνκπέο ζε απνθάζεηο ηνπ ΓΔΚ, Γαγηόγινπ Π.Γ. (1985), Δπξσπατθό Κνηλνηηθό Γίθαην, ηόκνο Η, ζ. 354, Καιαβξόο Γξεγόξεο Δπάγγεινο (1983), Τν Γηθαίσκα Δγθαηάζηαζεο θαηά ηε Σπλζήθε ηεο ΔΟΚ, Τεηξάδηα Κνηλνηηθνύ Γηθαίνπ, ζ Όπσο επηζεκαίλεη ν A. Mattera, ηξεηο θαηεγνξίεο εκπνξεπκάησλ επσθεινύληαη από ηνπο θαλόλεο γηα ηελ ειεύζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ: ηα πξντόληα πνπ θαηαζθεπάδνληαη εμ νινθιήξνπ εληόο ηεο Κνηλόηεηαο, ηα πξντόληα πνπ θαηαζθεπάδνληαη ελ κέξεη από ζπζηαηηθά πνπ πξνέξρνληαη από ηξίηεο ρώξεο θαη πθίζηαληαη εληόο ηνπ θνηλνηηθνύ εδάθνπο «νπζηαζηηθή κεηαπνίεζε» θαη ηα πξντόληα θαηαγσγήο ηξίησλ ρσξώλ πνπ έρνπλ ηεζεί ζε ειεύζεξε θπθινθνξία ζε κηα ρώξα ηεο Κνηλόηεηαο (A. Mattera [1992], «Ζ εληαία επξσπατθή αγνξά Οη θαλόλεο θαη ε ιεηηνπξγία ηεο», ζει. 834). 8

9 Ζ δηαθνξεηηθή απηή αληηκεηψπηζε απνξξέεη απφ ηε δηπιή θχζε ηεο Κνηλφηεηαο, ε νπνία, φπσο φιεο νη ηεισλεηαθέο ελψζεηο, απνηειεί ζπλδπαζκφ ειεχζεξνπ εκπνξίνπ θαη πξνζηαηεπηηζκνχ. Μεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο θαηαξγνχληαη φια ηα δαζκνινγηθά θαη κε δαζκνινγηθά κέηξα πξνζηαζίαο θαη εθαξκφδεηαη ν θαλφλαο ηεο θνξνινγηθήο νπδεηεξφηεηαο, δειαδή ηα ίζεο θνξνινγηθήο κεηαρείξηζεο κεηαμχ εγρψξηαο παξαγσγήο θαη πξντφλησλ πνπ πξνέξρνληαη απφ άιια θξάηε κέιε. Αληίζεηα, έλαληη ησλ ηξίησλ ρσξψλ κπνξνχλ λα εθαξκφδνληαη κέηξα πξνζηαηεπηηζκνχ, δαζκνινγηθήο θπξίσο θχζεσο9, ελψ ε αξρή ηεο θνξνινγηθήο νπδεηεξφηεηαο ηζρχεη, θαηαξρήλ, κφλνλ σο πξνο ηα πξντφληα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηξίηεο ρψξεο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ Κνηλφηεηα δπλάκεη δηεζλνχο ζπκθσλίαο πνπ πεξηέρεη ζρεηηθή ξήηξα. Απηφ βέβαηα δελ ζεκαίλεη φηη ηα θξάηε κέιε είλαη ειεχζεξα λα απνθαζίδνπλ θαη λα ιακβάλνπλ κνλνκεξψο θαηά βνχιεζε θνξνινγηθά κέηξα ζε βάξνο ησλ πξντφλησλ απηψλ. Ζ εληαία θχζε ηνπ θνηλνηηθνχ ηεισλεηαθνχ εδάθνπο θαη νη δηαηάμεηο ηεο ΔΚ πεξί θνηλήο εκπνξηθήο πνιηηηθήο επηβάιινπλ φπσο ηέηνηνπ είδνπο δεηήκαηα ξπζκίδνληαη νκνηφκνξθα θαη βάζεη εληαίσλ αξρψλ ζ νιφθιεξε ηελ έθηαζε ηνπ θνηλνηηθνχ εδάθνπο. Έηζη, ππάξρνπλ δηαηάμεηο ηνπ πξσηνγελνχο θαη ηνπ παξάγσγνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ αιιά θαη ησλ δηεζλψλ ζπκβάζεσλ πνπ ζπλδένπλ ηελ Κνηλφηεηα κε ηηο ηξίηεο ρψξεο, νη νπνίεο ζέηνπλ πεξηνξηζκνχο ζηελ εμνπζία ησλ θξαηψλ κειψλ, θαηά ηε ιήςε δαζκνινγηθψλ ή άιισλ κέηξσλ επί πξντφλησλ πνπ εηζάγνληαη απεπζείαο απφ ηξίηεο ρψξεο. Σέηνηνπο πεξηνξηζκνχο ζέηνπλ νη δηαηάμεηο ηεο ΔΚ πνπ πξνβιέπνπλ ηε ζέζπηζε θνηλνχ ηεισλεηαθνχ δαζκνινγίνπ θαη γεληθφηεξα ηελ άζθεζε θνηλήο εκπνξηθήο πνιηηηθήο κέξνπο ηεο Δ.Κ. έλαληη ησλ ηξίησλ ρσξψλ, νη πξάμεηο ησλ νξγάλσλ ηεο Κνηλφηεηαο πνπ έρνπλ εθδνζεί ζην πιαίζην ησλ δηαηάμεσλ απηψλ θαζψο θαη νη δηαηάμεηο ηνπ δηεζλνχο ζπκβαηηθνχ δηθαίνπ πνπ ζπλδένπλ ηελ Δ.Κ. είηε κε κεκνλσκέλα ηξίηα θξάηε είηε κε νκάδεο ηξίησλ θξαηψλ, πνπ επίζεο έρνπλ ζπλαθζεί θαη εθαξκνγή ησλ πεξί θνηλήο εκπνξηθήο πνιηηηθήο δηαηάμεσλ ηεο ΔΚ. ην πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο επηρεηξείηαη ε παξνπζίαζε ησλ ελδνθνηλνηηθψλ ζπκβάζεσλ πνπ έρνπλ γίλεη κεηαμχ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη Σξίησλ Κξαηψλ. Ζ παξνπζίαζε απηή θξίλεηαη αλαγθαία, αθελφο γηα λα θαηαδεηρζεί φηη ηα βήκαηα πνπ ζεκεηψζεθαλ απέρνπλ πνιχ αθφκα απφ φζα είλαη αλαγθαία λα γίλνπλ γηα ηελ εγθαζίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία κηαο πξαγκαηηθά θνηλήο αγνξάο. ην δεχηεξν κέξνο επηρεηξείηαη ε αλάδεημε ηνπ εκπνξίνπ πνπ γίλεηαη κεηαμχ Κνηλφηεηαο θαη άιισλ ρσξψλ, θαζψο θαη νη εμσηεξηθέο νηθνλνκηθέο ζρέζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κε ηηο ρψξεο απηέο. Ζ εξγαζία απηή έρεη σο ζθνπφ λα γλσξίζνπκε θαιχηεξα ηηο νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο κέζα απφ ηηο δηεζλείο νηθνλνκηθέο ζπκβάζεηο δειαδή κέζα απφ ηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο. 9. Ζ δηπιή θχζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο επηθέξεη δηαθνξεηηθά απνηειέζκαηα ζην ελδνθνηλνηηθφ εκπφξην θαη ζην εκπφξην κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ησλ ηξίησλ ρσξψλ. Ζ άξζε ησλ δαζκνινγηθψλ θαη κε δαζκνινγηθψλ εκπνδίσλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ εκπνξηθψλ αληαιιαγψλ κεηαμχ ηνπο θαη ηελ πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζε θάζε ρψξαο ζηελ παξαγσγή εθείλσλ ησλ πξντφλησλ ζηα νπνία έρεη ην ζρεηηθά κηθξφηεξν θφζηνο παξαγσγήο (ζρεηηθφ ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα). Όπσο αλαθέξεη ν Κ. Μαθεδφλαο, ν J. Viner, πνπ πξψηνο αμηνιφγεζε θαη απνηίκεζε ηα απνηειέζκαηα ησλ ηεισλεηαθψλ ελψζεσλ, απνθαιεί ην απνηέιεζκα απηφ κε ηνλ φξν «δεκηνπξγία εκπνξίνπ» (Κ. Μαθεδφλαο, ν.π., ζει. 166). Αληίζεηα, φζνλ αθνξά ην εκπφξην ησλ θξαηψλ κειψλ κε ηξίηεο ρψξεο είλαη δπλαηφ λα δεκηνπξγεζεί εθηξνπή εκπνξίνπ, αθνχ, εμαηηίαο ησλ δαζκνινγηθψλ θαη κε δαζκνινγηθψλ κέηξσλ πξνζηαζίαο, είλαη δπλαηφ λα ππνθαηαζηαζεί κηα θζελφηεξνπ θφζηνπο πεγή εηζαγσγήο αγαζνχ απφ κηα άιιε πςειφηεξνπ θφζηνπο πεγή, επεηδή ε ηειεπηαία ζα είλαη απιψο κέινο ηεο Έλσζεο. Έηζη, κε ηελ ηεισλεηαθή έλσζε, θαηαλαιψλεηαη έλα πξντφλ πςειφηεξνπ θφζηνπο, δεκηνπξγψληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ εθηξνπή ηνπ εκπνξίνπ απφ κηα θζελφηεξε ζε κηα αθξηβφηεξε πεγή πξνκήζεηαο ηνπ πξντφληνο (Κ. Μαθεδφλαο, ν.π., ζει

