ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΔΙΑΓΝΩΣΗ» Άλλος κερνά ΕΣΥ πληρώνεις... Της Νεκταρίας Καρακώστα

Transcript

1 ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΔΙΑΓΝΩΣΗ» ΤΟ «ΠΑΡΤΙ» ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΣΧΕΔΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ -ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΤΟΥ ΕΣΥ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Άλλος κερνά ΕΣΥ πληρώνεις... Της Νεκταρίας Καρακώστα Βρέθηκε λύση στο αδιέξοδο με τους προμηθευτές, όμως νοσοκομεία, γιατροί και, το χειρότερο, ασθενείς, έγιναν μάρτυρες ενός έργου που επαναλαμβάνεται κατά διαστήματα, δείχνοντας ξεκάθαρα την παθογένεια του συστήματος των προμηθειών. Καθυστερήσεις στην προμήθεια εξειδικευμένων ειδών, αμφίβολη ποιότητα και αξιοπιστία σε πολλά από αυτά, ελλείψεις σε αρκετά νοσοκομεία και, ταυτόχρονα, υπερτιμολογήσεις, προκλητικές αποκλίσεις μεταξύ κόστους και τιμών κτήσης και αδυναμία έγκαιρης εξόφλησης των προμηθευτών, συνθέτουν ένα ζοφερό σκηνικό. Σαν επιστέγασμα όλων αυτών, το σύστημα καλείται κάθε περίπου τρία χρόνια να διαχειριστεί το θέμα της ρύθμισης συσσωρευμένων ελλειμμάτων προς τρίτους. Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος, για τον οποίο οι ελεγκτές της ελληνικής οικονομίας η επονομαζόμενη τρόικα όταν μιλούν για το χώρο της υγείας, κάνουν πλέον λόγο για ένα «πηγάδι δίχως πάτο». Σε πρόσφατη συνάντησή τους με τους Έλληνες υπουργούς, οι τεχνοκράτες της τρόικας εξέφρασαν την άποψη ότι, οι δαπάνες υγείας αποτελούν αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη απειλή για την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Αιτία; Η σπατάλη, το «πάρτι» στην υγεία, για το οποίο πρόσφατα μίλησε και η υπουργός Υγείας. Σύμφωνα με στοιχεία, οι σπατάλες στα

2 νοσοκομεία αντιστοιχούν περίπου στο 30 των συνολικών δαπανών για την υγεία, αγγίζουν δηλαδή ετησίως τα 1,4 δισ. ευρώ. Η μελέτη «Προμήθειες στα νοσοκομεία του ΕΣΥ: Αιτίες και δεδομένα της σπατάλης», που πραγματοποίησε το Κέντρο μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής και πρόεδρο της Παγκόσμιας Ένωσης Νοσοκομείων και Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας, κ. Γιάννη Τούντα (ομάδα εργασίας: Μαίρη Γείτονα, επίκουρος καθηγήτρια Οικονομικών της Υγείας, Κυριάκος Σουλιώτης, λέκτωρ Πολιτικής Υγείας, Όλγα Σίσκου, διδάκτωρ Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας), μεταξύ άλλων διαπιστώνει: -Προμήθειες εκατομμυρίων ευρώ, ακόμη και για αναλώσιμα υλικά, που γίνονται χωρίς διαγωνισμό, με απευθείας αναθέσεις ή επεκτάσεις προηγούμενων συμβάσεων. -Τιμές διπλάσιες, τριπλάσιες ή ακόμη και δεκαπλάσιες από τις τιμές που καταγράφονται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που επιβεβαιώνεται, επίσης, από μια απλή σύγκριση των πινάκων που ανάρτησε πρόσφατα στο Διαδίκτυο το Παρατηρητήριο Τιμών, με τιμοκαταλόγους παλαιότερων ΦΕΚ, ακόμη και μιας πενταετίας πριν. -Ανυπαρξία ουσιαστικού ελέγχου σε όλα τα στάδια των διαδικασιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, διαπιστώθηκε ότι, τα υλικά που παραδόθηκαν ήταν λιγότερα απ' αυτά που πληρώθηκαν. Σκανδαλώδεις υπερτιμολογήσεις και αδιαφανείς αναθέσεις για προμήθειες δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ αποκαλύπτουν οι πρώτοι έλεγχοι των υπουργείων Οικονομικών, Υγείας και Εργασίας στα νοσοκομεία και στις μονάδες υγείας των ασφαλιστικών ταμείων. Και μόνον ο ρυθμός αύξησης των δαπανών προκαλεί σοκ. Τα χρέη των νοσοκομείων από 2,5 δισ. στις αρχές του 2005, ξεπέρασαν πέρυσι τα 6 δισ. ευρώ. Παρ όλα αυτά, οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα πως, «το πρόβλημα των προμηθειών αποτελεί μάλλον το σύμπτωμα της

