ΤΝΑΘΘΗΜΑΣΘΚΕ ΔΘΑΣΑΡΑΥΕ

Transcript

1 ΤΝΑΘΘΗΜΑΣΘΚΕ ΔΘΑΣΑΡΑΥΕ

2 ΤΝΑΘΘΗΜΑΣΘΚΕ ΔΘΑΣΑΡΑΥΕ - ΣΑΞΘΝΟΜΗΗ Καηαθλιπηικές διαηαρατές Γελ ππάξρεη πνηέ καληαθφ, ππνκαληαθφ ή κεηθηφ επεηζφδην Μείδσλ θαηαζιηπηηθή δηαηαξαρή α) Μνλαδηθφ επεηζφδην β) ππνηξνπηάδνπζα θαηάζιηςε Γπζζπκηθή δηαηαξαρή Διπολικές διαηαρατές Μαληαθά ή ππνκαληαθά ή κηθηά επεηζφδηα πνπ ζπλνδεχνληαη ζπλήζσο απφ ηζηνξηθφ κεηδφλσλ θαηαζιηπηηθψλ επεηζνδίσλ. Γηπνιηθή δηαηαξαρή Ι α) Μαληαθφ επεηζφδην β) Καηαζιηπηηθφ επεηζφδην γ) κηθηφ επεηζφδην Γηπνιηθή δηαηαξαρή ΙΙ α) Καηαζιηπηηθφ επεηζφδην β) ππνκαληαθφ επεηζφδην Κσκλοθσμική διαηαρατή Διαηαρατή ηης διάθεζης οθειλόμενη ζε κάποια γενική

3 Επειζόδια ζυναιζθημαηικών διαηαραχών Μείδνλ Καηαζιηπηηθό Δπεηζόδην Μαληαθό Δπεηζόδην Τπνκαληαθό Δπεηζόδην Κιηληθή εηθόλα Γηάγλσζε Πνξεία Σύπνη

4 ΜΕΘΖΟΝ ΚΑΣΑΘΛΘΠΣΘΚΟ ΕΠΕΘΟΔΘΟ Κλινική Εικόνα Βαζηά θαηαζιηπηηθή δηάζεζε: ζηαλνρώξηα, δπζηπρία, αλαζθάιεηα, αίζζεκα αληθαλόηεηαο, απειπηζία Αλεδνλία: αδπλακία άληιεζεο ηθαλνπνίεζεο θαη ραξάο Άγρνο, αλεζπρία Ηκεξήζηα Γηαθύκαλζε: δηάζεζε ζαθώο ρεηξόηεξε ην πξσί θέςε: επηβξάδπλζε έσο ηνλ «ιηκλαζκό ηδεώλ», δπζρέξεηα ζπγθέληξσζεο Πεξηερόκελν ζθέςεο: ηδέεο αλαμηόηεηαο, ππνηίκεζεο ηνπ εαπηνύ, ελνρέο Δλαζρόιεζε κε ην ζάλαην, αξξσζηηα: επρέο ζαλάηνπ, απηνθηνληθόο ηδεαζκόο Κάπνηεο θνξέο νη ηδέεο ιακβάλνπλ παξαιεξεηηθή ρξνηά (θαηαζηξνθή, ακαξηία, ππέξκεηξεο ελνρέο, ππνρνλδξηαθέο ηδέεο) Αληίιεςε: αθνπζηηθέο ςεπδαηζζήζεηο ζύληνλεο κε ην ζπλαίζζεκα ( θαηάξεο, ύβξεηο, επηηηκεηηθά ζρόιηα), ζσκαηηθνύ ηύπνπ απηηθέο θαη θνηλαηζζεηηθέο ςεπδηαζζήζεηο -(+)Τπλνο, - (+)όξεμε, - ζεμνπαιηθή δηάζεζε Κιηλνθηιία, Τπνβνπιεζία -(+) θηλεηηθόηεηαο, - ελέξγεηα σκαηηθά ζπκπηώκαηα (δπζθνηιηόηεηα, πνλνθέθαινη, θηι)

