ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΤΠΖΡΔΗΩΝ ΔΞΔΗΓΗΚΔΤΖ: ΓΗΟΗΚΖΖ LOGISTICS

Transcript

1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΤΠΖΡΔΗΩΝ ΔΞΔΗΓΗΚΔΤΖ: ΓΗΟΗΚΖΖ LOGISTICS ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ GLOBAL LOGISTICS: Η ΠΕΡΙΠΣΩΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΤΠΗΡΕΙΩΝ ΣΟΤ ΛΙΜΕΝΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΔΗΖΓΖΣΖ ΓΟΤΡΑ ΓΔΩΡΓΗΟ ΔΠΗΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ Α. ΜΑΣΟΠΟΤΛΟ Θεζζαινλίθε 2012

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Global Logistics: Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη ε αμηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ησλ ιηκέλσλ. πγθεθξηκέλα αλαιχνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ιηκέλσλ κέζα ζηηο ζχγρξνλεο παγθνζκηνπνηεκέλεο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο, αλαθέξνληαη νη ηάζεηο πνπ ζπλαληψληαη ζηηο ζχγρξνλεο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο, ελψ ζε επφκελν ζηάδην ε έξεπλα εζηηάδεη ζηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζηνλ ιηκεληθφ θιάδν. Ζ εξγαζία απνηειείηαη απφ νθηψ θεθάιαηα εθ ησλ νπνίσλ ηα ηξία πξψηα αθνξνχλ ηελ άληιεζε ησλ δεπηεξνγελψλ δεδνκέλσλ απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία θαη δηαδηθηπαθέο πεγέο. Πην αλαιπηηθά: ην 1 ν Κεθάιαην γίλεηαη παξνπζίαζε ησλ βαζηθψλ νξηζκψλ ησλ παγθνζκηνπνηεκέλσλ Logistics θαη ηεο Γηνίθεζεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο θάησ απφ ην πξίζκα ηεο παγθνζκηνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο. Παξάιιεια γίλεηαη αλαθνξά ζηηο ξνέο πνπ ζπλαληψληαη κέζα ζηελ Δθνδηαζηηθή Αιπζίδα δίλνληαο έκθαζε ζην ξφιν ησλ εκπνξεπκαηηθψλ θέληξσλ. ην 2 ν Κεθάιαην γίλεηαη αλαιπηηθή βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε πεξηγξάθνληαο ηελ εμέιημε ιεηηνπξγία θαη νξγάλσζε ησλ ιηκέλσλ, παξνπζηάδνληαο αλαιπηηθά ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη ηηο ζρέζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη κεηαμχ απηψλ θαη ησλ άιισλ εκπιεθφκελσλ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Σέινο γίλεηαη εθηελήο αλαθνξά ζηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ ζηνπο ιηκέλεο θαη ηξφπνπο κέηξεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπο. Σν 3 ν Κεθάιαην αθνξά ηελ εκπεηξηθή κειέηε πεξίπησζεο ηεο Θεζζαινλίθεο ζαλ θφκβνο Logistics ζε κηα επξχηεξε εθνδηαζηηθή αιπζίδα κε πξννξηζκφ ησλ ξνψλ ηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ. Αξρηθά αλαιχνληαη ηα δεπηεξνγελή δεδνκέλα πνπ αληιήζεθαλ απφ ηε βηβιηνγξαθία γηα ηηο ππνδνκέο Logistics ηεο πφιεο, ελψ γίλεηαη εθηελήο πεξηγξαθή ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. ην 4 ν Κεθάιαην γίλεηαη ε παξνπζίαζε ηεο κεζνδνινγίαο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ ππεξεζηψλ ηνπ ιηκέλα Θεζζαινλίθεο απφ ηνπο ρξήζηεο ηνπ, ελψ ζην 5 ν Κεθάιαην γίλεηαη ε παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ. ην 6 ν Κεθάιαην γίλεηαη ζρνιηαζκφο ησλ απνηειεζκάησλ ζπλνιηθά. Σέινο γίλεηαη ε παξάζεζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ θαη πξνηάζεσλ γηα ηελ βειηίσζε ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο θαη ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνπ ΟΛΘ, ηα νπνία γλσζηνπνηήζεθαλ ζηνπο ηζχλνληεο ηνπ νξγαληζκνχ κεηά ηελ πεξάησζε ηεο εξγαζίαο. Ζ κέζνδνο άληιεζεο ησλ πξσηνγελψλ δεδνκέλσλ έγηλε κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ ζπκπιεξψζεθαλ απφ πειάηεορξήζηεο ηνπ ιηκέλα θαη απφ πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο ηφζν ησλ πειαηψλ φζν θαη ησλ ηζπλφλησλ ηνπ ΟΛΘ. 2

3 ABSTRACT The purpose of this research is to evaluate the sector of the port industry. Specifically the characteristics of the ports are analyzed within the globalized supply chains. Furthermore the recent trends of the sea transports are highlighted, while the research focuses on the quality of the services on the port sector. This thesis consists of eight chapters. The first three chapters contain the literature review. In detail: In the first chapter useful key terms of the globalized logistics and supply chain management are indicated, under the prism of the globalized economy. Moreover the flows of the goods within the supply chain are examined while emphasizing in the use of the distribution centers. In the second chapter the literature review about the evolution, operations and the organization of the ports is presented, highlighting the relations between the ports and other entities within a supply chain. At the end there is analytical review of the service quality in port industry, indicating ways for measurement and evaluation of the results. The third chapter is an empirical case study, where the city of Thessaloniki is examined as a hub in a logistics network and the flows of the goods have the Balkan countries as their destination. The logistics infrastructure of the city is presented, while there is an analytical view of the port of Thessaloniki and its operations. In the fourth chapter the methodology of the research is indicated, concerning evaluation of the port quality of the port as perceived from its customers. In the fifth chapter there is the data analysis while on the sixth chapter there is the discussion of the research concerning the overall output of the data. At the end of the survey there are the conclusions of the research and proposals submitted by the researcher in order to improve the service quality of the port. The findings of this research were presented to the manager of the conventional cargo of the port of Thessaloniki. The raw data extraction method included distributing questionnaires and the in depth interviews of shipping agents, freight forwarders and port operators. 3

4 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1. Δηζαγσγή Global Logistics Κφκβνο Logistics Ο ιηκέλαο ζε κηα πφιε σο θφκβνο Logistics Δπξσπατθά Δκπνξεπκαηηθά Κέληξα (EDCs) Δπξσπατθή δηεχξπλζε θαη εκπνξεπκαηηθέο ξνέο Βηβιηνγξαθηθή Δπηζθφπεζε Οηθνλνκηθά ηνπ ιηκέλνο Ζ εμέιημε ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ ιηκέλνο Ληκέλεο θαη θφζηνο πινίσλ Κφζηνο ιηκέλα θαη ηηκνιφγεζε Βηνκεραληθή νξγάλσζε ιηκέλσλ Οξγάλσζε δεκφζηαο δηνίθεζεο Οξγάλσζε βάζεη ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ Αληαγσληζκφο κεηαμχ ιηκέλσλ Απνηίκεζε απνδνηηθφηεηαο ιηκέλα Δμεηδηθεπκέλεο κειέηεο Παξαγσγή ιηκέλα- Λεηηνπξγίεο Δίδε θνξηίνπ Κξηηήξηα επηινγήο ιηκέλα Πνηφηεηα ζην ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ Γηαζηάζεηο πνηφηεηαο ζην ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ Πνηφηεηα ζηηο ιηκεληθέο ππεξεζίεο Μειέηε πεξίπησζεο ηεο Θεζζαινλίθεο σο θφκβνο Logistics Μεηαθνξηθέο ππνδνκέο Οδηθφ δίθηπν ηδεξνδξνκηθφ δίθηπν Αεξνδξφκην Μαθεδνλία Ληκέλαο ηεο Θεζζαινλίθεο Πεξηγξαθή ιηκέλα ηαζκφο Δκπνξεπκαηνθηβσηίσλ πκβαηηθφ Ληκάλη Δπηβαηηθφ Ληκάλη Λνηπέο δξαζηεξηφηεηεο Αλζξψπηλν δπλακηθφ Αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ

5 Πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα Terminal Τπνδνκέο Logistics ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ΒΗ.ΠΔ ίλδνπ Πεξηνρή Καινρσξίνπ Πεξηνρή Ωξαηνθάζηξνπ Μεζνδνινγία Δξσηεκαηνιφγηα πλεληεχμεηο πλέληεπμε εθπξνζψπνπ εξγαδνκέλσλ ζηε λαπηηιία πλέληεπμε δηεπζπληή ζπκβαηηθνχ ιηκέλα Υξεκαηννηθνλνκηθή Αλάιπζε Απνηειέζκαηα Απνηειέζκαηα απφ Δξσηεκαηνιφγηα Αμηνπηζηία-Δγθπξφηεηα απνηειεζκάησλ Paired t-test Friedman test Service gap analysis Απνηειέζκαηα απφ πλεληεχμεηο Απνηειέζκαηα Υξεκαηννηθνλνκηθήο Αλάιπζεο SWOT Analysis πδήηεζε πκπεξάζκαηα Διιείςεηο έξεπλαο / Πεξαηηέξσ έξεπλα ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

6 ΔΗΑΓΧΓΖ Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη ε κέηξεζε ηνπ επηπέδνπ ηεο εμππεξέηεζεο ησλ ρξεζηψλ ηνπ Ληκέλα Θεζζαινλίθεο (Service Quality in Ports). Ζ έξεπλα αθνξά εηαηξίεο Logistics, freight forwarders θηι. πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Γηα ηε ζπγθέληξσζε φισλ ησλ απαξαίηεησλ, σο πξνο ηε δηεθπεξαίσζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ζηνηρείσλ ρξεζηκνπνηήζεθε έλα κείγκα πξσηνγελψλ κε δεπηεξνγελή ζηνηρεία. Σα πξσηνγελή ζηνηρεία πξνήιζαλ απφ ζπλεληεχμεηο ηζπλφλησλ ζηνλ ΟΛΘ, ηδηνθηεηψλ ζε κεγάιεο εηαηξίεο πνπ απνιακβάλνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπ ιηκέλα. Δπίζεο πνιχηηκα δεδνκέλα ζπιιέμακε κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ απνζηάιζεθαλ καδηθά απεπζπλφκελνη ζε εηαηξίεο πνπ αλαθέξνληαη παξαπάλσ. Σα δεπηεξνγελή ζηνηρεία παξαζέηνληαη ζηελ αξρή ηεο αλάιπζήο ζέηνληαο ηηο βάζεηο φπνπ ζηεξίρζεθε ε έξεπλά. πλειέγεζαλ απφ επηζηεκνληθά άξζξα, βηβιία, απφ ην δηαδίθηπν θαη δηθηπαθέο ηνπνζεζίεο. ηφρνο ηεο έξεπλαο είλαη λα παξνπζηαζηνχλ νη δπλάκεηο θαη αδπλακίεο ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο αλαθνξηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, αμηνινγψληαο ην επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο ηνπο ζχκθσλα κε ηνπο ρξήζηεο. Δπίζεο επηδηψθεηαη λα βξεζεί ην «service gap» κεηαμχ ηνπ επηπέδνπ ππεξεζηψλ πνπ πηζηεχεη φηη πξνζθέξεη ν ΟΛΘ θαη απηνχ πνπ αληηιακβάλνληαη νη ρξήζηεο ηνπ. Σέινο γίλνληαη θάπνηεο πξνηάζεηο ψζηε λα βειηησζεί ην επίπεδν ππεξεζηψλ, ψζηε ν ιηκέλαο λα γίλεη πην ειθπζηηθφο ζε ππάξρνληεο θαη δπλεηηθνχο ρξήζηεο ηνπ. Οη βειηηψζεηο ηνπ ιηκέλα ζα κπνξνχζαλ λα ζπληειέζνπλ ζην λα θαηαζηεί κία πχιε γηα ηηο ξνέο εκπνξεπκάησλ κε πξννξηζκφ ηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ κεηαηξέπνληαο ηνλ ζε «gateway port» θαη ηελ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο σο ηνλ θχξηνο «θφκβν Logistics» ηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο. 6

7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν 1. Έλλνηεο-Οξηζκνί 1.1 Global Logistics Ζ πξνζέγγηζε γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ φξνπ «Global Logistics» ζηελ παξνχζα έξεπλα έγθεηηαη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ φξνπ «Global City», πνπ αθνξά ηηο κεηξνπνιηηηθέο πφιεηο θαη ηεο επξχηεξεο γεσγξαθηθήο πεξηνρήο γχξσ απφ απηέο, ζηελ επνρή ηεο παγθνζκηνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο πνπ δηαλχνπκε. Απηή ε λέα κνξθή ηεο παγθνζκηνπνηεκέλεο πιένλ νηθνλνκίαο αληηπξνζσπεχεηαη απφ ξνέο εκπνξεπκάησλ θαη δηαζπλδέζεηο πξννξηζκψλ θαηαλάισζεο πνπ ζπγθεληξψλνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο αζηηθέο πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο δεκηνπξγνχληαη ζέζεηο εξγαζίαο ζε επηρεηξήζεηο παξαγσγήο θαη ππεξεζηψλ γχξσ απφ ηελ πφιε πνπ ζεσξείηαη ν ππξήλαο θαη ζα αλαθέξεηαη ζαλ «Global City» (Friedman, 1986). Απηέο νη πεξηνρέο πνπ ζηε βηβιηνγξαθία αλαθέξνληαη επίζεο σο «Mega City» (Lo and Marcotullio, 2001) ή σο «Γηεπξπκέλε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή» (Ginsberg et.al 1991), ζπλήζσο εθηείλνληαη ζε αθηίλα 50-70km γχξσ απφ ηελ πφιε (Scott 2008, p.131). Οη ππνδνκέο πνπ ππάξρνπλ ζπλήζσο ζε απηέο ηηο πεξηνρέο είλαη ηνπιάρηζηνλ έλα ιηκάλη θαη έλα αεξνδξφκην, ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν θαη ζχλδεζε ζην θεληξηθφ νδηθφ δίθηπν ηεο ρψξαο. Σν ηδεαηφ είλαη λα ππάξρεη δηαζχλδεζε ησλ πξναλαθεξζέλησλ ππνδνκψλ ζρεκαηίδνληαο έλα νινθιεξσκέλν δίθηπν ππεξεζηψλ δηακεηαθνξάο (Webster and Muller, 2002). ε κία «Global City» κε ηηο πξναλαθεξζέληεο ππνδνκέο αλαπηχζζνληαη δξαζηεξηφηεηεο «Logistics» γχξσ απφ ηνπο θφκβνπο κεηαθνξάο πνπ ζρεκαηίδνπλ ηα ιηκάληα θαη ηα αεξνδξφκηα, αιιά θαη ζηα πξνάζηηα ηεο πφιεο φπνπ αλαπηχζζνληαη πεξηνρέο κε εκπνξεπκαηηθά θέληξα ζηηο παξπθέο ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο (Hesse and Rodrigue, 2004). Απηφ ζεκαίλεη φηη ε ηνπνζεζία κεγάισλ ιηκαληψλ ή αεξνδξνκίσλ, ππνδνκψλ δειαδή πνπ επλννχλ ηε ζπλερφκελε δηαθίλεζε θνξηίσλ, αλαδεηθλχνπλ κηα λέα κνξθή «Global City» πνπ νλνκάδεηαη «Logistics City» θαη ιεηηνπξγεί ζαλ θφκβνο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα (Easterling 2004, p.182). Σν πξφβιεκα πνπ ζπλήζσο παξαηεξείηαη ζε «Global Cities» κε έληνλε δξαζηεξηφηεηα ππεξεζηψλ «Logistics» είλαη φηη ππάξρεη κηα ζπλερψο απμαλφκελε δήηεζε γηα ρξήζε ηεο γεο γηα ππεξεζίεο «Logistics», ζε πεξηνρέο πνπ είλαη ήδε γεκάηεο. Απηφ νδεγεί ζηελ πεξαηηέξσ 7

8 ζπκθφξεζε (choke points) θαλαιηψλ κεηαθνξάο εκπνξεπκάησλ ζε νξηζκέλεο αζηηθέο πεξηνρέο πνπ ζεσξνχληαη απφ ηηο πην πνιππιεζείο ηεο πθειίνπ (Leinbach and Capineri, 2007, p.270). Οη θπξηφηεξεο «Logistics Cities» ζηελ Δπξψπε ζχκθσλα κε πξφζθαηε δεκνζηεπκέλε θαηάηαμε (Mastercard Worldwide, 2008, p.13) είλαη ην Rotterdam ζηελ Οιιαλδία, ην Antwerp ζην Βέιγην θαη ην Hamburg ζηε Γεξκαλία. Ζ θαηάιεμε ησλ θνξηεγψλ πινίσλ πνπ κεηαθέξνπλ εκπνξεχκαηα απφ ηελ Αζία κε πξννξηζκφ ηελ Δπξψπε είλαη θπξίσο ζηα ιηκάληα ησλ πξναλαθεξζέλησλ πφιεσλ. Απφ εθεί ε κεηαθνξά ηνπο ζπλερίδεηαη κέζσ ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ζηνπο ηειηθνχο πξννξηζκνχο. Απηφ ζπκβαίλεη, επεηδή ε κεγαιχηεξε δήηεζε πξνεξρφηαλ απφ ρψξεο φπσο ε Αγγιία, ε Οιιαλδία, ην Βέιγην, ε Γεξκαλία, ε Γαιιία θαη ε Ηηαιία. Απφ ηε ζηηγκή φκσο πνπ ηα ζχλνξα ηεο Δπξψπεο έρνπλ δηεπξπλζεί ζπκπεξηιακβάλνληαο πνιιέο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ, πξνβιέπεηαη φηη ηα επφκελα ρξφληα ζα ζεκεησζεί ξαγδαία αχμεζε ηεο δήηεζεο ζε εκπνξεχκαηα θαη απφ απηέο, αθνχ ε θεληξηθή θαη αλαηνιηθή Δπξψπε απνηειεί ηελ ηέηαξηε θαηά ζεηξά κεγαιχηεξε αγνξά «Logistics» ζηνλ θφζκν (Rushton and Walker, 2007, pp.16-19). Ζ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο ζηελ νπνία εζηηάδεη ε παξνχζα έξεπλα θαηέρεη κηα γεσζηξαηεγηθή ζέζε ζην ράξηε, αθνχ ην ιηκάλη ηεο κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζαλ ηφπνο πξννξηζκνχ γηα ηε κεξίδα ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ πξέπεη λα κεηαθεξζνχλ ζηε Βαιθαληθή, θαη απφ ηε Θεζζαινλίθε λα δηαλεκεζνχλ ηα εκπνξεχκαηα κέζσ ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ζηνπο ηειηθνχο πξννξηζκνχο. Σα νθέιε απφ θάηη ηέηνην ζα ήηαλ πνιπάξηζκα ηφζν γηα ηελ πφιε θαη ηελ νηθνλνκία ηεο, απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα αλαπηπρζνχλ, φζν θαη γεληθφηεξα γηα ηελ επειημία ησλ εθνδηαζηηθψλ αιπζίδσλ πνπ ζα ζρεκαηίζνπλ έλα λέν δίθηπν, ζπληειψληαο ζηελ απνζπκθφξεζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ηεο θεληξνδπηηθήο Δπξψπεο. 1.2 Κόκβνο Logistics Ζ έλλνηα θφκβνο «Logistics» κπνξεί λα εξκελεπζεί πνηθηινηξφπσο αλάινγα κε ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη. ηελ παξνχζα έξεπλα ν φξνο «θφκβνο Logistics» ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ραξαθηεξίζεη κηα επξχηεξε γεσγξαθηθή πεξηνρή ζηελ νπνία ζπγθεληξψλνληαη ξνέο πιεξνθνξηψλ θαη πιηθψλ, ιεηηνπξγίεο θαη εγθαηαζηάζεηο «Logistics». Ο ζηφρνο είλαη ν θφκβνο λα βνεζήζεη ζηελ ελνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηαθψλ ξνψλ (κέζσ ησλ 8

9 εκπνξηθψλ επηρεηξήζεσλ) θαη ησλ πιηθψλ ξνψλ (κέζσ ησλ εηαηξηψλ παξνρήο ππεξεζηψλ logistics) κέζα ζε κία εληαία δηεζλήο εθνδηαζηηθή αιπζίδα. ρήκα 1- The integrated business and logistics hub Πεγή: Trappey et al., 2011 ηηο εκπνξηθέο επηρεηξήζεηο (business hub) κέζσ ηνπ θφκβνπ παξέρνληαη πιεξνθνξίεο ξνήο, έιεγρνο θαη κάλαηδκελη πξψησλ πιψλ, πξνβιέςεηο, απνζέκαηα, ηρλειαζηκφηεηα θνξηίσλ, εθηεισληζκφο, δηαδηθαζίεο πξαγκαηνπνίεζεο παξαγγειηψλ θαη άιιεο ππεξεζίεο θαηά απαίηεζε ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Ο «θφκβνο Logistics» ιεηηνπξγεί κέζσ ησλ Logistics Service Providers (LSPs) νη νπνίνη ζπγθεληξψλνπλ ηα θνξηία, ηα απνζεθεχνπλ, ηα κεηαθέξνπλ, ηα παθεηάξνπλ θαη γεληθά ζπληεινχλ ζην λα θηάζνπλ ζηνλ πξννξηζκφ ηνπο ζην 9

10 ζσζηφ ρξφλν θαη ηε ζσζηή ζηηγκή. Οη ιεηηνπξγίεο ελφο «θφκβνπ Logistics» παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ζην ζρήκα 1 παξαπάλσ. Ζ εμέιημε ελφο ηέηνηνπ εγρεηξήκαηνο ζέηεη ηνπο θαηαζθεπαζηέο ησλ πξντφλησλ ζε εγεηηθή ζέζε σο πξνο ηνλ ζρεκαηηζκφ ζηξαηεγηθψλ ζπκκαρηψλ κε εηαίξνπο (πξνκεζεπηέο, πειάηεο, κεηαθνξηθέο εηαηξίεο, freight forwarders) εθφζνλ νη θαηαζθεπαζηέο είλαη νη πξσηαξρηθνί ρξεκαηνδφηεο ζε έλαλ ελνπνηεκέλν κε ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα θφκβν. Ο ιεηηνπξγηθφο ζηφρνο ελφο θφκβνπ είλαη λα ζπληειέζεη ζηελ νκαιή ξνή ησλ πξντφλησλ θαη πιεξνθνξηψλ ψζηε λα πξαγκαηνπνηεζεί ην δεηνχκελν πνπ είλαη ε ελνπνίεζε ιεηηνπξγηψλ ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα, κε ην λα παξέρεη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ξνέο πξντφλησλ, δηαζθαιίδνληαο ηε ζσζηή ξνή πιεξνθνξηψλ, βειηηψλνληαο ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ ιεηηνπξγηψλ logistics ζην ζχλνιφ ηνπο θαη απμάλνληαο ην επίπεδν πνηφηεηαο ππεξεζηψλ ησλ πειαηψλ. Οη θαηαζθεπαζηέο ησλ πξντφλησλ έρνληαο σο ζηφρν ηελ ελνπνίεζε ηνπ θφκβνπ κε ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα πξνζπαζνχλ λα ηνλ πινπνηήζνπλ αθνινπζψληαο ηα αθφινπζα βήκαηα (Trappey et al. 2011): Παξέρνληαο έλα νινθιεξσκέλν πιάλν γηα ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο βάζεη ηεο πξνβιεπφκελεο δήηεζεο. Αλαπηχζζνληαο έλα ζχζηεκα εηζξνψλ γηα ηα πξντφληα πνπ αγνξάδνληαη ζχζηεκα εθξνψλ γηα ηα πξντφληα πνπ παξαγγέιινληαη. θαη έλα Παξέρνληαο έλα ζχζηεκα ηρλειαζίαο γηα ηα πξντφληα πνπ δηνρεηεχνληαη ζηελ αγνξά. Αλαπηχζζνληαο έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο απνζεκάησλ αζθαιείαο γηα ηα πξντφληα. Δμειίζζνληαο έλα ζχζηεκα ζπλεξγαηηθνχ ζρεδηαζκνχ, πξνβιέςεσλ, αλαπιήξσζεο απνζεκάησλ CPFR. Πξαγκαηνπνηψληαο έλα πηινηηθφ ηεζη γηα ηνλ θφκβν «Logistics». Δθαξκφδνληαο έλα ζχζηεκα RFID φπνπ ρξεηάδεηαη θαη φηαλ ζπκθέξεη νηθνλνκηθά. 1.3 Ο ιηκέλαο ζε κηα πόιε ωο θόκβνο Logistics Πξφζθαηεο ηάζεηο ζην δηεζλέο εκπφξην έρνπλ νδεγήζεη ζηελ απμεκέλε ζεκαζία ησλ ιηκέλσλ ζαλ θχξηνη θφκβνη ζην εκπφξην ( Haralambides et al. 2001). Γηα ηελ αθξίβεηα νη ιηκέλεο ζα πξέπεη λα ζεσξνχληαη ζεκαληηθά ζπζηαηηθά κηαο παγθνζκηνπνηεκέλεο αιπζίδαο αμίαο 10

11 (GVC) (Gereffi et al., 2005), εθφζνλ παίδνπλ θχξην ξφιν ζηελ ελνπνίεζε αλάκεζα ζηελ παξαγσγή θαη ηε δηαδηθαζία ηεο δηαλνκήο. Δπίζεο ηα αεξνδξφκηα πξέπεη λα ζεσξνχληαη κία ζεκαληηθή ζπληζηψζα ζε έλα δίθηπν εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Μαδί νη ιηκέλεο θαη ηα αεξνδξφκηα ζρεκαηίδνπλ πνιπεπίπεδνπο θφκβνπο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ ελνπνίεζε κηαο πεξηθέξεηαο κε ηνλ ππφινηπν θφζκν. ην κνληέιν πνπ πξνηείλνπλ νη Wang and Cheng (2010), ζρεηηθά κε ηελ ζρεκαηνπνίεζε ελφο πνιπεπίπεδνπ θφκβνπ αλαθέξνπλ φηη έλαο παγθφζκηνο πεξηθεξεηαθφο θφκβνο πξέπεη λα ππνζηεξίδεηαη απφ ηέζζεξηο ηχπνπο κεηαθνξψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ logistics, φπνπ ν θαζέλαο ζρεκαηίδεη έλα επίπεδν (ρήκα 2). Πην αλαιπηηθά: 1. Ναπηηιηαθέο κεηαθνξέο πνπ απνηεινχλ ηνλ αθξνγσληαίν ιίζν ελφο πνιπεπίπεδνπ θφκβνπ βάζεη ηεο κεγάιεο πνζφηεηαο θνξηίσλ πνπ κεηαθέξνληαη κέζσ ηεο ζαιάζζηαο νδνχ αλά ηνλ θφζκν. 2. Έλα θαιά δνκεκέλν νδηθφ κεηαθνξηθφ ζχζηεκα πνπ ζπλδέεη ηνλ ιηκέλα κε ηελ ελδνρψξα. 3. Έλα αεξνδξφκην ην νπνίν ζπκβάιιεη ζηελ έγθαηξε κεηαθνξά πξντφλησλ πνπ είλαη επαίζζεηα ζηνλ ρξφλν. 4. Τπεξεζίεο «Logistics» νη νπνίεο πξνζζέηνπλ αμία ζην πξντφλ κέζα ζε κία παγθφζκηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Απηνί νη ηέζζεξηο ηχπνη κεηαθνξάο δελ είλαη εμίζνπ ζεκαληηθνί κέζα ζε έλαλ θφκβν «Logistics», αθνχ ρξεηάδεηαη λα ηξνπνπνηεζνχλ ζχκθσλα κε ηηο ηνπηθέο αλάγθεο θαη άιινπο παξάγνληεο φπσο: 1. Σν επίπεδν ηνπ παγθνζκηνπνηεκέλνπ εκπνξίνπ πνπ πξνζπαζεί λα εμππεξεηήζεη. 2. Σεο απνδνηηθφηεηαο αλαθνξηθά κε ηελ νξγάλσζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ηεο νπνίαο είλαη κέξνο. 3. Σν νηθνλνκηθφ επίπεδν ηεο πφιεο ζηελ νπνία βξίζθεηαη ζε ζρέζε κε ηελ πεξηθέξεηα ηελ νπνία εμππεξεηεί. 11

12 ρήκα 2- A multilayer transport and logistics service model for global trade hub Πεγή: Wang and Cheng, 2010 Ζ εμέιημε αλαθνξηθά κε ηνπο δχν πξψηνπο παξάγνληεο ηείλεη λα δεκηνπξγήζεη πην επαίζζεηα ζην ρξφλν θνξηία θαη πεξηζζφηεξεο δηνηθεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζε κία επέιηθηε εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Ο ηξίηνο παξάγνληαο ζεκαίλεη φηη φζν κεγαιχηεξν είλαη ην ράζκα αλάκεζα ζηνλ θφκβν θαη ηηο γχξσ πφιεηο ηεο πεξηθέξεηαο, ηφζν πην πηζαλφ είλαη φηη δξαζηεξηφηεηεο πνπ βαζίδνληαη ζηε κεγάιε πνζφηεηα θνξηίσλ, φπσο νη ιηκεληθέο λα εμσζνχληαη καθξηά απφ ηνλ θφκβν, ελψ ππεξεζίεο πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο λα εληνπίδνληαη νινέλα θαη πην θνληά ζηελ πφιε- θφκβν. 12

13 1.4 Δπξωπαϊθά Δκπνξεπκαηηθά Κέληξα (EDCs) Ζ δηαλνκή εκπνξεπκάησλ ζηελ ελδνρψξα γίλεηαη νινέλα θαη πην ζεκαληηθή ζε έλα παγθνζκηνπνηεκέλν ζχζηεκα κεηαθνξψλ. Οη δνκηθέο αιιαγέο πνπ έρνπλ ζπληειεζηεί ζηα logistics έρνπλ δεκηνπξγήζεη λέα πξφηππα δηαλνκήο θαη ηελ εζηίαζε ζηηο πεξηθέξεηεο γχξσ απφ ηνπο ιηκέλεο (Notteboom and Winkelmans, 2001). Δκπνξεπκαηηθφ Κέληξν (ΔΚ) είλαη: «έλα νξγαληθά νινθιεξσκέλν ζχλνιν δνκψλ, δηαξζξσκέλσλ ππεξεζηψλ θαη ππνδνκψλ δηαθνξεηηθψλ κέζσλ κεηαθνξάο, πνπ ηδξχεηαη θαη ιεηηνπξγεί ζε πεξηνρή, πνπ επηηξέπνληαη δξαζηεξηφηεηεο γηα εμππεξέηεζε ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ θαη ππνρξεσηηθά πεξηιακβάλεη ή ζπλδέεηαη κε ζηδεξνδξνκηθφ ζηαζκφ ή ιηκάλη ή αεξνδξφκην» (Σερληθφ Δπηκειεηήξην Διιάδαο, 2010). Δληφο ηνπ ΔΚ επηηξέπεηαη λα εγθαζίζηαληαη επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηε κεηαθνξά, απνζήθεπζε, δηαρείξηζε θαη δηαλνκή αγαζψλ θαη παξέρνπλ ππεξεζίεο ζηε δηαζχλδεζε θαη αιιαγή κέζσλ κεηαθνξάο, νξγάλσζε θαη ζπγθξφηεζε θνξηίσλ, δηαλνκή θαη νκαδνπνίεζε θνξηίσλ, ζπζθεπαζία θαη απνζπζθεπαζία πξντφλησλ θαη κεηαθφξησζε απηψλ, θαζψο θαη ππεξεζίεο πξνζηηζέκελεο αμίαο δηεπθφιπλζεο ξνήο θνξηίσλ θαη αλάπηπμεο ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειεκαηηθήο (άξζξν 4 παξ.1 Ν.3333/05). Έλα ΔΚ κπνξεί λα θηινμελεί επηρεηξήζεηο κε δξαζηεξηφηεηεο ππνζηεξηθηηθέο ππνβνεζεηηθέο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ (άξζξν 4 παξ.2 Ν.3333/05). Οη θαηαζθεπαζηέο πξντφλησλ πξνβαίλνπλ ζε αλάζεζε ησλ ιεηηνπξγηψλ logistics γηα ηε δηαθίλεζε ηνπο ζε εκπνξεπκαηηθά θέληξα πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηηο αγνξέο πνπ έρνπλ ζαλ πξννξηζκφ (Panayides and So, 2005). Σα θξηηήξηα πνπ έρνπλ πεξηζζφηεξε ζεκαζία ζηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο κηαο επέλδπζεο αλαθνξηθά κε ηα επξσπατθά θέληξα δηαλνκήο (EDCs) είλαη πνιιά θαη δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα κε ηνλ θιάδν ζηνλ νπνίν δξαζηεξηνπνηείηαη ε επηρείξεζε πνπ ζρεδηάδεη ηελ επέλδπζε, ην κέγεζφο ηεο ηε γεσγξαθηθή δψλε πξνέιεπζήο ηεο θηι. Παξά φκσο ηηο δηαθνξέο ηηο νπνίεο παξνπζηάδνληαη κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζε ηέζζεξηο θχξηεο θαηεγνξίεο (Ernst & Young, 2004): Λεηηνπξγηθά θξηηήξηα Δγγχηεηα ζηε ζπγθεθξηκέλε αγνξά Δπίπεδν δεμηνηήησλ θαη ηνπηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ 13

14 Πνηφηεηα ππνδνκψλ κεηαθνξψλ θαη ππεξεζηψλ logistics Πνηφηεηα ηειεπηθνηλσληαθψλ ππνδνκψλ Global Logistics: Σνπηθά θξηηήξηα Γηαζεζηκφηεηα εθηάζεσλ, θφζηνο γεο θαη θαλνληζκνί δφκεζεο Γηαζεζηκφηεηα θαη πνηφηεηα έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο Γηαζεζηκφηεηα ηδηαίηεξσλ δεμηνηήησλ ζηελ πεξηνρή Σνπηθή γιψζζα, θνπιηνχξα Πνηφηεηα δσήο Υξεκαηννηθνλνκηθά θξηηήξηα Κφζηνο εξγαζίαο Δπειημία εξγαηηθήο λνκνζεζίαο Φνξνινγηθή επηβάξπλζε Γπλεηηθά νθέιε παξαγσγηθφηεηαο Δηδηθφο ρεηξηζκφο μέλσλ επελδχζεσλ Γηαζεζηκφηεηα δεκφζηαο νηθνλνκηθήο επηρνξήγεζεο Κξηηήξηα επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ ηαζεξφηεηα θνηλσληθνχ θιίκαηνο θαη πεξηβάιινληνο Γηαθάλεηα θαη ζηαζεξφηεηα πνιηηηθνχ πεξηβάιινληνο Γηαθάλεηα θαη ζηαζεξφηεηα λνκηθνχ πεξηβάιινληνο Πξέπεη λα ζεκεησζεί επίζεο φηη ε δπλαηφηεηα κηαο ρψξαο λα πξνζειθχζεη ηελ εγθαηάζηαζε ππνδνκψλ logistics είλαη πάξα πνιχ ζεκαληηθή γηαηί ζηε πεξίπησζε πνπ μέλνη επελδπηέο πξνβνχλ ζε κία ηέηνηα θίλεζε φπσο ε εγθαηάζηαζε ελφο εκπνξεπκαηηθνχ θέληξνπ, απηφ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε πεξαηηέξσ επελδχζεηο ζηε ζπγθεθξηκέλε ρψξα πνπ ζα σθειήζνπλ ηελ ηνπηθή νηθνλνκία. Ζ εγθαηάζηαζε ελφο EDC κηαο μέλεο επηρείξεζεο ζε κία ρψξα νδεγεί ζηε ζπλέρεηα ζε ηξία επηπιένλ επελδπηηθά πξνγξάκκαηα R&D θέληξα εθπαίδεπζεο θαη ηειεθσληθφ θέληξν (Ruijgrok and Kuipers, 2001). 14

15 1.5 Δπξωπαϊθή δηεύξπλζε θαη εκπνξεπκαηηθέο ξνέο Ζ Δπξψπε απνηειεί ηελ πχιε γηα ηηο δχν απφ ηηο ηξεηο θχξηεο δηαδξνκέο εμσηεξηθνχ εκπνξίνπ: Άπσ Αλαηνιή- Δπξψπε, Δπξψπε- Βφξεηα Ακεξηθή, θαη Άπσ Αλαηνιή- Βφξεηα Ακεξηθή. Οη ιηκέλεο ηεο Μεζνγείνπ ζηε Νφηηα Δπξψπε πξνζπαζνχλ λα απμήζνπλ ηελ θίλεζε ηνπο ελψ αληηκεησπίδνπλ έληνλν αληαγσληζκφ απφ ηνπο ιηκέλεο ηεο Βφξεηαο Δπξψπεο πνπ επλννχληαη απφ ηελ γεσγξαθηθή ηνπο ζέζε (ιφγσ ηνπ φηη βξίζθνληαη πην θνληά ζηνλ ππξήλα ηεο Δπξψπεο απφ ηνλ νπνίν ππάξρεη θαη κεγαιχηεξε δήηεζε), ηελ παξάδνζε ηνπο θαη ηελ ρσξεηηθφηεηα ηνπο. Οη ιηκέλεο ηεο Νφηηαο Δπξψπεο πξνζπαζνχλ λα απμήζνπλ ηελ θίλεζε ηνπο ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο ζέζεο ζε ζρέζε κε απηή ησλ ιηκέλσλ ηεο Βφξεηαο Δπξψπεο φζν αθνξά ηα θνξηία πνπ πεξλάλε απφ ην θαλάιη ηνπ νπέδ. Έλα πινίν πνπ κεηαθέξεη θνξηίν ην νπνίν πξννξίδεηαη γηα ηελ Δπξψπε κέζσ ηνπ δξνκνινγίνπ απφ ην θαλάιη ηνπ νπέδ, εάλ έρεη ζαλ ηειηθφ πξννξηζκφ έλαλ ιηκέλα ηεο Νφηηαο Δπξψπεο αληί γηα έλαλ ιηκέλα ηεο Βφξεηαο Δπξψπεο κπνξεί λα γιπηψζεη πέληε κε νθηψ κέξεο, παξά ηελ απφζηαζε πνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη έρνπλ νη ιηκέλεο ηεο Νφηηαο Δπξψπεο απφ ηνλ ππξήλα ηεο επείξνπ (Brooks, 2000). Ζ δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο δηεχξπλζεο ε νπνία μεθίλεζε ηε δεθαεηία ηνπ 1990 ζα κπνξνχζε λα επλνήζεη ηελ αλάπηπμε ησλ ιηκέλσλ ηεο Μεζνγείνπ. Ζ δηεχξπλζε ζε πξψηε θάζε πεξηέιαβε 10 ρψξεο απφ ηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε κε ζπλνιηθφ πιεζπζκφ 74 εθαηνκκχξηα αλζξψπνπο. Δπίζεο έλαο αξηζκφο 100 εθαηνκκπξίσλ αλζξψπσλ βξίζθνληαη ζε ρψξεο ππνςήθηεο γηα ηελ είζνδφ ηνπο ζηελ Δ.Δ. (Molinari and Curci, 1997). Απηφ έρεη ζεκαηνδνηήζεη κηα ξαγδαία αλάπηπμε ησλ εκπνξεπκαηηθψλ ξνψλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε θαη κία ηάζε γηα εγθαηάζηαζε βηνκεραληψλ απφ ηε Γπηηθή ζηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε. Απηή ε επξσπατθή ελνπνίεζε κεηαθέξεη αξγά ην επίθεληξν ησλ δη-επεηξσηηθψλ εκπνξεπκαηηθψλ ξνψλ αλαηνιηθφηεξα απφ εθεί πνπ ήηαλ φηαλ ε Δ.Δ. απαξηηδφηαλ απφ 15 κφλν θξάηε-κέιε. Σα απνηειέζκαηα ηεο επξσπατθήο δηεχξπλζεο παξνπζηάδνληαη ζην ρήκα 3, φπνπ ζπλνςίδνληαη νη αιιαγέο πνπ ζπληειέζηεθαλ ζηελ πεξίνδν ζην ελδν-επξσπατθφ εκπφξην, αλάκεζα ζε πέληε θαηεγνξίεο ρσξψλ: Κεληξηθή Δπξψπε (CE: Γεξκαλία, Οιιαλδία, Βέιγην, Λνπμεκβνχξγν θαη Απζηξία), Βφξεηα Δπξψπε (NE: Γαλία, νπεδία, Φηιαλδία), Βξεηαληθά λεζηά (BI: Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη Ηξιαλδία), Νφηηα Δπξψπε (SE: Πνξηνγαιία, Ηζπαλία, Γαιιία, Ηηαιία θαη Διιάδα) θαη ηεο ρψξεο πξφζβαζεο (AC: Πνισλία, ινβελία, Οπγγαξία, Μάιηα, Κχπξνο, Λεηηνλία, Δζζνλία, Ληζνπαλία, Σζερία θαη ινβαθία). Οη 15

16 θπθισκέλεο πεξηνρέο απεηθνλίδνπλ ηελ αλαινγηθή ζπλνιηθή πνζφηεηα εμαγσγψλ ησλ αληίζηνηρσλ θαηεγνξηψλ ρσξψλ φπσο αλαθέξεηαη παξαπάλσ. Οη δηαθεθνκκέλεο γξακκέο αληηπξνζσπεχνπλ κεηνχκελεο δηαθπκάλζεηο επί ηνηο εθαηφ ηνπ ζπλφινπ ησλ ζπλνιηθψλ εμαγσγηθψλ ξνψλ απφ κία θαηεγνξία ρσξψλ ζε κία άιιε, ελψ νη ζπλερφκελεο γξακκέο αληηπξνζσπεχνπλ ηελ απμεηηθή ηάζε ησλ δηαθπκάλζεσλ (Ferrari et al., 2004). ρήκα 3- Γηαθπκάλζεηο ζηηο ελδν-επξσπατθέο εμαγσγηθέο ξνέο Πεγή: Ferrari et al Απηή ε δηεχξπλζε κπνξεί λα ζεκάλεη κία επθαηξία γηα ηνπο ιηκέλεο ηεο Μεζνγείνπ, ψζηε λα απμήζνπλ ηελ θίλεζε ηνπο, ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο πνπ παξνπζηάδνπλ νη λενεηζεξρφκελεο αλαηνιηθέο ρψξεο θαη ηεο αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκηθήο παγθνζκηνπνίεζεο. Γηα λα γίλεη βέβαηα θάηη ηέηνην ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζεκαληηθέο επελδχζεηο ζηηο ππνδνκέο ησλ ιηκέλσλ, ηνπ ζηδεξνδξνκηθνχ θαη ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ησλ ρσξψλ ηεο Νφηηαο Δπξψπεο (European Commission, 1997). 16

17 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ν 2. Βηβιηνγξαθηθή Δπηζθόπεζε 2.1 Οηθνλνκηθά ηνπ ιηκέλνο Έλαο ιηκέλαο είλαη έλα κέξνο ην νπνίν παξέρεη ηα ερέγγπα γηα ηε κεηαθνξά θνξηίσλ θαη επηβαηψλ απφ θαη πξνο ζαιάζζηνπο δξφκνπο θαη αθηέο. O ιηκέλαο απνηειεί έλαλ θφκβν ζε έλα δίθηπν κεηαθνξψλ έλα ζχζηεκα ηνπ ρψξνπ απφ θφκβνπο θαη ζπλδέζεηο κέζα απφ ην νπνίν επηηπγράλεηαη ε θίλεζε ησλ θνξηίσλ θαη ησλ επηβαηψλ. Δπίζεο ν ιηκέλαο απνηειεί κία νηθνλνκηθή κνλάδα πνπ παξέρεη ηελ ππεξεζία ηεο κεηαθνξάο φπσο αληίζηνηρα γίλεηαη ε παξαγσγή ελφο πξντφληνο. Ζ πνζφηεηα απηήο ηεο πνζφηεηαο ππεξεζίαο κεηαθνξάο αλαθέξεηαη σο ε «παξαγσγή» ηνπ ιηκέλα. ε έλα άθξσο αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, νη ιηκέλεο δελ αληαγσλίδνληαη κφλν βάζεη ηνπνζεζίαο θαη επηρεηξεζηαθήο απνδνηηθφηεηαο, αιιά θαη κε βάζε ηνπ φηη ελζσκαηψλνληαη ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ησλ κεηαθνξέσλ αγαζψλ κέζσ ηεο ζαιάζζηαο νδνχ (Robinson, 2002). Σα νηθνλνκηθά ησλ ιηκέλσλ ζπγθαηαιέγνληαη ζηε κειέηε ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ. Οη ρξήζηεο ησλ ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ είλαη απηνί πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην ιηκέλα κέζσ ηεο κεηαθνξηθήο δηαδηθαζίαο ησλ θνξηίσλ θαη ησλ επηβαηψλ απφ θαη πξνο ηηο ηνπνζεζίεο πξνέιεπζεο θαη πξννξηζκνχ. Οη ρξήζηεο ζπκπεξηιακβάλνπλ κεηαθνξηθά κέζα φπσο ζαιάζζηεο γξακκέο, ζηδεξφδξνκν θαη νδηθέο κεηαθνξηθέο εηαηξίεο πνπ δηεθπεξαηψλνπλ απηέο ηηο κεηαθηλήζεηο θαη απνζηνιείο αγαζψλ καδί κε αλζξψπνπο πνπ απνηεινχλ ην θνξηίν θαη ηνπο επηβάηεο πξνο κεηαθνξά. Οη ρξήζηεο ησλ ιηκέλσλ απαηηνχλ ιηκεληθέο ππεξεζίεο, ελψ νη πάξνρνη ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ πξνζθέξνπλ ιηκεληθέο ππεξεζίεο ζηνπο ρξήζηεο ησλ ιηκέλσλ. Ο βαζηθφο πάξνρνο ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ είλαη ν ρεηξηζηήο ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ ηνπ ιηκέλα πνπ δηαρεηξίδεηαη ηνλ ιηκέλα ή έλα (ή θαη πεξηζζφηεξνπο) ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ. Άιινη πάξνρνη ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ είλαη νη ππεχζπλνη θφξην-εθθφξησζεο ηνπ πινίνπ, νη πξάθηνξεο, ηεισλεηαθνί κεζίηεο (brokers), νη freight forwarders, νη ρεηξηζηέο ησλ πινίσλ θαη ξπκνπιθψλ, νη θξαηηθνί ηεισληαθνί ππάιιεινη. Σα νηθνλνκηθά ησλ ιηκέλσλ θαη ηα νηθνλνκηθά ηεο κεηαθνξάο αγαζψλ απνηεινχλ ηα λαπηηιηαθά νηθνλνκηθά (Maritime Economics). 17

18 2.2 Ζ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΧΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΧΝ ΣΟΤ ΛΗΜΔΝΟ Global Logistics: Ζ εμέιημε ηεο έξεπλαο ηεο λαπηηιίαο θαη ησλ ιηκέλσλ αληαλαθιά ηελ ηζηνξία ηεο λαπηηιηαθήο νηθνλνκίαο. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο βηβιηνγξαθίαο ζπλαληάηαη κεηά ην Μηα θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ζεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηα επηζηεκνληθά άξζξα πνπ αλαθέξνληαη ζηα λαπηηιηαθά νηθνλνκηθά απφ ην 1973 έσο ην 1992 έρεη γίλεη ζην άξζξν ηνπ Heaver (1993). Όζν αθνξά ηα βηβιία ζην ηνκέα ησλ λαπηηιηαθψλ νηθνλνκηθψλ είηε δελ πεξηέρνπλ θεθάιαηα πνπ αλαθέξνληαη ζε ιηκάληα (Wijnolst & Wergeland, 1996; Stopford, 1988, 1997), είηε ηα πεξηέρνπλ θάπνηα γεληθή αλαθνξά (McConville, 1999). Μφλν έλα βηβιίν έρεη εκθαληζηεί κε ηνλ ηίηιν «Port Economics», (Jansson & Shneerson, 1982). Σν ζπγθεθξηκέλν βηβιίν εζηηάδεη ζηε βέιηηζηε ηηκνιφγεζε θαη επέλδπζε ζηα ιηκάληα. Καηαπηάλεηαη ζε έλα βαζκφ κε ηε ζεσξία παξαγσγήο ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ θαη ηελ εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο ησλ νπξψλ αλακνλήο θαη ην θφζηνο πνπ νθείιεηαη ζηε ζπκθφξεζε ηνπ ιηκέλα. Δμεηάδεη ηηο αξρέο θαη ηηο πξαθηηθέο ηεο ηηκνιφγεζεο γηα ιηκεληθέο ππεξεζίεο θαη ππεξεζίεο θνξηνεθθφξησζεο. ε απηά ηα θεθάιαηα ην βηβιίν θαηαπηάλεηαη κε ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ ιηκέλνο. Σν βηβιίν δειαδή δελ επηρεηξεί λα θαιχςεη ζπλνιηθά νιφθιεξν ην εχξνο ησλ ζεκάησλ ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ ιηκέλνο. Παξφια απηά ζηελ πεξηγξαθή ησλ ιεηηνπξγηψλ θαη ηεο εμέιημεο ησλ ιηκεληθψλ δξαζηεξηνηήησλ, νη ζπγγξαθείο αλαγλσξίδνπλ ηε θχζε ηνπ δηθηχνπ ησλ πνιχ-επίπεδσλ ιεηηνπξγηψλ ησλ ιηκέλσλ θαη ηηο αζηαζείο θαζπζηεξήζεηο πνπ πξνθχπηνπλ κέζα ζε έλα δίθηπν ηέηνησλ δξαζηεξηνηήησλ. Οη ζπγγξαθείο ππνζηεξίδνπλ φηη νη θαζπζηεξήζεηο ηείλνπλ λα αθνξνχλ πεξηζζφηεξν ηελ απνδνηηθή ιεηηνπξγία ησλ γεξαλψλ θαη ηελ θαηάιιειε ρσξνηαμηθή νξγάλσζε ηεο «απιήο» ηνπ ιηκέλα ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ πνπ αθνξνχζαλ πεξηζζφηεξν ηε θνξηνεθθφξησζε πάλσ ζην πινίν. ε ζρέζε κε ηελ ηειεπηαία πξνζέγγηζε, είλαη εκθαλέο φηη νη θαζπζηεξήζεηο πνπ παξαηεξνχληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα αθνξνχλ ηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο θαη ηελ επηθάλεηα ηνπ ιηκέλα ζην εζσηεξηθφ ηνπ. ίγνπξα ην λα ζπληεξείηαη ε εχξπζκε ιεηηνπξγία ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ ελφο ιηκέλα επηδηψθνληαο ηαπηφρξνλα ηελ επέθηαζή ηνπ παξακέλεη ε κεγαιχηεξε πξφθιεζε. Δπεηδή ππάξρνπλ πνιινί θνξείο πνπ εκπιέθνληαη ζηηο ιηκεληθέο δξαζηεξηφηεηεο, είλαη ζπλήζσο απαξαίηεηε ε ζπλδξνκή πεξηζζφηεξνπ ηνπ ελφο γηα λα μεπεξαζηεί θάπνην εκπφδην (bottleneck). Απηφ αλαδεηθλχεη κηα νξγαλσηηθή πξφθιεζε πάλσ απφ ηελ νηθνλνκηθή φπσο αλαθέξεη ν Thorburn (1960). 18

19 Οη αιιαγέο πνπ έρνπλ παξαηεξεζεί ζηελ θαηεχζπλζε ησλ κειεηψλ πνπ αθνξνχλ ηνπο ιηκέλεο απφ ην 1973 θη έπεηηα εληνπίδνληαη θπξίσο ζηελ χπαξμε δχν θπξίσο επηζηεκνληθψλ πεξηνδηθψλ ηνπ «Maritime Policy Management» (MPM) απφ ην 1999, θαη ηνπ «International Journal of Maritime Economics» ην νπνίν άιιαμε ην 2003 ζε «Maritime Economics and Logistics» (MEL). Δπίζεο ν ζρεκαηηζκφο ηνπ «International Association of Maritime Economists» (ΗΑΜΔ) ην 1992 ην νπνίν νδήγεζε ζηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ θαη ηνπ κεγέζνπο εμεηδηθεπκέλσλ ζηα λαπηηιηαθά ζπλέδξηα. Ο Heaver (1993) ζεκεηψλεη φηη ζηα επηιεγκέλα νηθνλνκηθά πεξηνδηθά γεληθνχ πεξηερνκέλνπ πνπ πεξηιακβάλεη ζηελ έξεπλά ηνπ απφ ην 1960 κέρξη ην 1987, ζε ιηγφηεξν απφ ην 22 ηνηο εθαηφ ησλ ζρεηηθψλ κε λαπηηιηαθά επηζηεκνληθψλ άξζξσλ ζρεηίδνληαλ κε ζέκαηα πνπ αθνξνχζαλ ιηκέλεο. Όηαλ εκθαλίζηεθε ην επηζηεκνληθφ πεξηνδηθφ «Maritime Policy Management» (MPM), ηα ζέκαηα ζρεηηθά κε ιηκέλεο ήηαλ ιηγφηεξν απφ ην 12 ηνηο εθαηφ ηα πέληε πξψηα ρξφληα. Μεηαμχ ηνπ 1982 θαη ηνπ 1991 ηα επηζηεκνληθά άξζξα πάλσ ζε ζέκαηα κε ιηκέλεο ήηαλ πεξίπνπ 33 ηνηο εθαηφ ζην ζχλνιν ησλ ζρεηηθψλ κε λαπηηιία άξζξσλ ζε νηθνλνκηθά πεξηνδηθά. (Heaver, 1993). ηα επηζηεκνληθά πεξηνδηθά «Maritime Policy Management» θαη «Maritime Economics and Logistics» απφ ην 1999 κέρξη ην 2005 πάλσ απφ ην 31 ηνηο εθαηφ ζρεηίδνληαλ κε ιηκέλεο. πλεπψο ην κεξίδην ησλ επηζηεκνληθψλ άξζξσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε νηθνλνκηθά ησλ ιηκέλσλ έρνπλ παξακείλεη ίδηα γηα παξαπάλσ απφ 20 ρξφληα, αιιά ν πξνζαλαηνιηζκφο απηψλ ησλ επηζηεκνληθψλ άξζξσλ έρεη αιιάμεη. Ζ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ κε ιηκέλεο ζεκάησλ θαηά ησλ Heaver (2006) ζπλνςίδνληαη ζε έμη θαηεγνξίεο: ζρέζε ησλ ιηκέλσλ κε ην θφζηνο ησλ πινίσλ, ζέκαηα θφζηνπο ιηκέλα θαη ηηκνιφγεζε, βηνκεραληθή νξγάλσζε ζε ζρέζε κε ιηκέλεο, νη αληαγσληζηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ, απνηίκεζε επηδφζεσλ ιηκέλα, εμεηδηθεπκέλεο κειέηεο ΛΗΜΔΝΔ ΚΑΗ ΚΟΣΟ ΠΛΟΗΧΝ Σν 1973 ε αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ησλ πινίσλ πνπ κεηέθεξαλ ρχδελ θνξηίν ήηαλ γεγνλφο. Σα ηάλθεξ ηχπνπ VLCC (Very Large Crude oil tankers) θαη ULCC (Ultra Large Crude oil tankers) ρξεζηκνπνηνχληαλ φιν θαη πεξηζζφηεξν κεηά ηελ πεηξειατθή θξίζε. Σα κεγάια κεγέζνπο ηάλθεξ κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε εηδηθά δηακνξθσκέλνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο έηζη ψζηε ε 19

