Σε όσους μας βοήθησαν... Βαβίτσα Πατρούλα. Στους σεβαστούς γονείς μου. Πάσχος Νικόλαος

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΙΚΟ ΕΚΠΑΙΙΔΕΥΤΙΙΚΟ ΙΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ:: ΔΙΙΟΙΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙΙ ΟΙΙΚΟΝΟΜΙΙΑΣ ΤΜΗΜΑ:: ΔΙΙΑΧΕΙΙΡΙΙΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΙΩΝ Πτυχιακή εργασία με θέμα: «Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών: το θεσμικό πλαίσιο και η πορεία της αγοράς τα τελευταία δέκα χρόνια.» Βαβίίττσα Παττρούλα Σπουδασττές Πάσχος Νιικόλαος Ειισηγηττής Πασχαλίίδης Νιικόλαος Καβάλα,, Οκττώβριιος 2005

2 «Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών: το θεσμικό πλαίσιο και η πορεία της αγοράς τα τελευταία δέκα χρόνια.»

3 Σε όσους μας βοήθησαν... Βαβίτσα Πατρούλα Στους σεβαστούς γονείς μου. Πάσχος Νικόλαος

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος..12 Ιστορική αναδρομή..13 Α ΜΕΡΟΣ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. 1.1 Γενικά Μετοχική σύνθεση του Χ.Α.Α Κεντρικό Αποθετήριο Αξιών Α.Ε. (Κ.Α.Α.) Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών Α.Ε. (Χ.Π.Α.) Εταιρία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων Α.Ε. (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.) Χρηματιστήριο Κέντρο Θεσσαλονίκης Α.Ε. (Χ.Κ.Θ.) Ανάπτυξη Συστημάτων και Υποστήριξης Κεφαλαιαγοράς (Α.Σ.Υ.Κ.) Περιφερειακό Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Κ.)...18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΟΥ Χ.Α.Α. 2.1 Όργανα διοίκησης Όργανα εποπτείας του χρηματιστηρίου Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας μέσω της Διεύθυνσης Την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (Ε.Κ.) Είδη χρηματιστηριακών εταιρειών Η Ανώνυμη Χρηματιστηριακή Εταιρεία (ΑΧΕ) Η Επιχείρηση Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ) Η Ανώνυμη Χρηματιστηριακή Εταιρεία Παροχής 22 Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΑΧΕΠΕΥ) Η Ανώνυμη Εταιρεία Λήψης και Διαβίβασης Εντολών (ΑΕΛΔΕ) Οι δείκτες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών Γενικός Δείκτης FTSE/ASE20(δείκτης μετοχών υψηλής κεφαλαιοποίησης) FTSE/ASE mid 40(δείκτης μετοχών μεσαίας κεφαλαιοποίησης) FTSE/ASE small cap 80 (δείκτης μετοχών μικρής κεφαλαιοποίησης) Δείκτες συνολικής απόδοσης γενικού δείκτη κύριας και παράλληλης αγοράς Κλαδικοί Δείκτες Δείκτης νεοεισερχόμενων εταιριών 25

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΌΡΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ Χ.Α.Α. 3.1 Γενικά Γενικά οι όροι και οι προϋποθέσεις εισαγωγής Όροι και προϋποθέσεις εισαγωγής στην κύρια αγορά του χρηματιστηρίου Ελάχιστο μέγεθος της εταιρίας Δημοσίευση οικονομικών καταστάσεων και κεφαλαιακή διάρθρωση Διασπορά των μετοχών Tιμή Διάθεσης μετοχών Σταθεροποίηση τιμής εισηγμένων μετοχών Όροι και προϋποθέσεις εισαγωγής στην παράλληλη αγορά του χρημ/ρίου Ελάχιστο μέγεθος της εταιρείας Δημοσίευση οικονομικών καταστάσεων με κεφαλαιακή διάρθρωση της εταιρείας Διασπορά των μετοχών Τιμή διάθεσης μετοχών Σταθεροποίηση τιμής εισηγμένων μετοχών Όροι και προϋποθέσεις εισαγωγής στην νέα χρηματιστηριακή αγορά του χρηματιστηρίου Ίδια Κεφάλαια Δημοσίευση οικονομικών καταστάσεων Φορολογικός Έλεγχος Δέσμευση μετοχών Διάθεση μετοχών αύξηση μετοχικού κεφαλαίου Διασπορά Υποβολή Επενδυτικού Σχεδίου Εξουσιοδοτήσεις Ενημερωτικό Δελτίο Μετάταξη των μετοχών μιας εταιρίας από την παράλληλη στην κύρια αγορά του χρηματιστηρίου Μετάταξη των μετοχών μιας εταιρίας από την νέα χρηματιστηριακή αγορά στην παράλληλη ή κύρια αγορά του χρηματιστηρίου Η Ελληνική αγορά αναδυόμενων κεφαλαιαγορών (ΕΑΓΑΚ) Τα Ελληνικά πιστοποιητικά (ΕΛΠΙΣ) Τα μερίδια (ΕΚΑΑ) Οι μετοχές ( ΕΧΑΑ) Η δευτερογενής εισαγωγή μετοχών (Secondary Listing) 39

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΕΙΔΙΚΟΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗΣ 4.1 Γενικά Οφέλη από την εισαγωγή του θεσμού Οφέλη για τις εισηγμένες εταιρείες Οφέλη για τα Μέλη του Χ.Α Οφέλη για την χρηματιστηριακή αγορά και τους επενδυτές Προϋποθέσεις άσκησης της ειδικής διαπραγμάτευσης Μέλος του Χ.Α. Ελάχιστο Μετοχικό Κεφάλαιο Λειτουργική & οργανωτική επάρκεια Μέλους Εσωτερικός Κανονισμός Ειδικής Διαπραγμάτευσης Διαδικασία απόκτησης της ιδιότητας του Ε.Δ. στην κύρια και παράλληλη αγορά Αρμόδια αρχή Περιεχόμενο αίτησης Ε.Δ Έναρξη άσκησης ειδικής διαπραγμάτευσης Σύμβαση ειδικής διαπραγμάτευσης Υποχρεώσεις του ειδικού διαπραγματευτή στην κύρια και παράλληλη αγορά του Χ.Α Κατά την διάρκεια της συνεδρίασης Κωδικός ειδικής διαπραγμάτευσης Χαρακτηριστικά εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης Μερίδα Ειδικού Διαπραγματευτή Παραδείγματα εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης Ο ρόλος του ειδικού διαπραγματευτή στη ΝΕ.ΧΑ Λοιπές συναλλαγές ειδικού διαπραγματευτή Εποπτεία ειδικού διαπραγματευτή Διαφάνεια συναλλαγών ειδικής διαπραγμάτευσης Αναστολή ειδικής διαπραγμάτευσης Απώλεια της ιδιότητας του ειδικού διαπραγματευτή Κατευθυντήριες οδηγίες για την αναγραφή όρων στη σύμβαση ειδικής διαπραγμάτευσης ή στη σύμβαση ειδικού διαπραγματευτή και μετόχου σχετικά με τον δανεισμό τίτλων..54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΈΡΓΟ ΟΑΣΗΣ 5.1 Αντικείμενο του Έργου Επιχειρηματική Σημασία του ΟΑΣΗΣ..57

