«Οι ανακοπές των μερών στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου.»

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ- Β ΕΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ Διπλωματική εργασία στο μάθημα: Αστικό Δικονομικό Δίκαιο Θέμα: «Οι ανακοπές των μερών στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου.» ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Σέμπρου Μαρία Α. Ε. Μ.: ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: Καθηγητής Π. Αρβανιτάκης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2017

2 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠ αρ. Αρμ βλ. ΔΕΕ Δ εδ. ΕΕμπΔ ΕΠολΔ Ειρ ΕλλΔνη εκδ. επ. Εφ ΕφΑΔ κατωτ. Μον ν.δ ΝοΒ κλπ ΚΠολΔ ο.π. Ολ Πολ παρ. περ. Πρ πρβλ. Συντ. ΤΝΠ ΧρΙΔ Άρειος Πάγος αριθμός Αρμενόπουλος βλέπε Δίκαιο επιχειρήσεων και εταιριών Δίκη εδάφιο Επιθεώρηση Εμπορικού Δικαίου Επιθεώρηση Πολιτικής Δικονομίας Ειρηνοδικείο Ελληνική Δικαιοσύνη έκδοση επόμενα Εφετείο Εφαρμογές Αστικού Δικαίου κατωτέρω Μονομελές Νομοθετικό διάταγμα Νομικό Βήμα και λοιπά Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας όπου παραπάνω Ολομέλεια Πολυμελές παράγραφος περίπτωση Πρωτοδικείο παράβαλε Σύνταγμα Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ- Η ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΙΤΟΥ Έννοια Γενικές προϋποθέσεις επιβολής κατάσχεσης εις χείρας τρίτου Τα πρόσωπα στην κατάσχεση εις χείρας τρίτου Αντικείμενο της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου Διαδικασία επιβολής της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου Οι συνέπειες της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου Α) Συνέπειες της κατασχέσεως για τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη Β) Συνέπειες της κατασχέσεως για τον τρίτο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο : ΟΙ ΑΝΑΚΟΠΕΣ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ Η ΑΝΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΠΕΥΔΟΝΤΟΣ ΔΑΝΕΙΣΤΗ: ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΛΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ Α. Η δήλωση του τρίτου α) Η καταφατική δήλωση του τρίτου β) Η αρνητική δήλωση του τρίτου Β. Η ανακοπή κατά της δηλώσεως του τρίτου α) Νομική φύση- Σκοπός- Περιεχόμενο β) Διαδικαστικές προϋποθέσεις i. Νομιμοποίηση ii. Δικαιοδοσία-Καθ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα γ) Άσκηση και διαδικασία εκδικάσεως της ανακοπής δ) Η άμυνα του τρίτου ε) Συνέπειες της απόφασης της ανακοπής i. Συνέπειες της απόφασης που κάνει δεκτή την ανακοπή ii. Συνέπειες της απόφασης που απορρίπτει την ανακοπή Η ΑΝΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΘ ΟΥ Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΟΦΕΙΛΕΤΗ, ΚΑΤ ΑΡΘΡΟ 933 ΚΠΟΛΔ Α. Νομική φύση- Σκοπός- Περιεχόμενο Β. Διαδικαστικές προϋποθέσεις α) Νομιμοποίηση β) Έννομο συμφέρον γ) Δικαιοδοσία- Καθ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα

4 Γ. Άσκηση και διαδικασία εκδικάσεως της ανακοπής Δ. Συγκέντρωση των λόγων ανακοπής Ε. Ζητήματα απόδειξης ΣΤ. Η απόφαση επί της ανακοπής και οι συνέπειες αυτής ΟΙ ΑΝΑΚΟΠΕΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ Α. Η ανακοπή του τρίτου κατ άρθρο 583 ΚΠολΔ α) Νομική φύση- Αντικείμενο- Περιεχόμενο β) Δικαιοδοσία- Καθ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα γ) Άσκηση και διαδικασία εκδικάσεως της ανακοπής δ) Απόφαση επί της ανακοπής και συνέπειες αυτής Β. Η ανακοπή του τρίτου κατ άρθρο 936 ΚΠολΔ α) Νομική φύση- Αντικείμενο- Περιεχόμενο β) Νομιμοποίηση γ) Καθ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα δ) Άσκηση και συζήτηση της ανακοπής ε) Άμυνα κατά της ανακοπής και βάρος αποδείξεως στ) Απόφαση επί της ανακοπής και συνέπειες αυτής Γ. Η ανακοπή του καθ ου η εκτέλεση τρίτου κατά της επισπευδόμενης σε βάρος του εκτέλεσης μετά την καταφατική του δήλωση ή την απόφαση που κάνει δεκτή την ανακοπή του 986 ΚΠολΔ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο : Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘ ΟΥ Η Ε- ΚΤΕΛΕΣΗ ΟΦΕΙΛΕΤΗ, ΜΕΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ Ε- ΚΤΕΛΕΣΕΩΣ ΚΑΤ ΑΡΘΡΟ 938 ΚΠΟΛΔ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ- Η ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΙ- ΤΟΥ 1. Έννοια Ο θεσμός της αναγκαστικής εκτελέσεως, όπως διαμορφώνεται στο δίκαιο μας, αποτελεί το μέσο πραγματώσεως του δικαίου, μέσο για την παροχή ουσιαστικής έννομης προστασίας 1. Κι αυτό γιατί, κατ εξοχήν στις περιπτώσεις που ο ενάγων αιτείται την καταδίκη του εναγομένου σε παροχή, η έκδοση μίας τελεσίδικης ή αμετάκλητης απόφασης ευνοϊκής για αυτόν, αποτελεί μεν μία σημαντική κατάκτηση, λόγω του δεδικασμένου με την οποία αυτή εξοπλίζεται, μόνη όμως η ύπαρξη της δεν εγγυάται την ουσιαστική ικανοποίηση του ενάγοντος. Με άλλα λόγια, μία τέτοια απόφαση θα καθίστατο γράμμα κενό, αν δεν εξασφαλιζόταν η δυνατότητα στον ενάγοντα να επιδιώξει με μέτρα υλικού καταναγκασμού την ικανοποίηση του, σε περίπτωση μη εκούσιας συμμόρφωσης του εναγομένου στην εκδοθείσα απόφαση 2. Βέβαια, τέτοια μέτρα καταναγκασμού είναι δυνατό να ληφθούν μόνο από το κράτος, το οποίο και μόνο νομιμοποιείται στη χρήση βίας ή νομικού καταναγκασμού 3. Έτσι, λοιπόν, ο θεσμός της αναγκαστικής εκτελέσεως αποτελεί μία έννομα ρυθμισμένη διαδικασία που οδηγεί σε ουσιαστική πραγμάτωση ενός δικαιώματος. Αποτελεί δε για τους παραπάνω λόγους και εκδήλωση του δικαιώματος προς παροχή έννομης προστασίας και κατοχυρώνεται έτσι και συνταγματικά στο άρθρο 20 παρ. 1 Συντ 4. Κατά το σύστημα του ελληνικού ΚΠολΔ, η αναγκαστική εκτέλεση επιτυγχάνεται με διάφορα μέσα, ανάλογα με το αν αυτή λαμβάνει χώρα προς ικανοποίηση χρηματικών ή μη απαιτήσεων. Ένα μέσο αναγκαστικής εκτελέσεως προς ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων αποτελεί και η κατάσχεση κινητών ή ακινήτων πραγμάτων στα χέρια του οφειλέτη ή τρίτου. Κι ενώ επί κατασχέσεως ακινήτου, ακολουθείται η ίδια διαδικασία, ανεξαρτήτως του εάν το ακίνητο βρίσκεται στα χέρια του οφειλέτη ή τρίτου προσώπου, δεν τηρείται ενιαία διαδικασία στην περίπτωση της κατάσχεσης κινητού πράγματος 5. 1 Βλ. Νίκα, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως Ι, 1, αρ. 1, σελ Βλ. Νίκα, ο. π., 1, αρ. 1, σελ Βλ. Νίκα, ο. π., 1, αρ. 1, σελ Βλ. αναλυτικότερα Νίκα, ο. π., 1, αρ. 4 επ., σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως ΙΙ, σελ. 662, αρ. 1 Νίκα, Δίκαιο Αναγκαστικής εκτελέσεως ΙΙ, 59, αρ. 1, σελ Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης- Κατάσχεση, σελ. 85, αρ

