Αικατερίνης Αθ. Γιοβάνη (Α.Μ.: )

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ Β ΕΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ- Β ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η Άμυνα του καθ ου, του επισπεύδοντος και του τρίτου στην αναγκαστική κατάσχεση χρηματικής απαίτησης στα χέρια τρίτου» της φοιτήτριας Αικατερίνης Αθ. Γιοβάνη (Α.Μ.: ) ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΛΗΔΑ-ΜΑΡΙΑ ΠΙΨΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018

2 2

3 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ* *Η παράθεση αριθμού χωρίς ειδικότερη ένδειξη υποδηλώνει άρθρου του ΚΠολΔ ΑναγκΕκτ ανωτ. ΑΚ ΑΠ άρθρ. αριθ. Αρμ ΑρχΝ Β.Δ. Βλ. Γνμδ Δ ΔΕΕ ΔικΑναγκΕκτ Δικογρ. ΔΣΑ εδ. ΕΔΔΑ ΕΕΔ ΕΕΝ Ειρ ΕισΝΚΠολΔ εκδ. ΕλλΔνη επ. ΕΕμπΔ ΕΠολΔ ΕΣΔΑ Εφ ΕφΑΔ ΚΕΔΕ ΚΠολΔ Αναγκαστική Εκτέλεση ανωτέρω Αστικός Κώδικας Άρειος Πάγος άρθρο, άρθρα αριθμός Αρμενόπουλος (περιοδικό) Αρχείον Νομολογίας (περιοδικό) Βασιλικό Διάταγμα βλέπε γνωμοδότηση Δίκη (περιοδικό) Δίκαιο Επιχειρήσεων & Εταιρειών (περιοδικό) Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Δικογραφία (έκδοση Δ.Σ. Λάρισας) Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών εδάφιο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Ένωση Ελλήνων Δικονομολόγων Εφημερίδα Ελλήνων Νομικών (περιοδικό) Ειρηνοδικείο Εισαγωγικός Νόμος Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας έκδοση Ελληνική Δικαιοσύνη (περιοδικό) επόμενα Επισκόπηση Εμπορικού Δικαίου (περιοδικό) Επιθεώρηση Πολιτικής Δικονομίας (περιοδικό) Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Εφετείο Εφαρμογές Αστικού Δικαίου (περιοδικό) Κώδικας Εισπράξεων Δημοσίων Εσόδων Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας 3

4 Μον Μονομελές μ.π.π. με περαιτέρω παραπομπές ν. νόμος ν.δ. νομοθετικό διάταγμα ΝοΒ Νομικό Βήμα (περιοδικό) ΝΠΔΔ Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Ολ Ολομέλεια παρατ. παρατηρήσεις ΠειρΝομ Πειραϊκή Νομολογία Πολ Πολυμελές Π Πρωτοδικείο πρβλ. παράβαλε προηγ. σημ. προηγούμενη σημείωση σ. σελίδα Σημ. Σημείωμα στοιχ. στοιχείο Συντ. Σύνταγμα ΤΝΠ Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών υποσημ. υποσημείωση ΧρΙΔ Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου (περιοδικό) 4

5 5

6 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 3 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΙΤΟΥ, ΩΣ ΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ... 9 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΙΤΟΥ 1.Ιδιαιτερότητες της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου Ι. Εμπλεκόμενα, στην εκτελεστική διαδικασία, πρόσωπα ΙΙ. Αντικείμενο της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου Κατασχετέες απαιτήσεις Ακατάσχετες απαιτήσεις Εκτελεστική διαδικασία Ι.Εφαρμοζόμενες διατάξεις και πορεία της εκτέλεσης ΙΙ. Συνέπειες της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου Ουσιαστικές συνέπειες Δικονομικές συνέπειες ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΚΑΘ ΟΥ Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΟΦΕΙΛΕΤΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΙΤΟΥ 1. Η ανακοπή κατά της εκτέλεσης Ι. Προδιάθεση ΙΙ.Λόγοι ανακοπής Αντιρρήσεις ως προς τις γενικές προϋποθέσεις της εκτέλεσης Αντιρρήσεις ως προς το κατασχετήριο Αντιρρήσεις ως προς τις επιδόσεις του κατασχετηρίου Αντιρρήσεις ως προς την κατασχεθείσα χρηματικήαπαίτηση Η προθεσμία για την άσκηση ανακοπής Ι. Πρώτο στάδιο προσβολής των πράξεων εκτέλεσης ΙΙ. Δεύτερο στάδιο προσβολής των πράξεων εκτέλεσης Η αναστολή της εκτελεστικής διαδικασίας Ι. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο

7 ΙΙ. Δυνατότητες αναστολής της εκτέλεσης Θέσεις της Θεωρίας Θέσεις της Νομολογίας Κριτική Αξιολόγηση των προτεινόμενων λύσεων ΤΡΙΤΟΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΠΕΥΔΟΝΤΟΣ ΔΑΝΕΙΣΤΗ ENANTI TOY ΤΡΙΤΟΥ 1. Νομικό υπόβαθρο Ι. Τελεολογικός σκοπός καθιέρωσης της ανακοπής κατά της δήλωσης του τρίτου ΙΙ. Η δήλωση του τρίτου Έννοια και Νομική Φύση της δήλωσης Διαδικαστικό πλαίσιο Περιεχόμενο της δήλωσης Α. Καταφατική δήλωση Β. Αρνητική δήλωση Γ. Παράλειψη ή Ανακρίβεια δήλωσης Η ανακοπή κατά της δήλωσης του τρίτου Ι. Νομική Φύση Λειτουργία Αίτημα ΙΙ. Λόγοι της ανακοπής ΙΙΙ. Διαδικαστικό πλαίσιο ανακοπής Νομιμοποίηση Δικαιοδοσία Αρμοδιότητα Νομότυπη και Εμπρόθεσμη άσκηση Διαδικασία εκδίκασης Α. Ειδικοί κανόνες των δικών περί την εκτέλεση; Β. Εφαρμοστέα διαδικασία Γ. Ερημοδικία των διαδίκων Δ. Συμμετοχή τρίτων στη δίκη της ανακοπής ΙV. Η απόφαση επί της ανακοπής Έννομες συνέπειες της απόφασης που δέχεται την ανακοπή Α. Ex lege Εκχώρηση της κατασχεθείσας απαίτησης στον κατασχόντα Β. Δεδικασμένο Διαπλαστική Ενέργεια Εκτελεστότητα Η απορριπτική επί της ανακοπής απόφαση Η αξίωση αποζημίωσης του κατασχόντος έναντι του τρίτου Ι. Νομική Θεμελίωση και Περιεχόμενο της ευθύνης προς αποζημίωση ΙΙ. Δικονομικό περίγραμμα

8 ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ 1. Η άμυνα του τρίτου στη δίκη της ανακοπής κατά της δήλωσής του Ι. Ενστάσεις σχετικές με την οφειλή του προς τον καθ ου η εκτέλεση ΙΙ. Ενστάσεις κατά του επισπεύδοντος δανειστή και της κατάσχεσης ΙΙΙ. Ένσταση περιορισμού της απαίτησης του ανακόπτοντος IV. Ένσταση συμψηφισμού Ανταγωγή V. Ένσταση συντρέχοντος πταίσματος του κατασχόντος Περαιτέρω αμυντικά βοηθήματα του τρίτου Ανακοπή του άρθρ Ανακοπή του άρθρ Άμυνα κατά της εκτέλεσης της καταφατικής δήλωσης του τρίτου/ κατά της απόφασης που δέχεται την ανακοπή του άρθρ Συμπερασματικές παρατηρήσεις ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑΣ

9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΙΤΟΥ, ΩΣ ΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Στο άρθρ ορίζονται ρητά τα μέσα αναγκαστικής εκτέλεσης, τα οποία μπορεί να αξιοποιήσει ο δανειστής για την ικανοποίηση της χρηματικής απαίτησής του κατά του οφειλέτη του. Ο δανειστής είναι, καταρχήν, ελεύθερος να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε από τα μέσα αυτά, είτε διαζευκτικά, χωρίς την τήρηση ορισμένης σειράς μεταξύ τους, είτε και σωρευτικά, έως την πλήρη ικανοποίηση της εκτελούμενης αξίωσης 1. Στην πράξη, ωστόσο, δραστικότερο μέσο εκτέλεσης αποτελεί η αναγκαστική κατάσχεση, που αποβλέπει στο σύνολο της περιουσίας του οφειλέτη -συνιστά τη βάση της προδικασίας του πλειστηριασμού του κατασχεθέντος- για την εντεύθεν ικανοποίηση της απαίτησης του δανειστή από το πλειστηρίασμα 2. Από τα είδη αναγκαστικής κατάσχεσης, που προβλέπονται στον ΚΠολΔ για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων, ευρύτατα διαδεδομένη πρακτική εφαρμογή παρουσιάζει η κατάσχεση στα χέρια τρίτου. Πράγματι, η σύναψη των σύγχρονων συναλλαγών, κυρίως με λογιστικές τραπεζικές εγγραφές ή με πλαστικό ή ηλεκτρονικό χρήμα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των οικονομικών σχέσεων δημιουργεί χρηματικές απαιτήσεις, που όσο μένουν ανικανοποίητες, ανήκουν στην περιουσία του οφειλέτη, προσδίδει στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου συνεχώς αυξανόμενη δυναμική. Μάλιστα, μετά την νομοθετική άρση του τραπεζικού απορρήτου των καταθέσεων (ν. 2915/2001 και 3994/2011), η κατάσχεση χρηματικών απαιτήσεων του οφειλέτη στα χέρια τράπεζας ως τρίτης, ενισχύθηκε σημαντικά, αφού μέσω αυτής επιτρέπεται η δέσμευση και των καταθέσεων που διατηρεί σε τραπεζικό λογαριασμό ο οφειλέτης με απλό, ταχύ και ολιγοδάπανο τρόπο 3. Η κατάσχεση στα χέρια τρίτου αποτελεί ιδιαίτερο μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης, που τυγχάνει και συνταγματικής κατοχύρωσης (άρθρ Σ) 4. Σύμφωνα με δόκιμο 1 ΣχΠολΔ VIII, σ Βλ. επίσης, αντί άλλων Μπρίνια Ι.,ΑναγκΕκτ. ΙΙ, άρθρ. 951, σ. 687 Γέσιου-Φαλτσή Π., ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/α, 53, αριθ. 4, μ.π.π. Νίκα Ν., ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 40 ΙΙ, αριθ. 3, σ. 154, 155, μ.π.π. Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα (- Νικολόπουλο), ΚΠολΔ ΙΙ, άρθρ. 951, αριθ Βλ. αντί άλλων, Ράμμος Γ., Εγχειρίδιον Αστικού Δικονομικού Δικαίου, Τόμ. ΙΙΙ, αριθ. 394, σ. 1459, Γέσιου- Φαλτσή,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/α, 53 ΙΙ 2 αριθ. 11 σ. 181 Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 40 II, αριθ. 5, σ Για τη συνεχώς αυξανόμενη σημασία της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου στην καθημερινή νομική ζωή βλ. αναλυτ. Γέσιου- Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ/β, 64 Ι, αριθ. 4, σ. 7 επ. (9), μ.π.π. Νίκα,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 Ι, αριθ. 2, σ , μ.π.π. Καστριώτη Ι, Κατάσχεσις ΙΙ, σ. 2 ειδικά, Ορφανίδης Γ., Πρακτικά ΕΕΔ (2017), σ. 26 επ., Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας,,(- Νικολόπουλος) Συμπλήρωμα σεερμκπολδ,σ. 112/113 επ. 4 ΟλΑΠ 19/2001, δημοσιευμένη στον ιστότοπο ΧρΙΔ 2001 σ. 823,Δ 2002 σ. 133, με παρατ. Μπέη Κ. =ΕλλΔνη 2002 σ. 79, Ράμμος, Εγχειρίδιον ΙΙΙ, 463 σ , Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙβ, 64 Ι 1 α αριθ. 3 σ. 7. 9

10 ορισμό 5, ως κατάσχεση στα χέρια τρίτου νοείται «το είδος εκείνο της κατάσχεσης που επιβάλλεται από τον δανειστή κατά του οφειλέτη του, αλλά στρέφεται κατά τρίτου προσώπου, το οποίο είτε χαρακτηρίζεται ως οφειλέτης χρηματικής απαίτησης του οφειλέτη του δανειστή, είτε κατέχει πράγματα που εμφανίζονται ότι ανήκουν κατά κυριότητα στον (καθ ου η κατάσχεση) οφειλέτη, είτε εμφανίζεται ως υπόχρεο να μεταβιβάσει τα κινητά αυτά κατά κυριότητα στον οφειλέτη». ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η κατάσχεση στα χέρια τρίτου εμφανίζει σημαντικές ιδιαιτερότητες, τόσο αναφορικά με τα πρόσωπα που συμμετέχουν στην εκτελεστική διαδικασία (επισπεύδων δανειστής, καθ ου η εκτέλεση οφειλέτης, τρίτος στα χέρια του οποίου επιβάλλεται η κατάσχεση), όσο και ως προς το αντικείμενό της, το οποίο διαφοροποιείται από την κοινή κατάσχεση κινητών ή ακινήτων. Ιδιορρυθμίες παρουσιάζει, ακόμη, αυτή καθεαυτή η συντέλεση, η εξέλιξη καθώς και η περάτωση της εκτελεστικής διαδικασίας. Με αφορμή την ιδιαίτερη αυτή μορφή κατάσχεσης, πρακτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το ζήτημα προσδιορισμού των μέσων άμυνας των, εμπλεκόμενων στην κατάσχεση (στα χέρια τρίτου), προσώπων, προς προάσπιση των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων τους, το οποίο αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας μελέτης. Ειδικότερα, επίκεντρο της έρευνας συνιστά η συνηθέστερη περίπτωση κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, δηλαδή η κατάσχεση χρηματικής απαίτησης. Για την πληρέστερη ανάπτυξη του θέματος, επιχειρείται, αρχικά, μία σύντομη σκιαγράφηση του νομικού πλαισίου της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου (Πρώτο Κεφάλαιο). Στη συνέχεια, αναζητούνται τα δικονομικά οχήματα που παρέχονται στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη, προκειμένου να αναχαιτίσει την επιβληθείσα κατάσχεση της απαίτησής του στα χέρια τρίτου. Η προβληματική της προστασίας του οφειλέτη έχει καταστεί, μάλιστα, ιδιαίτερα επίκαιρη, ενόψει της σαρωτικής αναμόρφωσης του ΚΠολΔ από το ν. 4335/2015 (Δεύτερο Κεφάλαιο). Αντικείμενο συστηματικής μελέτης αποτελούν, επίσης, τα δικαιώματα του επισπεύδοντος την εκτέλεση δανειστή, όταν ο τρίτος υποβάλει αρνητική, ψευδή ή 5 Βλ. αντί άλλων Μπρίνια, ΑναγκΕκτ, Τόμ. ΙΙΙ, άρθρ. 982 αριθ. 440 σ. 1226, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ II/β, 64 Ι 1 αριθ. 3 σ. 7 μ.π.π. 10

11 ανακριβή δήλωση, για την προστασία των οποίων ο νόμος παρέχει ειδικές ρυθμίσεις (Τρίτο Κεφάλαιο). Τέλος, δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η ανίχνευση της άμυνας του τρίτου, που εκδηλώνεται σε δύο επίπεδα, είτε έναντι του επισπεύδοντος, στο πλαίσιο της ανακοπής κατά της δήλωσή του, είτε με άλλα αυτοτελή ένδικα βοηθήματα (Τέταρτο Κεφάλαιο). ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΙΤΟΥ 1.ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΙΤΟΥ Ι. Εμπλεκόμενα, στην εκτελεστική διαδικασία, πρόσωπα Η ιδιαιτερότητα της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου εντοπίζεται, πρωτίστως, στο γεγονός ότι προϋποθέτει την ύπαρξη τριών προσώπων, όπως ήδη αναφέρθηκε: του επισπεύδοντος δανειστή, του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη και του τρίτου 6. Ειδικότερα, στην έννοια του επισπεύδοντος υπάγεται κάθε (φυσικό ή νομικό) πρόσωπο, το οποίο περιγράφεται ως δικαιούχος χρηματικής απαίτησης στον εκτελεστό τίτλο ή νομιμοποιείται ενεργητικά (άρθρ. 919) στην επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης για την ικανοποίηση χρηματικής απαίτησης. Αντίστοιχα, ως οφειλέτης νοείται το πρόσωπο που κατονομάζεται στον εκτελεστό τίτλο ως οφειλέτης της χρηματικής παροχής, όπως και κάθε άλλο πρόσωπο που νομιμοποιείται παθητικά στην αναγκαστική εκτέλεση της ίδιας χρηματικής απαίτησης (άρθρ ). Ωστόσο, στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου, ο οφειλέτης εμφανίζεται με διπλή ιδιότητα: αφενός μεν αυτής του οφειλέτη της εκτελούμενης χρηματικής απαίτησης του επισπεύδοντος, αφετέρου δε εκείνης του δανειστή της κατασχόμενης απαίτησης ή του κυρίου του κινητού, που βρίσκεται στα χέρια τρίτου και αποτελεί το αντικείμενο της κατάσχεσης. Στον αντίποδα, τρίτος είναι το (φυσικό ή νομικό) πρόσωπο, στα χέρια του οποίου κατάσχονται οι χρηματικές απαιτήσεις του καθ ου ή τα κινητά που ανήκουν 6 Για τα πρόσωπα που συγκροτούν την τριμερή σχέση της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, βλ. αναλυτ., αντί άλλων, Γέσιου- Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 Ιαριθ.32-35, σ Νίκα,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 ΙΙΙ, αριθ. 4 επ., σ. 689 επ., αμφότεροι μ.π.π. 11

