Το δικαίωμα στην οικογένεια κατά τη διαδικασία παροχής ασύλου

Transcript

1 Το δικαίωμα στην οικογένεια κατά τη διαδικασία παροχής ασύλου Σύμφωνα με τη νομολογία Του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Αθήνα, Ιανουάριος 2018

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

3 Άρθρο 8 Δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής 1. Παν πρόσωπον δικαιούται εις τον σεβασμόν της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας του και της αλληλογραφίας του.

4 Έννοια της οικογενειακής ζωής Άρθρο 16 - Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Άρθρο 23 - Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα Άρθρο 10 - Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα Άρθρο 10 - Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η έννοια της οικογένειας αποτελεί το θεμελιώδες μέγεθος της κοινωνίας και για το λόγο αυτό χρήζει σεβασμού και προστασίας.

5 -Εξελικτική ερμηνεία της ΕΣΔΑ -Σημασία της ερμηνείας στην έννοια της οικογενειακής ζωής Παγιωμένη θέση του Δικαστηρίου αποτελεί η κρίση ότι η ΕΣΔΑ είναι ένα ζωντανό όργανο («a living instrument») Κατά συνέπεια, πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με τις σύγχρονες περιστάσεις. -Loisides v. Turkey Marckx v. Belgium 1979 Ακολούθως, η εξελικτική ερμηνεία της Σύμβασης συνεπάγεται ότι: Ο ορισμός της έννοιας της οικογένειας από το Δικαστήριο είναι ιδιαιτέρως ευρύς, ενώ είναι σύμφωνος με την εξέλιξη και την ποικιλομορφία της σύγχρονης κοινωνίας και τις εκάστοτε ισχύουσες τάσεις και αντιλήψεις στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Δεν υπάρχει ένας προκαθορισμένος, κλειστός ορισμός Κρίνεται εκ των πραγμάτων

6 Έννοια της οικογένειας στην νομολογία του ΕΔΔΑ (γενικά) Πρόκειται για σχέσεις που προκύπτουν από στενούς προσωπικούς δεσμούς, όχι απαραίτητα μόνο από δεσμούς αίματος [Κ and Τ v. Finland (2005)] Έτσι δημιουργήθηκε η διάκριση της οικογενειακής ζωής σε: De jure De facto

7 Οικογένεια De Jure Παντρεμένα ζευγάρια [Abdulaziz, Cabales and Balkandali v. UK (1985)] Γονείς και παιδιά γεννημένα εντός γάμου Πάγια νομολογία: από τη στιγμή της γέννησης και λόγω αυτής και μόνο, υφίσταται μεταξύ του τέκνου και των γονέων του ένας δεσμός ο οποίος ισοδυναμεί με οικογενειακή ζωή Ανήλικα παιδιά [Berrehab v. the Netherlands, (1988), Ahmut v. the Netherlands (1996), Sen v. the Netherlands (2001), M.P.E.V. and Others v. Switzerland (2014)] Περίπτωση διαζυγίου [Berrehab v. the Netherlands (1988)] Ενήλικα παιδιά Πρόσφατη νομολογία: Κριτήριο της εξάρτησης ( dependency ), δεν αρκούν οι συναισθηματικοί δεσμοί Παιδιά εξαρτώνται από τους γονείς [Maslov v, Austria (2007), A.A. v. the United Kingdom (2011)] Γονείς εξαρτώνται από τα παιδιά [Senchishak v. Finland (2014)]

8 Οικογένεια De Jure Παιδιά υιοθετημένα [Emonet and others v. Switzerland (2008), Pini and Others v. Romania (2004)] Ανάδοχοι γονείς και παιδιά [Moretti and Benedetti (2010)]

9 Οικογένεια De Facto Γονείς και παιδιά γεννημένα εκτός γάμου [X, Y and Z v UK (1997), Kroon v. the Netherlands, Application No /91, 27 October 1994, Keegan v. Ireland, Application No /03, 18 July 2006] Κριτήρια: αν το ζευγάρι συγκατοικεί, η διάρκεια της σχέσης τους, αν έχουν δείξει την δέσμευσή τους ο ένας στον άλλον με τη βούληση να αποκτήσουν παιδιά ή με άλλον τρόπο κτλ Μητέρα [Marckx v Belgium (1979)] Πατέρας [Lebbink v. the Netherlands (2004)] Eιδικά κριτήρια που εφαρμόζονται στην περίπτωση πατέρα και τέκνου γεννημένου εκτός γάμου: η συγκατοίκηση, η φύση της σχέσης μεταξύ των γονέων και το ενδιαφέρον του πατέρα για το τέκνο, η ύπαρξη αναγνώρισης του τέκνου. Σε εξαιρετικές περιστάσεις δεν αναγνωρίζεται η συγκεκριμένη οικογενειακή σχέση