6 Επί κατασχέσεως κινητού στα χέρια του οφειλέτη ακολουθείται η διαδικασία των άρθρων 953 επ. ΚΠολΔ, ενώ στην περίπτωση που η κατάσχεση επιβάλλεται στα χέρια τρίτου εφαρμόζεται η διαδικασία των άρθρων ΚΠολΔ. Η διαδικασία των τελευταίων αυτών άρθρων εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις που υφίστανται χρηματικές απαιτήσεις ή απαίτηση για τη μεταβίβαση κινητού πράγματος του οφειλέτη, μη εξαρτώμενες από αντιπαροχή, κατά τρίτου. Καταλήγοντας, λοιπόν, η κατάσχεση εις χείρας τρίτου αποτελεί είδος κατάσχεσης που επιβάλλεται από το δανειστή- επισπεύδοντα κατά του οφειλέτη, στρέφεται, όμως, κατά τρίτου προσώπου, το οποίο είτε έχει στην κατοχή του κινητά πράγματα που ανήκουν κατά κυριότητα στον οφειλέτη, είτε κατά του οποίου έχει ο οφειλέτης χρηματική απαίτηση ή αξίωση μεταβίβασης κατά κυριότητα κινητού πράγματος, για τα οποία όμως δεν οφείλεται αντιπαροχή Γενικές προϋποθέσεις επιβολής κατάσχεσης εις χείρας τρίτου Όπως προαναφέρθηκε, η κατάσχεση εις χείρας τρίτου αποτελεί είδος κατασχέσεως, ένα μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης, προς ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων. Ως εκ τούτου θα πρέπει να συντρέχουν τόσο οι προϋποθέσεις που αφορούν τα υποκείμενα της εκτέλεσης, δηλαδή η ικανότητα διαδίκου, η ικανότητα δικαστικής παράστασης, η νομιμοποίηση κι η ικανότητα προς το δικολογείν 7, όσο κι οι γενικές προϋποθέσεις επιβολής αναγκαστικής εκτέλεσης, ήτοι η ύπαρξη εκτελεστού τίτλου στα χέρια του επισπεύδοντος δανειστή (άρθρα ΚΠολΔ), η περιαφή του εκτελεστήριου τύπου και η έκδοση απογράφου (άρθρο 918 ΚΠολΔ), καθώς κι η προϋπόθεση της ύπαρξης αξίωσης βέβαιης κι εκκαθαρισμένης, κατ άρθρα ΚΠολΔ 8. Υποχρεωτική κρίνεται, τέλος, η τήρηση προδικασίας, δηλαδή η επίδοση ε- πιταγής προς εκτέλεση, κατ άρθρο 924 ΚΠολΔ, στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη και η πάροδος τριών εργάσιμων ημερών κατ άρθρο 926 παρ. 1 ΚΠολΔ, χωρίς να αναπληρώνεται η προϋπόθεση αυτή με τις επιδόσεις που προβλέπει το άρθρο 6 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 662, αρ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 676, αρ Βλ. Βαθρακοκοίλη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας Ερμηνευτική- Νομολογιακή Ανάλυση (κατ άρθρο), Τόμος ΣΤ, σελ. 22, αρ. 4. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 676, αρ. 28 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 3, σελ Όσον αφορά στο ζήτημα που δημιουργήθηκε μετά τις προβλέψεις των άρθρων 30 ν. 2789/2000 και 39 ν. 3259/2005 και κατά πόσο οι ρυθμίσεις αυτές επηρεάζουν την προϋπόθεση της ύπαρξης βέβαιης κι εκκαθαρισμένης απαίτησης, βλ. Απαλαγάκη, Αρμ. 2003, σελ επ. Γέσιου- Φαλτσή, ΕλλΔνη 44 (2003), σελ. 102 επ, της ιδίας, ΕλλΔνη 54 (2013), σελ. 305 επ. Κεραμέα, Αρμ 2003, σελ. 906 επ. Μάζη, ΔΕΕ 7/2003, σελ. 765 επ. 6

7 983 ΚΠολΔ Τα πρόσωπα στην κατάσχεση εις χείρας τρίτου Γίνεται αντιληπτό από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω ότι στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου διαμορφώνεται μία τριμερής σχέση στην οποία συμμετέχουν ο επισπεύδων δανειστής, ο οφειλέτης- καθ ου η εκτέλεση κι ο τρίτος. Όσον αφορά στον προσδιορισμό της ιδιότητας του επισπεύδοντος δανειστή και του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη δεν τίθενται ιδιαίτερα ερμηνευτικά ζητήματα. Έτσι, επισπεύδων δανειστής είναι το πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, που εμφανίζεται στον εκτελεστό τίτλο ως δικαιούχος χρηματικής απαιτήσεως ή νομιμοποιείται ενεργητικά, κατ άρθρο 919 ΚΠολΔ, να επισπεύσει αναγκαστική εκτέλεση για την ικανοποίηση αυτής της χρηματικής απαιτήσεως 10. Και η ιδιότητα του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη, από την άλλη, προσδιορίζεται με βάση τους γενικούς κανόνες, αλλά πρέπει ταυτόχρονα να συντρέχει ένα ακόμη στοιχείο. Οφειλέτης, λοιπόν, στην κατάσχεση εις χείρας τρίτου θεωρείται το πρόσωπο που νομιμοποιείται παθητικά κατά τα άρθρα 919 και 920 ΚΠολΔ για την ικανοποίηση της χρηματικής απαιτήσεως του επισπεύδοντος, είναι δηλαδή ο υπόχρεος σε εκπλήρωση της χρηματικής απαιτήσεως σύμφωνα με τον εκτελεστό τίτλο. Ωστόσο, για να υπάρχει δυνατότητα επιβολής κατάσχεσης εις χείρας τρίτου, θα πρέπει ο οφειλέτης να έχει ταυτόχρονα και την ιδιότητα του δανειστή της απαιτήσεως ή του κυρίου του κινητού που βρίσκεται στα χέρια του τρίτου και αποτελεί, έτσι, το αντικείμενο της κατάσχεσης 11. Τρίτος στην παραπάνω τριμερή σχέση είναι το πρόσωπο το οποίο συνδέεται με την εκ του νόμου απαιτούμενη έννομη σχέση με το πρόσωπο του οφειλέτη. Το πρόσωπο του τρίτου δεν ταυτίζεται με το πρόσωπο του οφειλέτη. Ως τρίτος θα πρέπει να θεωρηθεί ειδικότερα το πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, που από οποιαδήποτε νομική αιτία οφείλει χρηματική παροχή στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη ή κατέχει εξαιτίας μιας έννομης σχέσης κινητά πράγματα κυριότητας του οφειλέτη ή έχει την υποχρέωση να μεταβιβάσει κατά κυριότητα κινητά πράγματα στον οφειλέτη 12. Το κριτήριο που χρησιμοποιείται κυρίως από τη θεωρία και νομολογία για τον προσδιορισμό της ιδιότητας του τρίτου είναι η νομική αυτοτέλεια αυτού σε σχέση με το πρόσωπο του οφειλέτη 13, Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως ΙΙ, σελ , αρ. 30 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 3, σελ Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., ο. π., σελ. 86, αρ Βλ. και ΜονΠρΛαρ 535/2014, ΕΠΟΛ 2014, σελ. 773 επ. ΕιρΛαμίας 509/2014 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 10 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 679, αρ. 32 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 5, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π, σελ , αρ. 33 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 6, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ

8 4. Αντικείμενο της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου Σύμφωνα με το άρθρο 982 ΚΠολΔ, αντικείμενο κατασχέσεως μπορούν να αποτελούν χρηματικές απαιτήσεις μη εξαρτώμενες από αντιπαροχή του οφειλέτη κατά τρίτου, απαιτήσεις για μεταβίβαση κινητών πραγμάτων μη εξαρτώμενες, επίσης, από αντιπαροχή, καθώς και κινητά πράγματα που βρίσκονται στην κατοχή του τρίτου, ανήκουν όμως κατά κυριότητα στον οφειλέτη. Ως χρηματικές απαιτήσεις νοούνται οι ενοχικές απαιτήσεις που γεννώνται από σύμβαση, αδικοπραξία ή από το νόμο και η παροχή τους συνίσταται σε χρήμα 15. Χωρεί, δε, κατά την επικρατούσα σε νομολογία 16 και θεωρία άποψη 17, κατάσχεση εις χείρας τρίτου σε μελλοντικές απαιτήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι υφίσταται κατά το χρόνο της επιβολής της κατάσχεσης η βασική έννομη σχέση και είναι προσδιορισμένη τόσο κατά το είδος όσο και κατά τα υποκείμενα αυτής 18. Επιπλέον, η απαίτηση του οφειλέτη κατά του τρίτου δεν απαιτείται να είναι βέβαιη κι εκκαθαρισμένη αλλά μπορεί να εξαρτάται κι από αίρεση ή προθεσμία 19. Δε δεσμεύει, δε, τον κατασχόντα τυχόν συμφωνία περί ανεκχωρήτου της απαιτήσεως κατ άρθρο 466 ΑΚ μεταξύ τρίτου και οφειλέτη 20 Ωστόσο, κατά απαίτηση του νόμου, η χρηματική απαίτηση κατά την παραπάνω έννοια δεν πρέπει να εξαρτάται από αντιπαροχή. Αν υπάρχει τέτοια υ- ποχρέωση εφαρμόζονται οι διατάξεις της κατάσχεσης ειδικών περιουσιακών στοιχείων. Η ύπαρξη απαίτησης αντιπαροχής είναι προφανής στις αμφοτεροβαρείς συμβάσεις, ωστόσο μπορεί να προκύπτει κι από μονομερείς ενοχικές δικαιοπραξίες. Ωστόσο, η προϋπόθεση αυτή ερμηνεύεται σήμερα με ευρύτητα, με α- ποτέλεσμα να εφαρμόζεται η διαδικασία της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου και 14 Δεν μπορεί έτσι να θεωρηθεί ως τρίτος εκείνος που ενεργεί ως αντιπρόσωπος, υπάλληλος ή ως όργανο του οφειλέτη, π.χ. ο ασκών τη γονική μέριμνα, ο επίτροπος κ.λπ. Βλ. αναλυτικά Γέσιου- Φαλτσή, ο. π, σελ , αρ. 41 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 9, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 700, αρ. 63 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 16, σελ Βλ. και ΜονΠρΡεθ 38/2012 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ): «Η κατάσχεση απαίτησης που εισήλθε σε ανοικτό λογαριασμό αποκλείεται. [ ] Το κατά το κλείσιμο του λογαριασμού κατάλοιπο υπέρ του καθού η κατάσχεση υπόκειται σε κατάσχεση από τους δανειστές του. Η κατάσχεση αυτή μπορεί να επιβληθεί είτε μετά το κλείσιμο του λογαριασμού, οπότε αναφέρεται σε υπαρκτή κατά το χρόνο της κατάσχεσης απαίτηση, είτε κατά τη διάρκεια της κίνησης του λογαριασμού, οπότε πρόκειται για κατάσχεση μελλοντικής απαίτησης.». Ομοίως Βαθρακοκοίλη, ο. π., σελ. 31, αρ. 31. Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., ο. π., σελ. 97, αρ. 395 Κουζιώρτη, Κατάσχεση στα χέρια τράπεζας ως τρίτης, σελ Βλ. ΕφΠειραιώς 509/2015 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΜονΕφΔωδ 29/2015 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΠΠρΑθ 4552/1973, με παρατηρήσεις Μπρίνια, Δ 5, σελ. 70 επ. ΜονΠρΘεσσ 3188/2016 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 17 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 708, αρ. 71 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 18, σελ Βλ. ΕφΛαμίας 41/2016 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΕφΛαρ 379/2003 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) 19 Βλ. ΜονΕφΔωδ 29/2015 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΜονΠρΘεσσ 3188/2016 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) Βλ., ακόμη, Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 709, αρ. 71 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 19, σελ Βλ. Μπρακατσούλα, Η αναγκαστική εκτέλεση, σελ