3 γενικότερης αταξίας του ελληνικού εθνικού συστήματος υγείας και λιγότερο αυτή καθ αυτή τη νόσο. Το πραγματικό πρόβλημα εντοπίζεται στον μοναδικό αναχρονισμό του τρόπου αποζημίωσης των νοσοκομείων (ημερήσιο νοσήλιο), ο οποίος καθιστά εξ αρχής προβληματική τη σχέση εσόδων- εξόδων, λόγω της απουσίας προϋπολογισμού». Οι προμήθειες Μελετώντας αναλυτικά το κόστος των νοσοκομείων της 1ης ΥΠΕ την περίοδο , προκύπτει εντυπωσιακός αριθμός αύξησης της δαπάνης για ορθοπεδικά υλικά. Κι όλα αυτά, ενώ ο όγκος και το είδος της παρεχόμενης φροντίδας δεν παρουσιάζει καμία σημαντική διαφοροποίηση. Σημειώνεται ότι, η αύξηση στις ημέρες νοσηλείας, μέσα στην τριετία, δεν ξεπέρασε το 0,42, ενώ το 30 των προμηθειών, αφορούν σε αναλώσιμα υλικά, το κόστος των οποίων αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό Η συνολική αύξηση του μέσου ημερήσιου κόστους νοσηλείας, όσο και αυτή στα διάφορα είδη που προμηθεύονται τα νοσοκομεία, επομένως, οφείλονται σε σπατάλη στις ποσότητες ή (απλώς) σε υπερτιμολόγηση των ειδών (πλην φαρμάκων για τα οποία ισχύει διατίμηση). Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η εκτόξευση της δαπάνης των ορθοπεδικών υλικών με ποσοστό 71,5 και της κατηγορίας «λοιπά είδη», η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων- τα συμβόλαια με τις ιδιωτικές εταιρείες για φύλαξη, καθαριότητα και σίτιση ο ρυθμός αύξησης σε αυτήν την κατηγορία πλησιάζει το 120, μέσα σε διάστημα τριετίας!!! Τι είναι όλα αυτά τα ποσοστά αύξησης, αν όχι μίζες και σπατάλη; Την ίδια ώρα, όπως έχουμε τονίσει και σε παλαιότερο φύλλο της «δ», το κόστος που συνεπάγονται αυτές οι αναθέσεις, είναι πολλαπλάσιο εκείνου που θα επιβάρυνε τα νοσοκομεία, αν προσλάμβαναν κανονικά υπαλλήλους για αυτές τις υπηρεσίες. Ενδεικτική του «πάρτι» που σήμερα γίνεται στο χώρο της υγείας από τους «εργολάβους», που

4 πωλούν υπηρεσίες στα νοσοκομεία, είναι η περίπτωση του νοσοκομείου «Χατζηκώστα» των Ιωαννίνων. Σε ανοιχτή επιστολή τους προς την υπουργό Υγείας, οι εργαζόμενοι του νοσοκομείου αποκαλύπτουν πως το νοσοκομείο δαπανά για υπηρεσίες καθαριότητας ευρώ το χρόνο, τη στιγμή που το κόστος για τον ιδιώτη που παρέχει τις υπηρεσίες (με υπερωρίες, μισθούς, υλικά, ένσημα), δεν ξεπερνά τις ευρώ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, «για τα 2 χρόνια σύμβασης, το ένα είναι κέρδος». Με αυτό το ποσό κατ έτος (των ευρώ), οι εργαζόμενοι υπολογίζουν ότι, το δημόσιο θα μπορούσε να έχει προσλάβει μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων για την καθαριότητα, με μόνιμη σχέση εργασίας ή 12μηνες συμβάσεις και με διπλάσιο μισθό. Κάνοντας, μάλιστα, την αναγωγή του ποσού αυτού για τα περίπου 140 μικρά και μεγάλα νοσοκομεία της χώρας, προκύπτει σπατάλη-κέρδος για τους εργολάβους, που αγγίζει το 1 εκατομμύριο το χρόνο. Τι ποσοστό του κόστους των νοσοκομείων πηγαίνει σε ρυθμός αύξησης δαπάνης υγειονομικό υλικό 25,76 23,46 24,24 φαρμακευτικό 41,12 39,94 40,46 υλικό ορθοπεδικό 7,80 7,79 8,59 υλικό αντιδραστήρια 9,71 9,92 9,42 λοιπά 15,61 18,89 17,29 21,55 31,11 38,52 46,81 8,52 56,79 9,70 71,5 21,71 118,3