20 αβεβαηφηεηα ηνπ ιηκέλα- εμηζνξξφπεζε θφζηνπο πινίνπ είρε μεπεξαζηεί ζε κεγάιν βαζκφ. Απηφ πνπ δελ είρε μεπεξαζηεί ήηαλ ε αβεβαηφηεηα ηεο δήηεζεο ηεο αγνξάο. Ζ αβεβαηφηεηα εζηίαδε πιένλ ζην εκπφξην ησλ θνληέηλεξ ζε ζρέζε κε ην κέγεζνο ησλ πινίσλ καδί κε ηελ δνκή ησλ δηαδξνκψλ πνπ ζα αθνινπζνχζαλ ηα πινία θαη ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ. Απηφ εμεηάδεηαη ζηα άξζξα ησλ Gilman and Williams (1976) θαη Gilman (1999) πνπ ζίγνληαη ηα δεηήκαηα ηνπ πσο ην κέγεζνο ησλ πινίσλ επεξεάδεη ην δίθηπν ησλ ιηκέλσλ ηνπο νπνίνπ επηζθέπηνληαη ηα πινία θαη ηελ αλάγθε γηα απνδνηηθνχο ρξφλνπο θνξηνεθθφξησζεο. Ζ εηζαγσγή κεγέζνπο «Post-Panamax» θνξηεγψλ πινίσλ ην 1988 ππξνδφηεζε έλα θαηλνχξγην θχθιν αβεβαηφηεηαο ζρεηηθά κε ην κέγεζνο απηψλ ησλ πινίσλ θαη ηηο επηπηψζεηο γηα ηνπο ιηκέλεο. Σν αλακελφκελν κέγεζνο γηα ηα κεγαιχηεξα πινία, 8 έπεηηα 9 ή 12 «twenty-foot equivalent units» (TEU), ζέηεη δεηήκαηα γηα ηα νηθνλνκηθά ησλ εθηεηακέλσλ θαη πεξίπινθσλ δνκψλ δηθηχσλ ζηα νπνία θφκβνη- ιηκέλεο παίδνπλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν φπσο αλαθέξεη ν Baird (2002a) θαη Gilman (1999). Ζ εμηζνξξφπεζε ηνπ θφζηνπο ησλ πινίσλ θαη θφζηνπο ησλ ιηκέλσλ φζν αθνξά ην ζπλνιηθφ θφζηνο δελ έρεη αιιάμεη αιιά ε πνιππινθφηεηα έρεη απμεζεί θαζψο ην εχξνο ησλ δηθηχσλ γίλεηαη φιν θαη πην πεξίπινθν θαη δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ην ρξφλν θαη ηελ αμηνπηζηία ζε ζρέζε κε ην ρεηξηζκφ ησλ θνληέηλεξ γίλνληαη νινέλα θαη πην ζεκαληηθά ΚΟΣΟ ΛΗΜΔΝΑ ΚΑΗ ΣΗΜΟΛΟΓΖΖ Σν δήηεκα ηεο δνκήο ηνπ θφζηνπο θαη ην επηζπκεηφ επίπεδν ρξεψζεσλ γηα ηε ρξήζε ησλ ιηκεληθψλ ππνδνκψλ θαη ππεξεζηψλ απνηεινχλ έλα πνιχ ζεκαληηθφ θνκκάηη ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ιηκέλσλ. Απηφ ζπλαληάηαη θαηά θφξνλ ζηε βηβιηνγξαθία Heggie (1974), Bennathan and Walters (1979), Walters (1976), Jansson and Shneerson (1982), Goss and Stevens (2001) and Strandenes (2004). Σα δεηήκαηα απηά παξακέλνπλ ζεκαληηθά αιιά επεξεάδνληαη απφ ηελ κεηαβαιιφκελε βηνκεραληθή νξγάλσζε ζηνπο ιηκέλεο, εηδηθφηεξα ηηο ηδησηηθνπνηήζεηο θαη ηελ εκπνξεπκαηνπνίεζε. ήκεξα ππάξρνπλ δηαθνξεηηθνί ηνκείο επζχλεο θαη δεκηνπξγνχλ απμεκέλεο επθαηξίεο ζηελ αλαδηάξζξσζε ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο ηνπ ιηκέλα (Goss & Stevens, 2001). O Strandenes (2004) πξνηείλεη κεγαιχηεξε πξνζνρή ζηα απνηειέζκαηα ηνπ επηπέδνπ θαη ηεο δνκήο ησλ ηηκψλ, ζηελ απνδνηηθφηεηα ηεο θφξησζεο θαη ησλ ιηκέλσλ γεληθά, κε ην λα ζπζρεηίδεη ρξεψζεηο ηνπ ιηκέλα κε ην θφζηνο ιηκέλα θαη ην ρξφλν ζρεηηθά κε ηελ 20

21 πξφζβαζε ζηηο απνβάζξεο θαη ηε πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ. Ζ ζεκαζία ηεο νηθνλνκίαο ηνπ ρξφλνπ έρεη γίλεη έλα ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ζηα «Logistics» θαη ζηα «Transport Economics» θαζψο νη πξαθηηθέο ησλ εθνδηαζηηθψλ αιπζίδσλ επηδεηνχλ πην επαίζζεηα ζην ρξφλν ζπζηήκαηα logistics. Πέξα απφ ηελ νξγαλσζηαθή δνκή ησλ ιηκέλσλ πνπ αιιάδεη ζπλερψο, άξζξα πνπ αλαθέξνληαη ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ηε θνζηνιφγεζε θαη ηηκνιφγεζε ηείλνπλ λα ην θάλνπλ θάησ απφ ην πξίζκα ηνπ «ιηκέλα» θαη φρη πνην ζπγθεθξηκέλσλ ιεηηνπξγηψλ. Ο Baird (2004) εμεηάδεη ηελ έλλνηα ησλ δεκφζησλ αγαζψλ, ην ξφιν ηνπο ζηηο δεκφζηεο ρξεκαηνδνηήζεηο ησλ ιηκέλσλ θαη ην πηζαλφ ζηξεβιφ απνηέιεζκα πνπ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζηε αγνξά. Έλλνηεο ζρεηηθά κε θφζηνο, ρξεκαηνδφηεζε θαη ηηκνιφγεζε ζρεηίδνληαη άκεζα κε δεηήκαηα πνιηηηθήο ησλ ιηκέλσλ, εθφζνλ είλαη έλλνηεο πνπ αθνξνχλ ηε θχζε θαη δηαλνκή πιενλεθηεκάησλ ηνπ ιηκέλα (Goss, 1999). Μέζα απφ ην πεξηερφκελν ηνπ θφζηνπο ζρεηηθά κε ην ιηκέλα, δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ απνηίκεζε πάγησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ δελ ηπγράλνπλ κεγάιεο πξνζνρήο (Thornburn, 1960). Σν δήηεκα πνπ αθνξά ηε ρξήζε ηζηνξηθήο ή παξνχζαο αμίαο απνηειεί ζέκα ζπδήηεζεο πάληα ζηε θνζηνιφγεζε. Ζ αμία ηεο γεο ηνπ ιηκέλα κπνξεί λα αγλνείηαη ζε δεκφζηνπο ιηκέλεο φπνπ δελ πιεξψλνληαη θφξνη ζρεηηθά κε ηε γε. Απηφ θπζηθά απνηειεί έλα θξπκκέλν πιενλέθηεκα. Δθεί πνπ πιεξψλνληαη θφξνη κέζσ αλάδνρεο εηαηξίαο, αιιά ε ρξήζε ηεο γεο πεξηνξίδεηαη ζε ιηκεληθή ρξήζε, ε θαηάιιειε βάζε απνηίκεζεο ηεο γεο, φπσο θαη απηή ησλ αεξνδξνκίσλ απνηειεί έλα επίκαρν ζέκα (Heaver, Fitzgerald, & Frounfelker, 2002; Heaver & Tretheway, 2002) ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΖ ΟΡΓΑΝΧΖ ΛΗΜΔΝΧΝ Μηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο αιιαγέο πνπ έρνπλ ζπληειεζηεί ηα ηειεπηαία ρξφληα φζν αθνξά ηνπο ιηκέλεο, εληνπίδεηαη ζηε βηνκεραληθή νξγάλσζε, ελλνψληαο ηε δνκή θαη νξγάλσζε ησλ νξγαληζκψλ πνπ αθνξνχλ ιηκεληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη βξίζθνληαη κέζα ζην ιηκέλα. Απηή ε αιιαγή νθείιεηαη ζε δχν δηαθνξεηηθέο εμειίμεηο. Ζ πξψηε εληνπίδεηαη ζηηο αιιαγέο ηνπ κάλαηδκελη ησλ παγθνζκηνπνηεκέλσλ εθνδηαζηηθψλ αιπζίδσλ θαη ηνπ ξφινπ ησλ «logistics» κέζα ζε απηέο. Ναπηηιηαθνί αηδέληεδεο, κεηαθνξηθέο εηαηξίεο θαη ππεξεζίεο ζρεηηθά κε 21

22 «logistics» έρνπλ αιιάμεη θαηά πνιχ. Οη πην πνιιέο εηαηξίεο έρνπλ αθνινπζήζεη ηέηνηεο ζηξαηεγηθέο ψζηε λα κεγαιψζνπλ ην εχξνο ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνπλ. Γηα ηηο κεγάιεο εηαηξίεο απηφ ζεκαίλεη αλάπηπμε ζε παγθφζκην επίπεδν παγίσζε ζηξαηεγηθψλ πνπ λα θαζηζηνχλ δπλαηή ηελ χπαξμε νηθνλνκηψλ κεηαθνξηθήο ππθλφηεηαο ζε δηαδξνκέο θαη αγνξέο «logistics». (Heaver, 2002; Midoro, Musso, & Parola, 2005; Notteboom, 2002, 2004). Ζ δεχηεξε εμέιημε είλαη ην θχκα ηδησηηθνπνηήζεσλ πνπ παξαηεξείηαη ζηνπο ιηκέλεο κε ηελ εκπνξεπκαηνπνίεζε ησλ ιεηηνπξγηψλ θαη ηελ νινέλα θαη κηθξφηεξε παξέκβαζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα φζν αθνξά ηηο ιεηηνπξγίεο εληφο ηνπ ιηκέλα (Brooks, 2004; Cullinane & Song, 2002). Ζ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ αιιαγψλ κπνξεί λα γίλεη αλάκεζα ζηηο εμήο δχν. Όηαλ νη δεκφζηεο πνιηηηθέο πνπ αθνινπζνχληαη απνηεινχλ ηνλ ππξήλα ησλ απνθάζεσλ θαη φηαλ νη ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο είλαη απηέο πνπ απνηεινχλ ηνλ ππξήλα είηε ησλ ηδησηηθψλ είηε ησλ δεκφζησλ θνξέσλ ζε έλα ιηκέλα ΟΡΓΑΝΧΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΛΗΜΔΝΑ Σν πνζνζηφ ηεο ηδησηηθνπνίεζεο ζηνπο ιηκέλεο δηαθέξεη ζε κεγάιν βαζκφ αλάκεζα ζε ρψξεο θαη ιηκέλεο. Κάπνηνη ιηκέλεο φπσο ζηελ Αγγιία έρνπλ ηδησηηθνπνηεζεί πιήξσο ή πην γεληθά έρεη παξαρσξεζεί πξνο εθκεηάιιεπζε ζε ηδηψηεο απφ ηελ δεκφζηα ιηκεληθή αξρή (Baird, 2002b). Σν απνηέιεζκα είλαη κηα κεγάιε πνηθηιία απφ θπβεξλεηηθά ζρήκαηα αλάκεζα ζηηο ρψξεο (Brooks, 2004). Σν γεγνλφο φηη ππάξρεη παξνπζία ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ θαη δηνηθήζεσλ ζε νινέλα θαη πεξηζζφηεξνπο ιηκέλεο ην θαζηζηά ζαλ κία κνξθή εμέιημεο ζηνλ θιάδν. ην ιηκάλη ηνπ Antwerp ε ηδηνθηεζία φζν αθνξά ηε κεηαθνξά θνληέηλεξ κέζσ ησλ γεξαλνγεθπξψλ απφ δεκφζηα ην 1950 άιιαμε ζε 67 ηνηο εθαηφ ηδησηηθή ην Ζ πιήξεο ηδησηηθνπνίεζε νξηζκέλσλ ιηκέλσλ ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ζηε Νέα Εειαλδία απνηέιεζαλ δξακαηηθέο αιιά εμέρνπζεο πνιηηηθέο (Suykens, 1985). Ζ αιιαγή επέλδπζεο απφ δεκφζηα ζε ηδησηηθή ζηνπο ιηκέλεο δελ ζηεξίδνληαλ κφλν ζε ηδενινγηθφ ππφβαζξν ή ζε αληηιήςεηο φηη νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο είλαη πην απνδνηηθέο απφ ηηο δεκφζηεο. Δπεξεαδφηαλ επίζεο απφ ηε κεγαιχηεξε εμεηδίθεπζε ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία ησλ «logistics» φζν αθνξά ην εκπφξην θαη απφ ηελ επθαηξία λα 22

23 αμηνπνηεζνχλ θαη ηδησηηθά θεθάιαηα κπξνζηά ζηελ έιιεηςε θεθαιαίσλ απφ ην δεκφζην (Bird, 1971). Καζψο νη εηαηξίεο πνπ δηαρεηξίδνληαη ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο ιηκέλσλ έρνπλ κεγαιψζεη, ηνπο δίλεηαη ε επθαηξία λα σθειήζνπλ ην ιηκέλα ζηνλ νπνίν βξίζθνληαη εηζάγνληαο ηερλνγλσζία θαη θεθάιαηα. Οη ιφγνη πνπ ζπληειείηαη ηδησηηθνπνίεζε δηαθέξεη απφ ρψξα ζε ρψξα (Goss, 2000). Ζ πνιηηηθή πνπ εθαξκφδεηαη ζε έλαλ ιηκέλα δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην θαζεζηψο θάησ απφ ην νπνίν ιεηηνπξγνχλ. ηελ Δπξψπε δελ ππάξρεη κία εληαία θνηλή πνιηηηθή απφ ηελ Δ.Δ πνπ λα αθνξά ηε ιεηηνπξγία ησλ ιηκέλσλ ( Psaraftis, 2005). Παξακέλνπλ δεηήκαηα πνπ λα αθνξνχλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ πνιηηηθψλ ησλ ιηκέλσλ, ηδίσο φηαλ ζπγθξίλνπκε ιηκέλεο πνπ αληαγσλίδνληαη θαη πηνζεηνχλ δηαθνξεηηθέο πνιηηηθέο, φπσο γηα παξάδεηγκα νη Ζλσκέλεο Πνιηηείεο Ακεξηθήο θαη ν Καλαδάο (Ircha, 2001). Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο λνκνζεζίαο φζν αθνξά ηε δχλακε πνπ δίλεηαη ζηηο ιηκεληθέο αξρέο παξακέλεη έλα ζέκα, φπσο γηα παξάδεηγκα ζην Καλαδά θαη ηελ Απζηξαιία (Ircha, 2001). Ο ξφινο κηαο θεληξηθήο αξρήο απνθηά πνιχ κεγάιε ζεκαζία ηδίσο εάλ ζεσξήζνπκε ην ιηκέλα θαη ην θιάδν ησλ κεηαθνξψλ κέζα ζε απηφ έλα θνηλφ ζχζηεκα. Οη ιφγνη πνπ αθνξνχλ ηελ αζθάιεηα θαη ηνλ πεξηβαιινληνινγηθφ εμνξζνινγηζκφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ εληφο ηνπ ιηκέλα ηζρπξνπνηεί ηελ άπνςε πνπ ζέιεη λα ππάξρεη δεκφζηα παξέκβαζε ζηηο ιεηηνπξγίεο πνπ αθνξνχλ ηνπο ιηκέλεο (Gilman, 2003). Απηφ ζεκαίλεη φηη δεηήκαηα ηέηνηνπ είδνπο πνπ αθνξνχλ ηελ πνιηηηθή ησλ ιηκέλσλ παξακέλνπλ αθφκε πξνο ζπδήηεζε ΟΡΓΑΝΧΖ ΒΑΔΗ ΣΡΑΣΖΓΗΚΧΝ ΑΠΟΦΑΔΗΧΝ Οη αξρέο ελφο ιηκέλα κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηε δνκή ησλ ππεξεζηψλ «logistics» κε ηηο πνιηηηθέο πνπ επηιέγνπλ λα αθνινπζήζνπλ θαη ηελ εκπινθή ηνπο ζηε παξνρή ππεξεζηψλ. Σν εξψηεκα πνπ θπξηαξρεί είλαη ζε ηη πνζνζηφ πξέπεη λα εκπιαθεί ην δεκφζην θαη πνηεο είλαη νη νηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο απφ θάηη ηέηνην (Heaver, Meersman, & Van de Voorde, 2000, 2001). Ο απμαλφκελνο αληαγσληζκφο πνπ κέρξη ηψξα εληνπηδφηαλ θπξίσο αλάκεζα ζηνπο ιηκέλεο ζαλ κέξνο ελαιιαθηηθψλ δηαδξνκψλ παξακεξίδεηαη απφ ηελ θπξηαξρία κεγάισλ εηαηξηψλ εληφο ηνπ ιηκέλα. (Turner, 2000). 23

24 Ζ νινέλα απμαλφκελε ελνπνίεζε ησλ δηεζλψλ «logistics» θαη ε απμαλφκελε πίεζε πνπ αζθείηαη ζηνπο ιηκέλεο θαη ηελ επηθάλεηα ηεο ελδνρψξαο γχξσ απφ απηνχο, νδεγεί ζηελ απμαλφκελε πξνζνρή ζηηο ζρέζεηο ησλ θνηλνηήησλ ησλ ιηκέλσλ. Έξεπλεο ζρεηηθά κε ηνπο δηαθνξεηηθνχο ξφινπο πνπ αλαιακβάλνπλ νη εκπιεθφκελνη θνξείο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη εληφο ελφο ιηκέλα ηζρπξνπνηνχλ ηελ άπνςε πνπ ππνζηεξίδεη ηελ ελνπνίεζε ησλ ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ αιιειεπίδξαζε ηεο ελδνρψξαο κε ηνπο ιηκέλεο (Carbone & De Martins, 2003). Δπίζεο νη αηέιεηεο ηεο αγνξάο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο νηθνλνκηθέο νκάδεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ηνκέα ησλ ιηκέλσλ θαη ησλ «logistics» πξέπεη λα εμεηάδνληαη ζαλ έλα εληαίν ζχλνιν πνπ αθνξά ηε λαπηηιηαθή νηθνλνκία (De Langen, 2002). Σέινο ε λαπηηιηαθή νηθνλνκία απνηειεί έλα πεξηβάιινλ ζην νπνίν νη ζπλέπεηεο ελφο βειηησκέλνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξψλ εληφο ηνπ ιηκέλα νδεγεί ζηε κεησκέλε επίδξαζε ηεο ηνπηθήο απαζρφιεζεο αλά ηφλν θνξηίνπ εθηφο θαη αλ ε ζηξαηεγηθή ηνπ ιηκέλα πνπ εθαξκφδεηαη ζηνρεχεη ζηελ ελδπλάκσζε ησλ εκεδαπψλ παξφρσλ ππεξεζηψλ πξνζηηζέκελεο αμίαο (Slack, 2003) ΑΝΣΑΓΧΝΗΜΟ ΜΔΣΑΞΤ ΛΗΜΔΝΧΝ Ζ κνξθή ηνπ αληαγσληζκνχ κεηαμχ ιηκέλσλ έρεη αιιάμεη απφ αληαγσληζκφο θαζαξά ηεο ζέζεο πνπ βξίζθνληαη ζε ζρέζε κε ηελ ελδνρψξα ζε αληαγσληζκφ ζε ζρέζε κε ηα ζπζηήκαηα «logistics» πνπ δηαζέηεη θάζε ιηκέλαο. Ζ αληαγσληζηηθή βάζε είλαη ε ίδηα, δειαδή ε πξνζπάζεηα ηνπ λα πεηχρνπλ ηε πην απνδνηηθή ζπλνιηθή παξερφκελε ππεξεζία ζηνπο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα. ήκεξα ππάξρεη ην ελδερφκελν ζπλήζσο λα ππάξρνπλ ζπκβαηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα, πξάγκα πνπ βνεζάεη ζηε βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο. Οη δηαδηθαζίεο θαη ε γιψζζα έρνπλ αιιάμεη ψζηε λα επηηπγράλεηαη κεγαιχηεξνο βαζκφο ελνπνίεζεο (Fleming & Baird, 1999) Τπάξρνπλ ηξεηο θχξηεο θαηεγνξίεο αληαγσληζκνχ κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ. Πξψηνλ ππάξρεη αληαγσληζκφο κεηαμχ ιηκέλσλ κέζα ζε έλα γεσγξαθηθφ εχξνο ζαλ έλα κέξνο κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, φπσο γηα παξάδεηγκα αλάκεζα ζε ιηκέλεο ηεο βνξεηνδπηηθήο Δπξψπεο ή ηεο βνξεηνδπηηθήο αθηήο ηεο Ακεξηθήο. Ζ επηηπρία κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο έγθεηηαη ζηελ αμηφπηζηε θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία φισλ ησλ κειψλ ηεο αιπζίδαο ζαλ έλα εληαίν ζχζηεκα. Γεχηεξνλ ππάξρεη ν αληαγσληζκφο αλάκεζα ζε ιηκέλεο εληφο ελφο επξχηεξνπ γεσγξαθηθνχ 24

25 πιαηζίνπ πνπ κπνξνχλ λα εμππεξεηήζνπλ ηελ ίδηα αγνξά, φπσο γηα παξάδεηγκα νη ιηκέλεο ηεο Μεζνγείνπ ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ιηκέλεο ηεο βνξεηνδπηηθήο Δπξψπεο ή νη ιηκέλεο ηεο βνξεηνδπηηθήο Ακεξηθήο ζε ζρέζε κε ηνπο ιηκέλεο ησλ αλαηνιηθψλ αθηψλ απφ ηε πιεπξά ηνπ αηιαληηθνχ σθεαλνχ θαη ηνπ θφιπνπ ηνπ Μεμηθφ. Σέινο ππάξρεη ν αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ πνπ βξίζθνληαη ζηελ ίδηα γξακκή πνπ αθνινπζνχλ ηα πινία πνπ εθηεινχλ έλα ζπγθεθξηκέλν δξνκνιφγην. Γηα παξάδεηγκα κηα γξακκή πνπ αθνινπζείηαη απφ έλα πινίν κπνξεί λα δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην πινίν λα ππνθαηαζηήζεη έλαλ ιηκέλα ζηαζκφ κε έλαλ άιιν ζηελ ίδηα γξακκή αλ ην θέξδνο πνπ ζα απνθνκίζεη ζηε δηαδηθαζία ηεο κεηαθνξάο είλαη κεγαιχηεξν ρσξίο λα ππφθεηηαη ζε ρξνληθή θαζπζηέξεζε απφ απηή ηελ θίλεζε. Ο αληαγσληζκφο κεηαμχ ιηκέλσλ κπνξεί λα πεξηέρεη δξαζηεξηφηεηεο πέξα απφ ηε ζπλεξγαζία κε άιιεο εηαηξίεο «logistics» γηα ηελ ελίζρπζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ θαη ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα εθαξκνγή αξρψλ ζπλεξγαηηθνχ κάξθεηηλγθ. Δηδηθφηεξα φζν αθνξά γεηηνληθνχο ιηκέλεο, ππάξρνπλ ζπρλά πξνηάζεηο γηα ην πψο κπνξνχλ λα ζπλεξγαζηνχλ παξά λα αληαγσλίδνληαη (Song, 2003) ΑΠΟΣΗΜΖΖ ΑΠΟΓΟΣΗΚΟΣΖΣΑ ΛΗΜΔΝΑ Ζ επίδνζε ησλ ιηκέλσλ ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζε ζέκαηα επίδνζεο ζπγθεθξηκέλσλ ιεηηνπξγηψλ ή ζε ζέκαηα απνδνηηθφηεηαο ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ ή ησλ ιηκέλσλ γεληθφηεξα. Σν κίγκα ησλ θνξηίσλ πνπ δηαρεηξίδνληαη, ην κέγεζνο θαη ν φγθνο ησλ θνξηίσλ πνπ κεηαθέξνληαη κέζσ ησλ πινίσλ θαη ε έιιεηςε δηαζέζηκσλ δεδνκέλσλ είλαη φινη παξάγνληεο πνπ εκπφδηδαλ ηε κέηξεζε ηεο απφδνζεο ησλ ιηκέλσλ θαηά ην παξειζφλ. Τπάξρεη κεγαιχηεξε πξνηππνπνίεζε ζηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο ησλ θνληέηλεξ αιιά θαη πάιη ππάξρεη κεγάιε πνηθηιία. Ζ νκνηφηεηα φκσο πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο έρεη νδεγήζεη ζε απμεκέλν ελδηαθέξνλ ζηε κέηξεζε θαη ζχγθξηζε ηεο απφδνζήο ηνπο. Απιά πξφηππα κέηξα ζχγθξηζεο έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί θαηά θαηξνχο ζαλ ζεκεία αλαθνξάο γηα λα ζπγθξίλνπλ ιηκέλεο κεηαμχ ηνπο. Ζ έιιεηςε ζαθήλεηαο θαη νκνηνκνξθίαο ησλ δεδνκέλσλ νδήγεζε ζηελ πεπνίζεζε φηη ε κέηξεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο δηαρείξηζεο ησλ θνληέηλεξ κνηάδεη πεξηζζφηεξν κε εκπνξηθή ηέρλε παξά κε επηζηήκε (Down and Leschine, 1990 p.110). 25

26 Ζ εχξεζε ελφο θαηάιιεινπ πξνγξάκκαηνο πνπ λα ρξεζηκνπνηεί πξφηππα κέηξα γηα απηή ηε ρξήζε κνηάδεη επηβεβιεκέλε. ηα άξζξα ησλ Cullinale (2002) θαη Cullinale et.al (2004) ππάξρνπλ έλλνηεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξαγσγηθφηεηα θαη ζηε κέηξεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ ιηκέλσλ θαη ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ θάλνληαο επηζθφπεζε ηεο εμέιημεο ησλ κεζφδσλ κέηξεζεο. Ζ ζθέςε εθαξκνγήο ηεο κεζφδνπ Data Envelopment Analysis (DEA) ζε ιηκέλεο έγηλε πξσηαξρηθά απφ ηνπο Roll and Hayuth (1993) θαη εθαξκφζηεθε ζηνπο ιηκέλεο ηεο Ηζπαλίαο ηνπο Martinez-Budria et. al., (1999). Ζ εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ DEA θαηά ηνλ Cullinale (2002) ζε έλαλ θιάδν φπνπ ηα νηθνλνκηθά ησλ ιηκέλσλ έρνπλ εμειηρζεί ζχκθσλα κε απηή ηε ζεσξία ηελ θαζηζηά ηελ πιένλ θαηάιιειε. Οη βειηηψζεηο ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ ιηκέλσλ είλαη απαξαίηεηεο ζηε ζπλερή πξνζπάζεηα ηεο θαιχηεξεο απφδνζεο ησλ λαπηηιηαθψλ ζπζηεκάησλ «logistics» (Bichou and Gray, 2004) ΔΞΔΗΓΗΚΔΤΜΔΝΔ ΜΔΛΔΣΔ ηελ θαηεγνξία ησλ εμεηδηθεπκέλσλ κειεηψλ εκπίπηνπλ ηέζζεξηο ππνθαηεγνξίεο. Οηθνλνκηθή εθκίζζσζε ζην πεξηβάιινλ ηνπ ιηκέλα, ρξεψζεηο εξγαηηθψλ ακνηβψλ, ππεξεζίεο ξπκνχιθεζεο ζην ιηκέλα θαη λαπηηιηαθή αζθάιεηα. ηελ έξεπλα ηνπ Goss (1999) πνπ αθνξά ηελ εθκίζζσζε ζην πεξηβάιινλ ηνπ ιηκέλα, εμεηάδεηαη εάλ ππάξρνπλ φξηα ζηνλ αληαγσληζκφ κεηαμχ θαη εληφο ησλ ιηκέλσλ ψζηε λα θαζίζηαηαη δπλαηή ε πξαγκαηνπνίεζε θέξδνπο γηα ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο απφ ηηο εθκηζζψζεηο, θαη αλ λαη απφ πνηνχ είδνπο εθκηζζψζεηο. Ζ ζπληζηψζα «εθκίζζσζε» βέβαηα ζαλ αληαπνδνηηθφ φθεινο ηεο εξγαζίαο ή ηνπ θεθαιαίνπ δελ κπνξεί λα γίλεη άκεζα αληηιεπηή. Σα πςειφηεξα θέξδε πνπ βξέζεθαλ απφ ηνλ Talley (2004), είλαη γηα ηνπο ιηκελεξγάηεο απφ φηη γηα ηνπο νδεγνχο νρεκάησλ εθφζνλ έρεη ζπληειεζηεί ε απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο γηα απηνχο θαη πξνηείλεηαη φηη νη ιηκελεξγάηεο κπνξνχλ λα θεξδίζνπλ θάπνηα επηκέξνπο ρξήκαηα απφ εθκηζζψζεηο. Σν εξψηεκα πνπ γελλάηαη βέβαηα ζηελ έξεπλά ηνπ, είλαη αλ ε ξαγδαία αλάπηπμε ησλ εηαηξηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο νθείιεηαη ζην φηη είλαη εθηθηφ λα απνθνκίζνπλ επηκέξνπο θέξδε απφ ηηο εθκηζζψζεηο. 26

27 Ζ κειέηε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ έρεη γίλεη ζε κηθξφηεξν βαζκφ ζηε βηβιηνγξαθία ηεο νηθνλνκηθήο ησλ ιηκέλσλ απφ φηη ζηε βηβιηνγξαθία ηεο ηζηνξίαο ηεο λαπηηιίαο. Ο Talley απνηειεί εμαίξεζε αθνχ έρεη αζρνιεζεί εθηελψο κε ην ζέκα ζε κηα ζεηξά δεκνζηεχζεσλ πνπ έρεη θάλεη. Σν γεληθφ ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη είλαη φηη νη κηζζνί ησλ ιηκελεξγαηψλ έρνπλ απμεζεί ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ζε ζχγθξηζε κε ηνπο κηζζνχο ησλ εξγαηψλ ζηνπο θιάδνπο ησλ νδηθψλ κεηαθνξψλ θαη ηνπ ζηδεξφδξνκνπ ζηηο ΖΠΑ. Απηφ ην ζπκπέξαζκα δηεγείξεη βέβαηα θάπνηα ζεκαληηθά εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηηο επηπηψζεηο ηεο δχλακεο ησλ εξγαηηθψλ ζπλδηθάησλ ζηνπο νξγαληζκνχο ιηκέλσλ (Talley, 2004). Όζν αθνξά ηνλ ηνκέα ηεο ξπκνχιθεζεο ζηνπο ιηκέλεο απηφο απνηειεί κία απφ ηηο απαξαίηεηεο εμεηδηθεπκέλεο ππεξεζίεο ζηνπο ιηκέλεο πνπ δελ πξνζθέξνληαη ζπλήζσο γηα αλάιπζε. Οη ππεξεζίεο ξπκνχιθεζεο ζηνπο ιηκέλεο πξνζθέξνληαη ζε ηνπηθφ επίπεδν θαη νη εηαηξίεο παξνρήο απηνχ ηνπ είδνπο ησλ ππεξεζηψλ εθηείλνληαη απφ κία έσο ειάρηζηεο αλά ιηκέλα. Δίλαη απαξαίηεηεο ζηνπο πεξηζζφηεξνπο ιηκέλεο. Έξεπλεο πνπ αζρνινχληαη κε ην παξαπάλσ ζέκα (Atkin and Rowlinson, 2000) θαη άιιεο ζαλ απηή πνπ αζρνινχληαη κε εμίζνπ εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα ζηνπο ιηκέλεο βνεζνχλ ζηελ θαηαλφεζε νιφθιεξνπ ηνπ εχξνπο ησλ ηνκέσλ πνπ απνηεινχλ αγνξέο ζηνπο ιηκέλεο θαη βνεζνχλ ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο εμεχξεζεο πφξσλ κέζα ζηνπο ιηκέλεο. Σέινο νη ηξνκνθξαηηθέο επηζέζεηο ζηηο ΖΠΑ ην 2001 πξνζέζεζαλ λέεο δηαζηάζεηο ζηνλ νινέλα απμαλφκελεο ζεκαζίαο πφιν ησλ ιηκέλσλ φζν αθνξά ην ηνκέα ηεο λαπηηιηαθήο αζθάιεηαο. Σν ελδηαθέξνλ γηα ηελ αζθάιεηα ηεο δσήο, ηεο ηδηνθηεζίαο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ζπλεηζέθεξαλ ζηελ δεκηνπξγία ηνπ ΗΜΟ ην Με ηελ άζθεζε ηνπ ειεγρφκελνπ απφ ην θξάηνο ιηκέλα, ν ξφινο ησλ ιηκέλσλ ζε απηφ ηνλ ηνκέα έρεη γίλεη πην ζεκαληηθφο. Μεηά ηελ 9/11/2001 ηα κέηξα πνπ γηα ηελ επηηπρία πην απνηειεζκαηηθήο αζθάιεηαο νδήγεζε ζε λέα θαζεζηψηα πνπ έρνπλ ζπλέπεηεο ζηα «logistics» θαη ζηελ νηθνλνκία ηνπ εκπνξίνπ γεληθφηεξα, κε ηνπο ιηκέλεο λα απνηεινχλ πεδίν επηκέξνπο έξεπλαο φζν αθνξά ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα (Bichou, 2004). 27

28 2.3 Παξαγωγή ιηκέλα- Λεηηνπξγίεο ην άξζξν ησλ (Jara-Diaz et al., 2006) αλαθέξεηαη πσο ε ζαιάζζηα κεηαθνξά, φπσο φιεο νη παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο, έρνπλ ππνζηεί ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο βαζηέο ηερλνινγηθέο αιιαγέο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο. Απηφ έρεη επηηεπρζεί κε ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο ηεο ιεηηνπξγίαο ην νπνίν, φπσο θάζε ιεηηνπξγία κεηαθνξάο, κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε δχν κέξε: ζηε ηηκνιφγεζε θαη ζην θφζηνο ηνπ ρξφλνπ ηεο ιεηηνπξγίαο, ην νπνίν ζηελ πεξίπησζε ηνπ θνξηίνπ κπνξεί λα πνζνηηθνπνηεζεί αληηθεηκεληθά. Απηή ε ηερλνινγηθή πξφνδνο δελ ζα ήηαλ δπλαηφ λα ζπκβεί σο έλαο κεκνλσκέλνο θξίθνο ηεο αιπζίδαο κεηαθνξψλ. Δίλαη απαξαίηεην λα ζπλνδεχεηαη απφ φινπο ηνπο ππφινηπνπο θξίθνπο. πλεπψο, ηα θαηλνχξγηα είδε εμεηδηθεπκέλσλ πινίσλ ζεκαίλνπλ φηη ζα πξέπεη λα ζρεδηαζηνχλ θαηλνχξγηνη, πην απνδνηηθνί ηεξκαηηθνί ζηαζκνί ιηκέλνο αιιά θαη εμνπιηζκφο γηα ην ρεηξηζκφ θνξηίσλ ψζηε λα γίλνπλ πην γξήγνξεο νη ιεηηνπξγίεο ηνπ ιηκέλα. Γηα ην ζθνπφ απηφ ηα θνξηία ζα πξέπεη λα κεηαθέξνληαη ζε ηππνπνηεκέλε κνξθή έηζη ψζηε λα κπνξεί λα γίλεη ν ρεηξηζκφο απφ ζπγθεθξηκέλν εμνπιηζκφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε φινπο ηνπο ιηκέλεο. Απηή ε δηαδηθαζία ηππνπνίεζεο θνξηίνπ ζεκαίλεη φηη ην θφζηνο ηεο δηαδηθαζίαο εμαξηάηαη πεξηζζφηεξν απφ ην πψο είλαη ζπζθεπαζκέλν ην θνξηίν παξά απφ ηε θχζε ηνπ πξντφληνο. Σν θνληέηλεξ θαη ε παιέηα είλαη νη πην γλψζηεο κνξθέο ηππνπνίεζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ δηαθίλεζεο θνξηίνπ. Οη παξαγσγηθνί ζπληειεζηέο πνπ είλαη απαξαίηεηνη γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ιηκέλα είλαη κηα πξνζηαηεπφκελε απνβάζξα, κεραληθφο εμνπιηζκφο γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε ηνπ πινίνπ, θπζηθφο ρψξνο θαη κεραληθφο εμνπιηζκφο γηα ηνλ ρεηξηζκφ θαη ηε δηαλνκή ηνπ θνξηίνπ ζηελ μεξά αθνχ έρεη γίλεη ε εθθφξησζε ηνπ πινίνπ (πξηλ ηελ θφξησζε) θαη εμνπιηζκφο γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε ηνπ θνξηίνπ ζε ρεξζαία κεηαθνξά, αιιά θαη πξνζσπηθφ, ηφζν γηα ηε δηαρείξηζε ηεο απαξαίηεηεο ππνδνκήο θαη ησλ κεραληθψλ κέζσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, φζν θαη γηα ηνλ ρεηξηζκφ απηνχ ηνπ εμνπιηζκνχ. πλνπηηθά, απαηηείηαη θπζηθφ θεθάιαην ζηελ ππνδνκή γηα ηα πινία, ην θνξηίν θαη ηε ρεξζαία κεηαθνξά: ζηνπο γεξαλνχο θαη ζε άιιεο κνξθέο εθθφξησζεο πινίσλ, ζε πεξνλνθφξα νρήκαηα θαη ζε άιια κέζα κεηαθίλεζεο ηνπ θνξηίνπ ζην ηεξκαηηθφ, ζε ππνινγηζηέο θαη ζηα ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο. Απαηηείηαη επίζεο πξνζσπηθφ γηα ηε δηαρείξηζε ηεο ππνδνκήο θαη ησλ γεξαλψλ θαη ιηκελεξγάηεο γηα ηνλ εμνπιηζκφ κεηαθνξάο θνξηίνπ. Τπάξρεη επίζεο ε αλάγθε γηα 28

29 κηα ζεηξά εηζαγνκέλσλ δπλάκεσλ πνπ κεζνιαβνχλ φπσο ν ειεθηξηζκφο, ηα θαχζηκα, ην λεξφ, νη ππεξεζίεο επηθνηλσλίαο, ην πιηθφ γξαθείνπ, ηα αληαιιαθηηθά, θηι. Όια απηά δελ είλαη κηα εληαία νκνηφκνξθε δηαδηθαζία αιιά εηεξνγελή ζηνηρεία, ην θαζέλα απφ ηα νπνία ζα ζπλδπάζεη απηνχο ηνπο παξάγνληεο κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν αλάινγα κε ην θνξηίν πνπ κεηαθέξεηαη απφ ην πινίν. Ζ πην επξέσο απνδεθηή θαηεγνξηνπνίεζε θνξηίσλ είλαη ζε πγξφ θνξηίν, μεξφ θνξηίν θαη γεληθφ θνξηίν. Ζ θαηεγνξηνπνίεζε απηή φκσο είλαη πνιχ γεληθή θαη δελ εμεγεί ηηο πεξίπινθεο ιεηηνπξγίεο ησλ ζχγρξνλσλ ιηκέλσλ. Έηζη ρξεηαδφκαζηε κηα ππν-θαηεγνξηνπνίεζε γηα θάζε κηα απφ απηέο ηηο θαηεγνξίεο θαη κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ηεο ιεηηνπξγίαο, κε έκθαζε ηφζν ζηηο εμεηδηθεπκέλεο φζν θαη ζηηο γεληθέο ππεξεζίεο. 2.4 Δίδε Φνξηίωλ Ζ παξαθάησ θαηεγνξηνπνίεζε παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθφηεξα ζην άξζξν ησλ Jara-Diaz et.al (2006), φπνπ θαη γίλεηαη ε ζχλδεζή ηεο κε ηελ κνληεινπνίεζε ησλ εθξνψλ ζρεηηθά κε ηηο ιεηηνπξγίεο ελφο ιηκέλα. Τγρά θορηία: Πεηρέλαιο και παράγωγα, σγρά αέρια Ζ θνξηνεθθφξησζε γίλεηαη κε αγσγνχο πνπ ζπλδένπλ άκεζα ηε δεμακελή ηνπ πινίνπ κε ην ζεκείν πνπ δέλεη. Απηφ είλαη ην είδνο ηνπ θνξηίνπ πνπ ρξεζηκνπνηεί ηηο ιηγφηεξεο εηζξνέο ηνπ ιηκέλα, θαζψο απηέο πεξηνξίδνληαη ζε κηα πξνζηαηεπκέλε απνβάζξα, ηνπο αγσγνχο νη νπνίνη ζπλδένληαη απφ ηνπο εξγαδφκελνπο ηεο εηαηξείαο πνπ απνζηέιιεη ή ιακβάλεη ην θνξηίν θαη ηηο δεμακελέο απνζήθεπζεο, νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη είηε δεκφζηεο είηε ηδησηηθέο. Ξηρό θορηίο: Δημηηριακά, Ορσκηά, Σζιμένηο, κηλ. Τπάξρνπλ δηάθνξεο ηερληθέο γηα ηνλ ρεηξηζκφ ησλ μεξψλ θνξηίσλ, νη νπνίεο κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζε δπν νκάδεο: εθείλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ εμεηδηθεπκέλεο εγθαηαζηάζεηο θαη εθείλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ εγθαηαζηάζεηο θαη εμνπιηζκφ πνιιαπιψλ ρξήζεσλ. Γηα ηελ πξψηε νκάδα έρνπκε εμεηδηθεπκέλεο εγθαηαζηάζεηο φπσο θνξησηή πεπηεζκέλνπ αέξα θαη ηκάληεο κεηαθνξάο θαη γηα ηελ άιιε νκάδα γεξαλνχο πνιιαπιψλ ρξήζεσλ. Ο θνξησηήο πεπηεζκέλνπ αέξα ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε δεκεηξηαθψλ θαη ηζηκέληνπ θαη νη ηκάληεο κεηαθνξάο 29

30 ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε νξπθηψλ. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο ππάξρεη άκεζε ζχλδεζε αλάκεζα ζην κέξνο πνπ πξφθεηηαη λα απνζεθεπηεί ην θνξηίν θαη ην πινίν, θάηη πνπ απαηηεί εμεηδηθεπκέλεο απνβάζξεο θαη γηα ηα νξπθηά κεγάινπο εηδηθνχο ρψξνπο. Οη ιηκελεξγάηεο παίδνπλ έλα ζρεηηθά κηθξφ ξφιν ζε εξγαζίεο απηνχ ηνπ είδνπο. Οη γεξαλνί πνιιαπιψλ ρξήζεσλ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε δεκεηξηαθψλ θαη ηζηκέληνπ, ελψλνληαο κηα εηδηθή ζπζθεπή πνπ νλνκάδεηαη θάδνο ζηνλ γεξαλφ, γηα ζεθψζεη ην θνξηίν. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ε απαίηεζε ηεο ππνδνκήο είλαη ε ίδηα (εμαξηάηαη κφλν απφ ην πινίν) αιιά ε εξγαζία ησλ ιηκελεξγαηψλ είλαη ζεκαληηθά πην απαηηεηηθή, θαζψο νη ιηκελεξγάηεο πξέπεη λα ζπζζσξεχνπλ ην θνξηίν εθεί πνπ δέλεη ην πινίν. Αλ ην θνξηίν πξέπεη πξψηα λα εθθνξησζεί ζηελ απνβάζξα, ηφηε ε απαίηεζε είλαη αθφκα κεγαιχηεξε θαζψο ηφηε ρξεηάδεηαη κηα επηπιένλ ιεηηνπξγία γηα λα θνξησζεί ην ελ ιφγσ θνξηίν πάλσ ζε θνξηεγφ, ηξέλν θηι. Όζνλ αθνξά ην ρεηξηζκφ θνξηίσλ ζηελ μεξά, ππάξρνπλ δχν επηινγέο. Πξψηα ην μεξφ θνξηίν ηνπνζεηείηαη ζε κηα ρνάλε θαη κεηαθέξεηαη ζηα θνξηεγά πνπ ζα ην πάλε ζηα πξνεηνηκαζκέλα ζηιφ. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ε ηαρχηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ζα εμαξηεζεί απφ ηε δηαζεζηκφηεηα ηεο ρεξζαίαο κεηαθνξάο θαη ηελ ρσξεηηθφηεηα εθείλσλ πνπ ζα ιάβνπλ ηα ζηηεξά. ε άιιεο πεξηπηψζεηο, ν γεξαλφο ζα εθθνξηψζεη ην θνξηίν απεπζείαο ζηελ απνβάζξα, απφ φπνπ ζα θνξησζεί αξγφηεξα ζε θνξηεγά κφιηο απηά θηάζνπλ. ε απηή ηελ πεξίπησζε νη γεξαλνί ρξεζηκνπνηνχληαη ιηγφηεξν, θαζψο ε δνπιεηά ηνπο ηειεηψλεη κφιηο ν φγθνο ηνπ θνξηίνπ εθθνξησζεί απφ ην πινίν, αλ θαη απαηηείηαη πεξηζζφηεξν πξνζσπηθφ γηα ην ρεηξηζκφ ηνπ θνξηίνπ απφ ηελ απνβάζξα ζην θνξηεγφ. Δδψ βέβαηα ε απνδνηηθφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ζα εμαξηεζεί απφ ην πφζν γξήγνξα δξνπλ νη ιηκελεξγάηεο θαη απφ ηελ ηθαλφηεηα ππνδνρήο ηνπ πειάηε ζηνλ νπνίν παξαδίδεηαη ην θνξηίν. Ζ απφθαζε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο ή εμνπιηζκφο πνιιαπιψλ ρξήζεσλ ζα εμαξηεζεί απφ ηνλ φγθν ηεο θπθινθνξίαο. Τπάξρεη έλα ειάρηζην φξην μεξνχ θνξηίνπ πνπ ζα εμνθιήζεη ηελ επέλδπζε κε κηα εχινγε απφδνζε. Έηζη, ν φγθνο ησλ θνξηίσλ θαη ε ιχζε πνπ επηιέγεηαη γηα ην πξφβιεκα ηνπ ζπληνληζκνχ αλάκεζα ζηε ζαιάζζηα θαη ηε ρεξζαία κεηαθνξά ζα δηαθνξνπνηήζεη ηε δήηεζε γηα ηνπο παξάγνληεο. Γενικό θορηίο ζε κονηέινερ ή μεηαθερόμενο ζε πλοίο κονηέινερ Οη ιεηηνπξγίεο θνξηνεθθφξησζεο ζε θνληέηλεξ είλαη πνιχ δηαθνξεηηθέο απφ άιια θνξηία. Γηα λα ρεηξηζηεί έλαο ιηκέλαο κεγάιν φγθν θνληέηλεξ, είλαη απαξαίηεηεο ζπγθεθξηκέλεο 30

31 εγθαηαζηάζεηο: ηεξκαηηθά ιηκέλα κε κεγάινπο απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο, γεξαλνγέθπξεο γηα ηε θνξηνεθθφξησζε ηνπ θνληέηλεξ ζην πινίν θαη εμνπιηζκφο γηα ηε κεηαθίλεζε ησλ θνληέηλεξ κέζα ζην ηεξκαηηθφ θαη γηα ηελ θφξησζή ηνπο ζηα κέζα ρεξζαίαο κεηαθνξάο. Ζ δνκή ηνπ εκπνξίνπ ηεο ελδνρψξαο ηνπ ιηκέλα κπνξεί επίζεο λα θαζνξίζεη ηελ αλάγθε γηα ρψξν θαη άιιεο εηζξνέο. Αλ ππάξρεη έληνλε αληζνξξνπία αλάκεζα ζηελ άθημε θαη ηελ αλαρψξεζε ηνπ θνξηίνπ πξνο ηελ ελδνρψξα, ζα ππάξμεη ε αλάγθε γηα κεγάιε εηζξνή άδεησλ θνληέηλεξ, πνπ ζα θαζνξίζεη ηελ παξαγσγηθή ηερληθή πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί. Ζ δηαζεζηκφηεηα ηνπ απνζεθεπηηθνχ ρψξνπ ζα θαζνξίζεη ην χςνο πνπ ζα ζηνηβαρζνχλ ηα θνληέηλεξ θαη ππάξρεη κηα βηψζηκε αλαινγία αλάκεζα ζηηο εηζξνέο ηεο πεξηνρήο θαη ζηελ εηζξνή εξγαζίαο, ην κεραληθφ εμνπιηζκφ ζην έδαθνο θαη ηελ ελέξγεηα γηα λα ηα ηξνθνδνηήζεη. Έηζη, αλ ε ηηκή ηεο έθηαζεο γεο είλαη ζρεηηθά ρακειή ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο εηζξνέο, ηφηε ηα εκπνξεχκαηα κπνξνχλ λα ζηνηβαρζνχλ ζε ρακειφηεξν χςνο θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε ιίγα κφλν θνληέηλεξ (θαηά κέζν φξν) ζα πξέπεη λα κεηαθηλεζνχλ γηα λα απνζηαιεί ην θνληέηλεξ πνπ απαηηείηαη. Αληίζεηα, αλ ε ηηκή ηεο γεο είλαη ζρεηηθά πςειή ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο εηζξνέο, απηφ ζα αιιάμεη ηε βέιηηζηε δήηεζε, αλαγθάδνληαο ηνπο δηεπζπληέο λα ζηνηβάμνπλ ζε κεγαιχηεξν χςνο θαη ζπλεπψο λα αληηκεησπίζνπλ πςειφηεξν θφζηνο γηα ηηο εηζξνέο ηνπ πξνζσπηθνχ, εμνπιηζκφ γηα λα κεηαθηλήζνπλ ηα θνληέηλεξ ζηελ μεξά θαη ελδηάκεζεο εηζξνέο. Δπηπιένλ, ε δηεχζπλζε ελφο ηεξκαηηθνχ θνληέηλεξ απαηηεί έλα δαπαλεξφ, εμεηδηθεπκέλν ζχζηεκα ππνινγηζηψλ. Μηα άιιε επηινγή γηα ηνλ ρεηξηζκφ ησλ θνληέηλεξ είλαη λα ηα κεηαθέξνπκε ζην πιάη ηνπ πινίνπ πάλσ ζε κηα θπιηφκελε πιαηθφξκα (ή απφ ην πινίν πξνο ηνλ απνζεθεπηηθφ ρψξν) ρξεζηκνπνηψληαο ειθπζηήξεο κε ηξνρνχο ή θηλεηέο πιαηθφξκεο. ε απηή ηελ πεξίπησζε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί πεξηζζφηεξνο εμνπιηζκφο πνιιαπιψλ ρξήζεσλ θαζψο απηνί νη ειθπζηήξεο κε ηξνρνχο ή νη θηλεηέο πιαηθφξκεο κπνξνχλ επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ην ρεηξηζκφ θνληέηλεξ πνπ είλαη λα κεηαθεξζνχλ κε Roll-on Roll-off πινία, αιιά θαη γηα ηε κεηαθίλεζε γεληθνχ, κε ζπζθεπαζκέλνπ θνξηίνπ. Γενικό θορηίο ζε κονηέινερ και μεηαθερόμενο ζε Roll-on Roll-off πλοία Τπάξρνπλ δπν ηερληθέο γηα ηε κεηαθίλεζε θνληέηλεξ ζε Roll-on Roll-off πινία. ε κηα απφ απηέο, ην θνληέηλεξ ηνπνζεηείηαη πάλσ ζε κηα πιαηθφξκα ε νπνία ζχξεηαη ζην πινίν κε ξπκνπιθφ φρεκα. ηνλ ιηκέλα πξννξηζκνχ ε ιεηηνπξγία αληηζηξέθεηαη. Ο άιινο ηξφπνο είλαη λα 31

32 νδεγεζεί ην θνξηεγφ απεπζείαο πάλσ ζην πινίν κε ην θνληέηλεξ. Ζ πξψηε κέζνδνο επηηξέπεη κεγαιχηεξε επειημία θαη ηε ρξήζε κεραληθνχ εμνπιηζκνχ πνιιαπιψλ ρξήζεσλ θαζψο ηα ξπκνπιθά νρήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη ηα ίδηα κε εθείλα πνπ πεξηγξάθεθαλ ζην ρεηξηζκφ ησλ θνληέηλεξ πνπ πξφθεηηαη λα κεηαθεξζνχλ ζε πινία θνληέηλεξ θαη ζηε κεηαθίλεζε γεληθνχ, κε ζπζθεπαζκέλνπ θνξηίνπ, ζε παιέηεο γηα παξάδεηγκα, νη νπνίεο θνξηψλνληαη ζηελ ίδηα θηλεηή πιαηθφξκα κε εθείλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε κεηαθνξά θνληέηλεξ. Γενικό Μη σζκεσαζμένο θορηίο Τπάξρνπλ δηαθνξεηηθνί ηξφπνη γηα ηελ απνζηνιή γεληθνχ κε ζπζθεπαζκέλνπ θνξηίνπ: ζε κεκνλσκέλεο κνλάδεο φπσο ξνιά ραξηηνχ; κε έλα «pre-slung» ζχζηεκα φπσο ην ζίδεξν ή ην μχιν; ζε παιέηεο (ν πην δηαδεδνκέλνο ηξφπνο), θαη ηδηαίηεξα κε απηνθίλεηα. ε φιεο απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ν ρεηξηζκφο απαηηεί ηε ρξήζε γεξαλψλ κεζαίνπ κεγέζνπο γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε ηνπ πινίνπ θαη κεξηθέο θνξέο θηλεηνχο, ηξνρήιαηνπο γεξαλνχο πνπ, αλ θαη δελ είλαη εηδηθά αθηεξσκέλνη ζε εξγαζία ιηκέλα, θαζψο είλαη επίζεο ζρεδηαζκέλνη γηα θαηαζθεπή δξφκσλ ή γηα ηελ θαηαζθεπή έξγσλ γεληθά, δίλνπλ κεγαιχηεξε επειημία ζηελ επέλδπζε θαη ηελ πξνζαξκφδνπλ πεξηζζφηεξν ζηνλ φγθν ησλ θνξηίσλ. Σα πεξνλνθφξα νρήκαηα είλαη επίζεο αλαγθαία γηα ηε κεηαθίλεζε θνξηίνπ ζηελ απνβάζξα, φπσο βέβαηα θαη νη ιηκελεξγάηεο. Αιιά ππάξρνπλ δηαθνξέο ζηηο ηερληθέο ρεηξηζκνχ, αλάινγα κε ην θνξηίν πνπ πξφθεηηαη λα ρεηξηζηνχκε, αλ θαη νη απαηηήζεηο ππνδνκήο ιηκέλνο ηνπ πινίνπ είλαη νη ίδηεο κε ηηο ηερληθέο πνπ πεξηγξάθεθαλ πην πάλσ θαη ζα εμαξηεζνχλ απνθιεηζηηθά απφ ηηο ηερληθέο πξνδηαγξαθέο ηνπ αληίζηνηρνπ πινίνπ. Αλ ην θνξηίν κεηαθέξεηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο κνλάδεο, φπσο ξνιά ραξηηνχ, ρξεζηκνπνηνχληαη εηδηθά εμαξηήκαηα πνπ ρεηξίδνληαη ην εκπφξεπκα ζηελ μεξά θαη ζηνπο γεξαλνχο θαη ζηα πεξνλνθφξα νρήκαηα επεηδή ην θνξηίν είλαη εχζξαπζην θαη απαηηείηαη επίζεο έλα εξγαηηθφ δπλακηθφ κε έλα βαζκφ εμεηδηθεπκέλεο θαηάξηηζεο. Απηά ηα δπν είδε κεραληθνχ εμνπιηζκνχ είλαη ηα ίδηα κε εθείλνλ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα άιια είδε κε ζπζθεπαζκέλσλ θνξηίσλ, δειαδή γεξαλνχο κεζαίαο δπλακηθφηεηαο. Απνβάζξεο κε ςπθηηθέο εγθαηαζηάζεηο απνζήθεπζεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο γηα ην ρεηξηζκφ εππαζψλ εκπνξεπκάησλ. Έλαο άιινο ηξφπνο γηα ηε κεηαθνξά εκπνξεπκάησλ είλαη ην «pre-slung» ζχζηεκα, πνπ ζρεδηάζηεθε γηα λα βάιεη κνλάδεο θνξηίνπ (φπσο μχιν θαη ζίδεξν) καδί ζε δέζκεο ή παξηίδεο γηα λα δηεπθνιχλεη ην ρεηξηζκφ ηνπο, γηα λα ηα ζπλδέεη κε ηνπο γεξαλνχο θαη λα ηα κεηαθέξεη απφ ην έλα κέξνο ζην άιιν. 32