9 στις περιπτώσεις στις οποίες παρά το γεγονός ότι οφείλεται αντιπαροχή, αυτή έχει εκπληρωθεί από τον καθ ου η εκτέλεση, αλλά και στις διαρκείς παροχές από αμφοτεροβαρή σύμβαση με την προϋπόθεση ότι έχει εκπληρωθεί η παροχή του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη 21. Έπειτα, κατά το άρθρο 982 παρ. 1 περ. α ΚΠολΔ, αντικείμενο κατασχέσεως εις χείρας τρίτου μπορεί να αποτελέσουν κι απαιτήσεις του οφειλέτη κατά του τρίτου μεταβίβασης κατά κυριότητα κινητού πράγματος, μη εξαρτώμενες επίσης από αντιπαροχή, κατά την έννοια που αναπτύχθηκε παραπάνω. Πρέπει να τονιστεί εδώ, ότι αντικείμενο κατασχέσεως, και συνακόλουθα πλειστηριασμού, δεν αποτελεί το ίδιο το κινητό πράγμα, αλλά η απαίτηση του οφειλέτη για τη μεταβίβαση αυτού. Επομένως, αποτελεί η πρόβλεψη αυτή τη μοναδική περίπτωση που αντικείμενο πλειστηριασμού είναι άυλο αγαθό και όχι ενσώματο 22. Και σε αυτή την περίπτωση η απαίτηση για μεταβίβαση του κινητού μπορεί να είναι μελλοντική ή αβέβαιη, δηλαδή να εξαρτάται από αίρεση ή προθεσμία 23. Τέλος, πρέπει να γίνει δεκτό ότι στην έννοια της απαιτήσεως μεταβιβάσεως κυριότητας κινητού περιλαμβάνονται και απαιτήσεις για παράδοση της νομής ή κατοχής κινητού, περιλαμβάνοντας έτσι και τίτλους εις διαταγή που έχουν αντικείμενο κινητά πράγματα, όπως είναι η φορτωτική σε διαταγή και τα αποθετήρια 24. Τέλος, κατά το άρθρο 982 παρ. 1 περ. β ΚΠολΔ, αντικείμενο κατασχέσεως στα χέρια τρίτου αποτελούν κινητά πράγματα που βρίσκονται στην κατοχή τρίτου αλλά ανήκουν κατά κυριότητα στον οφειλέτη- καθ ου η εκτέλεση 25. Βασική προϋπόθεση εφαρμογής της διατάξεων των άρθρων 982 επ. ΚΠολΔ, που προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου 953 παρ. 2 περ. α ΚΠολΔ, είναι η άρνηση α- πόδοσής τους από τον τρίτο, ειδάλλως, αν δηλαδή ο τρίτος δε φέρει αντιρρήσεις προς απόδοσή τους, εφαρμόζονται οι διατάξεις για την κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη 26. Δεν ενδιαφέρει η έννομη σχέση στην οποία ερείδεται η κατοχή του τρίτου, αλλά αρκεί μόνο ο ισχυρισμός του επισπεύδοντος ότι το κινητό αυτό πράγμα ανήκει κατά κυριότητα στον οφειλέτη ή σε νομιμοποιούμενο πρόσωπο κατ άρθρο 919 ΚΠολΔ. Ωστόσο, αν ο τρίτος έχει αποκτήσει δικαίωμα που 21 Π.χ. στην περίπτωση της μίσθωσης μπορούν να κατασχεθούν τα μελλοντικά μισθώματα που οφείλει ο τρίτος- μισθωτής στον οφειλέτη- εκμισθωτή, αρκεί ο τελευταίος να έχει εκπληρώσει την αρχική του αντιπαροχή, που στην περίπτωση αυτή συνίσταται στην παράδοση της χρήσεως του μισθίου. Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 705, αρ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 711, αρ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 712, αρ Βλ. Νίκα, ο. π., 59, αρ. 24, σελ Τέτοια περίπτωση αποτελεί η κατάσχεση άυλων μετοχών. Βλ. ΕφΑθ 7258/2005, ΔΕΕ 2005, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 712, αρ. 77 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 25, σελ

10 μπορεί να αντιταχθεί στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη (π.χ. δικαίωμα προσδοκίας), μπορεί να το προβάλει ασκώντας την ανακοπή του άρθρου 936 ΚΠολΔ 27, δυνατότητα με την οποία θα ασχοληθούμε αναλυτικά στο οικείο κεφάλαιο. Με το άρθρο 58 του Ν. 3994/2011 προστέθηκαν στον ΚΠολΔ δύο ακόμη περιπτώσεις που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενα κατασχέσεως εις χείρας τρίτου, και αυτά είναι οι άυλες κινητές αξίες και χρηματοπιστωτικά μέσα (άρθρο 991 Α ΚΠολΔ) 28 και τα μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων (άρθρο 991 Β ΚΠολΔ). Ωστόσο, με σκοπό την προστασία του οφειλέτη και την αποφυγή της οικονομικής του εξόντωσης σε σημείο που να καθίσταται αδύνατος ο βιοπορισμός του, προβλέπονται από το νόμο και κατηγορίες κινητών πραγμάτων και χρηματικών απαιτήσεων που εξαιρούνται της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου και δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της, αν, δε, επιβληθεί κατάσχεση τότε αυτή είναι δικονομικώς άκυρη, με τη συνδρομή βλάβης, κατ άρθρο 159 παρ. 3 ΚΠολΔ και μπορεί να προσβληθεί με την ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ 29. Περιπτώσεις ακατάσχετων κινητών πραγμάτων και χρηματικών απαιτήσεων προβλέπονται στο άρθρο 953 παρ. 3 και 4, διάταξη που τυγχάνει εφαρμογής τόσο στην κατάσχεση στα χέρια του οφειλέτη όσο και στην κατάσχεση εις χείρας τρίτου. Ωστόσο, στην περίπτωση της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου τίθενται κι ε- πιπλέον κατηγορίες ακατασχέτων, κατά το άρθρο 982 παρ. 2 ΚΠολΔ. Έτσι, εξαιρούνται των αντικειμένων που μπορούν να κατασχεθούν στα χέρια τρίτου, πλέον των προβλεπομένων στο άρθρο 953 παρ.3 και 4, και α) πράγματα που μπορούν να υποστούν άμεση φθορά, β) η εταιρική μερίδα σε προσωπικές εταιρίες, γ) απαιτήσεις διατροφής που πηγάζουν από το νόμο ή από διάταξη τελευταίας βουλήσεως, καθώς και απαιτήσεις για συνεισφορά των συζύγων στις ανάγκες της οικογένειας, δ) απαιτήσεις μισθών και συντάξεων 30 ή α- σφαλιστικών παροχών, εκτός εάν η κατάσχεση επιβάλλεται προς ικανοποίηση απαιτήσεων του υπό στοιχείο γ, ε) κάθε είδους κοινοτικές ενισχύσεις ή επιδο- 27 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 713, αρ. 78 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 26, σελ Βλ,. αναλυτικότερα Νίκα, ο. π., 59, αρ , σελ Ρήγα, Το αντικείμενο και η προσήκουσα διαδικασία της κατασχέσεως άυλων τίτλων, ΕφΑΔ 12/2014, σελ επ. 29 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 717, αρ. 87 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 33, σελ Βλ. και ΕιρΠατρών 269/2014 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 30 Βλ. ΜονΕφΘεσ 32/2014 (ΕλλΔνη 2014, σελ επ., με παρατηρήσεις Κατρά): «το ακατάσχετο και κατασχετό των απαιτήσεων εκ συντάξεων δεν αντιμετωπίζεται ενιαία και αποκλειστικά από τον ΚΠολΔ, αλλά, καθόσον αφορά τις συντάξεις των πολιτικών και στρατιωτικών υπαλλήλων ρυθμίζεται από το άρθρο εδ. δ` ΚΠολΔ, όπως ήδη ισχύει, ενώ καθόσον αφορά τις συντάξεις που χορηγούνται από τους πάσης φύσεως οργανισμούς κοινωνικής ασφαλίσεως, διέπεται από την προγενέστερη διάταξη του άρθρου μόνου του ν.δ. 91/1969, η οποία ως ειδική υπερισχύει της πιο πάνω γενικής διάταξης (βλ. σχ. ΕφΑΘ 9374/2000 ΕλλΔνη , ΕφΠειρ 269/1996 ΕλλΔνη )». 10