12 κατά κυριότητα σε αυτόν. Το τρίτο αυτό πρόσωπο διαφοροποιείται, καταρχήν, σαφώς από τον καθ ου η εκτέλεση, καθώς στην κατάσχεση στα χέρια του, παθητικά εξακολουθεί να νομιμοποιείται ο καθ ου η εκτέλεση οφειλέτης, ως ο οφειλέτης της χρηματικής αξίωσης του επισπεύδοντος. Ο τρίτος παρουσιάζει, λοιπόν, νομική αυτοτέλεια έναντι του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη 7. Επίσης, ο τρίτος δεν συνδέεται με κανένα νομικό δεσμό με τον επισπεύδοντα συνδέεται, όμως, πάντοτε, βάσει ορισμένης έννομης σχέσης (λ.χ. μίσθωση, εντολή, παρακαταθήκη κλπ.), με τον οφειλέτη καθώς και με το αντικείμενο της εκτέλεσης 8. Στο πλαίσιο της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου εγκαθιδρύεται, έτσι, μία τριμερής έννομη σχέση, «στην οποία συμπλέκονται οι επιμέρους σχέσεις του δανειστή προς τον οφειλέτη, του επισπεύδοντος δανειστή προς τον τρίτο και του οφειλέτη προς τον τρίτο» 9. ΙΙ. Αντικείμενο της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου 1. Κατασχετέες απαιτήσεις Όπως προκύπτει από τη γραμματική διατύπωση του άρθρ , η δυνατότητα για αναγκαστική κατάσχεση στα χέρια τρίτου αφορά τις ακόλουθες περιπτώσεις: α) τις, μη εξαρτώμενες από αντιπαροχή, απαιτήσεις του οφειλέτη κατά του τρίτου, είτε είναι χρηματικές είτε αποβλέπουν στη μεταβίβαση κυριότητας κινητών (άρθρ περ. α ) 10 και β) τα κινητά πράγματα που ανήκουν κατά κυριότητα 7 Για μια αναλυτική παράθεση περιπτωσιολογίας αναφορικά με την ειδικότερη έννοια του τρίτου, βλ. Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 982, σ. 1248, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ, ΙΙ/β, 64 ΙΙ 1 α αριθ. 39 σ. 25 μ.π.π., Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ, 59 ΙΙΙ 3 αριθ. 8 σ. 690 επ. 8 Μπρίνιας, ΑναγκΕκτ ΙΙΙ, άρθρ. 983 αριθ. 448α σ , Καστριώτης,Η Κατάσχεσις ΙΙ, σ. 9 επ.,βαθρακοκοίλης Β., ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 983 αριθ. 2 σ. 60, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ/β, 64Ι 1 α αριθ. 3 σ. 7, Νίκας, ΔικΑναγκΕκτ Ι 42 ΙΙΙ 1, αριθ. 40, σ. 198, Νικολόπουλος Γ., ΑναγκΕκτ, σ. 428, 430 υποσημ. 514, Δεν αποκλείεται, πάντως, ο ίδιος ο δανειστής να είναι και ο οφειλέτης του οφειλέτη του, οπότε μπορεί να επιβάλει κατάσχεση ειςχείρας του ως τρίτου (π.χ. εργοδότης επιβάλλει κατάσχεση της χρηματικής απαίτησης του μισθού κατά του μισθωτού εργαζομένου του στα χέρια του ως τρίτου) βλ. για το ζήτημα αυτό αντί άλλων Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ/β, 64ΙΙ 2 α αριθ σ καθώς και ενδεικτ νομολογία ΜονΠΙωαν2808/2007, ΕφΑΔ 2008, σ. 1122, ΜονΠΠατρ 5704/2008, ΕφΑΔ 2009, σ. 351 επ.επίσης, δεν απαγορεύεται την κατάσχεση να επιβάλλουν περισσότερα πρόσωπα στα χέρια περισσότερων προσώπων ως τρίτων (βλ. Γέσιου- Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ, ΙΙβ, 64V 2 α αριθ. 147 σ. 107 μ.π.π.). 9 Έτσι,Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 982 αριθ. 16, σ. 26,Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ/β, 64 Ι αριθ. 31 σ. 21, Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ, 59 ΙΙΙ, αριθ. 4 σ. 689 επ. Ειδικά Καστριώτης, Η κατάσχεσις Ι, σ Αντικείμενο της κατάσχεσης στην περίπτωση αυτή είναι η αξίωση προς μεταβίβαση της κυριότητας του κινητού και κατά διασταλτική ερμηνεία της ρύθμισης και η απαίτηση προς παράδοση της νομής ή κατοχής αυτού, βλ. αντί άλλων Γέσιου- Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 3 αριθ. 73 σ μ.π.π., Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ, 59 ΙV 2 αριθ. 22 σ , μ.π.π. και ενδεικτ. ΑΠ 1078/2008, ΕλλΔνη 2008, σ. 757 = Δ 2008, σ. 912, με παρατ. Μωράτη = ΕΕμπΔ 2008, σ. 699, με ενημ. Σημ. Παμπούκη, ΜονΠΑθ 7787/1971, ΕΕΕΝ 1971, σ Στις υπό κατάσχεση απαιτήσεις υπάγονται και οι απαιτήσεις από τίτλο εις διαταγή λ.χ. φορτωτική εις διαταγή, εφόσον δεν εξαρτάται από αντιπαροχή. Πρόκειται εδώ για κατάσχεση της ενσωματωμένης σε αυτόν απαίτησης, η δε, μετά την έκδοση της φορτωτικής, κατάσχεση επί των πραγμάτων είναι χωρίς 12

13 στον οφειλέτη και τα οποία, κατά το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης, βρίσκονται στα χέρια του τρίτου (άρθρ περ. β ), υπό τον όρο ότι ο τελευταίος αρνείται να τα παραδώσει στον οφειλέτη. Αντίθετα, αν ο τρίτος είναι πρόθυμος να τα παραδώσει, εφαρμόζονται οι κοινές διατάξεις της κατάσχεσης κινητών (άρθρ περ. α ) 11. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το άρθρ. 991 Α (όπως προστέθηκε με το άρθρ ν. 3994/2001), οι διατάξεις των άρθρ. 983 επ. εφαρμόζονται αναλόγως και όταν αντικείμενο της κατάσχεσης είναι κινητές αξίες ή χρηματοπιστωτικά μέσα που τηρούνται σε άυλη μορφή και εκποιούνται στο χρηματιστήριο ή άλλη ρυθμιζόμενη αγορά που λειτουργεί στην ημεδαπή 12. Το ίδιο ισχύει κατά το άρθρ. 991 Β (όπως προστέθηκε με το άρθρ ν. 3994/2011) και όταν αντικείμενο της κατάσχεσης είναι μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων (άρθρ. 2, 3, 12, 14 ν. 3282/2004), οπότε η κατάσχεση αυτή, ως κατάσχεση απαίτησης στα χέρια τρίτου καταλαμβάνει την αξία για την αγορά των μεριδίων και όχι το μερίδιο αμοιβαίου κεφαλαίου ή τα επιμέρους στοιχεία που συνθέτουν την περιουσία του αμοιβαίου κεφαλαίου 13. Πάντως, αντικείμενο της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου δεν μπορεί, σε καμία περίπτωση, να αποτελέσει ακίνητο ή η αξίωση για τη μεταβίβαση κυριότητας ακινήτου, η οποία εμπίπτει αποκλειστικά στις ρυθμίσεις του άρθρ εδ. α. Ειδικότερα, αναφορικά με το ζήτημα της κατάσχεσης χρηματικών απαιτήσεων στα χέρια τρίτου, με το οποίο ασχολείται η παρούσα μελέτη, απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργήσει ο μηχανισμός των άρθρ. 983 επ. είναι να μην εξαρτάται από αντιπαροχή 14 η, προς κατάσχεση, (χρηματική) απαίτηση. Τέτοια απαίτηση εμφανίζεται, συνήθως, στις αμφοτεροβαρείς συμβάσεις και δεν θα μπορούσε, στο πλαίσιο της διαγνωστικής δίκης, να αποκρουσθεί με την ένσταση μη νομικό αντίκρισμα, αφού η αξίωση για παράδοση ενσωματώνεται στον τίτλο και κυκλοφορεί μαζί με αυτόν ΕφΠειρ 869/2006, ΔΕΕ 2007, σ ΜονΠΡοδ 1669/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Βλ. αντί άλλων, Ράμμο, Ετχειρίδιον ΙΙΙ, 463, σ. 1621/1622 Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 Ι, 1 α, αριθ. 2 σ. 6-7, ΙΙΙ 4, αριθ. 77 επ., σ. 55 επ., μ.π.π. Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 Ι, αριθ. 1, σ. 687, IV 3, αριθ. 25 επ., σ. 701 επ. μ.π.π. 12 Στην έννοια των κινητών αξιών εντάσσονται οι μετοχές, τα ομόλογα και γενικά τα αξιόγραφα που προσφέρονται για επενδύσεις, ενώ ω χρηματοπιστωτικά μέσα νοούνται τα μέσα χρηματαγοράς, μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων και ορισμένα παράγωγα προϊόντα (άρθρ. 5 ν. 3606/2007) βλ. σχετικά αντί άλλων, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 5, αριθ. 80 επ., σ. 56 επ. Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 IV 4, αριθ. 28 επ., σ. 703 επ. 13 Βλ. σχετ. αντί άλλων, Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 IV 1, αριθ. 21, σ. 699 μ.π.π. 14 Κρατούσα σε θεωρία και νομολογία θέση: ΜονΠΘεσσαλ 3188/2016, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕιρΛαμ 423/2015, ΕφΑΔ 2016, σ. 767 (768),Μπρίνιας, ΑναγκΕκτ, ΙΙΙ, άρθρ. 982 αριθ. 442α σ επ., Βαθρακοκοίλης, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 982 αριθ. 15,Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙβ, 64 ΙΙΙ 2 αριθ. 70 σ. 47, Ορφανίδης, πρακτικά ΕΕΔ, σ. 63 επ. Η έννοια της αντιπαροχής ερμηνεύεται με ευρύτητα, ώστε να εφαρμόζονται τα άρθρ. 982 επ. και όταν η παροχή του δανειστή του καθ ου η εκτέλεση εκπληρώθηκε ήδη. Αντίστοιχα, στις διαρκείς ενοχές (λ.χ. μίσθωση πράγματος) μπορούν να κατασχεθούν μελλοντικά μισθώματα στα χέρια του μισθωτή ως τρίτου, αρκεί ο οφειλέτης -εκμισθωτής να του έχει παραδώσει τη χρήση του μισθίου βλ. σχετ. αντί άλλων Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 IV 1, αριθ. 17, σ. 696, με π.π. σε θεωρία και νομολογία. 13