5 Μείδνλ ΚΑΣΑΘΛΙΠΣΙΚΟ Δπεηζόδην Γηα 2 ηνπιάρηζηνλ εβδνκάδεο: Καηαζιηπηηθή δηάζεζε ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο εκέξαο θάζε κέξα φπσο ν ίδηνο ο ασθενής ππνθεηκεληθά αλαθέξεη ή ην παξαηεξνχλε νη άιινη (π.ρ θιαίεη) ή/θαη έληνλε ειάηησζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ή ηεο επραξίζηεζεο απφ φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο Δπίζεο: αλνξεμία ή απψιεηα βάξνπο αυπλία ή ππεξππλία ςπρνθηλεηηθή δηέγεξζε ή επηβξάδπλζε θφπσζε ή απψιεηα ηεο ελεξγεηηθφηεηαο αηζζήκαηα αλαμηφηεηαο ή ππεξβνιηθήο θαη απξφζθνξεο ελνρήο (κπνξεί θαη παξαιεξεηηθά) κεησκέλε ζπγθέληξσζε, αλαπνθαζηζηηθφηεηα ζθέςεηο ζαλάηνπ, απηνθηνληθφο ηδεαζκφο Μειωμένη λειηουργικόηηηα

6 Μείζον Καηαθλιπηικό Επειζόδιο Πορεία Πξνεγείηαη πεξίνδνο δπζθνξίαο, κεησκέλεο ελεξγεηηθόηεηαο, αλνξεμίαο, αππλίαο Απηνπεξηνξηδόκελν Μπνξεί λα αθνινπζεί καθξά πεξίνδνο θαηαζιηπηηθήο δηάζεζεο, ππνιεηκκαηηθή ζπκπησκαηνινγία Με ηε ζεξαπεία βειηίσζε ζε 2-3 εβδνκάδεο θαη ύθεζε ζε 6-8 εβδνκάδεο Σν 1/3 ησλ αζζελώλ κε πξώην θαηαζιηπηηθό επεηζόδην κπνξεί λα κελ επαλεκθαλίζεη άιιν επεηζόδην ζην κέιινλ Οη ππόινηπνη ζην κέιινλ εκθαλίδνπλ θαηαζιηπηηθά ελώ θαπνηνη κπνξεί λα εκθαλίζνπλ θαη καληαθά ή ππνκαληάθά επεηζόδηα

7 Μείζον Καηαθλιπηικό Επειζόδιο Σύποι Υσξίο ςπρσζηθά, κε ςπρσζηθά ζπκβαηά κε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζεζε, κε ςπρσζηθά αζύκβαηα κε ηε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζεζε Με κειαγρνιηθά ζηνηρεία: αλεδνλία, πξσηλή δπζζπκία, πξώηκε αθύπληζε, δηαηαξαρέο ςπρνθηλεηηθόηεηαο, εθζεζεκαζκέλε αλνξεμία, ππέκεηξε ελνρή Με άηππα ραξαθηεξηζηηθά: ππεξθαγία, ππεξππλία Υξόλην: γηα 2 ρξόληα θξηηήξηα