11 τήσεις στα χέρια του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε ως τρίτου, μέχρι την κατάθεση τους σε τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου ή την με οποιοδήποτε τρόπο καταβολή τους και, τέλος, στ) και μόνο για τις περιπτώσεις που ο επισπεύδων δανειστής ανήκει στο δημόσιο τομέα, εξαιρούνται της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου απαιτήσεις που επιδικάζονται σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου από το Ε.Δ.Δ.Α, κατ άρθρο 41 της Ε.Σ.Δ.Α. ή των Πρωτοκόλλων της, με εξαίρεση των απαιτήσεων που επιδικάζονται για την παραπάνω αιτία προς αποκατάσταση υλικής ζημίας Διαδικασία επιβολής της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου Στο άρθρο 983 ΚΠολΔ περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο επιβάλλεται η κατάσχεση εις χείρας τρίτου. Από τη διάταξη αυτή γίνεται φανερό πως η διαδικασία αυτή διαφέρει από τη διαδικασία που ακολουθείται στην περίπτωση επιβολής κατάσχεσης στα χέρια του οφειλέτη. Έτσι, κατά το άρθρο 983 ΚΠολΔ «η κατάσχεση στα χέρια τρίτου γίνεται με επίδοση σε εκείνον κατά του οποίου στρέφεται η εκτέλεση εγγράφου», του οποίου το περιεχόμενο απαρτίζεται από τα στοιχεία που απαιτούνται τόσο κατά το άρθρο 118 ΚΠολΔ, όσο και κατά το άρθρο 983 παρ. 1 ΚΠολΔ. Γίνεται, λοιπόν, φανερό πως η κατάσχεση στα χέρια τρίτου λαμβάνει χώρα με την επίδοση ενός εγγράφου, του κατασχετηρίου -επίδοση που αποτελεί συστατικό στοιχείο της κατασχέσεως, άλλως αυτή θεωρείται ανυπόστατη 32 - σε αντίθεση με την κατάσχεση στα χέρια του οφειλέτη, όπου αυτή λαμβάνει χώρα με τη σύνταξη εκθέσεως κατασχέσεως από το δικαστικό επιμελητή 33. Επομένως, ο δικαστικός επιμελητής λειτουργεί εδώ ως όργανο επιδόσεως και όχι ως όργανο εκτελέσεως 34. Για το υποστατό της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου απαιτείται, κατά την ορθότερη άποψη 35, η επίδοση του κατασχετηρίου να συντελείται τόσο στον τρί- 31 Η τελευταία αυτή περίπτωση ακατασχέτου προστέθηκε με το Ν. 4370/ Βλ. ΑΠ 1162/2013 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 33 Η επιβολή κατάσχεσης εις χείρας τρίτου με σύνταξη εκθέσεως κατασχέσεως είναι ανυπόστατη. Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 717, αρ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ. 138 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 71, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ. 138 Κεραμέα- Κονδύλη- Νίκα (-Νικολόπουλο), Ερμηνεία του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, Τόμος ΙΙ, σελ , αρ. 1 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 71, σελ. 650 Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., ο. π., σελ. 127, αρ Βλ. και ΠολΠρΑθ 5727/2010 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΜονΠρΑθ 9690/2011, ΝοΒ 2012, σελ επ. ΕιρΡόδου 159/2015 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Αντιθέτως κρίνει η κρατούσα στη νομολογία γνώμη και μέρος της θεωρίας, η οποία δέχεται ότι η κατάσχεση εις χείρας τρίτου ολοκληρώνεται με την επίδοση του κατασχετηρίου στον τρίτο, ενώ η παράλειψη επίδοσης στον καθ ου καθιστά αυτήν άκυρη. Βλ. ΜονΕφΘεσ 1189/2014, ΕλλΔνη 2014, σελ ΤριμΕφΑθ 5582/2011 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΠολΠρΑθ 3661/2011, ΕφΑΔ 2013, σελ. 265 ΜΠρΛαρ 535/2014, ΕΠολ 2014, σελ. 773 επ. Βαθρακοκοίλη, ο. π., σελ. 61, αρ. 3 Καστριώτη, Η κατάσχεση εις χείρας τρίτου (κατά τον ΚΠολΔ), σελ. 23 Κολοτούρο, Συνέπειες της αναγκαστικής κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, σελ. 6 Μαργαρίτη, Ερμηνεία 11

12 το, όσο και στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη, γεγονός που προκύπτει από το συνδυασμό των παραγράφων 1 και 2 του 983 ΚΠολΔ 36. Επομένως, εάν δε λάβει χώρα μία από τις παραπάνω επιδόσεις, τότε η κατάσχεση είναι ανυπόστατη 37. Διαφορετικό είναι το ζήτημα στην περίπτωση που παρά το γεγονός ότι έλαβαν χώρα και οι δύο παραπάνω επιδόσεις, είτε η επίδοση βαρύνεται από κάποιο ε- λάττωμα είτε δεν τηρήθηκε για αυτή η προθεσμία που τίθεται από το άρθρο 983 παρ. 2 ΚΠολΔ. Στην περίπτωση που η επίδοση βαρύνεται με κάποια πλημμέλεια, τότε αυτή είναι άκυρη με την επίκληση δικονομικής βλάβης (159 παρ. 3 ΚΠολΔ), ενώ στην περίπτωση της εκπρόθεσμης επίδοσης συντρέχει η περίπτωση του 159 παρ. 1 ΚΠολΔ 38. Ειδικότερα, όσον αφορά στο κατασχετήριο, αυτό αποτελεί συστατικό διαδικαστικό έγγραφο της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου, είναι δε η δεύτερη κατά σειρά διαδικαστική πράξη της εκτελέσεως μετά την επιταγή προς πληρωμή 39. Το περιεχόμενο του κατασχετηρίου ορίζεται από τον ίδιο το νόμο. Έτσι, κατά το άρθρο 983 παρ. 1 ΚΠολΔ, το έγγραφο αυτό, εκτός από τα στοιχεία του άρθρου 118 ΚΠολΔ, απαιτείται επιπλέον να περιέχει: α) ακριβή περιγραφή του εκτελεστού τίτλου και της απαίτησης στα οποία ερείδεται η κατάσχεση 40, β) το ποσό για το οποίο επιβάλλεται η κατάσχεση 41,42, γ) επιταγή προς τον τρίτο να μην κα- Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, σελ. 766, αρ. 4 Μπέη, Θεμελιακά ζητήματα της κατάσχεσης χρηματικών απαιτήσεων στα χέρια τρίτου, Δίκη 28, σελ. 400 Μπρακατσούλα, ο. π., σελ Στην περίπτωση της κατασχέσεως απαιτήσεων από τίτλο εις διαταγήν, κατ άρθρο 983 παρ. 3 ΚΠολΔ, απαιτείται επιπλέον για το υποστατό αυτής, εκτός από την επίδοση του κατασχετηρίου στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη και στον τρίτο, η αφαίρεση του τίτλου κατ άρθρο 954 παρ. 1 ΚΠολΔ από τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη και η παράδοση του στον επισπεύδοντα. Βλ. αναλυτικά Νίκα, ο. π., 59, αρ. 72, σελ Βλ. και ΑΠ 341/2010 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΕφΠειρ 869/2006, ΔΕΕ 2007, σελ. 328 επ. 37 Στην περίπτωση που η κατάσχεση εις χείρας τρίτου επιβάλλεται δυνάμει των διατάξεων του ΚΕΔΕ, τότε το κατασχετήριο έγγραφο δεν κοινοποιείται στον οφειλέτη, όπως προκύπτει από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 30, 32, 33 και 34 του ΚΕΔΕ (ν.δ. 356/1974). Βλ. ΕφΔωδ 29/2015 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) Ποδηματά, Ζητήματα από την κατάσχεση στα χέρια τρίτου κατά τον ΚΕΔΕ (ν.δ. 356/1974), ΕλλΔικ 2000, σελ επ. 38 Βλ. Απαλαγάκη (-Κατηφόρης), Εφαρμογές Πολιτικής Δικονομίας, σελ. 625, αρ. 22 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 72, σελ Βλ. Νίκα, ο. π., 59, αρ. 74, σελ Με τον όρο ακριβής νοείται η αληθής περιγραφή κι όχι η λεπτομερής. Βλ. Νίκα, ο. π., 59, αρ. 76, σελ Επιπλέον, πρέπει να προσδιορίζεται κατά τα βασικά της στοιχεία τόσο η απαίτηση για την οποία επιβάλλεται η κατάσχεση, όσο κι η κατασχόμενη απαίτηση κι η έννομη σχέση που συνδέει τον τρίτο με τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη (βλ. ενδεικτικά ΜονΠρΑθ 700/2013, Αρμ 2014, σελ επ., με παρατηρήσεις Χρήστου Ευθυμίου Μάζη, Γνωμοδότηση, ΕλλΔνη 47(2006), σελ. 725). 41 Το ποσό αυτό περιλαμβάνει τους τόκους, τα δικαστικά έξοδα και τα έξοδα της εκτελέσεως, όπως αυτά καθορίζονται κι υπολογίζονται από τον κατασχόντα. Στο κατασχετήριο πρέπει να αναφέρεται και το αντικείμενο της κατάσχεσης, αν δηλαδή πρόκειται για χρηματική απαίτηση, ή απαίτηση για μεταβίβαση κινητού πράγματος ή για κινητό πράγμα κυριότητας του οφειλέτη 12