10 Κεθάλαι Ππώηο Σκήκα Πξώην 1. Ζ ΠΟΡΔΗΑ ΠΡΟ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΟΛΟΚΛΖΡΧΖ ΚΑΗ Ζ ΔΞΑΛΔΗΦΖ ΣΧΝ ΓΗΑΚΡΗΔΧΝ ΣΟΝ ΣΟΜΔΑ ΣΖ ΔΜΜΔΖ ΦΟΡΟΛΟΓΗΑ Όπσο ππνζηεξίδεη ν Servaas van Thiel, ζηηο κηθηέο νηθνλνκίεο, φπνπ ν δεκφζηνο ηνκέαο παίδεη ελεξγφ ξφιν, ε νηθνλνκηθή νινθιήξσζε πεξηιακβάλεη ηφζν ηελ νινθιήξσζε ησλ αγνξψλ, πνπ αθνξά ηα πξντφληα θαη ηνπο ζπληειεζηέο παξαγσγήο (δηαδηθαζία νινθιήξσζεο πνπ αθνξά ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα), φζν θαη ηελ νινθιήξσζε πνπ αθνξά ηε παξέκβαζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ζηηο αγνξέο (δηαδηθαζία νινθιήξσζεο πνπ αθνξά ην δεκφζην ηνκέα). Ζ νινθιήξσζε ησλ αγνξψλ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηελ εμαζθάιηζε ηεο ειεχζεξεο θπθινθνξίαο ησλ εκπνξεπκάησλ θαη ησλ ζπληειεζηψλ ηεο παξαγσγήο θαζψο θαη ηεο ίζεο κεηαρείξηζήο ηνπο, ελψ ε νινθιήξσζε πνπ αθνξά ηελ παξέκβαζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ζηηο αγνξέο, πξνυπνζέηεη ηφζν ηελ ελαξκφληζε ησλ θαλνληζηηθψλ δνκψλ πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε ησλ πξντφλησλ θαη ησλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο ζηελ αγνξά φζν θαη ηελ ελαξκφληζε ησλ πνιηηηθψλ παξέκβαζεο ηνπ ίδηνπ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ζηελ αγνξά22. Μέζα ζηα πιαίζηα απηά ζπληάρζεθε θαη ε πλζήθε γηα ηελ ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Οηθνλνκηθήο Κνηλφηεηαο, ε νπνία, ιφγσ ηνπ κηθηνχ ραξαθηήξα ησλ νηθνλνκηψλ ησλ θξαηψλ κειψλ πνπ ηελ ππέγξαςαλ, πξνβιέπεη φηη νη απψηεξνη ζηφρνη ηεο Κνηλφηεηαο ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ, απφ ηε κηα κεξηά κε ηε δεκηνπξγία κηαο θνηλήο αγνξάο, πνπ ζα ηελ ραξαθηεξίδεη ε εμάιεηςε ησλ εκπνδίσλ ζηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ, πξνζψπσλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη, απφ ηελ άιιε, κε ηελ ελαξκφληζε ησλ πνιηηηθψλ πνπ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηεο θνηλήο αγνξάο. Ο πξψηνο ηξφπνο πξαγκαηνπνίεζεο ησλ ζηφρσλ ηεο Κνηλφηεηαο ζπλεζίδεηαη λα απνθαιείηαη ζηελ νηθνλνκηθή επηζηήκε σο κέζνδνο ηεο αξλεηηθήο νινθιήξσζεο, ελψ ν δεχηεξνο σο κέζνδνο ηεο ζεηηθήο νινθιήξσζεο10. Οη έλλνηεο ηεο ζεηηθήο θαη ηεο αξλεηηθήο νινθιήξσζεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα πξψηε θνξά απφ ηνλ Tinbergen. Αξγφηεξα ν Balassa, ζηε γλσζηή ηαμηλφκεζε ησλ πέληε θάζεσλ ηεο νηθνλνκηθήο νινθιήξσζεο, παξφιν πνπ δελ ρξεζηκνπνηεί ξεηά ηνπο φξνπο αξλεηηθή θαη ζεηηθή νινθιήξσζε, σζηφζν ζηελ νπζία ηνπο ππνλνεί, αθνχ νη ηξεηο πξψηεο θάζεηο αθνξνχλ ηελ αξλεηηθή νινθιήξσζε ελψ νη δχν ηειεπηαίεο αλαθέξνληαη ζηελ ζεηηθή νινθιήξσζε. ηα πιαίζηα ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο ν Pinder ήηαλ ν πξψηνο πνπ έδσζε ηνλ νξηζκφ ηεο αξλεηηθήο θαη ζεηηθήο νινθιήξσζεο, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν ε αξλεηηθή νινθιήξσζε είλαη ην ζηάδην εθείλν ηεο νηθνλνκηθήο νινθιήξσζεο πνπ αθνξά ηελ εμάιεηςε ηεο δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο κεηαμχ ησλ νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ ησλ δηαθφξσλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο, ελψ ε ζεηηθή νινθιήξσζε πξνυπνζέηεη ηε δηακφξθσζε θαη εθαξκνγή ζπληνληζκέλεο θαη θνηλήο πνιηηηθήο ησλ θξαηψλ-κειψλ πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νηθνλνκηθνί θαη θνηλσληθνί ζθνπνί δηαθνξεηηθνί απφ ηελ εμάιεηςε ηεο δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο Π. ηάγθνο Δ. αρπεθίδνπ: «Γίθαην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο», εθδ. 2000, ζει Pinder (1968), Positive Integration and Negative Integration: Some Problems of Economic Union in the EC», ζ. 90, 98, World Today, No

11 Έηζη ινηπφλ, ε αξλεηηθή νινθιήξσζε επηθεληξψλεηαη ζηελ εμάιεηςε ησλ πεξηνξηζκψλ ζηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ αγαζψλ, πξνζψπσλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ, ζηελ θαηάξγεζε δειαδή ηεο δηαθξηηηθήο θαη πξνζηαηεπηηθήο ζπκπεξηθνξάο θαζψο θαη ησλ εκπνδίσλ πνπ πξνθαινχλ ζηξέβισζε ζηνλ αληαγσληζκφ, ελψ ε ζεηηθή νινθιήξσζε πξνυπνζέηεη κηα λνκνζεηηθή παξέκβαζε κε ζθνπφ ην ζπληνληζκφ, ηε πξνζέγγηζε ή ηελ ελαξκφληζε ηεο λνκνζεζίαο ησλ θξαηψλκειψλ ή ηε δηακφξθσζε θνηλψλ πνιηηηθψλ εληφο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο. Όπσο πξνθχπηεη απφ ην πεξηερφκελν πνπ δίλεηαη ζηηο έλλνηεο ηεο αξλεηηθήο θαη ηεο ζεηηθήο νινθιήξσζεο, νη έλλνηεο απηέο έρνπλ άκεζε ζρέζε κεηαμχ ηνπο. Κάζε πξφνδνο ζηε ζεηηθή νινθιήξσζε (ελαξκφληζε λνκνζεζηψλ - πνιηηηθψλ) ζπλεπάγεηαη ιηγφηεξε αλάγθε γηα αξλεηηθή νινθιήξσζε, αθνχ ε κεγαιχηεξε ελαξκφληζε ζπλεπάγεηαη κηθξφηεξε πηζαλφηεηα χπαξμεο δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο12 θαη ζπλεπψο ιηγφηεξε αλάγθε παξέκβαζεο ηνπ ΓΔΚ γηα ηελ εμάιεηςε ησλ δηαθξίζεσλ. Αληίζεηα, θάζε θαζπζηέξεζε ζηε ζεηηθή νινθιήξσζε ζπλεπάγεηαη κεγαιχηεξε αλάγθε πξνζθπγήο ζην ΓΔΚ γηα ηελ εθαξκνγή ησλ απαγνξεπηηθψλ θαλφλσλ ηεο πλζήθεο. ήκεξα, φπσο νξζά παξαηεξείηαη, ην βαζηθφ δήηεκα πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ πνξεία πξνο ηελ επξσπατθή νινθιήξσζε είλαη ε αληζφηεηα πνπ ππάξρεη