8 ΜΑΝΙΑΚΟ ΔΠΔΙΟΓΙΟ Κλινική Εικόνα Παζνινγηθά αλεβαζκέλε δηάζεζε, πνπ δηαρέεηαη ζην πεξηβάιινλ, επηπρία, αηζηνδνμία, ηιαξόηεηα, ελζνπζηαζκόο Χζηόζν ελδέρεηαη λα πθίζηαηαη θαη επεξεζηζηόηεηα, δπζθνξία θέςε: επηηάρπλζε, πίεζε ηδεώλ, ηδεόξξνηα ινγόξξνηα, ηδενθπγή αζπλαξηεζία Πεξηερόκελν ζθέςεο: ππεξηηκεκέλεο ηδέεο, ηδέεο κεγαιείνπ (ηαπηόηεηα, ηθαλόηεηεο), κπνξνύλ λα ιάβνπλ παξαιεξεηηθό ραξαθηήξα ( κεγαιείνπ, αλαθνξάο, δίσμεο) Γηαηαξαρέο ζηελ θξίζε κε απνηέιεζκα απεξίζθεπηε ζπκπεξηθνξά, ζθάικαηα κε ζνβαξέο ζπλέπεηεο (ππεξβνιηθέο αγνξέο, νηθνλνκηθέο επελδύζεηο, ραξηνπαημία θ.α.) Αληίιεςε: αθνπζηηθέο ςεπδαηζζήζεηο (πξνηξνπέο, ηνλ επηθξνηνύλ) -Ύπλνο, + όξεμε, + ζεμνπαιηθή δηάζεζε Γηαηαξαρέο ζπκπεξηθνξάο (ππέκεηξε δξαζηεξηόηεηα, δηάζπαζε πξνζνρήο, πεξηπαηθηηθή δηάζεζε, άξζε αλαζηνιώλ, πξνθιεηηθή ακθίεζε θαη ζπκπεξηθνξά

9 ΜΑΝΙΑ Γηα ηνπιάρηζηνλ 1 εβδνκάδα Δπθνξηθφ ζπλαίζζεκα, δηαρεφκελν, αιιά θαη επεξέζηζην Δπίζεο Ιδέεο ππεξηίκεζεο ηνπ εγψ ή ηδέεο κεγαιείνπ Αχμεζε ηεο ςπρνθηλεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο Mεησκέλε αλάγθε γηα χπλν Λνγφξξνηα Iδενθπγή Γπζθνιία επηθέληξσζεο ηεο πξνζνρήο Γπλεηηθά επηθίλδπλε ζπκπεξηθνξά, εκπινθή ζε επράξηζηεο γηα ηνλ αζζελή δξαζηεξηφηεηεο κε νδπλεξέο ζπλέπεηεο (ζπαηάιεο, αγνξέο, δήζελ επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζεμνπαιηθέο αδηαθξηζίεο Μειωμένη λειηουργικόηηηα

10 ΜΑΝΙΑΚΟ ΔΠΔΙΟΓΙΟ Πορεία Ομεία έλαξμε κεηά από ιίγεο κέξεο πξόδξνκσλ ζπκπησκάησλ (κεησκέλε Αλάγθε γηα ύπλν, αλεβαζκέλε δηάζεζε, απμεκέλε δξαζηεξηόηεηα, θ.α.) Απηνπεξηνξηδόκελν Με ηε ζεξαπεία έιεγρνο ησλ ζπκπησκάησλ ζε κεξηθέο κέξεο θαη απνδξνκή Σνπ επεηζνδίνπ ζε ιίγεο εβδνκάδεο

11 ΜΑΝΙΑΚΟ ΔΠΔΙΟΓΙΟ Σύπνη Υσξίο ςπρσζηθά, κε ςπρσζηθά ζπκβαηά κε ηε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζεζε, Με ςπρσζηθά αζύκβαηα κε ηε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζεζε Μηθηό: όηαλ ζπλππάξρνπλ ζπκπηώκαηα καληαθνύ κε ζπκπηώκαηα κείδνλνο Καηαζιηπηηθνύ επεηζνδίνπ

12 ΤΠΟΜΑΝΙΑΚΟ ΔΠΔΙΟΓΙΟ πεξίνδνο 4 ηνπιάρηζηνλ εκεξψλ κε έληνλα αλεβαζκέλε, δηαρπηηθή ή επεξέζηζηε δηάζεζε. Καη εδψ 3 ή πεξηζζφηεξα ζπκπηψκαηα απφ απηά ηεο καλίαο. Τν άηνκν έρεη αδηακθηζβήηεηα αιιάμεη αιιά ην επεηζφδην δελ είλαη ηφζν ζνβαξφ ψζηε λα πξνθαιέζεη θνηλσληθή, θαη επαγγεικαηηθή έθπησζε/ δπζιεηηνπξγία ή λα απαηηεί λνζειεία.