14 εκπληρωθέντος συναλλάγματος (άρθρ. 374 ΑΚ) 15. Όταν, αντίθετα, η αξίωση εξαρτάται από αντιπαροχή, ακολουθείται η διαδικασία της κατάσχεσης ειδικών περιουσιακών στοιχείων 16. Καταρχήν, κατασχετέες είναι οι γεννημένες, ληξιπρόθεσμες χρηματικές απαιτήσεις. Ωστόσο, στη σύγχρονη θεωρία και νομολογία 17 γίνεται, πλέον, ομόφωνα δεκτό ότι είναι δυνατή η κατάσχεση στα χέρια τρίτου και χρηματικών απαιτήσεων που εξαρτώνται από αναβλητική αίρεση ή προθεσμία, καθώς και μελλοντικών απαιτήσεων αρκεί, κατά το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης, να υφίσταται η βασική δικαιοπαραγωγική σχέση από την οποία θα προκύψουν οι απαιτήσεις (λ.χ. μίσθωση, εντολή, εταιρεία, παρακαταθήκη, χρησιδάνειο) και να προσδιορίζονται αυτές κατ είδος και υποκείμενα. Αντίθετα, δεν είναι ανάγκη οι απαιτήσεις να προσδιορίζονται επακριβώς και κατά ποσό. Μελλοντικές απαιτήσεις που δεν στηρίζονται σε υπαρκτή και ενεστώσα έννομη σχέση αποκλείονται από την κατάσχεση 18. Ενώ, λοιπόν, η απαίτηση του επισπεύδοντος δανειστή, προς ικανοποίηση της οποίας επιβάλλεται η κατάσχεση στα χέρια τρίτου, πρέπει να είναι βέβαιη και εκκαθαρισμένη, κατά το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης (άρθρ. 915, 916), δεν αξιώνεται εκ του νόμου το ίδιο και για το αντικείμενο της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, δηλαδή την απαίτηση του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη κατά του τρίτου,η 15 Δεν αποκλείεται, πάντως, η υποχρέωση από αντιπαροχή να απορρέει και από άλλη αιτία (λ.χ. διαθήκη, μονομερή υπόσχεση χρέους κλπ) Ράμμος, Εγχειρίδιον ΙΙΙ, 464, σ. 1624/1525.Βλ. και Καστριώτη, Κατάσχεσις Ι, σ Γέσιου- Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 2 β, αριθ. 67, σ. 45 Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 IV 1 α αριθ , σ. 695 Ορφανίδη, Πρακτικά ΕΔΔ 2017, σ. 61 και ενδεικτ. ΑΠ 1081/2015, ΕφΑΔ 2016, σ. 304 ΕφΑθ 1853/1990, ΕλλΔνη 1992 σ. 61, ΕφΘεσσαλ 422/2016, Αρμ 2017 σ. 431 ΜονΕφΘεσσαλ 303/2016, ΕλλΔνη 2017, σ Ενδεικτ. ΑΠ 1081/2015, ΕφΑΔ 2016 σ. 304, με παρατ. Παρδάλα ΕιρΛαμ 423/2015, ΕφΑΔ 2016 σ. 767 (768) και βλ. Καστριώτη, Κατάσχεσις Ι, σ , Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 2, αριθ. 67, σ. 45 Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 IV 1, αριθ. 17, σ. 696 Τέντε, ΑναγκΕκτ., σ. 358, σημ. 26 Ορφανίδη, Πρακτικά ΕΕΔ 2017, σ Βλ. Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 982, αριθ. 442, σ. 1235,αριθ. 442α, σ. 1242/3 Καστριώτη, Κατάσχεσις Ι, σ. 79 επ. Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ Στ, άρθρ. 982 αριθ. 7, σ. 23, άρθρ. 982, αριθ. 15 Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 2 β αριθ. 68 σ. 46, αριθ. 68 σ. 46, αριθ. 70 σ. 50, 2 γ, αριθ. 69 επ., 71 σ. 50, μ.π.π. πρβλ. όμως, Μπέη, Δ επ. τον ίδιο, ΑναγκΕκτ., κατά τον οποίο η κατάσχεση μελλοντικών καθώς και μη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων, δηλαδή απαιτήσεων που έχουν γεννηθεί με την κατάρτιση της δικαιοπραξίας, αλλά η άσκησή τους εξαρτάται από την παρέλευση προθεσμίας (λ.χ. απαίτηση μη ληξιπρόθεσμου δανείου) ορθότερο είναι να γίνεται με τη διαδικασία των άρθρ επ. Το ίδιο δέχεται και ο Μπρίνιας, ΑναγκΕκτ ΙΙΙ, άρθρ. 982 αριθ. 442α σ Ως προς τις μελλοντικές όμως απαιτήσεις, ο Μπρίνιας, ΑναγκΕκτ ΙΙΙ, άρθρ. 982, αριθ. 442α σ , είναι υπέρ της κατάσχεσής τους στα χέρια τρίτου, σε αντίθεση με τον Μπέη. Για την κατάσχεση δε περιοδικών μελλοντικών απαιτήσεων από μισθούς, διατροφή κλπ. θετικά διακείμενος είναι ο Ορφανίδης,Πρακτικά ΕΕΔ 2017, σ. 63 επ., 75 επ., οι Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας (-Νικολόπουλος), άρθρ. 982, αριθ. 4 Νίκας, ΔικΑναγκ.Εκτ. ΙΙ, 59 IV 1, αριθ. 18 επ., σ. 696 επ. Μάζη, Γνμδ,ΕΠολΔ 2017 σ Από τη νμλγ. βλ. ενδεικτ. ΑΠ 1081/2015, ΕφΑΔ 2016, σ ΜονΕφΘεσσαλ 303/2016, ΕλλΔνη 2017 σ ΕφΠειρ 416/2016, Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ ΕφΛαμ 41/2016, Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ ΕφΠειρ 18/2017, ΔΕΕ σ. 382 ΠολΠΘεσσαλ 10250/2003, Αρμ 2003, σ , ΠολΠΠειρ 3563/2014, Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ ΠολΠΤρικ 57/2017, ΕλλΔνη 2017 σ ΜονΠΘεσσαλ 3188/2016, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΜονΠΛαρ 21/2016, ΕλλΔνη 2016 σ. 244, ΜονΠΑθ 2247/2017, Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ ΜονΠΘεσσαλ 6716/2017, Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ ΕιρΛαμ 423/2015, ΕφΑΔ 2016 σ. 767, Αν φυσικά η μελλοντική απαίτηση δεν καταστεί ενεργός (π.χ. δεν πληρωθεί η αναβλητική αίρεση, δεν υπάρχει αντικείμενο κατάσχεσης και η κατάσχεση παύει οριστικά Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 2 γ, αριθ. 71, σ. 50 μ.π.π. 14

15 οποία μπορεί να είναι μέλλουσα 19, υπό αναβλητική αίρεση ή προθεσμία, και, συνεπώς, μπορεί να μην είναι βέβαιη και εκκαθαρισμένη Ακατάσχετες απαιτήσεις Ο νόμος προβλέπει, μαζί με τα ακατάσχετα του άρθρ , ορισμένες περιπτώσεις κινητών πραγμάτων και χρηματικών απαιτήσεων που εξαιρούνται από την κατάσχεση στα χέρια τρίτου (άρθρ ). Οι ρυθμίσεις που καθιερώνουν τα ακατάσχετα εισάγουν εξαιρετικό δίκαιο και γι αυτό πρέπει καταρχήν να ερμηνεύονται στενά. Ωστόσο, επειδή αποσκοπούν στην προστασία του οφειλέτη, θα πρέπει να ερμηνεύονται και προς όφελος αυτού 21. Έτσι, οι ιδιωτικές συμφωνίες επισπεύδοντος και καθ ου, που αφορούν σε παραίτηση από τα ακατάσχετα, πρέπει να θεωρούνται άκυρες, όταν συνήφθησαν πριν από την κατάσχεση αντίθετα, ως έγκυρες πρέπει να αναγνωριστούν οι συμφωνίες διεύρυνσης ή επέκτασης των ακατασχέτων 22. Η ιδιότητα της απαίτησης ως κατασχετής ή ακατάσχετης κρίνεται με βάση το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης (και όχι της επίδοσης της επιταγής), εκτός αν πρόκειται για απαίτηση μελλοντική ή υπό αίρεση, οπότε λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος πλήρωσης της αίρεσης (άρθρ. 209 ΑΚ) ή γέννησης της απαίτησης, αντίστοιχα. Αυτό ισχύει και σε περίπτωση μεταβολής της νομοθεσίας για την ύπαρξη ή την έκταση του ακατάσχετου, η οποία λαμβάνει χώρα μετά την έναρξη της εκτέλεσης ή μετά την επιβολή της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, ακόμα και όταν το ακατάσχετο, απαίτησης που ήδη κατασχέθηκε, εδραιωθεί για πρώτη φορά μετά την συντελεσθείσα κατάσχεση επί αυτής Αναφορικά με τη χρονική διάρκεια της κατάσχεσης των μελλοντικών απαιτήσεων στα χέρια τρίτου, ελλείψει ειδικότερων διατάξεων, ισχύουν τα όρια που θεσπίζει το άρθρ Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκ.Εκτ. ΙΙ/β 64 ΙΙΙ 2 γ αριθ. 71 σ. 51 μ.π.π. 20 Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 2 γ, αριθ. 69, σ. 47, αριθ. 71 σ. 50 Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 IV 2, αριθ. 19, σ. 698 Ορφανίδης, Πρακτικά ΕΕΔ 2017, σ. 63 ΠολΠΠειρ 3563/2014 (Τμήμα ναυτικών διαφορών) ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ: Για να μπορεί να κατασχεθεί μέλλουσα απαίτηση πρέπει να μπορεί να προσδιορισθεί κατά είδος και οφειλέτη, όχι δε απαραιτήτως και κατά ποσό. Αν κατασχεθεί μέλλουσα απαίτηση, η υποχρέωση του τρίτου να καταβάλει την απαίτηση αρχίζει μετά τη γέννηση της απαίτησης, και όχι μετά την πάροδο της οκταήμερης προθεσμίας από την κοινοποίηση της κατάσχεσης στον τρίτο.μονπβολ 522/2014, ΧρΙΔ 2014, σ Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 IV 1 αριθ. 62 σ. 60/61, 1 α αριθ. 83 σ. 61 Νίκας, ΔικΑναγκΕκτ., Τόμ. ΙΙ, 59 V 1 αριθ. 32 σ. 705 Νικολόπουλος, ΑναγκΕκτ. σ Βλ. ενδεικτ. ΑΠ 1812/2007, ΝοΒ 2008 σ. 706 ΜονΠΠατρ 5704/2008, ΕφΑΔ 2009 σ. 352, ΜονΠΠατρ 2112/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ = Αρμ 2009 σ. 1915, (1916) ΕιρΑθ 582/2015, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ. 23 Βλ. (κρατούσα θέση) Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 982 αριθ. 442 σ. 1235, άρθρ. 982, αριθ. 446, σ Νίκα, ΔικΑναγκ. Εκτ. ΙΙ, 59 V 1, αριθ. 33, σ. 706, μ.π.π. στη νμλγ. Νικολόπουλο, ΑναγκΕκτ. σ. 432 και υποσημ Η ύπαρξη και έκταση του ακατασχέτου είχε δημιουργήσει ζητήματα διαχρονικού δικαίου, κατά την μετάπτωση από την ΠολΔ στον ΚΠολΔ, λόγω του άρθρ ΕισΝΚΠολΔ. Κατά την κρατούσα γνώμη, όταν η νομοθεσία που ρυθμίζει τα ακατάσχετα μεταβάλλεται μετά την επιβολή της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, εφαρμοστέος είναι ο νόμος που ίσχυε κατά την επιβολή της κατάσχεσης, ακόμα και αν ο νέος νόμος καθιέρωσε το ακατάσχετο της ήδη κατασχεθείσας (ως κατασχετής) απαίτησης. Αντίθετα, οι υπό αναβλητική αίρεση ή μέλλουσες απαιτήσεις καταλαμβάνονται από τον νόμο που ίσχυε κατά την πλήρωση 15