κεηαμχ ησλ βαζκψλ επίηεπμεο ηεο αξλεηηθήο θαη ηεο ζεηηθήο νινθιήξσζεο. Δλψ ε αξλεηηθή νινθιήξσζε έρεη επηηεπρζεί ράξε ζην Γηθαζηήξην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, πνπ κε ηηο απνθάζεηο ηνπ επέηξεςε ζηνπο απαγνξεπηηθνχο θαλφλεο ηεο πλζήθεο λα αλαπηχμνπλ ηελ πιήξε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο, ε ζεηηθή νινθιήξσζε ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αλππαξμία κηαο επξσπατθήο ππεξεζληθήο πνιηηηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θνηλψλ θξίζηκσλ πξνβιεκάησλ θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ζηελ αληηκεηψπηζε ζηφρσλ πνπ ην κνλαδηθφ λνκηκνπνηεηηθφ ηνπο έξεηζκα είλαη ν ζπλαηλεηηθφο ηνπο ραξαθηήξαο13. Δηδηθά φζνλ αθνξά ηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο, ε δηάθξηζε κεηαμχ ζεηηθήο θαη αξλεηηθήο νινθιήξσζεο γίλεηαη ηδηαίηεξα αληηιεπηή ζηηο δηαηάμεηο ηεο ΔΚ. ην πξψην θεθάιαην ηνπ πξψηνπ κέξνπο αλαιχνληαη νη δηαηάμεηο ηεο ΔΚ πνπ απνηεινχλ ηε λνκηθή βάζε γηα ηε ζεηηθή νινθιήξσζε ζηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο θαη ηα κέηξα πνπ έρνπλ ιεθζεί ζην ηνκέα ηεο ελαξκφληζεο ησλ έκκεζσλ θφξσλ, ελψ παξάιιεια επηρεηξείηαη ε αμηνιφγεζε ηεο πνξείαο ηεο ζεηηθήο νινθιήξσζεο ζηνλ ηνκέα απηφ. Σέινο, επεηδή ε αξλεηηθή νινθιήξσζε ζην ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο ζηεξίδεηαη θαη εμνρήλ ζηελ αξρή ηεο κε δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο, ζην δεχηεξν θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηεο αξρήο απηήο θαη ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ ηεο έρεη πξνζδψζεη ην θνηλνηηθφ δίθαην, ησλ ιφγσλ πνπ δηθαηνινγνχλ ηελ θαη εμαίξεζε κε εθαξκνγή ηεο, φπσο έρνπλ δηακνξθσζεί κέζα απφ ηηο δηαηάμεηο ηεο ΔΚ θαη ηε λνκνινγία ηνπ ΓΔΚ θαη ηεο δηάθξηζήο ηεο απφ άιιεο παξεκθεξείο έλλνηεο. 12. Jeffery J. Ramon (1999), ν.π., ζ. 90, ν νπνίνο παξαπέκπεη ζε Lyons (1994), Discrimination Against Individuals and Enterprises on Grounds of Nationality: Direct Taxation and the European Court of Justice, ζ. 559, British Tax Review Π. ηάγθνο, Δ. αρπεθίδνπ, Σν δίθαην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, 2000, ζει

12 1.1. Σν ζεζκηθό πιαίζην άζθεζεο ηεο θνηλνηηθήο αξκνδηόηεηαο ζηνλ ηνκέα ηεο ελαξκόληζεο ησλ έκκεζσλ θόξσλ Σα θξάηε πνπ απνθάζηζαλ λα ηδξχζνπλ ηελ Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα εθάξκνδαλ θνξνινγηθά ζπζηήκαηα πνπ δηέθεξαλ ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο. Δηδηθά φζνλ αθνξά ην ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο, εθηφο απφ ειάρηζηεο εμαηξέζεηο, ηα πξντφληα θνξνινγνχληαλ δηαθνξεηηθά απφ ην έλα θξάηνο κέινο ζην άιιν, κε ζπλέπεηα ε θνξνινγηθή επηβάξπλζή ηνπο λα είλαη δηαθνξεηηθή απφ ηε κηα ρψξα ζηελ άιιε, πξάγκα πνπ επεξέαδε ηελ θαηαλάισζή ηνπο θαη δεκηνπξγνχζε ζπλζήθεο λφζεπζεο ηνπ αληαγσληζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ. Χζηφζν φκσο, ε πλζήθε, ελψ πξνβιέπεη ηελ θαηάξγεζε ησλ δαζκψλ θαη ησλ ινηπψλ δαζκνινγηθψλ θαη κε δαζκνινγηθψλ εκπνδίσλ ζηηο εκπνξηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαζψο θαη ηελ άκεζε εθαξκνγή ηνπ θαλφλα ηεο θνξνινγηθήο νπδεηεξφηεηαο ζηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπλαιιαγέο14, δελ πξνβιέπεη ηελ άκεζε θαη πιήξε ελαξκφληζε ησλ λνκνζεηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ θξαηψλ κειψλ ζηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο15, παξά κφλν ζην βαζκφ πνπ κηα ηέηνηα ελαξκφληζε θξηζεί φηη είλαη αλαγθαία γηα ηελ εγθαζίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο (άξζξν 93, πξψελ 99, ηεο ΔΚ). Σα αίηηα ηεο επηθπιαθηηθήο απηήο ζηάζεο ησλ ζπληαθηψλ ηεο πλζήθεο απέλαληη ζηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί ε δηαθνξεηηθή θνξνιφγεζε ησλ πξντφλησλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ κπνξνχλ λα αλαδεηεζνχλ: α) ζηηο ζνβαξέο δηαθνξέο πνπ ππάξρνπλ ζηελ νηθνλνκηθή δνκή ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ηδίσο ζηε δηάξζξσζε ησλ θνξνινγηθψλ ηνπο ζπζηεκάησλ, πνπ είλαη δχζθνιν λα κεηαβιεζεί ζεκαληηθά ρσξίο ηξηγκνχο ζηελ νηθνλνκηθή ηνπο δσή, β) ζηηο ζπληαγκαηηθέο ξπζκίζεηο πνπ ηζρχνπλ ζηα θξάηε κέιε θαη θπξίσο γ) ζηελ άξλεζε ησλ θξαηψλ κειψλ λα παξαηηεζνχλ απφ ηε δπλαηφηεηα ιήςεο κέηξσλ ζην ηνκέα ηεο θνξνινγίαο, έλα ηνκέα ηδηαίηεξα κεγάιεο ζεκαζίαο γηα ηα θξάηε κέιε, πνπ ηνλ ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηελ άληιεζε ζεκαληηθψλ εζφδσλ θαη ηελ αληηκεηψπηζε ζνβαξψλ νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ. Πξάγκαηη, φπσο πξνθχπηεη απφ ηνλ πίλαθα 1, νη ζπλνιηθνί θφξνη ζηελ ΔΔ-25 θαηά ην έηνο 2004, αλήιζαλ ζην 39,3% ηνπ ΑΔΠ ησλ 25 θξαηψλ κειψλ. Σν πνζνζηφ απηφ ζεσξείηαη ηδηαίηεξα πςειφ, αλ ιεθζεί ππφςε ην γεγνλφο φηη ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ζηηο ΖΠΑ θαη ζηελ Ηαπσλία βξηζθφηαλ, θαηά ην ίδην έηνο, ζην 26%, δειαδή 14 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ρακειφηεξα απφ ηνλ θνηλνηηθφ κέζν φξν39. Αμίδεη σζηφζν λα ζεκεησζεί, φηη ην ζχλνιν ησλ θφξσλ ζηα δέθα λέα θξάηε κέιε (NMS-10), ην 2004, αληηπξνζψπεπε πνζνζηφ 34,5% ηνπ ΑΔΠ ηνπο, δειαδή ήηαλ θαηά 5 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ρακειφηεξν ηνπ αληίζηνηρνπ θνηλνηηθνχ κέζνπ φξνπ. 14.Σν άξζξν 90 ηεο πλζήθεο (πξψελ άξζξν 95) απαγνξεχεη θάζε άκεζε ή έκκεζε θνξνινγηθή δηάθξηζε ζε βάξνο ησλ εηζαγφκελσλ πξντφλησλ θαζψο θαη ηελ επηβνιή θφξσλ πνπ νδεγνχλ έκκεζα ζε πξνζηαζία ησλ εγρψξησλ πξντφλησλ 15.Όπσο δηαθήξπμε ην ΓΔΚ ζηελ ππφζεζε Bobie Getrankevertrieb, ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 95 παξ. 1 ΔΚ, εάλ κελ εκπνδίδεη λα επηβαξχλνληαη πξντφληα άιισλ θξαηψλ κειψλ κε πςειφηεξε θνξνινγία απφ ηελ εθαξκνδφκελε ζηα νκνεηδή εζληθά πξντφληα, δελ πεξηνξίδεη πάλησο ηελ ειεπζεξία θάζε θξάηνπο κέινπο λα δεκηνπξγήζεη ην ζχζηεκα θνξνινγίαο ην νπνίν ζεσξεί σο ην πιένλ θαηάιιειν γηα θάζε πξντφλ (ΓΔΚ απφθαζε ηεο 27εο Ηνπλίνπ 1976, ππφζεζε 127/75, Bobie Getrankevertrieb, ζθέςε 9, πιινγή 1976, ζ. 1079). 12