7 5.2.1 Ανταγωνιστικά Πλεονεκτήματα Κύριες Τεχνολογικές Κατευθύνσεις Υποστήριξη Πολλαπλών Νομισμάτων Οφέλη Μεταφορά Τεχνογνωσίας Εξέλιξη του ΟΑΣΗΣ...59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗΣ ΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΑΞΙΩΝ ΤΟΥ Χ.Α. (ΟΑΣΗΣ) 6.1 Γενικά Το ΟΑΣΗΣ υποστηρίζει αντίστοιχα τα ακόλουθα Περίοδοι Διαπραγμάτευσης για μετοχές που διαπραγματεύονται με την μέθοδο του συνεχούς αυτόματου συμψηφισμού Περίοδοι Διαπραγμάτευσης μετοχών με την μέθοδο του στιγμιαίου αυτόματου συμψηφισμού (Αγορές Β & Γ) Ημερήσιο όριο διακύμανσης τιμής των μετοχών Σχετικά με την διαπραγμάτευση ομολογιακών δανείων Είδη εντολών Οριακή Εντολή (Limit Order, LMT) Οριακή Εντολή με Συνθήκη ΣΤΟΠ (STOP Limit) Ανοικτή ή Ελεύθερη Εντολή (Market Order, MKT) Ανοικτή ή Ελεύθερη Εντολή με Συνθήκη ΣΤΟΠ (Stop market) Εντολή Στο Άνοιγμα (At The Open, ATO) Εντολή Στο Κλείσιμο (At The Close, ATC) Ειδικές μέθοδοι διαπραγμάτευσης στην αγορά αξιών του Χ.Α Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 3: Εντός κύκλου χειροκίνητες συναλλαγές Οι συμβάσεις με συμψηφιστική εγγραφή Οι συμβάσεις με σύμφωνο επαναγοράς Η ταυτόχρονη κατάρτιση συναλλαγών Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 4: Κατάρτιση συναλλαγών για την επίτευξη διασποράς κατά την εισαγωγή νέων μετοχών Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 5: Εκποιήσεις μετοχών Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 6: Εντός κύκλου χειροκίνητες συναλλαγές Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 7: Κατάρτιση συναλλαγών για την επίτευξη διασποράς εισηγμένων μετοχών Η μέθοδος 8: Μεταβίβαση μετοχών σε ειδικό διαπραγματευτή της ΝΕ.ΧΑ Η μέθοδος 9: Μεταβίβαση μετοχών σε ειδικό διαπραγματευτή της Κύριας ή Παράλληλης Αγοράς Τιμή ανοίγματος μετοχής..74

8 6.6 Τιμή κλεισίματος μετοχής Τιμή ανοίγματος Ομολόγου Τιμή κλεισίματος ομολόγου Τύποι χρηστών Εσωτερικοί χρήστες Χρήστες μελών Χρήστες μέλους Παράδειγμα Δυνατότητες χρηστών στο ΟRΑΜΑ.80 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 7.1 Αρχιτεκτονική Συστήματος Κεντρικό Σύστημα ETS Εφαρμογή ETW ORAMA Εφαρμογή EMRW Εφαρμογή DBTerm Εφαρμογή AOMOper Interfaces ETS - DTS (Derivatives Trading Server) ETS CSD (Central Security Depository) ETS - FIC (Feed Information Center) ETS - ASE Supervision Application ETS - ASE-SIS (Statistic Information System) ODL - API (Order Data Link).84 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΠΑΡΟΧΗ ΠΙΣΤΩΣΗΣ ΓΙΑ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ MARGIN ACCOUNT 8.1 Γενικά Προϋποθέσεις παροχής πίστωσης Προηγούμενη έγγραφη σύμβαση Εξασφάλιση της πίστωσης Χαρτοφυλάκιο Ασφάλειας Στοιχεία του Χαρτοφυλακίου Ασφάλειας Δέσμευση στοιχείων χαρτοφυλακίου ασφάλειας Περιθώριο Ελάχιστο ποσοστό αρχικού περιθωρίου Έλλειμμα / πλεόνασμα περιθωρίου Κάλυψη αρχικού περιθωρίου Διατηρητέο περιθώριο 90

9 Ελάχιστο ποσοστό διατηρητέου περιθωρίου Κάλυψη διατηρητέου περιθωρίου Ανώτατο όριο πίστωσης Υποχρέωση ενημέρωσης του πελάτη από το μέλος για συναλλαγές με πίστωση Χρηματική εκκαθάριση σε συναλλαγές τοις μετρητοίς και συναλλαγές με πίστωση.92 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΆΫΛΟΙ ΤΙΤΛΟΙ 9.1 Τι Πρέπει να κάνει ο επενδυτής Μετατροπή μετοχών σε άϋλη μορφή Μετατροπή από Χειριστή Μετατροπή από την εισηγμένη εταιρεία Αγοραπωλησίες μετοχών στο Χρηματιστήριο Μεταφορές μετοχών Αυξήσεις κεφαλαίου με καταβολή μετρητών Δωρεάν μετοχές Διανομή μερισμάτων Ενημέρωση επενδυτή Συμμετοχή στις Γενικές Συνελεύσεις των εταιρειών Το Κεντρικό Αποθετήριο Αξιών Α.Ε...97 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ 10.1 Γενικά Μετοχικό κεφάλαιο και μετοχική σύνθεση του Χ.Π.Α Διοίκηση του Χ.Π.Α Απόκτηση ιδιότητας Μέλους του Χ.Π.Α Μέλη του Χ.Π.Α Εταιρία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.) Μετοχική σύνθεση και μετοχικό κεφάλαιο της (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.) Διοίκηση της (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.) Απόκτηση της ιδιότητας μέλους της (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.) Μέλη της (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.) Προϊόντα Συναλλαγές στο Χ.Π.Α και προϋποθέσεις διενέργειας συναλλαγών Η εκκαθάριση συναλλαγών μέσω της (Ε.Τ.Ε.Σ.Ε.Π) Εποπτεία Χ.Π.Α. και (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.).105