16 Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το νόμο, ακατάσχετα είναι: α) τα κινητά που υπόκεινται σε άμεση φθορά (άρθρ στοιχ. α ), β) η εταιρική μερίδα επί προσωπικών εταιρειών (άρθρ στοιχ. β ), γ) οι απαιτήσεις διατροφής και συνεισφοράς των συζύγων για τις ανάγκες της οικογένειας (άρθρ στοιχ. γ ), δ) οι απαιτήσεις μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών εισφορών (άρθρ στοιχ. δ ) 24, ε) κάθε είδους κοινοτικές ενισχύσεις ή επιδοτήσεις στα χέρια του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. (Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων, Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (άρθρ στοιχ. ε ), στ) οι απαιτήσεις που επιδικάζονται σε βάρος του Δημοσίου από το ΕΔΔΑ, κατ εφαρμογή του άρθρ. 41 ΕΣΔΑ για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που προκαλείται από παραβάσεις της ΕΣΔΑ ή των πρωτοκόλλων της (άρθρ στοιχ. στ, όπως προστέθηκε με το άρθρ στοιχ. β ν. 4370/2016). Ακατάσχετα καθιερώνονται, ακόμη, δυνάμει άλλων ειδικών διατάξεων του ΚΠολΔ ή ειδικών διατάξεων νόμων. Έτσι, ακατάσχετο υπέρ του δικαιούχου οφειλέτη καθιερώνεται στο πλαίσιο της προσωρινής επιδίκασης απαιτήσεων (άρθρ. 728). Επίσης, απαγορεύεται, καθ όλη τη διάρκεια του έργου και ένα μήνα μετά την περάτωση αυτού, η κατάσχεση των οφειλόμενων προς τους εργολάβους, ως αντάλλαγμα της κατασκευής του έργου, για την εκτέλεση του οποίου ο εργολάβος χρησιμοποιεί την εργασία τρίτων (άρθρ. 4 ν. 4694/1930, που διατηρήθηκε σε ισχύ δυνάμει του άρθρ. 11 ΕισΝΚΠολΔ) 25. Αντίστοιχα, ακατάσχετο προβλέπεται και για τις τοποθετήσεις χρημάτων σε ασφαλιστικές επιχειρήσεις (άρθρ. 10 ν.δ. 400/1980) 26 ενώ, τέλος, ακατάσχετες θεωρούνται και οι απαιτήσεις κατά του Δημοσίου, όταν πηγάζουν από έννομη σχέση δημοσίου δικαίου (λ.χ. ανταποδοτικοί φόροι, τέλη, πράγματα της αίρεσης ή τη γέννηση της απαίτησης έτσι Μπρίνιας, ΑναγκΕκτ ΙΙΙ, αριθ. 446, σ. 1304, αριθ. 446 α, σ. 1308, σημ. 258 Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ., ΙΙ/β, 64 ΙΙΙ 2 γ αριθ. 70 σ. 47, IV 1 δ αριθ. 86 σ. 63. Αντίστοιχα διαχρονικού δικαίου ζητήματα δημιουργούνται και μετά την εισαγωγή του ν. 4335/2015, λόγω του άρθρ. 1, άρθρ. «ένατο» 3, που καθορίζει το εφαρμοστέο δίκαιο με βάση το χρόνο επίδοσης της επιταγής προς εκτέλεση. Ο ν. 4335/2015 δεν μετέβαλε τον κατάλογο των ακατασχέτων, έτσι, ώστε, να μη δημιουργούνται καταρχήν ζητήματα που διχάζουν. Συνεπώς, εφόσον η επιταγή επιδόθηκε μετά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου, συνεχίζει να εφαρμόζεται κανονικά το άρθρ Αντίθετα, προβληματισμός υπάρχει ενόψει του άρθρ στοιχ. β ν. 4370/2016, που προσέθεσε νέα περίπτωση ακατασχέτου (άρθρ στοιχ. στ). Και τούτο διότι η επιταγή και η κατάσχεση στα χέρια τρίτου μπορεί να συντελέσθηκαν μετά την , πριν όμως την έκδοση του ν. 3479/2016. Κατά την προτεινόμενη λοιπόν γνώμη, η κρίση για το κατασχετό ή ακατάσχετο πρέπει και εδώ να διέπεται από το νόμο που ισχύει κατά το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης, με εξαίρεση τις υπό αίρεση ή μελλοντικές απαιτήσεις. 24 Το ακατάσχετο αυτό ισχύει και όταν η καταβολή του ποσού γίνεται με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό του οφειλέτη σε πιστωτικό ίδρυμα. Η εξαίρεση αυτή από την κατάσχεση ισχύει μόνο στην έκταση που ο λογαριασμός παρουσιάζει υπόλοιπο που δεν υπερβαίνει, κατά το χρονικό διάστημα από την επιβολή της κατάσχεσης έως την επόμενη ημέρα της καταβολής, το ποσό της εξαιρούμενης από την κατάσχεση απαίτησης (άρθρ , όπως προστέθηκε με το άρθρ. 3 του Ν. 3714/2008, ΦΕΚ Α 231/ ). 25 Βλ. σχετικά αντί άλλων, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ/β, 64 IV 3 ε αα. Αριθ. 128 σ. 89, Νίκα, ΔικΑναγκ. Εκτ. ΙΙ, 59 IV 2, αριθ. 65, σ. 725 επ., μ.π.π. 26 Βλ. ενδεικτ., ΑΠ 322/2003, ΕΕΝ 2004 σ