13 Μεγάιν πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζηα ππφινηπα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ-25, θαηαιακβάλνπλ εηδηθά νη έκκεζνη θφξνη, νη νπνίνη, ην έηνο 2004, αλήιζαλ ζην 13,8% ηνπ ΑΔΠ ησλ 25 θξαηψλ κειψλ, ελψ, φπσο πξνθχπηεη απφ ηνλ πίλαθα 3, ε ζπκκεηνρή ησλ έκκεζσλ θφξσλ ζηα ελ γέλεη θνξνινγηθά ηνπο έζνδα θαηά ην ίδην έηνο αλήιζε ζε πνζνζηφ 35%. Αθφκε κεγαιχηεξε ήηαλ ε ζπκκεηνρή ησλ έκκεζσλ θφξσλ ζην ζχλνιν ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ ησλ δέθα λέσλ θξαηψλ κειψλ, φπνπ ην πνζνζηφ αλήιζε ζε 39,8%, δειαδή 4,8% πάλσ απφ ηνλ αληίζηνηρν θνηλνηηθφ κέζν φξν. Ηδηαίηεξα κεγάιε ζεκαζία παξνπζηάδνπλ νη έκκεζνη θφξνη γηα ηελ Διιάδα, φπσο πξνθχπηεη απφ ηε δηάξζξσζε ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ ηνπ ηαθηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Οη έκκεζνη θφξνη απνθέξνπλ πεξίπνπ ην 58,5% ηνπ ζπλφινπ ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ ηνπ ηαθηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, ελψ νη άκεζνη θφξνη κφλνλ 41,5%, παξφιν πνπ θαηά ηα ηειεπηαία δέθα ρξφληα παξαηεξείηαη κηα κηθξή ηάζε κείσζεο ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ησλ έκκεζσλ θαη αληίζηνηρεο αχμεζεο ηνπ πνζνζηνχ ησλ άκεζσλ θφξσλ ζην ζχλνιν ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ. Μεγάιν είλαη επίζεο ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ησλ έκκεζσλ θφξσλ ζην ζχλνιν ησλ εζφδσλ (θνξνινγηθψλ θαη κε) ηνπ ηαθηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, ελψ γηα ην έηνο 2007 ηα έζνδα απφ ηελ έκκεζε θνξνινγία πξνβιέπεηαη λα αλέιζνπλ ζε εθαη., απμεκέλα θαηά 8,8% ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα έζνδα ηνπ Παξφιν πνπ ε ΔΚ δελ πξνβιέπεη ηελ άκεζε θαη πιήξε ελαξκφληζε ησλ λνκνζεηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ θξαηψλ κειψλ ζην ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο, σζηφζν πεξηέρεη δηαηάμεηο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο λνκηθή βάζε γηα ηελ ελαξκφληζε απηή. Έηζη, ην άξζξν 93 (πξψελ 99) ηεο ΔΚ παξέρεη ζην πκβνχιην ηελ εμνπζία, κε πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο θαη κεηά απφ δηαβνχιεπζε κε ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή, λα εθδίδεη, κε νκφθσλε απφθαζή ηνπ, δηαηάμεηο γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ λνκνζεζηψλ γηα ηνπο έκκεζνπο θφξνπο, ζην βαζκφ πνπ ε ελαξκφληζε απηή είλαη αλαγθαία γηα λα εμαζθαιηζηεί ε εγθαζίδξπζε θαη ε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο. ε ζρέζε κε ηε δηάηαμε απηή ζα πξέπεη λα γίλνπλ δχν επηζεκάλζεηο. Καηαξρήλ, αλαθέξεηαη ξεηά ζηελ ελαξκφληζε ησλ λνκνζεζηψλ κφλν ζηνλ ηνκέα ησλ έκκεζσλ θφξσλ θαη κάιηζηα ηφζν ησλ γεληθψλ φζν θαη ησλ εηδηθψλ θφξσλ θαηαλάισζεο. Αληίζεηα, αλάινγε εηδηθή πξφβιεςε γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ άκεζσλ θφξσλ δελ ππάξρεη ζην θείκελν ηεο πλζήθεο. Απφ ηελ άιιε, ην άξζξν 93 (πξψελ 99) ηεο ΔΚ, γηα ηνπο ιφγνπο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, δελ πξνβιέπεη νχηε ηελ πιήξε νχηε ηελ άκεζε ελαξκφληζε ησλ έκκεζσλ θφξσλ, παξά κφλν ζην βαζκφ πνπ κηα ηέηνηα ελαξκφληζε είλαη αλαγθαία γηα λα εμαζθαιηζηεί ε εγθαζίδξπζε θαη ε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο. Απφ ηε δηαηχπσζε ηεο δηάηαμεο («ζην βαζκό πνπ ε ελαξκόληζε απηή είλαη αλαγθαία») πξνθχπηεη φηη, φρη κφλν δελ επηβάιιεη θακία δέζκεπζε ζηα φξγαλα ηεο Κνηλφηεηαο λα πξνβνχλ ζηελ ελαξκφληζε ησλ έκκεζσλ θφξσλ, αιιά, αληίζεηα, παξέρεη ζ απηά ηελ επρέξεηα λα πξνβνχλ ζε κεξηθή ή πιήξε ή λα κελ πξνβνχλ ζε νπνηαδήπνηε ελαξκφληζε, ζην βαζκφ πνπ θξίλνπλ φηη απηή είλαη ή δελ είλαη αλαγθαία γηα λα εμαζθαιηζηεί ε εγθαζίδξπζε θαη ε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο Δηζεγεηηθή Έθζεζε Κξαηηθνχ Πξνυπνινγηζκνχ 2007, Κεθάιαην 3, ζει Πξέπεη λα ζεκεησζεί, φηη ε πλέιεπζε γηα ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο, ζηηο πξνηάζεηο πνπ ππέβαιε γηα εμέηαζε ζηελ Κπβεξλεηηθή Γηάζθεςε, πξφηεηλε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ άξζξνπ 93 13