10 Β ΜΕΡΟΣ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ 11. Στατιστικά στοιχεία εταιρειών εισηγμένων στο Χ.Α.Α.106 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ 12.1 Έτος Έτος Έτος Έτος Έτος Έτος Έτος Έτος Έτος Έτος Έτος Η σημερινή κατάσταση 119 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ 13.1 Γεωγραφική κατανομή επενδυτών στην Ελληνική Επικράτεια Ανάλυση συναλλαγών στο Χ.Α. αλλοδαπών επενδυτών Νέες μερίδες επενδυτών Απενεργοποιημένες επενδυτών 125 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΕΠΕΔΡΑΣΑΝ ΣΤΟ Χ.Α.Α. ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 14.1 Ο ρόλος των ξένων αγορών στο Χ.Α.Α Γεγονότα.127

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΓΟΡΑΣ 15.1 Γενικά Κριτήρια Επίπεδα αποτελεσματικότητας.131 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 16.1 Ορισμός Αμοιβαίων Κεφαλαίων Κατηγορίες Αμοιβαίων Κεφαλαίων Πλεονεκτήματα Επίλογος Παράρτημα.134 Βιβλιογραφία...142

12 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στη μακροχρόνια διαδρομή του ο θεσμός του χρηματιστηρίου πέρασε από πολλά και διαφορετικού ειδικού βάρους στάδια. Ωστόσο, την δεκαετία του 90 αναδείχθηκε σε κεντρικό μοχλό ανάπτυξης και βασική επενδυτική επιλογή, προσελκύοντας το ενδιαφέρον σημαντικού αριθμού ελλήνων αλλά και ξένων επενδυτών. Τα τελευταία χρόνια, το ελληνικό χρηματιστήριο ξεκίνησε μία ουσιαστική προσπάθεια αναδιοργάνώσης και εκσυγχρονισμού, με στόχο να προσφέρει στον έλληνα επενδυτή την ασφάλεια των διαδικασιών, την αξιοπιστία του θεσμού, την εξασφάλιση επαρκούς βάθους της αγοράς, την ανταγωνιστικότητα, την διαφοροποίηση προϊόντων και υπηρεσιών και να μπορέσει να γίνει εφάμιλλο των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων και γενικότερα των προηγμένων κεφαλαιαγορών, εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο και την ισότιμη συμμετοχή του στην διαμόρφωση της ενιαίας ευρωπαϊκής χρηματιστηριακής αγοράς. Στην παρούσα πτυχιακή εργασία προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο θέματα που σχετίζονται με το Ελληνικό χρηματιστήριο, όπως είναι η δομή, τα όργανα διοίκησης και εποπτείας, τους όρους εισαγωγής μιας εταιρείας, τον ειδικό διαπραγματευτή, το σύστημα ΟΑΣΗΣ, το Χρηματιστήριο Παραγώγων κ.α. Εκτός όμως από τα θέματα που σχετίζονται με το νομοθετικό πλαίσιο και τον τρόπο λειτουργίας αναφερθήκαμε και στην πορεία του Χ.Α.Α. από το 1994 έως και το 2004, περιγράφοντας την άνοδο και την κάθοδο του γενικού δείκτη, τα γεγονότα που επηρέασαν την πορεία του, τόσο σε επίπεδο της χώρας όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αναφερθήκαμε στο ρόλο των ξένων χρηματιστηρίων και πως το Ελληνικό Χρηματιστήριο επηρεάζεται από αυτά, στους ξένους επενδυτές και παραθέσαμε μια σειρά από πίνακες και σχεδιαγράμματα για την καλύτερη απόδοση των μεγεθών.

13 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Η πρώτη χρηματιστηριακή αγορά στην Ελλάδα άρχισε να λειτουργεί ανεπίσημα το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Έμποροι και ναυτικοί της εποχής εκείνης ήταν οι πρώτοι που άρχισαν να διαπραγματεύονται συνάλλαγμα και κινητές αξίες στις ανεπίσημες αγορές της Ερμούπολης της Σύρου και της Αθήνας. Το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ) ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1876 με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και είχε ως πρώτα αντικείμενα διαπραγμάτευσης τις ομολογίες των Εθνικών Δανείων και τις μετοχές της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Τέσσερα χρόνια αργότερα εξελέγη η πρώτη Διοικούσα Επιτροπή του Χρηματιστηρίου και από τον Μάιο του 1880 το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών άρχισε να λειτουργεί επίσημα. Το Βασιλικό Διάταγμα της 12/16 Ιουνίου 1909 όρισε το Χρηματιστήριο ως τον μοναδικό οργανωμένο χώρο για την εκτέλεση συμβάσεων και συναλλαγών σε τίτλους του Δημοσίου ή σε τίτλους αναγνωρισμένων τραπεζών ή άλλων ανωνύμων εταιρειών. Εν τούτοις ως το 1917 δεν υπήρχε οργανωμένη κρατική εποπτεία των συναλλαγών, ενώ οι χρηματιστές και οι επενδυτές δεν γνώριζαν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Ο ρόλος των συναλλασσόμενων μερών προσδιορίστηκε σαφώς από τον Νόμο 3632/1928. Ουσιαστική όμως μεταρρύθμιση στα χρηματιστηριακά θέματα έφερε ο Νόμος 1806/88, με τον οποίο το ΧΑΑ εκσυγχρονίσθηκε και κατέλαβε ισάξια θέση ανάμεσα στα άλλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια : Μία περίοδος η οποία διακρίνεται για την ανοδικότητα της και την ουσιαστικά πρώτη μεταπολεμική προσπάθεια για την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς στην Ελλάδα : Πρόκειται για την χρηματιστηριακά δυσκολότερη περίοδο του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονη πτωτικότητα και σταδιακή μείωση του ρόλου της του Χρηματιστηρίου στην ευρύτερη οικονομία, αλλά και του ενδιαφέροντος γι αυτήν : Είναι μία έντονα ανοδική φάση, όπου τίθενται οι βάσεις για τον θεσμικό, αλλά και λειτουργικό εκσυγχρονισμό της αγοράς και την ανάδειξη του νέου της ρόλου στην ελληνική οικονομία. Το 1989 ιδρύθηκε μια δεύτερη αγορά, κατάλληλη για μικρού μεγέθους επιχειρήσεις που θέλουν να αντλήσουν κεφάλαια από την κεφαλαιαγορά. Η αγορά αυτή ονομάστηκε «Παράλληλη» : Πρόκειται για μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίοδο, όπου σταδιακά η χρηματιστηριακή αγορά μεγεθύνεται, αρχίζει να εξομοιώνεται προς τις αναπτυγμένες αγορές του εξωτερικού και παράλληλα να καταλαμβάνει έναν αυξημένο ρόλο στα

14 δρώμενα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Το 1995 το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών έγινε ανώνυμη εταιρεία και το 1997 απέκτησαν συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο, έπειτα από νομοθετική ρύθμιση, διάφοροι φορείς της χρηματιστηριακής αγοράς (τράπεζες, θεσμικοί επενδυτές, χρηματιστηριακές εταιρείες κ.ά.). ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