17 εκτός συναλλαγής), καθώς και οι απαιτήσεις χρηματικού ή μη αντικειμένου, το ακατάσχετο των οποίων έχει ταχθεί για την άμεση εξυπηρέτηση ειδικού δημόσιου σκοπού (άρθρ. 4 1 ν. 3068/2002) ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ι. Εφαρμοζόμενες διατάξεις και πορεία της εκτέλεσης Εφόσον η κατάσχεση στα χέρια τρίτου αποτελεί μέσο εκτέλεσης για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων, για την έγκυρη επιβολή της απαιτείται η συνδρομή των γενικών προϋποθέσεων της αναγκαστικής εκτέλεσης, δηλαδή η ύπαρξη εκτελεστού τίτλου (άρθρ. 904, 905, 724 1), η περιαφή του εκτελεστήριου τύπου και η έκδοση απογράφου (άρθρ. 918), το βέβαιο και εκκαθαρισμένο της απαίτησης του επισπεύδοντος δανειστή (άρθρ. 915, 916) καθώς και η νομιμοποίηση των, εμπλεκόμενων στην εκτέλεση, προσώπων (άρθρ. 919). Συγχρόνως, αναγκαία είναι η τήρηση της προδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης, δηλαδή η επίδοση της επιταγής προς εκτέλεση στον (καθ ου η εκτέλεση) οφειλέτη (άρθρ. 924) και η πάροδος τριών εργασίμων ημερών από την επίδοση αυτή (άρθρ. 926). Διαφορετικά, η κύρια εκτελεστική διαδικασία, που εγκαθιδρύεται με τις επιδόσεις του κατασχετηρίου εγγράφου, πάσχει από δικονομική ακυρότητα 28. Επιπλέον, στη διαδικασία της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου εφαρμόζονται και οι γενικές διατάξεις για την κατάσχεση, ιδίως η επίσπευση καταχρηστικής κατάσχεσης (άρθρ ), αλλά και οι διατάξεις για τις δίκες περί την εκτέλεση, οι οποίες δίκες ανοίγουν μετά την άσκηση της ανακοπής του άρθρ Βέβαια, όπως ήδη επισημάνθηκε, η κατάσχεση στα χέρια τρίτου εμφανίζει και σημαντικές ιδιορρυθμίες έναντι της συνήθους κατάσχεσης, όχι μόνο ως προς το 27 Βλ. αντί άλλων, Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 IV 2, αριθ. 68, σ. 727 μ.π.π. Αντίθετα, επιτρέπεται η εκτέλεση αποφάσεων επί της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ καθώς και των ΝΠΔΔ του ευρύτερου δημόσιου τομέα ΟλΑΠ 17/2002, ΕλλΔνη 2002 σ Βλ. σχετ. Ράμμο, Εγχειρίδιον ΙΙΙ, σ Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 982, αριθ. 441 ΙΙ, σ Καστριώτη, Κατάσχεσις Ι, σ Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 982, αριθ. 4, σ. 1 επ., Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα (Νικολόπουλο), ΚΠολΔ ΙΙ, άρθρ. 982, αριθ. 1, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 Ι αριθ. 6, σ , μ.π.π. Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 ΙΙ, σ , μ.π.π. Νικολόπουλο, ΑναγκΕκτ., σ Αμφισβήτηση υπάρχει αναφορικά με τη δόση ή μη εντολής στο δικαστικό επιμελητή. Κατά μία γνώμη, αυτή είναι αναγκαία, ως γενική προϋπόθεση της αναγκαστικής εκτέλεσης βλ. γι αυτό Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ/β, 64 αριθ. 29, σ. 20 μ.π.π. Κατ άλλη γνώμη, εδώ δεν δίδεται εντολή προς εκτέλεση, ως αυτοτελής διαδικαστική πράξη, ενώ ο διορισμός δικαστικού επιμελητή, όταν είναι αναγκαίος (πλειστηριασμός, άρθρ εδ. β ) γίνεται από το δικαστήριο βλ. Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ, 59 ΙΙ αριθ. 3, σ. 689, μ.π.π. Πράγματι, στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου, ο επισπεύδων δίδει παραγγελία επίδοσης του κατασχετηρίου προς τον δικαστικό επιμελητή, ο οποίος αναλαμβάνει να επιδώσει και να συντάξει την αντίστοιχη έκθεση επίδοσης. Κατά συνέπεια, συμφωνούμε με τη δεύτερη, κατά σειρά, άποψη που υποστηρίζει ότι ο επισπεύδων δεν καθιστά τον δικαστικό επιμελητή όργανο εκτέλεσης αλλά ο τελευταίος ενεργεί αποκλειστικά και μόνο ως όργανο επίδοσης. 17

18 αντικείμενο, αλλά και ως προς τη διαμόρφωση της εκτελεστικής διαδικασίας. Οι ιδιορρυθμίες αυτές αντανακλώνται στις ειδικότερες διατάξεις που τη διέπουν (άρθρ. 982 επ.). Αρχικά, χαρακτηριστική ειδοποιός διαφορά- ιδιαιτερότητα της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου είναι ότι αυτή δεν διενεργείται με τη σύνταξη κατασχετήριας έκθεσης από το δικαστικό επιμελητή (άρθρ ), επί ποινή, μάλιστα, ανυπόστατου της κατάσχεσης 29, αλλά μόνο «με επίδοση, στον τρίτο και σε εκείνον κατά του οποίου στρέφεται, εγγράφου» (άρθρ ), το οποίο ονομάζεται «κατασχετήριο» 30. Ο τρόπος αυτός επιβολής της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου καταδεικνύει ότι ο δικαστικός επιμελητής δεν ενεργεί, εν προκειμένω, ως όργανο εκτέλεσης, αφού η διδόμενη εντολή διακρίνεται από την εντολή προς εκτέλεση (άρθρ. 927), αλλά ως όργανο επίδοσης, το δε έγγραφο που συντάσσει ο δικαστικός επιμελητής δεν είναι έκθεση κατάσχεσης, αλλά έκθεση επίδοσης 31. Η επιστήμη αμφιταλαντεύεται, ωστόσο, αν για το υποστατό της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου απαιτείται η συντέλεση αμφότερων των ανωτέρω επιδόσεων ή αν, αντίθετα, αρκεί η επίδοση του κατασχετηρίου μόνο στον τρίτο. Για το αμφισβητούμενο αυτό ζήτημα, που έχει κομβική σημασία στη χάραξη του χρονικού πλαισίου άμυνας του καθ ου η εκτέλεση, θα γίνει αναλυτικά λόγος κατωτέρω. Για την περαιτέρω εξέλιξη της εκτελεστικής διαδικασίας, καταλυτικό ρόλο παίζει η δήλωση του τρίτου. Πράγματι, ο τρίτος πρέπει, μέσα σε 8 ημέρες αφότου του επιδοθεί το κατασχετήριο, είτε να υποβάλει θετική δήλωση, αποδεχόμενος την ύπαρξη του χρέους του προς τον καθ ου η εκτέλεση, είτε αρνητική δήλωση, διαψεύδοντας την ύπαρξη της κατασχεθείσας χρηματικής απαίτησης(άρθρ ). Και επί μεν καταφατικής του δήλωσης, η κατασχεθείσα απαίτηση εκχωρείται αυτοδικαίως στον κατασχόντα, οπότε η εκτέλεση ολοκληρώνεται, επί δε αρνητικής δήλωσης (με τον οποία εξομοιώνεται και η παράλειψη δήλωσης, άρθρ εδ. α ) ή επί ανακριβούς δήλωσης, γεννάται, υπέρ του επισπεύδοντος, δικαίωμα αφενός μεν για αποζημίωσή του (άρθρ εδ. β), αφετέρου δε για να ασκήσει ανακοπή κατά της δήλωσης του τρίτου (άρθρ. 986), προκειμένου, εφόσον η ανακοπή αυτή 29 ΑΠ 1162/2013, Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ., ΜονΠΑθ 7438/1992, ΑρχΝ 1994, σ. 318 (319), Μπρίνιας, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 983 σ. 1320, Κεραμεύς/ Κονδύλης/ Νίκας (-Νικολόπουλος), ΙΙ, άρθρ. 983 αριθ. 1, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β 64 αριθ. 141 επ., Νίκας, ΔικΑναγκΕκτ., Τόμ. ΙΙ, 59 VI 1 αριθ. 70 σ. 729 (: ανυπόστατη κατάσχεση στα χέρια τρίτου, όταν επιβάλλεται με έκθεση κατάσχεσης δικαστικού επιμελητή). 30 Για τη νομική φύση, το περιεχόμενο και τις προϋποθέσεις κύρους του κατασχετηρίου βλ. κατωτ. σ. 26 επ. 31 ΕφΑθ 937/2004, ΝοΒ 2004, σ ( ) ΕφΘεσσαλ 3043/2007, ΕΠολΔ 2008 σ. 587, με σημ. Γιαννόπουλου. Βλ. επίσης Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 983, αριθ. 448 α, σ Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 983, αριθ. 1-2, σ Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 V 1, αριθ. 140, σ. 97 Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VI 1, αριθ. 71, σ. 732 πρβλ. Γιαννόπουλο, ΧρΙΔ 2006 σ. 142 Μπέη., ΑναγκΕκτ., σ