14 Δθηφο φκσο απφ ην άξζξν 93 (πξψελ 99) ηεο ΔΚ ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη άιιεο δηαηάμεηο γηα ηελ ζεκειίσζε ηεο θνηλνηηθήο αξκνδηφηεηαο ζηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο. Έηζη, ην άξζξν 94 (πξψελ 100) ηεο πλζήθεο, παξέρεη ζην πκβνχιην ηελ εμνπζία φπσο, απνθαζίδνληαο νκφθσλα, χζηεξα απφ πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο θαη δηαβνχιεπζε κε ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή, εθδίδεη νδεγίεο γηα ηελ πξνζέγγηζε ησλ λνκνζεηηθψλ, θαλνληζηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ δηαηάμεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ, νη νπνίεο έρνπλ άκεζε επίπησζε ζηελ εγθαζίδξπζε ή ηε ιεηηνπξγία ηεο θνηλήο αγνξάο. Ζ δηάηαμε απηή πξνβιέπεη σο κνλαδηθφ λνκηθφ κέζν, γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο πξνζέγγηζεο ησλ εζληθψλ λνκνζεζηψλ, ηελ Οδεγία, ελψ, φπσο θαη ην άξζξν 93 (πξψελ 99) ηεο ΔΚ, θαζηεξψλεη κηα αξθεηά πνιχπινθε θαη ρξνλνβφξα λνκνζεηηθή δηαδηθαζία. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί πάλησο φηη κε λνκηθή βάζε ηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 93 θαη 94 (πξψελ 99 θαη 100) ηεο ΔΚ εθδφζεθαλ νη νδεγίεο γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ έκκεζσλ θφξσλ. Εήηεκα αλέθπςε ζρεηηθά κε ην θαηά πφζν ην άξζξν 95 1 (πξψελ 100Α 1) ηεο ΔΚ, πνπ πξνβιέπεη ηελ ιήςε κέηξσλ θαη κάιηζηα κε εηδηθή πιεηνςεθία, ζρεηηθά κε ηελ πξνζέγγηζε ησλ λνκνζεηηθψλ, θαλνληζηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ δηαηάμεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ηελ εγθαζίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο, κπνξεί λα ζεκειηψζεη θνηλνηηθή αξκνδηφηεηα ζηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο. Σν ΓΔΚ παξαηήξεζε φηη απφ ην γξάκκα ηνπ άξζξνπ 95 1 πξνθχπηεη φηη απηφ εθαξκφδεηαη κφλνλ αλ ε πλζήθε δελ νξίδεη άιισο. Δπνκέλσο, εθφζνλ πθίζηαηαη ζηε ΔΚ ε εηδηθή δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 93 (πξψελ 99), πνπ κπνξεί λα απνηειέζεη ηε λνκηθή βάζε γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ έκκεζσλ θφξσλ, δελ κπνξεί λα εθαξκνζηεί γηα ην δήηεκα απηφ ε επηθνπξηθή δηάηαμε ηνπ άξζξνπ Άιισζηε, ζχκθσλα κε ηε δεχηεξε παξάγξαθν ηνπ άξζξνπ 95, νη θνξνινγηθέο δηαηάμεηο ξεηά εμαηξνχληαη απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο πξψηεο παξαγξάθνπ. Ζ Δπηηξνπή επηρείξεζε λα πξνζδψζεη ζηελή εξκελεία ζηελ έλλνηα ησλ θνξνινγηθψλ δηαηάμεσλ, ππνζηεξίδνληαο φηη ε έλλνηα απηή θαιχπηεη κφλν ηηο νπζηαζηηθέο δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ηα ππνθείκελα ζην θφξν πξφζσπα, ηηο θνξνινγεηέεο πξάμεηο, ηε βάζε επηβνιήο ηνπ θφξνπ, ηνπο ζπληειεζηέο θαη ηηο απαιιαγέο, ελψ δελ θαιχπηεη ηηο ζρεηηθέο κε ηελ είζπξαμε ησλ θφξσλ ιεπηνκέξεηεο. Αληίζεηα, ην πκβνχιην επηρείξεζε λα πξνζδψζεη ζηελ έλλνηα ησλ θνξνινγηθψλ δηαηάμεσλ επξεία εξκελεία, ψζηε λα θαιχπηεη, φρη κφλν ηηο νπζηαζηηθέο θνξνινγηθέο δηαηάμεηο, αιιά θαη ηηο δηαηάμεηο εθείλεο πνπ αθνξνχλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εθθαζαξίδνληαη θαη εηζπξάηηνληαη νη θφξνη18. Σν ΓΔΚ, θάλνληαο δεθηή ηελ άπνςε ηνπ πκβνπιίνπ, έθξηλε φηη ε έθθξαζε θνξνινγηθέο δηαηάμεηο, ιφγσ ηνπ γεληθνχ ραξαθηήξα ηεο, θαιχπηεη φινπο ηνπο ηνκείο ηεο θνξνινγίαο, ρσξίο λα γίλεηαη δηάθξηζε κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ηχπσλ θφξνπ ή ησλ άιισλ νηθείσλ επηβαξχλζεσλ θαζψο επίζεο θαη φιεο ηηο πηπρέο ηνπ ζέκαηνο απηνχ, αλεμάξηεηα απφ ην αλ πξφθεηηαη γηα νπζηαζηηθνχο ή δηαδηθαζηηθνχο θαλφλεο56. Δπνκέλσο, ην άξζξν 95 (πξψελ 100Α) ηεο ΔΚ δελ κπνξεί λα ζεκειηψζεη θνηλνηηθή αξκνδηφηεηα ζηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο, αθνχ θαη ε ηειεπηαία πεξηιακβάλεηαη ζηελ έλλνηα ησλ θνξνινγηθψλ δηαηάμεσλ πνπ ξεηά εμαηξνχληαη απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο δηάηαμεο. Δξεπλεηέν είλαη, επίζεο, θαηά πφζν ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ ζεκειηψλεη θνηλνηηθή αξκνδηφηεηα ζηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο. 18. ΓΔΚ απφθαζε ηεο 29εο Απξηιίνπ 2004, ππφζεζε C-338/01, Δπηηξνπή θαηά πκβνπιίνπ, ζθέςε 36, φ.π 14

15 Με ηε δηάηαμε απηή παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ζηελ Δπηηξνπή λα ππνβάιεη πξνηάζεηο πξνο ην πκβνχιην γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ λνκνζεηηθψλ, θαλνληζηηθψλ ή δηνηθεηηθψλ δηαηάμεσλ ησλ θξαηψλ-κειψλ, αλ απηέο πξνθαινχλ ζηξέβισζε ζηνλ αληαγσληζκφ. πγθεθξηκέλα, ε Δπηηξνπή, κφιηο δηαπηζηψζεη φηη ε πθηζηάκελε δηαθνξά κεηαμχ ησλ λνκνζεηηθψλ, θαλνληζηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ δηαηάμεσλ ησλ θξαηψλ-κειψλ λνζεχεη ηνπο φξνπο ηνπ αληαγσληζκνχ κέζα ζηελ θνηλή αγνξά θαη πξνθαιεί ζηξέβισζε πνπ πξέπεη λα εμαιεηθζεί, πξνρσξεί ζε δηαβνπιεχζεηο κε ηα ελδηαθεξφκελα θξάηε-κέιε πνπ, εάλ δελ νδεγήζνπλ ζηελ εμάιεηςε ηεο ζηξέβισζεο, ηφηε ε Δπηηξνπή ππνβάιεη πξφηαζε ζην πκβνχιην γηα ηελ έθδνζε ησλ αλαγθαίσλ νδεγηψλ. Σν ζεκαληηθφ ζηελ δηαδηθαζία απηή είλαη φηη γηα ηελ έθδνζε νδεγηψλ απφ ην πκβνχιην δελ απαηηείηαη πιένλ νκφθσλε απφθαζε, αθνχ ζχκθσλα κε ηε δεχηεξε παξάγξαθν ηνπ άξζξνπ 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ, κεηά ην πξψην ζηάδην, ε απφθαζε ιακβάλεηαη κε εηδηθή πιεηνςεθία. Ζ δηάηαμε απηή, ζε αληίζεζε κε ην άξζξν 95 (πξψελ 100Α) ηεο ΔΚ, δελ εμαηξεί απφ ηελ εθαξκνγή ηεο ηνλ ηνκέα ηεο θνξνινγίαο. Θα κπνξνχζε βέβαηα λα ππνζηεξηρηεί ε άπνςε φηη ε ελαξκφληζε ησλ λνκνζεζηψλ ζην ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο δελ κπνξεί λα ζηεξηρηεί ζηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ, αθνχ, ζχκθσλα κε ηα άξζξα 93 θαη 94 (πξψελ άξζξα 99 θαη 100), γηα