33 ηελ πεξίπησζε πνπ ηα απηνθίλεηα κεηαθέξνληαη ζαλ θνξηίν, ζπλήζσο ζε εηδηθά πινία, εθθνξηψλνληαη απφ ηνπο ιηκελεξγάηεο νδεγψληαο ηα απηνθίλεηα έμσ απφ ην πινίν. Ζ επίδνζε θαη ε απνδνηηθφηεηα ζα εμαξηεζεί απφ ηε δηαζεζηκφηεηα ρψξσλ ζηάζκεπζεο θαη απφ ην πφζν θνληά ζην πινίν είλαη απηνί. 2.5 Κξηηήξηα Δπηινγήο Ληκέλα Μία βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ επηινγή ρξήζεο ελφο ιηκέλα δίλεηαη παξαθάησ. Οη παξάγνληεο απηνί είλαη νη ιφγνη πνπ θάλνπλ έλαλ ιηκέλα λα θαίλεηαη ειθπζηηθή ζαλ επηινγή γηα ηνπο ρξήζηεο ηνπ. Ο Slack (1985) ζηελ έξεπλα ηνπ πξνζπαζεί λα αλαδείμεη ηα θξηηήξηα πνπ ζεσξνχλ ζεκαληηθά νη ρξήζηεο ησλ ιηκέλσλ, θαηά ηε δηαδηθαζία επηινγήο ιηκέλα. Ζ έξεπλα ηνπ εζηηάδεηαη ζηελ κεηαθνξά πινίσλ κε θνληέηλεξ κεηαμχ ηεο βφξεηαο Ακεξηθήο θαη ηεο βνξεηνδπηηθήο Δπξψπεο θαη εζηηάδεη ζηηο επηινγέο ησλ ιηκέλσλ απφ ηνπο εμαγσγείο θαη ηνπο «freight forwarders». Μέζσ ζπλεληεχμεσλ πνπ δηεμήγαγε νη ζπλεληεπμηαδφκελνη θαινχληαλ λα επηιέμνπλ δηαθνξεηηθνχο παξάγνληεο πνπ ζεσξνχζαλ ζεκαληηθνχο θαηά ηε δηαδηθαζία επηινγήο ελφο ιηκέλα, βαζηδφκελνη ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο. Κξηηήξηα επηινγήο ιηκέλα, θξηηήξηα παξνρήο ππεξεζηψλ, ραξαθηεξηζηηθά αθηνπιντθψλ γξακκψλ πνπ πεξλνχζαλ απφ ην ιηκέλα θαη πιεξνθνξηαθέο πεγέο. Σα απνηειέζκαηα δείρλνπλ φηη ε επηινγή ιηκέλα βαζίδεηαη πεξηζζφηεξν ζηελ ηηκή θαη ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ παξά απφ ηα θπζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ιηκέλσλ. Γηα ηνπο εμαγσγείο θαη ηνπο «forwarders» είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα ιάβνπλ ππφςε παξάγνληεο πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ θαζπζηεξήζεηο ή επηπιένλ θφζηνο ζηε δηαθίλεζε-κεηαθνξά ησλ θνξηίσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θφζηνπο θαη ηεο αμηνπηζηίαο ησλ νδηθψλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξάο, θαη ηε ζπρλφηεηα θαη ηηο ηηκέο ησλ αληαγσληδφκελσλ κεηαθνξηθψλ εηαηξηψλ ζην θιάδν. Δπίζεο ε ζπκθφξεζε, νη πεξηνξηζκνί ζηηο πξαθηηθέο εκπνξίνπ θαη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ησλ ιηκέλσλ δελ αλαδείρηεθαλ ζε πξσηαξρηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επηινγή ιηκέλα. πκπεξαζκαηηθά παξαηήξεζε φηη παξφιν πνπ βειηηψζεηο ζε ιηκεληθέο εγθαηαζηάζεηο ήηαλ πνιιέο θνξέο απαξαίηεηεο, απηφ δελ είρε πάληνηε άκεζν αληίθηππν ζηηο απνθάζεηο ησλ ρξεζηψλ ηνπ ιηκέλα ψζηε λα απνθαζίζνπλ λα επηιέμνπλ θάπνην άιιν ιηκέλα θαη λα 33

34 θαηεπζχλνπλ ηηο ξνέο ησλ θνξηίσλ αιινχ, πξάγκα πνπ θαηαδεηθλχεη ην ζπληεξεηηζκφ ησλ αλζξψπσλ πνπ ζα έπαηξλαλ κηα ηέηνηα απφθαζε εθφζνλ δελ ήηαλ πξφζπκνη λα πξνβνχλ ζε κηα ηέηνηα αιιαγή. ε κηα άιιε έξεπλα νη Murphy et. al (1987) αλαγλσξίδνπλ φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο φζν αθνξά ηνπο ιηκέλεο θαη πξνζπαζνχλ λα εξεπλήζνπλ ην πψο ηνπο επεξεάδεη θάζε παξάγνληαο πνπ αθνξά ηελ επηινγή ιηκέλα θαη πσο ηνλ αληηιακβάλνληαη. Απηνί νη παξάγνληεο είλαη νη εμήο: εγθαηαζηάζεηο θνξηνεθθφξησζεο, ρψξνο γηα ηε ζηέγαζε κεγάισλ θνξηίσλ, ζπρλφηεηα, ηηκνινγηαθή πνιηηηθή, δηαζεζηκφηεηα εηδηθνχ εμνπιηζκνχ, βνιηθή ψξα παξαιαβήο θαη παξάδνζεο πξντφλησλ, δηαζεζηκφηεηα πιεξνθνξηψλ, ειαζηηθφηεηα ζηε κεηαρείξηζε εηδηθψλ θαηαζηάζεσλ-πξντφλησλ. πκπέξαλαλ φηη δηαθνξεηηθνί θνξείο αληηιακβάλνληαλ ηε ζεκαληηθφηεηα ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ δηαθνξεηηθά θαη φηη νη παξνρείο ησλ ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ ζα έπξεπε λα βειηηψζνπλ ην επηθνηλσληαθφ θνκκάηη κε ηνπο πειάηεο ηνπο πηνζεηψληαο έλα πην πειαηνθεληξηθφ ζχζηεκα παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ ηνπο. Ο Bird (1988 a, b) ζηηο δχν απηέο έξεπλεο εζηίαζε ζηελ αληίιεςε ηνπ αληαγσληζκνχ αλάκεζα ζηνπο ιηκέλεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Γηα απηή ηελ έξεπλα δηελεξγήζεθαλ 72 ζπλεληεχμεηο κε «freight forwarders» αλά ηελ Δπξψπε. Σα ζπκπεξάζκαηα ήηαλ φηη αλάκεζα απφ πνιιά πξάγκαηα πνπ απαζρνινχλ έλαλ «freight forwarder» ηα πην ζεκαληηθά είλαη ην θφζηνο θαη ν ρξφλνο. Σα απνηειέζκαηα δείρλνπλ φηη αλάκεζα ζηνπο θχξηνπο ιφγνπο επηινγήο ελφο ιηκέλα ν ζεκαληηθφηεξνο είλαη ε ζπρλφηεηα ρξήζεο ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ απφ ηε λαπηηιηαθή γξακκή. Οη Murphy and Daley (1994) δηεμήγαγαλ κηα εκπεηξηθή έξεπλα πνπ αθνξνχζε ηνπο κάλαηδεξ αγνξψλ ζηηο ΖΠΑ. Σν ζπκπέξαζκα ηεο έξεπλαο ήηαλ φηη νη πιεξνθνξίεο ηρλειαζίαο ησλ πξντφλησλ πνπ παξήγγεηιαλ θαη ε ζπρλφηεηα δεκηψλ θαη απσιεηψλ είλαη νη πην ζεκαληηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο απνθάζεηο ηνπο ζρεηηθά κε ην πνην ιηκέλα ζα επηιέμνπλ γηα απνζηνιή θαη παξαιαβή πξντφλησλ. Οη ιηγφηεξν ζεκαληηθνί παξάγνληεο πνπ αλαδείρηεθαλ κέζα απφ ηελ έξεπλα ήηαλ ε δηαρείξηζε κεγάισλ θνξηίσλ θαη θνξηίσλ κε παξάμελν ζρήκα. Δπίζεο ε αλάιπζε ηεο έξεπλαο έδεημε πνιχ κηθξέο δηαθνξέο αλάκεζα ζε απηνχο πνπ αζρνινχληαλ ελεξγά κε ηελ επηινγή ιηκέλα θαη απηνχο πνπ αζρνινχληαη ιηγφηεξν κε ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Ο Tongzon (2002) βαζηζκέλνο ζε έξεπλα επηιεγκέλσλ «freight forwarder» απφ ηε λνηηναλαηνιηθή Αζία (Μαιαηζία, ηγθαπνχξε, Σαυιάλδε) δηεξεχλεζε ηνπο παξάγνληεο επηινγήο 34

35 ιηκέλσλ θαη απφδνζεο. Απηφ πνπ παίδεη ξφιν θαηά ηνλ ζπγγξαθέα είλαη ε ζπρλφηεηα επίζθεςεο ησλ πινίσλ ζην ιηκέλα, ε απνδνηηθφηεηα, ε επάξθεηα ησλ ιηκεληθψλ εγθαηαζηάζεσλ, ε ηνπνζεζία, νη ηηκέο ζε ζρέζε κε αληαγσληζηηθνχο ιηκέλεο, ε γξήγνξε απφθξηζε ζηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ ηνπ ιηκέλα θαη ε θήκε πνπ έρεη ν ιηκέλαο γηα δεκίεο πνπ πξνθαινχληαη ζηα θνξηία. Απφ ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο ν πην ζεκαληηθφο γηα ηελ επηινγή ελφο ιηκέλα απνδείρηεθε ε απνδνηηθφηεηα, ζχκθσλα κε ηνπο «freight forwarders». πκπεξαζκαηηθά θαηαιήγεη φηη καδί κε ηελ απνδνηηθφηεηα πάξα πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη θαη ε πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ αθνχ απηφ είλαη θάηη πνπ δίλεη κεγαιχηεξε πξνζηηζέκελε αμία. Οη Huybrechts et al. (2002) επίζεο έθαλαλ κηα έξεπλα φπσο ησλ Murphy and Daley (1994) γηα ην ιηκάλη ηνπ Antwerp. Ζ δηαθνξά ήηαλ φηη αληί λα αλαγλσξίζνπλ ηε ζεκαληηθφηεηα δηαθφξσλ παξαγφλησλ πνπ παίδνπλ ξφιν ζηελ επηινγή ελφο ιηκέλα, νη εξσηψκελνη δεηήζεθαλ λα βαζκνινγήζνπλ δηάθνξνπο παξάγνληεο πνπ νη ίδηνη φκσο είραλ εληνπίζεη ζαλ βαζηθνχο παξάγνληεο ζηελ επηινγή ιηκέλα. Καηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ε πξνζβαζηκφηεηα ηνπ ιηκέλα θπξίσο ιφγσ ησλ πεξηνξηζκψλ ηνπ πνηακνχ Scheldt, ήηαλ ην θπξηφηεξν εκπφδην πνπ εκπφδηδε ην Antwerp λα γίλεη εγέηεο ηεο αγνξάο ζηε βφξεηα Δπξψπε. ηελ έξεπλα ησλ Tiwari et al. (2003) φπνπ κνληεινπνηήζεθε ε ζπκπεξηθνξά επηινγήο ιηκέλα απφ ηε Κίλα ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ε απφζηαζε ηνπ απνζηνιέα εκπνξεπκάησλ απφ ηνλ ιηκέλα, ε ζπρλφηεηα δξνκνινγίσλ, ε απνδνηηθφηεηα ησλ ιηκεληθψλ ππνδνκψλ επεξεάδνπλ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ηελ επηινγή ηνπ ιηκέλα. Ο Ha (2003) παξνπζίαζε κηα ζπγθξηηηθή εθηίκεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξέαδαλ ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ ζε 15 κεγάινπο ιηκέλεο παγθνζκίσο. Ζ πιεξνθφξεζε, ε ηνπνζεζία, ν ρξφλνο θνξηνεθθφξησζεο, νη ππνδνκέο, ε δηνίθεζε, ην θφζηνο θαη ε δηεπθφιπλζε ησλ πειαηψλ αλαγλσξίζηεθαλ σο νη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο. Οη εξσηψκελνη (λαπηηιηαθέο εηαηξίεο) θαηέηαμαλ ηε ζεκαληηθφηεηα απηψλ ησλ παξαγφλησλ θαη αμηνιφγεζαλ ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ βαζκνινγψληαο. Απηφ πνπ δηαπηζηψζεθε είλαη φηη πέξα απφ ην θφζηνο θαη ηνλ ρξφλν θνξηνεθθφξησζεο, νη ιηκέλεο ζα έπξεπε λα εζηηάζνπλ θαη ζηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, κε έκθαζε ζηηο ξνέο πιεξνθνξηψλ θαη ζηελ δηαζεζηκφηεηα δεδνκέλσλ. Ωζηφζν ππάξρνπλ θαη έξεπλεο πνπ θαηαιήγνπλ ζε αληίζεηα ζπκπεξάζκαηα. Βαζηδφκελνη ζηελ έξεπλα ηνπ Foster (1979) πνπ θαηέιεγε φηη ην θφζηνο είλαη απηφ πνπ επεξεάδεη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ηελ επηινγή ηνπ ιηκέλα, νη Lirn et al. (2004) εθαξκφδνληαο «ηεξαξρηθή 35

36 αλαιπηηθή πξνζέγγηζε» θαη πξαγκαηνπνηψληαο δχν γχξνπο εξεπλψλ «Delphi» ζε ζπλδπαζκφ κε βηβιηνγξαθηθή έξεπλα θαη ζπζθέςεηο γηα αληαιιαγή ηδεψλ κεηαμχ αθαδεκατθψλ θαη επαγγεικαηηψλ θαηέιεμαλ φηη ηα θπξηφηεξα θξηηήξηα πνπ επεξεάδνπλ είλαη: 1) νη ηερληθέο ππνδνκέο, 2) ε γεσγξαθηθή ηνπνζεζία, 3) ε δηνίθεζε θαη ην κάλαηδκελη ηνπ ιηκέλα, θαη 4) ην θφζηνο ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ πνπ επέιεγαλ. Παξφιν πνπ ππνζηήξηδαλ φηη νη παξάγνληεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν, θαηέιεμαλ φηη ν ζεκαληηθφηεξνο παξάγνληαο ζηελ επηινγή ιηκέλα παξέκελε ην θφζηνο. Οη Malchow and Kanafani (2004) εθαξκφδνληαο ζχζηεκα επηινγήο «model-to-model» θαη αλαζέηνληαο θάζε θνξηίν πνπ εμέηαζαλ ζε έλαλ ιηκέλα ψζηε λα αμηνινγήζνπλ ηνλ αληαγσληζκφ κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ. Ζ έξεπλα ηνπο πεξηειάκβαλε ηξεηο εξσηήζεηο: 1) Πνηνη παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηελ επηινγή ελφο θνκηζηή φηαλ επηιέγεη έλαλ ιηκέλα γηα ηε κεηαθνξά ελφο θνξηίνπ; 2) Με πνηφλ ηξφπν αληαγσλίδνληαη νη ιηκέλεο κεηαμχ ηνπο; 3) Ση ζηξαηεγηθέο κπνξεί λα πηνζεηήζεη έλαο ιηκέλαο ψζηε λα απμήζεη ην κεξίδην αγνξάο πνπ θαηέρεη; Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ην θπξηφηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ελφο ιηκέλα είλαη ε ηνπνζεζία ηνπ. Παξφια απηά νη Bichou and Gray (2005) επαλαπξνζδηφξηζαλ ηελ ηδέα φηη θάζε ιηκέλαο αλήθεη ζε έλα επξχηεξν ζχζηεκα. Τπνζηεξίδνπλ φηη ε εμέιημε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ελφο ιηκέλα ζπλδέεηαη κε ην νηθνλνκηθφ, πνιηηηθφ θαη θνηλσληθφ πεξηβάιινλ. Δπίζεο νη Yap and Lam (2006) ζπλδένπλ ηελ εμέιημε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ελφο ιηκέλα κε ηελ νηθνλνκηθή εμέιημε ηεο γεσγξαθηθήο πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία αλήθεη απηφ. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε ηνπνζεζία ηνπ ιηκέλνο ζηε δηαδηθαζία επηινγήο ηνπ είλαη αθφκε ππφ ζπδήηεζε. Δπηπξνζζέησο νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο έλαο ιηκέλαο επηιέγεηαη έλαληη ελφο άιινπ κειεηάηαη κε ην λα ζπκπεξηιακβάλνληαη νη πξνηηκήζεηο ησλ λαπηηιηαθψλ πξαθηφξσλ ζε κηα έξεπλα. Τπάξρνπλ πνιινί νηθνλνκηθνί παξάγνληεο πνπ εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία επηινγήο ελφο ιηκέλα πνπ εθηηκψληαη απφ δηαθνξεηηθνχο αλζξψπνπο δηαθνξεηηθά νπφηε ηίζεηαη θαη δήηεκα ππνθεηκεληθφηεηαο. Σα απνηειέζκαηα κηαο ηέηνηαο έξεπλαο κπνξνχλ λα δηαθέξνπλ αλάινγα κε ην πνηνη ζπκκεηέρνπλ ζε απηήλ. Ο Ng (2006) δηεξεχλεζε ηελ ειθπζηηθφηεηα ησλ ιηκέλσλ ζηε βφξεηα Δπξψπε ελεξγψληαο ζαλ «transshipment hubs». Μέζσ ελφο εξσηεκαηνινγίνπ δεηήζεθε απφ 30 εηαηξίεο λα αμηνινγήζνπλ κε ηε κέζνδν «Likert» ηνπο ιηκέλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ. Σν απνηέιεζκα ήηαλ φηη νη ιηκέλεο ηνπ Hamburg θαη Rotterdam αλαδείρηεθαλ σο ηα πην ειθπζηηθά «transshipment hubs» ζηε βφξεηα Δπξψπε κε ηνπο ιηκέλεο ηνπ Antwerp θαη ηνπ Bremerhaven λα αθνινπζνχλ. 36

37 Γεληθά παξαηεξήζεθε φηη ε γλψκε ησλ λαπηηιηαθψλ εηαηξηψλ θαη ησλ γξακκψλ πνπ έβξηζθαλ πην ειθπζηηθέο ήηαλ ζε ζπκθσλία κε ηηο απνθάζεηο ηνπο γηα ηνπο«transshipment hubs» πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ. Οη Blonigen and Wilson (2006) εμέιημαλ έλα κνληέιν επηινγήο ιηκέλα θαη κεηαθεξφκελσλ πνζνηήησλ θνξηίνπ θαη κεηά εθηίκεζαλ ηελ επίδξαζε ηνπ κεηαθεξφκελνπ φγθνπ θνξηίσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ ιηκέλσλ ησλ ΖΠΑ κέζα απφ έλα δείγκα εκπνξηθψλ ξνψλ αλάκεζα ζηνπο ιηκέλεο ησλ ΖΠΑ θαη 150 δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ γηα ηελ πεξίνδν απφ ην 1991 κέρξη ην Οη εθηηκήζεηο ηηο έξεπλαο θαηαδεηθλχνπλ ζηνηρεία γηα ηε ζεκαληηθφηεηα ησλ νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ φζν αθνξά ηελ επηινγή ιηκέλα. Ζ απφζηαζε θαη ε ηηκνιφγεζε ησλ κεηαθνξηθψλ απνηεινχλ πνιχ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηνλ φγθν ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ δηέξρνληαη απφ έλαλ ιηκέλα. ε αληίζεζε κε άιιεο έξεπλεο βξέζεθε φηη ε απνδνηηθφηεηα ελφο ιηκέλα θαζνξίδεη ζε κεγάιν πνζνζηφ ην θαηά πφζν πξνηηκάηαη κε ηελ ειαζηηθφηεηα λα θπκαίλεηαη κεηαμχ 0.8 θαη 2.0. Ο De Langen (2007) αζρνιήζεθε κε ηνλ αληαγσληζκφ ησλ ιηκέλσλ θαη ηελ επηινγή ιηκέλα γηα θνξηία απφ θαη πξνο ηελ Απζηξία. Αλαιχνληαη νη αιιαγέο πνπ έρνπλ ζπκβεί δηαρξνληθά φζν αθνξά ηηο απνθάζεηο επηινγήο ιηκέλα. Γηελήξγεζε κία έξεπλα γηα λα αλαιχζεη ηελ επηινγή ιηκέλα ζχκθσλα κε ηηο απνθάζεηο δχν εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ, ησλ θνκηζηψλ εκπνξεπκάησλ θαη ησλ «forwarder». Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη νη θνκηζηέο εκπνξεπκάησλ θαη νη «forwarders» έρνπλ παξφκνην ηξφπν ζθέςεο γηα ηε ιήςε ηεο απφθαζεο ηνπ πνην ιηκέλα λα επηιέμνπλ, αιιά νη πξψηνη παξνπζηάδνπλ κηθξφηεξε ειαζηηθφηεηα ζηε ηηκή φζν αθνξά ηε δήηεζε. Οη Garsia-Alonso and Sanchez-Soriano (2009) ζηεξηδφκελνη ζηνπο Bichou and Gray (2005) θαη Yap and Lam (2006) πξφηεηλαλ ηελ αλάιπζε ηεο θαηαλνκήο ηεο θίλεζεο κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ ψζηε λα κειεηήζνπλ ηνλ ηξφπν επηινγήο ηνπο. Καζψο θάζε ηφλνο θνξηίνπ πνπ κεηαθηλείηαη κέζσ ζαιάζζεο δηνρεηεχεηαη κέζσ ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ιηκέλα παξαδέρνληαη φηη 1) θάζε αλάζεζε θνξηίνπ ζεκαίλεη επηινγή ηνπ ιηκέλα θαη 2) ππνζέηνπλ φηη θάζε επηινγή γίλεηαη βάζεη ηεο πεξηθέξεηαο απφ ηελ νπνία δεκηνπξγείηαη ε ξνή πξντφλησλ. Απηή ε πξνζέγγηζε ε νπνία απνθαιείηαη «hinterland perspective» είλαη ε βάζε πάλσ ζηελ νπνία αλαιχεηαη κέζσ ελφο ζηαηηζηηθνχ κνληέινπ ε θαηαλνκή ηεο θίλεζεο ησλ θνξηίσλ (πξντφλησλ). Μέζσ απηνχ επηρεηξείηαη λα απαληεζεί ην εξψηεκα ηνπ εάλ ε ηνπνζεζία ηνπ ιηκέλα παξακέλεη αθφκε ζεκαληηθή ζηε δηαδηθαζία επηινγήο ηνπ. Καη αλ λαη ζε πνην βαζκφ. Σα απνηειέζκαηα δείρλνπλ φηη ε απφζηαζε ιηκέλα- πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία δεκηνπξγείηαη ε δήηεζε ξνήο πξντφλησλ 37

38 παξακέλεη κηα πνιχ ζεκαληηθή κεηαβιεηή ζηε δηαδηθαζία επηινγήο (αθφκα θαη γηα ηα θνληέηλεξ), παξά ηηο βειηηψζεηο πνπ έρνπλ ζεκεησζεί ζην ηνκέα ησλ νδηθψλ κεηαθνξψλ. Απηφ βέβαηα επηβεβαηψλεη ην ζπκπέξαζκα ηνπ Sargent (1938) φηη ηα θνξηία (εκπνξεχκαηα) ςάρλνπλ ηελ ζπληνκφηεξε δηαδξνκή κε πξφζβαζε ζηε ζάιαζζα. 2.6 Πνηόηεηα ζην ηνκέα ηωλ ππεξεζηώλ Ζ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ είλαη απνηέιεζκα ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ αιιά θαη ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο κηαο ρψξαο. Παξφιν πνπ ε ζεκαζία ηεο πνηφηεηαο απνηειεί έλα επξέσο απνδεθηφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ πξντφλησλ/ππεξεζηψλ, δελ έρεη θαηαγξαθεί κία δηεζλψο απνδεθηή πξνζέγγηζε ηεο ζχλδεζεο ηεο πνηφηεηαο κε φιεο ηηο παξακέηξνπο πνπ ηελ ραξαθηεξίδνπλ ζπλνιηθά. Σν κνληέιν SERVQUAL απνηειεί αθεηεξία πνιιψλ εξεπλψλ ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ, αιιά ππάξρνπλ αληηξξήζεηο ζρεηηθά κε ηηο δηαζηάζεηο ηεο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ πνπ πξνηείλεη αθνχ ραξαθηεξίδνληαη άιιεο θνξέο ζαλ ιίγεο θαη άιιεο ζαλ πνιιέο αλάινγα κε ην πεξηερφκελν θαη ην αληηθείκελν ηεο θάζε έξεπλαο ζηηο νπνίεο έρεη επηρεηξεζεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαηά θαηξνχο Γηαζηάζεηο πνηόηεηαο ζην ηνκέα ηωλ ππεξεζηώλ Ζ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ απνηειεί κηα έλλνηα ε νπνία εκπεξηέρεη θάπνηεο δηαθξηηέο δηαζηάζεηο, ρσξίο λα ππάξρεη θνηλή ζπλαίλεζε ζην πνηεο αθξηβψο είλαη απηέο νη δηαζηάζεηο (Babakus and Boller, 1992). Γηάθνξνη αθαδεκατθνί έρνπλ πξνηείλεη θαηά θαηξνχο θάπνηεο δηαζηάζεηο ζηηο έξεπλεο ηνπο πάλσ ζην ηνκέα ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη παξαθάησ κε ρξνλνινγηθή ζεηξά. Οη Sasser et al. (1978) πξφηεηλαλ ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ζε επηά επηκέξνπο ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία είλαη: 1. Αζθάιεηα 2. πλέπεηα 38

39 3. πκπεξηθνξά 4. Πιεξφηεηα 5. Καηάζηαζε 6. Γηαζεζηκφηεηα 7. Δθπαίδεπζε Ο Gronroos (1978, 1982) πξφηεηλε φηη ηα επηκέξνπο ραξαθηεξηζηηθά ηεο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζηηο παξαθάησ ηξεηο δηαζηάζεηο: 1. Σερληθή πνηφηεηα πνπ απνιακβάλεη ν πειάηεο απφ ην απνηέιεζκα ηεο ππεξεζίαο πνπ βηψλεη 2. Ζ πνηφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο 3. Σν εηαηξηθφ πξνθίι ηεο εηαηξίαο Οη Lehtinen and Lehtinen (1982) ζηα ίδηα πιαίζηα ηεο ινγηθήο ηνπ Gronroos πξφηεηλαλ ηξεηο δηαζηάζεηο: 1. Αιιειεπίδξαζε απηνχ πνπ παξέρεη ηελ ππεξεζία θαη απηνχ πνπ ηελ απνιακβάλεη 2. Τιηθή δηάζηαζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ππεξεζίαο 3. πλνιηθή εηαηξηθή πνηφηεηα Οη Parasuraman et al. (1985) κε ην κνληέιν PZB πξνηείλνπλ ηηο εμήο δέθα θαηεγνξίεο ζηηο δηαζηάζεηο ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ: 1. ηαζεξφηεηα 2. Απφθξηζε ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ 3. Δπάξθεηα 4. Πξνζβαζηκφηεηα 5. Δπγέληα 6. Δπηθνηλσλία 7. Αμηνπηζηία 8. Αζθάιεηα 9. Καηαλφεζε απέλαληη ζηνλ πειάηε 10. Τιηθή δηάζηαζε ππεξεζηψλ 39

40 Δπίζεο νη Parasuraman et al. (1988) πξνηείλνπλ κέζσ ηνπ κνληέινπ SERVQUAL πέληε γεληθέο δηαζηάζεηο ζην ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ: 1. Τιηθή ππφζηαζε ππεξεζηψλ 2. Αμηνπηζηία 3. Απφθξηζε ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ 4. Δγγχεζε 5. Γηαδηθαζίεο ηεο ππεξεζίαο Οη Haywood-Farmer et al. (1988) ζηηο δηαζηάζεηο πνπ πξνηείλνπλ (ηα ηξία P) πεξηέρνληαη νη πξναλαθεξφκελεο, κε ηελ πξνζζήθε ηνπ επαγγεικαηηζκνχ απφ κέξνπο ηνπ παξφρνπ ηεο ππεξεζίαο: 1. Φπζηθφ πεξηβάιινλ 2. Γηαδηθαζίεο 3. πκπεξηθνξά ησλ αλζξψπσλ/ Δπζπκία Ο Gronroos (1988) ζηελ νπζία πξνζζέηεη ηε δηάζηαζε ηεο αλάθακςεο, ζε θάπνην βαζκφ κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ ην επηπιένλ ζηνηρείν ηνπ επαγγεικαηηζκνχ ππφ ηελ έλλνηα φηη ν πάξνρνο ηεο ππεξεζίαο ελεξγεί πξνιεπηηθά ζηελ αληηκεηψπηζε φπνησλ ζεκάησλ πξνθχπηνπλ κε ηνλ πειάηε. πλνιηθά νη δηαζηάζεηο πνπ παξνπζηάδνληαη είλαη: 1. Δπαγγεικαηηζκφο θαη δεμηφηεηεο 2. πκπεξηθνξά 3. Πξνζβαζηκφηεηα θαη ειαζηηθφηεηα 4. Αμηνπηζηία 5. Αλάθακςε 6. Δγγχεζε Οη LeBlanc and Nguyen (1988) πεξηιακβάλνπλ δηαζηάζεηο νη νπνίεο είλαη ζην ίδην κήθνο θχκαηνο κε ηηο πξνεγνχκελεο: 1. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο πειάηε 2. Δζσηεξηθή νξγάλσζε ηεο επηρείξεζεο 3. Φπζηθφ πεξηβάιινλ θαη εξγαιεία πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε παξαγσγή ηεο ππεξεζίαο 40

41 4. Δηαηξηθφ πξνθίι 5. Πξνζσπηθφ/ αληηδξάζεηο πειαηψλ Ο Brown (1988) πεξηιακβάλεη δηαζηάζεηο πνπ δίλνπλ έκθαζε ζε φιεο ηηο πξνεγνχκελεο πξνζπαζψληαο λα ηηο ζπλνςίζεη ζηηο εμήο ηξεηο: 1. Δπίηεπμε ηνπ απνηειέζκαηνο 2. πκπεξηθνξά 3. Πξντφληα (νη ππεξεζίεο θαζαπηέο) Οη Cronin and Taylor (1992) θαη νη Babakus and Boller (1992) εζηηάδνπλ ζε κία κφλν δηάζηαζε, πξάγκα πνπ κπνξεί λα κελ αληαλαθιά ηε πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ ζαλ ζχλνιν θαη απηή είλαη: 1. Απφδνζε Ο Ovretveit (1993) βαζίδεηαη ζηηο πξνεγνχκελεο κειέηεο κε ηελ πξνζζήθε κηαο λέαο δηάζηαζεο ηεο πνηφηεηα κάλαηδκελη, πνπ αλαθέξεηαη ζηηο εζσηεξηθέο θαη εμσηεξηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ κάλαηδκελη ζε κία επηρείξεζε παξνρήο ππεξεζηψλ. πλνιηθά έρνπκε: 1. Πνηφηεηα απέλαληη ζηνλ πειάηε 2. Δπαγγεικαηηθή ή ηερληθή πνηφηεηα 3. Πνηφηεηα κάλαηδκελη Οη Harte and Dale (1995) βαζίδνληαη ζηελ αλάιπζε ησλ Parasuraman et al. (1988) θαη ην κνληέιν SERVQUAL κε ηελ δηάζηαζε ηεο ρξνλνιφγεζεο λα πξνζηίζεηαη, πνπ φκσο κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη εκπεξηέρεηαη ζηελ έλλνηα ηεο αμηνπηζηίαο. πλνιηθά: 1. Υξνλνιφγεζε 2. πλαηζζεκαηηθή θαηαλφεζε ηνπ πειάηε (ςπρνινγία) 3. Δγγχεζε 4. Ακνηβή γηα ηελ ππεξεζία 5. Τιηθή ππφζηαζε ησλ ππεξεζηψλ 6. Αμηνπηζηία 41

42 Ο Buttle (1996) πνπ ζπκπεξηέιαβε ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηνπ κνληέινπ SERVQUAL πξνζέηνληαο ηε δηάζηαζε ηνπ ζπλνιηθνχ απνηειέζκαηνο ηεο δηαδηθαζίαο: 1. Τιηθή ππφζηαζε ππεξεζηψλ 2. Αμηνπηζηία 3. Απφθξηζε ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ 4. Δγγχεζε 5. Γηαδηθαζίεο ηεο ππεξεζίαο 6. Απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο Οη Mels et al. (1997) βαζίζηεθαλ ζηελ έξεπλα ηνπ Gronroos (1988) εηζάγνληαο δχν δηαζηάζεηο ηελ εζσηεξηθή θαη ηελ εμσηεξηθή πνηφηεηα πνπ νπζηαζηηθά είλαη παξφκνηεο κε ηελ ηερληθή πνηφηεηα θαη ιεηηνπξγηθή πνηφηεηα: 1. Δμσηεξηθή πνηφηεηα 2. Δζσηεξηθή πνηφηεηα Οη White and Galbraith (2000) κε ηηο δηαζηάζεηο πνπ πξφηεηλαλ θηλνχληαη ζην ίδην κήθνο θχκαηνο κε ηηο πξνεγνχκελεο έξεπλεο, κνινλφηη κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη είλαη πην θαηαλνεηέο απφ ην κνληέιν SERVQUAL. Έρνπκε: 1. Αμηνπηζηία 2. Απφθξηζε 3. Δπάξθεηα 4. Γέζκεπζε 5. Πξνζβαζηκφηεηα 6. Γηαζεζηκφηεηα 7. Δπηθνηλσλία 8. Καηαλφεζε 9. Δπειημία 10. Τιηθή ππφζηαζε/ ιεηηνπξγηθφηεηα/ ηερλνινγία 11. Δγγχεζε/ αθεξαηφηεηα 12. Δπγέλεηα/ θηιηθφηεηα 13. Φξνληίδα (θαηά πφζν βνεζεηηθφ είλαη ην πξνζσπηθφ) 42

43 Οη Imrie et al. (2000; 2002); Lin et al. (2000) πνπ αθνξνχλ ηηο «δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο», έρνπλ ζαλ βάζε ην κνληέιν SERVQUAL θαη αθνξνχλ ηηο ίδηεο δηαζηάζεηο: 1. Τιηθή ππφζηαζε 2. Αμηνπηζηία 3. Απφθξηζε 4. Δγγχεζε 5. Γελλαηνδσξία 6. Δπγέλεηα 7. Δηιηθξίλεηα Οη Aldlaigan and Buttle (2002) νη δηαζηάζεηο ησλ νπνίσλ εκπεξηέρνληαη ζηηο δχν δηαζηάζεηο ηνπ Gronroos ηεο ηερληθήο θαη ιεηηνπξγηθήο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ. πλνιηθά έρνπκε: 1. Πνηφηεηα ζπζηήκαηνο ππεξεζηψλ 2. Πνηφηεηα ππεξεζηψλ πνπ βαζίδεηαη ζηε ζπκπεξηθνξά 3. Αμηνπηζηία ζπλαιιαγήο 4. Μεραληθή πνηφηεηα ππεξεζηψλ Οη Sureshchandar et al. (2002) εηζήγαγαλ ηξεηο λέεο δηαζηάζεηο νη ππεξεζίεο ππξήλα πνπ είλαη παξφκνηεο κε ην απνηέιεζκα, ην «non-human element» πνπ εκπεξηέρεηαη ζηελ πνηφηεηα κάλαηδκελη θαη κηα εληειψο λέα δηάζηαζε πνπ έρεη άκεζε ζρέζε κε ηελ αξρή ηεο έλλνηαο ηνπ «πειάηε». πλνιηθά: 1. «Human element» 2. «Non- human element» 3. Τιηθή ππφζηαζε ησλ ππεξεζηψλ 4. Τπεξεζία ππξήλα 5. Κνηλσληθή επζχλε Οη δηαζηάζεηο ηνπ Santos (2003) εκπεξηέρνληαη ζηηο δηαζηάζεηο ηνπ Gronroos ηεο ηερληθήο θαη ιεηηνπξγηθήο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ. πλνιηθά έρνπκε: 1. Με ελεξγή (Δπρέξεηα ρξήζεο/ εκθάληζε) 43

44 2. Δλεξγή (Αμηνπηζηία/ απνδνηηθφηεηα/ ππνζηήξημε επηθνηλσλία) Global Logistics: Οη Jun et al. (2004) θαη Yang et al. (2004) βαζίδνπλ ηηο δηαζηάζεηο πνπ εηζάγνπλ ζηελ έξεπλά ηνπο ζην κνληέιν SERVQUAL. πλνιηθά έρνπκε: 1. Αμηνπηζηία 2. Πξνζβαζηκφηεηα 3. Δπρέξεηα ρξήζεο 4. Διθπζηηθφηεηα 5. Αζθάιεηα 6. Δγγχεζε 7. Απφθξηζε Ο Liu (2004) εηζήγαγε δηαζηάζεηο νη νπνίεο βαζίδνληαη ζηνλ Gronroos θαη ζην κνληέιν SERVQUAL. Απηέο είλαη: 1. Αιιειεπίδξαζε πειάηε- ππαιιήινπ 2. Πεξηβάιινλ ζην νπνίν πξνζθέξεηαη ε ππεξεζία 3. Απνηέιεζκα Ο Fowdar (2005) βαζίζηεθε ζην κνληέιν SERVQUAL πξνζζέηνληαο δχν αθφκε δηαζηάζεηο πνπ αθνξνχλ ην ηνκέα ηεο πγείαο. πγθεθξηκέλα: 1. Τιηθή ππφζηαζε ππεξεζηψλ 2. Αμηνπηζηία 3. Απφθξηζε ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ 4. Δγγχεζε 5. Γηαδηθαζίεο ηεο ππεξεζίαο 6. Απνηειέζκαηα 7. Δπαγγεικαηηζκφο/ πξνζφληα/ επάξθεηα Απηφ πνπ παξαηεξείηαη βάζε ηεο βηβιηνγξαθηθήο επηζθφπεζεο πνπ έγηλε παξαπάλσ θαη αθνξά ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ είλαη φηη ην κνληέιν SERVQUAL απνηειεί ηε βάζε γηα πνιιέο έξεπλεο αλαδεηθλχνληαο ηε ζεκαληηθφηεηα ηνπ. Έλα αθφκε ραξαθηεξηζηηθφ 44

45 πνπ κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε απφ ηα παξαπάλσ είλαη φηη ε αληίιεςε ηνπ πειάηε δελ απνηειεί πιένλ ηελ κνλαδηθή πεγή ηεο αληηιακβαλφκελεο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ ε νπνία παξέρεηαη. Ζ πνηφηεηα ηνπ κάλαηδκελη θαη ε δηαδηθαζία «παξαγσγήο» ηεο ππεξεζίαο είλαη εμίζνπ ζεκαληηθέο κε ην λα ηθαλνπνηείηαη ν πειάηεο. Βιέπνπκε δειαδή φηη θπξηαξρεί κηα ηάζε φπνπ δίλεηαη βαξχηεηα ζηηο εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο παξφιν πνπ απηέο είλαη αζέαηεο ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο απφ ηνλ θαηαλαισηή/πειάηε. Δπίζεο ην πξνθίι κηαο εηαηξίαο ζήκεξα κέζσ ηεο θνηλσληθήο επζχλεο απνηειεί έλαλ ηνκέα ν νπνίνο κπνξεί λα εληζρχζεη ή λα δεκηψζεη ηελ εηθφλα κηαο εηαηξίαο ζηα κάηηα ηνπ θαηαλαισηή θαη ζπλεπψο ηεο πνηφηεηαο ηεο ππεξεζίαο πνπ απνιακβάλεη φπσο ην αληηιακβάλεηαη απηφο. Οη δηαζηάζεηο ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζχκθσλα κε ηνλ Thai (2008) σο εμήο: 1. Resources- related quality dimension: ζρεηίδεηαη κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, ηνπο ρξεκαηννηθνλνκηθνχο πφξνπο, ηελ θαηάζηαζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ηνλ εμνπιηζκφ, ηε ηνπνζεζία, ηηο ππνδνκέο θηι. 2. Outcome related- quality dimension: ζρεηίδεηαη κε ηνπο παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ην πσο αληηιακβάλνληαη ηελ νινθιήξσζε παξνρήο ηεο ππεξεζία νη πειάηεο, φπσο ηε παξάδνζε πξντφληνο ζηελ ψξα ηνπ ή ηελ ηηκή ηεο ππεξεζίαο. 3. Process related- quality dimension: ζρεηίδεηαη κε ηνπο παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ηελ αιιειεπίδξαζε πειάηε κε ππαιιήινπο, φπσο αλ αληαπνθξίλεηαη ε ζπκπεξηθνξά ησλ ππαιιήισλ ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ, ε επίγλσζε ησλ ππαιιήισλ γηα ηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ, ε απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ηεο ηερλνινγίαο ζηε δηαδηθαζία παξνρήο ηεο ππεξεζίαο. 4. Management related- quality dimension: ζρεηίδεηαη κε ηελ επηινγή θαη ρξεζηκνπνίεζε ησλ θαηάιιεισλ πφξσλ, ψζηε λα επηηπγράλεηαη απνηειεζκαηηθή εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ ζχκθσλα κε ηηο πξνζδνθίεο ηνπο. Σερλνγλσζία, επαγγεικαηηζκφο θαη πξνζφληα ησλ ππαιιήισλ είλαη απαξαίηεηα ψζηε λα κπνξνχλ λα ηθαλνπνηνχλ ηνπο πειάηεο. Πξνυπνζέηεη επίζεο ηελ θαηάιιειε επαλαπιεξνθφξεζε απφ ηνπο πειάηεο ψζηε λα θαηαλννχληαη θαη λα επεμεξγάδνληαη νη αλάγθεο ηνπο. 5. Image/reputation- related quality dimension: ζρεηίδεηαη κε ηε ζπλνιηθή εηθφλα- αληίιεςε πνπ έρεη ν πειάηεο γηα ηελ ππεξεζία θαη ηνλ νξγαληζκφ πνπ ηελ πξνζθέξεη. 45

46 6. Social responsibility- related quality dimension: ζρεηίδεηαη κε ηελ αληίιεςε πεξί εζηθήο θαη ιεηηνπξγηψλ ελφο νξγαληζκνχ ψζηε λα ζπκπεξηθέξεηαη κε θνηλσληθά απνδεθηφ ηξφπν ζην πεξηβάιινλ πνπ ιεηηνπξγεί Πνηόηεηα ζηηο ιηκεληθέο ππεξεζίεο Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έρεη παξαηεξεζεί ζηνλ επξχηεξν ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ φηη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ ζηηο κεηαθνξέο απνηειεί έλα αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα έλαληη ηνπ αληαγσληζκνχ (Cotham et al. 1969). ηε βηβιηνγξαθία νη πεξηζζφηεξεο αλαθνξέο δελ εζηηάδνπλ θαζαξά πάλσ ζηηο κεηαθνξηθέο αιιά ζηηο δηαζηάζεηο ή ζηνπο παξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ζηελ επηινγή ιηκέλα ή γεληθφηεξα θάπνησλ ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηε κεηαθνξά κέζσ ηεο λαπζηπινΐαο. Με ηελ επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο ρξνλνινγηθά ζηνλ Πίλαθα 1 πνπ αθνινπζεί, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε πνηα είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ζρεηηθά κε ηηο ππεξεζίεο θαη ηελ απφδνζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηνκέα φζν αθνξά ηηο δηαζηάζεηο ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ. ηνλ Πίλαθα 1 νη παξάγνληεο πνπ βιέπνπκε λα επαλαιακβάλνληαη ζπρλφηεξα είλαη tangibles (ππνδνκέο, δηαζεζηκφηεηα εμνπιηζκνχ, εγθαηαζηάζεηο), reliability of service performance (ρξνλνιφγεζε, αθξίβεηα, αζθάιεηα), responsiveness and empathy θαη social responsibility. Καηαιαβαίλνπκε φηη ηζρχεη ε ίδηνπ ηχπνπ θαηεγνξηνπνίεζε πνπ παξαζέζακε θαη παξαπάλσ ζρεηηθά κε ηηο δηαζηάζεηο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ. πλεπψο ε ίδηα θαηεγνξηνπνίεζε πνπ ηζρχεη γεληθά γηα ηηο δηαζηάζεηο ησλ ππεξεζηψλ, κπνξνχκε λα πνχκε φηη έρεη ηζρχ θαη γηα ηε πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ ζηηο λαπηηιηαθέο κεηαθνξέο. 46

47 ΠΗΝΑΚΑ 1 Service quality dimensions and typical attributes/factors Authors Resources Outcomes Process Management Image/ Social reputation Responsibility Pearson (1980) Speed of transit Reliability Regularity Flexibility First on the quay Brooks (1985, 1990) Slack (1985) Murphy et al. (1989,1991, 1992) Frankel (1993) Tracing capability Sales representative Size of port Port equipment Proximity of port Large and/or odd sized freight Large volume shipment Special handling Equipment availability Shipment information Availability of capacity Cargo flow control and tracking Sailing frequency Transit time Directness of sailing On-time pickup & delivery Cost of service Port security Port charges Loss and damages Pick-up & delivery Handling charge Service reliability Service time & delivery time Cargo safety security maintenance Timeliness & Cooperation between personnel Carrier flexibility - Congestion - Claim handling - - Service status control & projection Intermodal management 47 Reputation for reliability Lost & damaged experience Informational nature of advertising Carrier appropriateness -

48 accuracy Cost control billing & management Lopez & Poole (1998) - Timeliness - Efficiency - Security Durvasula et al. (1999) Tangibles Reliability Responsiveness Assurance - - Tongzon (2002) Adequate infrastructures Location Frequency of ship visits Competitive port charges Empathy Quick response to port users needs Port efficiency Global Logistics: Port s reputation for cargo damage Gratsos (1998) - Safety - Efficiency - Responsibility behavior & activities regarding safety & environmental concerns Ruiter (1999) Reliability Eliades (1992) Ugboma et al. (2004) Tangibles Reliability Responsiveness Empathy Assurance - - Πηγή: Service quality dimension groups and factors in maritime transport (Thai, 2008) 48

49 Ζ πην επηθεξδήο ζηξαηεγηθή ζην ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ είλαη ε παξνρή κηαο ππεξεζίαο πνπ αμηνινγείηαη σο άξηζηε απφ ηνπο θαηαλαισηέο. Απηφ νδεγεί ζηελ αχμεζε θαηλνχξγηαο πειαηείαο, ιηγφηεξνπο ρακέλνπο πειάηεο απφ ην ππάξρσλ πειαηνιφγην, κεγαιχηεξε αληίζηαζε ζην ηηκνινγηαθφ αληαγσληζκφ, ιηγφηεξα ιάζε ζηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρνληαη θαη κεγαιχηεξε δήηεζε ηεο ππεξεζίαο απφ ηνπο ππάξρνληεο πειάηεο (Parasuraman et al. 1985). Οη ιηκεληθέο ππεξεζίεο απνηεινχλ κηα ηδηφηππε κνξθή ππεξεζίαο νη νπνίεο ζπλδένληαη ηφζν κε ηηο ππνδνκέο ηνπ ιηκέλα ψζηε λα εμππεξεηνχληαη νη ππάξρνληεο πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ, φζν θαη κε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο θαη ησλ ζηξαηεγηθψλ πνπ αθνινπζνχληαη ψζηε λα πξνζειθχζεη θαη λένπο πειάηεο. Οη δηαπηζηψζεηο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ (Parasuraman et al. 1985), κπνξνχκε λα πνχκε φηη έρνπλ πιήξε ηζρχ ζηηο ιηκεληθέο ππεξεζίεο, ζε έλαλ ηνκέα πνπ ε αλάπηπμε είλαη ξαγδαία ηα ηειεπηαία ρξφληα. Απηή ε αλάπηπμε νθείιεηαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ παγθνζκηνπνηεκέλνπ πιένλ εκπνξίνπ πνπ εληζρχεη κε ηε ζεηξά ηνπ ην θιάδν ησλ κεηαθνξψλ θαη απμάλεη ηελ έληαζε ρξεζηκνπνίεζεο ππνδνκψλ, φπσο ησλ ιηκέλσλ. Απηφ νδεγεί ζηνλ εληνλφηεξν αληαγσληζκφ κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ νη νπνίνη παξαδνζηαθά αληηκεησπίδνπλ ρακεινχ επηπέδνπ «customer-loyalty» (Lobo and Jain, 2002). Ο αληαγσληζκφο έρεη απμεζεί ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ θαη ζηα θνξηία «trans-shipment» θαη απηφ νδήγεζε ηνπο νξγαληζκνχο ιηκέλσλ λα εζηηάδνπλ πιένλ ζηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνπλ ζηνπο πειάηεο-ρξήζηεο ηνπο (Lobo and Jain, 2002). Οη ιηκέλεο παίδνπλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε κεηαθνξά νηθνλνκηθνχ πινχηνπ κέζσ ηεο κεηαθνξάο θνξηίσλ ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Σελ θαζνξηζηηθή ζεκαζία ηνπο κπνξνχκε λα θαηαιάβνπκε απφ ην γεγνλφο φηη νη ιηκέλεο δηαρεηξίδνληαη ην 90 ηνηο εθαηφ ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ (Song and Yeo, 2004). Απηφ ζεκαίλεη φηη ην λα θαηαιάβνπκε ηηο πξνζδνθίεο θαη αληηιήςεηο ησλ ρξεζηψλ ελφο ιηκέλα, φζν αθνξά ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, απνηειεί ζέκα κείδνλνο ζεκαζίαο ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο κηαο ρψξαο. Ζ γλψζε ησλ απαηηήζεσλ θαη πξνζδνθηψλ ησλ πειαηψλ είλαη πνιχ ζεκαληηθή γηα ηνπο εμήο δχν ιφγνπο: 1) πκβάιιεη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν αληηιακβάλνληαη νη πειάηεο ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ 2) Γηεπθνιχλεη ζηελ αλάπηπμε εξσηεκαηνινγίσλ ζρεηηθά κε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ (Hayes, 1997). 49

50 Δπίζεο ε ηθαλνπνίεζε ηνπ πειάηε έρεη αλαγλσξηζηεί σο ζέκα κείδνλνο ζεκαζίαο ζε φινπο ηνπο εκπνξηθνχο νξγαληζκνχο αθνχ επεξεάδεη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ηελ επαλαιακβαλφκελε αγνξά θαη ηελ εμάπισζε ηεο θαιήο θήκεο «word-of-mouth» (Berkman and Gilson, 1986). ε γεληθά πιαίζηα ε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ ζεσξείηαη θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο ζηελ επηηπρία κηαο επηρείξεζεο (Moore et al., 1998). Με ηελ αχμεζε ηνπ αληαγσληζκνχ ε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ θαζνξίδεη πνιιέο θνξέο ην κεξίδην ηεο αγνξάο πνπ θαηέρεη κηα επηρείξεζε, ηελ απφδνζε ηεο επέλδπζεο πνπ έρεη γίλεη θαη ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο (Burch et al., 1995). ε πνιιέο έξεπλεο έρεη δηαπηζησζεί φηη θνζηίδεη πέληε θνξέο παξαπάλσ ζε ρξφλν, ρξήκαηα θαη πφξνπο ηεο επηρείξεζεο ε πξνζέιθπζε ελφο λένπ πειάηε απφ φζν ζα ζηνίρηδε ην λα θξαηήζεη έλαλ ππάξρσλ πειάηε ηθαλνπνηεκέλν (Nauman, 1995). Απηφ απνηειεί κηα επηβεβιεκέλε αλάγθε ηεο θάζε επηρείξεζεο λα θξαηάεη ηνπο πειάηεο ηεο ηθαλνπνηεκέλνπο, δηαηεξψληαο πςειά επίπεδα ππεξεζηψλ κέζσ ηεο επίγλσζεο ησλ πξνζδνθηψλ ησλ πειαηψλ θαη ηεο ζπλερφκελεο αλαβάζκηζεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Ζ ηθαλνπνίεζε ηνπ πειάηε εληζρχεη ηε ζεηηθή ζηάζε ηνπ απέλαληη ζην πξντφλ/ππεξεζία θαη νδεγεί ζηελ απμεκέλε πηζαλφηεηα λα αγνξάζεη ην ζπγθεθξηκέλν πξντφλ/ππεξεζία επαλεηιεκκέλα, ελψ ε δπζαξέζθεηα ηνπ πειάηε νδεγεί ζε αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζην πξντφλ/ππεξεζία κε κεησκέλε πηζαλφηεηα λα ηελ αγνξάζεη μαλά (Assael, 1987). Με δεδνκέλεο ηηο ηφζεο πνιιέο αιιαγέο πνπ ζπληεινχληαη ζηελ ειιεληθή ιηκεληθή βηνκεραλία, απνηέιεζκα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, ησλ πξνζπαζεηψλ γηα ηδησηηθνπνίεζε κέξνπο ησλ ειιεληθψλ ιηκεληθψλ νξγαληζκψλ απφ ηελ θπβέξλεζε θαη ηελ νηθνλνκηθή αζηάζεηα ηεο Διιάδαο αιιά θαη ηεο Δπξψπεο ζπλνιηθά ηε δεδνκέλε ρξνληθή πεξίνδν, ν ιηκέλαο Θεζζαινλίθεο αληηκεησπίδεη κηα επέθηαζε θαη εληαηηθνπνίεζε ηνπ αληαγσληζκνχ απφ γεηηνληθά ιηκάληα φπσο απηφ ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο ζηελ Σνπξθία, ηεο Constanza ζηε Ρνπκαλία ηνπ Γπξξαρίνπ ζηελ Αιβαλία θαη ηεο Βάξλαο ζηε Βνπιγαξία. Δίλαη εκθαλέο φηη ζε ζπλζήθεο ηφζν νμπκέλνπ αληαγσληζκνχ ε πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ απνηειεί έλα δήηεκα δσηηθήο ζεκαζίαο ψζηε λα νη ππάξρνληεο αιιά θαη δπλεηηθνί πειάηεο-ρξήζηεο λα επηιέμνπλ ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο απφ φια ηα πξναλαθεξζέληα. Ζ δήηεζε γηα ιηκεληθέο ππεξεζίεο παξνπζηάδνπλ ξαγδαία αχμεζε θαη ν αληαγσληζκφο γίλεηαη νινέλα θαη κεγαιχηεξνο φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη νη νξγαληζκνί ιηκέλσλ πξέπεη λα πηνζεηνχλ πξαθηηθέο πςειήο πνηφηεηαο αιιηψο θηλδπλεχνπλ λα κείλνπλ πίζσ, ηδίσο φηαλ ππάξρνπλ ελαιιαθηηθνί ηξφπνη κεηαθνξάο ησλ εκπνξεπκάησλ ηεο 50