15 ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. 1.1 Γενικά Ο νόμος 2324 του 1955 μετέτρεψε το Χ.Α.Α. σε Ανώνυμη Εταιρία με μοναδικό μέτοχο το Ελληνικό Δημόσιο. Δύο χρόνια αργότερα, το 1997 τέθηκε το νομοθετικό πλαίσιο ιδιωτικοποίησης του Χ.Α.Α. και το Ελληνικό Δημόσιο διέθεσε με ιδιωτική τοποθέτηση μετοχές του Χ.Α.Α. που είχε στην κυριότητά του σε επιλεγμένους επενδυτές (34,67% του μετοχικού κεφαλαίου). Στο τέλος του 1998 το Ελληνικό Δημόσιο, ως κύριος μέτοχος του Χ.Α.Α. διέθεσε μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης επί πλέον μετοχές (12% του Μ.Κ.). Το 1999 το Ελληνικό Δημόσιο μεταβίβασε εκ νέου στο Προσωπικό του Χ.Α.Α μετοχές κυριότητάς του. Το 1999 αποφασίστηκε η εισαγωγή των μετοχών του Χ.Α.Α. στην Κύρια Αγορά. Στο πλαίσιο αυτό αποφασίστηκε η ίδρυση εταιρίας συμμετοχών με την επωνυμία "ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ (Ε.Χ.Α.Ε). Η εταιρία αυτή συστάθηκε στις 29/3/2000 και οι μετοχές της εισήχθηκαν προς διαπραγμάτευση στην Κύρια Αγορά του Χ.Α.Α. στις 21/8/ Μετοχική σύνθεση του Χ.Α.Α. Σκοπός της Ε.Χ.Α.Ε. είναι η συμμετοχή της σε εταιρίες οποιασδήποτε νομικής μορφής που οι δραστηριότητές τους είναι η υποστήριξη και η λειτουργία οργανωμένων αγορών κεφαλαίου. Η Ε.Χ.Α.Ε. είναι αμιγώς εταιρία συμμετοχών. Μέσω της κατοχής του 100% του Χ.Α.Α. κατέχει σημαντικά μερίδια στις εταιρίες που υποστηρίζουν την Οργάνωση και τη λειτουργία της ελληνικής Κεφαλαιαγοράς. Ακολουθεί οργανόγραμμα που παρουσιάζει τη μετοχική σύνθεση της Ε.Χ.Α.Ε., του Χ.Α.Α. καθώς και τα μερίδια συμμετοχής του Χ.Α.Α. στις εταιρίες του ομίλου. Οργανόγραμμα μετοχικής σύνθεσης Χ.Α.Α. 1 1 Εισαγωγή στο χρηματιστήριο, έντυπο του Χ.Α.Α.,έκδοση 2003.

16 Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά καθεμία από τις εταιρίες του ομίλου Ε.Χ.Α.Ε. 2 : Κεντρικό Αποθετήριο Αξιών Α.Ε. (Κ.Α.Α.) Το Κ.Α.Α. ευθύνεται για την εκκαθάριση των συναλλαγών (σε μετοχές) που συνάπτονται στο Χ.Α.Α. και για τη διαχείριση του Συστήματος Αύλων Τίτλων (ΣΑΤ) στο οποίο καταχωρούνται οι άϋλες μετοχές και παρακολουθούνται μέσω των μεριδίων και των λογαριασμών αξιών. Το Κ.Α.Α. λειτουργεί από το Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών Α.Ε. (Χ.Π.Α.) Σκοπός του Χ.Π.Α. είναι η οργάνωση και υποστήριξη των συναλλαγών στη χρηματιστηριακή αγορά παραγώγων και η οργάνωση του συστήματος συναλλαγών. Λειτουργεί από το Εταιρία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων Α.Ε. (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.) 2 Ε. Βούλγαρη Παπαγεωργίου, Χρηματιστήριο αξιών και Παραγώγων, έκδοση 2002

17 Η λειτουργία της ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. ξεκίνησε το 1999 και συνδέεται άμεσα με το χρηματιστήριο Παραγώγων. Βασική της ασχολία είναι η εκκαθάρισει των συναλλαγές του ΧΠΑ και βασικός της στόχος είναι να λειτουργεί ως εγγυητής όλων των πράξεων επί παραγώγων και να δρα σαν αντισυμβαλλόμενος σε κάθε πράξη. Για να προστατευτεί απέναντι στους κινδύνους που αναλαμβάνει ως κεντρικός αντισυμβαλλόμενος έχει θεσπίσει διάφορα μέτρα εξασφάλισης Χρηματιστήριο Κέντρο Θεσσαλονίκης Α.Ε. (Χ.Κ.Θ.) Η σύσταση του Χ.Κ.Θ. έγινε το 1995 για να υποστηρίξει και να προωθήσει την Κεφαλαιαγορά στη Β.Ελλαδα.Οι δραστηριότητες του Χ.Κ.Θ. είναι: Αποτελεί μέσο προσέλκυσης εταιριών και επενδυτων στη ΝΑ ευρώπη. Προσφέρει χρηματιστηριακές υπηρεσίες σε επιχειρήσεις των βαλκανίων. Προσφέρει χρηματιστηριακές υπηρεσίες στη βόρειο Ελλάδα. Ασχολείται με τη χρηματιστηριακή παιδεία, οργανώνει σεμινάρια, προσφέρει εκπαίδευση και ενημέρωση. Συμμετέχει ως εταιρία σε άλλες επιχειρήσεις που έχουν ίδιο ή παρεμφερή σκοπό καθώς και να συνεργαστεί με αυτές τις επιχειρήσεις. Να υποστηρίξει τη νέα Ελληνική Αγορά Αναδυόμενων Κεφαλαιαγορών (Ε.ΑΓ.Α.Κ.). Μέσω αυτής της νέας αγοράς επιδιώκεται οι εισαγμένοι ελληνικοί όμιλοι εταιριών να εισάγουν τις θυγατρικές τους εταιρίες που εδρεύουν στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Έτσι θα αποκτήσουν αυξημένα κεφάλαια για να προωθήσουν τα επενδυτικά τους σχέδια στις βαλκανικές αγορές και θα αποκτήσουν σημαντικά κέρδη για τον όμιλο Ανάπτυξη Συστημάτων και Υποστήριξης Κεφαλαιαγοράς (Α.Σ.Υ.Κ.) Η Α.Σ.Υ.Κ. ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1995 με σκοπό την υποστήριξη της κεφαλαιαγοράς σε θέματα υπολογιστικής τεχνολογίας και χρηματοοικονομικών θεμάτων. Είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση και λειτουργία των συστημάτων συναλλαγών, του Δικτύου Χρηματιστηριακών Συναλλαγών του Χ.Α.Α. που συνδέει το Χ.Α.Α. με τα μέλη του, καθώς και του κόμβου στο Χ.Α.Α Περιφερειακό Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Κ.) Το Κ.Ε.Κ. ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1995 από το Χ.Α.Α. με σκοπό να εκπαιδεύσει στα χρηματιστηριακά Θέματα στελέχη για τη χρηματιστηριακή αγορά. Τα σχετικά σεμινάρια οργανώνονται και διεξάγονται από ειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΟΥ Χ.Α.Α. 2.1 Όργανα διοίκησης ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ:Το Ελληνικό Χρηματιστήριο διοικείται από ενδεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο που διορίζεται με απόφαση του ΥΠΕΘΟ. Το Δ.Σ. αποτελείται από