ηελ ιήςε απνθάζεσλ ζην ηνκέα απηφ απαηηείηαη νκνθσλία, ελψ θαη ην άξζξν 95 (πξψελ 100Α) ξεηά εμαηξεί ην ηνκέα ηεο θνξνινγίαο απφ ηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο κε εηδηθή πιεηνςεθία. Χζηφζν φκσο, απφ ηελ ζπλδπαζκέλε εξκελεία ησλ άξζξσλ 93, 94, 95 θαη 96 (πξψελ άξζξα 99, 100, 100Α θαη 101) ηεο ΔΚ δελ κπνξεί λα πξνθχςεη σο γεληθή αξρή φηη ε πξνβιεπφκελε απφ ην άξζξν 96 (πξψελ 101) δηαδηθαζία ηεο εηδηθήο πιεηνςεθίαο δελ είλαη δπλαηφ λα εθαξκνζηεί ζην ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ άξζξνπ 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ ζηνλ ηνκέα ηεο ελαξκφληζεο ησλ δηαηάμεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ είλαη εληειψο δηαθνξεηηθή απφ απηή ησλ άξζξσλ 93, 94 θαη 95 (πξψελ 99, 100 θαη 100Α) ηεο ΔΚ. Καηαξρήλ πξέπεη λα ππνγξακκηζηεί φηη νη πξνυπνζέζεηο γηα ηελ ελαξκφληζε πνπ ζέηεη ην άξζξν 96 (πξψελ 101) είλαη δηαθνξεηηθέο απφ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ ελαξκφληζε πνπ ζέηνπλ ηα άξζξα 93, 94 θαη 95 (πξψελ 99, 100 θαη 100Α). Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηα άξζξα 93, 94 θαη 95 (πξψελ 99, 100 θαη 100Α), ηα πξνο ελαξκφληζε κέηξα ιακβάλνληαη, ζην βαζκφ πνπ είλαη αλαγθαία γηα λα εμαζθαιηζηεί ε εγθαζίδξπζε θαη ε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο (άξζξν 93, πξψελ 99, ηεο ΔΚ) θαζψο θαη φηαλ νη πξνο ελαξκφληζε δηαηάμεηο είηε έρνπλ άκεζε επίπησζε ζηελ εγθαζίδξπζε ή ηε ιεηηνπξγία ηεο θνηλήο αγνξάο (άξζξν 94, πξψελ 100), είηε έρνπλ σο αληηθείκελν ηελ εγθαζίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο (άξζξν 95, πξψελ 100Α). Γηαθέξνληαο απφ ηηο παξαπάλσ δηαηάμεηο, ην άξζξν 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ ζέηεη σο πξνυπφζεζε γηα ηελ ελαξκφληζε ηελ χπαξμε ηέηνηαο δηαθνξάο κεηαμχ ησλ λνκνζεηηθψλ, θαλνληζηηθψλ ή δηνηθεηηθψλ δηαηάμεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ πνπ λνζεχεη ηνπο φξνπο αληαγσληζκνχ εληφο ηεο θνηλήο αγνξάο θαη επνκέλσο πξνθαιεί ζηξέβισζε πνπ πξέπεη νπσζδήπνηε λα εμαιεηθζεί. Πξνθαλψο, ην άξζξν 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ ζεσξεί ζνβαξφηεξε πεξίπησζε ηελ χπαξμε δηαηάμεσλ πνπ λνζεχνπλ ηνπο φξνπο ηνπ αληαγσληζκνχ εληφο ηεο Κνηλφηεηαο θαη πξνθαινχλ ζηξέβισζε ζηνλ ηνκέα απηφ, απφ ηελ χπαξμε δηαηάμεσλ πνπ απιά έρνπλ σο αληηθείκελν γεληθά ηελ εγθαζίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο. Γηα ην ιφγν απηφ, ζηελ πξψηε πεξίπησζε επηβάιιεηαη ε άκεζε εμάιεηςε ηεο ζηξέβισζεο κε ηελ ηαρχηεξε θαη πην απνηειεζκαηηθή δηαδηθαζία ηεο απφθαζεο ηνπ πκβνπιίνπ κε εηδηθή πιεηνςεθία, ψζηε λα κελ παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ζην θξάηνο εθείλν πνπ ε λνκνζεζία ηνπ λνζεχεη ηνπο φξνπο ηνπ αληαγσληζκνχ λα αζθεί veto ζηελ έθδνζε ησλ αλαγθαίσλ γηα ηελ εμάιεηςε ηεο ζηξέβισζεο νδεγηψλ. Οη ίδηνη ιφγνη επηβάιινπλ ηελ εθαξκνγή ηεο δηάηαμεο ηνπ άξζξνπ 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ θαη ζηνλ ηνκέα ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο. Τπέξ ηεο άπνςεο απηήο ζπλεγνξεί θαη ε δηαηχπσζε ηεο δηάηαμεο, πνπ δελ απνθιείεη ην ηνκέα ηεο θνξνινγίαο απφ ηελ εθαξκνγή ηεο. Δάλ ππήξρε δηαθνξεηηθή βνχιεζε ζα αλαγξαθφηαλ ξεηά, φπσο ξεηά 15

16 αλαγξάθεθε θαη ζην άξζξν 95 (πξψελ 100Α) ηεο ΔΚ. Δπνκέλσο, ζε πεξίπησζε πνπ ζεσξεζεί φηη νη θνξνινγηθέο δηαηάμεηο ησλ θξαηψλ κειψλ λνζεχνπλ ηνπο φξνπο ηνπ αληαγσληζκνχ εληφο ηεο θνηλήο αγνξάο θαη επνκέλσο πξνθαινχλ ζηξέβισζε57, ην πκβνχιην, χζηεξα απφ πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο, κπνξεί λα εθδψζεη ηηο αλαγθαίεο νδεγίεο, κε ηελ εηδηθή πιεηνςεθία ηεο παξαγξάθνπ 2 ηνπ άξζξνπ 96 (πξψελ 101) ηεο ΔΚ58. ηελ πεξίπησζε απηή φκσο, δελ επηηξέπεηαη νη ίδηεο θνηλνηηθέο πξάμεηο λα ζηεξηρηνχλ ηαπηφρξνλα θαη ζηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 93 θαη 94 (πξψελ 99 θαη 100) ηεο ΔΚ, αθνχ ζχκθσλα κε ηε λνκνινγία ηνπ ΓΔΚ, ε ζψξεπζε δχν λνκηθψλ βάζεσλ απνθιείεηαη φηαλ νη πξνβιεπφκελεο γηα ηε κηα θαη ηελ άιιε λνκηθή βάζε δηαδηθαζίεο είλαη αζπκβίβαζηεο ΟΗ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΔ ΤΜΒΑΔΗ χκθσλα κε ηελ θξαηνχζα αληίιεςε ν φξνο «δηεζλήο ζύκβαζε» ηαπηίδεηαη ελλνηνινγηθά κε ηνλ φξν «ζπλζήθε», θαη ππνδειψλεη ζπκθσλίεο νπνηνζδήπνηε κνξθήο ζπλαπηφκελεο κεηαμχ θξαηψλ ή γεληθφηεξα ππνθεηκέλσλ ηνπ δεκνζίνπ δηεζλνχο δηθαίνπ κε ζθνπφ ηε ζχζηαζε, απφζβεζε ή αλαγλψξηζε λνκηθψλ θαλφλσλ. ηε κειέηε απηή, ν φξνο «ζύκβαζε» ζπλνδεχεηαη απφ ηνλ ραξαθηεξηζκφ «ελδνθνηλνηηθή». Ζ εμεηδίθεπζε απηή, απνζθνπεί ζηνλ ηνληζκφ ηεο ηδηαηηεξφηεηαο ζπκθσληψλ ζπλνκνινγνχκελσλ κεηαμχ ηνπ ζπλφινπ ησλ θξαηψλ- κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηνο, βάζεη εηδηθήο ξήηξαο ηεο πλζήθεο ηεο Δπξσπατθήο Δλσζεο ή θαη ρσξίο ηελ χπαξμε ηέηνηαο ξήηξαο, αιιά ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ε ζχλδεζε ησλ ζπκθσληψλ απηψλ κε ηνπο ζεζκηθνχο κεραληζκνχο ηεο Κνηλφηεηαο λα πξνθχπηεη απφ ξεηέο δηαηάμεηο ηνπ θεηκέλνπ ηνπο. Χζηφζν νη ελδνθνηλνηηθέο ζπκβάζεηο δελ δηαθνξνπνηνχληαη απφ ηηο δηαθξαηηθέο κε βάζε κφλν ηα κνξθνινγηθά ηνπο γλσξίζκαηα. Αθφκε νπζηαζηηθφηεξε είλαη ε δηαθνξνπνίεζε πνπ πξνθχπηεη απφ ηνπο ζθνπνχο ησλ πξψησλ θπξηφηεξνο ησλ νπνίσλ είλαη ε πξνψζεζε ησλ αληηθεηκεληθψλ ζηφρσλ ηεο Κνηλφηεηαο: ζεζκνχ ρσξίο