13 ΓΤΘΤΜΙΚΗ ΓΙΑΣΑΡΑΥΗ Γηα ηνπιάρηζηνλ 2 ρξφληα, ρσξίο κεζνδηαζηήκαηα θαιπηέξεπζεο κεγαιχηεξα ησλ 2 κελψλ: Καταθλιπτικό συναίσθημα σχεδόν κάθε μέρα, με διακυμάνσεις Διαταραχές στην φξεμε Διαταραχές στον χπλν κεησκέλε ελεξγεηηθφηεηα, εχθνιε θφπσζε ρακειή απηνεθηίκεζε κεησκέλε ηθαλφηεηα ζπγθέληξσζεο, αλαπνθαζηζηηθφηεηα Ευσυγκινησία, συχνά κλάματα

14 ΓΙΠΟΛΙΚΗ ΓΙΑΣΑΡΑΥΗ Ι Εναλλαγή καηαθλιπηικών και μανιακών επειζοδίων με νορμοθυμία ζηο ενδιάμεζο ΓΙΠΟΛΙΚΗ ΓΙΑΣΑΡΑΥΗ ΙΙ Εναλλαγή καηαθλιπηικών και υπομανιακών επειζοδίων με νορμοθυμία ζηο ενδιάμεζο

15 ΚΤΚΛΟΘΤΜΙΑ Γηα ηνπιάρηζηνλ δχν ρξφληα πνιπάξηζκεο πεξίνδνη κε ππνκαληαθά ή κε θαηαζιηπηηθά ζπκπηψκαηα πνπ δελ πιεξνχλ φκσο ηα θξηηήξηα γηα κείδνλ θαηαζιηπηηθφ επεηζφδην. Πνηέ ην άηνκν δελ ήηαλ ειεχζεξν ζπκπησκάησλ γηα πεξηζζφηεξν απφ 2 κήλεο.

16 ΘΔΡΑΠΔΙΑ Η ζεξαπεία ησλ ζπλαηζζεκαηηθψλ δηαηαξαρψλ πεξηιακβάλεη ηε ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε ησλ επεηζνδίσλ (καληαθνχ θαη θαηαζιηπηηθνχ) θαη ηελ πξφιεςε ησλ ππνηξνπψλ ηνπο. Οη ζεξαπεπηηθέο κέζνδνη πεξηιακβάλνπλ: βηνινγηθέο ζεξαπείεο ςπρνζεξαπείεο

17 Θεξαπεία καληαθνύ επεηζνδίνπ Χξεζηκνπνηνχληαη αληηςπρσζηθά θάξκαθα θιαζηθά ή άηππα πνπ είλαη λεφηεξα, ιίζην, αληηεπηιεπηηθά (βαιπξντθφ, θαξβακαδεπίλε) θαη αγρνιπηηθά/εξεκηζηηθά. Σπάληα ρξεζηκνπνηείηαη θαη Η.Σ.Θ.

18 Αληηςπρσζηθά (Ι) Tαρεία δξάζε θαη απνηειεζκαηηθφηεηα ζηνλ έιεγρν: δηεγεξηηθψλ θαηλνκέλσλ ππεξθηλεηηθφηεηαο ινγφξξνηαο παζνινγηθά αλεβαζκέλνπ ζπλαηζζήκαηνο φηαλ ππάξρνπλ δηαηαξαρέο ηεο ζθέςεο κε ηελ κνξθή ηνπ κεγαινκαληαθνχ ηδεαζκνχ ε ζεξαπεία επέξρεηαη κεηά πάξνδν κεξηθψλ εκεξψλ ή 1-2 εβδνκάδσλ.