19 γίνει δεκτή, να καταδικαστεί ο τρίτος στην απόδοση του κατασχεμένου ποσού ή στην παράδοση του κατασχεμένου πράγματος (άρθρ. 990). ΙΙ. Συνέπειες της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου 1.Ουσιαστικές συνέπειες Ανεξάρτητα από το ζήτημα, αν για τη συντέλεση της κατάσχεσης απαιτείται και αρκεί η επίδοση του κατασχετηρίου στον τρίτο ή αν απαιτείται, επιπρόσθετα, και η επίδοσή του στον καθ ου η εκτέλεση, έκαστη επίδοση επάγεται ιδιαίτερες έννομες συνέπειες, οι οποίες διακρίνονται, όπως σε κάθε κατάσχεση, σε νομικές και υλικές. Πιο αναλυτικά: α. Η επίδοση του κατασχετηρίου εγγράφου από τον κατασχόντα στον καθ ου η εκτέλεση συνεπάγεται τη νομική δέσμευση της κατασχεθείσας χρηματικής απαίτησης ή του κατασχεθέντος κινητού, με αποτέλεσμα την αποστέρηση του δικαιούχου του κατασχεθέντος περιουσιακού στοιχείου από την εξουσία ελεύθερης διάθεσής του. Με άλλη ισοδύναμη διατύπωση, απαγορεύεται και είναι, εκ του νόμου, άκυρη, υπέρ του κατασχόντος, η διάθεση του κατασχεμένου από τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη 32. Για την επέλευση της συνέπειας αυτής, κρίσιμος χρόνος, σύμφωνα και με τη ρητή διατύπωση του νόμου, είναι η επίδοση του κατασχετηρίου στον καθ ου, ακόμη και αν το κατασχετήριο δεν επιδόθηκε στον τρίτο (άρθρ ). Στην έννοια της διάθεσης περιλαμβάνεται οποιαδήποτε, κατά το ουσιαστικό δίκαιο, εκούσια 33 μεταβίβαση ή απαλλοτρίωση του κατασχεθέντος. Και αν μεν έχουν κατασχεθεί κινητά, απαγορεύεται η μεταβίβασή τους από οποιαδήποτε αιτία (λ.χ. πώληση, δωρεά, γονική παροχή κλπ.) ή η οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους, 32 ΑΠ 1297/2011, ΑΠ 974/2015, Η ακυρότητα είναι σχετική και λειτουργεί υπέρ του κατασχόντος, των διαδόχων του και του υπερθεματιστή. Ωστόσο, κατά την ορθότερη γνώμη, η οποία θεμελιώνεται στη συστηματική ερμηνεία της διάταξης του άρθρ , την ακυρότητα μπορούν να επικαλεστούν όχι μόνον οι δανειστές που επέδωσαν το κατασχετήριο στον καθ ου πριν από τη διάθεση, αλλά και εκείνοι που το επέδωσαν μετά τη διάθεση,με βάση την αρχή της ίσης μεταχείρισης όλων των δανειστών. Βλ. Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64, αριθ. 164 Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII2 α a) αριθ. 98 σ. 750, VII2, αριθ. 99 σ. 752 Απαλαγάκη Χ. (-Μιχαηλίδης), ΚΠολΔ ΙΙ, άρθρ. 984, αριθ. 1 Κολοτούρο, ΕΠολΔ 2016 σ. 127 ( ). πρβλ. όμως την αντίθετη άποψη των Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 984, αριθ. 452 α ΙΙΙ, σ. 1350, 1352, αριθ. 455, σ Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 984, σ. 75 επ Τέντε ΑναγκΕκτ., σ. 377 ειδικά Ορφανίδη, Συγκρούσεις, σ. 371 επ., κατά τους οποίους την ακυρότητα της διάθεσης μπορούν να επικαλούνται οι δανειστές που επέβαλαν κατάσχεση πριν τη διάθεση της απαίτησης, όχι όμως και όσοι κατέσχεσαν μετά τη διάθεση, διότι εφόσον ο οφειλέτης διέθεσε την απαίτηση, η κατάσχεση στερείται πια αντικειμένου. Η κατασχεθείσα απαίτηση διανέμεται αποκλειστικά και μόνο στους πριν τη διάθεση κατασχόντες δανειστές (υπό τους όρους του άρθρ. 988). 33 Δεν εμπίπτουν στα όρια της απαγόρευσης η εκ του νόμου ή βάσει δικαστικής απόφασης επερχόμενη διάθεση Γέσιου- Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ, ΙΙ/β, 64, VI 2 α αα, αριθ. 156, σ Νίκας, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 2 α, αριθ. 96 σ. 749 Απαλαγάκη (-Μιχαηλίδης), ΚΠολΔ ΙΙ, άρθρ. 984, αριθ. 1, σ

20 αν δε έχουν κατασχεθεί χρηματικές απαιτήσεις, απαγορεύεται η εκχώρηση (άρθρ. 455 ΑΚ) 34 ή η ενεχύρασή τους (άρθρ ΑΚ). Η επιβληθείσα κατάσχεση δεν παρεμποδίζει, ωστόσο, τον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη να στραφεί κατά του τρίτου (άρθρ ) 35. Ο καθ ου μπορεί να ασκήσει αγωγή ή να επισπεύσει αναγκαστική εκτέλεση σε βάρος του τρίτου, επί κινητών ή ακινήτων του, ή ακόμη να επιβάλει δική του κατάσχεση και στα χέρια του οφειλέτη του τρίτου (κατά τη διάρκεια της κατάσχεσης του δανειστή του καθ ου), ή να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για την ευνοϊκότερη εξέλιξη των ενδίκων βοηθημάτων, ασκηθέντων πριν την επιβολή της κατάσχεσης 36. Με λίγα λόγια, παρά την συντελεσθείσα κατάσχεση στα χέρια τρίτου, μπορεί να διαταχθεί, με δικαστική απόφαση που δέχεται την αγωγή του καθ ου, η καταβολή της κατασχεθείσας χρηματικής απαίτησης ή η παράδοση/απόδοση του κατασχεμένου κινητού/ακινήτου 37 από τον τρίτο στον καθ ου. β. Αντίστοιχα, σοβαρές είναι οι συνέπειες της κατάσχεσης και για τον τρίτο. Ειδικότερα, από την επίδοση του κατασχετηρίου εγγράφου στον τρίτο, δεν επιτρέπεται, και σε περίπτωση που λάβει χώρα, δεν παράγει έννομες συνέπειες και είναι αυτοδικαίως άκυρη για τον κατασχόντα η εξόφληση από 34 Για να ισχύει η εκχώρηση έναντι του οφειλέτη, απαιτείται αναγγελία αυτής στον ίδιο (άρθρ. 460 ΑΚ). Συνεπώς, αν, πριν την επίδοση του κατασχετηρίου στον καθ ου η εκτέλεση, έγινε εκχώρηση και αναγγελία της απαίτησης κατά του τρίτου, δανειστής του τρίτου καθίσταται ο εκδοχέας, η εκχώρηση αυτή ισχύει έναντι του κατασχόντος και οι δανειστές του εκχωρητή δεν μπορούν να κατάσχουν πλέον την απαίτηση. Αν η εκχώρηση έγινε πριν την επίδοση του κατασχετηρίου στον καθ ου η εκτέλεση, η αναγγελία όμως έγινε μετά την επίδοση, η εκχώρηση δεν παράγει έννομες συνέπειες έναντι του κατασχόντος, δεν μπορεί να προβληθεί εναντίον του και η κατάσχεση είναι έγκυρη ο τρίτος μπορεί πάντως να καταβάλει στον εκδοχέα μέχρι να επιδοθεί σε αυτόν το κατασχετήριο. Αν, τέλος, η αναγγελία προηγηθεί και από την επίδοση του κατασχετηρίου στον τρίτο, ο εκδοχέας καθίσταται δανειστής του τρίτου (άρθρ. 460 ΑΚ). Αντίθετα, αν η αναγγελία έλαβε χώρα μετά την κοινοποίηση του κατασχετηρίου στον τρίτο, η εκχώρηση είναι μεν έγκυρη, αλλά ο εκδοχέας δεν αποκτά δικαιώματα έναντι του τρίτου και συνεπώς δεν θα ικανοποιηθεί από τον τρίτο -οφειλέτη, αφού προηγείται η κατάσχεση βλ. για όλο τον προβληματισμό, Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 984, σ επ. Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 VI 2, αριθ. 160 επ., σ. 115 επ. Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 2, αριθ. 96 σ. 749 (: απαγορεύεται και κάθε μεταβολή στο πρόσωπο του δικαιούχου ή του υποχρέου, όπως στερητική αναδοχή χρέους, άφεση χρέους), αριθ. 98, σ. 750/ Η δυνατότητα αυτή παρέχεται στον καθ ου η κατάσχεση οφειλέτη με σκοπό να αποφευχθούν καταδολιευτικές συμπεριφορές του ή συμπαιγνίες με εικονικούς δανειστές του (που επισπεύδουν κατάσχεση στα χέρια τους ως τρίτων), οι οποίες αποτελούν τροχοπέδη για την ικανοποίηση των πραγματικών δανειστών. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η πρόβλεψη ύπαρξης εκτελεστού τίτλου για την επίσπευση κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, ρύθμιση που συμβάλλει ομοίως στην εξαφάνιση κακόπιστων συμφωνιών του καθ ου, προς βλάβη των δανειστών του βλ. Ράμμο, Εγχειρίδιον ΙΙΙ, αριθ. 466, σ σημ. 5 Μπρίνια ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 984, σ Γέσιου-Φαλτσή,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64, αριθ Βλ. Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 984, σ Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64, αριθ. 170 Νίκα,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 2 γ, αριθ. 103, σ. 753 Κολοτούρο, ΕΠολΔ, επ. (πριν την κατάσχεση νομιμοποιείται ο καθ ου να στραφεί κατά του τρίτου με ένδικα βοηθήματα, χωρίς να χρειάζεται, για τη μετέπειτα πορεία της αγωγής ή της εκτέλεσης μετά την κατάσχεση, η μεταστροπή των αιτημάτων του) βλ. επίσης ενδεικτ., ΑΠ 196/1982, ΕΕΝ 1983, σ ΕφΑθ 8423/2006, ΔΕΕ 2007 σ. 604 ΠολΠΑθ 40001/2012, ΝοΒ 2003 σ Νίκας,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 2 γ, αριθ. 102, σ. 753: μόνο κατά την επίδοση της επιταγής του, ο καθ ου υποχρεούται να επιτάξει δημόσια κατάθεση στο ΤΠΔ ή την παράδοση του πράγματος στο διοριζόμενο μεσεγγυούχο. 20