51 (Marlow and Paixao, 2001) ή πνιιέο ελαιιαθηηθέο άιισλ ιηκέλσλ πνπ βξίζθνληαη πιεζίνλ ηνπ ιηκέλα πνπ απνηειεί ζεκείν αλαθνξάο φπσο ζπκβαίλεη θαη ζηε πεξίπησζε ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο πνπ εμεηάδνπκε. Κάησ απφ απηφ ην πιαίζην ε αμηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνληαη ζηνπο πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα θξίλεηαη απαξαίηεηε, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ην πςειφ επίπεδν ηνπο θαη ε ηθαλνπνίεζή ηνπο. Πην αλαιπηηθά νη θαηεγνξίεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην ζχλνιν ηεο βηβιηνγξαθίαο φζν αθνξά ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ ζηηο ιηκεληθέο κεηαθνξέο θαη ηηο δηαζηάζεηο ηνπο είλαη (Thai, 2008): 1. Resources- related quality dimension: Γηαζεζηκφηεηα εγθαηαζηάζεσλ θαη εμνπιηζκνχ. Καηάζηαζε εγθαηαζηάζεσλ θαη εμνπιηζκνχ, νηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα, ηθαλφηεηα γηα εληνπηζκφ πινίνπ (ηρλειαζία), θπζηθέο ππνδνκέο. 2. Outcome related- quality dimension: Σαρχηεηα παξερφκελεο ππεξεζίαο, αμηνπηζηία παξνρήο ππεξεζίαο (επίθαηξε παξαιαβή θαη παξάδνζε εκπνξεπκάησλ), ζπλέπεηα ζηε ρνξήγεζε ησλ ππεξεζηψλ, αζθάιεηα θνξηίσλ θαηά ηε κεηαθνξά (απψιεηεο θαη δεκηέο), αμηνπηζηία εγγξάθσλ (ρσξίο ιάζε), αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ. 3. Process related- quality dimension: πκπεξηθνξά ηνπ πξνζσπηθνχ, γξήγνξε απφθξηζε ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ, γλψζε ησλ αλαγθψλ θαη απαηηήζεσλ ησλ πειαηψλ, εθαξκνγή IT θαη EDI ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο πξνο ηνπο πειάηεο. 4. Management related- quality dimension: Δθαξκνγή IT θαη EDI ζηηο ιεηηνπξγίεο, απνδνηηθφηεηα ζηηο ιεηηνπξγίεο θαη ην κάλαηδκελη, γλψζε θαη πξνζφληα ζρεηηθά κε ην κάλαηδκελη θαη ηηο ιεηηνπξγίεο, θαηαλφεζε αλαγθψλ θαη απαηηήζεσλ ησλ πειαηψλ, «feedback» απφ ηνπο πειάηεο, ζπλερήο βειηίσζε πειαηνθεληξηθψλ δηαδηθαζηψλ ιεηηνπξγίαο. 5. Image/reputation- related quality dimension: Φήκε ηεο εηαηξίαο ζρεηηθά κε ηελ αμηνπηζηία ζηελ αγνξά. 6. Social responsibility- related quality dimension: Κνηλσληθά απνδεθηή ζπκπεξηθνξά ηεο εηαηξίαο θαη ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλζξψπηλε αζθάιεηα, αζθαιείο πεξηβαιινληνινγηθά ιεηηνπξγίεο. Με βάζε ηελ παξαπάλσ θαηεγνξηνπνίεζε κπνξνχκε λα ζπληάμνπκε έλα εξσηεκαηνιφγην ην νπνίν λα πεξηιακβάλεη ηα ζηνηρεία πνπ αλαθέξζεθαλ γηα θάζε 51

52 θαηεγνξία θαη ην νπνίν ζα αλαθέξεηαη ζην επίπεδν ησλ ππεξεζηψλ πνπ απνιακβάλνπλ νη ρξήζηεο ελφο ιηκέλα αμηνινγψληαο ην επίπεδν ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πνπ απνιακβάλνπλ νη πειάηεο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο απφ ηνλ ΟΛΘ. Πίλαθαο 2- Γηαζηάζεηο θαη Παξάγνληεο πνηφηεηαο ζην ιηκεληθφ ηνκέα Γηαζηάζεηο Παξάγνληεο Κσδ. Πφξνη 1. Γηαζεζηκφηεηα εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Q1 2. Καηάζηαζε εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Q2 3. Οηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα Q3 4. Γπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο θνξηίνπ Q4 5. Τπνδνκέο Q5 Απνηειέζκαηα 6. Σαρχηεηα εμππεξέηεζεο Q6 7. Αμηνπηζηία ζηελ παξάδνζε παξαιαβή/ ηήξεζε ρξνλνδηαγξάκκαηνο Q7 8. πλέπεηα ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο Q8 9. Αζθάιεηα θνξηίνπ (δεκίεο/ απψιεηεο) Q9 10. Αμηνπηζηία ζηα έγγξαθα (απνθπγή ιαζψλ) Q Αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ Q11 Γηαδηθαζίεο 12. πκπεξηθνξά πξνζσπηθνχ Q Γξήγνξε απφθξηζε ζηηο αλάγθεο/απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Q Γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Q Δθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI θαηά ηελ εμππεξέηεζε Q15 Μάλαηδκελη 16. Δθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI ζηηο ιεηηνπξγίεο Q Απνδνηηθφηεηα ζηηο ιεηηνπξγίεο θαη ζην κάλαηδκελη Q Γλψζεηο θαη πξνζφληα ηεο δηνίθεζεο Q Καηαλφεζε αλαγθψλ ησλ πειαηψλ Q Δπαλαπιεξνθφξεζε απφ ηνπο πειάηεο (Feedback) Q πλερήο βειηίσζε πειαηνθεληξηθψλ δηαδηθαζηψλ ιεηηνπξγηψλ Q21 Δηθφλα εηαηξίαο 22. Φήκε θαη αμηνπηζηία ηεο εηαηξίαο Q22 Δηαηξηθή Κνηλσληθή Δπζχλε 23. Τπεπζπλφηεηα απέλαληη ζην πξνζσπηθφ/αζθάιεηα εξγαδνκέλσλ Q Δπαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ Q24 Πεγή: Thai (2008) 52

53 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ν 3. Μειέηε πεξίπηωζεο ηεο Θεζζαινλίθεο ωο θόκβνο Logistics 3.1 Μεηαθνξηθέο ππνδνκέο Οη κεηαθνξηθέο ππνδνκέο κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ην δίθηπν κεηαθνξάο ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη. πλνπηηθά έρνπκε ην νδηθφ δίθηπν γηα ρεξζαίεο κεηαθνξέο κε θνξηεγά απηνθίλεηα, ην ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν γηα κεηαθνξέο κε ηξέλν, ηηο ελαέξηεο κεηαθνξέο εμεηάδνληαο ην αεξνδξφκην «Μαθεδνλία» ηεο Θεζζαινλίθεο θαη ηέινο ηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο εμεηάδνληαο ηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο, ζηνλ νπνίν εζηηάδεη θαη ε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα. ε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα ε νπνία είλαη κέξνο ελφο επξχηεξνπ δηθηχνπ ππάξρνπλ θαη νη ζπλδπαζκέλεο κεηαθνξέο δίλνληαο έκθαζε ζηελ δηαηξνπηθφηεηα (intermodality) ζαλ έλα ζχζηεκα κεηαθνξάο ζην νπνίν ρξεζηκνπνηνχληαη δχν ή πεξηζζφηεξα είδε κεηαθνξψλ γηα ηε κεηαθνξά ηεο ίδηαο κνλάδαο ρσξίο λα γίλεηαη θνξηνεθθφξησζε ζηελ κεηαθνξηθή αιπζίδα απφ πφξηα ζε πφξηα. Ζ εμέηαζε ηεο πφιεο ηεο Θεζζαινλίθεο σο ελδηάκεζνο θφκβνο Logistics γηα ηε κεηαθνξά ησλ εκπνξεπκάησλ ζηελ βαιθαληθή ρεξζφλεζν εζηηάδεη πεξηζζφηεξν ζηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο θαη ζην ιηκάλη ηεο πφιεο αθνχ κέζσ απηνχ φζν αθνξά ηελ Διιάδα επηηπγράλεηαη ε δηαζχλδεζε ηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο κε κεγάια ιηκάληα ηεο Αζίαο απφ ηα νπνία πξνέξρεηαη θαη ν θχξηνο φγθνο ησλ παξαγφκελσλ εκπνξεπκάησλ. Γηα ην ιφγν απηφ γίλεηαη θαη ιεπηνκεξέζηεξε αλάιπζε ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο αθνχ απηφο είλαη θαη ν θχξηνο θφκβνο δηαζχλδεζεο ζε κία επξχηεξε εθνδηαζηηθή αιπζίδα ιεηηνπξγψληαο νπζηαζηηθά ζαλ επίλεην ησλ Βαιθαλίσλ ζηε ρψξα ηεο Διιάδαο. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη νη πξναλαθεξζείζεο κεηαθνξηθέο ππνδνκέο αλαιπηηθφηεξα. 53

54 3.1.1 Οδηθό δίθηπν Ζ Δπξσπατθή Έλσζε ζπλνιηθά θαηέρεη έλα απφ ηα πην ππθλά νδηθά δίθηπα ζηνλ θφζκν, πνπ κε ηελ δηαδηθαζία κεγέζπλζεο ηεο απφ ην 2004, κε ηελ είζνδν πνιιψλ ρσξψλ απφ ηελ Βαιθαληθή, λα παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ εμάπισζε ηνπ δηθηχνπ πξνο ηελ αλαηνιή, δίλνληαο πιένλ έλαλ ραξαθηήξα πεξηζζφηεξν επεηξσηηθφ ζην πθηζηάκελν πιένλ επξσπατθφ νδηθφ δίθηπν. Ζ βειηίσζε θαη επέθηαζε ησλ νδηθψλ αμφλσλ δηαζχλδεζεο απηψλ ησλ ρσξψλ κεηαμχ ηνπο αιιά θαη κε ηελ θεληξηθή Δπξψπε, ηείλεη λα κεγαιψζεη αθφκε πεξηζζφηεξν ην ζπλνιηθφ νδηθφ δίθηπν ηεο Δπξψπεο. χκθσλα κε ζηνηρεία απφ έξεπλα ηεο Eurostat (2007), ην ζπλνιηθφ κήθνο ησλ απηνθηλεηνδξφκσλ εληφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο απμήζεθε θαηά 41% ηελ πεξίνδν απφ ην 1990 κέρξη θαη ην 2003, κε κέζν φξν πεξίπνπ 2.7% αχμεζε ην ρξφλν. πγθξηηηθά κε ηελ αχμεζε ηνπ κήθνπο ησλ απηνθηλεηνδξφκσλ ζηηο ΖΠΑ απηφο ν αξηζκφο είλαη πνιχ κεγάινο φπσο θαίλεηαη θαη ζην Γηάγξακκα 1 πνπ αθνινπζεί. Απηφ βέβαηα δελ ζεκαίλεη φηη νη απηνθηλεηφδξνκνη ζηηο ΖΠΑ δελ είλαη εμίζνπ ζεκαληηθνί κε ηελ Δπξψπε αιιά απηφ πνπ κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε είλαη φηη ηε δεδνκέλε ρξνληθή πεξίνδν νη ΖΠΑ βξίζθνληαλ ζε πεξίνδν κε ρακειφηεξν ξπζκφ επέθηαζεο ησλ απηνθηλεηνδξφκσλ, πξάγκα πνπ είρε ζεκεησζεί εθεί ηα πξνεγνχκελα ρξφληα. Γηάγξακκα 1 χγθξηζε εμέιημεο επέθηαζεο απηνθηλεηνδξφκσλ κεηαμχ EU-25 θαη USA (km) Πεγή: Eurostat statistical books- Panorama of Transport (2007) 54

55 πλνιηθά κε 23 ρψξεο κέιε λα έρνπλ απηνθηλεηφδξνκνπο Global Logistics: ζχκθσλα κε ηα ηειεπηαία δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη κέρξη θαη ηε ρξνληά ηνπ 2003, φιεο νη ρψξεο κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο παξνπζηάδνπλ απμεηηθή πνξεία ζηηο δηαδηθαζίεο επέθηαζεο ησλ ήδε ππαξρφλησλ απηνθηλεηνδξφκσλ, φπσο θαίλεηαη θαη ζηνλ πίλαθα 3 πνπ αθνινπζεί. Πίλαθαο 3- πλνιηθφ κήθνο νδηθψλ δηθηχσλ ζε km πλνιηθφ κήθνο Δθ ησλ νπνίσλ % πνζνζηφ Υψξεο νδηθνχ δηθηχνπ (km) απηνθηλεηφδξνκνη (km) απηνθηλεηφδξνκνη Δ.Δ % BE % BG % CZ % DK % DE % EE % IE % EL % ES % FR % IT % CY % LV LT % LU % HU % MT NL % AT % PL % PT % RO % SI % SK % FI % SE % UK % TR % USA % Πεγή: Eurostat, National Statistics, DG Energy & Transport, North American Transportation Statistics Database, OECD (2004) 55

56 πλνπηηθά κπνξνχκε λα δνχκε θαη λα ζπγθξίλνπκε ην κήθνο ησλ πθηζηακέλσλ νδηθψλ δηθηχσλ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ησλ 25, (κέρξη ην 2004) αιιά θαη ησλ ΖΠΑ, φπσο θαη ηεο ππνςήθηαο γηα είζνδν ζηελ Δ.Δ. Σνπξθίαο ζηνλ πίλαθα 4 παξαπάλσ. Έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο νδηθνχ δηθηχνπ κηαο ρψξαο, πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζαλ δείθηεο αληαγσληζηηθφηεηαο βάζεη ησλ πθηζηάκελσλ ππνδνκψλ κεηαμχ ησλ ρσξψλ, είλαη ε ππθλφηεηα ηνπ δηθηχνπ ησλ απηνθηλεηνδξφκσλ πνπ εμππεξεηνχλ ηηο νδηθέο κεηαθνξέο. Πίλαθαο 4- Ππθλφηεηα απηνθηλεηφδξνκσλ ζε ζρέζε κε ην πιεζπζκφ & ηελ έθηαζε Υψξεο km km/10000 θαηνίθνπο 56 km/1000 km₂ Δ.Δ BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LT LU HU NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK TR USA Πεγή: Eurostat, National Statistics, DG Energy & Transport, (2004)

57 Με βάζε ηελ ππθλφηεηα ηνπ δηθηχνπ, κπνξνχκε λα ζπγθξίλνπκε θαη νδηθά δίθηπα δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ ηα νπνία αληαπνθξίλνληαη ζε δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ζχκθσλα κε ηελ έθηαζε θάζε ρψξαο αιιά θαη ζχκθσλα κε ην αλ απνηειεί θνκβηθφ ζεκείν γηα ηε δηέιεπζε θνξηεγψλ απηνθηλήησλ πνπ κεηαθέξνπλ εκπνξεχκαηα απφ θαη πξνο κία ζπγθεθξηκέλε θαηεχζπλζε ε νπνία κπνξεί λα είλαη είηε ε δηαζχλδεζε δχν πφιεσλ εληφο ηεο ίδηαο ρψξαο είηε ε δηαζχλδεζε ησλ νδηθψλ αμφλσλ δχν δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ κέζα ζε έλα επξχηεξν δίθηπν κεηαθνξψλ. ηνλ Πίλαθα 4 θαίλεηαη φηη ε Διιάδα πζηεξεί ζεκαληηθά ζε ζρέζε κε ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ηφζν ησλ 15 φζν θαη ησλ 25 ρσξψλ κειψλ. ηα ζεηηθά ζπγθαηαιέγεηαη φηη αλ πάξνπκε ππφςε ηνλ ζπληειεζηή ππθλφηεηαο ησλ απηνθηλεηνδξφκσλ ζε ζρέζε κε ηνλ πιεζπζκφ θαη ηελ έθηαζε ζαλ δείθηε αληαγσληζηηθφηεηαο, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζε θαιχηεξε κνίξα ζε ζρέζε κε ηηο αληαγσληζηηθέο ρψξεο ηεο Σνπξθίαο, ηεο Βνπιγαξίαο θαη ηεο Ρνπκαλίαο, πνπ έρνπλ ιηκέλεο θαη κπνξνχλ ζεσξεηηθά λα δηαδξακαηίζνπλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζαλ δηακεηαθνκηζηηθνί θφκβνη Logistics ζηε λνηηναλαηνιηθή Δπξψπε. Σν αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηεο βφξεηαο Διιάδαο ζε ζρέζε κε ην νδηθφ δίθηπν ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο απνηειεί αλακθηζβήηεηα ε Δγλαηία Οδφο, ε νπνία έρεη κεηψζεη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ην ζπλνιηθφ ρξφλν δηαδξνκήο εκπνξεπκαηηθψλ ξνψλ πνπ θηλνχληαη κέζσ απηήο. Αλαιπηηθφηεξα αθνινπζεί ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ απνζηάζεσλ, ηεο ιεηηνπξγηθήο ηαρχηεηαο, ηνπ ρξφλνπ, θαη ηνπ πνζνζηνχ κείσζεο ρξφλνπ ζηνλ Πίλαθα 5 πνπ αθνινπζεί. Πίλαθαο 5- χγθξηζε ζρεηηθψλ κεγεζψλ κεηά ηελ απνπεξάησζε ηεο Δγλαηίαο Οδνχ Απφζηαζε (km) Λεηηνπξγηθή ηαρχηεηα (km/hr) Υξφλνο (ψξεο) Μείσζε ρξφλνπ ΤΕΔΤΞΖ ΠΡΗΝ ΜΔΣΑ ΠΡΗΝ ΜΔΣΑ ΠΡΗΝ ΜΔΣΑ (%) Θεζζαινλίθε- Ζγνπκελίηζα Θεζζαινλίθε-Ησάλληλα Θεζζαινλίθε-Κνδάλε Θεζζαινλίθε-Βέξνηα Θεζζαινλίθε-Καβάια Θεζζαινλίθε-Ξάλζε Θεζζαινλίθε-Κνκνηελή Θεζζαινλίθε-Αιεμ/πνιε Πεγή: Δγλαηία Οδφο Α.Δ. 57

58 Έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά νθέιε ηεο Δγλαηίαο Οδνχ πέξα απφ ηε κείσζε ησλ ρξφλσλ δηαδξνκήο, είλαη φηη παίδεη πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δηεχξπλζε ηεο γεσγξαθηθήο πεξηνρήο πνπ ζα κπνξεί λα εμππεξεηήζεη έλα θέληξν logistics κε έδξα ζηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαινλίθεο. Απηφ ζεκαίλεη φηη επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηα logistics κε έδξα ηε Θεζζαινλίθε, κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο ζε κεγαιχηεξε γεσγξαθηθή εκβέιεηα. Δπίζεο θάηη ηέηνην κπνξνχκε λα πνχκε φηη ηζρχεη θαη γηα φιεο ηηο εκπνξνβηνκεραληθέο επηρεηξήζεηο πέξα απφ ηηο εηαηξίεο logistics, πνπ ηνπο δίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα εμππεξεηνχλ ηνπο πειάηεο ηνπο γξεγνξφηεξα, κε κηθξφηεξν ρξφλν απφθξηζεο. Όηη ε γεσγξαθηθή εκβέιεηα είλαη πεξηζζφηεξε δηεπξπκέλε κπνξνχκε λα ην θαηαιάβνπκε αλ πάξνπκε ππφςε ηνπο ρξφλνπο δηαδξνκήο απφ ηνλ παξαπάλσ θαη ζεσξψληαο φηη έλα θνξηεγφ κπνξεί λα παξαδψζεη εκπνξεχκαηα εληφο απφζηαζεο 4.5 σξψλ πεξίπνπ ψζηε λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα γπξίζεη ηελ ίδηα κέξα. Με απηή ηελ παξαδνρή πξνθχπηεη ε δψλε εκβέιεηαο πνπ παξνπζηάδεηαη ζην ζρήκα παξαθάησ. ρήκα 4- Εψλεο εμππεξέηεζεο απφ ηε Θεζζαινλίθε κέζσ ηεο Δγλαηίαο Οδνχ Πεγή: ΒΒΔ (2004), Ζ θεληξηθή Μαθεδνλία ζαλ θφκβνο logistics 58

59 Απηή ε δηεχξπλζε ηεο γεσγξαθηθήο δψλεο εμππεξέηεζεο έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ραξαθηήξα ηεο πφιεο ηεο Θεζζαινλίθεο φζν αθνξά ηα logistics απφ ηνπηθφ/εζληθφ ζε πεξηθεξεηαθφ. Ζ παξνπζία ηεο Δγλαηίαο Οδνχ βνεζάεη ζηε ζχλδεζε ηεο αλαηνιήο-δχζεο νδηθά ζηε λνηηναλαηνιηθή Δπξψπε, αθνχ πξνζθέξεη ηελ απαξαίηεηε ζχλδεζε θαη κε ηα κεηαθνξηθά δίθηπα απφ ηηο γεηηνληθέο ρψξεο. Απηφο ν ζχγρξνλνο απηνθηλεηφδξνκνο έρεη ζπλνιηθφ κήθνο 680 ρηιηφκεηξα πνπ μεθηλάεη απφ ηελ Ζγνπκελίηζα, δηαζρίδεη ηνπο λνκνχο Θεζπξσηίαο, Ησαλλίλσλ, Γξεβελψλ, Κνδάλεο, Ζκαζίαο, Θεζζαινλίθεο, εξξψλ, Καβάιαο, Ξάλζεο, Ρνδφπεο, Έβξνπ θαηαιήγνληαο ζηνπο Κήπνπο ζηα ζχλνξα κε ηελ Σνπξθία. Δπίζεο ζπκπιεξψλεηαη απφ ελλέα θάζεηνπο νδηθνχο άμνλεο ζπλδένληαο ηελ Διιάδα κε ηηο γεηηνληθέο ρψξεο ηεο Αιβαλίαο, ηεο ΠΓΓΜ (FYROM), ηεο Βνπιγαξίαο θαη ηεο Σνπξθίαο. Αλαιπηηθά απηνί είλαη νη εμήο: Ησάλληλα- Καθαβηά (Αιβαλία) ηάηηζηα- Κξπζηαιινπεγή (Αιβαλία) Κνδάλε- Φιψξηλα- Νίθε (ΠΓΓΜ) Θεζζαινλίθε- Δχδσλνη (ΠΓΓΜ) Θεζζαινλίθε- έξξεο- Πξνκαρψλαο (Βνπιγαξία) Γξάκα-Νεπξνθφπη- Δμνρή (Βνπιγαξία) Ξάλζε- Δρίλνο (Βνπιγαξία) Κνκνηελή- Νπκθαία (Βνπιγαξία) Αξδάλην- Οξκέλην (Βνπιγαξία) πκπεξαζκαηηθά ε ζέζε ηεο πφιεο ηεο Θεζζαινλίθεο είλαη ηδαληθή εθφζνλ γεηηληάδεη κε ηνπο δχν κεγάινπο νδηθνχο άμνλεο ηεο ρψξαο ηεο Δγλαηίαο νδνχ θαη ηεο ΠΑΘΔ. Τπάξρεη δειαδή εμαηξεηηθή νδηθή ζχλδεζε πνπ κπνξεί λα εθκεηαιιεπηεί ζπλδένληαο ηε δπηηθή Διιάδα κε ηνλ Έβξν κέρξη ηα ζχλνξα. Αλακέλεηαη βέβαηα πεξαηηέξσ βειηίσζε κε ηελ νινθιήξσζε ηφζν ηεο ΠΑΘΔ ζηελ πεξηνρή ησλ Σεκπψλ φζν θαη κε ηνπο θάζεηνπο άμνλεο ζηελ Δγλαηία (ζχλδεζε κε Πξνκαρψλα). Δπίζεο αλακέλεηαη νινθιήξσζε ηνπ θφκβνπ Καινρσξίνπ, ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε ζχλδεζε κε ηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. 59

60 3.1.2 ηδεξνδξνκηθό δίθηπν Σν ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν ζθφπηκν ζα ήηαλ λα ην δνχκε ζαλ κέξνο ελφο επξχηεξνπ επξσπατθνχ δηθηχνπ, ψζηε λα έρνπκε κία επξχηεξε εηθφλα φζν αθνξά ηε δπλαηφηεηα κεηαθίλεζεο εκπνξεπκάησλ απφ ηε κία ρψξα ζε κία άιιε κέζσ ηνπ ζηδεξνδξφκνπ. Σν ζπλνιηθφ κήθνο ησλ ζηδεξνδξφκσλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ησλ 25 θξαηψλ κειψλ, ην έηνο 2003, αλεξρφηαλ ζε ζρεδφλ ρηιηφκεηξα. Σν ειιεληθφ ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν έρεη ζπλνιηθφ κήθνο 2414 km. Αλ ζέινπκε λα πξνβνχκε ζε κηα ζχγθξηζε ηεο εμέιημεο ηνπ ζηδεξνδξφκνπ ηεο Δ.Δ. ζπλνιηθά κε απηφλ ησλ ΖΠΑ ζα παξαηεξήζνπκε φηη θαηά ην δηάζηεκα 1990 κε 2003 ππάξρεη κηα κείσζε ζηελ θαηαζθεπή ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ ηεο ηάμεσο ηνπ 8% ζηελ Δ.Δ. θαη ηνπ 16% ζηηο ΖΠΑ αληίζηνηρα. Απηφ βέβαηα μεθίλεζε λα αιιάδεη ην 2002 φπνπ άξρηζε λα ζεκεηψλεηαη αχμεζε 2% ζηηο ΖΠΑ ελψ ε αχμεζε ζηελ Δ.Δ. ήηαλ πνιχ κηθξφηεξε φπσο θαίλεηαη θαη ζην παξαθάησ Γηάγξακκα 2. Γηάγξακκα 2- Δμειηθηηθή πνξεία ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ ζε Δ.Δ. θαη ΖΠΑ Πεγή: Eurostat, North American Trasportation Statistics Database (2003) (*Γελ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηνηρεία γηα ηελ Δ.Δ. ηελ πεξίνδν ) 60

61 ηνλ Πίλαθα 6 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη ηα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ. Σν κεγαιχηεξν κήθνο ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ εκθαλίδεηαη ζηελ Γεξκαλία, ελψ απφ άπνςε ππθλφηεηαο ζε ζρέζε κε ηελ έθηαζε ηεο ρψξαο ηα πξσηεία θαηέρεη ε Σζερία. Ζ κηθξφηεξε ππθλφηεηα παξαηεξείηαη ζηελ Φηιαλδία ιφγσ ηεο αλαινγίαο πνπ πξνθχπηεη, κεγάιε επηθάλεηα/ κηθξφο αξηζκφο θαηνίθσλ. Ακέζσο κεηά ζηηο ηειεπηαίεο ζέζεηο αθνινπζεί ε Διιάδα, θάηη ην νπνίν κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί απφ ηα γεσγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ρψξαο κε ηα πνιιά λεζηά θαη ηηο κεγάιεο νξεηλέο εθηάζεηο. Υψξεο Πίλαθαο 6- Υαξαθηεξηζηηθά ζηδεξνδξνκηθψλ δηθηχσλ Μήθνο (km) Ζιεθξνδνηνχκελνο (%) 61 km/ θαηνίθνπο km/1000 km² Δ.Δ BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT LV LT LU HU NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK TR USA Πεγή: Eurostat, National Statistics, DG Energy & Transport, (2004)

62 Όζν αθνξά ηψξα ην πνζνζηφ ειεθηξνδνηνχκελνπ ζπξκνχ, ε Διιάδα είλαη νπξαγφο ζηε θαηάηαμε ηνπ παξαπάλσ πίλαθα, κε έλα πνζνζηφ ιίγν πην πάλσ απφ ην 3%. Υαξαθηεξηζηηθά εάλ ζπγθξίλνπκε θαη κε ηηο γεηηνληθέο ρψξεο ε Διιάδα πάιη είλαη ζεκαληηθά πίζσ αθνχ ην πνζνζηφ ειεθηξνθίλεζεο ζηνπο ζπξκνχο ζηε Βνπιγαξία είλαη 66%, ζηε Ρνπκαλία 35% θαη ζηε Σνπξθία 20%. Δίλαη εκθαλέο φηη απηφο είλαη έλαο ηνκέαο ζηηο ζηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο πνπ έρεη παξακειεζεί παληειψο απφ ηνλ ειιεληθφ νξγαληζκφ. πλνιηθά παξαηεξψληαο ην ζχλνιν ησλ ρσξψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα γηα ηελ θίλεζε ησλ ζπξκψλ, βιέπνπκε φηη νη κηζέο ζηδεξνδξνκηθέο γξακκέο ρξεζηκνπνηνχλ απηή ηελ κνξθή ελέξγεηαο. Οη ρψξεο ζηηο νπνίεο παξνπζηάδνληαη ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά είλαη ην Λνπμεκβνχξγν κε 95%, ην Βέιγην κε 83% θαη ε Οιιαλδία κε 73%. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη παξά ηηο ζεκαληηθέο επελδχζεηο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ζην θιάδν ησλ ζηδεξνδξνκηθψλ δηθηχσλ, ζπλερίδνπλ λα πξαγκαηνπνηνχληαη επελδχζεηο ζε απηφ ηνλ θιάδν παλεπξσπατθά ζε ζεκαληηθφ βαζκφ, γηα ηελ πεξαηηέξσ επέθηαζε θαη εθζπγρξνληζκφ ησλ δηθηχσλ, ηδηαίηεξα ζην ηνκέα ησλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ. Παξαθάησ παξαηίζεηαη ζρεηηθφο πίλαθαο γηα ηηο επελδχζεηο ζε έξγα ζηδεξνδξνκηθήο ππνδνκήο ηνπ εζληθνχ δηθηχνπ γηα ηελ Διιάδα, ησλ γεηηνληθψλ ρσξψλ θαη ηεο Δ.Δ. ζπλνιηθά γηα ηελ πεξίνδν Πίλαθαο 7- Δπελδχζεηο ζηδεξνδξνκηθψλ ππνδνκψλ εζληθψλ δηθηχσλ (ζε εθαη. ) Μέζεο εηήζηεο Μέζεο εηήζηεο επελδχζεηο Μέζεο εηήζηεο επελδχζεηο Υψξεο επελδχζεηο (εθαη. ) (εθαη. / θαηνίθνπο) (εθαη. / 1000 km²) EL EE EE BG RO Πεγή: Planco, 2003 ηνλ παξαπάλσ Πίλαθα 7 κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε φηη απφ άπνςε επελδχζεσλ ζην εζληθφ ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν ζε ζχγθξηζε κε ηηο γεηηνληθέο ρψξεο ηεο Βνπιγαξίαο θαη Ρνπκαλίαο ε Διιάδα βξίζθεηαη ζε θαιχηεξν επίπεδν ελψ ζχγθξηζε κε ηελ Σνπξθία δελ κπνξεί λα γίλεη γηαηί δελ παξέρνληαη δεδνκέλα ζηελ ζπγθεθξηκέλε έξεπλα. Παξφια απηά ε Διιάδα βξίζθεηαη ζεκαληηθά πην πίζσ απφ ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. ζπλνιηθά θάηη πνπ πξέπεη λα ιεθζεί ζνβαξά ππφςε. 62

63 Δπίζεο ζε κία έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνίεζε ν.β.β.δ. ην 2004 ζηελ νπνία δεηήζεθε λα γίλεη αμηνιφγεζε ηνπ ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ απφ ηνπο ρξήζηεο ηνπ, ηα απνηειέζκαηα αλέδεημαλ σο θχξηα πξνβιεκαηηθά ζεκεία ηηο ζπλδέζεηο κε ηα ειιελνηνπξθηθά θαη ειιελνβνπιγαξηθά ζχλνξα, ηε ππθλφηεηα ησλ δξνκνινγίσλ ησλ ζηδεξνδξνκηθψλ ζπλδέζεσλ κε άιιεο ρψξεο, ηελ αλεπάξθεηα ησλ ππνδνκψλ δηεπθφιπλζεο ζηνπο ζηδεξνδξνκηθνχο ζηαζκνχο γηα θφξησζε θαη εθθφξησζε εκπνξεπκάησλ, ηηο αλεπαξθείο ζηδεξνδξνκηθέο ζπλδέζεηο κε ηηο ΒΗ.ΠΔ. θαη ηελ ηαρχηεηα ηνπ ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ (.Β.Β.Δ., 2004). Αθφκε θάηη πνπ παξαηεξήζεθε εκπεηξηθά θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη ε ειιηπήο ζχλδεζε ηνπ ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ κε ηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο, ε νπνία παξνπζηάδεη πξνβιήκαηα ράξαμεο απφ ηελ δπηηθή πιεπξά ηνπ ιηκέλα, πξάγκα πνπ αλ βειηησζεί ζην ζρεδηαζκφ ζα αλαβάζκηδε ζεκαληηθά ηε δηαηξνπηθφηεηα ζηελ επξχηεξε εθνδηαζηηθή αιπζίδα ζηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαινλίθεο, δίλνληαο ηεο ραξαθηεξηζηηθά πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο ζην ιηκάλη ηεο πφιεο. Σέινο ν ΟΔ δελ έρεη ζπλάςεη ηηο απαξαίηεηεο ζπκθσλίεο κε ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο γηα ηελ δηαζχλδεζε ησλ ζηδεξνδξνκηθψλ δηθηχσλ πνπ έρνπλ ηειηθφ πξννξηζκφ ηε Ρσζία. ήκεξα δελ ππάξρεη νπζηαζηηθά δπλαηφηεηα κεηαθνξάο εκπνξεπκάησλ ζε ρψξεο φπσο ε Ρνπκαλία, Οπγγαξία, Βνπιγαξία θηι) κέζσ ζηδεξφδξνκνπ, πξάγκα ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ε κεηαθνξά ησλ εκπνξεπκάησλ απφ ηελ Διιάδα γίλεηαη σο επί ησλ πιείζησλ κέζσ ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ πνπ ιφγσ ηεο θαθήο θαηάζηαζεο ηνπ ζηηο γεηηνληθέο ρψξεο ην θφζηνο κεηαθνξάο αλεβαίλεη θαηαθφξπθα. 63

64 3.1.3 Αεξνδξόκην Μαθεδνλία Σν αεξνδξφκην Μαθεδνλία είλαη ην δεχηεξν κεγαιχηεξν αεξνδξφκην ζηελ Διιάδα φζν αθνξά ηελ δηαθίλεζε εκπνξεπκάησλ. Ζ κέζε εηήζηα ζπλνιηθή θίλεζε εκπνξεπκάησλ ηα ηειεπηαία 17 ρξφληα απφ ην 1994 έσο ην 2010 φπνπ αλέξρεηαη πεξίπνπ ζε ηφλνπο. Ζ εμέιημε ηεο εκπνξεπκαηηθήο ηνπ θίλεζεο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 8 πνπ αθνινπζεί παξαθάησ. ΠΗΝΑΚΑ 8 Δκπνξεπκαηηθή Κίλεζε Αεξνδξνκίνπ Μαθεδνλία Κηλήζεηο Δκπνξεπκάηωλ ΠΣΖΔΗ ΔΧΣΔΡΗΚΟΤ ΠΣΖΔΗ ΔΞΧΣΔΡΗΚΟΤ ΠΣΖΔΗ ΤΝΟΛΗΚΑ ΔΜΠΟΡΔΤΜΑΣΑ (ΣΟΝΟΗ) ΔΜΠΟΡΔΤΜΑΣΑ (ΣΟΝΟΗ) ΔΜΠΟΡΔΤΜΑΣΑ (ΣΟΝΟΗ) ΔΣΟ ΑΦΗΞ. ΑΝΑΥ. ΑΦΗΞ. ΑΝΑΥ. ΑΦΗΞ. ΑΝΑΥ. πλνιηθφ Φνξηίν Πεγή: Αεξνδξφκην Μαθεδνλία 64

65 ηα δεδνκέλα ηνπ Πίλαθα 8 παξαηεξνχκε κηα ζπλερψο κεηνχκελε πνξεία ζην ζπλνιηθφ θνξηίν πνπ έρεη ζαλ πξννξηζκφ ην αεξνδξφκην Μαθεδνλία, πνπ νθείιεηαη ζηελ πξνηίκεζε ηνπ αεξνδξνκίνπ Διεπζέξηνο Βεληδέινο ζηελ Αζήλα ην νπνίν έρεη πνιχ πην ζχγρξνλεο ππνδνκέο. Γεδνκέλεο ηεο ζχγθξηζεο θαη κε ηα δεδνκέλα εκπνξεπκαηηθήο θίλεζεο πνπ δίλνληαη ζην θεθάιαην πνπ αθνξά ηνλ ΟΛΘ θαηαιαβαίλνπκε φηη ε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ αεξνδξνκίνπ Μαθεδνλία έρεη βνεζεηηθφ ραξαθηήξα ζηε δηακεηαθφκηζε εκπνξεπκάησλ επαίζζεησλ ζην ρξφλν, πνπ έρνπλ ζαλ πξννξηζκφ ηε βφξεηα Διιάδα θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ εζηηάδεη πεξηζζφηεξν ζηελ κεηαθίλεζε επηβαηψλ. Σν θχξην πξνβιεκαηηθφ ζεκείν εζηηάδεηαη ζηελ ρακειή ππθλφηεηα δξνκνινγίσλ κεηαμχ ηεο πφιεο ηεο Θεζζαινλίθεο θαη άιισλ πφιεσλ ηνπ εμσηεξηθνχ. Σν αεξνδξφκην Μαθεδνλία παξφιν πνπ είλαη ην κνλαδηθφ δηεζλέο εκπνξηθφ αεξνδξφκην ζηε βφξεηα Διιάδα δελ εμππεξεηεί πηήζεηο ακηγνχο εκπνξεπκαηηθήο κεηαθνξάο, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη ε δηαθίλεζε εκπνξεπκάησλ πξαγκαηνπνηείηαη ρξεζηκνπνηψληαο κηθηέο πηήζεηο (επηβαηηθέο-εκπνξεπκαηηθέο). Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα φηη ηα αεξνζθάθε πνπ έξρνληαη ζην αεξνδξφκην ηεο Θεζζαινλίθεο έρνπλ κηθξή ρσξεηηθφηεηα γηα εκπνξεχκαηα, νπφηε ν κεγαιχηεξνο φγθνο ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ελαέξηα έρεη ζαλ πξννξηζκφ ην αεξνδξφκην Διεπζέξηνο Βεληδέινο ζηελ Αζήλα, κε απνηέιεζκα ηελ ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ ρξφλνπ κεηαθνξάο ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ έρνπλ ζαλ πξννξηζκφ ηελ βφξεηα Διιάδα θαηά 20 κε 24 ψξεο αθνχ γίλνληαη νδηθψο (.Β.Β.Δ, 2004). Σα ηειεπηαία ρξφληα ην αεξνδξφκην Μαθεδνλία αλαβαζκίδεηαη ζπλερψο κε ρξνληθφ νξίδνληα ην 2013, έρνληαο σο ζηφρν ηελ αλάδεημε ηνπ σο πεξηθεξεηαθφ αεξνδξφκην ζηε λνηηναλαηνιηθή Δπξψπε. Σα έξγα αλαβάζκηζεο πνπ έρνπλ νινθιεξσζεί είλαη: Ζ αλαηνιηθή επέθηαζε ηνπ αεξνδξνκίνπ Σα λέα δάπεδα ζηάζκεπζεο ησλ αεξνζθαθψλ Ο λένο αληηνιηζζεηηθφο ηάπεηαο ζην δηάδξνκν Ζ αλαβάζκηζε ηεο θσηνζήκαλζεο ηνπ δηαδξφκνπ Ζ θαηαζθεπή πχξγνπ Radar ζηελ Πεξαία θαη ε εγθαηάζηαζε ηνπ ειεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ Δξγαζίεο βειηίσζεο ηεο αηζζεηηθήο θαη ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο ηνπ αεξνζηαζκνχ 65

66 Δληάζεθαλ επίζεο ζην ΔΠΑ έξγα πνπ βξίζθνληαη ζε ζηάδην εμέιημεο ηνπ αεξνδξνκίνπ ηα θάησζελ έξγα: Ζ πιήξεο αλαθαηαζθεπή ηνπ δηαδξφκνπ ψζηε λα έρεη αληνρή, ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ζχγρξνλε θσηνζήκαλζε Ζ επέθηαζε ηνπ δηαδξφκνπ θαηά 1000 κέηξα ζε κήθνο θαη 450 κέηξα ζε πιάηνο κέζα ζηε ζάιαζζα Ζ επέθηαζε ηνπ δαπέδνπ ζηάζκεπζεο ησλ αεξνζθαθψλ Ζ δπηηθή επέθηαζε ηνπ αεξνζηαζκνχ έθηαζεο η.κ. Ζ επέθηαζε θαη βειηίσζε ηνπ εκπνξεπκαηηθνχ ζηαζκνχ Ζ θαηαζθεπή παξάιιεινπ ηξνρηφδξνκνπ ζηνλ δηάδξνκν Ζ απνπεξάησζε απηψλ ησλ εξγαζηψλ κπνξνχλ λα αιιάμνπλ ξηδηθά ηελ εηθφλα ηνπ αεξνδξνκίνπ ηεο Θεζζαινλίθεο, ην νπνίν ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δέρεηαη πεξηζζφηεξεο πηήζεηο, αθφκε θαη ππεξαηιαληηθέο, πξάγκα ην νπνίν ζήκεξα δελ είλαη δπλαηφ ιφγσ ηεο έιιεηςεο ησλ απαξαίηεησλ ππνδνκψλ. Δπίζεο νη πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη βφξεηα ηνπ αεξνδξνκίνπ (Ν. Ρχζην, Καξδία, Σξίινθνο, Σαγαξάδεο, Πιαγηάξη θηι.) θαη αληηκεησπίδνπλ πξφβιεκα κε ηελ ερνξχπαλζε θαηά ηελ πξνζγείσζε θαη απνγείσζε αεξνζθαθψλ απφ ην δηάδξνκν ζα αλαθνπθηζηνχλ κε ηελ απνπεξάησζε ηεο επέθηαζεο ηνπ δηαδξφκνπ ζηελ ζάιαζζα, αθνχ αλακέλεηαη φηη ν θχξηνο φγθνο ηεο θίλεζεο ζα πξαγκαηνπνηείηαη απφ εθεί κε ην δηάδξνκν λα ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο φηαλ ην αεξνδξφκην παξνπζηάδεη κεγάιε θίλεζε θαη φηαλ ζα ππάξρεη κεγάινο θπκαηηζκφο πνπ ζα εκπνδίδεη ηελ πξνζγείσζε αεξνζθαθψλ ζηνλ δηάδξνκν πνπ ζα είλαη κέζα ζηε ζάιαζζα. Δπηπιένλ κε ηελ νινθιήξσζε ηνπ δηαδξφκνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ην ζχζηεκα ελφξγαλεο πξνζγείσζεο θαη απηφκαηεο πξνζέγγηζεο ILS 2 πνπ είλαη ήδε εγθαηεζηεκέλν ζην αεξνδξφκην Μαθεδνλία ζα κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηνχληαη πξνζγεηψζεηο αεξνζθαθψλ αθφκε θαη θάησ απφ δπζκελείο θαηξηθέο ζπλζήθεο, φηαλ δειαδή επηθξαηεί νκίριε θαη ρακειέο λεθψζεηο, κε απνηέιεζκα ην αεξνδξφκην λα θιείλεη ιηγφηεξεο κέξεο ην ρξφλν. ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ αεξνδξνκίνπ πξνβιέπνληαη αθφκε πέληε έξγα κε απηνρξεκαηνδφηεζε: ππφγεηνο ρψξνο ζηάζκεπζεο, ζηαζκφο θαπζίκσλ, ππφζηεγα ζπληήξεζεο αεξνζθαθψλ, μελνδνρεηαθή κνλάδα, catering 66

67 3.1.4 Ληκάλη Θεζζαινλίθεο Γενικές Πληροθορίες Ο Οξγαληζκφο Ληκέλνο Θεζζαινλίθεο Α.Δ. ζπζηήζεθε ην 1999 κε ηε κεηαηξνπή ηνπ νξγαληζκνχ απφ λνκηθφ πξφζσπν δεκνζίνπ δηθαίνπ ζε αλψλπκε εηαηξία ζχκθσλα κε ην λφκν 2688/99 θαη ε δηάξθεηα ηεο νξίζζεθε 100 έηε δειαδή κέρξη ην έηνο Ζ ΟΛΘ Α.Δ. είλαη κία αλψλπκε εηαηξία θνηλήο σθέιεηαο, κε ζθνπφ ηελ εμππεξέηεζε ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο, απνιακβάλνληαο δηνηθεηηθή θαη νηθνλνκηθή απηνηέιεηα θαη ιεηηνπξγψληαο ζχκθσλα κε ηνπο θαλφλεο ηεο ηδησηηθήο νηθνλνκίαο. Ζ Δηαηξεία ηειεί ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγνχ Δκπνξηθήο Ναπηηιίαο θαη δηέπεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ 2688/1999 (Φ.Δ.Κ. Α 40) φπσο ηξνπνπνηήζεθε θαη ζπκπιεξψζεθε ζηε ζπλέρεηα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 15 ηνπ λφκνπ 2881/2001 θαη ηνπ άξζξνπ 17 ηνπ λφκνπ 2892/2001, ηηο δηαηάμεηο ηνπ θσδηθνπνηεκέλνπ λφκνπ 2190/1920 φπσο ηξνπνπνηήζεθε κε ηνλ λ.3604/07 θαη ζπκπιεξσκαηηθά απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ 2414/1996 (Φ.Δ.Κ. 135 Α ), θαζψο θαη ηνπ λνκνζεηηθνχ δηαηάγκαηνο 2551/1953 φπσο θάζε θνξά ηζρχνπλ Περιγραθή Λιμένα Ο ιηκέλαο ηεο Θεζζαινλίθεο έρεη έμη πξνβιήηεο, κε θξεπηδψκαηα ζπλνιηθνχ κήθνπο κέηξα θαη κε σθέιηκν βάζνο κέρξη 12 κέηξα. Γηαζέηεη απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο (ζηεγαζκέλνπο θαη ππαίζξηνπο) m² θαη κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ γηα ηε δηαθίλεζε φισλ ησλ εηδψλ ησλ θνξηίσλ. Δπίζεο απέρεη απφ ην αεξνδξφκην Μαθεδνλία 16 ρηιηφκεηξα θαη απφ ην ζηδεξνδξνκηθφ ζηαζκφ 1 ρηιηφκεηξν. Ο ιηκέλαο βξίζθεηαη ζε πιενλεθηηθή ζέζε, αθνχ βξίζθεηαη ζην ζηαπξνδξφκη ησλ ρεξζαίσλ δηθηχσλ κεηαθνξψλ Αλαηνιήο-Γχζεο κέζσ ηεο Δγλαηίαο Οδνχ, Νφηνπ-Βνξξά κέζσ ηεο Π.Α.Θ.Δ. θαη ησλ παλεπξσπατθψλ δηαδξνκψλ IV θαη X. πλνιηθά ε πεξηνρή ηνπ ιηκέλα εθηείλεηαη απφ ηνλ θάξν ηεο Δπαλνκήο ρσξίο λα ηνλ πεξηιακβάλεη αλαηνιηθά έσο ηηο εθβνιέο ηνπ Αμηνχ πνηακνχ δπηηθά. Μέζα ζε απηή ηελ πεξηνρή δηαηεξεί ηηο αξκνδηφηεηεο πνπ είρε ζχκθσλα κε ην λφκν 2699/99 κε ηελ εμαίξεζε ηεο ρεξζαίαο δψλεο ηνπ ιηκέλα, εληφο ηεο νπνίαο κπνξεί λα εθκεηαιιεχεηαη ηνπο ρψξνπο, ηα θηήξηα, κε ηελ επηθχιαμε φκσο ηεο ρξήζεο ησλ απνζεθψλ ηεο Α πξνβιήηαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ πνιηηηζηηθνχο θνξείο (Μνπζείν Κηλεκαηνγξάθνπ, Μνπζείν Φσηνγξαθίαο θηι), θαη ηνπο 67

68 68 Global Logistics: ππαίζξηνπο ρψξνπο ηεο ίδηαο πξνβιήηαο, ζχκθσλα κε θνηλή ππνπξγηθή απφθαζε ηνπ ππνπξγείνπ λαπηηιίαο θαη ππνπξγείνπ πνιηηηζκνχ (άξζξν 17 παξάγξαθνο 1 λφκνπ 2892/2001). Ζ ρεξζαία Ληκεληθή δψλε είλαη ε πεξηθξαγκέλε πεξηνρή ηνπ ιηκέλνο ε νπνία απνηειείηαη απφ εθηάζεηο πνπ θαηαιακβάλνληαη απφ ηερληθά ιηκεληθά έξγα, έξγα ππνδνκήο, ρψξνπο θη εγθαηαζηάζεηο, πνπ είλαη ιεηηνπξγηθά αλαγθαίνη γηα ηελ παξνρή ιηκεληθνχ έξγνπ, φπσο πεξηγξάθεηαη ζην δηάηαγκα 444/70. Ζ θπξηφηεηα ησλ εγθαηαζηάζεσλ, γεπέδσλ θαη θηεξίσλ κέζα ζηε ρεξζαία ιηκεληθή δψλε αλήθεη ζην ειιεληθφ δεκφζην κε ηνλ ΟΛΘ Α.Δ. λα έρεη ην απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζήο ηνπο. Ζ Θαιάζζηα Ληκεληθή δψλε πεξηιακβάλεη ζχκθσλα κε ην άξζξν 20 ηνπ λφκνπ 2971/2001 ηηο ζπλερφκελεο κε ηνλ αηγηαιφ ή ηα ηπρφλ θαηαζθεπαζκέλα θξεπηδψκαηα ιεθάλεο ιηκέλσλ ή πξνθπιαγκέλσλ φξκσλ θαη έθηαζε αλνηθηήο ζάιαζζαο κέρξη απφζηαζεο 500 κέηξσλ απφ ηηο αθηέο ηεο ρεξζαίαο δψλεο ή θαη πέξα ησλ 500 κέηξσλ κέρξη βάζνπο ζάιαζζαο 30 κέηξσλ, εθφζνλ ηα χδαηα ηεο ζαιάζζηαο δψλεο είλαη αβαζή. Ζ ΟΛΘ Α.Δ. απνηειεί ηνλ κνλαδηθφ πάξνρν ιηκεληθψλ ππεξεζηψλ εληφο ηνπ ιηκέλα. Σα θνξηία πνπ εμππεξεηνχληαη είλαη γεληθφ, ρχδελ πγξφ θαη μεξφ, θαη εκπνξεπκαηνθηβψηηα. Δπίζεο πξαγκαηνπνηείηαη δηαθίλεζε επηβαηψλ κέζσ αθηνπιντθψλ ζπλδέζεσλ θαη θξνπαδηέξαο. Ο ιηκέλαο δηαζέηεη επίζεο ειεχζεξε δψλε, ε νπνία ηδξχζεθε ην 1914 θαη ιεηηνπξγεί απφ ην 1925 ζχκθσλα κε ηελ ηεισλεηαθή λνκνζεζία ηεο Δ.Δ. θαη είλαη ειέγρνπ ηχπνπ Η. Ζ χπαξμε ειεχζεξεο δψλεο είλαη έλα πνιχ ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ιηκέλα, ην νπνίν δηεπθνιχλεη ην δηεζλέο εκπφξην θαη ηα in transit θνξηία. Μέζα ζε απηήλ δελ θαηαβάιινληαη εηζαγσγηθνί δαζκνί θαη θφξνη, ελψ ππάξρνπλ πνιχ ιίγεο ή θαη θαζφινπ ηεισλεηαθέο δηαηππψζεηο θαηά ηελ είζνδν ησλ εκπνξεπκάησλ θαη δπλαηφηεηα απεξηφξηζηνπ ρξφλνπ παξακνλήο απηψλ. Μέζα ζηελ ιηκεληθή πεξηνρή είλαη επίζεο εγθαηεζηεκέλα: Σεισλείν ηαζκφο πγεηνλνκηθνχ θηεληαηξηθνχ ειέγρνπ Γεληθφ ρεκείν ηνπ θξάηνπο Γξαθείν ηνπ ΟΔ Ππξνζβεζηηθφο ζηαζκφο Πινεγηθή ππεξεζία Δηαηξίεο ξπκνπιθψλ Δηαηξίεο Lashing/ Unlashing

69 Σν αληηθείκελν ησλ εξγαζηψλ ηεο ΟΛΘ Α.Δ. κπνξεί λα ζπλνςηζηεί ζηα εμήο: Δμππεξέηεζε επηβαηψλ αθηνπιντθψλ γξακκψλ θαη θξνπαδηεξφπινησλ Global Logistics: Δθκεηάιιεπζε ρψξσλ θαη αθηλήησλ γηα πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο θαη άιιεο ρξήζεηο Δθκεηάιιεπζε νξγαλσκέλσλ ζηαζκψλ απηνθηλήησλ Δλνηθίαζε απνζεθεπηηθψλ ρψξσλ γηα ιηκεληθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ Διεχζεξε Εψλε θαη ζηνλ Κνηλνηηθφ ιηκέλα Τπεξεζίεο πξνο ηα πινία: πξνζφξκηζε, αγθπξνβνιία, παξαβνιή, πδξνδφηεζε, απνθνκηδή ζθνππηδηψλ, παξαιαβή πεηξειαηνεηδψλ θαη θαηαινίπσλ, παξνρή ηειεθσληθήο ζχλδεζεο θαη ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο Τπεξεζίεο πξνο ηα θνξηία: θφξησζε, εθθφξησζε, ρεηξηζκφο θαη απνζήθεπζε φισλ ησλ εηδψλ ησλ θνξηίσλ απφ θαη πξνο πινία, θνξηεγά απηνθίλεηα θαη ζηδεξνδξνκηθά βαγφληα Δπίζεο ππάξρνπλ θάπνηεο δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο έρνπλ ζρέζε κε ηνλ ιηκέλα αιιά ηελ επζχλε έρνπλ άιινη θνξείο. Πην αλαιπηηθά: Πινήγεζε ησλ πινίσλ απφ θαη πξνο ηνλ ιηκέλα ε νπνία παξέρεηαη απφ ηελ Πινεγηθή ππεξεζία ηνπ Τπνπξγείνπ Δκπνξηθήο Ναπηηιίαο φιν ην 24ψξν Ρπκνχιθεζε πινίσλ ε νπνία παξέρεηαη απφ ηδησηηθέο εηαηξίεο Αζηπλφκεπζε ηνπ ιηκέλα, ε νπνία παξέρεηαη απφ ηελ ιηκεληθή αζηπλνκία ηνπ θεληξηθνχ Ληκελαξρείνπ Θεζζαινλίθεο Παρετόμενες σπηρεζίες Οη παξερφκελεο ππεξεζίεο νη νπνίεο πξνζθέξνληαη απφ ηελ ΟΛΘ Α.Δ. κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηηο εμήο: δηαθίλεζε κνλαδνπνηεκέλσλ θνξηίσλ, δηαθίλεζε ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ, εμππεξέηεζε επηβαηψλ, εμππεξέηεζε πινίσλ, εθκεηάιιεπζε νξγαλσκέλσλ ζηαζκψλ απηνθηλήησλ. Πην αλαιπηηθά έρνπκε: 69

70 ηαθμός Εμπορεσμαηοκιβωηίων (.ΕΜΠΟ) Σα εκπνξεπκαηνθηβψηηα δηαθηλνχληαη κέζσ εηδηθά δηακνξθσκέλνπ ρψξνπ, ν νπνίνο βξίζθεηαη ζην δπηηθφ ηκήκα ηεο 6εο πξνβιήηαο ηνπ ιηκέλα. Ο ηαζκφο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ έρεη κήθνο 550 κέηξα θαη πιάηνο 340 κέηξα, κε θξεπίδσκα 600 κέηξσλ θαη κε δπλαηφηεηα ππνδνρήο πινίσλ κε βχζηζκα κέρξη 12 κέηξα. Απνηειεί ηκήκα ηεο Διεχζεξεο Εψλεο, θαηαιακβάλνληαο έθηαζε m² θαη έρεη απνζεθεπηηθή ηθαλφηεηα TEUs ζε ζέζεηο εδάθνπο. Ο.ΔΜΠΟ είλαη εμνπιηζκέλνο κε ζχγρξνλα κεραλήκαηα ρεηξηζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Μέζα ζην ζηαζκφ ππάξρνπλ εγθαηαζηάζεηο θαη θιηκάθην ηερληθήο ππνζηήξημεο. Γηα ηε θνξηνεθθφξησζε ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ απφ θαη πξνο ηα πινία ρξεζηκνπνηνχληαη ηέζζεξηο γεξαλνγέθπξεο: Μία (1) ησλ 40 ηφλσλ Μία (1) ησλ 45 ηφλσλ Γχν (2) ησλ 50 ηφλσλ (post panamax) Δπίζεο ζπλδέεηαη κε δηπιή ζηδεξνδξνκηθή γξακκή κε ην εζληθφ ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν. Γηα ηε θνξηνεθθφξησζε ζηα βαγφληα ρξεζηκνπνηείηαη έλα transtainer αλπςσηηθήο ηθαλφηεηαο 50 ηφλσλ. Δπίζεο ν.δμπο δηαζέηεη 372 ξεπκαηνιήπηεο γηα container ςπγεία. Γηα ηε δηαθίλεζε, απνζήθεπζε θαη ζηνίβαζκα ησλ Δ/Κ ρξεζηκνπνηνχληαη: 19 straddle carriers 4 tractors 5 front lifts 20 trailers 6 πεξνλνθφξα αλπςσηηθά κεραλήκαηα Σν «Οινθιεξσκέλν Πιεξνθνξηαθφ χζηεκα Γηαρείξηζεο.ΔΜΠΟ» αλαπηχζζεη ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο πνπ βειηηζηνπνηνχλ ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο ηεο εηαηξίαο θαη βνεζά ζηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο. Πην αλαιπηηθά πεξηιακβάλεη: Δγθαηάζηαζε- Υξήζε πξνεγκέλσλ ηειεπηθνηλσληαθψλ δηθηχσλ Δμαζθάιηζε απηφκαηνπ θαη αζθαινχο ειέγρνπ ησλ θηλήζεσλ απφ θαη πξνο ην ζηαζκφ απφ μεξά θαη ζάιαζζα 70