13 ταβάλει στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη 43, η παράλειψη της οποίας οδηγεί στην ακυρότητα της κατάσχεσης και χωρίς τη συνδρομή του στοιχείου της βλάβης 44 και δ) διορισμό αντικλήτου που κατοικεί στην περιφέρεια του ειρηνοδικείου ή του πρωτοδικείου που βρίσκεται η κατοικία του τρίτου, αν ο επισπεύδων δανειστής δεν κατοικεί στην περιφέρεια αυτή. Για την πληρότητα του θέματος αξίζει να γίνει σε αυτό το σημείο μια σύντομη αναφορά σε ειδικές περιπτώσεις επιβολής κατασχέσεως εις χείρας τρίτου, ήτοι στην επιβολή κατάσχεσης στα χέρια των τραπεζών ως τρίτων και στην επιβολή κατάσχεσης στα χέρια του Δημοσίου ως τρίτου. Η κατάσχεση εις χείρας τράπεζας ως τρίτης κατέστη δυνατή με την κατάργηση του τραπεζικού απορρήτου με το ν. 2915/ Με την πρόσφατη τροποποίηση του ΚΠολΔ με το ν. 4335/2015, προστέθηκε και πέμπτη παράγραφος στο άρθρο 983 ΚΠολΔ, σύμφωνα με την οποία «το απόρρητο των κάθε μορφής καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και των άυλων μετοχών που καταχωρίζονται στο Σύστημα Άυλων Τίτλων (Σ.Α.Τ.) του Κεντρικού Αποθετηρίου Α- ξιών δεν ισχύει έναντι του δανειστή που έχει δικαίωμα κατάσχεσης της περιουσίας του δικαιούχου της κατάθεσης ή της μετοχής. Το απόρρητο αίρεται μόνο για το χρηματικό ποσό που απαιτείται για την ικανοποίηση του δανειστή». Ένα από τα ζητήματα που δημιουργήθηκαν από τη στιγμή που κατέστη δυνατή η κατάσχεση εις χείρας των τραπεζών ως τρίτων ήταν αν το κατασχετήριο έπρεπε να επιδοθεί μόνο στο κατάστημα ή υποκατάστημα όπου υπήρχε κατάθεση, κατ άρθρο 90 ν.δ. 17.7/ ή υπήρχε κι η δυνατότητα να επιδοθεί και στην έδρα ή σε οποιοδήποτε κατάστημα της Τράπεζας, κατ επιλογή του επισπεύδοντος. που βρίσκεται στα χέρια του τρίτου. Βλ. ΕφΑθ 9374/2000, ΕλλΔνη 2002, σελ Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 760, αρ. 151 Μητσόπουλο, Γνωμοδότηση, ΕλλΔνη 25 (1984), σελ. 18 επ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 77, σελ Στην περίπτωση της επιβολής κατασχέσεως επί τραπεζικών καταθέσεων, στο κατασχετήριο πρέπει να περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία που αναφέρονται στο άρθρο 983 παρ. 1 ΚΠολΔ, αλλά καθώς η εξειδίκευση της κατασχόμενης απαιτήσεως δεν είναι εύκολη, αρκεί η απλή αναφορά σε καταθέσεις που τηρεί ο καθ ου η εκτέλεση οφειλέτης στην Τράπεζα, χωρίς να απαιτείται η εξειδίκευση ως προς το είδος ή τον αριθμό του λογαριασμού αυτού ή ως προς το υπόλοιπο αυτού. Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 78, σελ Βλ. και ΠολΠρΠειρ 2447/2014 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 43 Ο τρίτος, μετά την προσταγή αυτή καθίσταται μεσεγγυούχος των κατασχεθέντων, και με τη συνδρομή των προϋποθέσεων του 988 ΚΠολΔ υποχρεούται σε απόδοση αυτών στον κατασχόντα ή κατασχόντες. Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 81, σελ Βλ. Μπρακατσούλα, ο. π., σελ Της ρύθμισης αυτής του νόμου είχε προηγηθεί η ΕφΠειρ 739/1999 και ακολούθησε του νόμου η ΟλΑΠ 19/2001, όπου παρατηρήσεις Μπέη, Δ 33, σελ. 133 επ. Βλ. και Καστριώτη, Η κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων- Μια νέα διάσταση μετά το ν. 2915/2001 (άρθρο 24), Δ 2007, σελ Τσαντίνη, Κατάσχεση στα χέρια τράπεζας ως τρίτης μετά το Ν. 2915/2001: Ισχύει ακόμη σήμερα το άρθρο 90 Ν.Δ «Περί ειδικών διατάξεων επί ανωνύμων εταιρειών»;, ΧρΙΔ Β/2002, σελ. 307 επ. 13

14 Προς διευθέτηση του ζητήματος προστέθηκε στο άρθρο 983 η παράγραφος 4 το 2011, σύμφωνα με την οποία «για την κατάσχεση στα χέρια πιστωτικού ιδρύματος ως τρίτου το έγγραφο επιδίδεται στην έδρα του ή σε οποιοδήποτε κατάστημά του», ρύθμιση που δικαιολογείται λόγω και της ηλεκτρονικής διασύνδεσης των καταστημάτων των Τραπεζών, οπότε και καθίσταται αποτελεσματικότερος ο έλεγχος της ύπαρξης λογαριασμών στο εκάστοτε πιστωτικό ίδρυμα 46. Ένα άλλο ζήτημα που τίθεται αφορά στην περίπτωση επιβολής κατασχέσεως σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό. Γίνεται δεκτό πως «σε περίπτωση κατάσχεσης κατάθεσης κοινού λογαριασμού εκ μέρους του δανειστού ενός από τους δικαιούχους, ο δανειστής αυτός δεν δικαιούται να κατάσχει το σύνολο της κατάθεσης, αφού κατά αμάχητο τεκμήριο, αυτή ανήκει σε όλους τους δικαιούχους κατ` ίσα μέρη, αλλά μόνο το μέρος της κατάθεσης που αναλογεί στον οφειλέτη του καταθέτη» 47. Όσον αφορά στην κατάσχεση στα χέρια του Δημοσίου ως τρίτου 48, με το άρθρο 145 του ν. 4270/2014 που κατήργησε το άρθρο 95 του ν. 2362/1995- τίθενται επιπλέον προϋποθέσεις, πέραν των προβλεπομένων στο άρθρο 983 ΚΠολΔ, για το έγκυρο της κατασχέσεως. Έτσι, απαιτείται, επιπλέον, «κοινοποίηση του κατασχετηρίου σωρευτικά α) στην αρμόδια για την πληρωμή της συγκεκριμένης οφειλής του Δημοσίου υπηρεσία ή στην οικεία χρηματική διαχείριση και β) στις αρμόδιες, για τη φορολογία εισοδήματος τόσο του καθ ου η κατάσχεση, όσο και του κατασχόντος, Δ.Ο.Υ» 49. Ακόμη, «στο κατασχετήριο εις χείρας του Δημοσίου, πρέπει αναγκαία να αναφέρεται σαφώς η ακριβής αιτία της οφειλής του Δημοσίου, το πρόσωπο του δικαιούχου της σχετικής απαίτησης με την ακριβή διεύθυνσή του και το ποσό αυτής, καθώς και ο αριθμός φορολογικού μητρώου τόσο του κατασχόντος, όσο και του καθ ου η κατάσχεση» 50. Οι παραπάνω κοινοποιήσεις δεν τελούν υπό κάποια προθεσμία, ωστόσο, κατά το άρθρο 145 παρ. 3 «η κατάσχεση εις χείρας του Δημοσίου ολοκληρώνεται μόνο από την ημερομηνία κοινοποίησης του κατασχετηρίου στην, κατά την παράγραφο 1, αρμόδια για την πληρωμή της συγκεκριμένης οφειλής του Δημοσίου υπηρεσία, η οποία όμως, για να είναι έγκυρη, πρέπει αφενός μεν να γίνει χρονικά τελευταία από τις αναφερόμενες στην ίδια παράγραφο λοιπές κοινοποιήσεις και αφετέρου να συνοδεύεται από νόμιμα από αρμόδιο δικαστικό επιμελητή επικυρωμένα αντίγραφα των επι- 46 Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 89, σελ Αντίστοιχη διάταξη συναντάται στον ΚΕΔΕ και συγκεκριμένα στο άρθρο 30Α του ΝΔ/τος 356/1974 (ΚΕΔΕ), το οποίο προστέθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 67 του Ν 3842/ Βλ. ΕφΛαμίας 41/2016 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 48 Βλ. και Απαλαγάκη, Διαδικαστικά Ζητήματα από την Επίσπευση Αναγκαστικής Εκτελέσεως κατά του Ελληνικού Δημοσίου, Δ 2004, σελ Άρθρο 145 παρ. 1 στ. α και β ν. 4270/ Άρθρο 145 παρ. 2 ν. 4270/