21 τον τρίτο της κατασχεμένης χρηματικής απαίτησης 38, ή ο συμψηφισμός της με μεταγενέστερη, ομοειδή και ληξιπρόθεσμη απαίτηση 39 καθώς και η απόδοση, στον καθ ου η κατάσχεση ή σε τρίτους, του κατασχεμένου αντικειμένου εν γένει, έστω και αν το κατασχετήριο δεν επιδόθηκε ακόμη στον καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη (άρθρ εδ. α ). Εάν, μετά την επιβολή της κατάσχεσης, ο τρίτος καταβάλει στον καθ ου, ο τρίτος δεν απαλλάσσεται, αλλά παραμένει έναντι του κατασχόντος υπόχρεος καταβολής της κατασχεθείσας χρηματικής απαίτησης 40. Δικαιούται, παρ όλα αυτά, να αξιώσει από τον καθ ου τα καταβληθέντα, βάσει των διατάξεων περί αδικαιολόγητου πλουτισμού (άρθρ. 904 επ. ΑΚ) 41. Εκτός των ανωτέρω, ο τρίτος αποκτά την ιδιότητα του μεσεγγυούχου (άρθρ ), φέροντας έκτοτε την ευθύνη του αντικειμένου ή του ποσού που κατασχέθηκε. Έτσι ο τρίτος, δεσμεύεται μεν να μην το παραδώσει στον καθ ου η εκτέλεση ή σε οποιοδήποτε τρίτο, ταυτόχρονα δε υποχρεούται να το αποδώσει στον κατασχόντα, όταν του ζητηθεί, ενώ αν ανακύψει δικαστική διαφορά για την οφειλή του καθ ου η εκτέλεση, ο τρίτος πρέπει να διαφυλάσσει το ποσό που βρίσκεται στα χέρια του μέχρι το πέρας αυτής ΑΠ 1297/2011, ΑΠ 974/2015, Η απαγόρευση καλύπτει κάθε λόγο αποσβεστικό της ενοχής, λ.χ. δόση αντί καταβολής, ανανέωση, άφεση χρέους, κατάργηση ενοχής, συμβιβασμό κλπ βλ. Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 984, σ Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 984, σ. 77 Γέσιου-Φαλτσή,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64, αριθ. 175, 187, 188 Νίκα,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 3 α, αριθ σ μ.π.π. Κολοτούρο, ΕΠολΔ 2016, σ. 138 επ. Πάντως, η κατάσχεση στα χέρια τρίτου δεν καθιστά τον τρίτο υπερήμερο έναντι του επισπεύδοντος, παρά μόνο όταν δημιουργείται υποχρέωση καταβολής, βάσει του άρθρ. 988 βλ. Μπρίνια, ΑναγκΕκτ ΙΙΙ, άρθρ. 984 σ. 1355, Γέσιου- Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ, ΙΙ/β, 64 αριθ. 175, Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ, 59 σημ. 322, σ Τέλος, αυτονόητο είναι ότι η απαγόρευση ισχύει μόνο για το ποσό που κατασχέθηκε. 39 Για τον συμψηφισμό, κρίσιμο χρονικό σημείο είναι εκείνο της συνύπαρξης των αμοιβαίων απαιτήσεων όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του συμψηφισμού. Αυτό σημαίνει ότι είναι ανεπίδεκτος ο συμψηφισμός, όταν ο χρόνος συνάντησης των εκατέρωθεν απαιτήσεων (του καθ ου η κατάσχεση και του τρίτου) είναι μεταγενέστερος του χρόνου επίδοσης του κατασχετηρίου στον τρίτο. Αντίθετα, ο τρίτος διατηρεί το δικαίωμα να προτείνει σε συμψηφισμό ανταπαίτησή του που είχε γεννηθεί πριν από το χρόνο επίδοσης του κατασχετηρίου σε αυτόν, δεδομένου ότι οι εκατέρωθεν απαιτήσεις υφίστανται παράλληλα μέχρι την πρόταση της δήλωσης συμψηφισμού και μόνο με την πρόταση αυτή αποσβένονται αναδρομικά οι απαιτήσεις αυτές από τότε που συνυπήρχαν βλ. αναλυτ. αντί άλλων, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 VI 3, αριθ.179, σ Νίκα, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VIII 3, αριθ. 107, σ. 756 επ. και ενδεικτ. ΑΠ 354/2010,ΕΠολΔ 2010 σ ΑΠ 1540/2000, ΕΕΝ 2002, σ. 299 Ι, Νίκας,ΔικΑναγκ.Εκτ., ΙΙ, 59 VII 3 α αριθ. 106 σ Βλ. Μπρίνια, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 984, σ Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 984, σ Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 VI 3 δ, αριθ. 189, σ , η ίδια στον Τόμο Η δικονομική έννομη τάξη Ι, σ. 467 επ.: χωρίς την ανωτέρω απαγόρευση, η ενδεχόμενη εκποίηση από τον τρίτο μη κύριο προς άλλο πρόσωπο θα προσέδιδε στον τελευταίο την ιδιότητα του κυρίου υπό τις προϋποθέσεις κτήσης κυριότητας παρά μη δικαιούχου (άρθρ επ. ) Νίκα,ΔικΑναγκΕκτ ΙΙ, 59 VII 3 α, αριθ. 106, σ Ενδεικτ. ΕφΑθ 5081/2006, ΕλλΔνη 2008 σ. 254, ΣχΠολΔικ VIII, σ. 184 Βαθρακοκοίλης, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 984, σ. 78 Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 VI 3 ε, αριθ. 190, σ με σημ. 796 Νίκας,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 3 ε, αριθ. 113, σ. 760 Απαλαγάκη (-Μιχαηλίδης), ΚΠολΔ ΙΙ, άρθρ. 984, αριθ. 3 Κολοτούρος, ΕΠολΔ 2016 σ

22 2.Δικονομικές συνέπειες Στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου, η δυνατότητα συνύπαρξης περισσότερων κατασχέσεων ίσχυε (άρθ , 988 1) και πριν την εγκαθίδρυση του ομώνυμου θεσμού στην κατάσχεση κινητών (άρθρ ) και ακινήτων (άρθρ )με το ν. 4335/2015. Το σύστημα αυτό επιλέχθηκε από το νομοθέτη, προκειμένου να ικανοποιηθούν περισσότεροι, εξοπλισμένοι με εκτελεστό τίτλο, δανειστές του καθ ου, διότι στην κατάσχεση χρηματικής απαίτησης στα χέρια τρίτου δεν είναι δυνατή η αναγγελία, καθώς δεν ακολουθεί πλειστηριασμός 43 αλλά εκχώρηση της απαίτησης στον επισπεύδοντα 44. Η κατάσχεση στα χέρια τρίτου δεν συνιστά, συνεπώς, εμπόδιο για την επιβολή δεύτερης, τρίτης κ.ο.κ. κατάσχεσης, είτε αναγκαστικής είτε συντηρητικής, τόσο από τον ίδιο δανειστή του καθ ου που επέβαλε την πρώτη κατάσχεση, για διαφορετική, όμως, απαίτηση 45, όσο και από άλλους δανειστές. Ο τρίτος υποχρεούται, τότε, να προβαίνει κάθε φορά σε δήλωση, με την οποία πρέπει να αναφέρεται σε όλες τις κατασχέσεις που προϋπάρχουν της δήλωσής του 46.Απώτατο χρονικό σημείο για να ασκηθεί το δικαίωμα επιβολής νέας κατάσχεσης, για την ίδια απαίτηση, από άλλους δανειστές του καθ ου, είναι η εκχώρηση στον κατασχόντα της κατασχεθείσας απαίτησης. Κατά συνέπεια, δεν είναι παραδεκτή η κατάσχεση που επιβάλλεται μετά την παρέλευση της προθεσμίας της ανακοπής του άρθρ. 986 ή μετά την άσκηση της ανακοπής αυτής Αντίθετα, αναγγελία επιτρέπεται όταν κατάσχονται κινητά στα χέρια τρίτου, οπότε διενεργείται πλειστηριασμός (άρθρ ). 44 Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 VI 2 β, αριθ. 165, σ. 122 με σημ. 721 Νίκα,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 2 β, αριθ. 100, σ Νικολόπουλο, ΑναγκΕκτ., σ πρβλ. όμως, Ράμμο, ΣχΠολΔ VIII, σ. 188, σύμφωνα με τον οποίο δεν αποκλείεται η γνωστοποίηση απαίτησης άλλου δανειστή, από τον ίδιο στον τρίτο επέχει θέση αναγγελίας. 45 ΜονΠΤρικ 361/2007, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ, Τόμ. ΙΙβ, 64 VI 2 β αριθ. 165 σ , Νίκας,ΔικΑναγκΕκτ, Τόμ. ΙΙ, 59 VII2 β αριθ. 100 σ. 752 και υποσημ. 306 μ.π.π. Αν ο επισπεύδων παραιτηθεί ρητά από την αρχική κατάσχεση, μπορεί φυσικά να επιβάλει νέα κατάσχεση για την ίδια απαίτηση. Αντίθετα, ζήτημα τίθεται όταν ο επισπεύδων επιβάλει νέα κατάσχεση για την ίδια απαίτηση, χωρίς ρητή παραίτηση από την πρώτη. Η θεώρηση της δεύτερης κατάσχεσης ως σιωπηρή παραίτηση από την πρώτη εγείρει δικαίως αμφιβολίες βλ. Αρβανιτάκη, Αρμ 2002 σ. 1126, Ενδεικτ. ΜονΠΤρικ 361/2007, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Ράμμος, Εγχειρίδιον ΙΙΙ, σ Μπρίνιας, ΑναγκΕκτ. ΙΙΙ, άρθρ. 984, αριθ. 453, σ Βαθρακοκοίλης, ΚΠολΔ ΣΤ, άρθρ. 984, αριθ. 8, σ. 77 Καστριώτης, Η Κατάσχεσις ΙΙ, σ Γέσιου-Φαλτσή, ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 VI 2 β, αριθ. 165, σ Νίκας,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 2 β, αριθ. 100, σ. 752 με σημ. 306 ΑρβανιτάκηςΑρμ , Ενδεικτ.ΜονΠΑθ 1962/2002, Αρμ 2002 σ. 1062, Γέσιου-Φαλτσή,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ/β, 64 VI 2 β, αριθ. 165, σ Νίκας,ΔικΑναγκΕκτ. ΙΙ, 59 VII 2 β, αριθ. 101, σ. 753 Αρβανιτάκης, Αρμ 2002 σ. 1127, Νικολόπουλος, ΑναγκΕκτ., σ. 436 Απαλαγάκη (-Σπυρόπουλος/Μιχαηλίδης), ΚΠολΔ ΙΙ, άρθρ. 984 αριθ