71 Βειηηζηνπνίεζε ρψξνπ/ρξφλνπ ηεο παξαιαβήο/παξάδνζεο Δ/Κ Έιεγρν ζπιινγήο/απφζεζεο ζην ρψξν ζηνηβαζηάο Γξαθηθή παξαθνινχζεζε ηεο ζέζεο ησλ Δ/Κ κέζσ ζπζηήκαηνο GIS Απηνκαηνπνηεκέλε νινθιήξσζε ζρεηηθψλ εξγαζηψλ Γηάζεζε ελαιιαθηηθψλ επηθνηλσληαθψλ ζπζηεκάησλ Ζιεθηξνληθή θαηάζεζε επίζεκσλ εγγξάθσλ Global Logistics: Ζιεθηξνληθή πιεξνθφξεζε ησλ πειαηψλ ζρεηηθά κε ηε ζέζε θαη θαηάζηαζε ησλ Δ/Κ ζην.δμπο Ο.ΔΜΠΟ δηαθξίλεηαη γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ πινίσλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ 24ψξνπ, 365 κέξεο ην ρξφλν κε εληαία ηηκή (flat rates), ηελ πςειή παξαγσγηθφηεηα ζηε θνξηνεθθφξησζε θαη εμππεξέηεζε ησλ πινίσλ θαη ηελ χπαξμε ηεισλεηαθνχ θιηκαθίνπ γηα ηαρεία εμππεξέηεζε πειαηψλ θαη θνξηίνπ. Απνηειεί έλα απφ ηα λεφηεξα ηκήκαηα ηνπ ιηκέλα κε έηνο έλαξμεο ιεηηνπξγίαο ην Σα έζνδα πνπ πξνθχπηνπλ γηα ηελ ΟΛΘ Α.Δ. κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηα έζνδα παξνρήο ππεξεζηψλ ηαζκνχ Δκπνξεπκαηνθηβσηίσλ κέζσ ηεο ρξήζεο ησλ κεραληθψλ κέζσλ πνπ πξναλαθέξακε (straddle carriers, transtainer, πεξνλνθφξα) γηα ηε κεηαθνξά ζηνηβαζία θαη απνζήθεπζε Δ/Κ ζην.δμπο. Δπίζεο κέζσ ηεο απνζήθεπζεο, κεηαθίλεζεο/ πιήξσζεο/ εθθέλσζεο Δ/Κ, ηεο ειεθηξνδφηεζεο Δ/Κ-ςπγείσλ, ηεο δχγηζεο θαη ηνπ ηεισλεηαθνχ δεηγκαηνιεπηηθνχ ειέγρνπ Δ/Κ θαη ηέινο ηε θνξηνεθθφξησζε απφ θαη πξνο πινία Δ/Κ-Ro-Ro. Όζν αθνξά ηα έζνδα απφ ηηο ππεξεζίεο ησλ containers, απηέο αθνξνχλ ηε θνξηνεθθφξησζε ησλ Δ/Κ απφ θαη πξνο ηα πινία κε ηηο γεξαλνγέθπξεο. Ζ εμππεξέηεζε ησλ κνλαδνπνηεκέλσλ θνξηίσλ πξαγκαηνπνηείηαη ζην εηδηθά δηακνξθσκέλν ηκήκα ηεο 6εο πξνβιήηαο (Container Terminal). Ο ηαζκφο Δκπνξεπκαηνθηβσηίσλ είλαη ζπλδεδεκέλνο κε ηαθηηθέο γξακκέο κε ηα θπξηφηεξα ιηκάληα ηεο Μεζνγείνπ, ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο θαη ηεο Βφξεηαο Δπξψπεο φπσο θαη κε ιηκάληα αλά ηνλ θφζκν είηε απεπζείαο είηε κε αληαπνθξίζεηο. Σν.ΔΜΠΟ ηεο Θεζζαινλίθεο έρνπλ ζαλ πξννξηζκφ λαπηηιηαθέο γξακκέο φπσο: MSC, Maersk, COSCO, EMES, Yang Ming Lines, CAN MAR, CMA CGM, SBS Lines, Evergreen, China Shipping, Hapag Lloyd, K-Line, Senator, Hanjin Shipping, NYK Lines, BULCON, Norasia. 71

72 Ζ δηαθίλεζε εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ζην.δμπο ηεο Θεζζαινλίθεο ηα ηειεπηαία 12 ρξφληα απφ ην 2000 έσο ην 2011 θαίλεηαη ζηνλ παξαθάησ Πίλαθα 9. Πίλαθαο 9- Γηαθίλεζε ζε TEUs ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο δηαρξνληθά Έηνο Πιήξε Κελά χλνιν Γηαθνξά (%) , , , , , , , , , , , ,27 Πεγή: ΟΛΘ Α.Δ. Γηάγξακκα 3- Γηαθίλεζε ζε TEUs ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο δηαρξνληθά Πεγή: ΟΛΘ Α.Δ. 72

73 ηε δηαγξακκαηηθή απεηθφληζε ηνπ παξαπάλσ Γηαγξάκκαηνο 3, έρνπκε ηελ απεηθφληζε δηαρξνληθά ηεο δηαθίλεζεο ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ εθθξαζκέλα ζε TEUs ζην.δμπο ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο, κε ηελ επηπξφζζεηε πιεξνθνξία ηνπ ζπζρεηηζκνχ ησλ θελψλ κε ηα πιήξε container. ηνλ παξαπάλσ Πίλαθα 9 παξαηεξνχκε κηα ζπλερήο δηαρξνληθή αχμεζε ηεο δηαθίλεζεο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ζην.δμπο ηνπ ΟΛΘ κέρξη θαη ην Ζ κείσζε ησλ δηαθηλνχκελσλ TEUs είλαη αηζζεηή απφ ην 2007 θαη έπεηηα, ε νπνία ήηαλ θαη ε πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία άξρηζε ε ζπδήηεζε γηα ηελ ηδησηηθνπνίεζε ηνπ νξγαληζκνχ. Αθνινχζεζε κηα πεξίνδνο ιεπθήο απεξγίαο απφ ηνπο εξγαδφκελνπο ηνπ νξγαληζκνχ, ηελ πεξίνδν απφ ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2008 έσο ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ Απηφ απνκάθξπλε πνιινχο πειάηεο ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο πνπ είρε ζαλ απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο θίλεζεο ζηνλ.δμπο θαηά 46,57%. Σν πνζνζηφ απηφ είλαη ηδηαίηεξα πςειφ αθνχ ζεκαίλεη φηη ε δηαθίλεζε εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ έπεζε πεξίπνπ ζην κηζφ, κε απνηέιεζκα πέξα απφ ηελ κείσζε ησλ θεξδψλ, ηελ έιιεηςε ηεο δηεζλνχο αμηνπηζηίαο ηνπ ιηκέλα φπνπ είρε ραξαθηεξηζηεί «black listed» κεηά ηηο απεξγηαθέο θηλεηνπνηήζεηο. Ζ δηαθνπή ηεο ξνήο ηνπ εκπνξίνπ ιφγσ απεξγηαθψλ αθηλεηνπνηήζεσλ, πνιπήκεξεο δηαθνπήο ηεο θίλεζεο ζηνπο δξφκνπο θηι., ζηε ρψξα πξννξηζκνχ ησλ εκπνξεπκάησλ ε νπνία ιεηηνπξγεί ζαλ ελδηάκεζνο θφκβνο ζε έλα επξχηεξν δίθηπν κεηαθνξψλ, ζπληειεί ζηελ ζηξνθή ησλ εκπνξεπκάησλ ζε αληαγσληζηηθνχο θφκβνπο παξαθάκπηνληαο ηνλ. Ζ επηζηξνθή ζηελ νκαιφηεηα κεηά απφ έλα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα φπσο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε κεηά απφ έλα έηνο δελ ζπλεπάγεηαη απηφκαηα θαη επηζηξνθή ζηηο παιηέο επηδφζεηο. Οη εμαγσγέο ππέζηεζαλ έλα πνιχ ζνβαξφ πιήγκα ρσξίο λα επζχλνληαη νη εμαγσγείο, ην νπνίν δελ έρεη μεπεξαζηεί αθφκε θαη ζήκεξα φπσο ππνδειψλνπλ νη αξηζκνί ζηνλ πίλαθα, αθνχ ε δηαθίλεζε ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ είλαη ζε ρακειφ επίπεδν ελ έηε 2011 ζε ζρέζε κε ηνλ αξηζκφ ησλ δηαθηλνχκελσλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ην 2007 αιιά θαη ζε ζρέζε κε ηε δπλακηθφηεηα ηνπ.δμπο ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Όηαλ ραζεί έλαο πειάηεο ρξεηάδνληαη πνιιαπιέο πξνζπάζεηεο γηα λα μαλαθεξδεζεί. Απηφ ζπλεπάγεηαη βεβαίσο έλα θιίκα ζηαζεξφηεηαο αιιά θαη ηελ πνηνηηθφηεξε πξνζθνξά ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζε αληαγσληζηηθέο ηηκέο ζε ζρέζε κε ηνπο αληαγσληζηηθνχο ιηκέλεο. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε αμηνιφγεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο ψζηε λα κπνξέζνπκε λα νδεγεζνχκε ζε θάπνηα αζθαιή ζπκπεξάζκαηα γηα ηνλ 73

74 ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ ζήκεξα έηζη φπσο ην βηψλνπλ θαη ην αμηνινγνχλ νη πειάηεο-ρξήζηεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηεο ΟΛΘ Α.Δ σμβαηικό Λιμάνι Ζ εμππεξέηεζε ηνπ ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηε Υεξζαία Εψλε ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο ζε έλα ρψξν ζπλνιηθήο έθηαζεο m², κε θξεπηδψκαηα ζπλνιηθνχ κήθνπο κέηξσλ θαη βάζνο έσο 12 κέηξα. Πην ζπγθεθξηκέλα εθηείλεηαη απφ ην δπηηθφ ηκήκα ηεο 2εο πξνβιήηαο έσο ην αλαηνιηθφ ηκήκα ηεο 6εο πξνβιήηαο ζηα δπηηθά δειαδή ζηα θξεπηδψκαηα 10 έσο 14. Απφ ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη δηαθηλνχληαη θνηλνηηθά θνξηία απφ θαη πξνο θξάηε ηεο Δ.Δ. θαη εγρψξηα θνξηία απφ θαη πξνο άιινπο ιηκέλεο ηεο Διιάδαο. Δπίζεο ηα θξεπηδψκαηα 15 έσο 24 απνηεινχλ ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη πνπ ιεηηνπξγεί εληφο ηεο Διεχζεξεο Εψλεο. Δθεί δηαθηλνχληαη θνξηία αλεμαξηήησο πξνέιεπζεο πξννξηζκνχ. Ζ θίλεζε ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ δηαρσξίδεηαη ζηηο θαηεγνξίεο α) Κίλεζε Γεληθνχ Φνξηίνπ (ραιπβνπξγηθά, δαζηθά πξντφληα θ.α.) β) Κίλεζε Υχδελ Φνξηίνπ (π.ρ. ζηηάξη θάξβνπλν θ.α.) γ) Κίλεζε κέζσ ζπζηήκαηνο Roll on- Roll off (Ro-Ro). Πην αλαιπηηθά έρνπκε: Φνξηία Γεληθψλ Δκπνξεπκάησλ (μπιεία, κάξκαξα, ιακαξίλεο, ζίδεξα, θαπλά, θνξηία ζε παιέηεο, θξνχηα, ιαραληθά θ.α.) ηεξεά Υχδελ Φνξηία (θάξβνπλν, κεηαιιεχκαηα, νξπθηά, ζηεξεά θαχζηκα, δσνηξνθέο, δεκεηξηαθά, ιηπάζκαηα, ηζηκέλην, scrap θ.α.) Τγξά Υχδελ Φνξηία κε ζσιελψζεηο (νηλφπλεπκα, ρεκηθά, ρισξνθφξκην, νξπθηέιαηα, άζθαιηνο, θξαζηά θ.α.) Σξνρνθφξα κε ην ζχζηεκα Roll on- Roll off (Ro-Ro), (δηαθίλεζε εκπνξεπκάησλ κέζσ νρεκαηαγσγψλ πινίσλ) Ο ηερληθφο εμνπιηζκφο γηα ην ρεηξηζκφ ηνπ ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ απνηειείηαη απφ: 44 ειεθηξνθίλεηνπο γεξαλνχο, νη νπνίνη θηλνχληαη ζε ζηδεξνηξνρηέο, αλπςσηηθήο ηθαλφηεηαο έσο 40 ηφλνπο Έλα (1) ειαζηηρνθφξν γεξαλφ (harbor crane) Gottwald αλπςσηηθήο ηθαλφηεηαο 100 ηφλσλ 74

75 Γχν (2) απηνθηλνχκελνπο γεξαλνχο αλπςσηηθήο ηθαλφηεηαο 120 θαη 150 ηφλσλ αληίζηνηρα Έλα (1) πισηφ γεξαλφ αλπςσηηθήο ηθαλφηεηαο 60 ηφλσλ Πιήζνο άιισλ κεραλεκάησλ ρεηξηζκνχ θνξηίσλ φπσο πεξνλνθφξα, θνξησηέο, πιαηθφξκεο θ.α.) Γηα ηελ απνζήθεπζε ηνπ ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ ππάξρνπλ νη εμήο εγθαηαζηάζεηο: ηεγαζκέλνη απνζεθεπηηθνί ρψξνη m² εθ ησλ νπνίσλ m² θαη κηα απνζήθεςπγείν m² βξίζθνληαη ζηελ Διεχζεξε Εψλε Αλνηθηά ππφζηεγα m² Τπαίζξηνη απνζεθεπηηθνί ρψξνη m² ηιφ δεκεηξηαθψλ ρσξεηηθφηεηαο ηφλσλ Σν ζπκβαηηθφ ιηκάλη ιεηηνπξγεί ζε δχν (2) βάξδηεο θαλνληθήο εξγαζίαο κε εληαίν ηηκνιφγην ππεξεζηψλ θαη δπλαηφηεηα εξγαζίαο πέξαλ ηνπ θαλνληθνχ σξαξίνπ κέζσ ππεξσξηψλ. Σα θπξηφηεξα θνξηία πνπ δηαθηλνχληαη είλαη μεξά ρχδελ θνξηία (νξπθηά, γεσξγηθά πξντφληα, ηζηκέλην, scrap θ.α.), φπσο θαη πξντφληα ζηδήξνπ θαη ράιπβα. ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκαληνχ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη γηα ηελ ελίζρπζε ιεηηνπξγίαο ηνπ ε Διεχζεξε Εψλε (Διέγρνπ Σχπνπ Η). Σα έζνδα πνπ πξνθχπηνπλ γηα ηελ ΟΛΘ Α.Δ. πξνέξρνληαη απφ: Έζνδα παξνρήο θνξηνεθθνξησηηθψλ εξγαζηψλ ζπκβαηηθνχ ιηκέλνο (θνξηνεθθφξησζε ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ απφ θαη πξνο ηα πινία κε ηε ρξήζε ειεθηξνθίλεησλ γεξαλψλ) Έζνδα απνζήθεπζε ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ ζηηο απνζεθεπηηθέο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ιηκέλα Έζνδα παξνρήο ππεξεζηψλ Κχηνπο (θνξηνεθθφξησζε ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ εθηφο in transit θνξηίσλ απφ θαη πξνο ηα πινία κε ειεθηξνθίλεηνπο γεξαλνχο) Έζνδα ππεξεζηψλ ζηαβιηζκνχ (θνξηνεθθφξησζε απφ θαη πξνο θνξηεγά απηνθίλεηα, απνζήθεπζε, δχγηζε δψσλ) Έζνδα παξνρήο ππεξεζηψλ ζηιφ (θνξηνεθθφξησζε απφ θαη πξνο πινίν, θνξηεγφ απηνθίλεην, ζηδεξνδξνκηθφ βαγφλη δεκεηξηαθψλ) 75

76 Ζ δηαθίλεζε ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ δηαρξνληθά ζηνλ ΟΛΘ απφ ην έηνο 2000 έσο ην έηνο δηαρξνληθά ζπλνςίδεηαη ζηνλ παξαθάησ Πίλαθα 10. Πίλαθαο 10- Γηαθίλεζε πκβαηηθνχ Φνξηίνπ δηαρξνληθά ζηνλ ΟΛΘ Έηνο Σφλνη Γηαθνξά (%) , , , , , , , , , , ,04 Πεγή: ΟΛΘ Α.Δ. Γηάγξακκα 4- Γηαθίλεζε πκβαηηθνχ Φνξηίνπ δηαρξνληθά ζηνλ ΟΛΘ Πεγή: ΟΛΘ Α.Δ. 76

77 Επιβαηικό Λιμάνι Σν επηβαηηθφ ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο θαιχπηεη ηηο αλάγθεο δηαθίλεζεο ησλ επηβαηψλ αθηνπινΐαο θαη θξνπαδηέξαο. Βξίζθεηαη κεηαμχ ηνπ πξνβιήηα 1 θαη 2 θαη πεξηιακβάλεη ηέζζεξηο (4) ζέζεηο πξπκλνδέηεζεο θαη κία (1) ζέζε πιαγηνδέηεζεο. Ο ηεξκαηηθφο ζηαζκφο κπνξεί λα εμππεξεηήζεη θξνπαδηεξφπινηα κήθνπο κέρξη 400 κέηξα ζηα θξεπηδψκαηα 4-8 θαη θξνπαδηεξφπινηα κήθνπο κέρξη 230 κέηξα ζην θξεπίδσκα 9. Σν βάζνο ηνπ επηβαηηθνχ ζηαζκνχ θξνπαδηέξσλ είλαη 8 κέηξα ζηα θξεπηδψκαηα 4-8 θαη 8,6 κέηξα ζην θξεπίδσκα 9. Οη ππεξεζίεο πνπ παξέρεη ε ΟΛΘ Α.Δ. αιιά θαη απφ ηδησηηθέο εηαηξίεο ιεηηνπξγψληαο 24 ψξεο ην 24ψξν 7 κέξεο ηελ εβδνκάδα πξνζθέξνληαο εληαία ηηκή είλαη: Διιηκεληζκφο Αγθπξνβφιεζε Παξαιαβή απνβιήησλ πινίσλ Πξφζδεζε- Απφδεζε (παξέρεηαη απφ ηδησηηθή εηαηξία) Παξνρή λεξνχ Τπεξεζίεο απνζήθεπζεο χλδεζε κε ην ηειεπηθνηλσληαθφ δίθηπν ηαζκφο Α βνεζεηψλ Σεισλεηαθέο ππεξεζίεο Κηεληαηξηθέο ππεξεζίεο Πινήγεζε Ρπκνχιθεζε (παξέρεηαη απφ ηδησηηθή εηαηξία) Υεηξηζκφο απνζθεπψλ (παξέρεηαη απφ ηδησηηθή εηαηξία) Αλεθνδηαζκφο θαπζίκσλ (παξέρεηαη απφ ηδησηηθή εηαηξία) Πξνκήζεηα θξνπαδηεξφπινησλ ιηπαληηθά, ηξφθηκα αλαιψζηκα (παξέρεηαη απφ ηδησηηθή εηαηξία) Πέξα απφ ηηο παξαπάλσ ππεξεζίεο πεγή εζφδσλ γηα ηελ ΟΛΘ Α.Δ. απνηειεί θαη ην 5% επί ηεο ηηκήο ησλ εηζηηεξίσλ ησλ επηβαηψλ, νρεκάησλ, πνπ επηβηβάδνληαη ζηα επηβαηηθά πινία. Δπίζεο έζνδα πξνθχπηνπλ θαη απφ ηε δηέιεπζε θαη δχγηζε θνξηεγψλ απηνθηλήησλ πνπ επηβηβάδνληαη ζηα πινία. 77

78 Ζ επηβαηηθή θίλεζε ζηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο θαηά ηα έηε 2000 έσο 2011 κπνξεί λα ζπλνςηζηεί ζηνλ παξαθάησ Πίλαθα 11. Πίλαθαο 11- Δπηβαηηθή Κίλεζε ζηνλ ΟΛΘ δηαρξνληθά Έηνο Αξηζκφο Δπηβαηψλ Γηαθνξά (%) , , , , , , , , , , , ,70 Πεγή: ΟΛΘ Α.Δ. ηνλ παξαπάλσ Πίλαθα 11, παξαηεξνχκε κηα δηαξθή κείσζε ηεο επηβαηηθήο θίλεζεο ζηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο δηαρξνληθά, κε θάπνηεο κηθξέο αλνδηθέο δηαθπκάλζεηο αλνδηθά ζπαζκσδηθά. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί ν ραξαθηήξαο ηνπ ιηκέλα είλαη πεξηζζφηεξν πξνζαλαηνιηζκέλνο ζηηο εκπνξεπκαηηθέο ξνέο. Δπίζεο παξαηεξείηαη έιιεηςε δηαζχλδεζεο κε πνιιά λεζηά ηνπ Αηγαίνπ πνπ έρνπλ πεξηζζφηεξν επνρηθφ ραξαθηήξα. Απηφ κπνξεί λα είλαη θπζηνινγηθφ έσο έλα ζεκείν ιφγσ ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ πεξηζζφηεξσλ λεζησηηθψλ πεξηνρψλ ζην θεληξηθφ θαη λφηην ηκήκα ηνπ Αηγαίνπ, αιιά ππάξρεη αδηθαηνιφγεηε έιιεηςε δηαζχλδεζεο ηνπ ιηκαληνχ ηεο Θεζζαινλίθεο κε λεζηά ηνπ βφξεηνπ Αηγαίνπ φπσο ε Λήκλνο, νη βφξεηεο πνξάδεο, ε Λέζβνο θαη ε Υίνο. Ζ ππθλφηεηα ησλ δξνκνινγίσλ κε απηέο ηηο πεξηνρέο παξνπζηάδνπλ θζίλνπζα πνξεία δηαρξνληθά κε έληνλν επνρηθφ ραξαθηήξα θαηά ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο. Δπίζεο ε Θεζζαινλίθε δελ απνηειεί ηαθηηθφ πξννξηζκφ θξνπαδηεξφπινησλ. Γηα ηελ θαηάθηεζε κεξηδίνπ αγνξάο ηεο αλεξρφκελεο αγνξάο ηεο θξνπαδηέξαο γίλνληαη πξνζπάζεηεο απφ ηελ ΟΛΘ Α.Δ. ην ηειεπηαίν ρξφλν ψζηε ε πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο λα γίλεη έλαο ειθπζηηθφο πξννξηζκφο. 78

79 πλνπηηθά ε παξνπζίαζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο γίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 12 πνπ αθνινπζεί ζπκπεξηιακβάλνληαο φινπο πξναλαθεξφκελνπο θιάδνπο δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ ΟΛΘ ηα ηειεπηαία δχν έηε. 79

80 Πίλαθαο 12- Γηαθίλεζε Ληκέλα Θεζζαινλίθεο ζπλνιηθά ΔΣΟ Γηαθνξά Δθθόξηωζε Φόξηωζε ύλνιν Δθθόξηωζε Φόξηωζε ύλνιν % ΤΝ. ΒΑΡΟ (ηόλλνη) ,00 ΤΓΡΑ ΕΜΠ/ΣΑ ΥΤΜΑ ,47 Αξγφ πεηξέιαην ,30 Πξντφληα πεηξειαίνπ ,43 Τγξνπνηεκέλν αέξην ,20 Άιια πγξα εκπνξεπκαηα ρχκα ,30 ΞΗΡΟ ΦΟΡΣΙΟ ΥΤΜΑ ,17 Γεκεηξηαθά ,15 Εσνηξνθέο/Διαηνχρνη ζπφξνη ,34 Άλζξαθαο ,08 Μεηαιιεχκαηα ,46 Ληπάζκαηα ,90 Άιια μεξά εκπνξεχκαηα ρχκα ,88 ΓΕΝΙΚΟ ΦΟΡΣΙΟ ,99 Δκπνξεπκαηνθηβψηηα ,43 Ro-Ro ,96 Άιια γεληθά θνξηία ,58 ΑΡΙΘΜΟ ΕΜΠ/ΣΩΝ Ε TEUs ,27 Κελά ,40 Έκθνξηα ,18 ΑΡΙΘΜΟ ΕΠΙΒΑΣΩΝ ,64 Πεγή: ΟΛΘ Α.Δ. 80

81 Λοιπές δραζηηριόηηηες Ενοικίαζη τώρων Ζ ΟΛΘ Α.Δ. δηαζέηεη ηνπο παξαθάησ ρψξνπο έλαληη κηζζψκαηνο: Απνζήθε 1 Απνζήθε Α Απνζήθε Β Απνζήθε Γ Απνζήθε Γ Δθθιεζία Παρκινγκ Ζ ΟΛΘ Α.Δ. ζηα πιαίζηα αμηνπνίεζεο ηεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο ηεο έρεη δεκηνπξγήζεη δχν ππαίζξηνπο ρψξνπο ζηάζκεπζεο απηνθηλήησλ ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο 595 ζέζεσλ. Απηή ε θίλεζε δηεπθνιχλεη ηελ εμππεξέηεζε ησλ ρξεζηψλ ηνπ ιηκέλα αιιά θαη ησλ νδεγψλ πνπ ζέινπλ λα ζηαζκεχζνπλ ηα απηνθίλεηα ηνπο ζην θέληξν ηεο πφιεο γεληθφηεξα Ανθρώπινο δσναμικό Ζ ΟΛΘ Α.Δ. ηειεί ππφ ηελ επνπηεία ηνπ ππνπξγείνπ Δκπνξηθήο Ναπηηιίαο. Σα φξγαλα ηεο ΟΛΘ Α.Δ. είλαη ηα φξγαλα δηνίθεζεο, ε γεληθή ζπλέιεπζε θαη νη ειεγθηέο. Σν δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην έρεη πεληαεηή ζεηεία θαη απνηειείηαη απφ 11 κέιε απφ ηα νπνία 7 εθιέγνληαη απφ ηε γεληθή ζπλέιεπζε, 2 είλαη εθπξφζσπνη ησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ εηαηξία εθιεγκέλνη απφ ηηο ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο ησλ ππαιιήισλ θαη ησλ ιηκελεξγαηψλ, έλα κέινο ππνδεηθλπφκελν απφ ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή επηηξνπή θαη ηέινο έλαο εθπξφζσπνο ηνπ δήκνπ. Σν Γ.. είλαη ην αλψηαην φξγαλν δηνίθεζεο ηεο εηαηξίαο δηακνξθψλνληαο ηνπο ζηξαηεγηθνχο ηεο ζηφρνπο, ηελ πνιηηηθή αλάπηπμεο ηεο, ελψ επνπηεχεη, ειέγρεη θαη δηαρεηξίδεηαη ηελ πεξηνπζία ηεο εηαηξίαο. Σν νξγαλφγξακκα ηεο ΟΛΘ Α.Δ. παξνπζηάδεηαη ζην Γηάγξακκα 5. 81

82 Γηάγξακκα 5- Οξγαλφγξακκα ΟΛΘ Α.Δ. Πεγή: ΟΛΘ Α.Δ. 82

83 Σν ηκήκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ απνηειείηαη απφ 3 κε εθηειεζηηθά κέιε ηνπ Γ.. εθ ησλ νπνίσλ ηα 2 είλαη αλεμάξηεηα. Μία πεξαηηέξσ δηάθξηζε ηνπ ππαιιειηθνχ πξνζσπηθνχ είλαη φηη δηαθξίλεηαη ζε ππαιιειηθφ δειαδή ζε δηνηθεηηθφ ηερληθφ θαη βνεζεηηθφ πξνζσπηθφ θαη ιηκελεξγαηηθφ πνπ αλαιακβάλεη ηηο εξγαζίεο θφξησζεο εθθφξησζεο ησλ πινίσλ, ρεηξηζκνχ ησλ γεξαλψλ, πεξνλνθφξσλ απνζεθάξησλ θηι ζηνλ ιηκέλα Ανηαγωνιζηικό Περιβάλλον Γηα λα γίλεη θαηαλνεηφ πνηα είλαη ε δψλε επηξξνήο ηνπ ιηκέλα ζθφπηκν ζεσξείηαη λα αλαθέξνπκε πνηα είλαη ε επξχηεξε γεσγξαθηθή πεξηνρή πνπ εμππεξεηείηαη απφ ηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο ζήκεξα: Απφ ηνλ ειιαδηθφ ρψξν ε Μαθεδνλία, ε Θξάθε θαη έλα κέξνο ηεο Θεζζαιίαο Ζ βνξεηνδπηηθή Βνπιγαξία Ζ ΠΓΓΜ Ζ λφηηα Αιβαλία Ζ λφηηα εξβία Ο εγρψξηνο αληαγσληζκφο πεξηιακβάλεη ηνπο εμήο ιηκέλεο: Ο ιηκέλαο Αιεμαλδξνχπνιεο ν νπνίνο εμππεξεηεί ηεο αλάγθεο ηεο πεξηνρήο ηεο Θξάθεο ζε γεληθφ ρχδελ θνξηίν Ο ιηκέλαο ηεο Καβάιαο πνπ εμππεξεηεί ηηο αλάγθεο ηεο πεξηνρήο ηεο Καβάιαο θαη ησλ φκνξσλ λνκψλ ζε γεληθφ ρχδελ θνξηίν Ο ιηκέλαο ησλ Ν. Μνπδαληψλ ν νπνίνο εμππεξεηεί αλάγθεο ηηο πεξηνρήο ηεο Θεζζαινλίθεο ζε γεληθφ ρχδελ θνξηίν θαη έρεη βνεζεηηθφ θπξίσο ραξαθηήξα ζε πεξηφδνπο κεγάιεο θίλεζεο ζηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο Ο ιηκέλαο ηνπ Βφινπ πνπ εμππεξεηεί ηηο αλάγθεο ηεο πεξηνρήο ηεο Θεζζαιίαο ζε γεληθφ ρχδελ θνξηίν Ο ιηκέλαο ηνπ Πεηξαηά ν νπνίνο είλαη θαη ν κεγαιχηεξνο ιηκέλαο ζηελ Διιάδα θαη δηαθξίλεηαη γηα ηελ κεγάιε ζπρλφηεηα δξνκνινγίσλ θαη δπλαηφηεηα δηαθίλεζεο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ρσξίο ελδηάκεζνπο ιηκέλεο κεηαθφξησζεο 83

84 Ο δηεζλήο αληαγσληζκφο πεξηιακβάλεη ιηκέλεο νη νπνίνη βξίζθνληαη ζε γεηηνληθέο ρψξεο ηεο Διιάδαο θαη βξίζθνληαη εληφο ηεο αθηίλαο ηεο πεξηνρήο δπλεηηθήο εμππεξέηεζεο απφ ηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Πην αλαιπηηθά έρνπκε: Ζ Βνπιγαξία κε ηνπο ιηκέλεο ηεο Βάξλαο θαη ηνπ Μπνπξγθάο πνπ εμππεξεηνχλ θπξίσο ηελ πεξηνρή ηεο Βνπιγαξίαο θαη ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο Ζ Ρνπκαλία κε ηνλ ιηκέλα ηεο Κνλζηάλδα πνπ εμππεξεηεί ηελ πεξηνρή ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο θαη Ρνπκαλίαο ζηελ νπνία ν ιηκέλαο ηεο Θεζζαινλίθεο είλαη πνιχ δχζθνιν λα απνθηήζεη επηξξνή ιφγσ ηεο κεγάιεο ρηιηνκεηξηθήο απφζηαζεο πνπ αλεβάδεη θαηαθφξπθα ην θφζηνο κεηαθίλεζεο ησλ εκπνξεπκάησλ αιιά θαη ζηελ αλππαξμία απεπζείαο ζηδεξνδξνκηθήο ζχλδεζεο κεηαμχ ησλ δχν ρσξψλ Ζ Αιβαλία κε ηνλ ιηκέλα ηνπ Γπξξαρίνπ ν νπνίνο αλαπηχζζεηαη ξαγδαία κέζσ επελδχζεσλ ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο αιιά θαη ηνπ πξνγξάκκαηνο Phare ηεο Δ.Δ. γηα ηελ θαηαζθεπή ζηαζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ Ζ Σνπξθία κε ηνλ ιηκέλα θπξίσο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο ν νπνίνο αλαπηχζζεηαη ξαγδαία θαη εμππεξεηεί ηελ πεξηνρή ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο πνπ δπλεηηθά ζα κπνξνχζε λα εμππεξεηείηαη θαη απφ ηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο Οη ρψξεο ηεο Αδξηαηηθήο δειαδή ε Ηηαιία κέζσ ηνπ ιηκέλα ηεο Σεξγέζηεο, ε Κξναηία κέζσ ηνπ ιηκέλα ηεο Ρηέθα, ε ινβελία κέζσ ηνπ ιηκέλα ηνπ Κφπεξ, ην Μαπξνβνχλην κέζσ ηνπ ιηκέλα ηνπ Μπαξ πνπ εμππεξεηνχλ ηελ επξχηεξε πεξηνρή ησλ θεληξηθψλ Βαιθαλίσλ. ηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ε δπλεηηθή πεξηνρή εμππεξέηεζεο απφ ηνλ ΟΛΘ είλαη κέρξη ηελ πεξηνρή ηνπ Νηο ζηελ εξβία, ελψ ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο δηαθίλεζεο θνξηίσλ κέρξη θαη ην Βειηγξάδη θπξίσο γηα εκπνξεπκαηνθηβψηηα κε ην πθηζηάκελν δίθηπν νδηθψλ κεηαθνξψλ θαη ηηο ηεισλεηαθέο δηαηππψζεηο λα απνηεινχλ ηξνρνπέδε. 84

85 Υάξηεο 1- Σα κεγαιχηεξα ιηκάληα θαη αεξνδξφκηα ζηα Βαιθάληα Global Logistics: Πεγή: DTZ (2008) Πληροθοριακό ύζηημα Terminal (FRETIS-IFT) Οη ιηκέλεο είλαη πνιπζχλζεηνη νξγαληζκνί κέζα ζηνπο νπνίνπο εθηεινχληαη πνιπάξηζκεο εξγαζίεο. Γηα ηε ζσζηή δηαρείξηζε ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ κέζα ζε έλαλ ιηκέλα απαηηείηαη ζσζηή, γξήγνξε θαη απνδνηηθή δηαρείξηζε ησλ εκπνξεπκαηηθψλ ξνψλ θαη ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ζπλνδεχνπλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ βξίζθνπλ εθαξκνγή ζε πνιινχο ιηκέλεο ζηνλ θφζκν ζήκεξα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ICT (Information and Communication Technologies) ηα νπνία ζπλδξάκνπλ ζηελ επηηπρή αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ πην απνδνηηθά. Σα πην ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ηέηνησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ζηελ Δπξψπε είλαη ην Port Infolink System ( ηνπ ιηκέλα ηνπ Ρφηεξληακ θαη ην πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα ηνπ ιηκέλα ηεο Βαιέλζηα. Σν πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα FRETIS-IFT πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηνλ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Σν FRETIS είλαη έλα επξχηεξν εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ παξαθνινχζεζε κηαο νιφθιεξεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. 85

86 Σν FRETIS-IFT (Intermodal Freight Terminal) απνηειεί έλα εξγαιείν γηα ηε δηαρείξηζε ελφο κηθξνχ ή κεζαίνπ ζηαζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Πεξηέρεη ππνζπζηήκαηα (modules) ηα νπνία θαιχπηνπλ φιεο ηηο αλάγθεο ελφο ιηκέλα. Απηά πην αλαιπηηθά είλαη ηα εμήο: Central Information System: Δίλαη ε ξαρνθνθαιηά ηνπ ζπλνιηθνχ ζπζηήκαηνο αθνχ βνεζάεη ζηελ νινθιεξνπνίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλνιηθά. Document Submission: Αθνξά ηελ αληαιιαγή εγγξάθσλ κε ζθνπφ ηελ απνθπγή ηεο γξαθεηνθξαηίαο θαη ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ ηνπ ιηκέλα. Μέζσ απηνχ ηνπ ππνζπζηήκαηνο κπνξνχλ λα γίλεηαη απνζηνιή θαη ιήςε ειεθηξνληθψλ εγγξάθσλ ηχπνπ XML κε δηάθνξνπο ηξφπνπο, δηαζθαιίδνληαο ηελ ζπκβαηηθφηεηα κε νπνηνδήπνηε format ινγηζκηθνχ ησλ πειαηψλ. Δπίζεο πεξηέρεη web forms πνπ επηηξέπνπλ ζε κηθξφηεξνπο πειάηεο λα θαηαζέζνπλ ειεθηξνληθά έγγξαθα κέζσ ηνπ ίληεξλεη ζην ζπγθεθξηκέλν ππνζχζηεκα ππνβνιήο εγγξάθσλ. Customer Service System: Παξέρεη αθξηβείο θαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν πιεξνθνξίεο ζηνπο πειάηεο ηνπ ιηκέλα κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Οη πειάηεο κέζσ απηνχ κπνξνχλ λα παξαθνινπζνχλ ηελ θαηάζηαζε ηνπ θνξηίνπ ηνπο θαηά ηελ εμέιημε ησλ εξγαζηαθψλ θαη δηνηθεηηθψλ ιεηηνπξγηψλ κέζα ζηνλ ιηκέλα. Σα κελχκαηα πνπ αληαιιάζζνληαη είλαη ηχπνπ XML θαη κπνξνχλ λα επεμεξγαζηνχλ πεξαηηέξσ απφ MIS ζπζηήκαηα ησλ πειαηψλ. Entry/Exit Control System: Γίλεηαη ν απηφκαηνο έιεγρνο ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ θαη ησλ νδεγψλ νρεκάησλ πνπ κπαίλνπλ θαη βγαίλνπλ απφ ηηο πχιεο ηνπ ιηκέλα. Μέζσ ελφο ζπζηήκαηνο Optical Character Recognition (OCR) γίλεηαη απηφκαηε ηαπηνπνίεζε ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ, ελψ γηα ηνπο νδεγνχο ππάξρεη ην ζχζηεκα αλαγλψξηζεο κε ηελ έμππλε θάξηα πνπ δηαζέηνπλ. Οη αλακελφκελεο αθίμεηο θαη απνρσξήζεηο ζπγθξίλνληαη κε ηηο πξαγκαηηθέο ζηε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Οη είζνδνη θαη έμνδνη πνπ δηαδξακαηίδνληαη απεηθνλίδνληαη θαη ζην ζχζηεκα GIS ηνπ FRETIS-IFT. Δπίζεο ζπλδέεηαη κε ην ππνζχζηεκα Resource Management γηα ηελ θαζνδήγεζε θαη έιεγρν ζηάζκεπζεο ηνπ Δ/Κ. Ο έιεγρνο εηζφδνπ εμφδνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ ρξφλνπ αλακνλήο ησλ νρεκάησλ κεηαθνξάο, ηελ απνθπγή ζπκθφξεζεο ζηνλ.δμπο θαη ηε δηαζθάιηζε αζθάιεηαο ζηηο εηζεξρφκελεο θαη εμεξρφκελεο ξνέο Δ/Κ, νδεγψλ θαη νρεκάησλ. 86

87 87 Global Logistics: Loading/Unloading Control System: Αθνξά ηα δεδνκέλα γηα ηε θφξησζε θαη εθθφξησζε ησλ πινίσλ θαη ηξέλσλ. Δπίζεο κέζσ ηνπ ππνζπζηήκαηνο παξέρεηαη κηα θηιηθή ζηνλ ρξήζηε εθαξκνγή γηα ηελ παξαθνινχζεζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ηεο δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο. Ο ρεηξηζηήο ηνπ.δμπο κπνξεί λα ζπιιέμεη θαη λα επεμεξγαζηεί κέζσ απηνχ ηνπ ππνζπζηήκαηνο πιεξνθνξίεο πνπ ζα ηνλ βνεζήζνπλ λα νξγαλψζεη ηελ θαηαλνκή ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ θαη ησλ κεραλεκάησλ απνδνηηθά θαη λα παξέρεη ζηνπο πειάηεο κία εθηίκεζε γηα ην ρξφλν νινθιήξσζεο ηεο δηαδηθαζίαο. Yard Planning System: Παξέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ πιήξε εθκεηάιιεπζε ηνπ ρψξνπ ζηνηβαζίαο ζηνλ.δμπο. Δπίζεο παξέρεη κία ιεηηνπξγία κε ηελ νπνία κεγηζηνπνηεί ηνλ δηαζέζηκν ρψξν ζπγθεληξψλνληαο ζε ζπγθεθξηκέλν κέξνο ηα άδεηα container. Υξεζηκνπνηψληαο ην ζχζηεκα GIS ε απνθάζεηο γηα ηελ ηνπνζέηεζε ησλ container γίλεηαη πνιχ γξήγνξα, δίλνληαο κεγάιε επειημία ζην.δμπο. Yard Inventory Control System: Παξέρεη ηε δπλαηφηεηα επηζθφπεζεο ηνπ ρψξνπ απνζήθεπζεο container ( Walk the yard ) ζπγθεληξψλνληαο ηα απαξαίηεηα δεδνκέλα θαη εμαιείθνληαο ιάζε πνπ νθείινληαη ζηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα. Geographical Information System: Δίλαη ην εξγαιείν γηα ηελ παξαθνινχζεζε ζην πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα FRETIS-IFT. Όιεο νη ιεηηνπξγίεο ζην.δμπο απεηθνλίδνληαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ δηαζεζηκφηεηα ρψξνπ, κέγεζνο container, registration numbers είλαη δηαζέζηκα αλά πάζα ζηηγκή κέζσ απηνχ ηνπ ππνζπζηήκαηνο. Δίλαη πνιχ ρξήζηκν γηα ηελ δηαρείξηζε ηνπ ρψξνπ ζηνηβαζίαο θαη ην ζπληνληζκφ φισλ ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ.δμπο. Resource Management System: Αθνξά ηελ απηφκαηε νξγάλσζε θαη παξαθνινχζεζε ησλ Δ/Κ κέζα ζην.δμπο. Υξεζηκνπνηψληαο έλα ηνπηθφ δίθηπν επηθνηλσλίαο (WLAN), αληαιιάζεη κελχκαηα θαη εληνιέο κε ηνπο ρεηξηζηέο κεραλεκάησλ δίλνληαο ηηο θαηάιιειεο εληνιέο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ ρξφλνπ κεηαθνξάο θαη ηεο αχμεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο. Administration System: Μεηψλεη ηα έγγξαθα πνπ ρξεηάδνληαη γηα ηε δηαλνκή ησλ container, φπσο άδεηεο κεηαθνξάο θνξηίσλ θαη ειεθηξνληθή αξρεηνζέηεζε εγγξάθσλ, δηαζθαιίδνληαο ηε γξήγνξε θαη αθξηβή εθηέιεζε ησλ εξγαζηψλ. Invoicing System: Αθνξά ηελ αληαιιαγή ηηκνινγίσλ ειεθηξνληθά κε ηνπο πειάηεο. Δπίζεο παξέρεηαη δηαζχλδεζε κε ην ινγηζηήξην ηνπ ιηκέλα

88 ρήκα 5- Modularity of the FRETIS-IFT System Customer Service System Resource Management System Geographical Information System (GIS) Document Submission System Loading/ Unloading System Central Information System Yard Inventory System Yard Planning System Entry/ Exit Control System Administrative Support System Invoicing System Πεγή: Δηζεγεηήο 88

89 3.2 Τπνδνκέο Logistics ζηε Θεζζαινλίθε Ο ΟΛΘ κε ηνλ ζρεδηαζκφ επέθηαζεο θαη εθζπγρξνληζκνχ ηνπ πξνβιήηα 6 ζηνρεχεη ζε πξψηε θάζε ζηελ εμππεξέηεζε 1,2 εθαηνκκπξίσλ TEUs ηνλ ρξφλν. Απηφ ζεκαίλεη φηη έλα ζχγρξνλν ιηκάλη ην νπνίν ζα εμππεξεηεί ηξηπιάζην αξηζκφ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ, απαηηεί απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο ηφζν εληφο ηνπ ιηκέλα φζν θαη εθηφο γηα ηελ θάιπςε ησλ λέσλ αλαγθψλ ηνπ. Τπάξρνπλ πεξηνρέο πέξημ ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο πνπ κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ απηή ηελ αλάγθε, αιιά θαη πεξηνρέο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζήκεξα ζαλ αγξνηηθέο εθκεηαιιεχζεηο. Οη ππάξρνληεο ππνδνκέο Logistics πνπ κπνξνχλ λα ραξαθηεξηζηνχλ σο νη θχξηνη θφκβνη ζπγθέληξσζεο ππνδνκψλ απνζήθεπζεο θαη κεηαθφξησζεο κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζε ηξεηο θχξηεο θαηεγνξίεο πεξηνρψλ ΒΗ.ΠΔ ίλδνπ Ζ βηνκεραληθή πεξηνρή ηεο ίλδνπ είλαη απφ ηνπο θπξηφηεξνπο θφκβνπο ζπγθέληξσζεο ππνδνκψλ απνζήθεπζεο θαη κεηαθφξησζεο απφ δηακεηαθνξηθέο εηαηξίεο αιιά θαη 3rd Party Logistics (3PL) εηαηξίεο ζηε Θεζζαινλίθε. Ζ ζπλνιηθή έθηαζε ηεο αλέξρεηαη ζηα ζηξέκκαηα. Οη ππνδνκέο απηέο πνπ ππάξρνπλ ζηελ πεξηνρή ηεο ίλδνπ αλήθνπλ θπξίσο ζε εκπνξηθέο ή βηνκεραληθέο εηαηξίεο κε ζθνπφ λα θαιχςνπλ ηηο ίδηεο αλάγθεο ηνπο. Δπίζεο παξαηεξείηαη πςειή ζπγθέληξσζε εηαηξηψλ παξνρήο ππεξεζηψλ Logistics θάηη πνπ κπνξνχκε λα πνχκε φηη νθείιεηαη ζε πνιχ κεγάιν ιφγν ζηνλ απνραξαθηεξηζκφ ηνπ νηθνδνκηθνχ ηεηξαγψλνπ 31 κε έθηαζε 497 ζηξέκκαηα απφ «ειεχζεξε ηεισλεηαθή δψλε» ζε «δψλε δξαζηεξηνηήησλ απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο» ην 1999, θάηη πνπ ψζεζε πνιιέο εηαηξίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ζπγθεθξηκέλν θιάδν λα εθκεηαιιεπηνχλ απηή ηε ζπγθπξία θαη λα αλαπηχμνπλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηε ζπγθεθξηκέλε δψλε. 89

90 3.2.2 Πεξηνρή Καινρωξίνπ ηελ πεξηνρή Καινρσξίνπ ε νπνία βξίζθεηαη πιεζίνλ ηεο Νφηηα Βηνκεραληθήο Εψλεο ηεο Θεζζαινλίθεο ππάξρεη κεγάιε ζπγθέληξσζε ππνδνκψλ απνζήθεπζεο θαη δηαλνκψλ. Ζ ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή απνηειεί ηε πην δεκνθηιή πεξηνρή γηα ηηο εηαηξίεο παξνρήο ππεξεζηψλ Logistics θαη δηακεηαθνξψλ ιφγσ ηεο κηθξφηεξεο απφζηαζεο απφ ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο, θαη ιφγσ ηνπ φηη βξίζθεηαη ζην λνηην-δπηηθφ ηκήκα ηεο πφιεο κε πνιχ εχθνιε θαη γξήγνξε πξφζβαζε απφ ηνλ πξνβιήηα 6 φπνπ θαη βξίζθεηαη ν ηαζκφο Δκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Έλα πξφβιεκα ην νπνίν έρεη πξνθχςεη γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή είλαη ν λένο πξνο έγθξηζε Γεληθφο Πνιενδνκηθφο ρεδηαζκφο (ΓΠ) ηνπ δήκνπ Δρεδψξνπ πνπ βξίζθεηαη ήδε ζην ΤΠΔΚΑ πξνο ςήθηζε. Αλαιπηηθφηεξα, ραξαθηεξίδεη κεγάιεο εθηάζεηο ζην Καινρψξη σο αγξνηηθέο εθκεηαιιεχζεηο (Εψλε Γ), ζηεξψληαο έηζη ην ιηκάλη απφ πεξηνρέο πιεζίνλ ηνπ, πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο απνζεθεπηηθνί ρψξνη εμππεξεηψληαο επίζεο ηηο αλάγθεο κηαο κειινληηθήο ΓΔΘ. Οη εθηάζεηο απηέο, πνπ βξίζθνληαη πέξημ ηνπ Γαιιηθνχ πνηακνχ θαη ζε ζρεηηθά κεγάιε απφζηαζε απφ ηελ θνίηε θαη ηηο φρζεο ηνπ, δελ εμππεξεηνχλ είηε νηθνινγηθνχο ζθνπνχο είηε νηηδήπνηε άιιν έρεη ζρέζε κε ηελ ηζνξξνπία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ή ηελ πξνζηαζία ησλ εγθαηαζηάζεσλ απφ πιεκκχξεο ιφγσ ηνπ πνηακνχ. Δλ κέξεη ήδε έρνπλ νηθνδνκεζεί ρσξίο λα πξνθαινχλ ην νπνηνδήπνηε πξφβιεκα ζηελ ρισξίδα θαη παλίδα ηεο πεξηνρήο. Ζ ςήθηζε ηνπ ελ ιφγσ ΓΠ σο έρεη, ζα ζηεξήζεη ινηπφλ ηελ πφιε απφ κηα πεξηνρή δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αλάπηπμε λέσλ ρψξσλ ηθαλψλ λα εμππεξεηήζνπλ ηηο πνιιαπιέο αλάγθεο απνζεθεπηηθνχ ραξαθηήξα ελφο ιηκαληνχ κε ηελ εκβέιεηα πνπ νθείιεη λα απνθηήζεη Πεξηνρή Χξαηνθάζηξνπ Πξφθεηηαη γηα κηα πεξηνρή ζηα λφηηα ηνπ δήκνπ Ωξαηνθάζηξνπ θαη δπηηθά ηνπ δήκνπ Παχινπ Μειά. Δδψ ζπλαληάηαη κηθξφηεξε ζπγθέληξσζε ππνδνκψλ Logistics ζε ζρέζε κε ηηο δχν πξναλαθεξφκελεο. Οη ππνδνκέο γηα απνζήθεπζε θαη δηαλνκή ζηελ πεξηνρή Ωξαηνθάζηξνπ αλήθνπλ θπξίσο ζε κεζαίεο θαη κηθξέο εκπνξηθέο θαη βηνκεραληθέο επηρεηξήζεηο κε ζηφρν ηελ θάιπςε ηδίσλ αλαγθψλ. 90

91 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ν 4. Μεζνδνινγία Ο ζθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα εμεηάζεη ηελ εξεπλεηηθή εξψηεζε Πσο πξνζδηνξίδεηαη θαη κεηξάηαη ε πνηφηεηα ππεξεζηψλ ζηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο γηα ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο. Ζ βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε πνπ έγηλε ζην θεθάιαην 2 θαηαιήγεη ζε έλα κνληέιν κε έμη δηαζηάζεηο θαη 24 παξάγνληεο. Γηα ηε ζπγθέληξσζε φισλ ησλ απαξαίηεησλ, σο πξνο ηε δηεθπεξαίσζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ζηνηρείσλ ρξεζηκνπνηήζεθε έλα κείγκα πξσηνγελψλ κε δεπηεξνγελή ζηνηρεία εμεηάδνληαο πνηνηηθά θαη πνζνηηθά ηα ζηνηρεία πνπ πξνέθπςαλ. Σα πξσηνγελή ζηνηρεία πξνήιζαλ κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ απνζηάιζεθαλ καδηθά απεπζπλφκελνη ζε λαπηηιηαθέο εηαηξίεο θαη freight forwarders πνπ απνιακβάλνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπ ιηκέλα θαη απφ εηο βάζνο ζπλεληεχμεηο εθπξνζψπσλ θαη ηδηνθηεηψλ απηψλ, αιιά θαη εηο βάζνο ζπλεληεχμεηο ηζπλφλησλ ζηνλ ΟΛΘ, απφ ηνπο νπνίνπο δεηήζεθε λα απαληήζνπλ ζην ίδην εξσηεκαηνιφγην, βαζκνινγψληαο ην επίπεδν ησλ ππεξεζηψλ πνπ αληηιακβάλνληαη φηη παξέρνπλ ζηνπο πειάηεο ηνπο, ψζηε ηα δεδνκέλα απηά λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα βξεζεί ην service gap φπνπ θαη αλ ππάξρεη κεηαμχ ησλ δχν πιεπξψλ. Σα δεπηεξνγελή ζηνηρεία παξαζέηνληαη ζηελ αξρή ηεο αλάιπζήο ζέηνληαο ηηο βάζεηο φπνπ ζηεξίρζεθε ε έξεπλά. Δπίζεο ζθφπηκν ζεσξήζεθε λα εμεηαζηεί ν ΟΛΘ απφ νηθνλνκηθήο πιεπξάο, αλαιχνληαο ηνπο ηζνινγηζκνχο ησλ ηειεπηαίσλ πέληε εηψλ. Σα δεπηεξνγελή δεδνκέλα ζπλειέγεζαλ απφ επηζηεκνληθά άξζξα, βηβιία, απφ ην δηαδίθηπν θαη δηθηπαθέο ηνπνζεζίεο. 4.1 Δξωηεκαηνιόγηα Ζ ζπιινγή δεδνκέλσλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ ηνπ ιηκέλα έγηλε κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ, πνπ αθνξνχζαλ ηελ αμηνιφγεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ απφ ηνπο πειάηεο ρξήζηεο ηνπ ΟΛΘ. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε πξνζαξκφδεη ην κνληέιν SERVQUAL ζηηο ιηκεληθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζπλδπάδνληαο ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ γηα ηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο ηνπ Thai (2008) κε ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ αμηνιφγεζεο ησλ ππεξεζηψλ, βάζε ηνπ κνληέινπ ηνπ Parasuraman (1985). 91