πξνεγνχκελν ζηελ ηζηνξία ηεο δηεζλνχο νξγαλψζεσο. Ζ αλάιεςε απφ ηα θξάηε ζπκβαηηθψλ ππνρξεψζεσλ ππφ δηάθνξεο κνξθέο εμππεξεηεί φρη κφλν γεληθά ηηο ζρέζεηο ησλ κειψλ ηεο δηεζλνχο θνηλσλίαο, αιιά ηαπηφρξνλα, απνηειεί ηελ θχξηα κέζνδν ζπιινγηθήο απηνδεζκεχζεσο ζην πεδίν ηεο δηθαηηθήο ελζσκαηψζεσο. Σα θξάηε πνπ απαξηίδνπλ ηελ Κνηλφηεηα, σο ππνθείκελα ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, είλαη ειεχζεξα λα ξπζκίδνπλ ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο, ζε ζέκαηα πνπ δελ θαιχπηνληαη απφ ηελ ηδξπηηθή πλζήθε, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη νη ζρεηηθέο ζπκθσλίεο δελ αληηηίζεληαη πξνο απηή ( άξζξν 5 παξ.2). Ζ άζθεζε ησλ γεληθψλ δηθαηνπξαθηηθψλ δηθαησκάησλ ησλ θξαηψλ- κειψλ πξνο ηνλ εηδηθφ ζθνπφ ηεο ελαξκνλίζεσο ησλ λνκνζεζηψλ ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο, απνηειεί αληηθείκελν ησλ δηαηάμεσλ ηνπ άξζξνπ 220 ηεο πλζήθεο. Δάλ φκσο κφλε ζπλέπεηα ηεο πηνζεηήζεσο ελδνθνηλνηηθψλ ζπκβάζεσλ, βάζεη ηνπ άξζξνπ 220, ήηαλ ε ππνρξέσζε ησλ λέσλ κειψλ λα πξνζρσξήζνπλ ζε απηέο ην δήηεκα ζα είρε κηθξή πξαθηηθή ζεκαζία εθφζνλ αλάινγε, πνιηηηθήο θχζεσο, δέζκεπζε επηβάινπλ ζηα λέα κέιε ηεο Κνηλφηεηνο ξεηέο δηαηάμεηο θαη ησλ ινηπψλ ελδνθνηλνηηθψλ ζπκβάζεσλ, παξά ην γεγνλφο φηη κέρξη ζήκεξα νη Πξάμεηο Πξνζρσξήζεσο αλαθέξνληαη κφλνλ ζηηο πκβάζεηο ηνπ άξζξνπ 220. Αληίζεηα, ε δηάθξηζε κεηαμχ ησλ δχν εηδψλ ζπκβάζεσλ ζα είρε εμαηξεηηθή ζεκαζία εάλ σο πξνο ηηο ζπκβάζεηο εθείλεο ηνπ άξζξνπ 220 ηα φξγαλα ηεο Κνηλφηεηαο δηαηεξνχζαλ δηθαηψκαηα επνπηείαο πέξαλ απφ εθείλα πνπ ηπρφλ ηνπο παξαρσξνχλ ξεηέο δηαηάμεηο ηνπο. Δλψ ηα αληίζεηα ζπλέβαηλε γηα ηηο ππφινηπεο. Παξά ηελ χπαξμε φκσο ηεο ζεσξεηηθήο απηήο δπλαηφηεηαο, κνλαδηθή ζπλέπεηα ηεο αζθήζεσο Κνηλνηηθνχ ειέγρνπ ζηνλ ηνκέα απηφλ ζα ήηαλ λα εμαλαγθαζζνχλ ηα θξάηε- κέιε λα αξρίζνπλ δηαπξαγκαηεχζεηο ησλ νπνίσλ ηα απνηειέζκαηα ζα δηέθεπγαλ, φπσο δηαπηζηψζεθε θαηά ηελ αλάιπζε ηνπ πξψηνπ δεηήκαηνο, απφ ηνλ έιεγρν θαη ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαζηεξίνπ. Απνηέιεζκα ηεο λνκηθά αηεινχο αξκνδηφηεηνο ησλ Κνηλνηηθψλ νξγάλσλ λα ειέγρνπλ ηε ζπλνκνιφγεζε ησλ 16

17 ζπκβάζεσλ ηνπ άξζξνπ 220, είλαη αθελφο φηη ε Δπηηξνπή έρεη κέρξη ζήκεξα πξνβεί κφλνλ ζε πνιηηηθήο θχζεσο παξεκβάζεηο ηηο νπνίεο δελ έρεη επηρεηξήζεη λα αηηηνινγήζεη κε λνκηθά επηρεηξήκαηα θαη αθεηέξνπ φηη πξνθεηκέλνπ λα ζεκειησζεί ε δηθαηνδνζία ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαζηεξίνπ λα εξκελεχεη ηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπκβάζεηο ππήξμε, φπσο ζα αλαιπζεί ζηε ζπλέρεηα ηνπ Κεθαιαίνπ απηνχ, αλάγθε λα πεξηιεθζνχλ ζηηο ζπκβάζεηο απηέο εηδηθέο επί ηνπ ζέκαηνο δηαηάμεηο. Αγσγέο ζρεηηθέο κε ηελ εγθπξφηεηα εγγξαθψλ ζηα δεκφζηα κεηξψα εθδηθάδνληαη απφ ηα δηθαζηήξηα ηνπ θξάηνπο, ζην έδαθνο ηνπ νπνίνπ ηεξνχληαη ηα κεηξψα απηά (άξζξν 16 παξ.3). Γηαθνξέο ζρεηηθέο κε ηελ θαηαρψξεζε ή εγθπξφηεηα δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο, ζεκάησλ θαη παξεκθεξψλ δηθαησκάησλ, πνπ πξνυπνζέηνπλ θαηάζεζε ή θαηαρψξεζε, εκπίπηνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ δηθαζηεξίσλ ηεο ρψξαο, ζην έδαθνο ηεο νπνίαο ε θαηάζεζε ή θαηαρψξεζε αηηείηαη ή έρεη ζπληειεζζεί, ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο δηεζλνχο ζπκβάζεσο (άξζξν 16 παξ.4). Σέινο δηαθνξέο πνπ αθνξνχλ ηελ εθηέιεζε απνθάζεσλ εθδηθάδνληαη απφ ηα δηθαζηήξηα ηνπ θξάηνπο ζην νπνίν επηδηψθεηαη ε αλαγθαζηηθή εθηέιεζε (άξζξν 16 παξ.5). Οξίδεη θαηαξρήλ φηη ηα δηθαζηήξηα ησλ ζπκβαιινκέλσλ θξαηψλ νθείινπλ, εθφζνλ ν ελαγφκελνο είλαη θάηνηθνο άιινπ ζπκβαιινκέλνπ θξάηνπο, λα εξεπλνχλ απηεπαγγέιησο εάλ ππφζεζε απφ ηηο απαξηζκνχκελεο ζην άξζξν 16 ( απνθιεηζηηθή δηεζλήο δηθαηνδνζία ), ε νπνία έρεη εηζαρζεί ελψπηνλ ηνπ πξνο εθδίθαζε αλήθεη ζηε δηθή ηνπο δηεζλή δηθαηνδνζία ή ηε δηεζλή δηθαηνδνζία ησλ δηθαζηεξίσλ άιινπ ζπκβαιινκέλνπ θξάηνπο ( άξζξν 19 ). Δπίζεο, ζχκθσλα κε ηε χκβαζε, δηθαζηήξην ζπκβαιινκέλνπ θξάηνπο, δηαθνξεηηθνχ απφ εθείλν ηεο κνλίκνπ θαηνηθίαο ηνπ ελαγνκέλνπ, νθείιεη λα απνθαλζεί φηη δελ έρεη δηθαηνδνζία, εάλ ν ελαγφκελνο δελ παξαζηεί, εθηφο εάλ ε χκβαζε πξνβιέπεη ζπληξέρνπζα ή απνθιεηζηηθή δηθαηνδνζία ηνπ πξψηνπ δηθαζηεξίνπ ( άξζξν 20 παξ.1 ). Σέινο, θαη εάλ αθφκε ην δηθαζηήξην απνθαλζεί έηη είλαη αξκφδην, ππνρξενχηαη λα αλαβάιιεη ηε δηαδηθαζία εάλ ν ελαγφκελνο δελ έρεη εκθαληζζεί κέρξηο φηνπ εμεηαζζεί εάλ έρεη θιεηεπζεί εκπξφζεζκα. Γηα ηελ δεχηεξε απηή πεξίπησζε, απαηηείηαη ην lex fori ηνπ δηθαζηεξίνπ απηνχ λα επηηξέπεη ηε ζπλέλσζε ησλ αγσγψλ, θαη ην δηθαζηήξην πνπ πξψην επηιήθζεθε ηεο ππνζέζεσο λα είλαη αξκφδην λα εθδηθάζεη θαη ηηο δχν αγσγέο ( άξζξν 22 παξ.2 ). Οη πεξί αλαγλσξίζεσο δηαηάμεηο ηεο πκβάζεσο αθνξνχλ απνθάζεηο πνπ έρνπλ εθδνζεί ζηελ αιινδαπή, αιιά απφ δηθαζηήξην ελφο ησλ ζπκβαιινκέλσλ θξαηψλ ( άξζξν 25 ). Ζ απφθαζε δελ απαηηείηαη λα είλαη νξηζηηθή θαη ηειεζίδηθε, νχηε λα απνηειεί δεδηθαζκέλν ππφ ηελ έλλνηα ηεο παξειεχζεσο ηεο πξνζεζκίαο αζθήζεσο ελδίθνπ κέζνπ. Γηθαηνχηαη φκσο ην δηθαζηήξην λα αλαζηείιεη ηελ αλαγλψξηζε, εθφζνλ εθθξεκεί «ζπλήζεο έθεζηο» ( άξζξν 30 ). Απφθαζε πνπ εθδφζεθε απφ δηθαζηήξην ζπκβαιινκέλνπ θξάηνπο αλαγλσξίδεηαη απηνκάησο απφ ηα δηθαζηήξηα ησλ άιισλ ζπκβαιινκέλσλ θξαηψλ, ρσξίο λα απαηηείηαη ή ηήξεζε εηδηθήο δηαδηθαζίαο ( άξζξν 26 παξ. 1 ). Όκσο ε αλαγλψξηζε ηεο απνθάζεσο, κπνξεί λα απνθξνπζζεί είηε απηεπαγγέιησο, είηε θαηφπηλ αηηήζεσο ηνπ νθεηιέηνπ, εάλ δελ ηεξήζεθαλ νη πεξί εηδηθήο ( άξζξν 7-12 θαη ) θαη απνθιεηζηηθήο ( άξζξν 16), δηθαηνδνζίαο δηαηάμεηο ηεο πκβάζεσο ( άξζξν 28 παξ.1). Γελ εμεηάδνληαη νχηε πξνζβάιινληαη, ηα ζηνηρεία εθείλα επί ησλ νπνίσλ ην αξρηθφ δηθαζηήξην ζεκειίσζε, θαηά ηε χκβαζε, ηε δηθαηνδνζία ηνπ ( άξζξνπ 28 παξ.3 ). Δπίζεο, δελ επηηξέπεηαη ε απφξξηςε ηεο αλαγλσξίζεσο ή εθηειέζεσο ιφγσ κε ζπκκνξθψζεσο ηνπ δηθαζηεξίνπ πνπ εμέδσζε ηελ απφθαζε πξνο ην εζσηεξηθφ δηθνλνκηθφ ηνπ δίθαην ( άξζξν 28 παξ.3). 17