19 εκπροσώπους του ΥΠΕΘΟ, χρηματιστηριακούς εκπροσώπους είτε μέλη διοικητικού συμβουλίου Α.Χ.Ε., εκπροσώπους των εργαζομένων του Χ.Α.Α., εκπροσώπους της Τράπεζας της Ελλάδος, της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Η θητεία των Συμβούλων είναι τριετής. Το Διοικητικό Συμβούλιο εκλέγει τον Πρόεδρο και είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση της περιουσίας του Χρηματιστηρίου την ομαλή εκτέλεση των εργασιών του την άσκηση πειθαρχικής εξουσίας στα μέλη του Χρηματιστηρίου την εισαγωγή ανωνύμων εταιριών στο Χ.Α.Α. την αναστολή διαπραγμάτευσης ορισμένων μετοχών αν κρίνει ότι είναι προς το συμφέρον των επενδυτών. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ο πρόεδρος διορίζεται από το ΥΠΕΘΟ. Το Δ.Σ. εκλέγει τους αντιπροέδρους, οι οποίοι αναπληρώνουν τον πρόεδρο όταν αυτός απουσιάζει. Ο πρόεδρος είναι το ανώτατο εκτελεστικό όργανο. ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ: είναι το ανώτατο όργανο. Η Γ.Σ. συνέρχεται τακτικά μία φορα τουλάχιστον σε κάθε χρήση και έκτατα όποτε κρίνεται σκόπιμο και αναγκαίο. 2.2 Όργανα εποπτείας του χρηματιστηρίου Διάγραμμα σχέσεων εποπτείας Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς 3. Το Χ.Α.Α. ελέγχεται και παρακολουθείται από: Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας μέσω της Διεύθυνσης Πιστωτικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων. Οι αρμοδιότητες της είναι: η ανάλυση των εξελίξεων στην εγχώρια και στις διεθνείς αγορές του κεφαλαίου η επεξεργασία και διαμόρφωση προτάσεων κυβερνητικής πολιτικής σε θέματα κεφαλαιαγοράς 3 Εισαγωγή στο χρηματιστήριο, έντυπο του Χ.Α.Α.,έκδοση 2003.

20 η εναρμόνιση της νομοθεσίας με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο η εποπτεία της τήρησης της νομιμότητας όλων των φορέων της κεφαλαιαγοράς και του Χρηματιστηρίου. Σε αυτή τη Διεύθυνση υπάγεται και ο Κυβερνητικός Επόπτης ο οποίος ορίζεται από το ΥΠΕΘΟ. Ο Κυβερνητικός Επόπτης παρακολουθεί τη διεξαγωγή συναλλαγών και βασική αρμοδιότητά του είναι να εποπτεύει αν όλα τα διαπραγματευόμενα μέρη συμμορφώνονται με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς Την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (Ε.Κ.) Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι Ν.Π.Δ.Δ. και εποπτεύεται από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας. Οι αρμοδιότητές της ασκούνται από δύο όργανα: το επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο και την τριμελή Επιτροπή. Ο βασικός ρόλος της Ε.Κ. είναι η διασφάλιση της ομαλής και εύρυθμης λειτουργίας της κεφαλαιαγοράς και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς της αγοράς. Είναι η βασική υπεύθυνη για τον έλεγχο της σωστής εφαρμογής των διατάξεων της σχετικής νομοθεσίας και πρωταρχικά υπεύθυνη για την προστασία των επενδυτών.

21 Οι αρμοδιότητες της Ε.Κ. είναι οι παρακάτω 4 : α) Εποπτεία χρηματιστηριακών εταιριών, Ε.Π.Ε.Υ., Α.Ε.Δ.Α.Κ., Ε.Ε.Χ. και Α.Ε.Λ.Δ.Ε.. β) Θέσπιση κανονιστικών αποφάσεων που αφορούν τη σύμφωνα με το νόμο ομαλή λειτουργία της αγοράς, διαδικασία προληπτικού ελέγχου και την προστασία των επενδυτών. γ) Παροχή αδειών για την ίδρυση Α.Χ.Ε., Ε.Π.Ε.Υ., Ε.Ε.Χ. και Α.Ε.Δ.Α.Κ. δ) Παροχή αδειών για τη διενέργεια δημόσιας εγγραφής σε κινητές αξίες στην Ελλάδα. ε) Λήψη μέτρων και επιβολή κυρώσεων για παραβάσεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας. 2.3 Είδη χρηματιστηριακών εταιρειών Οι χρηματιστηριακές εταιρίες αποτελούν μέλη του Χ.Α.Α. και διακρινονται σε τακτικά και έκτακτα μέλη. Τα τακτικά μέλη πρέπει να τηρούν κριτήρια ως προς την οργάνωση, το κεφάλαιο, τη στελέχωση και τον εξοπλισμό. Τακτικά μέλη είναι η Α.Χ.Ε., η Α.Χ.Ε.Π.Ε.Υ και οι Τράπεζες ενώ έκτακτα μέλη είναι οι αντικρυστές Η Ανώνυμη Χρηματιστηριακή Εταιρεία (ΑΧΕ) Η Ανώνυμη Χρηματιστηριακή Εταιρεία έχει ως κύρια δραστηριότητά της την εκτέλεση χρηματιστηριακών συναλλαγών στην αγορά αξιών του ΧΑ για λογαριασμό των πελατών της. Νομιμοποιείται επίσης να παρέχει οποιαδήποτε κύρια επενδυτική υπηρεσία εφόσον απαριθμείται στην άδειά της. Τέλος, ορισμένες ΑΧΕ έχουν άδεια να διενεργούν συναλλαγές στην αγορά παραγώγων του ΧΑ. Για τη σύσταση της απαιτήται ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο Η Επιχείρηση Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ) Η κύρια ασχολία μιας ΕΠΕΥ είναι η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και η διαχείριση χαρτοφυλακίου. Σύμφωνα με τον ορισμό του Ν. 2396/96, ΕΠΕΥ είναι οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο παρέχει κατά επάγγελμα σε τρίτους μία ή περισσότερες κύριες επενδυτικές υπηρεσίες, όπως αγοραπωλησίες μετοχών, παραγώγων προϊόντων, υπηρεσίες διαχείρισης χαρτοφυλακίου, υπηρεσίες αναδοχής εφόσον έχει τα απαραίτητα κεφάλαια, λήψη και διαβίβαση εντολών κλπ. ή να παρέχει παρεπόμενες επενδυτικές υπηρεσίες, όπως ενοικίαση θυρίδων, παροχή πιστώσεων ή 4 Σιαφάκας Α., Τι είναι το Χρηματιστήριο Αξιών Τι πρέπει να ξέρουμε, Αθήνα 1999.