92 Σν ιηκάλη ρσξίδεηαη ζε δχν θαηεγνξίεο εξσηεζέλησλ αλάινγα κε ην είδνο ηνπ θνξηίνπ, ην «πκβαηηθφ Ληκάλη» γηα ηα γεληθά θνξηία θαη ην «.ΔΜΠΟ» γηα ηα εκπνξεπκαηνθηβψηηα (container). Θεσξήζεθε ζθφπηκν λα γίλεη απηφο ν δηαρσξηζκφο θαηά ηελ απνζηνιή ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ζε εηαηξίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη αληίζηνηρα ζην ζπκβαηηθφ ιηκέλα θαη ζην.δμπο, κε ζθνπφ λα γίλεη αμηνιφγεζε ηνπ θάζε έλα μερσξηζηά απφ ηνπο αληίζηνηρνπο πειάηεο ρξήζηεο, αμηνινγψληαο ην επίπεδν ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ απνιακβάλνπλ ζε θάζε εξψηεζε βάζε πεληαβάζκηαο θιίκαθαο Likert, φπνπ ε βαζκνιφγεζε γηα ην επίπεδν ππεξεζηψλ κε βάζε ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπο ήηαλ (Καζφινπ=1, Διάρηζηα=2, Μέηξηα=3, Πνιχ=4, Πάξα πνιχ=5). Σν εξσηεκαηνιφγην ήηαλ δνκεκέλν έηζη ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζε φινπο ηνπο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα αλεμαξηήησο ηνπ θιάδνπ δξαζηεξηνπνίεζήο ηνπο. Δπίζεο θαηά ηε δηάξθεηα ζπλεληεχμεσλ κε ηνπο ηζχλνληεο ηνπ ΟΛΘ δεηήζεθε λα απαληήζνπλ ην ίδην εξσηεκαηνιφγην κε ηνπο πειάηεο ηνπ ιηκέλα, βαζκνινγψληαο ην επίπεδν ησλ ππεξεζηψλ πνπ πηζηεχνπλ πσο πξνζθέξνπλ απφ ηνλ ΟΛΘ, βάζεη ηεο ίδηαο πξναλαθεξφκελεο θιίκαθαο, ψζηε λα γίλεη ζχγθξηζε επηπέδνπ ηεο πνηφηεηαο παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πνπ αληηιακβάλνληαη λα πξνζθέξνπλ νη ηζχλνληεο ζηνλ ΟΛΘ θαη ηεο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ φπσο ηελ αληηιακβάλνληαη νη πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα κε ζθνπφ λα βξεζεί ην service gap φπνπ θαη αλ ππάξρεη κεηαμχ ησλ δχν πιεπξψλ. Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηειείηαη απφ 25 εηαηξίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ζπκβαηηθφ ιηκάλη θαη 14 εηαηξίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην.δμπο ζπλνιηθά δειαδή απφ 39 εηαηξίεο απφ ηηο 67 πνπ επηθνηλσλήζακε ζπλνιηθά, δειαδή ην πνζνζηφ απαληήζεσλ ήηαλ πεξίπνπ 58%. Οη εηαηξίεο επηιέρζεθαλ ηπραία απφ ηε ιίζηα κε ηηο λαπηηιηαθέο εηαηξίεο κε ηηο νπνίεο ζπλεξγάδεηαη ν ΟΛΘ, πνπ παξαρσξήζεθε απφ ηνλ νκψλπκν νξγαληζκφ. Πξηλ απφ ηελ απνζηνιή θαη ζπιινγή ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ζε κεγάιε θιίκαθα δηελεξγήζεθε πηινηηθφ ηεζη κε δχν ηδηνθηήηεο κεγάισλ λαπηηιηαθψλ πξαθηνξείσλ θαη άιινπο δχν εθπξνζψπνπο εηαηξηψλ freight forwarders, νη νπνίνη επηιέρζεθαλ βάζε ηεο θξίζεο ηνπ εξεπλεηή. Μεηά ηελ δηελέξγεηα ηνπ πηινηηθνχ ηεζη απνθαζίζζεθε ε κείσζε ησλ εξσηήζεσλ ζε 20 απφ 24 θαη νη ζχκπηπμε ησλ θαηεγνξηψλ ζε πέληε απφ έμη αθνχ θάπνηεο εξσηήζεηο δελ ζεσξήζεθαλ ζεκαληηθέο απφ ηνπο εξσηψκελνπο θαη έγηλε ε παξαηήξεζε φηη ζα πξέπεη λα είλαη ιίγν πην ζχληνκν θαη απιφ. Ο ηξφπνο επηθνηλσλίαο πνπ επηιέρζεθε αξρηθά ήηαλ ε απνζηνιή εξσηεκαηνινγίσλ κέζσ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ζε πξνζσπηθφ επίπεδν, εμεγψληαο ζην θάζε έλα παξαιήπηε ην 92

93 ζθνπφ ηεο έξεπλαο πεξηιεπηηθά θαη εγγπψκελνη ηελ αλσλπκία ηηο απαληήζεηο. Οη απαληήζεηο ήηαλ πνιχ ιίγεο, κφιηο 5 ζηνλ αξηζκφ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ θαη δεδνκέλνπ φηη ππήξρε ρξνληθφο νξίδνληαο κφλν ελφο κήλα πεξίπνπ γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ, ν εξεπλεηήο παξέδηδε ν ίδηνο ην εξσηεκαηνιφγην πξνζσπηθά, πεγαίλνληαο πφξηα-πφξηα ζηα γξαθεία ησλ εηαηξηψλ ην νπνίν ζπκπιεξσλφηαλ άκεζα ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία απφ ηνπο εξσηψκελνπο. Απηή ε κέζνδνο βνήζεζε πέξα απφ ηε ζπιινγή ηνπ επηζπκεηνχ φγθνπ ησλ δεδνκέλσλ θαη ζηε δηελέξγεηα πνιιψλ ζπλεληεχμεσλ αθνχ πνιινί απφ ηνπο εξσηψκελνπο ήζειαλ λα ζπδεηήζνπλ ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ κε ηνλ εξεπλεηή θάηη πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζην θεθάιαην ησλ ζπλεληεχμεσλ. Οη εξσηήζεηο απφ ηηο νπνίεο απνηειείηαη ην εξσηεκαηνιφγην παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ πίλαθα 13, ελψ ην εξσηεκαηνιφγην θαζαπηφ ππάξρεη ζην Παξάξηεκα. Δπίζεο ζην ηέινο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζπκπεξηιήθζεθαλ δχν εξσηήζεηο αλνηθηνχ ηχπνπ φπνπ δεηνχληαλ ζηε πξψηε λα γξάςνπλ πξνβιήκαηα ηα νπνία αληηκεησπίδνπλ ζηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηνλ ΟΛΘ θαη ζηε δεχηεξε λα γξάςνπλ ηη πξνηείλνπλ γηα ηε βειηίσζε ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπο κε ηνλ ΟΛΘ. Πίλαθαο 13- Δξσηήζεηο ηεο έξεπλαο Γηαζηάζεηο Παξάγνληεο Κσδ. Πφξνη 1. Γηαζεζηκφηεηα εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Q1 2. Καηάζηαζε εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Q2 3. Οηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα Q3 4. Γπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο θνξηίνπ Q4 5. Τπνδνκέο Q5 Απνηειέζκαηηθφηεηα 6. Σαρχηεηα εμππεξέηεζεο Q6 7. Αμηνπηζηία ζηελ παξάδνζε παξαιαβή/ ηήξεζε ρξνλνδηαγξάκκαηνο Q7 8. πλέπεηα ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο Q8 9. Αζθάιεηα θνξηίνπ (δεκίεο/ απψιεηεο) Q9 10. Αμηνπηζηία ζηα έγγξαθα (απνθπγή ιαζψλ) Q Αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ Q11 Γηαδηθαζίεο 12. πκπεξηθνξά πξνζσπηθνχ Q Γξήγνξε απφθξηζε ζηηο αλάγθεο/απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Q Γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Q Δθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI θαηά ηελ εμππεξέηεζε Q15 Μάλαηδκελη 16. Απνδνηηθφηεηα ζηηο ιεηηνπξγίεο ηεο δηεχζπλζεο Q Δπαλαπιεξνθφξεζε απφ πειάηεο γηα ηελ θαιπηέξεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ Q17 Δηαηξηθή Κνηλσληθή Δπζχλε 18. Φήκε ιηκέλα γηα αμηνπηζηία ζηελ αγνξά Q Τπεπζπλφηεηα απέλαληη ζην πξνζσπηθφ/αζθάιεηα εξγαδνκέλσλ Q Δπαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ Q20 93

94 4.2 πλεληεύμεηο Οη εηο βάζνο ζπλεληεχμεηο έγηλαλ κε ηδηνθηήηεο κεγάισλ λαπηηιηαθψλ εηαηξηψλ αιιά θαη κε πςειφβαζκα ζηειέρε πνπ εθπξνζσπνχζαλ ηελ εθάζηνηε εηαηξία. πλνιηθά δηελεξγήζεθαλ 18 ζπλεληεχμεηο κε δηάξθεηα απφ 30 ιεπηά έσο θαη 1 ψξα θαη 30 ιεπηά, αλαιφγσο ηνπ ρξφλνπ πνπ κπνξνχζε λα δηαζέζεη ν εξσηψκελνο θαη ηεο ξνήο ηεο ζπδήηεζεο. Απφ ηνλ ΟΛΘ δηελεξγήζεθαλ ζπλνιηθά 5 ζπλεληεχμεηο ζηνλ αξηζκφ κε ηνλ δηεπζπληή ηνπ πκβαηηθνχ Ληκέλα, ηνλ δηεπζπληή ηνπ.δμπο, δχν πθηζηακέλνπο ηνπο θαη έλαλ εθπξφζσπν ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηεο ΟΛΘ Α.Δ. Λφγσ ηεο θχζεο θαη ηεο πςειφβαζκεο ζέζεο πνπ θαηείραλ νη ζπλεληεπμηαδφκελνη επηιέρζεθε λα κελ γίλνπλ νη ζπλεληεχμεηο κε πξνθαζνξηζκέλεο εξσηήζεηο αιιά δίλνληαο πεξηζζφηεξε ειεπζεξία, ζπιιέγνληαο ηηο απαληήζεηο θαη ηηο απφςεηο ηνπο, απφ πξνθαζνξηζκέλα ζέκαηα πάλσ ζηα νπνία βαζηδφηαλ ε ζπλέληεπμε. Δλδεηθηηθά παξαθάησ παξαηίζεληαη δχν ζπλεληεχμεηο απφ έλαλ εθπξνζψπνπ λαπηηιηαθήο εηαηξίαο θαη ηνλ δηεπζπληή ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ ηνπ ΟΛΘ. ην επφκελν θεθάιαην επηρεηξείηαη ε νκαδνπνίεζε θαη αλάιπζε ησλ πξνβιεκαηηζκψλ θαη πξνηάζεσλ ηνπο πλέληεπμε εθπξνζώπνπ εξγαδνκέλωλ ζηε λαπηηιία ε ζπλέληεπμε κε εθπξφζσπν ηνπ Παλειιήληνπ πλδέζκνπ εξγαδνκέλσλ ζηε Ναπηηιία θαη ζηνλ Σνπξηζκφ ηέζεθαλ εξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο, ηα πξνβιεκαηηθά ζεκεία ηνπ ιηκαληνχ, ηνπ ελδερφκελνπ ηδησηηθνπνίεζεο πνπ έρεη ζπδεηεζεί θαηά θαηξνχο, ην επίπεδν ησλ ππνδνκψλ θαη ππεξεζηψλ θαη ηηο πξννπηηθέο γηα αλάπηπμε πνπ ππάξρνπλ. Ο ζπγθεθξηκέλνο χλδεζκνο αθνξά επηρεηξήζεηο κε θχξηνπο άμνλεο ηε λαπηηιία θαη ηνλ ηνπξηζκφ. ηνλ ηνκέα ηεο λαπηηιίαο ζαλ ππνθαηεγνξίεο κπνξνχλ λα αλαθεξζνχλ εηαηξίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηε θνξηεγφ λαπηηιία, ηελ επηβαηεγφ λαπηηιία, ζηε ξπκνχιθεζε θαη ηέινο ηα πξαθηνξεηαθά γξαθεία θαη ηα γξαθεία ηαμηδίσλ. Σν αληηθείκελν ησλ εηαηξηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηε λαπηηιία ζπλνςίδνληαη ζηηο ηξνθνδνζίεο ησλ πινίσλ, ηηο ιηκεληθέο θαη ηεισλεηαθέο δηαηππψζεηο πνπ ρξεηάδνληαη ην πινίν θαη ην θνξηίν θαηά ηνλ θαηάπινπ θαη απφπινπ ζην ιηκάλη, ηελ έθδνζε θνξησηηθψλ, ηηκνινγίσλ, 94

95 ηε λαπηνιφγεζε θαη απνλαπηνιφγεζε ησλ πιεξσκάησλ ησλ πινίσλ, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ απνπεξάησζε ηεο θφξησζεο θαη εθθφξησζεο θαη ηελ απνζηνιή ησλ εκπνξεπκάησλ απφ ηε δηεχζπλζε ηνπ θνξησηή ζην ηφπν πξννξηζκνχ πνπ έρεη ζπκθσλεζεί κε ηνλ πειάηε θάζε θνξά. αλ θιάδνο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία ε λαπηηιία κε ηνλ ηνπξηζκφ είλαη απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο πξάγκα πνπ γίλεηαη θαηαλνεηφ θαη απφ ηε ζπλνιηθή ζπκβνιή ζην ΑΔΠ ηεο ρψξαο ην νπνίν έθηαζε πεξίπνπ ην 20% ηελ ηειεπηαία ρξνληά. Ο θιάδνο κπνξνχκε λα πνχκε φηη είλαη πνιχ επάισηνο απφ ηηο εζσηεξηθέο αιιά θαη ηηο δηεζλείο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο. Κάηη ηέηνην είλαη εχινγν φηαλ κηιάκε γηα δηεζλέο εκπφξην κέζσ ηεο ζαιάζζηαο νδνχ, αιιά θαη ην ξνιφ πνπ έρνπλ νη εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ ζαλ ελδηάκεζνη κεηαμχ ηνπ παξαγσγνχ θαη ηνπ πειάηε γηα ηε δηακεηαθφκηζε ησλ εκπνξεπκάησλ κέζσ ηνπ ιηκαληνχ ηεο Θεζζαινλίθεο. Με ηελ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ μέζπαζε ην 2008 ζεκεηψζεθε κείσζε ηεο παγθφζκηαο δήηεζεο, ε νπνία επεθηάζεθε θαη ζηελ Διιάδα νδεγψληαο ζε κείσζε ησλ εηζαγσγψλ θαη ηε ζπλεπαθφινπζε κείσζε ηεο θεξδνθνξίαο ηνπ θιάδνπ ηεο λαπηηιίαο κεζνζηαζκηθά. ηνλ ηνπξηζκφ παξαηεξήζεθε ε ίδηα ηάζε κε αηζζεηή κείσζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζε ζρέζε κε πξνεγνχκελα ρξφληα. Σα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα ζηνλ θιάδν ζε επίπεδν επηρεηξήζεσλ, θξάηνπο θαη εξγαδνκέλσλ είλαη δνκηθνχ ραξαθηήξα. Οη ζπλαιιαγέο ησλ εηαηξηψλ ηνπ θιάδνπ ηεο λαπηηιίαο αθνξνχλ θαηά έλα κεγάιν βαζκφ θξαηηθέο ππεξεζίεο φπσο νη ιηκεληθέο αξρέο, νη ηεισλεηαθέο αξρέο, νη νξγαληζκνί ιηκέλσλ, θαη νη ζρεηηδφκελεο εθνξίεο. Γεληθφ πξφβιεκα ζηηο πξναλαθεξφκελεο θξαηηθέο ππεξεζίεο είλαη ε ππνζηειέρσζε δηαθφξσλ ηνκέσλ πνπ αθνξνχλ ηελ εμππεξέηεζε θαη ε εκθαλήο έιιεηςε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Πην ζπγθεθξηκέλα ηψξα ζε ζρέζε κε ηηο ιηκεληθέο αξρέο παξαηεξείηαη δηαθνξεηηθή αληηκεηψπηζε δηαδηθαζηψλ ηεο ιηκεληθήο δηθαηνδνζίαο ζε δηαθνξεηηθνχο ιηκέλεο, θπξίσο κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ ηνπ Πεηξαηά θαη ηεο Θεζζαινλίθεο. Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη φηη παξαηεξείηαη δηαθνξεηηθή «απζηεξφηεηα» ζηηο απαηηήζεηο θαη εξκελεία ηνπ λφκνπ θαηά ην δνθνχλ. αλ απνηέιεζκα δεκηνπξγείηαη ζχγρπζε ζηηο εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ ηεο λαπηηιίαο, δπζρεξαίλνληαο ηελ εξγαζία καο. ε ζρέζε κε ηηο ηεισλεηαθέο αξρέο θχξην πξφβιεκα απνηειεί ε ρξήζε ηνπ αλαρξνληζηηθνχ θαη θαηαρξεζηηθνχ ζεζκνχ ησλ Γ.Δ.Σ.Δ. (δηθαίσκα εθηέιεζεο ηεισλεηαθψλ εξγαζηψλ) θαη ηνπ Γ.Δ.Υ. (δειηίν ειεπζέξαο ρξήζεο γηα ηα container), πνπ ελψ νλνκαζηηθά πεξηέρνπλ ρξεψζεηο ρακεινχ θφζηνπο, επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηα έμνδα γηα επηρεηξήζεηο κε κεγάιν θχθιν εξγαζηψλ. 95

96 Αλαθνξηθά κε ηα θελά ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο θαη ηεο λνκνζεζίαο απέλαληη ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπ θιάδνπ, άμηα αλαθνξάο είλαη ην λνκηθφ θελφ πνπ ππάξρεη γηα εηαηξίεο πνπ έρνπλ εηζρσξήζεη ζηνλ θιάδν κε ηε κνξθή ησλ απνθαινχκελσλ δηακεηαθνξέσλ (forwarders). Ζ δξάζε απηψλ ησλ εηαηξηψλ είλαη ζην ίδην πεδίν δξάζεο κε ηηο λαπηηιηαθέο εηαηξίεο, παξέρνληαο παξφκνηεο ππεξεζίεο. Απηέο νη εηαηξίεο φκσο παξφιν πνπ είλαη άκεζα αληαγσλίζηξηεο, δελ εθαξκφδνπλ ηε θιαδηθή ζχκβαζε εξγαζίαο γηα εξγαδνκέλνπο ζηε λαπηηιία, αιιά εθαξκφδνπλ ηε γεληθή ζπιινγηθή ζχκβαζε εξγαζίαο γηα ππαιιήινπο γξαθείνπ, θαηαβάιινληαο αξθεηά ρακειφηεξνπο κηζζνχο ζηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπο. Απηφ ζπλεπάγεηαη ηε δεκηνπξγία πξνβιήκαηνο κε αληαγσληζηηθνχ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο πνπ πξνθχπηεη κεηαμχ ησλ λαπηηιηαθψλ εηαηξηψλ θαη ησλ δηακεηαθνξέσλ πνπ αζρνινχληαη ζην ίδην αληηθείκελν. Γηα ην ζέκα ηεο ηδησηηθνπνίεζεο νη απφςεηο δηίζηαληαη. Ζ ηδησηηθνπνίεζε κηαο πιενλαζκαηηθήο δεκφζηαο επηρείξεζεο φπσο ν ΟΛΘ είλαη θάηη απεπθηαίν ζε κηα πξψηε αλάγλσζε απφ φινπο. ε κηα δεχηεξε αλάγλσζε φκσο κε ηελ ζεκεξηλή νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη αλαινγηδφκελνη φηη ε φπνηα αλαπηπμηαθή πνξεία ηα πεξαζκέλα ρξφληα ήηαλ βαζηζκέλε ζε δεκφζηεο επελδχζεηο απφ ηελ εθάζηνηε θεληξηθή εμνπζία. Απηέο έκελαλ βέβαηα εμαγγειίεο γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ζε πιηθνηερληθέο ππνδνκέο θαη ηελ αλαβάζκηζε ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ, ρσξίο λα γίλεη πνηέ θάηη ην νπζηαζηηθφ. Απηφ νδήγεζε ζην λα ραζεί πνιχηηκνο ρξφλνο κε απνηέιεζκα ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο λα έρεη κείλεη πίζσ ζε ζρέζε κε ηνλ αληαγσληζκφ ζηελ αλαηνιηθή Μεζφγεην. Ζ ζεκεξηλή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε κε ηηο δαλεηαθέο ππνρξεψζεηο ηεο ρψξαο καο θαη ηηο ζπλερείο πεξηθνπέο ζε θάζε δεκφζην ηνκέα δελ καο αθήλεη λα ηξέθνπκε απηαπάηεο γηα ηηο απαξαίηεηεο πιένλ επελδχζεηο ζην ιηκάλη απφ ην δεκφζην, θαη ζηηο πεξηθεξεηαθέο ππνδνκέο παξάιιεια, νη νπνίεο αλέξρνληαη ζε εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα επξψ. Κάησ απφ απηέο ηηο ζπλζήθεο ε ηδησηηθνπνίεζε θαληάδεη σο ε επηθξαηέζηεξε θαη πην ξεαιηζηηθή ιχζε γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ιηκαληνχ. Κάηη ηέηνην ζα πξέπεη βέβαηα λα γίλεη κε γλψκνλα ην δεκφζην ζπκθέξνλ, εζηηάδνληαο ζηελ αλάπηπμε ηνπ ιηκαληνχ σο επίλεην ησλ Βαιθαλίσλ. Γηα λα γίλεη θάηη ηέηνην δελ αξθεί απιά κηα επέλδπζε θάπνησλ εθαηνκκπξίσλ επξψ ζην ιηκάλη, αιιά ν επελδπηήο ζα πξέπεη λα έρεη ηα ερέγγπα λα πξνζειθχζεη θάπνηα θνξηία ψζηε ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο λα αλαπηπρζεί θαη λα γίλεη gateway port. 96

97 Σν έδαθνο πνπ έρεη ραζεί νθείιεηαη ζε έλα κεγάιν πνζνζηφ θαη ζηηο κεγάιεο απεξγίεο ηνπ 2008 κεηά ην θηάζθν ηεο ζπκθσλίαο κε ηελ εηαηξία Hutchison φπνπ εθεί ν ΟΛΘ κε ηηο καθξνρξφληεο θηλεηνπνηήζεηο απψιεζε ζεκαληηθφ θνκκάηη απφ ηα transit θνξηία πνπ δηέξρνληαλ απφ ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο κε πξννξηζκφ ηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ. Σα θνξηία απηά βξήθαλ ελαιιαθηηθνχο δξφκνπο πξνψζεζεο ιφγνπ ηεο ραψδνπο θαηάζηαζεο πνπ επηθξαηνχζε ζηε Θεζζαινλίθε, πεγαίλνληαο ζε ιηκάληα ηεο Βνπιγαξίαο, ηεο Σνπξθίαο, ηεο Κξναηίαο, ηεο Αιβαλίαο θαη ηνπ Μαπξνβνπλίνπ. Δθείλε ηελ πεξίνδν νη ππεξεζίεο πνπ πξφζθεξαλ ηα γεηηνληθά ιηκάληα ήηαλ πνιχ ρακειφηεξνπ επηπέδνπ, κε εμαίξεζε ηελ Σνπξθία, ζήκεξα φκσο έρεη παξνπζηαζηεί ε εηθφλα ηνπο άξδελ, πξνζθέξνληαο πιένλ αληαγσληζηηθέο ππεξεζίεο πνηνηηθά. Ζ επαλαπξνζέιθπζε απηψλ ησλ θνξηίσλ είλαη αξθεηά δχζθνιε θαη ρξεηάδεηαη λα γίλνπλ αξθεηέο πξνζπάζεηεο πάλσ ζε απηφ κε έκθαζε ζηελ πνηνηηθή αχμεζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξεη ν ΟΛΘ. Οη επελδχζεηο απηέο πξέπεη λα αθνξνχλ ηελ επέθηαζε ηνπ πνιπζπδεηεκέλνπ έθηνπ πξνβιήηα γηα ηελ αλάπηπμε ηεο αγνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ, θαη ηελ αλαλέσζε ηνπ πιηθνηερληθνχ εμνπιηζκνχ φπσο γεξαλνγέθπξεο, γεξαλνί γεληθνχ θνξηίνπ, πεξνλνθφξα θηι ψζηε λα έξζεη θαη ε επηδεηνχκελε αχμεζε ηεο πνηφηεηαο. Δπίζεο πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί έλαο ζχγρξνλνο επηβαηηθφο ζηαζκφο κε φιεο ηηο απαξαίηεηεο δηεζλείο πξνδηαγξαθέο, ψζηε λα κπνξέζεη λα ππάξμεη αλάπηπμε ηεο αγνξάο θξνπαδηέξαο θαη πξνζέιθπζε παθέησλ θξνπαδηέξαο απφ ηηο αγνξέο ηεο Ρσζίαο θαη ηεο Βαιθαληθήο πνπ ζεσξνχληαη αλεξρφκελεο. Σέινο ε δεκηνπξγία ελφο δηακεηαθνκηζηηθνχ θέληξνπ φπσο ην αληίζηνηρν ηνπ Θξηαζίνπ πνπ πξνσζείηαη ζηελ Αηηηθή είλαη επηβεβιεκέλε, γηα θαιχηεξε δηαρείξηζε θαη πξνψζεζε ησλ θνξηίσλ θαη ζχλδεζήο ηνπο κε ην ζηδεξνδξνκηθφ θαη νδηθφ δίθηπν πλέληεπμε κε ηνλ Γηεπζπληή πκβαηηθνύ Ληκέλα (ΟΛΘ) ε ζπλέληεπμε κε ηνλ Γηεπζπληή ηνπ πκβαηηθνχ Ληκέλα ηνπ ΟΛΘ, ηέζεθαλ εξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν νξγαληζκφο, ηηο ππάξρνπζεο ππνδνκέο, ην πξνζσπηθφ, ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηνπ ΟΛΘ. Ο ιηκέλαο ηεο Θεζζαινλίθεο είλαη έλα ιηκάλη πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε γεσγξαθηθή ζέζε θιεηδί ηελ νπνία έρεη ζηε βφξεηα Διιάδα. Οη ρψξεο πνπ εμππεξεηεί πέξαλ ηεο βφξεηαο 97

98 Διιάδαο, είλαη ε λφηηα Βνπιγαξία, ηα θφπηα, ην Κφζζνβν, ε λφηηα εξβία. ηφρνο ηνπ ΟΛΘ είλαη λα αλαγάγεη ην ιηκάλη ζε πχιε γηα ηα Βαιθάληα, κε ηελ αλαβάζκηζή ηνπ θαηέρνληαο ηελ ζέζε πνπ ηνπ αμίδεη. Ζ αλαβάζκηζε ηνπ ιηκέλα ζρεδηάδεηαη λα γίλεη ζε ηξεηο άμνλεο. ηελ επέθηαζε ηεο 6 εο πξνβιήηαο, ζηε παξνρή ππεξεζηψλ εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη ζηελ αλάπηπμε real estate ζηνπο ρψξνπο ηεο 1 εο θαη 2 εο πξνβιήηαο. Ζ επέθηαζε ηεο 6 εο πξνβιήηαο απφ ην δπηηθφ ηκήκα κε 550 κέηξα κήθνο, 300 κέηξα πιάηνο θαη 16 κέηξα βάζνο πξφθεηηαη λα μεθηλήζεη ζην ηέινο ηνπ 2011 θαη ζα απμήζεη ηε ρσξεηηθφηεηα ηνπ.δμπο απφ TEUs ζε TEUs. Σα βαζηθά πξνβιήκαηα ηνπ ιηκαληνχ ηεο Θεζζαινλίθεο, είλαη ε έιιεηςε ρσξεηηθφηεηαο θαη βαζχηεξσλ θξεπηδσκάησλ γηα ηε πιεχξηζε κεγαιχηεξσλ πινίσλ, νη εηδηθνί ρψξνη ζηνηβαζίαο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ πνπ απαηηνχληαη θαη ε απαξαίηεηε αλαβάζκηζε ηνπ πθηζηάκελνπ κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ. Ζ επέθηαζε ηεο 6 εο πξνβιήηαο αλακέλεηαη λα μεθηλήζεη ζην ηέινο ηνπ 2011 θαη λα έρεη ηειεηψζεη ην Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ έξγνπ αλέξρεηαη ζε 220 εθαηνκκχξηα επξψ θαη ζα θαιπθζεί απφ ίδηα θεθάιαηα αιιά θαη απφ θεθάιαηα ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ κε ηελ νπνία έρεη γίλεη ζχκβαζε γηα ρξεκαηνδφηεζε 50 εθαηνκκχξηα επξψ, ελψ αλακέλεηαη λα ππάξμεη αθφκε κία ζχκβαζε κε αθφκε 50 εθαηνκκχξηα επξψ. ε κεηέπεηηα θάζε θαη εθφζνλ ππάξρεη ιφγνο λα γίλεη πεξαηηέξσ επέθηαζε έρεη ζρεδηαζηεί λα γίλεη θαη απφ ηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηεο 6 εο πξνβιήηαο θαηά 600 κέηξα κήθνο 250 κέηξα πιάηνο θαη 16 κέηξα βάζνο. Σν ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο είλαη έλαο θφκβνο ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ αθνχ ππάξρεη ηφζν ζηδεξνδξνκηθή ζχλδεζε κε ην ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν φζν θαη νδηθή ζχλδεζε κε ηελ Δγλαηία Οδφ, πνπ κάιηζηα ζα θαιπηεξεχζεη κε ηελ νινθιήξσζε 800 κέηξσλ δξφκνπ γηα ηελ απεπζείαο ζχλδεζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ ηνπ ιηκέλα κε ηελ Δγλαηία Οδφ. Δπίζεο ην ιηκάλη παξέρεη ρψξνπο απνζήθεπζεο πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ηελ θνξηνεθθφξησζε ησλ πινίσλ. Γπζηπρψο ην κλεκφλην ζπλεξγαζίαο κε ηνλ ΟΔ γηα ηελ θαηαζθεπή logistic center ζηελ πεξηνρή ηνπ «ζηξαηνπέδνπ Γθφλνπ» έκεηλε ζηάζηκε θαη θαηά πάζα πηζαλφηεηα δελ ζα πινπνηεζεί. ηξαηεγηθφο ζηφρνο αλάπηπμεο ηνπ ΟΛΘ είλαη ε αλαβάζκηζε ησλ ππεξεζηψλ logistics, ψζηε νη ιηκεληθέο ππεξεζίεο λα απνθηήζνπλ πξνζηηζέκελε αμία θαη λα βειηησζεί ε αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ ιηκαληνχ. Ζ εηαηξία ζθνπεχεη λα θαηαζθεπάζεη λέεο απνζήθεο θαη λα αλαθαηαζθεπάζεη νξηζκέλεο πθηζηάκελεο έθηαζεο ηεηξαγσληθψλ κέηξσλ πνπ βξίζθνληαη βφξεηα ηεο θεληξηθήο νδνχ ηνπ ιηκαληνχ. 98

99 Ζ 1 ε θαη ε 2 ε πξνβιήηα ηνπ ιηκαληνχ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ εμππεξέηεζε επηβαηηθψλ πινίσλ θαη θξνπαδηεξφπινησλ, αιιά θαη γηα κε ιηκεληθέο δξαζηεξηφηεηεο φπσο παξθηλγθ, πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζπλέδξηα θηι. Ζ αλάπιαζε απηνχ ηνπ ρψξνπ κε ηε δεκηνπξγία καξίλαο γηα ηε δηαζχλδεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ρψξνπ κε ηνλ αζηηθφ ηζηφ θαη ηελ αμηνπνίεζε ηεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο ηνπ ΟΛΘ θξίλεηαη ζαλ κηα πνιιά ππνζρφκελε επέλδπζε ηφζν γηα ηελ εηαηξία φζν θαη γηα ηελ πφιε. Γηα απηφ ην ιφγν ζα ζπζηαζεί ζπγαηξηθή εηαηξία απφ ηελ ΟΛΘ Α.Δ. κε ζθνπφ ηελ αμηνπνίεζε ηεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο, αλαιακβάλνληαο ηνλ ζρεδηαζκφ, ηελ θαηαζθεπή θαη εθκεηάιιεπζε ησλ ππνδνκψλ πνπ ππάξρνπλ θαη ζα πξνθχςνπλ. ρεηηθά κε ηνλ ζπκβαηηθφ ιηκέλα έρεη ζρεδηαζηεί λα γίλεη αλαδηνξγάλσζε ησλ θξεπηδσκάησλ αλάινγα κε ηνλ ηχπν θνξηίνπ πνπ ζα εμππεξεηεί θαη ηελ αλαδηαλνκή ησλ κέζσλ θνξηνεθθφξησζεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ φια ηα θξεπηδψκαηα ζα δηαζέηνπλ κέζα θνξηνεθθφξησζεο ίδηαο δπλακηθφηεηαο, ελψ κε ηελ εμεηδίθεπζε ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ ζα βειηησζεί αηζζεηά ε απνδνηηθφηεηα ηνπ ιηκέλα. Δπίζεο ζρεδηάδεηαη ε εθβάζπλζε ησλ θξεπηδσκάησλ ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα εμππεξεηήζνπλ θαη κεγαιχηεξα θνξηεγά πινία ηχπνπ panama απνθηψληαο έηζη ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα έλαληη ηνπ αληαγσληζκνχ. Αλαθνξηθά κε ηελ εηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε, θάπνηα βήκαηα πνπ γίλνληαη θαη ηα νπνία αλαδεηθλχνπλ ηελ επαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ ηνπ ΟΛΘ, είλαη πέξα ηνπ πηζηνπνηεηηθνχ ECOPORTS ην νπνίν ήδε θαηέρεη, ε πξφζεζε λα πηζηνπνηεζεί θαη θαηά ISO 14001, ε αλαθχθισζε ζπζθεπαζηψλ πνπ ήδε πηνζεηείηαη κέζα ζην ιηκάλη γηα αλαθπθιψζηκα πιηθά, ε παξνρή εθπηψζεσλ ζε πινία πνπ δελ επηβαξχλνπλ ην πεξηβάιινλ, εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηε ζέζπηζε θαλνληζκψλ πξαθηηθψλ εξγαζίαο θηιηθψλ απέλαληη ζην πεξηβάιινλ, ε αληηζηάζκηζε παξαγφκελσλ ξχπσλ κε δελδξνθπηεχζεηο πνπ εθαξκφδεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε πξνγξακκαηηζκέλε αλαλέσζε ζηφινπ ησλ νρεκάησλ κε πβξηδηθά νρήκαηα φπνπ είλαη δπλαηφλ. Έλα απφ ηα άκεζα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν ΟΛΘ θαη επεξεάδεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ είλαη έιιεηςε πξνζσπηθνχ. Απηφ νθείιεηαη φκσο ζε ππνπξγηθέο απνθάζεηο θαη ηνλ λφκν Ν.4024/11 κε ηνλ πεξηνξηζκφ ακνηβψλ ηνπ πξνζσπηθνχ. Δλδεηθηηθά ε ηειεπηαία ρξνληά πνπ έγηλαλ πξνζιήςεηο κέζσ ΑΔΠ ήηαλ ην Όζν αθνξά ηελ πξνψζεζε ηνπ ιηκέλα ηψξα ππάξρεη κηα επηζεηηθή πνιηηηθή κάξθεηηλγθ, πνπ ζπκπεξηιακβάλεη ζπλαληήζεηο κε ππάξρνληεο θαη δπλεηηθνχο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα ζε ρψξεο ηεο βαιθαληθήο κέζσ roadshows πνπ δηνξγαλψλνληαη. Δπίζεο έρνπλ ππάξμεη επαθέο κε δπλεηηθνχο 99

100 ρξήζηεο απφ ην Ηζξαήι γηα ηελ πξνψζεζε ηεο Θεζζαινλίθεο σο πξννξηζκφο θξνπαδηέξαο. Σέινο ε ΟΛΘ Α.Δ. θξνληίδεη γηα ηε ζπλερή εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο εηαηξίαο γηα ηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζηνπο πειάηεο ηεο. 4.3 Υξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε Σν θεθάιαην απηφ αθνξά ηελ επηζθφπεζε θάπνησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ δεηθηψλ ζρεηηθά κε ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηνπ ΟΛΘ. Σα δεδνκέλα απηά είλαη δεπηεξνγελή θαη έρνπλ αληιεζεί απφ ηηο αλαιπηηθέο εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο θαη ηνπο ηζνινγηζκνχο ηεο ΟΛΘ Α.Δ. ηα ηειεπηαία πέληε έηε δειαδή απφ ην 2007 έσο θαη ην Ζ αλάιπζε απηή ζεσξήζεθε επίζεο ζθφπηκε εθφζνλ ζην εξσηεκαηνιφγην πνπ έρεη δηαλεκεζεί ζαλ κέξνο ηεο έξεπλαο ζηνπο πειάηεο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα, ππάξρεη θαη ζρεηηθή εξψηεζε πνπ δεηά απφ ηνπο εξσηψκελνπο λα αμηνινγήζνπλ ηελ νηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα πνπ εκπλέεη ζηα κάηηα ηνπο ν ΟΛΘ. Σν ζπγθεθξηκέλν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ιηκέλα έρεη πεξηζζφηεξν πνζνηηθφ ραξαθηήξα νπφηε ρξήζηκν ζα ήηαλ λα επηρεηξεζεί κηα ζπλνπηηθή παξνπζίαζε ηεο εμέιημεο ησλ νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ ηνπ ΟΛΘ ηα ηειεπηαία πέληε έηε, ψζηε λα βγάινπκε θάπνηα ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα. Οη ρξεκαηννηθνλνκηθνί δείθηεο είλαη έλα γξήγνξν θαη αμηφπηζην κέζν γηα ηελ παξνπζίαζε θαη ζχγθξηζε νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ κηαο εηαηξίαο. Παξφια απηά δελ ππάξρεη κηα απνδεθηή απφ φινπο ιίζηα κε φινπο ηνπο ρξεκαηννηθνλνκηθνχο δείθηεο (Atrill and McLane, 2008). Οη δείθηεο πνπ επηιέρζεθαλ ζηελ παξνχζα έξεπλα είλαη επξέσο απνδεθηνί θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα θαηαδείμνπλ ηηο δπλάκεηο θαη αδπλακίεο ηνπ ΟΛΘ απφ νηθνλνκηθήο άπνςεο θαη ην θαηά πφζν είλαη ρξεκαηννηθνλνκηθά ηζρπξφο θαη επηθεξδήο. πγθξίλνπκε ηηο δηαθπκάλζεηο πνπ παξαηεξνχληαη θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ δεηθηψλ ρξνλνινγηθά ηα ηειεπηαία πέληε έηε ζηελ θεξδνθνξία, ηελ απνδνηηθφηεηα, θαη ηε ξεπζηφηεηα ηνπ εμεηαδφκελνπ νξγαληζκνχ κέζα απφ ηνπο δείθηεο πνπ αθνινπζνχλ: 100

101 Δείκηες Κερδοθορίας (Profitability) Return on shareholders funds (ROSF) Δθθξάδεηαη απφ ην ιφγν ησλ θεξδψλ κεηά θφξσλ πξνο ην κεηνρηθφ θεθάιαην ζπλ ηα ινηπά απνζεκαηηθά επί ηνηο εθαηφ. Υξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ζχγθξηζε ηεο θεξδνθνξίαο δηαρξνληθά ζε κηα εηαηξία. ROSF (t) = x 100 Return on capital employed (ROCE) Υξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κέηξεζε ηεο θεξδνθνξίαο κηαο εηαηξίαο, δείρλνληαο ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ θεθαιαίνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ δεκηνπξγία θέξδνπο. Ο δείθηεο πξέπεη λα είλαη κεγαιχηεξνο απφ ην επηηφθην δαλεηζκνχ ηεο εηαηξίαο, αιιηψο κηα αχμεζε ηνπ δαλεηζκνχ ζα κεηψζεη ηα κεξίζκαηα ησλ κεηφρσλ. Δθθξάδεηαη απφ ην ιφγν ησλ θεξδψλ πξν θφξσλ πξνο ην κεηνρηθφ θεθάιαην ζπλ ηα απνζεκαηηθά ζπλ ηηο καθξνπξφζεζκεο ππνρξεψζεηο. ROCE (t) = x 100 Operating profit margin (OPM) Δίλαη δείθηεο θεξδνθνξίαο θαη απηφο. Υξεζηκνπνηείηαη γηα λα κεηξήζεη ηα θέξδε πξν θφξσλ ζε ζρέζε κε ηνλ θχθιν εξγαζηψλ. Όζν κεγαιχηεξνο είλαη ν δείθηεο ηφζν θαιχηεξα γηα ηελ εηαηξία, αθνχ δείρλεη φηη ε εηαηξία κπνξεί λα θξαηήζεη ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο ππφ έιεγρν κε κηθξφηεξν ζηαζεξφ θφζηνο. Δπίζεο ζεκαίλεη φηη νη πσιήζεηο απμάλνληαη ηαρχηεξα απφ ηα θφζηε. Δθθξάδεηαη σο ν ιφγνο ησλ θεξδψλ πξν θφξσλ πξνο ηνλ θχθιν εξγαζηψλ. OPM (t) = x

102 Gross profit margin (GPM) Global Logistics: Δίλαη δείθηεο θεξδνθνξίαο πνπ δείρλεη ην πφζν νηθνλνκηθά πγηείο είλαη κηα εηαηξία, αθνχ δείρλεη ην πνζφ ησλ ρξεκάησλ πνπ κέλεη ζηελ επηρείξεζε απφ ηα έζνδα κεηά ηελ πψιεζε ησλ αγαζψλ/ ππεξεζηψλ. Δθθξάδεηαη απφ ην ιφγν ηνπ κηθηνχ θέξδνπο πξνο ηνλ θχθιν εξγαζηψλ. GPM (t) = x 100 Δείκηες αποδοηικόηηηας (Efficiency) Average settlement period for trade receivables Δίλαη δείθηεο απνδνηηθφηεηαο ηεο εηαηξίαο ν νπνίνο κεηξάεη πφζν απνηειεζκαηηθά ρξεζηκνπνηεί ηα πεξηνπζηαθά ηεο ζηνηρεία κηα εηαηξία. Δπίζεο θαλεξψλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εηαηξίαο ζην λα απνπιεξψλνληαη νη απαηηήζεηο ηεο απφ άιιεο εηαηξίεο. Δθθξάδεηαη απφ ην ιφγν ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ πξνο ην κεηνρηθφ θεθάιαην ζπλ ηηο καθξνπξφζεζκεο ππνρξεψζεηο. Sales revenue to capital employed ratio = x 100 Sales revenue per employee Δίλαη θαη απηφο δείθηεο απνδνηηθφηεηαο δείρλνληαο ηε ζρέζε ηνπ αξηζκνχ ησλ εξγαδνκέλσλ κε ηνλ θχθιν εξγαζηψλ. Υξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ζπγθξίζεηο δηαθνξεηηθψλ εηαηξηψλ ζηνλ ίδην θιάδν θαη ρξεζηκεχεη ζαλ κέηξν παξαγσγηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ, δειαδή φζν κεγαιχηεξνο ηφζν πην παξαγσγηθνί νη εξγαδφκελνη ηεο εηαηξίαο. Δθθξάδεηαη απφ ηνλ ιφγν ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ πξνο ηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ εηαηξία. Sales revenue per employee (t) = x

103 Δείκηης Ρεσζηόηηηας (Liquidity) Δίλαη έλαο δείθηεο ξεπζηφηεηαο πνπ δείρλεη ηελ ηθαλφηεηα ηεο εηαηξίαο λα απνπιεξψλεη ηηο βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο ηεο. Όζν πην πςειφο ν δείθηεο ηφζν πην ηθαλή ε εηαηξία λα απνπιεξψζεη ηηο ππνρξεψζεηο ηεο. Όηαλ ν δείθηεο είλαη κηθξφηεξνο ηνπ έλα ζεκαίλεη φηη ε εηαηξία δελ κπνξεί λα απνπιεξψζεη ηηο ππνρξεψζεηο ηεο αλ απηέο γίλνπλ απαηηεηέο ηε ζπγθεθξηκέλε ζηηγκή. Δθθξάδεηαη απφ ην ιφγν ησλ θπθινθνξνχλησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ πξνο ηηο βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο. Current ratio = x

104 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ν 5. Αλάιπζε δεδνκέλωλ Ζ αλάιπζε δεδνκέλσλ πνπ αθνινπζεί αθνξά ηα εξσηεκαηνιφγηα θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ εμάγακε απφ ηελ επεμεξγαζία ηνπο, ηελ αλάιπζε ησλ ζπλεληεχμεσλ ζπλνιηθά ηφζν απφ ηνπο πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα αιιά θαη απφ ηνπο ηζχλνληεο ηνπ ΟΛΘ, ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε ηνπ ΟΛΘ εμεηάδνληαο ηα νηθνλνκηθά ηνπ ζηνηρεία ηα ηειεπηαία πέληε έηε θαη ηέινο κηα SWOT αλάιπζε γηα ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο. 5.1 Αλάιπζε εξωηεκαηνινγίωλ Σα εξσηεκαηνιφγηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ θνηλά θαη κνηξάζηεθαλ ζε δχν θχξηεο θαηεγνξίεο πειαηψλ ηνπ ιηκέλα. ε πειάηεο ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα θαη ζε πειάηεο ηνπ.δμπο. Δπίζεο κέζσ ησλ ζπλεληεχμεσλ κε ηνπο ηζχλνληεο ηνπ ΟΛΘ αμηνινγήζεθε ην επίπεδν ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ απφ εθπξνζψπνπο ηνπ ιηκέλα γηα λα βξεζεί φπνπ θαη αλ ππάξρεη service gap κεηαμχ ησλ πειαηψλ ηνπ ιηκέλα θαη ηεο δηνίθεζεο ηνπ ΟΛΘ. Γηα ηελ αλάιπζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ηα νπνία κνηξάζηεθαλ ζε πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα ρξεζηκνπνηήζεθε ην ζηαηηζηηθφ πξφγξακκα ινγηζκηθνχ SPSS Δπίζεο δηελεξγήζεθε Gap score analysis γηα λα ζπγθξηζεί ην επίπεδν ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ απφ ηνπο πειάηεο φπσο ηελ αληηιακβάλνληαη (perception) θαη ηνπ επηπέδνπ ησλ ππεξεζηψλ πνπ πεξηκέλνπλ νη ηζχλνληεο ζηνλ ΟΛΘ φηη πξνζθέξνπλ (expectation) Αμηνπηζηία-Δγθπξόηεηα απνηειεζκάηωλ Γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο αμηνπηζηίαο θαη ηεο εγθπξφηεηαο ρξεζηκνπνηήζεθε ν δείθηεο Cronbach s alpha value ν νπνίνο γηα ηνλ ζπκβαηηθφ ιηκέλα έρεη ηελ ηηκή πνπ είλαη αξθεηά πςειφο θαη καο δείρλεη φηη ππάξρεη πςειφ επίπεδν εζσηεξηθήο ζπλνρήο ζην εξσηεκαηνιφγην γηα ην εμεηαδφκελν δείγκα, θαη ε έξεπλα είλαη αμηφπηζηε. 104

105 Πίλαθαο 14- Cronbach s alpha value (πκβαηηθφ Ληκάλη) Global Logistics: Item-Total Statistics Scale Mean if Item Scale Variance if Corrected Item- Cronbach's Alpha if Deleted Item Deleted Total Correlation Item Deleted Q1-RESOURCES Q2-RESOURCES Q3-RESOURCES Q4-RESOURCES Q5-RESOURCES Q6-MANAGEMENT Q7-MANAGEMENT Q8-OUTCOMES Q9-OUTCOMES Q10-OUTCOMES Q11-OUTCOMES Q12-OUTCOMES Q13-OUTCOMES Q14-PROCESS Q15-PROCESS Q16-PROCESS Q17-PROCESS Q18-SOCIAL RESPONSIBILITY Q19-SOCIAL RESPONSIBILITY Q20-SOCIAL RESPONSIBILITY Πεγή: SPSS Data Analysis Ο Πίλαθαο 14 παξνπζηάδεη γηα θάζε εξψηεζε πνπ αλαθέξεηαη ζην πκβαηηθφ Ληκάλη πνηα ζα ήηαλ ε ηηκή ηνπ Cronbach alpha ζε θάζε πεξίπησζε εάλ ε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε έκελε εθηφο ηεο κέηξεζεο. Παξαηεξνχκε φηη νη εξσηήζεηο Q9, Q18, Q20 εάλ δηαγξάθνληαλ ζα έδηλαλ κεγαιχηεξε ηηκή γηα ηνλ δείθηε Cronbach alpha ελψ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ρακειή ηηκή ζπζρέηηζεο πνπ παξαηεξείηαη γηα ηελ εξψηεζε Q18 (corrected item total correlation= 0.102) κπνξνχκε λα ζρνιηάζνπκε φηη ε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε πνπ αθνξά ηελ ππεπζπλφηεηα ηνπ ΟΛΘ απέλαληη ζην πξνζσπηθφ, ζα κπνξνχζε λα κελ ζπκπεξηιεθζεί θάιιηζηα ζην εξσηεκαηνιφγην. 105

106 Οη ηηκέο πάλησο ηνπ δείθηε πνπ ζα πξνέθππηε κεηά απφ ηε δηαγξαθή ησλ εξσηήζεσλ Q9, Q18, Q20 δελ είλαη ηδηαίηεξα πςειφηεξνο θαη ε ζπζρέηηζε (correlation) είλαη ζεηηθή νπφηε δελ ζεσξείηαη ζθφπηκν λα δηαγξαθνχλ. Αληίζηνηρα γηα ηνλ ηαζκφ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ε ηηκή ηνπ Cronbach alpha ζπλνιηθά γηα ην εξσηεκαηνιφγην είλαη θαη εδψ ηδηαίηεξα πςειφο, πξάγκα πνπ καο δείρλεη φηη ππάξρεη πςειφ επίπεδν εζσηεξηθήο ζπλνρήο ζην εξσηεκαηνιφγην γηα ην εμεηαδφκελν δείγκα, θαη ε έξεπλα είλαη αμηφπηζηε θαη γηα ην.δμπο. ηνλ Πίλαθα 15 παξαηεξνχκε φηη νη εξσηήζεηο ζηηο νπνίεο ν δείθηεο εκθαλίδεηαη λα είλαη ζεκαληηθά κεγαιχηεξνο είλαη νη Q1 θαη Q7, ελψ πνιχ κηθξή άλνδνο ζα εκθαληδφηαλ απφ ηε δηαγξαθή ηεο εξψηεζεο Q4. Άμην παξαηήξεζεο είλαη ην γεγνλφο φηη ζηελ εξψηεζε Q1 ππάξρεη αξλεηηθή ζπζρέηηζε (correlation= ). πλεπψο εάλ δηαγξάθακε ηελ εξψηεζε Q1, ε ηηκή ηνπ Cronbach alpha, ζα αχμαλε κφιηο απφ ζε ε νπνία δελ ζεσξείηαη ηδηαίηεξα κεγάιε βειηίσζε. Ζ αξλεηηθή ηηκή ηεο ζπζρέηηζεο κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί απφ έλα ζρεηηθά κεγάιν αξηζκφ εξσηψκελσλ νη νπνίνη έδσζαλ απαληήζεηο ζηελ αξλεηηθή πιεπξά ηεο θιίκαθαο (θάησ ηνπ κεηξίνπ). 106

107 Πίλαθαο 15- Cronbach s alpha value (.ΔΜΠΟ) Global Logistics: Item-Total Statistics Scale Mean if Item Scale Variance if Corrected Item- Cronbach's Alpha if Deleted Item Deleted Total Correlation Item Deleted Q1-RESOURCES Q2-RESOURCES Q3-RESOURCES Q4-RESOURCES Q5-RESOURCES Q6-MANAGEMENT Q7-MANAGEMENT Q8-OUTCOMES Q9-OUTCOMES Q10-OUTCOMES Q11-OUTCOMES Q12-OUTCOMES Q13-OUTCOMES Q14-PROCESS Q15-PROCESS Q16-PROCESS Q17-PROCESS Q18-SOCIAL RESPONSIBILITY Q19SOCIAL RESPONSIBILITY Q20-SOCIAL RESPONSIBILITY Πεγή: SPSS Data Analysis 107

108 5.1.2 Paired t-test Δδψ εμεηάδνπκε πφζν δηαθέξνπλ νη κέζεο ηηκέο γηα ηηο δχν θαηεγνξίεο ηνπ ιηκέλα, ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη θαη ην ηαζκφ Δκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. ηνλ πίλαθα paired samples test θνηηάδσ ηελ ζηήιε Means. Δθεί ε ηηκή δείρλεη ηελ δηαθνξά κεηαμχ ησλ κέζσ ησλ δπν εμεηαδφκελσλ groups. Ζ δηαθνξά είλαη θαη είλαη ηδηαίηεξα κηθξή ηείλεη δειαδή ζην 0. ην ίδην ζπκπέξαζκα θαηαιήγνπκε θαη κε ηελ ηηκή ηεο ηππηθήο απφθιηζεο (Standard Deviation (SD)). Ζ ηηκή είλαη ηδηαίηεξα κηθξή θάηη πνπ ζεκαίλεη πσο δελ ππάξρνπλ κεγάιεο απμνκεηψζεηο ζηηο εμεηαδφκελεο ηηκέο. Σέινο ζηε ζηήιε Sig. (2-tailed) θαίλεηαη ε ηηκή ηνπ p- value =0.00<0.05. Απηφ ζεκαίλεη πσο απνδερφκαζηε ηελ κεδεληθή ππφζεζε (Ζ0) ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%. Ζ0: Ζ1: Άξα ε κεδεληθή ππφζεζε εδψ ιέεη πσο δελ ππάξρεη δηαθνξά ζηηο κέζεο ηηκέο ησλ δπν εμεηαδφκελσλ νκάδσλ (πκβαηηθφ θαη ΔΜΠΟ), δειαδή ε δηαθνξά ησλ κέζσλ δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. Πίλαθαο 16- Paired t-test Paired Differences 95% Confidence Interval of the Difference Mean Std. Deviation Std. Error Mean Lower Upper Sig. (2-tailed) Pair 1 C_MEAN - SEMPO_MEAN <.005 Πεγή: SPSS Data Analysis 108

109 5.1.3 Friedman test Σν Friedman test εθαξκφδεηαη ζηελ αλάιπζε επαλαιακβαλφκελσλ κεηξήζεσλ δεδνκέλσλ ή νκαδνπνηεκέλσλ δεδνκέλσλ. Με ηηο επαλαιακβαλφκελεο κεηξήζεηο θάζε ζπκκεηέρσλ ζηελ έξεπλα απνηειεί κία μερσξηζηή πεξίπησζε θαη αμηνινγεί Κ κεηαβιεηέο (ζηελ πεξίπησζε καο Κ=20). Δκείο ελδηαθεξφκαζηε λα δνχκε εάλ ην αληηθείκελν εμέηαζεο αιιάδεη ζεκαληηθά αλάκεζα ζηηο εξσηήζεηο. Σν Friedman test ιακβάλεη ππφςηλ ηνπ ηελ εμάξηεζε πνπ παξαηεξείηαη απφ ηηο απαληήζεηο (ζθνξ) πνπ παξαηεξνχληαη λα επαλαιακβάλνληαη αλά θαηεγνξία ζην εξσηεκαηνιφγην. ηελ εμέηαζε ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα, ζχκθσλα κε ην Mean Rank ζηνλ Πίλαθα 17, νη ρακειφηεξεο ηηκέο βξίζθνληαη ζηηο εξσηήζεηο Q12, Q16, Q19. Οη παξάγνληεο δειαδή πνπ ζα πξέπεη λα εζηηάζεη ε δηνίθεζε ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα είλαη: νη αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ (Q12), ε γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ (Q16) ε θήκε ηνπ ιηκέλα (Q19) Αληίζηνηρα ζην ηαζκφ Δκπνξεπκαηνθηβσηίσλ νη ρακειφηεξεο ηηκέο Mean Rank ζηνλ Πίλαθα 18, βξίζθνληαη ζηηο εξσηήζεηο Q12, Q17, Q20. Οη παξάγνληεο δειαδή πνπ ζα πξέπεη λα εζηηάζεη ε δηνίθεζε ηνπ.δμπο αληίζηνηρα είλαη: νη αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ (Q12) ε εθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI θαηά ηελ εμππεξέηεζε (Q17) ε επαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ (Q20) Απηνί είλαη νη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ απαζρνινχλ ηνπο πειάηεο γηα ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη θαη ην.δμπο αληίζηνηρα, θαηά ηελ ηαμηλφκεζή ηνπο κε ην Friedman test βάζε ηνπ κέζνπ φξνπ ησλ απαληήζεσλ πνπ δφζεθαλ, θαη ζα πξέπεη λα εζηηάζεη ε δηνίθεζε ηνπ ΟΛΘ ιακβάλνληαο απηέο ππφςε ζαλ ζέκαηα πξνβιεκαηηζκνχ γηα ηε ράξαμε κειινληηθψλ ζηξαηεγηθψλ θαη κάξθεηηλγθ, κε ζθνπφ λα κεηψζεη ην θελφ πνπ παξαηεξείηαη. 109