19 Αληηςπρσζηθά (ΙΙ) Σπληζηψκελε δνζνινγία ζπλήζσο ζρεηηθά κεγάιε > ζρηδνθξέλεηα Γηάξθεηα ρνξήγεζεο ηνπιάρηζηνλ κεξηθέο εβδνκάδεο έσο θαη 2-4 κήλεο ή πεξηζζφηεξν Απφ ηα θιαζηθά αινπεξηδφιε 20-60mg p.o. ή 10-30mg ελδνκπτθά δνπθινπελζημφιε mg p.o. ή 100mg νμαινμεηθήο κνξθήο ρνξεγνχκελα ελδνκπτθά θάζε δχν εκέξεο Απφ ηα άηππα ρξεζηκνπνηείηαη ε νιαλδαπίλε ζε δφζεηο mg εκεξεζίσο, θαη επίζεο ε ξηζπεξηδφλε (8-16mg) θαη ε θνπεηηεπίλε ( mg).

20 Λίζην Λίζην ζε πςειέο δφζεηο ( mg αλζξαθηθνχ ιηζίνπ) κε επίπεδα ζην αίκα κεηαμχ mmol/l γηα κηα βξαρεία ζρεηηθά πεξίνδν κέρξη ηνλ έιεγρν ηνπ επεηζνδίνπ Ταθηηθέο κεηξήζεηο ηνπ ιηζίνπ ζηνλ νξφ ηνμηθέο ζπγθεληξψζεηο Τν ιίζην έρεη θαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ζηε ζεξαπεία ηεο καλίαο αιιά ε έλαξμε δξάζεο ηνπ θαζπζηεξεί θαη εκθαλίδεηαη ζε 5-7 εκέξεο ή θαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ έλαξμε ηεο ρνξήγεζεο

21 Αληηεπηιεπηηθά Βαιπξντθφ ζε δφζε πεξίπνπ 1500 mg εκεξεζίσο Καξβακαδεπίλε ζε δφζε mg εκεξεζίσο Έρνπλ ηαρχ απνηέιεζκα (εληφο 2-3 εκεξψλ) ζηνλ έιεγρν ηεο καλίαο, ηδίσο ζε αζζελείο κε δηπνιηθή δηαηαξαρή ηαρείαο ελαιιαγήο θάζεσλ ή κεηθηφ επεηζφδην

22 Δπηπξόζζεηεο ζεξαπείεο Βελδνδηαδεπίλεο (ινξαδεπάκε, δηαδεπάκε) σο ζπλνδφο αγσγή γηα ηνλ έιεγρν ηεο δηέγεξζεο αιιά θαη ππλσηηθά παξάγσγα γηα ηελ αχμεζε ηνπ χπλνπ Χνξήγεζε ζπλδπαζκνχ (ιίζην + βαιπξνηθφ ή θαξβακαδεπίλε ζε πνιχ αλζεθηηθέο πεξηπηψζεηο) Η.Σ.Θ. απνηειεζκαηηθή σο κέζνδνο, ρνξεγείηαη φκσο ζπάληα

23 ΠΡΟΟΥΗ!! ζηελ πηζαλφηεηα κεηάπησζεο ζε θαηαζιηπηηθφ επεηζφδην Ο θίλδπλνο είλαη κεγαιχηεξνο κε ηελ ρξήζε κφλν αληηςπρσζηθψλ θαη κεηξηάδεηαη κε ηελ παξάιιειε ρξήζε ιηζίνπ ή αληηεπηιεπηηθψλ θαξκάθσλ πνπ έρνπλ θαη αληηθαηαζιηπηηθή δξάζε.