5 Οι πρώτοι έλεγχοι του ΣΔΟΕ σε νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, έχουν ήδη αρχίσει να φέρνουν στο φως ένα οργιώδες κύκλωμα ανεξέλεγκτων παραγγελιών ορθοπεδικών υλικών, στο οποίο εμπλέκονται 11 εταιρείες και, τουλάχιστον, 15 ελληνικά νοσοκομεία (Αμαλία Φλέμινγκ, Ασκληπιείο Βούλας, Νοσοκομείο Αμαλιάδας, Γενικό Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς», Νοσοκομείο Κυπαρισσίας, Ερυθρός Σταυρός, Νοσοκομείο Καλαμάτας, Νοσοκομείο Άμφισσας, Νοσοκομείο Κέρκυρας, Νοσοκομείο Μυτιλήνης, ΚΑΤ, Νοσοκομείο Άργους, ΝΙΜΤΣ, 251 ΓΝΑ, Λαϊκό). Σύμφωνα, μάλιστα, με πληροφορίες, οι «ταρίφες» που οι εταιρείες ορθοπεδικών υλικών «κόβουν» στους γιατρούς, κυμαίνονται από 350 έως ευρώ. Οι «παροχές», ωστόσο, των εταιρειών προς τους γιατρούς δεν περιορίζονται στα χρήματα. Το...πακέτο περιλαμβάνει, επίσης, ταξίδια διακοπών και ταξίδια συνεδρίων, δώρα που φτάνουν μέχρι πλήρεις εξοπλισμούς ιατρείων, χρηματοδοτήσεις μεταπτυχιακών σπουδών, ακόμη και αγορές αυτοκινήτων! Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία των ελέγχων των «ράμπο» της υγείας, σε δυο μόνο κλινικές του νοσοκομείου «Ιπποκράτειο» Θεσσαλονίκης. Τα στοιχεία «φωτογραφίζουν» 14 γιατρούς της Νευροχειρουργικής και της Ορθοπεδικής Κλινικής του νοσοκομείου, οι οποίοι προμηθεύονταν εμφυτεύσιμα υλικά (νευροδιεγέρτες και ορθοπεδικά μοσχεύματα) εξωσυμβατικά και σε τιμές πολλαπλάσιες από τις κανονικές, με το πρόσχημα ότι προορίζονταν για «έκτακτα περιστατικά». Μέσα σε δύο μόλις χρόνια ( ) οι 14 γιατροί είχαν κατορθώσει να επιβαρύνουν το νοσοκομείο, αλλά και τα ασφαλιστικά ταμεία των ασθενών με ζημία 2.5 εκατομμυρίων ευρώ! Σύμφωνα, μάλιστα, με το πόρισμα των ελεγκτών, οι γιατροί θα κληθούν να πληρώσουν τη ζημιά από...την -ευτραφή- τσέπη τους, καταβάλλοντας έκαστος από έως ευρώ! Οι αιτίες

6 Οι ειδικοί που υπογράφουν την έρευνα, εντοπίζουν και παραθέτουν κάποιες βασικές θεσμικές και οργανωτικές αιτίες του προβλήματος, τις οποίες και ταξινομούν σε δύο βασικές κατηγορίες: α. τα προβλήματα των κρατικών προμηθειών εν γένει (που απαντώνται και στις προμήθειες υγείας): - Η ικανοποίηση των αρχών της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της δημοσιότητας, αποδεικνύονται, δεδομένης της έκτασης της γραφειοκρατίας, αντίθετες προς την έννοια του δημοσίου συμφέροντος, όπως αυτό διασφαλίζεται με αγορές υψηλής ποιότητας σε ανταγωνιστικό κόστος. - Σε πολλές περιπτώσεις, διαπιστώνεται καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των διαδικασιών προμηθειών, λόγω συναρμοδιοτήτων και διαχείρισης των ενστάσεων. - Η υλοποίηση ενός συγκεντρωτικού Ενιαίου Προγράμματος Προμηθειών πολλές φορές αποδεικνύεται αποτελεσματική για την κάλυψη των αναγκών των διαφόρων φορέων. β. τα ειδικά προβλήματα των προμηθειών υγείας: - το γεγονός ότι, το σύστημα δεν έχει τη δυνατότητα να καλύπτει εγκαίρως τις ανάγκες του. Η γραφειοκρατία του συστήματος και τα δομικά του προβλήματα σχεδόν «επιβάλλουν» το μεγαλύτερο μέρος των προμηθειών, να είναι εξωσυμβατικές. Εκτιμάται ότι, περίπου οι μισές συμβάσεις, των τελευταίων πέντε ετών, έγιναν με απευθείας ανάθεση. - ότι δεν μπορεί να υλοποιηθεί ένα συγκεντρωτικό σύστημα προμηθειών, γιατί δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία στο ζήτημα των προδιαγραφών. - η απουσία προγραμματισμού των αναγκών ανά φορέα (νοσοκομείο, κέντρο υγείας κ.λπ.) και περιφέρεια. Οι διοικήσεις των νοσοκομείων έχουν ήδη λάβει εντολή να ελέγξουν τις προμήθειες των προηγούμενων διοικήσεων και να υποβάλουν στις αρχές του φθινοπώρου αναφορές στη διυπουργική επιτροπή, που λειτουργεί υπό την ευθύνη των γενικών