110 Πίλαθαο 17- πκβαηηθφ Ληκάλη (test Friedman-SPSS Data) Πίλαθαο 18-.ΔΜΠΟ (test Friedman-SPSS Data) Ranks Mean Rank Q1-RESOURCES Q2-RESOURCES 9.60 Q3-RESOURCES 8.30 Q4-RESOURCES Q5-RESOURCES Q6-MANAGEMENT Q7-MANAGEMENT 9.44 Q8-OUTCOMES 9.74 Q9-OUTCOMES Q10-OUTCOMES Q11-OUTCOMES Q12-OUTCOMES 7.24 Q13-OUTCOMES Q14-PROCESS Q15-PROCESS 9.56 Q16-PROCESS 7.42 Q17-PROCESS 8.36 Q18-SOCIAL RESPONSIBILITY Q19-SOCIAL RESPONSIBILITY 7.24 Q20-SOCIAL RESPONSIBILITY Ranks Mean Rank Q1-RESOURCES 9.04 Q2-RESOURCES 9.82 Q3-RESOURCES 9.11 Q4-RESOURCES Q5-RESOURCES Q6-MANAGEMENT Q7-MANAGEMENT 9.64 Q8-OUTCOMES Q9-OUTCOMES Q10-OUTCOMES 9.89 Q11-OUTCOMES Q12-OUTCOMES 6.68 Q13-OUTCOMES Q14-PROCESS Q15-PROCESS Q16-PROCESS 9.82 Q17-PROCESS 7.46 Q18-SOCIAL RESPONSIBILITY Q19-SOCIAL RESPONSIBILITY 9.39 Q20-SOCIAL RESPONSIBILITY

111 5.1.4 Service Gaps ε απηή ηελ ελφηεηα παξνπζηάδνπκε ηνπο κέζνπο φξνπο ησλ απαληήζεσλ ζε θάζε εξψηεζε ζρεηηθά κε ηελ αμηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ απφ ηηο απαληήζεηο ησλ πειαηψλ ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα, ηνπ.δμπο θαη ησλ ηζπλφλησλ ηνπ ΟΛΘ αληίζηνηρα γηα ην ζπκβαηηθφ ιηκέλα θαη ηνλ.δμπο. Δπίζεο γίλεηαη ζχγθξηζε ησλ απαληήζεσλ κε ζθνπφ λα βξεζεί ην θελφ (service gap) αλάκεζα ζην ηη αληηιακβάλεηαη ν πειάηεο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα φηη εηζπξάηηεη απφ άπνςε πνηφηεηαο ππεξεζηψλ (Perception) θαη ηη πεξηκέλεη ν ΟΛΘ φηη πξνζθέξεη απφ άπνςε πνηφηεηαο ππεξεζηψλ ζηνπο πειάηεο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα (Expectation). Απηφ παξνπζηάδεηαη ζηηο δχν ηειεπηαίεο ζηήιεο ηνπ πίλαθα (Mean Gaps (P-E)). Αλαιπηηθφηεξα ηψξα γηα ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη νη εξσηήζεηο πνπ παξαηεξείηαη ην κεγαιχηεξν θελφ είλαη ε γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ (Q16), πξάγκα ην νπνίν αλαθέξζεθε απφ πάξα πνιινχο πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ, φπσο παξνπζηάδεηαη θαη ζην επφκελν θεθάιαην (Κεθάιαην 5.2). Ζ ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε (Q16) ήηαλ απηή ζηελ νπνία ζεκεηψζεθε θαη ε κηθξφηεξε βαζκνινγία απφ ηνπο πειάηεο ηνπ ιηκέλα. Απηφ είλαη θάηη πνιχ ζνβαξφ γηαηί ζεκαίλεη φηη φρη κφλν είλαη απφ ηα πην αδχλακα ζεκεία ηνπ ΟΛΘ ζηα κάηηα ησλ πειαηψλ ηνπ, αιιά ε δηνίθεζε ηεο εηαηξίαο δελ έρεη θαηαιάβεη φηη ππάξρεη ζεκαληηθφ πξφβιεκα ζηνλ ηνκέα απηφ. Ζ εξψηεζε απηή είλαη απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ζηηο δηαδηθαζίεο γηαηί ζεκαίλεη φηη ππάξρεη πξφβιεκα ζην feedback απφ ηνπο πειάηεο ζην ζπκβαηηθφ ιηκέλα.. Σν θελφ απηφ, ην νπνίν είλαη νπζηαζηηθά θελφ επηθνηλσλίαο, ρξήδεη άκεζεο αληηκεηψπηζεο, γηαηί είλαη θάηη πνπ ζα κπνξνχζε λα νδεγήζεη ζε ιάζνο απνθάζεηο ζηξαηεγηθήο, αθνχ ζεκαίλεη φηη ε δηνίθεζε ηνπ ΟΛΘ δελ έρεη θαηαιάβεη ηη αθξηβψο δεηνχλ νη πειάηεο ηνπ θαη πνηα είλαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο κε ηνπο ηζχλνληεο ηνπ ΟΛΘ ν εξεπλεηήο ελεκεξψζεθε φηη έρνπλ γίλεη θάπνηα βήκαηα πξφζθαηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηνχ ηνπ πξνβιήκαηνο κε ηελ δεκηνπξγία κηαο γξακκήο επηθνηλσλίαο γηα ηα πξνβιήκαηα ησλ πειαηψλ. Δπίζεο ε αζθάιεηα θνξηίνπ απφ δεκίεο θαη απψιεηεο (Q10) παξνπζηάδεη κεγάιν θελφ εμππεξέηεζεο. Απηφ νθείιεηαη θπξίσο απφ ηα παξάπνλα ησλ πειαηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ απεξγηαθψλ θηλεηνπνηήζεσλ ην 2008 θαηά ην νπνίν έκεηλαλ θνξηεγά πινία θαη θνληέηλεξ θαζεισκέλα γηα πνιιέο κέξεο ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο, κε απνηέιεζκα εππαζή πξντφληα φπσο θξνχηα λα ραιάζνπλ, αιιά θαη ην θφζηνο ηεο κεηαθνξάο λα αλεβαίλεη θαηαθφξπθα γηα ηα 111

112 πξντφληα πνπ παξέκελαλ «εγθισβηζκέλα» ζην ιηκάλη. Κάηη αθφκα πνπ ζεκεηψζεθε ζαλ παξαηήξεζε απφ ηνπο πειάηεο ηνπ ιηκέλα είλαη φηη ζε πεξίπησζε πνπ ν ηειηθφο παξαιήπηεο εθδειψζεη αδπλακία λα πιεξψζεη ην εκπφξεπκα πνπ έρεη παξαγγείιεη ν ελδηάκεζνο ν νπνίνο είλαη ν πειάηεο ηνπ ιηκέλα δεκηψλεηαη θαη απηφο κε ην λα πιεξψλεη ζηαιίεο ζην ιηκάλη γηαηί ηα εκπνξεχκαηα κέλνπλ εθεί. Σν ζέκα πνπ ηέζεθε είλαη φηη πεξηκέλνπλ πην γξήγνξε απφθξηζε ηεο δηνίθεζεο ηνπ ΟΛΘ απφ ηε ζηηγκή πνπ ελεκεξψλεηαη φηη ππάξρεη ηέηνην πξφβιεκα, πξάγκα πνπ παξαηεξείηαη ζπρλά ηειεπηαία ειέσ θαη ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, κε ην λα γίλεηαη εθπνίεζε απηψλ ησλ εκπνξεπκάησλ πην γξήγνξα γηα λα κελ δεκηψλνληαη θαη νη πειάηεο ηνπ ΟΛΘ ζε κεγάιν βαζκφ. Μεγάιν θελφ παξαηεξείηαη θαη ζηε ζπλέπεηα ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο (Q13), πξάγκα πνπ ζεσξείηαη ζπλάξηεζε ησλ δχν πξνεγνχκελσλ εξσηήζεσλ (Q16, Q10) πνπ παξνπζηάζηεθαλ παξαπάλσ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ. Δπίζεο ε γξήγνξε απφθξηζε ζηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ (Q15) ζεκεηψλεη κεγάιν service gap. Απηφ νθείιεηαη ζχκθσλα κε ηελ γλψκε ησλ πειαηψλ ζε θαθή δηαλνκή ηνπ κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θνξηνεθθφξησζεο αιιά θαη ζηνλ θαθφ πξνγξακκαηηζκφ ησλ εξγαζηψλ. Ζ δηάζεζε γηα δηαπξαγκάηεπζε (Q7), παξνπζηάδεη κεγάιν θελφ, πξάγκα πνπ ίζσο νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε κηαο θνηλήο πνιηηηθήο γηα φινπο ζηε ζχλαςε εηδηθψλ ζπκθσληψλ φπσο αλέθεξαλ πνιινί πειάηεο γηα θαιχηεξεο ηηκέο βάζεη θιηκάθσλ πνπ ζα κπνξνχζε λα εθαξκνζηεί, φπσο θαη ε εθαξκνγή κηαο πνιηηηθήο berth window γηα θάπνηνπο πειάηεο θαηφπηλ ζπκθσλίαο, δίλνληαο πξνηεξαηφηεηα ζηελ εθθφξησζε ηνπ πινίνπ πνπ κεηαθέξεη εκπνξεχκαηα ζπγθεθξηκέλεο εηαηξίαο/εηαηξηψλ θαηφπηλ ζπλελλφεζεο κε ηνλ ΟΛΘ. Σέινο ζθφπηκν ζεσξείηαη λα αλαθεξζεί φηη ηδηαίηεξα ρακειή βαζκνινγία απφ πιεπξάο πειαηψλ παξαηεξείηαη ζηηο εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ηηο αληαγσληζηηθέο ηηκέο ππεξεζηψλ (Q12) θαη θήκεο ηνπ ιηκέλα (Q19) ζηηο νπνίεο φκσο δελ παξαηεξείηαη ηφζν κεγάιν service gap, κεηαμχ ησλ πειαηψλ θαη ηεο δηνίθεζεο ηνπ ΟΛΘ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη αληηιακβάλνληαη απφ ηε δηνίθεζε φηη ππάξρεη πξφβιεκα ζηα ζπγθεθξηκέλα δεηήκαηα θαη ρξήδνπλ ηδηαίηεξεο πξνζνρήο θαη αληηκεηψπηζεο, είηε κε απνθάζεηο φπσο ηνπ λα πξνβνχλ ζε θάπνηα κείσζε ηηκψλ (Q12), είηε κε ηε ζέζπηζε κηα λέαο πνιηηηθήο κάξθεηηλγθ (Q19). 112

113 Αλαιχνληαο ηψξα ηα service gaps γηα ην.δμπο παξαηεξνχκε φηη ε δηάζεζε γηα δηαπξαγκάηεπζε (Q7), ζεκεηψλεη ην κεγαιχηεξν θελφ. Αλ ην ζπλδπάζνπκε κε ηε ην επίζεο κεγάιν θελφ πνπ παξαηεξείηαη ζηηο αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ (Q12), κπνξνχκε λα πνχκε φηη ππάξρεη δήηεκα ζην ζέκα ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο γεληθφηεξα. Μεγάιν θελφ παξαηεξήζεθε επίζεο ζηελ επαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ (Q20). Απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη θάπνηεο εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο φπσο αλαθχθισζε πιηθψλ δελ ιεηηνπξγεί ζην βαζκφ πνπ ζα κπνξνχζε ζχκθσλα κε γλψκε πνπ εθθξάζηεθε απφ αξθεηνχο θαηά ηε δηάξθεηα ζπλεληεχμεσλ. Δπίζεο ππάξρεη παληειήο έιιεηςε θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιισλ νρεκάησλ πνπ ζα κπνξνχζε λα ήηαλ είηε πβξηδηθά είηε ειεθηξηθά. Ζ γλψζε γηα ηηο απαηηήζεηο θαη ηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ (Q16) παξνπζηάδεη θη εδψ θελφ πξάγκα πνπ κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ έγηλε γηα ηνλ ζπκβαηηθφ ιηκέλα παξαπάλσ. Τπάξρεη θαη ζην.δμπο άξα έιιεηπεο feedback απφ ηνπο πειάηεο πξνο ηε δηνίθεζε, πξάγκα ην νπνίν θξίλεηαη ηδηαηηέξσο αλεζπρεηηθφ γηα ηελ εχξπζκε θαη ζσζηή ιεηηνπξγία κηαο εηαηξίαο, θαη πνπ πξέπεη λα ιεθζεί πνιχ ζνβαξά ππφςηλ ηεο δηνίθεζεο ηνπ ΟΛΘ. Ζ εθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI είλαη θάηη πνπ πξνβιεκαηίδεη πνιινχο πειάηεο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο κε ηζχλνληεο ηνπ ΟΛΘ φηαλ ηέζεθε ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα απφ ηνλ εξεπλεηή πξνο ζπδήηεζε, ελεκεξψζεθε φηη κφιηο έρνπλ ηεζεί ζε ηζρχ θάπνηα θαηλνχξγηα modules ζην πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηεζεί ν ΟΛΘ, πξάγκα ζην νπνίν ζηεξίδνληαη γηα αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ζην.δμπο γηα θαιχηεξν yard planning θαη αληαιιαγή εγγξάθσλ ειεθηξνληθά πιένλ γηα απνθπγή ηεο γξαθεηνθξαηίαο. Δίλαη γεγνλφο φκσο φηη εθφζνλ είλαη αξρή ζε απηή ηε πξνζπάζεηα παξαηεξείηαη κηα έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ πειαηψλ θαη εξγαδνκέλσλ ζηνλ ΟΛΘ αθνχ είλαη αθφκα ζε κηα πεξίνδν πξνζαξκνγήο θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο φπσο αλαθέξζεθε. Σέινο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ηα service gaps γηα ην.δμπο είλαη κηθξφηεξα φπσο θαη ε ζπλνιηθή βαζκνινγία πνπ δίλνπλ νη αληίζηνηρνη πειάηεο γηα ηηο ππεξεζίεο πνπ απνιακβάλνπλ είλαη αηζζεηά πςειφηεξεο απφ απηέο ησλ πειαηψλ ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα. Απηφ νθείιεηαη πηζαλφηαηα ζηελ πην ζχγρξνλε δνκή πνπ παξνπζηάδεη ν.δμπο ηφζν απφ άπνςε πιηθνηερληθψλ ππνδνκψλ φζν θαη απφ ηελ άπνςε σξαξίνπ αθνχ ιεηηνπξγεί 24 ψξεο ηελ κέξα. 113

114 ΔΡΩΣΖΔΗ Πφξνη Πίλαθαο 19- Gap score analysis Mean Perception Mean Expectation Mean gaps (P-E) Μ.Ο. Μ.Ο. Μ.Ο. Μ.Ο. Σ.ΕΜΠΟ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΣΕΜΠΟ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ Μ.Ο. ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ Q1. Τπνδνκέο Q2. Γηαζεζηκφηεηα εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Q3. Καηάζηαζε εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Q4. Οηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα Q5. Γπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο θνξηίνπ Μ.Ο. ΣΕΜΠΟ Μάλαηδκελη Q6. Δγθαηξε εηδνπνίεζε γηα αιιαγέο ηηκψλ Q7. Γηάζεζε γηα δηαπξαγκάηεπζε Απνηειέζκαηα Q8. Σαρχηεηα εμππεξέηεζεο Q9. Αμηνπηζηία ζηελ παξάδνζε παξαιαβή Q10. Αζθάιεηα θνξηίνπ (δεκίεο/ απψιεηεο) Q11. Αμηνπηζηία ζηα έγγξαθα (απνθπγή ιαζψλ) Q12. Αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ Q13. πλέπεηα ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο Πεγή: Δηζεγεηήο 114

115 ΔΡΩΣΖΔΗ Γηαδηθαζίεο Πίλαθαο 19 (ζπλέρεηα)- Gap score analysis Mean Perception Mean Expectation Mean gaps (P-E) Μ.Ο. Μ.Ο. Μ.Ο. Μ.Ο. Σ.ΕΜΠΟ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΣΕΜΠΟ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ Μ.Ο. ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ Q14. πκπεξηθνξά πξνζσπηθνχ Q15. Γξήγνξε απφθξηζε ηηο αλάγθεο/απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Q16. Γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Q17. Δθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI θαηά ηελ εμππεξέηεζε Μ.Ο. ΣΕΜΠΟ Δηαηξηθή Κνηλσληθή Δπζχλε Q18. Τπεπζπλφηεηα απέλαληη ζην πξνζσπηθφ/αζθάιεηα εξγαδνκέλσλ Q19. Φήκε ιηκέλα γηα αμηνπηζηία ζηελ αγνξά Q20. Δπαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ Πεγή: Δηζεγεηήο Πίλαθαο 20- πλνιηθή αμηνιφγεζε ππεξεζηψλ ιηκέλα ΤΝΟΛΗΚΖ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΤΠΖΡΔΗΩΝ ΛΗΜΔΝΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ Mean Perception Mean Expectation Mean gaps (P-E) Μ.Ο. Μ.Ο. Μ.Ο. Μ.Ο..ΔΜΠΟ ΤΜΒΑΣΗΚΟ ΔΜΠΟ ΤΜΒΑΣΗΚΟ Μ.Ο. ΤΜΒΑΣΗΚΟ Μ.Ο. ΔΜΠΟ Πεγή: Δηζεγεηήο 115

116 5.2 πλεληεύμεηο-αλάιπζε ε απηή ηελ ελφηεηα ζπκπεξηιακβάλνληαη ηα θπξηφηεξα ζεκεία ησλ ζπλεληεχμεσλ κε ηνπο πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα θαη κε ηνπο ηζχλνληεο ζηνλ ΟΛΘ. Ζ θαηεγνξηνπνίεζε έγηλε ρσξίδνληαο ην πεξηερφκελν ησλ ζρνιίσλ ησλ ζπλεληεχμεσλ ζε δχν θχξηεο θαηεγνξίεο. Σα πξνβιήκαηα πνπ ζπλαληψληαη ζηε ζπλεξγαζία ησλ πειαηψλ-ρξεζηψλ κε ηνλ ΟΛΘ θαη ζηνπο ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ησλ πξνβιεκάησλ γηα ηε βειηίσζε ηεο ζπλεξγαζίαο. Προβλήμαηα Έλα απφ ηα θπξηφηεξα πξνβιήκαηα ηνπ ΟΛΘ είλαη ε έιιεηςε πξνζσπηθνχ. Απηφ αλαθέξζεθε απφ ηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ ζπλεληεπμηαδφκελσλ ζαλ κεγάιν πξφβιεκα πνπ επηβξαδχλεη θαηά πνιχ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ιηκέλα. Δπίζεο ε αληίζηνηρε παξαηήξεζε έγηλε θαη απφ ηνπο ηζχλνληεο ηνπ ΟΛΘ κε ηνπο νπνίνπο πξαγκαηνπνηήζεθε ζπλέληεπμε. Ο ιφγνο πνπ ζπκβαίλεη απηφ είλαη ιφγσ ηνπ φηη πξνζιήςεηο κπνξεί λα θάλεη κφλν ην δεκφζην θαη δελ ππάξρεη έγθξηζε γηα λα γίλεη θάηη ηέηνην κε πξσηνβνπιία ηεο δηνίθεζεο ηεο ΟΛΘ Α.Δ. Τπάξρεη πεξηνξηζκφο πιένλ θαη κε ππνπξγηθή απφθαζε (Ν.4024/11) φπσο αλαθέξζεθε θαη απφ ηνλ δηεπζπληή ηνπ ζπκβαηηθνχ θνξηίνπ. Καηά ηε δηεμαγσγή έξεπλαο γηα ηελ εμέιημε ηνπ αξηζκνχ ηνπ πξνζσπηθνχ δηαρξνληθά ηα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα ζπλερψο κεηνχκελε πνξεία. πγθξηηηθά πξηλ πέληε ρξφληα ην 2007 ππήξραλ 571 εξγαδφκελνη ελψ ζήκεξα ππάξρνπλ 476, ππάξρεη δειαδή κηα κείσζε ηεο ηάμεσο ηνπ 17%, ελψ ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη φηη ηειεπηαία θνξά έγηλαλ πξνζιήςεηο ζε κεγάιε θιίκαθα ην Δπίζεο θάηη πνπ παξαηεξήζεθε είλαη φηη ππάξρνπλ ιίγνη ιηκελεξγάηεο ζε ζρέζε κε ηνπο δηνηθεηηθνχο κε αλαινγία 1 πξνο 3. Πην ζπγθεθξηκέλα ζην ζπκβαηηθφ ιηκέλα φπνπ θαη παξαηεξείηαη εληνλφηεξα ην πξφβιεκα, ππάξρνπλ ζπλνιηθά 5 ρεηξηζηέο γεξαλψλ αλά βάξδηα θαη 9 ρεηξηζηέο ζπλνιηθά. Οη ππεξσξίεο είλαη πνιχ ζπάληεο αθφκα θαη φηαλ ππάξρεη κεγάιε θίλεζε, κε απνηέιεζκα ην ππάξρσλ αλζξψπηλν δπλακηθφ λα κελ θηάλεη γηα λα εθκεηαιιεπηνχλ πιήξσο ην ππάξρσλ πιηθφ ππνδνκήο. Έλα άιιν πξφβιεκα πνπ εληνπίζηεθε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ είλαη φηη νη επελδχζεηο ζηνλ κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ θξίλνληαη ειιηπείο. Μεγάιν κέξνο ηνπ κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ είλαη πνιχ παιηφ θαη φρη απνδνηηθφ. Γελ γίλνληαη επαξθείο ζπληεξήζεηο ζηνλ κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ κε απνηέιεζκα λα πξνθχπηνπλ ζπλερψο αβαξίεο ζε γεξαλνχο θαη θνξησηέο. Δπίζεο ππάξρεη ειιηπήο πξνγξακκαηηζκφο. Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο φηαλ πξνθχπηεη 116

117 θάπνην ηέηνην πξφβιεκα δίλνληαη θάπνηεο πξφρεηξεο ιχζεηο πνπ φκσο δελ απνηεινχλ πξαγκαηηθή θαη αμηφπηζηε ιχζε ζηα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάζηεθαλ θαη απιά κεηαζέηνπλ ρξνληθά ην ίδην πξφβιεκα ζην κέιινλ. Λνγηθφ επαθφινπζν απηήο ηεο ηαθηηθήο είλαη λα ππάξρεη θαζπζηέξεζε ζηελ θνξηνεθθφξησζε ησλ εκπνξεπκάησλ, θαη θαηά ζπλέπεηα αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ εχξπζκε θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ιηκέλα. Γηα ην.δμπο πην ζπγθεθξηκέλα αλαθέξζεθε ε αδπλακία ηνπ ΟΛΘ γηα παξάδνζε Δ/Κ πξηλ ηελ πιήξε εθθφξησζε ηνπ πινίνπ. Κάηη ην νπνίν απνηειεί πξφβιεκα θαη ηξνρνπέδε γηα ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ.δμπο θαη ηελ ηαρχηεηα εμππεξέηεζεο, είλαη φηη δελ ιεηηνπξγνχλ πνηέ ηαπηφρξνλα θαη νη 4 γεξαλνγέθπξεο πνπ ππάξρνπλ. Ζ ζπλεξγαζία κεηαμχ ΟΛΘ θαη ΟΔ θξίλεηαη απφ ηνπο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα αλεπαξθήο, αθνχ δελ ππάξρνπλ πνιιά δξνκνιφγηα ηνπ ΟΔ πξνο ηηο γεηηνληθέο βαιθαληθέο ρψξεο, ελψ ην ζχζηεκα κεηαθφξησζεο ζε βαγφληα είλαη απαξραησκέλν θαη κε απνδνηηθφ, κε απνηέιεζκα λα ράλεηαη ην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηεο δηαηξνπηθφηεηαο ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Έλα άιιν πξφβιεκα πνπ εληνπίδεηαη είλαη νη πςειέο θαη κε αληαγσληζηηθέο ρξεψζεηο, θάηη ην νπνίν εθθξάδεηαη θαη έληνλα απφ ηηο απαληήζεηο ζε ζρεηηθέο εξσηήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ηεο έξεπλαο φπσο είδακε θαη πξνεγνπκέλσο (ελφηεηα 5.1). Παξάπνλα εθθξάζηεθαλ θαη γηα ηε δηάζεζε γηα δηαπξαγκάηεπζε, απφ κηθξφηεξεο θπξίσο λαπηηιηαθέο εηαηξίεο πνπ αλέθεξαλ φηη ππάξρνπλ πξνλνκηαθέο ζπκβάζεηο ηνπ ΟΛΘ κε ειάρηζηνπο ρξήζηεο πνπ επλννχλ ην κνλνπψιην. ρεηηθά κε ηελ ηαρχηεηα εμππεξέηεζεο πνιινί κίιεζαλ γηα γξαθεηνθξαηία πνπ ππάξρεη αθφκα θαη βξαδεία εμππεξέηεζε. Πνιινί εξσηψκελνη αλέθεξαλ φηη ηνπο θαίλεηαη λα ιείπε ε δηάζεζε γηα πξαγκαηηθή εμππεξέηεζε ηνπο απφ θάπνηνπο εξγαδφκελνπο ηνλ ΟΛΘ, θάηη πνπ εμεγεί γηαηί ε βαζκνινγία ζηηο ζρεηηθέο εξσηήζεηο ήηαλ ρακειή ζηα απνηειέζκαηα ησλ εξσηεκαηνινγίσλ. Αλαθνξηθά κε ηηο ππνδνκέο ζρνιηάζηεθε φηη πξέπεη λα γίλνπλ ζχληνκα βειηηψζεηο γηα λα κελ ραζεί θη άιινο πνιχηηκνο ρξφλνο. Ζ αλάπηπμε ησλ γεηηνληθψλ ιηκαληψλ είλαη ζπλερήο θαη ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο έρεη αληηκεησπηζηεί πιεκκειψο απφ ηελ θεληξηθή πνιηηηθή εμνπζία ηα ηειεπηαία ρξφληα, πξαγκαηνπνηψληαο πάξα πνιιέο εμαγγειίεο αιιά κεδεληθά έξγα φπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξζεθε απφ ηδηνθηήηε λαπηηιηαθνχ πξαθηνξείνπ. Ζ νξγάλσζε ησλ ηεισλεηαθψλ δηαηππψζεσλ θαη νη ρξεζηκνπνηνχκελεο δηαδηθαζίεο παξνπζηάδνπλ πνιιά πξνβιήκαηα πνπ εληνπίδνληαη θπξίσο ζε ζεκαληηθέο θαζπζηεξήζεηο δηέιεπζεο ησλ εκπνξεπκάησλ ιφγσ ησλ πθηζηάκελσλ δηαδηθαζηψλ. Σν σξάξην ιεηηνπξγίαο είλαη 117

118 πνιχ πεξηνξηζκέλν θαη δελ ζπκβαδίδεη κε ηηο ζχγρξνλεο απαηηήζεηο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Δπίζεο αλαθέξζεθαλ θξνχζκαηα αδηαθάλεηαο θαη πξνβιεκάησλ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο απφ πειάηεο κε ηνπο νπνίνπο έγηλαλ ζπλεληεχμεηο. Κχξην πξφβιεκα απνηειεί ε ρξήζε ηνπ αλαρξνληζηηθνχ θαη θαηαρξεζηηθνχ ζεζκνχ ησλ Γ.Δ.Σ.Δ. (δηθαίσκα εθηέιεζεο ηεισλεηαθψλ εξγαζηψλ) θαη ηνπ Γ.Δ.Υ. (δειηίν ειεπζέξαο ρξήζεο γηα ηα container), πνπ ελψ νλνκαζηηθά πεξηέρνπλ ρξεψζεηο ρακεινχ θφζηνπο, επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηα έμνδα γηα επηρεηξήζεηο κε κεγάιν θχθιν εξγαζηψλ. Ζ πθηζηάκελε ιεηηνπξγία ησλ ηεισλείσλ αλεβάδεη ηφζν ηνπο ρξφλνπο δηακνλήο φζν θαη ην ζπλνιηθφ κεηαθνξηθφ θφζηνο. Δπίζεο νη εγθαηαζηάζεηο επηβαηηθνχ ζηαζκνχ θξίλνληαη αλεπαξθείο γηα πξνζέιθπζε θξνπαδηεξφπινησλ θαη ε αλαθαίληζε ηνπ δηαηεξεηένπ θεληξηθνχ επηβαηηθνχ ζηαζκνχ θξίλεηαη επηβεβιεκέλε γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ιηκέλα ζην ηνπξηζηηθφ θνκκάηη θαη ηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Σρόποι βεληίωζης Γηα ην ζέκα ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο αλαθέξζεθε φηη πξέπεη λα γίλεη εμνξζνινγηζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο ρξεψζεσλ ζε θνξηία θαη ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ ηηκνινγίσλ ηνπ ιηκέλα Θεζζαινλίθεο ζε ζρέζε κε ηα ιηκάληα φκνξσλ ρσξψλ (Βάξλαο θαη Μπνπξγθάο ζηε Βνπιγαξία, Γπξξαρίνπ ζηελ Αιβαλία, Μπαξ ζην Μαπξνβνχλην). Πξέπεη δειαδή λα ππάξρνπλ αληαγσληζηηθέο ηηκέο κε ηαπηφρξνλε βειηίσζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, αθνχ παξαηεξείηαη ξαγδαία αλάπηπμε ζηα γεηηνληθά αληαγσληζηηθά ιηκάληα ζπκπηέδνληαο ηαπηφρξνλα ην θφζηνο. Ο εθζπγρξνληζκφο πιηθνχ (γεξαλνί, πεξνλνθφξα, γεξαλνγέθπξεο, θνξησηέο, απνζήθεο, ζηιφ), αθνχ κεγάιν κέξνο απηνχ είλαη ηδηαηηέξσο παιηφ. Δπίζεο πξνηείλεηαη ε ιεηηνπξγία ζπκβαηηθνχ ιηκέλα ζε 24σξε βάζε ζε flat rate αληίζηνηρα κε ην container terminal, ρξνληθή θαη πνζνηηθή δέζκεπζε θνξηνεθθφξησζεο πινίνπ. ηηο ελδηαθέξνπζεο πξνηάζεηο ζπκπεξηιακβάλεηαη ε δεκηνπξγία berth window ζην ζπκβαηηθφ ιηκέλα, δειαδή ε ζχλαςε ζπκβάζεσλ κε εηαηξίεο δηαθίλεζεο εκπνξεπκάησλ, θιείλνληαο ξαληεβνχ νπζηαζηηθά κε ηνλ ΟΛΘ γηα ην ζεκείν πιεχξηζεο θαη πξνηεξαηφηεηα ζηελ εθθφξησζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πινίνπ. Απηή ζα ήηαλ κηα θίλεζε πνπ ζθνπφ ζα είρε ηελ εμππεξέηεζε ηνπ ρξήζηε κε κεγάιν φγθν δηαθηλνχκελσλ εκπνξεπκάησλ κε γλψκνλα λα δεκηνπξγεζεί ε πηζαλφηεηα λέσλ εηζαγσγψλ/εμαγσγψλ. 118

119 Μείσζε ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ είλαη θάηη ην νπνίν ζα είρε ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ ηαρχηεηα εμππεξέηεζεο θαη ζηελ απνθπγή ιαζψλ. Ζ Δθαξκνγή πξνγξακκάησλ ζπλερνχο εθπαίδεπζεο θαη επηκφξθσζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ ιηκέλνο είλαη επίζεο απαξαίηεηε ψζηε λα εθκεηαιιεχεηαη πιήξσο ην λέν πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα πεξηζζφηεξν. Μία ηειεπηαία παξαηήξεζε πνπ έγηλε θαηά θφξνλ ήηαλ φηη θάζε Γ.. θαη γεληθφηεξα κέινο ηεο δηνίθεζεο ηνπ νξγαληζκνχ πξέπεη λα έξρεηαη απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη φρη κε θνκκαηηθά θξηηήξηα, ψζηε λα γλσξίδεη ηελ ειιεληθή ιηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα. 5.3 Υξεκαηννηθνλνκηθή Αλάιπζε - Απνηειέζκαηα Ζ αλάιπζε ησλ νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ ζε βάζνο πεληαεηίαο θξίζεθε ζθφπηκε γηα λα κπνξέζνπκε λα εμεηάζνπκε πνηεο ήηαλ νη ζπλέπεηεο ηεο απεξγηαθήο θηλεηνπνίεζεο ην 2008 φζν αθνξά ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηνπ ΟΛΘ. Οη απεξγηαθέο θηλεηνπνηήζεηο θαίλεηαη λα είραλ αξλεηηθφ αληίθηππν ζε κεγάιν βαζκφ ζε φινπο ηνπο ηνκείο ζηνλ ιηκέλα θάηη πνπ θαίλεηαη ζηα λνχκεξα πνπ παξαζέηνληαη ηφζν γηα ην 2008 φζν θαη γηα ην Σα απνηειέζκαηα ήηαλ ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο λα ππνζηεί έλα κεγάιν πιήγκα φζν αθνξά ηελ θήκε ηνπ θαη ηελ αμηνπηζηία ηνπ, θάηη ην νπνίν θαίλεηαη λα επεξεάδεη αθφκα θαη ζήκεξα αθνχ αθφκε ελ έηε 2012 δελ έρεη θηάζεη ηελ απφδνζε ηνπ 2007 ε νπνία ήηαλ θαη ε πςειφηεξε απφ ηηο εμεηαδφκελεο. ηνλ πίλαθα 21 παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα απνηειέζκαηα ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ δεηθηψλ γηα ηα πέληε έηε απφ ην 2007 έσο θαη ην 2011 πνπ παξνπζηάζηεθαλ ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην (Δλφηεηα 4.3). Ο αλαιπηηθφο ππνινγηζκφο ηνπο παξνπζηάδεηαη ζην παξάξηεκα, ελψ εδψ γίλεηαη έλαο ζρνιηαζκφο ησλ απνηειεζκάησλ. 119

120 Πίλαθαο 21- Απνηειέζκαηα απφ Υξεκαηννηθνλνκηθνχο δείθηεο Profitability ROSF (%) 13,33 6,74 4,90 5,81 15,14 ROCE (%) 12,25 7,18 3,94 4,93 16,62 OPM (%) 22,70 13,81 8,23 10,25 24,34 GPM (%) 31,67 23,29 7,82 19,90 33,85 Efficiency Sales Revenue to Capital Employed 1,49 1,43 1,31 1,38 1,85 Sales Revenue per Employee Liquidity Current ratio 6,78 5,58 6,9 4,9 4,4 Πεγή: Δηζεγεηήο Profitability Οη δείθηεο ROSF θαη ROCE δείρλνπλ ηε ζρέζε ηνπ θέξδνπο κε ην θεθάιαην ην νπνίν έρεη δαπαλεζεί. Παξαηεξνχκε φηη ε θεξδνθνξία ηνπ 2007 είλαη ηξηπιάζηα απφ ηελ θεξδνθνξία ηνπ 2008 θη απηφ είλαη ζπλέπεηα ησλ απεξγηαθψλ θηλεηνπνηήζεσλ πνπ νπζηαζηηθά δεκίσζε ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο ζε πνιιαπιά επίπεδα. πγθξίλνληαο ηνπο αξηζκνχο βιέπνπκε φηη θαη ην 2009 θηλείηαη ζηα ίδηα επίπεδα θεξδνθνξίαο κε ην 2008 αθφκε θαη ζε ρακειφηεξα επίπεδα, παξφιν πνπ δελ ππήξραλ απεξγηαθέο θηλεηνπνηήζεηο ηε δεδνκέλε ρξνληθή πεξίνδν. Οη δείθηεο OPM θαη GPM δείρλνπλ ην πεξηζψξην θέξδνπο πνπ κέλεη ζηνλ νξγαληζκφ αιιά θαη εδψ βιέπνπκε ηελ κείσζε έσο θαη ηξεηο θνξέο ηελ πεξίνδν ζε ζρέζε κε ην Απηφ θπζηθά ππνδειψλεη φηη ηε δεδνκέλε πεξίνδν πειάηεο πνπ αληηζηνηρνχζαλ ζηα δχν ηξίηα ησλ θεξδψλ έθπγαλ απφ ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο θαη ζηξάθεθαλ ζε αληαγσληζηηθά ιηκάληα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. Απηφ ζε ζρέζε κε ηα νηθνλνκηθά κεγέζε πξνθάιεζε ηηο αληηδξάζεηο ηεο δηνίθεζεο ζην ζπγθεθξηκέλν θνκκάηη κε δχν ηξφπνπο. Οη θαηαβαιιφκελνη κηζζνί κεηψζεθαλ εθφζνλ νη εξγαδφκελνη απεξγνχζαλ ηε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν θαη ε δηνίθεζε ηνπ ΟΛΘ γηα λα ηθαλνπνηήζεη ηνπο πειάηεο ηνπ αλαγθάζηεθε λα πξνβεί ζε γελλαίεο εθπηψζεηο. Απηφ ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηα δηαθπγφληα θέξδε πειαηψλ πνπ επέιεμαλ θάπνην άιιν ιηκάλη, νδήγεζε ζηνλ ππνηξηπιαζηαζκφ ηεο θεξδνθνξίαο. 120

121 Efficiency Global Logistics: Ζ απνδνηηθφηεηα έπεζε φπσο βιέπνπκε ζηνλ δείθηε Sales revenue to capital employed απφ ηα επίπεδα πνπ βξηζθφηαλ ην Απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ πηψζε ησλ πσιήζεσλ. Γειαδή ην 2007 γηα θάζε 1 επελδπκέλνπ θεθαιαίνπ είρακε έζνδα 1,85, ην 2008 γηα θάζε 1 επελδπκέλνπ θεθαιαίνπ είρακε έζνδα 1,38 ελψ ην 2009 φπνπ παξαηεξείηαη θαη ε κηθξφηεξε ηηκή 1,31 παξαηεξείηαη κηα κείσζε ηεο ηάμεσο ηνπ 30% πεξίπνπ. Ο άιινο δείθηεο απνδνηηθφηεηαο sales revenue per employee ratio θαίλεηαη λα δείρλεη ην ίδην πξάγκα κε ηνλ πξνεγνχκελν δείθηε. Οη αιιεπάιιειεο κεηψζεηο πξνζσπηθνχ κέρξη θαη ην 2011 δελ θαίλεηαη λα θέξλνπλ απνηειέζκαηα αθνχ έπεζαλ ηαπηφρξνλα νη πσιήζεηο ζην.δμπο θαη ζην πκβαηηθφ ιηκάλη ηηο ρξνληέο 2008 θαη Liquidity Ζ ξεπζηφηεηα ηνπ ΟΛΘ δελ κνηάδεη λα έρεη επεξεαζηεί απφ ην ρξνληθφ ησλ θηλεηνπνηήζεσλ ζε κεγάιν βαζκφ. Απηφ νθείιεηαη φηη ηα ιεηηνπξγηθά θφζηε θαιχθζεθαλ απφ ηα δηαζέζηκα θαη νη ππνρξεψζεηο ηνπ νξγαληζκνχ έκεηλαλ ζε ρακειά επίπεδα ηε δηεηία Απηφ είλαη θαη ην κφλν ζεηηθφ ζηνηρείν δηαρξνληθά απφ ηελ αλάιπζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ ηελ ηειεπηαία πεληαεηία αθνχ βιέπνπκε λα παξνπζηάδεη κηα ζπλερψο αλνδηθή πνξεία κε θνξχθσζε ηελ ηειεπηαία ρξνληά πνπ έρνπκε δεδνκέλα ην Απηφ βέβαηα αλακέλεηαη λα ζηακαηήζεη ην 2011 εάλ πξαγκαηνπνηεζεί ε επέλδπζε ηεο επέθηαζεο ηεο 6 εο πξνβιήηαο πνπ αλακέλεηαη λα μεθηλήζεη ην 2012 θαη αλακέλεηαη λα ρξεκαηνδνηεζεί κε ίδηα θεθάιαηα θαηά έλα πνζνζηφ 50% φπσο ελεκεξψζεθε ν εξεπλεηήο απφ ην δηεπζπληή ηνπ ηαζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Κάηη ηέηνην ζεκαίλεη κία κεγάιε εθηακίεπζε απφ ηα απνζεκαηηθά ηηο εηαηξίαο, πξάγκα πνπ ζα αληηθαηνπηξηζηεί ζε απηφλ ην δείθηε απφ ην 2012 θαη έπεηηα. 121

122 5.4 SWOT ANALYSIS ηελ ελφηεηα απηή γίλεηαη κηα αλάιπζε ησλ δπλαηνηήησλ, αδπλακηψλ, επθαηξηψλ θαη απεηιψλ ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Ο ζθνπφο κηαο SWOT Analysis είλαη λα αλαγλσξηζηνχλ ζηξαηεγηθέο νη νπνίεο εθκεηαιιεχνληαη παξνπζηαδφκελεο επθαηξίεο, ε κέηξεζε ησλ απεηιψλ πνπ ππάξρνπλ ζην πεξηβάιινλ ηεο εηαηξίαο, ε δηαζθάιηζε θαη πξνζηαζία ηεο εηαηξίαο επελδχνληαο πάλσ ζηηο δπλάκεηο ηεο θαη ε εμάιεηςε ησλ αδπλακηψλ ηεο (Hill and Jones, 2008:19). Γεληθά κπνξνχκε λα πνχκε φηη είλαη κηα κεζνδνινγία ε νπνία βνεζάεη ζηελ επηινγή ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ, ψζηε κηα εηαηξία λα εθκεηαιιεπηεί πιήξσο ηα αληαγσληζηηθά πιενλεθηήκαηα πνπ έρεη θαη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε θσδηθνπνηείηαη ζηνλ Πίλαθα 22 παξαθάησ. χκθσλα κε ηελ αλάιπζε πνπ έγηλε ζηελ παξνχζα έξεπλα απφ ηε ζπιινγή ησλ πξσηνγελψλ δεδνκέλσλ, αιιά θαη απφ ηε ζπιινγή δεπηεξνγελψλ δεδνκέλσλ απφ βηβιηνγξαθηθέο πεγέο, απφ ην δηαδίθηπν θαη ηηο απφςεηο πνπ εθθξάζηεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 15 νπ Παλειιήληνπ πλεδξίνπ Logistics θαη 1 st Southeast European Congress on Supply Chain Management ην νπνίν δηνξγαλψζεθε απφ ηελ ειιεληθή εηαηξία Logistics Βνξείνπ Διιάδνο θαη έιαβε κέξνο ζηε Θεζζαινλίθε ζηηο 11 θαη 12/11/2012, πξνέθπςε ε παξαθάησ SWOT Analysis. 122

123 Πίλαθαο 22- SWOT Analysis Global Logistics: ΓΤΝΑΜΔΗ (Strengths) ΑΓΤΝΑΜΗΔ (Weaknesses) 1. Κεληξνβαξηθή γεσγξαθηθή ζέζε σο πξνο ηελ πεξηνρή εμππεξέηεζεο 2. χλδεζε κε άμνλεο δηεζλψλ εκπνξεπκαηηθψλ ξνψλ 3. Μηθξή απφζηαζε απφ αγνξέο θνπίσλ, λφηηαο Βνπιγαξίαο, Κνζζφβνπ 4. Διεχζεξε δψλε ζηνλ ιηκέλα 5. Τςεινχ επηπέδνπ εμνπιηζκφο γηα ηε δηαθίλεζε εκπνξεπκάησλ ζηνλ ιηκέλα 6. ηαζεξή ζρέζε κε ηνπο βαζηθνχο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα 7. Λεηηνπξγία.ΔΜΠΟ ζε 24σξε βάζε 8. χγρξνλν πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα εζσηεξηθήο πιεξνθφξεζεο 9. Πηζηνπνίεζε ECOPORT - επαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ 10. Πηζηνπνίεζε ISO γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα & ηνπ.δμπο 11. Τθηζηάκελνο ππξήλαο ππνδνκψλ απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο ζην ιηκάλη αιιά θαη γεληθά ζηε Μαθεδνλία 12. Οηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα ΟΛΘ- Μεγάιε νηθνλνκηθή ξεπζηφηεηα ΔΤΚΑΗΡΗΔ (Opportunities) 1. Πιήξεο ζχλδεζε κε ηα δηεπξσπατθά νδηθά δίθηπα & ην ζηδεξφδξνκν 2. πλεξγαζία κε άιια ειιεληθά ιηκάληα δεκηνπξγψληαο θνηλφ πφιν έιμεο εκπνξεπκάησλ (ιηκεληθφο «Καιιηθξάηεο») 3. Γηεχξπλζε ησλ επξσπατθψλ ζπλφξσλ ζηα Βαιθάληα 4. Δπέθηαζε 6 νπ πξνβιήηα 5. Αλεξρφκελε αγνξά ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο ζηε δηαθίλεζε container 6. Γπλαηφηεηα ζχκπξαμεο κε ηδησηηθέο εηαηξίεο κέζσ επελδχζεσλ γηα αχμεζε θίλεζεο Δ/Κ κέζσ επελδχζεσλ 7. Απειεπζέξσζε αληαγσληζκνχ ζε φια ηα ζρεηηδφκελα clusters κε ην ιηκάλη Πεγή: Δηζεγεηήο 1. Έιιεηςε θνηλήο ηεθκεξησκέλεο εζληθήο θαη πεξηθεξεηαθήο ζηξαηεγηθήο 2. Καζπζηεξήζεηο πινπνίεζεο δεκφζησλ έξγσλ ππνδνκήο 3. Πεξηνξηζκέλε δηαιεηηνπξγηθφηεηα κεηαθνξηθψλ κέζσλ 4. Αλεπαξθείο ζηδεξνδξνκηθή ζχλδεζε ησλ θξεπηδσκάησλ κε ην ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν- απαξραησκέλν ζχζηεκα κεηαθφξησζεο 5. Με χπαξμε ιεηηνπξγηψλ logistics πξνζηηζέκελεο αμίαο απφ ηνλ ΟΛΘ 6. Γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο 7. Πξνβιήκαηα ζηηο ηεισλεηαθέο δηαδηθαζίεο 8. Αλεπαξθήο πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα γηα ηελ εμσηεξηθή πιεξνθφξεζε ησλ πειαηψλ 9. Έιιεηςε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ κε γλψζεηο πάλσ ζε logistics θαη ιεηηνπξγίεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο 10. Με αληαγσληζηηθέο ηηκέο ΑΠΔΗΛΔ (Threats) 1. Γεκφζηνο ραξαθηήξαο ηνπ ιηκέλα 2. πλερήο θαιπηέξεπζε ππνδνκψλ logistics απφ αληαγσληζηηθά ιηκάληα 3. Πηζαλφηεηα λέσλ απεξγηαθψλ θηλεηνπνηήζεσλ ζην ιηκάλη 4. Αλάπηπμε ιηκέλα Θεζζαινλίθεο σο απιήο πχιεο πξνο ηα Βαιθάληα, ρσξίο παξνρή ππεξεζηψλ πξνζηηζέκελεο αμίαο 5. πλερήο απνβηνκεράληζε βφξεηαο Διιάδαο 6. Πηζαλή αχμεζε θίλεζεο θνξηίσλ απφ πινία ηχπνπ Panamax πνπ απαηηνχλ κεγάιν βχζηζκα ζηα θξεπηδψκαηα, κπνξνχλ λα παξαθάκςνπλ ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο αλ κείλεη ζηάζηκν έλαληη ηνπ αληαγσληζκνχ 123

124 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ν 6. πδήηεζε Παξαηεξήζεηο γηα ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα ζπλνιηθά θαη ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ ζα παξνπζηαζηνχλ ζε απηή ηελ ελφηεηα. Πξψηνλ δηαθξίλνπκε κηα δηαθνξνπνίεζε ζηα απνηειέζκαηα, πνπ είλαη άμηα ζρνιηαζκνχ, ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ αλάκεζα ζην.δμπο θαη ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη. Οη βαζκνινγίεο πνπ απνδφζεθαλ απφ ηνπο πειάηεο-ρξήζηεο ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα ήηαλ ζηαζεξά ρακειφηεξεο ζε φιεο ηηο θαηεγνξίεο ησλ 20 εξσηήζεσλ γηα ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη. Σα κεγαιχηεξα θελά πνπ δηαπηζηψζεθαλ (Πίλαθαο 19) αλάκεζα ζε πκβαηηθφ Ληκάλη θαη.δμπο ήηαλ ζηε γλψζε γηα ηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ (Q16) κε gap ζηε βαζκνινγία (-1.02). Απηφ ζα έπξεπε λα ζνξπβήζεη ηελ δηνίθεζε ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα αθνχ δείρλεη φηη δελ ππάξρεη επαξθέο feedback γηα λα γίλνπλ αληηιεπηά ηα θελά ζε πξνβιεκαηηθνχο ηνκείο εμππεξέηεζεο ζην ζπκβαηηθφ ιηκάλη. Ζ ζπγθεθξηκέλε παξαηήξεζε ηεθκεξηψλεη ην γεγνλφο φηη ην ππάξρσλ πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα δελ θαιχπηεη ηελ αλάγθε γηα εμσηεξηθή πιεξνθφξεζε ησλ πειαηψλ. Απηφ έξρεηαη θαη απφ ηηο παξαηεξήζεηο πνπ έθαλαλ νη εξσηψκελνη θαηά ηε δηαδηθαζία ησλ ζπλεληεχμεσλ, αθνχ πνιινί πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαλ ζην ζπκβαηηθφ ιηκέλα θαη είραλ κηθξέο εηαηξίεο δήισλαλ άγλνηα γηα ηελ δπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο ηνπ θνξηίνπ πνπ ηνπο ελδηέθεξε κέζσ ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο πνπ ρξεζηκνπνηεί ν ΟΛΘ θαη ηε δπλαηφηεηα πνπ δίλεηαη ζηνπο πειάηεο λα παξαθνινπζήζνπλ ηελ θαηάζηαζε ηνπ θνξηίνπ κέζσ αληίζηνηρεο ππεξεζίαο. Έλαο άιινο ηνκέαο πνπ παξαηεξείηαη αξθεηά κεγάιν ράζκα ζηηο απαληήζεηο (Πίλαθαο 19), είλαη ε γξήγνξε απφθξηζε ζηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ (Q15), κε gap ζηε βαζκνινγία ( 0.87). Καη νη δχν απηέο εξσηήζεηο βξίζθνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ δηαδηθαζηψλ νπφηε θαηαιαβαίλνπκε φηη ππάξρεη δηαθνξά ζε απηφ ηνλ ηνκέα αλάκεζα ζην ζπκβαηηθφ ιηκάλη θαη ην.δμπο. Ο ηαζκφο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ άιισζηε ιεηηνπξγεί θάησ απφ άιιεο ζπλζήθεο ζε 24σξε βάζε, 7 κέξεο ηελ εβδνκάδα, κε flat rate ηηκή. Δίλαη δειαδή πην θνληά ζηα πξφηππα κεγάισλ ιηκαληψλ ηφζν σο πξνο ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο θαη αληηκεηψπηζεο ησλ πειαηψλ, φζν θαη απφ άπνςε πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ φπσο πξνθχπηεη θαη απφ ηηο απαληήζεηο αθνχ νη βαζκνινγίεο είλαη ζηαζεξά κεγαιχηεξεο απφ απηέο ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα. Ζ δηαθνξά ζηελ ηαρχηεηα εμππεξέηεζεο (Q8) αιιά θαη ζηελ θαηάζηαζε εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ (Q3) είλαη 124

125 εκθαλήο απφ ηηο δηαθνξέο ζηηο απαληήζεηο αιιά θαη απφ ηε δηελέξγεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ αθνχ ππήξραλ ιηγφηεξα παξάπνλα ζην ζπγθεθξηκέλν θνκκάηη γηα ην.δμπο. Σψξα ζρεηηθά κε ηηο παξαηεξήζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία θαη ην Friedman test εηδηθφηεξα, βιέπνπκε φηη ζην ζπκβαηηθφ ιηκάλη (Πίλαθαο 17) νη ρακειφηεξεο ηηκέο mean rank παξαηεξνχληαη ζηελ εξψηεζε πνπ αθνξά ηηο αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ (Q12), ζηελ εξψηεζε γηα ηε γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ (Q16) θαη ζηε θήκε ηνπ ιηκέλα (Q19). Απηά είλαη θαη ηα ζέκαηα πνπ θαίλεηαη λα πξνβιεκαηίδνπλ πεξηζζφηεξν ηνπο πειάηεο ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα, αθνχ φπσο αλαθέξζεθε θαη ζηηο ζπλεληεχμεηο βιέπνπλ φηη νη ηηκέο ησλ γεηηνληθψλ αληαγσληζηηθψλ ιηκέλσλ λα είλαη ρακειφηεξεο κε πξνζπάζεηεο γηα αχμεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηαπηφρξνλα. Σν ζέκα γηα ηε γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ θαίλεηαη λα πξνθχπηεη φπσο πξναλαθέξζεθε απφ ην ειιηπέο feedback πνπ έρεη ε δηνίθεζε ηνπ ΟΛΘ θαη ην πξφβιεκα αληαπφθξηζεο ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ γηα εμσηεξηθή πιεξνθφξεζε. Σέινο ε θήκε ηνπ ιηκέλα είλαη θάηη πνπ κπνξεί λα ζρνιηαζηεί ζε ζπλάξηεζε κε ηηο απεξγηαθέο θηλεηνπνηήζεηο ηνπ 2008 θαη ην γεγνλφο φηη ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο έγηλε black listed, αθνχ νη εηαηξίεο αλαγθάζηεθαλ λα πιεξψλνπλ ηεξάζηην ηίκεκα γηα λα αζθαιηζηνχλ έλαληη ησλ ηεξάζηησλ ειιείςεσλ θαη κεηαβιεηνηήησλ πνπ ππήξραλ ζηελ παξάδνζε γηα πεξίπνπ δχν ρξφληα. Απηφ είρε έλα θφζηνο θαη ην ζηαζεξφ νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη ε πξνβιεςηκφηεηα θάλεθαλ λα παίδνπλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα ζηηο επηινγέο ιηκαληνχ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ησλ λφηησλ Βαιθαλίσλ γηα θάπνηνπο. ρεηηθά κε ην test Friedman γηα ην.δμπο είδακε φηη κεγαιχηεξν mean rank (Πίλαθαο 18) παξαηεξήζεθε ζηηο εξσηήζεηο γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ ηηκψλ (Q12) φπσο θαη ζηνλ ζπκβαηηθφ ιηκέλα, ζηελ εθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI (Q17) θαη ζηελ επαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ (Q20). Οη αληαγσληζηηθέο ηηκέο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε απνηεινχλ θαη εδψ ζεκείν αλαθνξάο απφ ηνπο ρξήζηεο πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη ε δηνίθεζε ηνπ ιηκέλα ζα πξέπεη λα θνηηάμεη ελδειερψο ηηο δηαθνξέο κε ηνλ αληαγσληζκφ απφ άπνςε πνηφηεηαο ππεξεζηψλ θαη ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο θαη λα κειεηήζεη ζε βάζνο αλ κπνξεί λα αληέμεη λα είλαη αθξηβφηεξε απφ ηηο ελαιιαθηηθέο. Μειινληηθά ίζσο ζα πξέπεη λα αλαζεσξήζεη ηελ ηηκνινγηαθή ηεο πνιηηηθή αθνχ αληαγσληζηηθνί ιηκέλεο έρνπλ παξφκνηα ραξαθηεξηζηηθά κε απηφλ ηεο Θεζζαινλίθεο. Γηα παξάδεηγκα ν ιηκέλαο ηνπ Μπαξ ζην Μαπξνβνχλην έρεη.δμπο παξφκνην κε απηφλ ηεο Θεζζαινλίθεο θαη ζηδεξνδξνκηθή ζχλδεζε κε ηα θφπηα. Σπρψλ ηδησηηθή 125