24 Θεξαπεία Καηάζιηςεο (Ι) Αληηθαηαζιηπηηθά θάξκαθα πνπ δηαθξίλνληαη ζε ηρικσκλικά θαη ζπλαθή θαη ζηα λεφηεξα ηα νπνία είλαη θπξίσο εκλεκηικοί αναζηολείς επαναπρόζληυης ηης ζεροηονίνης ή θαη ηεο νορεπινεθρίνης Δπαξθήο δφζε γηα επαξθέο δηάζηεκα ( 3-4 εβδνκάδεο) Αλ κεηά 4-6 εβδνκάδεο δελ ππάξρεη ζεξαπεπηηθφ απνηέιεζκα, αχμεζε δφζεο θαη ζε δεχηεξν ρξφλν αιιαγή ζε θάξκαθν άιιεο νκάδαο Τετνικές ενίζτσζης με λίθιο, Τ3, Τ4 ζε ταμηλές δόζεις, βοσζπιρόνη (90 mg ημερηζίφς), ανηιυστφζικά εθόζον σπάρτει υστφζική ζσμπηφμαηολογία

25 Θεξαπεία Καηάζιηςεο (ΙΙ) Η.Σ.Θ απνηειεζκαηηθή κέζνδνο ζε αζζελείο κε έληνλν απηνθηνληθφ ηδεαζκφ, έληνλε ςπρνθηλεηηθή αλεζπρία θαη εκβξνληεζία ηδίσο ζε ειηθησκέλνπο πνπ δελ αληαπνθξίλνληαη εχθνια ζηε θαξκαθεπηηθή αγσγή φηαλ πξέπεη λα απνθεχγνπκε ηελ θαξκαθεπηηθή αγσγή π.ρ ζε εγθπκνζχλε Άιιεο βηνινγηθέο ζεξαπείεο είλαη ε θφηοθεραπεία, θαη ε ζηέρηζη ύπνοσ

26 ΠΡΟΟΥΗ!! Δηδηθά ζηε θαηάζιηςε ζηα πιαίζηα ηεο δηπνιηθήο δηαηαξαρήο ππάξρεη ν θίλδπλνο κεηάπησζεο ζε καλία ή ππνκαλία Τέιεζε απφπεηξαο απηνθηνλίαο ή απηνθηνλίαο δηφηη κε ηελ έλαξμε ηνπ αληηθαηαζιηπηηθνχ απνηειέζκαηνο ε ςπρνθηλεηηθή αδξάλεηα θαη ε αβνπιεζία ππνρσξνχλ πξηλ ππνρσξήζεη ν θαηαζιηπηηθφο/απηνθηνληθφο ηδεαζκφο απζηεξή παξαθνινχζεζε ηνπ αζζελή

27 Πξνθύιαμε από ηηο ππνηξνπέο Χνξήγεζε ζπκνξπζκηζηηθψλ θαξκάθσλ (ιίζην θαη αληηεπηιεπηηθά) Αθνξά θπξίσο ηηο ππνηξνπέο ηεο δηπνιηθήο δηαηαξαρήο Ι αιιά πξνθπιαθηηθή αγσγή γίλεηαη θαη ζηελ δηπνιηθή ΙΙ θαη ΙΙΙ, ζηελ ππνηξνπηάδνπζα θαηάζιηςε θαη ζηελ θπθινζπκία

28 Φπρνινγηθέο Θεξαπείεο Σπρλφηεξα ρξεζηκνπνηείηαη ε γλσζηαθή ζεξαπεία. Άιιεο ςπρνζεξαπεπηηθέο παξεκβάζεηο πεξηιακβάλνπλ ηελ ςπραλαιπηηθή ζεξαπεία, ηε ζπζηεκηθή ζεξαπεία νηθνγέλεηαο, ηε δηαπξνζσπηθή ζεξαπεία. Σπλήζσο νη ζεξαπείεο είλαη αηνκηθέο αιιά νξηζκέλεο θνξέο ρξεζηκνπνηνχληαη νκαδηθέο ςπρνζεξαπείεο Δηδηθή κνξθή ςπρνζεξαπείαο είλαη ε ςπρνεθπαίδεπζε θαηά ηελ νπνία εθαξκφδνληαη ηερληθέο ππνζηεξηθηηθήο ςπρνζεξαπείαο κε επηθέληξσζε ζηε ζπκκφξθσζε θαη ζσζηή ρξήζε ησλ θαξκάθσλ.

29