18 ΛΟΗΠΔ ΔΝΓΟΚΟΗΝΟΣΗΚΔ ΤΜΒΑΔΗ Γελ ρξεηάζζεθε λα κεζνιαβήζεη κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα απφ ζπζηάζεσο ηεο θνηλήο αγνξάο, γηα λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηα ηδξπηηθά κέιε ηεο Κνηλφηεηνο φηη ε πξαγκαηνπνίεζε ηνπ πξσηαξρηθνχ αληηθεηκεληθνχ ζηφρνπ ηεο πλζήθεο ηεο Ρψκεο, δειαδή, ε εμάιεηςε ησλ δαζκψλ θαη ησλ πνζνηηθψλ πεξηνξηζκψλ ηνπ ελδνθνηλνηηθνχ εκπνξίνπ, ζα ζπλαληνχζε εκπφδηα ελψ ζα εμαθνινπζνχζαλ λα ηζρχνπλ έμη δηαθνξεηηθά εζληθά ζπζηήκαηα ρνξεγήζεσο δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο. Οη δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηε ζπλνκνιφγεζε κηαο Δπξσπατθήο πκβάζεσο επί ησλ Γηπισκάησλ Δπξεζηηερλίαο, άξρηζαλ ηνλ Ννέκβξην ηνπ 1959 κε ηελ δεκηνπξγία εηδηθήο Δπηηξνπήο ππφ ηελ πξνεδξία ηνπ Γξ.Kurt Haertel θαη νδήγεζαλ ζηελ ζχληαμε ελφο Πξνθαηαξθηηθνχ ρεδίνπ πκβάζεσο. Σν ρέδην πξνέβιεπε ηε ζχζηαζε ελφο Δπξσπατθνχ Γξαθείνπ Γηπισκάησλ Δπξεζηηερλίαο θαη ηε ρνξήγεζε απφ απηφ, ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαζηεξίνπ, «ππεξεζληθψλ» δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο, ηα νπνία ζα ίζρπαλ ζε φια ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε παξάιιεια πξνο ηα εζληθά δηπιψκαηα επξεζηηερλίαο. Σν ρέδην ζησπνχζε ή πεξηείρε ακθίβνιεο ξπζκίζεηο γηα αξθεηά δσηηθήο ζεκαζίαο ζέκαηα, ην θξηζηκφηεξν ησλ νπνίσλ ν πξνζδηνξηζκφο ησλ θξαηψλ πνπ ζα ζπλνκνινγνχζαλ ηελ χκβαζε. Ζ άξλεζε ηεο Γαιιίαο λα ζπγθαηαηεζεί ζηελ πξνζρψξεζε ηεο Βξεηαλίαο ζηελ Κνηλφηεηα θαη ε επηκνλή ζηε ζπλέρεηα ηεο Οιιαλδίαο λα ιάβεη κέξνο θαη ε Βξεηαλία ζηηο δηαθξαηηθέο δηαβνπιεχζεηο γηα ην Πξνθαηαξθηηθφ ρέδην, νδήγεζαλ ην 1964 ζηε δηαθνπή ησλ εξγαζηψλ ηεο Δπηηξνπήο. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ νη δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο πνπ αθνξνχλ ηελ εμάληιεζε ησλ δηθαησκάησλ πνπ παξέρεη έλα Κνηλνηηθφ δίπισκα επξεζηηερλίαο. χκθσλα κε ην άξζξν 32, κεηά ηελ πξψηε λνκφηππε πψιεζε πξνζηαηεπνκέλνπ πξντφληνο ή πξντφληνο παξαγνκέλνπ κε πξνζηαηεπφκελε κέζνδν, δελ επηηξέπεηαη λα αληηηαρζνχλ, θαηά ηελ δηαθίλεζε ηνπ πξντφληνο απηνχ κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ θξαηψλ, δηθαηψκαηα πνπ απνξξένπλ απφ ζρεηηθφ δίπισκα επξεζηηερλίαο. Αιιά ν θαλφλαο απηφο δελ εθαξκφδεηαη ζηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο κεηαμχ ηεο Κνηλφηεηνο θαη ηξηψλ θξαηψλ, θαη ζπλεπψο ν θάηνρνο ηνπ Κνηλνηηθνχ δηπιψκαηνο ζα δηθαηνχηαη λα απαγνξεχζεη ηελ είζνδν ζηελ Κνηλή Αγνξά ζε πξντφληα ηνπ εμσηεξηθνχ, αθφκε θαη φηαλ πξνέξρνληαη απφ ρψξα ζηελ νπνία ηζρχεη παξάιιειν δίπισκα επξεζηηερλίαο (άξζξν 29 θαη 32 ). Μία πξνζπάζεηα πξαγκαηηθήο αληηκεησπίζεσο ηνπ δεηήκαηνο ζα έδεηρλε φηη ζεηξά νιφθιεξε γλσξηζκάησλ πξνζδίδεη ζηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπκβάζεηο έλαλ έληνλν Κνηλνηηθφ ραξαθηήξα. Σηο δηαθνξνπνηεί απφ παξεκθεξείο δηαθξαηηθέο ζπκβάζεηο θαη, σο έλα ηνπιάρηζην ζεκείν, δπζρεξαίλεη ηελ δηάθξηζε ησλ ηαθηηθψλ απφ ηα έθηαθηα κέζα ηεο δηθαηηθήο ελαξκνλίζεσο Καηαξρήλ ζθνπφο ησλ ελδνθνηλνηηθψλ ζπκβάζεσλ, φπσο νξίδεηαη ζε ξεηέο δηαηάμεηο ηνπ Πξννηκίνπ ηνπο θαη ζπλάγεηαη απφ ην πεξηερφκελφ ηνπο, είλαη λα ζπκβάιινπλ ζηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο θνηλήο αγνξάο θαη γεληθφηεξα ζηελ πξνψζεζε ησλ αληηθεηκεληθψλ ζηφρσλ ηεο Κνηλφηεηνο, Οη δηαηάμεηο ηνπο, φρη κφλνλ ζπληεινχλ ζηελ πινπνίεζε γεληθψλ αξρψλ ηεο πλζήθεο, φπσο π,ρ. εθείλε ηνπ άξζξνπ 7 πεξί ηεο θαηαξγήζεσο ησλ δηαθξίζεσλ ιφγσ εζληθφηεηνο κεηαμχ ησλ ππεθφσλ ησλ θξαηψλ κειψλ, αιιά θαη ζπληζηνχλ απαξαίηεην ζπκπιήξσκα εηδηθψλ θεθαιαίσλ ηεο, φπσο εθείλσλ πνπ αθνξνχλ ηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε ησλ πξνζψπσλ θαη ππεξεζηψλ ή ην δηθαίσκα εγθαηαζηάζεσο. πληεινχλ αθφκε θαη ζηελ εμάιεηςε ησλ δαζκψλ θαη άιισλ πεξηνξηζκψλ ζηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε ησλ αγαζψλ- πεξίπησζε Κνηλφηεηνο πκβάζεσο επί ησλ Γηπισκάησλ Δπξεζηηερλίαο. Παξάιιεια, νη δηαηάμεηο ησλ ελδνθνηλνηηθψλ ζπκβάζεσλ εκθαλίδνπλ κεηαμχ ηνπο πςειφ βαζκφ αιιειεμαξηήζεσο θαη αιιεινζπκπιεξψζεσο, πνπ απνδεηθλχνπλ θαη εηδηθέο δηαηάμεηο ηνπο ζηνηρείν πνπ πηζηνπνηεί ελφηεηα ζεζπηδνκέλσλ ξπζκίζεσλ αλάινγε πξνο ηηο απαηηήζεηο ηνπ επξχηεξνπ Κνηλνηηθνχ πιαηζίνπ εληφο ηνπ νπνίνπ θηλνχληαη ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε. Ζ Δπηηξνπή ζηεξείηαη, σο πξνο ηηο ελδνθνηλνηηθέο ζπκβάζεηο, ηνπ δηθαηψκαηνο λα ππνβάιεη ζρεηηθή πξφηαζε, πξάγκα πνπ δελ ζπκβαίλεη ζηελ πεξίπησζε ησλ ηαθηηθψλ κέζσλ ελαξκνλίζεσο. Γελ ζα πξέπεη λα ζεσξεζεί φηη ν ξφινο ηεο ζηελ φιε 18