15 δοτηρίων όλων των κατά τις διατάξεις του παρόντος άρθρου αναγκαίων προηγουμένων εγκύρων επιδόσεων του κατασχετηρίου αυτού στις ανωτέρω Δ.Ο.Υ., χωρίς να απαιτείται πρόσθετη κοινοποίηση του κατασχετηρίου στον Υπουργό Οικονομικών». Για το υποστατό της κατάσχεσης πρέπει να γίνει δεκτό ότι απαιτείται να λάβει χώρα τόσο η επίδοση στην αρμόδια για την πληρωμή της συγκεκριμένης οφειλής του Δημοσίου υπηρεσίας, όσο και η επίδοση στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη. Σε κάθε άλλη περίπτωση θα πρόκειται για ακυρότητα, σύμφωνα και με το άρθρο 145 παρ. 5 του παραπάνω νόμου. Η προθεσμία για την επίδοση στον καθ ου η εκτέλεση είναι οκταήμερη, που άρχεται από της επιδόσεως στην αρμόδια για την πληρωμή της οφειλής υπηρεσία, μπορεί δε και να προηγηθεί αυτής. Σε κάθε περίπτωση, κι αφού χρονικά τελευταία απαιτείται να γίνεται η κοινοποίηση στην αρμόδια Δ.Ο.Υ., όπου επί ποινή ακυρότητας πρέπει να συνεπιδίδονται και επικυρωμένα αντίγραφα των επιδοτηρίων των υπολοίπων κοινοποιήσεων, η επίδοση στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη πρέπει να προηγείται της τελευταίας αυτής επιδόσεως. Ειδική ρύθμιση προβλέπεται και ως προς τη δήλωση του τρίτου, στην οποία όμως θα αναφερθούμε στο επόμενο κεφάλαιο. Καταλήγοντας, μετά την ολοκλήρωση των παραπάνω κοινοποιήσεων, ο τρίτος υποχρεούται να προβεί σε δήλωση κατά το άρθρο 985 ΚΠολΔ. Για τη νομική φύση αυτής, το περιεχόμενο και τις συνέπειές της, θα γίνει λόγος στο επόμενο κεφάλαιο, με αφορμή την ενασχόληση με την ανακοπή του επισπεύδοντος κατά της αρνητικής δήλωσης του τρίτου. 6. Οι συνέπειες της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου Και στο συγκεκριμένο είδος κατασχέσεως προβλέπονται αντίστοιχες συνέπειες με αυτές στην κατάσχεση στα χέρια του οφειλέτη. Κύριο μέλημα του νόμου αποτελεί η ικανοποίηση του σκοπού της κατάσχεσης, ήτοι η ικανοποίηση του δανειστή, στόχος που μπορεί να επιτευχθεί με την υλική και νομική δέσμευση του κατασχεθέντος 51. Η νομική δέσμευση του κατασχεθέντος επιτυγχάνεται με την απαγόρευση διαθέσεως αυτού, ενώ η υλική δέσμευση επιτυγχάνεται με την μετατροπή του τρίτου σε μεσεγγυούχο. Ωστόσο, λόγω της τριμερούς αυτής σχέσης και του αντικειμένου της κατάσχεσης που μπορεί να είναι τόσο χρηματικές απαιτήσεις όσο και κινητά πράγματα, ο νόμος διακρίνει τις συνέπειες που συνεπάγεται η κατάσχεση για τον οφειλέτη και αυτές που συνεπάγεται για τον τρίτο, με κρίσιμο χρόνο επελεύσεως τους την επίδοση του κατασχετηρίου σε 51 Βλ. Βαθρακοκοίλη, ο. π., σελ. 73, αρ. 1. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 762, αρ. 154 Κεραμέα- Κονδύλη- Νίκα (-Νικολόπουλο), ο. π., Τόμος ΙΙ, σελ. 1916, αρ. 1 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 94, σελ Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., ο. π., σελ. 143, αρ

16 καθένα από αυτούς 52 ενώ προβλέπονται τόσο συνέπειες για όλα τα αντικείμενα κατασχέσεως, όσο και συνέπειες για συγκεκριμένα αντικείμενα αυτής. Α) Συνέπειες της κατασχέσεως για τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη Κατά το άρθρο 984 παρ. 1 ΚΠολΔ, απαγορεύεται στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη η διάθεση του κατασχεμένου, απαγόρευση που ξεκινά από την επίδοση του κατασχετηρίου σε αυτόν. Αν, από το χρονικό αυτό σημείο κι έπειτα, ο οφειλέτης προβεί σε διάθεση του αντικειμένου, αυτή είναι άκυρη κατ άρθρο 175 ΑΚ για τον κατασχόντα. Η απαγόρευση διαθέσεως αφορά μόνο το ποσό για το οποίο επιβάλλεται η κατάσχεση 53. Η έννοια της διαθέσεως ερμηνεύεται με ευρύτητα, περιλαμβάνοντας έτσι κάθε μεταβίβαση ή απαλλοτρίωση του κατασχεμένου 54. Ειδικότερα, όταν αντικείμενο κατάσχεσης είναι απαιτήσεις, τότε η απαγόρευση αναφέρεται κυρίως στην εκχώρηση (άρθρα 455 επ. ΑΚ) και στην ενεχυρίαση της απαιτήσεως (άρθρο 1248 ΑΚ), ενώ όταν πρόκειται για κινητό πράγμα η απαγόρευση αφορά σε απώλεια, μεταβίβαση ή αλλοίωσή του 55. Απαγορεύεται και κάθε πράξη μείωσης της αξίας του κατασχεμένου ή η παραίτηση από εμπράγματη ασφάλεια υπέρ του οφειλέτη 56. Επί μελλοντικής απαιτήσεως απαγορεύεται η μεταβολή των όρων της ήδη γεννημένης έννομης σχέσεως, όταν αυτή είναι ορισμένου χρόνου 57. Όπως προαναφέρθηκε, η απαγόρευση διαθέσεως άρχεται από την επίδοση του κατασχετηρίου στον οφειλέτη, ακόμη κι αν δεν έχει λάβει χώρα ακόμη η επίδοση στον τρίτο. Το ζήτημα του χρόνου επελεύσεως της απαγόρευσης έχει πρακτική σημασία κυρίως στην περίπτωση της εκχωρήσεως απαιτήσεως. Κατά τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου ο εκδοχέας αποκτά δικαίωμα έναντι του οφειλέτη ή των τρίτων μετά την αναγγελία της εκχωρήσεως στον οφειλέτη (460 ΑΚ). Επομένως, αν η εκχώρηση της απαιτήσεως και η αναγγελία της συνέβησαν πριν την επίδοση του κατασχετηρίου στον οφειλέτη, τότε η εκχώρηση είναι έ- γκυρη, επομένως δεν είναι δυνατή η επιβολή κατάσχεσης εκ μέρους των δανειστών του οφειλέτη. Αν η αναγγελία έπεται της επιδόσεως, τότε η κατάσχεση είναι έγκυρη, η εκχώρηση είναι άκυρη λόγω της παράβασης της απαγόρευσης δι- 52 Βλ. ΑΠ 1297/2011, ΕφΑΔ 2012, σελ. 173 ΑΠ 1540/2000, Δ 2001, σελ. 530 Κεραμέα- Κονδύλη- Νίκα (-Νικολόπουλο), ο. π., Τόμος ΙΙ, σελ. 1916, αρ. 2 Κολοτούρο, ο. π., σελ Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 97, σελ. 665 Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., ο. π., σελ. 145, αρ Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 96, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 763, αρ. 156 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 96, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 763, αρ. 156 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 96, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 764, αρ