10 Οικογένεια De Facto Ομόφυλα ζευγάρια [Schalk and Kopf v. Austria (2010), Pajic κατά Κροατίας, (2016)] Ετεροθαλή αδέλφια [El Ghatet v. Switzerland (2016)] Παππούδες και εγγόνια [Marckx v. Belgium (1979)] Ενήλικα αδέλφια [Ezzouhdi v. France (2001), Konstatinov v. the Netherlands (2007), Samsonnikov v. Estonia (2012)] Θείοι-ανίψια [Boyle v. United Kingdom (1994), Butt v. Norway (2012)]

11 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΕΣ & ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

12 Διάκριση Θετικών & Αρνητικών Υποχρεώσεων Τα όρια μεταξύ των θετικών και αρνητικών υποχρεώσεων που γεννιούνται από το άρθρο 8 δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτα. Ωστόσο και στις δύο κατηγορίες εφαρμόζονται οι εξής αρχές: εξισορρόπηση των συμφερόντων του ατόμου με αυτών της κοινωνίας. το Κράτος φέρει ένα περιθώριο εκτίμησης για τον τρόπο εφαρμογής της υποχρέωσης σεβασμού της οικογενειακής ζωής - Gül v. Switzerland (1996)

13 Θετικές Υποχρεώσεις Τα κράτη οφείλουν να υιοθετήσουν τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν το σεβασμό στην οικογενειακή ζωή. Αναγνώριση και διατήρηση της ενότητας της οικογενειακής ζωής με τις κατάλληλες πράξεις ώστε αυτή να μη θίγεται [Μarckx v. Belgium (1979): θέσπιση κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου ώστε αυτόματα να θεμελιώνεται δεσμός του τέκνου γεννημένου εκτός γάμου με τη μητέρα του] Είναι προφανές ότι για να υπάρχει οικογένεια πρέπει να διατηρείται η ενότητά της. Αν τα μέλη της οικογένειας δεν έχουν το δικαίωμα να ζήσουν μαζί, τότε η οικογένεια ούτε προστατεύεται ούτε υφίσταται. Διευκόλυνση της επανένωσης της οικογένειας

14 Αρνητικές Υποχρεώσεις Tα κράτη δεν θα πρέπει να επεμβαίνουν αυθαίρετα στην οικογενειακή ζωή των ατόμων που βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία τους. Πρέπει να απέχουν από απελάσεις των μελών της οικογένειας του πρόσφυγα, αφού τα άτομα αυτά δεν θα μπορούν να απολαύσουν το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή στη χώρα από την οποία προέρχονται.

15 Η Οικογενειακή Επανένωση (family reunification)

16 Οικογενειακή Επανένωση Άρθρο 10(1) της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού Άρθρο 44 της Διεθνούς Σύμβασης για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων των εργατών - μεταναστών Το άρθρο 8 ΕΣΔΑ δεν προβλέπει ρητά δικαίωμα την οικογενειακή επανένωση. Ειδικά, το κράτος έχει υπό το διεθνές δίκαιο το δικαίωμα να ελέγχει την είσοδο αλλοδαπών στο έδαφός του. Βάσει της ΕΣΔΑ, τα Συμβαλλόμενα κράτη δεν έχουν γενική υποχρέωση για σεβασμό της επιλογής της χώρας οικογενειακής διαμονής των προσφύγων και έγκρισης οικογενειακής επανένωσης στο έδαφός του. (Ahmut v. The Netherlands, Gül v. Switzwrland)