126 επέλδπζε πνπ ζα βειηηψζεη ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θηλδπλεχεη λα βγάιεη εθηφο αγνξάο ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο απφ ηελ αγνξά ησλ θνπίσλ. Ζ θαθή εθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI είλαη θάηη ζην νπνίν εζηηάδνπλ πξάγκα πνπ ζρεηίδεηαη φπσο αλαθέξζεθε ζηηο ζπλεληεχμεηο κε ηελ αληαιιαγή εγγξάθσλ ειεθηξνληθά αθνχ γίλνληαη ιάζε ηα νπνία γηα λα επηιπζνχλ ρξεηάδεηαη απνζηνιή αηηήκαηνο κέζσ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ εμέηαζε ηνπ απφ ηνλ αξκφδην θηι πνπ ζπλεπάγεηαη αχμεζε ηνπ ρξφλνπ ρσξίο λα αιιάδεη ην πξφβιεκα ηεο γξαθεηνθξαηίαο, αιιά κεηεμέιημή ηεο ζε γξαθεηνθξαηία ειεθηξνληθνχ ηχπνπ. Βέβαηα πηζηψλεηαη θαη ην γεγνλφο φηη ην ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα είλαη ζρεηηθά θαηλνχξην θαη ρξεηάδεηαη θάπνηα πεξίνδν πξνζαξκνγήο γηα λα απνδψζεη. Σέινο ε επαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ είλαη θάηη πνπ έρεη ζρνιηαζηεί απφ ηνπο εξσηψκελνπο σο απφξξνηα ηεο ρακειήο θίλεζεο ζηνλ ιηκέλα ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ θαη φρη θάπνηαο νπζηαζηηθήο αιιαγήο ζηελ εθαξκνζκέλε πνιηηηθή απέλαληη ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Δπίζεο κεγάιν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην γεγνλφο φηη ζε θάζε ζπλέληεπμε ν εξεπλεηήο δεηνχζε ηελ άπνςε ησλ ζπλεληεπμηαδφκελσλ γηα ελδερφκελε ηδησηηθνπνίεζε κέξνπο ηνπ ιηκέλα (ηνπ.δμπο) απφ κία ηδησηηθή εηαηξία πνπ ζα αλαιάκβαλε ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ζηαζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ζηε Θεζζαινλίθε κε ην λα επελδχζεη έλα ρξεκαηηθφ πνζφ ζε απηφλ θαη λα αλαιάβεη ηελ παξνρή ησλ ππεξεζηψλ γηα θάπνηα ρξφληα ζε απηφλ. Σα απνηειέζκαηα ήηαλ ζπληξηπηηθά ππέξ κηαο ηέηνηαο θίλεζεο αθνχ ελδεηθηηθά απφ ηνπο 39 εξσηψκελνπο νη 35 απάληεζαλ ζεηηθά, δειαδή έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεσο ηνπ 90% πεξίπνπ ήηαλ ζεηηθνί ζε έλα ηέηνην ελδερφκελν. Απηή ε θίλεζε κπνξεί λα εξκελεπηεί ζαλ αληίδξαζε ζηηο απεξγηαθέο θηλεηνπνηήζεηο ην 2008 πνπ δεκίσζε πνιινχο απφ απηνχο φρη κφλν βξαρππξφζεζκα αιιά θαη κεζνπξφζεζκα αθνχ είδαλ κία ζηξνθή ησλ πειαηψλ ηνπο απφ ρψξεο ηεο βαιθαληθήο ζε άιια ιηκάληα φπσο ηνπ Μπαξ ηνπ Μαπξνβνπλίνπ ή ηνπ Μπνπξγθάο ηεο Βνπιγαξίαο πνπ ελψ ε πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ ηφηε κπνξεί λα κελ ήηαλ ηφζν πςειή θαη ε απφζηαζε λα ήηαλ κεγαιχηεξε γηα ην πινίν αιιά ε ιεηηνπξγία ηνπο ήηαλ απξφζθνπηε, πξάγκα πνπ ζήκαηλε φηη απνηεινχζε κηα δηέμνδν γηα απηνχο ε ζηξνθή ζηα γεηηνληθά ιηκάληα. Βεβαίσο απφ ηφηε έρνπλ αθνινπζήζεη βήκαηα πξνφδνπ θαη εθζπγρξνληζκνχ δείρλνληαο ηε δηάζεζε λα θξαηήζνπλ ηνπο πειάηεο ηνπο ηθαλνπνηεκέλνπο. Κιείλνληαο κπνξνχκε λα ζρνιηάζνπκε φηη νη δχν εμεηαδφκελεο θαηεγνξίεο παξνπζηάδνπλ κία ζπλνρή, αθνχ φπσο παξαηεξείηαη θαη ζην paired t-test (Πίλαθαο 16) νη δηαθνξέο ησλ κέζσλ ησλ εξσηήζεσλ δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή γηα ην ζπκβαηηθφ ιηκάλη θαη ην.δμπο. 126

127 Δπίζεο ην service gap ζην.δμπο είλαη κηθξφηεξν πξάγκα πνπ νθείιεηαη ζηελ πςειφηεξε βαζκνινγία πνπ παξνπζηάδεη. Απηφ αληηθαηνπηξίδεηαη θαη ζηα ζπλνιηθά απνηειέζκαηα ηνπ Πίλαθα

128 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7 ν 7. πκπεξάζκαηα- Πξνηάζεηο Μηα πεηπρεκέλε ζηξαηεγηθή ζηε ζεκεξηλή παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία, απνηειείηαη απφ δχν άμνλεο: 1) θαηάηκεζε παξαδνζηαθψλ αιπζίδσλ ζε κηθξφηεξεο πην επέιηθηεο πνπ κπνξνχλ λα αληηκεησπίζνπλ πςειά επίπεδα πνιππινθφηεηαο 2) Υξεζηκνπνίεζε ηνπ δηθηχνπ logistics γηα πξνζηαζία ηνπ νινέλα θαη απμαλφκελνπ ξίζθνπ ζην εκπφξην. Σα ιηκάληα ηα νπνία είλαη εηεξνγελείο πεξίπινθεο νηθνλνκηθέο νληφηεηεο, απνηεινχλ ηε ξαρνθνθαιηά κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη ε ιεηηνπξγία ηνπο επεξεάδεηαη άκεζα απφ εμσγελείο παξάγνληεο αληαγσληζκνχ. Με ηελ θαηάηκεζε ησλ παξαδνζηαθψλ αιπζίδσλ ζε κηθξφηεξεο θαη ηελ ζηξνθή ησλ εηαηξηψλ απφ πξαθηηθέο offshoring ζε nearshoring, παξαηεξείηαη κηα ζηξνθή θαη ζηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο νη νπνίεο επηιέγνπλ ηηο κεηαθνξέο point-to-point κε κηθξά ιηκάληα έλαληη ηνπ huband-spoke ζπζηήκαηνο πνπ ζπλήζηδε λα ρξεζηκνπνηείηαη κέρξη πξφζθαηα. Απηφ ζεκαίλεη φηη ιηκάληα κε κηθξφηεξν κέγεζνο, φπσο απηφ ηεο Θεζζαινλίθεο θαίλνληαη ζαλ κηα ειθπζηηθή ελαιιαθηηθή δηαδξνκή κεηαθνξάο εκπνξεπκαηηθψλ ξνψλ κε πξννξηζκφ θνληηλέο πεξηνρέο, δειαδή ζηε πξνθεηκέλε πεξίπησζε ηελ αγνξά ησλ Βαιθαλίσλ. Ζ πεξηνρή ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ είλαη θαηάιιειε γηα ηελ αλάδεημε ιηκέλσλ σο δηακεηαθνκηζηηθνί θφκβνη, αθνχ δηαηξέρεηαη απφ κία εθ ησλ ηξηψλ κεγαιχηεξσλ δηεπεηξσηηθψλ δηαδξνκψλ παγθνζκίσο κε πεξίπνπ 19 εθαηνκκχξηα TEUs λα δηέξρνληαη απφ ηελ πεξηνρή ην 2009 ζχκθσλα κε έξεπλα ηεο McKinsey & Company. Ζ ζέζε ηεο Θεζζαινλίθεο ελδείθλπηαη γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ιηκέλα ηεο σο θέληξν δηακεηαθφκηζεο θαη εκπνξεπκαηηθή πχιε ιφγσ ηεο θεληξνβαξηθήο γεσγξαθηθήο ηεο ζέζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο είλαη ζηε πην πιενλεθηηθή ζέζε γηα λα εμππεξεηήζεη ηηο αγνξέο ηηο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο κε κηθξή απφζηαζε απφ απηέο, νη νπνίεο ηα ηειεπηαία 10 ρξφληα αλαπηχζζνληαη κε θξελήξεηο ξπζκνχο ηεο ηάμεο ηνπ 10% κε 15%. Σν ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο αληηκεησπίδεη ζθιεξφ αληαγσληζκφ απφ ηα γεηηνληθά ιηκάληα ηεο Βάξλαο ζηε Βνπιγαξία, ηνπ Ambarli θαη ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο ζηελ Σνπξθία θαη ηεο Κσζηάληδα ζηε Ρνπκαλία, ηα νπνία παξέρνπλ ιεηηνπξγηθή ζηαζεξφηεηα θαη γξεγνξφηεξε εμππεξέηεζε (ιηγφηεξνο ρξφλνο γηα θνξηνεθθφξησζε θαη ηεισλεηαθφ έιεγρν). Πξηλ ζπλερίζνπκε κε ηα ζπκπεξάζκαηα είλαη ελδηαθέξνλ λα επηζεκάλνπκε ηελ ηάζε πνπ παξαηεξείηαη απφ εξεπλεηέο λα εκπιέθνπλ ηελ «ειθπζηηθφηεηα» κε ηελ «αληαγσληζηηθφηεηα» 128

129 ησλ ιηκέλσλ, κε ην λα ππνζέηνπλ φηη νη βειηηψζεηο ζηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ νδεγνχλ ζε βειηηψζεηο ζηα κεξίδηα αγνξάο θαη αχμεζε ηεο θίλεζεο θνξηίνπ (Song and Yeo, 2004). Βαζηδφκελνη ζε απηή ηελ δηαπίζησζε, πξνζπαζνχκε ζε απηή ηελ έξεπλα λα κειεηήζνπκε ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο θαη λα βγάινπκε θάπνηα ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα γηα ην πφζν «ειθπζηηθφ» κνηάδεη ζηα κάηηα ησλ ππαξρφλησλ αιιά θαη δπλεηηθψλ πειαηψλ-ρξεζηψλ ηνπ. Ζ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο παξνχζαο έξεπλαο πνπ έγηλε αλαιπηηθά ζηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα, κπνξεί λα θαλεί ρξήζηκε ζηε δηνίθεζε ηνπ ιηκέλα αθνχ νπζηαζηηθά απνηειεί επαλαπιεξνθφξεζε (feedback) γηα ην αληηιακβαλφκελν επίπεδν ηεο πνηφηεηαο ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ. Δπίζεο κε ην δηαρσξηζκφ πνπ έγηλε ζηελ κειέηε ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκέλα θαη ηνπ.δμπο κπνξεί λα γίλεη επηζηακέλε κειέηε ηεο θάζε θαηεγνξίαο μερσξηζηά θαη λα νδεγήζεη ζηελ απαξαίηεηε ιήςε κέηξσλ γηα ηελ θαιπηέξεπζε ησλ ππεξεζηψλ ζε θάζε ηνκέα ρσξίο λα είλαη απαξαίηεηνη ζπκςεθηζκνί. Αθφκε κπνξεί λα απνηειέζεη ηε βάζε γηα ζχγθξηζε κε άιια γεηηνληθά ιηκάληα (benchmarking), ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ απφ αληαγσληζηηθνχο γηα ηε Θεζζαινλίθε ιηκέλεο. Ο δηαρσξηζκφο ησλ εξσηήζεσλ πξνο αλάιπζε ζε «Πφξνπο, Μάλαηδκελη, Απνηειεζκαηηθφηεηα, Γηαδηθαζίεο, Δηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε», πξνθχπηεη απφ ηελ κέρξη ηψξα βηβιηνγξαθία ζε έξεπλεο αμηνιφγεζεο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ ζε ιηκέλεο. Ο ζπλδπαζκφο ησλ εξσηήζεσλ κε ην κνληέιν ηνπ SERVQUAL γηα ηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ είλαη θάηη πνπ επηιέρζεθε απφ ηνλ εξεπλεηή, ψζηε λα γίλεη ρξήζε ηεο αλάιπζεο ηνπ service gap πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ πνπ απνιακβάλεη ν πειάηεο- ρξήζηεο ηνπ ιηκέλα φπσο ηελ αληηιακβάλεηαη (Perceived) θαη ηνπ επηπέδνπ πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ πηζηεχνπλ νη πάξνρνη ησλ ππεξεζηψλ ηνπ ιηκέλα φηη πξνζθέξνπλ (Expected). Μέζσ απηήο ηεο αλάιπζεο κπνξνχκε λα βγάινπκε ζπκπεξάζκαηα γηα ηηο δπλάκεηο θαη αδπλακίεο πνπ ζπλαληψληαη ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο, παξάγνληεο πνπ παίδνπλ θαηαιπηηθφ ξφιν ζηε δεκηνπξγία κηαο SWOT Analysis πνπ απνηειεί κε ηε ζεηξά ηεο ζεκαληηθφ εξγαιείν γηα ηε ζσζηή ιήςε ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ ηεο δηνίθεζεο ηνπ ιηκέλα. Πξνηάζεηο ηνπ εξεπλεηή, γηα ηε θαιπηέξεπζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο, είλαη ε κείσζε ησλ δηαδηθαζηηθψλ απαηηήζεσλ θαη ηνπ ρξφλνπ θνξηνεθθφξησζεο, ε δηαζθάιηζε ζπλερνχο θαη νκαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ιηκέλα, ε βειηίσζε ππνδνκψλ ψζηε λα ππάξρεη θαιχηεξε ζχλδεζε ηεο ελδνρψξαο κε ηα ιηκάληα (π.ρ. 129

130 δηαηξνπηθφηεηα, κεηαθνξά ησλ εκπνξεπκάησλ κέζσ ηξέλνπ απεπζείαο απφ ην ιηκάλη), ε πιήξεο αλαδηνξγάλσζε θαη εθζπγρξνληζκφο ηνπ ζηδεξνδξφκνπ ηφζν ζε επίπεδν δηθηχνπ φζν θαη ζε επίπεδν παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Ο ΟΔ πξέπεη λα θαηαζθεπάζεη άκεζα ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν κέζα ζην ιηκάλη αθνχ ε απιή δηπιή ζηδεξνδξνκηθή γξακκή πνπ ππάξρεη είλαη απαξραησκέλε θαη δελ επαξθεί εμππεξεηψληαο ζήκεξα κφιηο 3% ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ θηάλνπλ απφ ηξίηεο ρψξεο θαη πξνσζνχληαη ζηηο ρψξεο ηηο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο. Απηή ε θίλεζε ζα δψζεη αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ζην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο ην νπνίν έρεη δερζεί κεγάιν πιήγκα απφ ηα γεηηνληθά ιηκάληα ηδίσο απφ ην 2008 θαη έπεηηα πξάγκα πνπ απνηππψλεηαη θαη απφ ηηο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο, αιιά θαη ηελ εμέιημε ησλ εκπνξεπκαηηθψλ ξνψλ ζην ιηκάλη δηαρξνληθά απφ ην 2007 θαη έπεηηα. Δπίζεο πξνηείλεηαη ε θαηαζθεπή λαππεγνεπηζθεπαζηηθήο δψλεο γηα έθηαθηεο θαη πεξηνδηθέο επηζθεπέο πινίσλ θαη ζθαθψλ αλαςπρήο, πξάγκα πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ αχμεζε ηεο παξνπζίαο θνξηεγψλ πινίσλ θαη ηεο δηακεηαθνκηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Δπίζεο ζα δεκηνπξγεζνχλ λέεο ζέζεηο εξγαζίαο απφ κηα ηέηνηα θίλεζε πνπ ζα ηνλψζεη ηελ νηθνλνκία ηεο πφιεο. Μία επθαηξία πνπ δηαθξίλακε είλαη απηή ηεο αλεξρφκελεο αγνξάο θξνπαδηέξαο. Ζ Θεζζαινλίθε ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ηδαληθή αθεηεξία γηα θξνπαδηέξεο ζηα ειιεληθά λεζηά πνπ ζα πξνζθέξνληαη ζε ηνπξηζηηθά παθέηα ησλ αλεξρφκελσλ βαιθαληθψλ ρσξψλ θαη ηεο Ρσζίαο. Απηφο είλαη έλαο ηνκέαο πνπ ζα κπνξνχζε λα απνθέξεη πνιιαπιά νθέιε ζηνλ ΟΛΘ αιιά θαη ζηελ νηθνλνκία ηεο πφιεο ηεο Θεζζαινλίθεο. Γηα ηελ επίηεπμε βέβαηα απηνχ ηνπ ζηφρνπ απαξαίηεηε θξίλεηαη ε αλαβάζκηζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζηνλ επηβαηηθφ ζηαζκφ ηνπ ιηκέλα νη εγθαηαζηάζεηο ηνπ νπνίνπ είλαη απαξραησκέλεο. Απφ ηελ πνιηηεία θξίλεηαη επηηαθηηθή ε βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ, ν εθζπγρξνληζκφο ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ησλ κεηαθνξψλ, ε εμαζθάιηζε ηαρχηεξσλ δηαξζξσηηθψλ αιιαγψλ γηα ηδησηηθνπνηήζεηο, θαη ε αλάπηπμε ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ θαη θέληξσλ logistics. Ζ ηδησηηθνπνίεζε κέζσ ηεο ηνπνζέηεζεο ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ θξίλεηαη φηη απνηειεί κνλφδξνκν γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ιηκέλα αθνχ ε θεληξηθή δεκφζηα δηνίθεζε δελ έρεη πξνβεί ζε θακία επέλδπζε ηα ηειεπηαία ρξφληα πνπ λα αλεβάζεη ην πνηνηηθφ επίπεδν ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Κάηη ην νπνίν ζεσξείηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη φηη θαηά ηελ εμέηαζε πξνηάζεσλ γηα ηδησηηθέο επελδχζεηο δελ ζα πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε κφλν ην πνζφ πνπ πξνηίζεηαη λα επελδχζεη ν εθάζηνηε επελδπηήο, αιιά θαη ην ηη θνξηία κπνξεί λα θέξεη ζην 130

131 ιηκάλη κέζσ ησλ ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ πνπ ζα ιάβεη. Κάηη ηέηνην ζα είρε θαη νθέιε νηθνλνκηθήο άλζεζεο ζηελ πφιε κε άκεζεο θαη έκκεζεο ζέζεηο εξγαζίαο πνπ ζα δεκηνπξγεζνχλ. Δπίζεο πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε φηη ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο δελ ρξεηάδεηαη κφλν επέθηαζε αιιά θαη αλαθαηαζθεπή ζε απνζήθεο, ζηιφ θαη εγθαηαζηάζεηο ψζηε λα ινγίδνληαη ζαλ παξνρή ππεξεζίαο πξνζηηζέκελεο αμίαο απφ ην ιηκάλη. Σέινο απηφ πνπ επηδεηείηαη είλαη λα ππάξμεη έλα πιάλν δηνίθεζεο κε πειαηνθεληξηθφ ραξαθηήξα ην νπνίν ζα βαζίδεηαη ζηελ εμσζηξέθεηα θαη ηελ επέλδπζε ζε ηερλνινγία γηα ηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, εθαξκφδνληαο νινθιεξνπνηεκέλεο λέεο δηαδηθαζίεο, πνπ δελ ζα έρεη θακία ζρέζε κε ην κέρξη θαη ζήκεξα κνληέιν δηνίθεζεο δεκφζηαο ππεξεζίαο, ψζηε λα κπεη ην ιηκάλη θαη πάιη ζε δηεζλήο γξακκέο θαη λα αλαθηήζεη ην ρακέλν έδαθνο έλαληη ησλ αληαγσληζηψλ ηνπ ην ζπληνκφηεξν. 131

132 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 8 ν 8. Πεξαηηέξω έξεπλα ηα πιαίζηα ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο πνπ παξνπζηάζηεθαλ, πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε θάπνηεο πξνηάζεηο γηα κειινληηθή έξεπλα πνπ ζα κπνξνχζε λα θαιχςεη έλα επξχηεξν θάζκα επηζηεκνληθήο κειέηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα ε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα αθνξά ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ζπκβαηηθνχ ιηκαληνχ θαη ηνπ ζηαζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. Κάηη ην νπνίν ζα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ζα ήηαλ ε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο ζαλ βάζε γηα ηελ εμέηαζε φισλ ησλ γεηηνληθψλ αληαγσληζηηθψλ ιηκέλσλ δειαδή ηνπ Μπνπξγθάο θαη ηεο Βάξλαο απφ ηε Βνπιγαξία, ηεο Κσζηάληδα απφ ηε Ρνπκαλία, ηνπ Μπαξ απφ ην Μαπξνβνχλην, ηνπ Γπξξαρίνπ απφ ηελ Αιβαλία, ηνπ Ambarli θαη ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο απφ ηελ Σνπξθία, θαη ηνπ Ρηέθα απφ ηε Κξναηία. Να ρξεζηκνπνηεζεί ε παξνχζα έξεπλα δειαδή ζαλ βάζε γηα benchmarking ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ ησλ ιηκέλσλ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο λνηηναλαηνιηθήο Μεζνγείνπ πνπ αληαγσλίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Κάηη πνπ ζα είρε επίζεο ελδηαθέξνλ ζα ήηαλ ε επαλάιεςε ησλ κεηξήζεσλ ηεο παξνχζαο έξεπλαο γηα ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο κεηά απφ θάπνηα ρξφληα, αθνχ έρνπλ γίλεη θάπνηα έξγα θαη αιιαγέο πνπ ζρεδηάδνληαη ζήκεξα φπσο γηα παξάδεηγκα ε επέθηαζε ηεο πξνβιήηαο 6 πνπ αλακέλεηαη λα ηειεηψζεη ην 2015 ζχκθσλα κε ηε δηνίθεζε ηνπ ΟΛΘ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζα κπνξνχζε λα γίλεη κέηξεζε ηεο δηαθνξάο ηνπ επηπέδνπ ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θάησ απφ λέεο ζπλζήθεο πνπ ζα έρνπλ δηακνξθσζεί ηφζν ζην εζσηεξηθφ φζν θαη ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηνπ ιηκέλα ηεο Θεζζαινλίθεο. 132

133 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Ξενόγλωζζη: Aldlaigan, A.H. and Buttle, F.A. (2002), SYSTRA-SQ: a new measure of bank service quality, International Journal of Service Industry, Vol. 13 No. 3-4, pp Assael, H. (1987), Consumer Behaviour and Marketing Action, 3rd ed., PWS-Kent Publishing Co., Boston, MA. Atkin, R., & Rowlinson, M. (2000). Competition in ship handling: A study of market turbulence in North European harbour towage. Maritime Policy and Management, 27(3), Atrill, P. & McLaney, E. (2008). Accounting and Finance for non-specialists, 6th edition, Essex, Pearson Education Limited. Baird, A. J. (2002a). The economics of transhipment. In: C. Th. Grammenos (Ed.), The handbook of maritime economics and business (pp ). London: Informa UK Ltd. Baird, A. J. (2002b). Privatization trends at the world s top-100 container ports. Maritime Policy and Management, 29(3), Baird, A. J. (2004). Public goods and the public financing of major European seaports. Maritime Policy and Management, 31(4), Babakus, E. and Boller, G.W. (1992), An empirical assessment of the SERVQUAL scale, Journal of Business Research, Vol. 24 No. 3, pp Bennathan, E., & Walters, A. A. (1979). Port pricing and investment policy for developing countries. Oxford: Oxford University Press. Berkman, H.W. and Gilson, C. (1986), Customer Behavior: Concepts and Strategies, 3rd ed., PWS-Kent Publishing Co., Boston, MA. Bird, J. (1971). Seaports and seaport terminals. London: Hutchinson University Press. Bird, J. (1988a) Freight forwarders speak: The perception of route competition via seaports in the European communities research project (Part 1). Maritime Policy and Management 15(1): Bird, J. (1988b) Freight forwarders speak: The perception of route competition via seaports in the European communities research project (Part 11). Maritime Policy and Management 15(2): Bichou, K. (2004). The ISPS code and the cost of port compliance: An initial logistics and supply chain framework for port security assessment and management. Maritime Economics and Logistics, 6(4), Bichou, K., & Gray, R. (2004), A logistics and supply chain a management approach to port performance measurement. Maritime Policy and Management, 31(1),

134 Bichou, K. and Gray, R. (2005), A critical review of conventional terminology for classifying seaports. Transportation Research Part A 39: Blonigen, B.A. and Wilson, W.W. (2006) International trade, transportation networks and port choice manuscript, Brooks, M.R. (1985), An alternative theoretical approach to the evaluation of liner shipping. Part II: choice criteria, Maritime Policy and Management, Vol. 12 No. 2, pp Brooks, M.R. (1990), Ocean carrier selection criteria in a new environment, Logistics and Transport Review, Vol. 26 No. 4, pp Brooks, MR. (2000): Sea change in liner shipping. Elsevier Science: Oxford. Brooks, M. R. (2004). The governance structure of ports. In: W. K. Talley, (Ed.), The industrial organization of shipping and ports. Review of Network Economics, Special Issue, III(2), Brown, M.B. (1988), Defining quality in service businesses, Quality, Vol. 27 No. 1, pp Burch, E., Rogers, H.P. and Underwood, J. (1995), Exploring SERVPERF: an empirical investigation of the importanceperformance, service quality relationship in the uniform rental industry, available at: http//saber.uca.edu/docs/proceedings11/95ama.121.htm Buttle, F. (1996), SERVQUAL: review, critique, research agenda, Journal of Marketing, Vol. 30, No.1, pp Carbone, V., & De Martins, M. (2003). The changing role of ports in supply chain management: An empirical analysis. Maritime Policy and Management, 30(4), Cotham, J.C., Cravens, D.W. and Hendon, W.M. (1969), Measuring the quality of transport services, Transport Journal, Vol. 9, pp Cronin, J.J. and Taylor, S.A. (1992), Measuring service quality: a reexamination and extension,journal of Marketing, Vol. 56, No. 3 pp Cullinane, K. (2002). The productivity and efficiency of ports and terminals: Methods and applications. In: C. Th. Grammenos (Ed.), The handbook of maritime economics and business (pp ). London: Informa UK Ltd. Cullinane, K., & Song, D.-W. (2002). Port privatisation: Principles and practice. Transport Reviews, 22, Cullinane, K., Song, D.-W., Ji, P., & Wang, T.-F. (2004). An application of DEA windows analysis to container port production efficiency. In: W. K. Talley, (Ed.), The industrial organization of shipping and ports. Review of Network Economics (Special Issue), III(2), De Langen, P. W. (2002). Clustering and performance: The case of maritime clustering in the Netherlands. Maritime Policy and Management, 29(3),

135 De Langen, W.P. (2007) Port competition and selection in contestable hinterlands: The case of Austria. European Journal of Transport and Infrastructure Research 7(1): Dowd, T. J., & Leschine, T. M. (1990). Container terminal productivity: A perspective. Maritime and Policy Management, 17(2), DTZ (2008). The rise of the Balkans, European Logistics Report, available at: Durvasula, S., Lysonski, S. and Mehta, S.C. (1999), Testing the SERVQUAL scale in the business sector: The case of ocean freight shipping service, The Journal of Services Marketing, Vol. 13 No. 2, pp Easterling, K., (2004). The New Orgman: logistics as an organising principle of contemporary cities. In: Graham, S. (Ed.), The Cyber Cities Reader. London. Routledge. pp Eliades, M.G. (1992), The contribution of international open registries towards the development of a quality shipping industry the challenge ahead, Proceedings of Quality of Shipping in the Year 2000 International Conference, The Institute of Marine Engineers, Cyprus. Ernst & Young (2004), Europe: The Opportunity of Diversity, 2004 European Attractiveness Survey. European Commission. (1997): Transport networks, single market review series. Subseries II, Vol. 11. Office for Official Publications of the EC Luxembourg & Kogan Page/Earthscan: London. Eurostat (2004). Energy, Transport and Environment Indicators, European Communities, Luxemburg Eurostat (2007). Panorama of Transport: Statistical overview of transport in the European Union, Part 1, Edition 2007, European Commission, Panorama of the European Union. Ferrari, C., Parola, F., Morchio, E., (2006), Southern European Ports and the Spatial Distribution of EDCs, Maritime Economics & Logistics, 8, (60-81), Palgrave Macmillan Ltd Fleming, D. K., & Baird, A. J. (1999). Some reflections on port competition in the United States and Western Europe. Maritime Policy and Management, 26(4), Frankel, E.G. (1993), Total quality management in liner shipping, Marine Policy, Vol. 17 No. 1, pp Friedmann, J., (1986). The world city hypothesis. Development and Change 17, Foster, TA. (1979): What s important in a port? Distribution Worldwide 78: Fowdar, R. (2005), Identifying health care quality attributes, Journal of Health and Human Services Administration, Vol. 27 No. 3-4, pp Garcia-Alonso L and Sanchez-Soriano J. (2009) Port selection from a hinterland perspective, Maritime Economics & Logistics (11), Gereffi, G., Humphrey, J., Sturgeon, T., (2005). The governance of global value chains. Review of International Political Economy 12,

136 Gilman, S. (1999). The size economies and network efficiency of large containerships. International Journal of Maritime Economics, 1(1), Gilman, S., & Williams, G. F. (1976). Multi port itineraries for container ships. Journal of Transport Economics and Policy, X(2), Gilman, S. (2003). Sustainability and national policy in UK port development. Maritime Policy and Management, 30(4), Ginsberg, N.S., Koppel, B., McGee, T.G., The Extended Metropolis. University of Hawaii Press, Honolulu. Gronroos, C. (1978), A service oriented approach to marketing of service, European Journal of Marketing, Vol. 12 No. 8, pp Gronroos, C. (1982), Strategic management and marketing in the service sector, Swedish School of Economics and Business Administration, Helsinki. Gronroos, C. (1988), The six criteria of good perceived quality service, Review of Business, Vol. 9, No. 3, pp Goss, R. O. (1999). On the distribution of economic rent in seaports. International Journal of Maritime Economics, 1(1), Goss, R. O. (2000). Economic policies and seaports: (1) The economic functions of seaports. Maritime Policy and Management, 17(3), (2) The diversity of port policies. Maritime Policy and Management, 17(3), (3) Are port authorities necessary? Maritime Policy and Management, 17(3), (4) Strategies for port authorities. Maritime Policy and Management, 17(3), Goss, G. O., & Stevens, H. (2001). Marginal cost pricing in ports. International Journal of Maritime Economics, 3(2), Gratsos, G.A. (1998), Quality shipping: myth or reality?, in Haralambides, H.E. (Ed.), Quality Shipping: Market Mechanism for Safer Shipping and Cleaner Oceans, Erasmus Publishing, Rotterdam. Ha, M-S. (2003) A comparison of service quality at major container ports: Implications for Korean ports. Journal of Transport Geography 11(2): Haralambides, HE, Verbeke, A, Musso, E and Benacchio, M. (2001): Port financing and pricing in the European Union: Theory, politics and reality. International Journal of Maritime Economics 3: Harte, H.G. and Dale, B.G. (1995), Improving quality in professional service organisations: a review of the key issues, Managing Service Quality, Vol. 5 No. 3, pp Hayes, B.E. (1997), Measuring Customer Satisfaction: Survey Design, Use and Statistical Analysis Methods, 2nd ed., ASQ Quality Press, Milwaukee, WI. Haywood-Farmer, J. (1988), A conceptual model of service quality, International Journal of Operations and Production Management, Vol. 8 No. 6, pp

137 Heaver, T. D. (1993). The many facets of maritime economics. Inaugural address to the association of maritime economists. Maritime Policy and Management, 20(2), Heaver, T. D. (2002). Supply chain and logistics management: Implications for liner shipping. In: C. Th. Grammenos (Ed.), The handbook of maritime economics and business (pp ). London: Informa UK Ltd. Heaver, T. D. (2006). The evolution and challenges of port economics. Research in Transportation Economics, Vol. 16, Heaver, T. D., Fitzgerald, R. H., & Frounfelker, T. (2002). The effects of local taxes and subsidies on port competition in the Pacific Northwest of North America, Proceedings of the international association of maritime economists, Panama, (p. 16). Heaver, T. D., Meersman, H., & Van de Voorde, E. (2000). Do mergers and alliances influence European shipping and port competition? Maritime Policy and Management, 27(4), Heaver, T. D., Meersman, H., & Van de Voorde, E. (2001). Co-operation and competition in container transport: Strategies for ports. Maritime Policy and Management, 28(3), Heaver, T. D., & Tretheway, M. W. (2002). The economics and politics of taxation and subsidies for ports and airports, Proceedings of the international association of maritime economists, Panama, (p. 12). Heggie, I. G. (1974). Charging for port facilities. Journal of Transport Economics and Policy, VIII(1), Hesse, M., Rodrigue, J.-P., (2004). The transport geography of logistics and logistics distribution. Journal of Transport Geography 12, Huybrechts, M, Meersman, H, Van de Voorde, E, Van Hooydonk, E, Verbeke, A. and Winkelmans, W. (2002): Port Competitiveness: An Economic and Legal Analysis of the Factors Determining the Competitiveness of Seaports. De Boeck Ltd: Antwerp. Imrie, B.C., Durden, G. and Cadogan, J.W. (2000), Towards a conceptualisation of service quality in the global market arena, Asia Pacific Research Institute, available at: Ircha, M. C. (2001). North American port reform: The Canadian and American experience. International Journal of Maritime Economics, 3(2), Jansson, J. O., & Shneerson, D. (1982). Port economics. Cambridge, MA: MIT Press. Jara-Diaz, S.R., Martinez-Budria, E., Diaz-Hernadez, J.J., (2006), Multiple outputs in port cost functions, Research in Transportation Economics, vol. 16, 67-84, Elsevier Ltd. Jun, M., Yang, Z. and Kim, D. (2004), Customers perceptions of online retailing service quality and their satisfaction, The International Journal of Quality and Reliability Management, Vol. 21 No. 8, pp

138 Kostopoulou S., (1996). Cityport Development and cultural heritage: The case of Thessaloniki, Greece in cityports, coastal zones and regional change, Holey B. (edit.), Wiley, England. LeBlanc, G. and Nguyen, N. (1988), Customers perceptions of service quality in financial institutions, International Journal of Bank Marketing, Vol. 6 No. 4, pp Leinbach, T.R., Capineri, C., (2007). Globalised freight transport: conclusions and future research. In: Leinbach, T.R., Capineri, C. (Eds.), Globalised LogisticsTransport. Intermodality, E-Commerce, Logistics and Sustainability. Edward Elgar, Cheltenham, UK. pp Lehtinen, U. and Lehtinen, J.R. (1982), Service quality: a study of quality dimensions, working paper, Service Management Institute, Helsinki. Lin, C.Y., Durden, G.R., Imrie, B.C. and Cadogan, J.W. (2000), Towards the reconceptualisation of service quality in an Asian context: a confirmatory study, Proceedings of ANZMAC 2000: Visionary Marketing for the 21st Century: Facing the Challenge, Lirn, T.C., Thanopoulou, H.A., Beynon, M.J. and Beresford, A.K.C. (2004) An application of AHP on transhipment port selection: A global perspective. Maritime Economics and Logistics 6(1): Liu, C.-M. (2004), The multidimensional and hierarchical structure of perceived quality and customer satisfaction, International Journal of Management, Vol. 22 No. 3, pp Lo, F-C., Marcotullio, P., (2001). Globalization and urban transformations in the Asia Pacific region. United Nations University, Tokyo. Lνbo, A. and Jain, V., (2002). Port users perspective of the container transshipment business-hierarchy of service quality attributes and dimensions. Singapore Maritime and Port Journal, 5(1), Lopez, R.C. and Poole, N. (1998), Quality assurance in the maritime port logistics chain: the case of Valencia, Spain, Supply Chain Management, Vol. 3 No. 1, pp Malchow, B.M. and Kanafani, A. (2004) A disaggregate analysis of port selection. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review 40(4): Marlow, P.B. and Paixao, A.C. (2001), Agility: a key enabler in port competition, Proceedings of the International Association of Maritime Economists Annual Conference, July, Hong Kong, pp MasterCard Worldwide, (2008). Worldwide Centers of Commerce Index. (accessed ) Martinez-Budria, E., Diaz-Armas, R., Navarro-Ibanez, M., & Ravelo-Mesa, T. (1999). A study of the efficiency of spanish port authorities using data envelopment analysis. International Journal of Transport Economics, XXVI, McConville, J. (1999). The economics of maritime transport. London: Witherby & Co. Ltd. 138

139 McKinsey & Company (2011). Greece 10 years ahead, Defining Greece s new growth model and strategy, Executive Summary, November 2011, Athens. Mels, G., Boshoff, C. and Nel, D. (1997), The dimensions of service quality: the original European perspective revisited, Service Industries Journal, Vol. 17 No. 1, pp Midoro, R., Musso, E., & Parola, F. (2005). Maritime liner shipping and the stevedoring industry: Market structure and competition strategies. Maritime Policy and Management, 32(2), Molinari, C and Curci, A. (1997): Una Ricerca Europea sull Integrazione. Logistica e Management, November. Moore, L.G., Hopkins, W.E. and Hopkins, S.A. (1998), Quality and empowerment programs: dual paths to customer satisfaction?, Managing Service Quality, Vol. 8 No. 2, pp Murphy, PR, Daley, JM and Dalenberg, DR. (1987) : Port selection criteria: an application of a transportation research framework. Logistics and Transportation Review 28: Murphy, P.R., Dalenberg, D.R. and Daley, J.M. (1989), Assessing international port operations, International Journal of Physical Distribution and Materials Management, Vol. 19 No. 9, pp Murphy, P.R., Dalenberg, D.R. and Daley, J.M. (1991), Selecting links and nodes in international transport, Transport Journal, Vol. 31 No. 2, pp Murphy, P.R., Dalenberg, D.R. and Daley, J.M. (1992), Port selection criteria: an application of a transport research framework, Logistics and Transport Review, Vol. 28 No. 3, pp Murphy, P.R. and Daley, J.M. (1994) A comparative analysis of port selection factors. Transportation Journal 34(1): Nauman, E. (1995), Customer Satisfaction Measurement and Management: Using the Voice of the Customer, Thomson Executive Press, Cincinnati, OH. Ng, K.Y. (2006) Assessing the attractiveness of ports in the North European container transshipment market: An agenda for future research in port competition. Maritime Economics and Logistics 8(3): Notteboom, T. E. (2002). Consolidation and contestability in the European container handling industry. Maritime Policy and Management, 29(3), Notteboom, T. E. (2004). Container shipping and ports: An overview. In: W. K. Talley (Ed.), The industrial organization of shipping and ports. Review of Network Economics, Special Issue, 3(2), Notteboom, TE andwinkelmans,w. (2001): Structural changes in logistics: How will port authorities face the challenge? Maritime Policy & Management 28: Ovretveit, J. (1993), Measuring Service Quality: Practical Guidelines, Technical communications, Publications, Ayelsbury 139

140 Parasuraman, A., Zeithaml, V.A. and Berry, L.L. (1985), A conceptual model of service quality and its implications for future research, Journal of Marketing, Vol. 49 No. 4, pp Parasuraman, A., Zeithaml, V.A. and Berry, L.L. (1988), SERVQUAL: a multiple item scale for measuring consumer perceptions of service quality, Journal of Retailing, Vol. 64 No. 1, pp Panayides, PM and So, M. (2005). The impact of integrated logistics relationships on third-party logistics services quality and performances. Maritime Economics & Logistics 7: Pearson, R. (1980). Containerline performance and service quality, Marine Transport Centre, University of Liverpool, Liverpool. Planco, (2003). TEN-Invest- Transport Infrastructure Costs and Investments between 1996 and 2010 on the trans-european network and its connection to neighboring regions, including an inventory of the technical status of the Transport-European Transport Network for the year 2000, Final Report, Essen. Psaraftis, H. N. (2005). EU ports policy: Where do we go from here? Maritime Economics and Logistics, 7(1), Robinson, R. (2002). Ports as elements in value-driven chain systems: The new paradigm. Maritime Policy and Management, 29(3), Roll, Y., & Hayuth, Y. (1993). Port performance comparison applying data envelopment analysis (DEA). Maritime Policy and Management, 20(2), Ruijgrok, C. & Kuipers, B. (2001), Transportation Infrastructure Management for Attracting Euro- Distribution Centres in the Netherlands, Planning meeting on building Northeast Asian logistics centers in Korea, Korea Transport Institute Ruiter, W.D. (1999), Towards quality shipping, Proceedings of the Shipping in the New Millennium Conference, Brisbane, March. Rushton, A. and Walker, S., (2007) International Logistics and Supply Chain Management, Kogan Page Ltd., London and Philadelphia Santos, J. (2003), E-service quality: a model of virtual service quality dimensions, Managing service quality, Vol. 13 No. 3, pp Sasser, W.E., Olsen, R.P. and Wyckoff, D.D. (1978), Management of Service Operations: Texts, Cases and Readings, Allyn and Bacon, Boston, MA. Sargent, A.J. (1938) Seaports and Hinterlands. London: Adam and Charles Black. Scott, A.J., Social Economy of the Metropolis. Cognitive-Cultural Capitalism and the Global Resurgence of Cities. Oxford University Press, Oxford. Slack, B. (1985) Containerization, inter-port competition and port selection. Maritime Policy and Management 12(4):

141 Slack, B. (2003). Pawns in the game: Ports in a global transportation system. Growth and Change, 24, Song, D.-W. (2003). Port co-opetition in concept and practice. Maritime Policy and Management, 30(1), Song, D. and Yeo, K. (2004), A competitive analysis of Chinese container ports using the analytic hierarchy process, Maritime Economics and Logistics, Vol. 6 No. 1, pp Stopford, M. (1988). Maritime economics (2nd edn., 1997). London: Unwin Hyman. Strandenes, S. P. (2004). Port pricing structures and ship efficiency. In: W. K. Talley, (Ed.), The industrial organization of shipping and ports. Review of Network Economic, Special Issue, III(2), Sureshchandar, G.S., Rajendran, C. and Anantharaman, R.N. (2002), Determinants of customerperceived service quality: a confirmatory factor analysis approach, Journal of Services Marketing, Vol. 16 No. 1, pp Suykens, F. (1985). Administration and management at the port of Antwerp. Maritime Policy and Management, 12(3), Talley, W. K. (2004). Wage differentials of intermodal transportation carriers and ports: Deregulation versus regulation. In: W. K. Talley (Ed.), The industrial organization of shipping and ports. Review of Network Economics, Special Issue, III(2), Thai, V.V., (2008), Service quality in maritime transport: conceptual model and empirical evidence, Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, vol.20, No. 4, pp Thorburn, T. (1960). Supply and demand of water transport. Stockholm: The Business Research Institute at the Stockholm School of Economics. Tiwari, P., Itoh, H. and Doi, M. (2003) Containerized Cargo shipper s behavior in China: A discrete choice analysis. Journal of Transportation and Statistics 6(1): Tongzon, J. (2002) Port Choice Determinants in a Competitive Environment, Proceedings of Annual Conference and Meeting of the International Association of Maritime Economists IAME; Panama, Trappey, C., Lin, G., Trappey, A., Liu, C.S., Lee, W.T., (2011) Deriving industrial logistics hub reference models for manufacturing based economies, Expert Systems with Applications, Elsevier Turner, H. S. (2000). Evaluating seaport policy alternatives: A simulation study of terminal leasing policy and system performance. Maritime Policy and Management, 27(3), Ugboma, C., Ibe, C. and Ogwude, I.C. (2004), Service quality measurements in ports of a developing economy: Nigerian ports survey, Managing Service Quality, Vol. 14 No. 6, pp Walters, A. A. (1976). Marginal cost pricing in ports. The Logistics and Transportation Review, 12(3),

142 Wang, J., Cheng, M.C., (2010). From a Hub Port city to a global supply chain management center: a case study of Hong Kong. Journal of Transport Geography, in press. doi: /j.jtrangeo Webster, D., Muller, L. (2002). Challenges of peri-urbanisation in the lower Yangtse Region: the case of the Hangzhou Ningobo corridor. Discussion Paper Asia Pacific Research Center, Stanford University. Stanford University, Stanford, CA. White, L. and Galbraith, M. (2000), Customer determinants of perceived service quality in a business to business context: a study within the health services industry, available at: Wijnolst, N., & Wergeland, T. (1996). Shipping. Delft: Delft University Press. Yap, W.Y. and Lam, J.S.L. (2006) Competition dynamics between container ports in East Asia. Transportation Research Part A 40: Ελληνόγλωζζη: ΑΠΘ (1996). «Γηεξεχλεζε θνπηκφηεηαο Γεκηνπξγίαο Κέληξνπ Δκπνξεπκαηηθψλ Μεηαθνξψλ απφ ηνλ ΟΛΘ», Δξεπλεηηθφ πξφγξακκα: Έξεπλα γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο δπλεηηθήο αγνξάο ηνπ ιηκέλνο Θεζζαινλίθεο, δηαηχπσζε ζηξαηεγηθήο κάξθεηηλγθ θαη δηεξεχλεζεζπλαθψλ ζεκάησλ, Δλφηεηα 5, Μάηνο 1996, Θεζζαινλίθε. Διιεληθφο Δπηκειεηεξηαθφο χλδεζκνο Μεηαθνξψλ, (2007). «πλδπαζκέλεο κεηαθνξέο θαη εθνδηαζηηθή εκπνξεπκάησλ», Κιεηδί γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ ειιεληθψλ κεηαθνξψλ, Σειηθή Έθζεζε ΔΔΤΜ, Αχγνπζηνο ΝΟΜΟ 3333/2005, «Ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία εκπνξεπκαηηθψλ θέληξσλ θαη άιιεο δηαηάμεηο», Αξ. Φχινπ 91, Φ.Δ.Κ. 1017/ χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο, (2004). «Δκπεηξνγλσκνζχλε θαη αλαγθαίεο παξεκβάζεηο γηα ηε κεηεμέιημε ηεο θεληξηθήο Μαθεδνλίαο σο θφκβνπ Logistics», Σειηθή Έθζεζε.Β.Β.Δ., Θεζζαινλίθε Ηνχιηνο Σερληθφ Δπηκειεηήξην Διιάδνο (2010), «Δκπνξεπκαηηθφ θέληξν Θεζζαινλίθεο: ρεδηαζκφο θαη ζθνπηκφηεηα», Πφξηζκα Οκάδαο Δξγαζίαο ηνπ ΣΔΔ/ΣΚΜ, απφθαζε A115/9/10 URLs: Αεροδρόμιο Μακεδονία Θεςςαλονίκησ : Δγλαηία Οδφο Α.Δ. Γηαζέζηκν ζηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηεο Δγλαηίαο Α.Δ.: Οξγαληζκφο Ληκέλνο Θεζζαινλίθεο Α.Δ. : 142

143 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Αναλσηικός σπολογιζμός τρημαηοοικονομικών δεικηών Γείθηεο Κεξδνθνξίαο Return on shareholders funds (ROSF) ROSF (t) = x 100 Γηα ηα πέληε έηε δειαδή ζα έρνπκε: ROSF (2011) = x 100 = 13,33% ROSF (2010) = x 100 = 6,74% ROSF (2009) = x 100 = 4,90% ROSF (2008) = x 100 = 5,81% ROSF (2007) = x 100 = 15,14% Return on capital employed (ROCE) ROCE (t) = x

144 ROCE (2011) = x 100 = 12,25% ROCE (2010) = x 100 = 7,18% ROCE (2009) = x 100 = 3,94% ROCE (2008) = x 100 = 4,93% ROCE (2007) = x 100 = 16,62% Operating profit margin (OPM) OPM (t) = x 100 OPM (2011) = x 100 = 22,70% OPM (2010) = x 100 = 13,81% OPM (2009) = x 100 = 8,23% OPM (2008) = x 100 = 10,75% 144

145 OPM (2007) = x 100 = 24,34% Gross profit margin (GPM) GPM (t) = x 100 GPM (2011) = x 100 = 31,67% GPM (2010) = x 100 = 23,29% GPM (2009) = x 100 = 7,82% GPM (2008) = x 100 = 19,90% GPM (2007) = x 100 = 33,85% Γείθηεο απνδνηηθφηεηαο Average settlement period for trade receivables Sales revenue to capital employed ratio = x 100 SRCE (2011) = x 100 = 1,49 145

146 SRCE (2010) = x 100 = 1,43 SRCE (2009) = x 100 = 1,31 SRCE (2008) = x 100 = 1,38 SRCE (2007) = x 100 = 1,85 Sales revenue per employee Sales revenue per employee (t) = x 100 SRE (2011) = x 100 = SRE (2010) = x 100 = SRE (2009) = x 100 = SRE (2008) = x 100 = SRE (2007) = x 100 = Γείθηεο Ρεπζηφηεηαο 146

147 Current ratio = x 100 Current ratio (2011) = x 100 = 6,78 Current ratio (2010) = x 100 = 5,58 Current ratio (2009) = x 100 = 6,9 Current ratio (2008) = x 100 = 4,9 Current ratio (2007) = x 100 = 4,4 147

148 SPSS DATA OUTPUT: Descriptive Statistics πκβαηηθό Ληκάλη: Descriptive Statistics N Mean Std. Deviation Minimum Maximum RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES MANAGEMENT MANAGEMENT OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES PROCESS PROCESS PROCESS PROCESS SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY

149 Descriptive Statistics.ΔΜΠΟ: Descriptive Statistics N Mean Std. Deviation Minimum Maximum RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES MANAGEMENT MANAGEMENT OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES PROCESS PROCESS PROCESS PROCESS SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY

150 Cronbach s Alpha- πκβαηηθφ Ληκάλη: Case Processing Summary N % Cases Valid Excluded a 0.0 Total a. Listwise deletion based on all variables in the procedure. Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items Scale Statistics Mean Variance Std. Deviation N of Items

151 Item-Total Statistics Cronbach's Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item- Alpha if Item Item Deleted Item Deleted Total Correlation Deleted RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES MANAGEMENT MANAGEMENT OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES PROCESS PROCESS PROCESS PROCESS SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY

152 Cronbach s Alpha-.ΔΜΠΟ: Case Processing Summary N % Cases Valid Excluded a Total a. Listwise deletion based on all variables in the procedure. Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items Scale Statistics Mean Variance Std. Deviation N of Items

153 Item-Total Statistics Cronbach's Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item- Alpha if Item Item Deleted Item Deleted Total Correlation Deleted RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES RESOURCES MANAGEMENT MANAGEMENT OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES OUTCOMES PROCESS PROCESS PROCESS PROCESS SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY SOCIAL RESPONSIBILITY

154 Απνηειέζκαηα t-test γηα πκβαηηθό Ληκάλη-.ΔΜΠΟ: Paired Samples Statistics Mean N Std. Deviation Std. Error Mean Pair 1 C_MEAN SEMPO_MEAN Paired Samples Correlations N Correlation Sig. Pair 1 C_MEAN & SEMPO_MEAN Paired Samples Test Paired Differences 95% Confidence Interval of the Difference Mean Std. Deviation Std. Error Mean Lower Upper t df Sig. (2-tailed) Pair 1 C_MEAN - SEMPO_MEAN

155 Friedman Test πκβαηηθό Ληκάλη Ranks Mean Rank Q1-RESOURCES Q2-RESOURCES 9.60 Q3-RESOURCES 8.30 Q4-RESOURCES Q5-RESOURCES Q6-MANAGEMENT Q7-MANAGEMENT 9.44 Q8-OUTCOMES 9.74 Q9-OUTCOMES Q10-OUTCOMES Q11-OUTCOMES Q12-OUTCOMES 7.24 Q13-OUTCOMES Q14-PROCESS Q15-PROCESS 9.56 Q16-PROCESS 7.42 Q17-PROCESS 8.36 Q18-SOCIAL RESPONSIBILITY Q19-SOCIAL RESPONSIBILITY 7.24 Q20-SOCIAL RESPONSIBILITY Test Statistics a N 25 Chi-Square df 19 Asymp. Sig..000 a. Friedman Test 155

156 Friedman Test-.ΔΜΠΟ Ranks Mean Rank Q1-RESOURCES 8.93 Q2-RESOURCES 9.82 Q3-RESOURCES 9.11 Q4-RESOURCES Q5-RESOURCES Q6-MANAGEMENT Q7-MANAGEMENT 9.64 Q8-OUTCOMES Q9-OUTCOMES Q10-OUTCOMES 9.89 Q11-OUTCOMES Q12-OUTCOMES 6.68 Q13-OUTCOMES Q14-PROCESS Q15-PROCESS Q16-PROCESS 9.82 Q17-PROCESS 7.46 Q18-SOCIAL RESPONSIBILITY Q19-SOCIAL RESPONSIBILITY 9.39 Q20-SOCIAL RESPONSIBILITY 9.04 Test Statistics a N 14 Chi-Square df 19 Asymp. Sig..006 a. Friedman Test 156

157 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΜΠ ζηε Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Δμεηδίθεπζε: Γηνίθεζε Logistics ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΟΛΘ Θα εθηηκνχζα πνιχ αλ αθηεξψλαηε κεξηθά ιεπηά απφ ηνλ ρξφλν ζαο γηα λα απαληήζεηε ζην ζπλεκκέλν εξσηεκαηνιφγην, κέξνο κηαο έξεπλαο κεηαπηπρηαθνχ θνηηεηή ηνπ Οηθνλνκηθνχ Σκήκαηνο ηνπ ΑΠΘ ζην ΜΠ Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ-Logistics. Δπραξηζηψ εθ ησλ πξνηέξσλ γηα ηε ζπλεξγαζία ζαο. Θεζζαινλίθε

158 θνπφο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ απηνχ είλαη λα αμηνινγήζεη ην επίπεδν ηθαλνπνίεζεο ησλ ρξεζηψλ ηνπ ΟΛΘ, βάζεη ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ ηνπο πξνζθέξεη. Παξαθαινχκε απαληήζηε ακεξφιεπηα θαη αληηθεηκεληθά ζε φιεο ηηο παξαθάησ εξσηήζεηο βάδνληαο x ζην ηεηξαγσλάθη πνπ εθθξάδεη ηελ πξνζσπηθή ζαο εθηίκεζε. Η. ΠΟΡΟΗ Καζφινπ Διάρηζηα Μέηξηα Πνιχ Πάξα πνιχ Τπνδνκέο ΟΛΘ Γηαζεζηκφηεηα εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Καηάζηαζε εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ Οηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα Γπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο θνξηίνπ IΗ. ΜΑΝΑΣΕΜΔΝΣ Έγθαηξε εηδνπνίεζε γηα αιιαγέο ηηκψλ Γηάζεζε γηα δηαπξαγκάηεπζε Καζφινπ Διάρηζηα Μέηξηα Πνιχ Πάξα πνιχ 158

159 ΗΗΗ. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Καζφινπ Διάρηζηα Μέηξηα Πνιχ Πάξα πνιχ Σαρχηεηα εμππεξέηεζεο Αμηνπηζηία ζηελ παξάδνζε παξαιαβή/ ηήξεζε ρξνλνδηαγξάκκαηνο Αζθάιεηα θνξηίνπ (δεκίεο/ απψιεηεο) Αμηνπηζηία ζηα έγγξαθα (απνθπγή ιαζψλ) Αληαγσληζηηθέο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ πλέπεηα ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο 159

160 ΗV. ΓΗΑΓΗΚΑΗΔ Καζφινπ Διάρηζηα Μέηξηα Πνιχ Πάξα πνιχ πκπεξηθνξά πξνζσπηθνχ Γξήγνξε απφθξηζε ζηηο αλάγθεο/απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Γλψζε γηα ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ Δθαξκνγή ηερλνινγηψλ IT θαη EDI θαηά ηελ εμππεξέηεζε V. ΔΣΑΗΡΗΚΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΔΤΘΤΝΖ Τπεπζπλφηεηα απέλαληη ζην πξνζσπηθφ/αζθάιεηα εξγαδνκέλσλ Φήκε ιηκέλα γηα αμηνπηζηία ζηελ αγνξά Δπαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ Καζφινπ Διάρηζηα Μέηξηα Πνιχ Πάξα πνιχ 160

161 V. ΑΛΛΑ ΣΟΗΥΔΗΑ 1. Αληηκεησπίδεηε θάπνηα πξνβιήκαηα ζηε ζπλεξγαζία ζαο κε ηνλ ΟΛΘ; Global Logistics: 2. Ση ζα πξνηείλαηε γηα ηελ βειηίσζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζαο κε ηνλ ΟΛΘ; ας εσταριζηούμε για ηη ζσνεργαζία 161

162 ρεκαηηθή απεηθόληζε Ληκέλα Θεζζαινλίθεο: 162