17 αθέσεως 58. Κατ ανάλογη ρύθμιση με την κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη και ακινήτων, η ακυρότητα της διάθεσης είναι σχετική. Δεν μπορεί επομένως να προταθεί από τον τρίτο ή από τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη. Προτείνεται παραδεκτώς μόνο από τους δανειστές που έχουν επιβάλει κατάσχεση και από τον υπερθεματιστή. Ζήτημα αναφύεται σχετικά με το αν η ακυρότητα της διαθέσεως καταλαμβάνει και τους δανειστές που επέβαλαν κατάσχεση μετά την πράξη της διαθέσεως του κατασχεθέντος, και άρα νομιμοποιούνται κι αυτοί να την προβάλουν. Δε χωρεί αμφιβολία ότι αυτή ωφελεί όλους τους δανειστές που επέβαλαν κατάσχεση πριν τη διάθεση του κατασχεμένου. Κατά την ορθότερη άποψη 59, την ακυρότητα μπορούν να επικαλεσθούν και οι δανειστές που επέβαλαν κατάσχεση μετά τη διάθεση του κατασχεμένου, προς εξασφάλιση της ισότιμης μεταχείρισης αυτών. Τέλος, επί του κατασχεμένου πράγματος ή απαίτησης επιτρέπεται η επιβολή περισσότερων αυτοτελών κατασχέσεων, δυνατότητα που είχαν και εξακολουθούν να έχουν οι δανειστές κατά των ΚΠολΔ, όπως ίσχυε και ισχύει μετά τις πρόσφατες τροποποιήσεις. Σε αυτό συνηγορεί η απουσία ειδικής ρυθμίσεως που να απαγορεύει τις πολλαπλές κατασχέσεις, αλλά και η αναφορά σε συγκεκριμένες διατάξεις (985 παρ. 1, 988 παρ. 1 ΚΠολΔ) σε περισσότερες κατασχέσεις 60. Έτσι οι συνέπειες της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου διαφοροποιούνταν, κατά το προϊσχύσαν δίκαιο, από την κατάσχεση κινητών πραγμάτων στα χέρια του ο- φειλέτη ή ακινήτων, όπου ετίθετο ως κανόνας η απαγόρευση επιβολής κατάσχεσης επί ήδη κατασχεμένων κινητών ή ακίνητων πραγμάτων (πρώην άρθρα 958 παρ. 2 και 997 παρ. 5 ΚΠολΔ) 61, εκτός εάν η επιβολή κατασχέσεως γινόταν δυνάμει του Κ.Ε.Δ.Ε, όποτε ήταν δυνατή η επιβολή πολλαπλών κατασχέσεων. Με την τροποποίηση του ΚΠολΔ η ρύθμιση ως προς τις πολλαπλές κατασχέσεις επί κινητού πράγματος στα χέρια του οφειλέτη ή ακινήτου πράγματος εξομοιώθηκε με αυτήν της κατασχέσεως εις χείρας τρίτου και έτσι η επιβολή κατασχέσεων 58 Βλ. Βαθρακοκοίλη, ο. π., σελ , αρ. 11. Καστριώτη, Η κατάσχεση εις χείρας τρίτου (κατά τον ΚΠολΔ), σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 769, αρ. 164 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 99, σελ Βλ. αντίθετα Κολοτούρο, ο. π., σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 772, αρ. 165 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 100, σελ Καστριώτη, ο. π., σελ Βλ. και Αρβανιτάκη., Κύρος δεύτερης κατασχέσεως εις χείρας του ίδιου τρίτου από τον ίδιο κατασχόντα για την αυτή απαίτηση (Γνωμοδότηση), Αρμ 2002, σελ επ., όπου γίνεται δεκτό πως παρά την πρόβλεψη των πολλαπλών κατασχέσεων, η επιβολή δεύτερης κατασχέσεως από τον ίδιο δανειστή κατά του ίδιου τρίτου για την ίδια απαίτηση δεν είναι επιτρεπτή παρά μόνο μετά την παραίτηση, ρητή ή σιωπηρή, από την προηγουμένως επιβληθείσα κατάσχεση. 61 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 772, αρ. 165 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 100, σελ

18 επί ήδη κατασχεμένου αντικειμένου είναι δυνατή σε αμφότερες τις περιπτώσεις. Β) Συνέπειες της κατασχέσεως για τον τρίτο Τις συνέπειες που επέρχονται στο πρόσωπο του τρίτου από την επιβολή της κατάσχεσης ορίζουν οι παρ. 2 και 3 του άρθρου 983 ΚΠολΔ. Έτσι, κατ αρχάς, με την επίδοση του κατασχετηρίου στον τρίτο, ανεξάρτητα από το εάν αυτό έχει ή όχι επιδοθεί ακόμη στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη, απαγορεύεται σε αυτόν η εξόφληση της κατασχεμένης απαίτησης 62 μέχρι το ύψος του ποσού για το οποίο επιβάλλεται κατάσχεση 63. Ορθώς 64 η διάταξη ερμηνεύεται διασταλτικά, οπότε η απαγόρευση αφορά σε κάθε αποσβεστικό λόγο της ενοχής 65 που οδηγεί σε ικανοποίηση απαίτησης του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη. Τυχόν, λοιπόν, με οποιοδήποτε τρόπο εξόφληση από τον τρίτο είναι άκυρη 66 και δεν παράγει συνέπειες για το δανειστή- κατασχόντα, επομένως ο τρίτος δεν απαλλάσσεται, και υποχρεούται σε καταβολή στον κατασχόντα. Μπορεί, ωστόσο, να α- ναζητήσει ό, τι κατέβαλε στον καθ ου ασκώντας την αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού 67. Επιπλέον, απαγορεύεται στον τρίτο να συμψηφίσει την κατασχεμένη α- παίτηση με δική του απαίτηση, μεταγενέστερη της κατάσχεσης. Σκοπός της διατάξεως είναι η αποφυγή συμπαιγνιών μεταξύ τρίτου και οφειλέτη, που οδηγούν σε ματαίωση της ικανοποίησης του δανειστή 68. Από τη διάταξη, όμως, συναγάγουμε το συμπέρασμα πως επιτρέπεται στον τρίτο να προτείνει σε συμψηφισμό ανταπαίτησή του προγενέστερη της κατασχέσεως. Δικαιολογητικό λόγο της ε- ξαίρεσης των προγενέστερων της κατασχέσεως απαιτήσεων από την απαγόρευση αποτελούν τα συμφέροντα του τρίτου, όπως αυτά προκύπτουν από τη στάθμιση που επιτυγχάνεται μέσω της ρύθμισης, ώστε ο τρίτος να μην υποχρεωθεί να καταβάλει πάρα την ύπαρξη της ανταπαιτήσεως του 69. Αυτό που έχει σημασία είναι το χρονικό σημείο της γέννησης της απαίτησης, κι όχι ο χρόνος 62 Από το γράμμα του νόμου γίνεται φανερό πως η διάταξη αφορά σε χρηματικές απαιτήσεις. Εντούτοις πρέπει να γίνει δεκτό ότι η διάταξη έχει εφαρμογή κι επί απαιτήσεων που αφορούν σε μεταβίβαση κυριότητας κινητού πράγματος. Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 778, αρ Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 104, σελ Τίθεται, ωστόσο, το ζήτημα αν η έκταση της απαγορεύσεως, δηλαδή μέχρι το ύψος του ποσού για το οποίο επιβάλλεται η κατάσχεση, που προβλέπεται ρητά για τον τρίτο ισχύει και για τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη. Κατά την ορθότερη άποψη η πρόβλεψη αυτή ισχύει και για τον οφειλέτη. Βλ. Καστριώτη, ο. π., σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 777, αρ. 174 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 100, σελ Τέτοιους λόγους αποτελούν η καταβολή, η δόση αντικαταβολής, η άφεση χρέους κλπ. 66 ΠολΠρΘεσσ 2294/2015, ΕλλΔνη 2015, σελ ΠολΠρΠρεβ 69/2013 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 67 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 778, αρ. 177 Νίκα, ο.π., 59, αρ. 100, σελ Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., ο. π., σελ. 149, αρ Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 107, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ

19 προβολής αυτής, δεδομένου ότι, μέχρις ότου προταθεί η δήλωση περί συμψηφισμού οι εκατέρωθεν απαιτήσεις υφίστανται παράλληλα και μόνο με την πρόταση της δηλώσεως επέρχεται αναδρομικώς απόσβεση των απαιτήσεων αυτών, από τότε που συνυπήρξαν (άρθρο 441 εδ. β του Α.Κ.) 70. Δεν επιτρέπεται επομένως να προταθεί από τον τρίτο σε συμψηφισμό μελλοντική απαίτηση 71. Κατά την ορθότερη, ωστόσο, γνώμη η απαγόρευση συμψηφισμού καταλαμβάνει ό- λους τους δανειστές, δηλαδή και αυτούς που επέβαλαν μεταγενέστερη κατάσχεση στην ίδια απαίτηση, ακόμη κι αν η απαίτηση του τρίτου που προτείνεται σε συμψηφισμό είναι προγενέστερη των κατασχέσεων αυτών 72. Απαγορεύεται, ακόμη, κατά το άρθρο 984 παρ. 2 εδ. α ΚΠολΔ, όταν πρόκειται για κατάσχεση κινητού στα χέρια του τρίτου, η απόδοση αυτού από τον τρίτο στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη, απαγόρευση που προκύπτει βέβαια, από την απόκτηση από τον τρίτο της ιδιότητας του μεσεγγυούχου 73. Άλλη συνέπεια της επιβολής κατασχέσεως στα χέρια τρίτου είναι η απαγόρευση διαθέσεως του κατασχεμένου από τον τρίτο. Ωστόσο, ο τελευταίος, ως μη κύριος, δεν έχει κατ ουσίαν εξουσία διαθέσεως. Με τη πρόβλεψη αυτή, λοιπόν, ο νομοθέτης επιδιώκει την αποτροπή της κτήσεως δικαιώματος παρά μη δικαιούχου, κατ άρθρα 1036 επ. ΑΚ. Ωστόσο, σήμερα, κι ερμηνευτικά γίνεται δεκτό πως τα άρθρα 1036 επ. ΑΚ καλύπτουν μόνο την έλλειψη κυριότητας κι όχι την έλλειψη εξουσίας διαθέσεως 74. Επομένως, η διάθεση αποκλείεται κι επισύρει αστικές και ποινικές ευθύνες. Τέλος, ο τρίτος με την επιβολή της κατάσχεσης αποκτά την ιδιότητα του μεσεγγυούχου, με εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 956 παρ. 3 έως 6, η οποία παύει με την καταβολή ή την παράδοση του πράγματος στο δανειστή ή με την καταδίκη του τρίτου μετά από την άσκηση ανακοπής. Ο τρίτος, εκτός από την ευθύνη του ως μεσεγγυούχος, αποκτά και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του μεσεγγυούχου 75. Οφείλει δηλαδή να αποδώσει το ποσό ή το πράγμα στον κατασχόντα δανειστή και απαγορεύεται να το παραδώσει στον οφειλέτη ή σε κάποιο τρίτο Βλ. ΑΠ 1411/2011 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ΑΠ 354/2010, ΕΠολΔ 2010, σελ. 744, με παρατηρήσεις Γιαννόπουλου. 71 Βλ. Κολοτούρο, ο. π., σελ Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 109, σελ Βλ. Νίκα, ο.π., 59, αρ. 111, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 787, αρ. 189 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 112, σελ. 674 Κολοτούρο, ο. π., σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 787, αρ. 190 Νίκα, ο. π., 59, αρ. 113, σελ Βλ. Νίκα, ο. π., 59, αρ. 113, σελ