22 δανείων, παροχή χρηματοοικονομικών συμβούλων σε επιχειρήσεις, φύλαξη ή διακίνηση τίτλων. Η με οποιονδήποτε τρόπο κατά επάγγελμα παροχή κύριων επενδυτικών υπηρεσιών στη Ελλάδα επιτρέπεται μόνο στις ΕΠΕΥ οι οποίες δεν έχουν δικαίωμα να κάνουν απευθείας συναλλαγές στο χρηματιστήριο. Εκ του Νόμου ΕΠΕΥ θεωρούνται και τα πιστωτικά ιδρύματα Η Ανώνυμη Χρηματιστηριακή Εταιρεία Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΑΧΕΠΕΥ) Συνδυάζει τις δραστηριότητες τόσο των ΑΧΕ όσο και των ΕΠΕΥ. Δραστηριοποιείται στην εκτέλεση χρηματιστηριακών συναλλαγών και στην παροχή άλλων κύριων επενδυτικών υπηρεσιών όπως υπηρεσιών διαχείρισης χαρτοφυλακίου, συμβουλευτικών υπηρεσιών και εφόσον έχει τα απαραίτητα κεφάλαια και υπηρεσιών αναδοχής. Τέλος, ορισμένες ΑΧΕΠΕΥ έχουν λάβει άδεια να διενεργούν συναλλαγές στην αγορά παραγώγων του ΧΑ Η Ανώνυμη Εταιρεία Λήψης και Διαβίβασης Εντολών (ΑΕΛΔΕ) Έχει ως μόνη και αποκλειστική δραστηριότητα τη λήψη και διαβίβαση εντολών για αγοραπωλησίες μετοχών και μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων μόνο για λογαριασμό των πελατών της. Δεν εκτελεί η ίδια αγοραπωλησία μετοχών και δεν επιτρέπεται να κατέχει ή να διακινεί (παραλαμβάνει ή παραδίδει) τίτλους και χρήματα που ανήκουν στους πελάτες της. Οι ΑΕΛΔΕ δεν παρέχουν άλλες επενδυτικές υπηρεσίες, αλλά συνεργάζονται με μία ή περισσότερες ΑΧΕ, ΕΠΕΥ ή ΑΧΕΠΕΥ ή εταιρείες που ενεργούν ως αντιπρόσωποί τους καθώς και ΑΕΔΑΚ, τις οποίες οφείλουν να κάνουν γνωστές στους πελάτες τους. Για τη σύσταση της ΑΕΛΔΕ απαιτείται ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο δρχ. 2.4 Οι δείκτες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών «Ένας χρηματιστηριακός δείκτης είναι ένα καλάθι επιλεγμένων μετοχών από το σύνολο των εταιριών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Οι δείκτες έχουν την δυνατότητα να μετράνε τις γενικές τάσεις και να αντικατοπτρίζουν την γενική συμπεριφορά της αγοράς.» 5 Με την ανάπτυξη και τη μεγέθυνση των χρηματιστηριακών αγορών, η χρήση των δεικτών κατέστη αναγκαία, τόσο για τη σύγκριση επιμέρους αποδόσεων, όσο και για μεμονωμένα πακέτα επενδυτικών προγραμμάτων 5 Μαλινδρέτου Μ, Χρηματοοικονομική ανάλυση Χρηματιστήριο, Αθήνα 2000.

23 Στο Ελληνικό χρηματιστήριο, τηρούνται αρκετοί δείκτες που προσδιορίζουν τις τάσεις της αγοράς ή επιμέρους κλάδων. Για να υπολογίσουμε ένα χρηματιστηριακό δείκτη πρέπει να λάβουμε υπόψη: Το μέγεθος: όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των μετοχών, που περιλαμβάνονται σε ένα δείκτη, τόσο πιο αντιπροσωπευτικός είναι ο δείκτης. Το είδος: πρέπει να περιέχονται μετοχές ΑΕ από όλους τους κλάδους ώστε να μην επηρεάζατε από τις μεταβολές ενός μοναδικού κλάδου. Τη στάθμιση: χρησιμοποιείται ώστε κάθε μετοχή να συμμετέχει στο δείκτη ανάλογα με τη συμμετοχή και τη σπουδαιότητα της στη χρηματιστηριακή αγορά. Οι δείκτες που δημοσιεύει το ΧΑΑ είναι: Γενικός Δείκτης Ο Γενικός Δείκτης του ΧΑΑ είναι ένας μέσος σταθμικός, ως προς την κεφαλαιοποίηση της αγοράς δείκτης. Αποτελείται από μετοχές εισηγμένες στην κύρια αγορά, οι οποίες συμμετέχουν και στους κλαδικούς δείκτες, καθώς και από τη μετοχή του ΟΤΕ η οποία δεν συμμετέχει σε κανένα επιμέρους δείκτη. Τα βασικά κριτήρια για η σύνθεση του δείκτη είναι η κεφαλαιοποίηση και η εμπορευσιμότητα των μετοχών. 1. γενικός δείκτης κύριας αγοράς: απεικονίζει τη γενική τάση του συνόλου της Ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς. Χρησιμοποιείται πιο συχνά όταν αναφερόμαστε στο κλείσιμο του ΧΑΑ. Οι εταιρείες που συνθέτουν το Γενικό δείκτη επιλέγονται βάσει της εισηγμένης χρηματιστηριακής τους αξίας. 2. γενικός δείκτης παράλληλης αγοράς: καταγράφει την τάση των μετοχών, εισηγμένων εταιρειών, που διαπραγματεύονται στην παράλληλη αγορά. Οι εταιρείες επιλέχθηκαν με βάση τη μέση χρηματιστηριακή τους αξία FTSE/ASE20(δείκτης μετοχών υψηλής κεφαλαιοποίησης) Ο δείκτης FTSE/ASE20 είναι ο δείκτης της μεγάλης κεφαλαιοποίησης και περιλαμβάνει τις είκοσι μεγαλύτερες εταιρίες του ΧΑΑ. Το μέγεθος των εταιριών αποτιμάται με βάση τη προσαρμοσμένη κεφαλαιοποίησή τους καθώς και τη διασπορά τους. Σχεδιάστηκε από το ΧΑΑ σε συνεργασία με το Χρηματιστήριο Αξιών του Λονδίνου και τέθηκε σε ισχύ από το Σεπτέμβριο του 1997.Ο δείκτης ελέγχεται από ανεξάρτητη συμβουλευτική επιτροπή, η οποία συστάθηκε από το ΧΑΑ, το Χρηματιστήριο Αξιών του Λονδίνου καθώς και από εκπροσώπους θεσμικών επενδυτών της αλλοδαπής και της ημεδαπής. Η επιτροπή αποφασίζει την αναπροσαρμογή του δείκτη κάθε εξάμηνο, το ΧΑΑ είναι υπεύθυνο για τον καθημερινό υπολογισμό του. χρησιμοποιείται κύρια από μεγάλους έλληνες και