17 Οικογενειακή Επανένωση: μία ad hoc κρίση Οι βασικές αρχές που διέπουν το δικαίωμα στην οικογενειακή επανένωση με βάσει τη νομολογία: Το κράτος έχει διακριτική ευχέρεια να κρίνει ποια είναι εκείνη η δίκαιη ισορροπία που πρέπει να επιτυγχάνεται ανάμεσα στο συμφέρον του ατόμου για σεβασμό της οικογενειακής ζωής και στο συμφέρον της κοινωνίας προς έλεγχο της μετανάστευσης (Ahmut v. The Netherlands) Κριτήρια της εξισορροπητικής άσκησης (Ζ.Η. and R.Η. v. Greece) η ενδεχόμενη διακοπή της οικογενειακής ζωής, η ύπαρξη ανυπέρβλητων εμποδίων για τη συνέχιση της οικογενειακής ζωής στη χώρα καταγωγής, το εύρος των δεσμών στο Συμβαλλόμενο Κράτος, η ύπαρξη λόγων δημοσίας τάξης ή μεταναστευτικού ελέγχου

18 Οικογενειακή Επανένωση Όταν μία επιλογή είναι διαθέσιμη, τα κράτη δεν υποχρεούνται να σέβονται την επιλογή της συζυγικής κατοικίας ή να εγγυηθούν σε ιδιώτες το δικαίωμα να επιλέξουν το καταλληλότερο μέρος για να αναπτύξουν οικογενειακή ζωή (Gu l v. Switzerland, Sen v. The Netherlands)

19 Ειδικά ad hoc κριτήρια σε περιπτώσεις που αφορούν άσυλο ΑΝΥΠΕΡΒΛΗΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΜΠΟΔΙΑ Εγκατάλειψη εμπόλεμων περιοχών και Αναζήτηση Ασύλου Αδυναμία Επιστροφής Mubilanzila v. Belgium VS I.A.A. et al v. The UK Παιδί που γεννήθηκε στη χώρα υποδοχής Tuquabo-Tekke et al v. The Netherlands

20 Ειδικά ad hoc κριτήρια σε περιπτώσεις που αφορούν άσυλο ΤΟ ΒΕΛΤΙΣΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να συνιστά βάση της δικαιοδοτικής κρίσης Jeunesse v. the Netherlands, Neulinger and Shuruk v. the Netherlands Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να εξετάζεται επαρκώς El Ghatet v. Switzerland

21 Διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης Προσαρμοστικότητα, Αμεσότητα, Αποτελεσματικότητα Tanda Muzinga v. France Mugenzi v. France Senigo Longue et al v. France

22 Η ισότητα μεταχείρισης υπό το άρθρο 14 ΕΣΔΑ και η οικογενειακή επανένωση Διαφορές στο επίπεδο προστασίας των ενδιαφερομένων ανάλογα με το αν είναι εφαρμοστέα η Σύμβαση για του Πρόσφυγες του 1951 ή το πλέγμα της επικουρικής προστασίας της ΕΕ, παρόλο που μπορεί να οδηγεί π.χ. σε άδειες παραμονής διαφορετικής διάρκειας δεν συνιστά έδαφος για τη διαφορετική μεταχείριση αυτών των ατόμων Hode and Abdi v. The UK Όμοια μεταχείριση περιπτώσεων επανένωσης προσφύγων με συζύγους όταν ο γάμος έλαβε χώρα μετά την αποχώρηση από τη χώρα συνήθους διαμονής και περιπτώσεων μεταναστών

23 Η Διατήρηση Ενότητας Οικογένειας (family unity)

24 Διατήρηση της Οικογενειακής Ενότητας Διαφέρει από το ζήτημα της επανένωσης οικογενειών (family reunification), καθώς αφορά την υποχρέωση του Κράτους να μην επεμβαίνει στο δικαίωμα του σεβασμού της οικογένειας που ήδη απολαμβάνεται από τα μέλη της στο έδαφός του. Αιτούντες άσυλο που αναμένουν τελική απόφαση επί της αίτησης τους στο Συμβαλλόμενο Κράτος δεν θεμελιώνουν αυτομάτως και δικαίωμα εγκατάστασης ούτε μπορούν να επικαλεσθούν την οικογενειακή ζωή ως τετελεσμένο γεγονός προκειμένου να υποχρεωθεί το Συμβαλλόμενο Κράτος να επιτρέψει την εγκατάστασή τους στη χώρα (Ζ.Η., R.H. v. Switzerland)