7 γραμματέων των υπουργείων Οικονομικών και Υγείας, Ηλ. Πλασκοβίτη και Ν. Πολύζου. - η έλλειψη μηχανισμού ερευνών αγοράς. Μέχρι την πρόσφατη ίδρυση του Παρατηρητηρίου Τιμών, το σύστημα δεν είχε πληροφόρηση ως προς το ύψος των τιμών στις υπόλοιπες χώρες, άρα δεν μπορούσε να διαπραγματεύεται στη βάση αυτής. - οι καθυστερήσεις στην αποπληρωμή των προμηθευτών, η οποία δίνει επιχείρημα στους προμηθευτές για τις υπερτιμολογήσεις. -οι αναιτιολόγητες και ανεξέλεγκτες ενστάσεις στους διαγωνισμούς, οι οποίες καθιστούν ανέφικτη την ολοκλήρωση τους. Ως αποτέλεσμα αυτής της αδυναμίας ολοκλήρωσης διαγωνισμών, και προκειμένου να καλύπτονται οι τρέχουσες ανάγκες, αυξάνουν ραγδαία οι εξωσυμβατικές προμήθειες. Απέναντι σε όλα αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση επισπεύδει τις αλλαγές στο σύστημα προμηθειών, με την εισαγωγή του διπλογραφικού συστήματος, τη διενέργεια τακτικών λογιστικών ελέγχων και την εποπτεία όλων των δαπανών από το υπουργείο Οικονομικών. Παράλληλα, μέχρι το τέλος του χρόνου, θα τεθεί σε ισχύ, σύστημα ηλεκτρονικών διαγωνισμών για όλες τις προμήθειες. Αντιμετώπιση του προβλήματος -ΒΟΧ Oι ειδικοί θεωρούν πως τα προβλήματα αυτά θα μπορούσαν να ξεπεραστούν με: - ετήσιο προγραμματισμό των αναγκών κάθε νοσοκομείου, σε ιατρικό εξοπλισμό και αναλώσιμα, με ευθύνη των διοικήσεων των νοσηλευτικών μονάδων. - οριοθέτηση (ανοικτών) προδιαγραφών, σε επίπεδο περιφερειακής αρχής και αντίστοιχη υλοποίηση των διαγωνισμών. Για ετήσιες δαπάνες από ένα συγκεκριμένο ύψος και κάτω, οι ειδικοί προτείνουν έναν εναλλακτικό τρόπο υλοποίησης των διαγωνισμών, από τα ίδια τα νοσοκομεία - πάντα εντός των ορίων του ετήσιου προγραμματισμού, με

8 τις προδιαγραφές που έχουν τεθεί από την περιφερειακή αρχή και με ανώτατες τιμές κτήσης, που θα καθορίζονται από το Υπουργείο Υγείας. - την καθιέρωση ενιαίας κωδικοποίησης όλων των ειδών σε κεντρικό επίπεδο. Η σχετική βάση θα ανανεώνεται κάθε χρόνο. - οριοθέτηση από το Υπουργείο Υγείας τιμών αναφοράς ή ανώτατων τιμών για κάθε είδος. -ορισμό από το Υπουργείο Υγείας, συνολικών σφαιρικών προϋπολογισμών ανά νοσοκομείο ή -τουλάχιστον- προϋπολογισμών προμηθειών. - παρακολούθηση, από την περιφερειακή αρχή, των αναλώσεων σε σχέση με την κίνηση και το είδος των περιστατικών που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι μονάδες.