24 ξένους θεσμικούς επενδυτές, από Αμοιβαία Κεφάλαια και από το Χρηματιστήριο Παραγώγων FTSE/ASE mid 40(δείκτης μετοχών μεσαίας κεφαλαιοποίησης) Ο δείκτης FTSE/ASE mid 40, επικεντρώνεται στις εταιρίες μεσαίου μεγέθους, κάτω από τον FTSE/ASE20 όπως συμφωνήθηκε από την επιτροπή που επιβλέπει και τον δείκτη FTSE/ASE20. Ο FTSE/ASE mid 40 τέθηκε σε ισχύ το 1999 και μαζί με τον FTSE/ASE 20, καλύπτουν το 67,42% της κύριας αγοράς του ΧΑΑ. Υπολογίζεται από το ΧΑΑ με τη υποστήριξη της ΑΣΥΚ Α.Ε. Η χρήση του αναμένεται να βελτιώσει τη θέση του ΧΑΑ διεθνώς, καθώς λόγω της αυξημένης ρευστότητάς του αποδεικνύεται πολύ χρήσιμο εργαλείο για την ανάπτυξή των παραγώγων και άλλων χρηματοοικονομικών προϊόντων έλκοντας τη προσοχή των επενδυτών θεσμικών και ιδιωτών στην ελληνική αγορά FTSE/ASE small cap 80 (δείκτης μετοχών μικρής κεφαλαιοποίησης) Περιλαμβάνει 80 μετοχές μικρής κεφαλαιοποίησης που δεν περιλαμβάνονται στον 20 και Δείκτες συνολικής απόδόσης γενικού δείκτη κύριας αγοράς και παράλληλης αγοράς. Οι δείκτες αυτοί υπολογίζουν τη συνολική απόδοση του Γενικού Δείκτη της Κύριας και της Παράλληλης αγοράς, λαμβάνοντας υπόψη την επανεπένδυση των μερισμάτων των μετοχών που συμμετέχουν σε αυτούς Κλαδικοί Δείκτες Η Στατιστική Υπηρεσία του ΧΑΑ, καταρτίζει εκτός από το Γενικό Δείκτη και τους κλαδικούς δείκτες, που βασίζονται σε επιχειρήσεις των επιμέρους κλάδων του ΧΑΑ. Οι δείκτες αυτοί απεικονίζουν τις τάσεις της αγοράς για συγκεκριμένους επιχειρηματικούς τομείς όπως οι τράπεζες, οι κατασκευές, η βιομηχανία, κλπ. Δείκτης Τραπεζών. Δείκτης Ασφαλειών. Δείκτης Εταιριών Επενδύσεων. Δείκτης Εταιριών Δείκτης Βιομηχανικών Εταιριών. Δείκτης Κατασκευαστικών Εταιριών. Δείκτης Συμμετοχών. Δείκτης Διαφόρων Εταιριών.

25 2.4.7 Δείκτης νεοεισερχόμενων εταιριών ο δείκτης των νεοεισερχόμενων εταιρειών καταγράφει την πορεία των εταιρειών που μόλις εισήχθησαν στο χρηματιστήριο. 3.1 Γενικά ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΌΡΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ Χ.Α.Α. Για τις επιχειρήσεις οι οποίες θέλουν να εισέλθουν στην χρηματιστηριακή αγορά με σκοπό να αντλήσουν κεφάλαια από την κεφαλαιαγορά έχουν δημιουργηθεί αρκετές προϋποθέσεις και όροι όπου είναι τα απαραίτητα κριτήρια για την εισαγωγή της επιχείρησης στην χρηματιστηριακή αγορά. Σήμερα στο Χ.Α.Α. λειτουργούν πέντε (5) επιμέρους αγορές: (α) η Κύρια Αγορά Κ.Α. (β) η Παράλληλη Αγορά Π.Α. (γ) η Νέα Χρηματιστηριακή Αγορά ΝΕ.ΧΑ. (δ) η Ελληνική Αγορά Αναδυόμενων Κεφαλαιαγορών Ε.ΑΓ.Α.Κ. (ε) η Δευτερογενής Εισαγωγή Μετοχών, εισαγμένων σε χρηματιστήρια εκτός Ελλάδας Secondary Listing. Επίσης είναι πιθανόν με το πέρασμα του χρόνου αυτά τα κριτήρια για την εισαγωγή των επιχειρήσεων στο χρηματιστήριο να αλλάζουν με νέες αποφάσεις. Έτσι ορισμένες επιχειρήσεις που προγραμμάτιζαν την εισαγωγή τους στην Κύρια Αγορά θα οδηγηθούν στην Παράλληλη, ενώ ορισμένες άλλες που προγραμμάτιζαν την εισαγωγή τους στην Παράλληλη είναι πιθανό να οδηγηθούν αναγκαστικά στην ΝΕ.ΧΑ.