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΟΙ ΑΝΑΚΟΠΕΣ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ 1. Η ΑΝΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΠΕΥΔΟΝΤΟΣ ΔΑΝΕΙΣΤΗ: ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΛΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ Α. Η δήλωση του τρίτου Πριν από την ενασχόληση με την ανακοπή του άρθρου 986 ΚΠολΔ, κρίνεται αναγκαία αναφορά στη δήλωση του τρίτου και συγκεκριμένα στη νομική φύση αυτής, το περιεχόμενο και τις συνέπειες που επέρχονται με την υποβολή της ή μη. Κατά το άρθρο 985 ΚΠολΔ, ο τρίτος, μέσα σε προθεσμία οκτώ (8) ημερών από την επίδοση του κατασχετηρίου, υποχρεούται να προβεί σε δήλωση με περιεχόμενο την ύπαρξη ή μη της απαιτήσεως που κατασχέθηκε, αν το κατασχεθέν πράγμα βρίσκεται στα χέρια του καθώς κι αν έχει επιβληθεί άλλη κατάσχεση στα χέρια του επί της συγκεκριμένης απαιτήσεως ή πράγματος, οπότε πρέπει να προσδιορίζεται, επιπλέον, το ποιος την επέβαλε και για ποιο ποσό. Όσον αφορά στη νομική φύση της δήλωσης αυτής, πρόκειται για εξώδικη πράξη 77, αποτελεί ωστόσο διαδικαστική πράξη της αναγκαστικής εκτελέσεως, που εμπίπτει στην κατηγορία των ανακοινώσεων γνώσεως και δεν μπορεί να προσβληθεί για ελαττώματα της βουλήσεως 78. Προϋποτίθεται, ακόμη, η ικανότητα δικαστικής παράστασης στο πρόσωπο του τρίτου, κατ άρθρο 67 ΚΠολΔ, όχι, όμως, κι η εξουσία διαθέσεως 79. Η δήλωση υποβάλλεται στη γραμματεία του ειρηνοδικείου της κατοικίας του τρίτου και, όσον αφορά σε νομικά πρόσωπα, στη γραμματεία του ειρηνοδικείου της πραγματικής τους έδρας 80. Η δήλωση λαμβάνει χώρα προφορικά και συντάσσεται έκθεση, κατά το συνήθως συμβαίνον, όμως, ο τρίτος καταθέτει έγ- 77 Βλ. ΕιρΡόδου 159/2015 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ): «Σε αυτήν την εξώδικη δήλωσή του, η οποία δεν μπορεί να ανακληθεί (ΑΠ 161/2011 ΕφΑΔ ), ο τρίτος υποβάλλει τις ενστάσεις του, όπως ένσταση εξόφλησης ή συμψηφισμού, ή λόγους αδυναμίας εξόφλησης της απαίτησης, αλλά και δικονομικές ακυρότητες της κατάσχεσης που μπορεί να προβάλλει με την ανακοπή του άρθρου 987 ΚΠολΔ, όπως ότι το κατασχετήριο δεν περιέχει τα στοιχεία του άρθρου 983 ΚΠολΔ ή ότι δεν επιδόθηκε στον καθ ου η εκτέλεση». 78 Βλ. Απαλαγάκη (-Μιχαηλίδης), ο. π., σελ , αρ. 1 Βαθρακοκοίλη, ο. π., σελ. 91, αρ. 9α Γέσιου- Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως ΙΙ, σελ , αρ Νίκα, ο. π., 60, αρ. 3-4, σελ Χαμηλοθώρη/ Κλουκίνα Χ./ Κλουκίνα Θ., ο. π., σελ. 154, αρ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ Νίκα, ο. π., 60, αρ. 3-4, σελ Το ίδιο ισχύει κι επί πιστωτικών ιδρυμάτων, ανεξαρτήτως του εάν το κατασχετήριο επιδόθηκε σε υποκατάστημα κατ άρθρο 983 παρ. 4. Βλ. Νίκα, ο. π., 60, αρ. 310, σελ

21 γραφα σημειώματα, οπότε και απαιτείται να μεταφέρονται στην έκθεση ως προφορική δήλωση του τρίτου 81. Η προθεσμία υποβολής της δήλωσης είναι οκταήμερη και άρχεται από την επίδοση του κατασχετηρίου στον τρίτο 82. Η παράλειψη υποβολής της δηλώσεως είτε η εκπρόθεσμη υποβολή αυτής θεωρείται σιωπηρή αρνητική δήλωση, ενώ συγκεκριμένα η εκπρόθεσμη υποβολή ή η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας οδηγεί σε έκπτωση του τρίτου από το δικαίωμά του, εκτός εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις υποβολής αίτησης κατ άρθρο 152 ΚΠολΔ 83. Επί κατασχέσεως εις χείρας του Δημοσίου ως τρίτου η προθεσμία υποβολής της παραπάνω δήλωσης είναι τριάντα (30) ημέρες από την επομένη της επίδοσης του κατασχετηρίου στην αρμόδια υπηρεσία του Δημοσίου για την πληρωμή της συγκεκριμένης οφειλής, ενώ αρμόδιος για την υποβολή είναι ο προϊστάμενος της υπηρεσίας ενώπιον της γραμματείας του Ειρηνοδικείου του τόπου όπου εδρεύει η υπηρεσία (άρθρο 145 παρ. 3 περ. β ν. 4270/2014). Τέλος, το περιεχόμενο της δηλώσεως διαφοροποιείται αναλόγως του εάν πρόκειται για καταφατική δήλωση ή αρνητική. Γι αυτό το λόγο κρίνεται σκόπιμο να εξεταστούν χωριστά, οπότε και θα γίνει αναφορά και στις συνέπειες αλλά και στη διαδικασία που θα ακολουθηθεί σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις. α) Η καταφατική δήλωση του τρίτου Γίνεται λόγος για καταφατική δήλωση του τρίτου, όταν αυτός δηλώνει πως αποδέχεται την ύπαρξη της απαίτησης που κατάσχεται ή ότι το κατασχεμένο πράγμα βρίσκεται στα χέρια του ή ότι έχει υποχρέωση μεταβίβασης της κυριότητας του κινητού πράγματος 84. Στην περίπτωση αυτή 85, πρέπει να προσδιο- 81 Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ. 805, αρ. 216 Νίκα, ο. π., 60, αρ. 11, σελ ΜονΠρΛιβ 144/2012, ΕφΑΔ 2013, σελ. 1127: «Εάν μετά την πρώτη κατάσχεση δεν επακολουθήσουν και άλλες κατασχέσεις τότε είναι δυνατή η παραίτηση του δανειστή που έχει επιβάλλει την κατάσχεση στα χέρια τρίτου κατά πάντα χρόνο από την επιβολή αυτής μέχρι της όγδοης ημέρας απ` αυτής. Για την παραίτηση δεν απαιτείται καμία και από οποιονδήποτε συναίνεση γιατί ουδενός τα δικαιώματα θίγονται αλλά απλώς ο επισπεύδων» απαλλοτριοί το εαυτού δικαίωμα». Μετά ταύτα δεν είναι δυνατή αλλά ούτε και νοητή η παραίτηση του δανειστή που έχει επιβάλλει την κατάσχεση και τούτο λόγω της κατά το στάδιο τούτο επερχόμενης αναγκαστικής εκχώρησης που έχει ως συνέπεια το περιουσιακό αντικείμενο που έχει κατασχεθεί να περιέρχεται αμετάκλητα στην περιουσιακή σφαίρα του επισπεύδοντος και ειδικού διαδόχου του καθού η εκτέλεση». 83 Βλ. Απαλαγάκη (-Μιχαηλίδης), ο. π., σελ. 2675, αρ. 1 Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ. 218 Νίκα, ο. π., 60, αρ. 14, σελ Βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ο. π., σελ , αρ. 203 Νίκα, ο. π., 60, αρ. 5, σελ Κατά πάγια νομολογία «Η ως άνω δήλωση συνιστά υποχρέωση του τρίτου η οποία δεν εκτείνεται μόνο στην απλή δήλωση περί του αν υφίσταται η απαίτηση, αλλά επεκτείνεται και στην υποχρέωση παροχής πληροφοριών στον κατασχόντα και επιβάλλει σαφή και ειλικρινή «εξήγηση» του τρίτου για τις σχέσεις του με τον καθού η εκτέλεση (βλ. I. Μπρίνια: Αναγκαστική Εκτέλεση έκδ. Β` 21