26 3.2 Γενικά οι όροι και οι προϋποθέσεις εισαγωγής Απευθύνονται: Στο ελάχιστο μέγεθος ιδίων κεφαλαίων. Στις ελάχιστες οικονομικές χρήσεις σαν ανώνυμη εταιρία Στην ικανοποιητική κεφαλαιακή διάρθρωση. Στη διάθεση μετοχών των νέων μετοχών. Στην ικανοποιητική διασπορά μετοχών. Στην τιμή διάθεσης. Στις νομικές, λογιστικές, φορολογικές, χρηματοοικονομικές διαδικασίες ελέγχου. Στη διαδικασία δημιουργίας του ενημερωτικού δελτίου. Ο προσδιορισμός από τους Κύριου αναδόχους της περιόδου δημόσιας εγγραφής. Οι ημερομηνίες δημόσιας εγγραφής, καθορίζονται μετά από συνεννόηση με το Χρηματιστήριο αφού έχουν ολοκληρωθεί οι εγκρίσεις του ενημερωτικού δελτίου και τις δημόσιας εγγραφής από τα Διοικητικά Συμβούλια του Χρηματιστηρίου και της Κεφαλαιαγοράς. Χρονικός Περιορισμός: Ο κύριος ανάδοχος οφείλει να ολοκληρώνει τη σχετική διαδικασία και οι μετοχές της εταιρίας να διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο εντός 15 ημερών από την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Χρηματιστηρίου για την εισαγωγή των μετοχών και σε κάθε περίπτωση εντός μηνός από τη λήξη της δημόσιας εγγραφής. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος του Κύριου αναδόχου, μπορεί να επιτραπεί η παράταση των 15 ημερών. 3.3 Όροι και προϋποθέσεις εισαγωγής στην κύρια αγορά του χρηματιστηρίου Ελάχιστο Μέγεθος της εταιρείας Τα ίδια κεφάλαια της εταιρίας (συμπεριλαμβανομένων και των αποτελεσμάτων της τελευταίας χρήσης) πρέπει να είναι τουλάχιστον ,45 ευρώ για την εισαγωγή της στην Κύρια (μεγάλη) Αγορά του Χρηματιστηρίου. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν ισχύουν για την εισαγωγή συμπληρωματικής σειράς μετοχών της ίδιας κατηγορίας με τις ήδη εισηγμένες. Με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας το παραπάνω ποσό μπορεί να αναπροσαρμόζεται. Πριν από κάθε επενδυτική επιλογή είναι σημαντικό να ερευνούμε την ποιότητα του προϊόντος που θέλουμε να αγοράσουμε και να στηρίζουμε σε αυτό τις προσδοκίες μας για μελλοντικά κέρδη. Η μελέτη και η ανάλυση της οικονομικής θέσης, της πορείας των 6 Θ. Θεοδωρόπουλος, «Επενδυτική Στρατηγική και Χρηματιστήριο»,(2002), σελ. 169

27 κλάδων και του περιβάλλοντος των εταιριών εξάγει πολύτιμα συμπεράσματα και τεκμηριώνει με επιστημονικό τρόπο τις επενδυτικές μας επιλογές Δημοσίευση Οικονομικών Καταστάσεων και Κεφαλαιακή Διάρθρωση. Πρέπει η εταιρεία να έχει δημοσιεύσει ή καταθέσει σύμφωνα με το δίκαιο τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της, ως ανώνυμη εταιρεία, για τρεις το λιγότερο οικονομικές χρήσεις οι οποίες προηγούνται της αίτησης εισαγωγής στο Χ.Α.Α. και να έχει ικανοποιητική περιουσιακή διάρθρωση σύμφωνα με τον τελευταίο ισολογισμό της. Ύστερα από απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και τη γνώμη του διοικητικού συμβουλίου του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών μπορεί να δώσει άδεια στην εισαγωγή μετοχών εταιρείας με βραχύτερο βίο όταν μία τέτοια παράκληση είναι προς το συμφέρον της εταιρείας ή των επενδυτών όπως επίσης και ότι το επενδυτικό κοινό έχει επαρκή πληροφόρηση. Υπό τις προϋποθέσεις αυτές η παραπάνω παρέκκλιση επιτρέπεται, κυρίως στις ακόλουθες περιπτώσεις : Εάν ποσοστό άνω του ενενήντα τοις εκατό (90%) του ενεργητικού της εταιρείας έχει επενδυθεί σε μετοχές μιας ή περισσότερων εταιρειών εκ των οποίων μια να είναι θυγατρική της και τηρεί τις προϋποθέσεις της 3ετούς διάρκειας και ικανοποιητικής περιουσιακής διάρθρωσης με βάση τον τελευταίο ισολογισμό της. Εάν η αιτούσα εταιρεία έχει προκύψει από συγχώνευση, διάσπαση ή απόσχιση κλάδου και τουλάχιστον μία από τις εταιρείες που συγχωνεύθηκαν ή η εταιρεία που διασπάσθηκε ή η εταιρεία από την οποία έγινε η απόσχιση κλάδου πληρούσε τις προϋποθέσεις του κατά το χρόνο της συγχώνευσης, διάσπασης ή απόσχισης κλάδου. Προκειμένου για την εισαγωγή μετοχών εταιρειών με συνολική κεφαλαιοποίηση βάσει της τιμής διάθεσης των μετοχών στη δημόσια εγγραφή - που δεν ξεπερνά τα ,90, οι μετοχές που δεν διατίθενται σε δημόσια εγγραφή δεν επιτρέπεται να ξεπερνούν ποσοστό 5% των μετοχών που διατίθενται με δημόσια εγγραφή. Η επιτροπή κεφαλαιαγοράς μπορεί τη δυνατότητα στη διάθεση χωρίς δημόσια εγγραφή αριθμού μετοχών που ξεπερνά το ποσοστό αυτό και σε εταιρείες με συνολική κεφαλαιοποίηση μικρότερη των ,9, και ιδίως αν πρόκειται για διάθεση μετοχών μεγάλης κεφαλαιοποίησης, με βάση την τιμή διάθεση των μετοχών στη δημόσια εγγραφή, ή για διάθεση μετοχών σε αγορές του εξωτερικού Διασπορά των Μετοχών.

28 Το αργότερο κατά το χρόνο λήψης της απόφασης από το διοικητικό συμβούλιο του Χρηματιστηρίου για την εισαγωγή, πρέπει να έχει γίνει επαρκής διασπορά των μετοχών στο κοινό εντός της Ελληνικής επικράτειας ή άλλων Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διασπορά των μετοχών μιας εταιρείας είναι επαρκής όταν οι μετοχές που είναι το αντικείμενο αίτησης εισαγωγής, είναι κατανεμημένες στο ευρύ κοινό μέχρι ποσοστού τουλάχιστον 25% του συνόλου των μετοχών της ίδιας κατηγορίας. Επίσης θεωρείται επαρκής η διασπορά, όταν λόγω του μεγέθους της εταιρείας, του αυξημένου αριθμού των μετοχών αυτής της κατηγορίας και της έκτασης διασποράς του στο ευρύ κοινό, διασφαλίζεται και με μικρότερο ποσοστό, που όμως δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο του 5%, η ομαλή λειτουργία της αγοράς. Για την εκτίμηση της πλήρωσης στο ευρύ κοινό ή μη της προϋπόθεσης της επαρκούς διασποράς,απαιτείται η κατανομή των μετοχών των οποίων ζητείται η εισαγωγή στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών σε 2000 τουλάχιστον πρόσωπα σε κάθε περίπτωση. Στα πρόσωπα δεν περιλαμβάνονται εκείνα που κατέχουν ποσοστό μεγαλύτερο του δύο τοις εκατό (2%) του αριθμού των μετοχών των οποίων ζητείται η εισαγωγή στο Χρηματιστήριο. Στη περίπτωση κατά την οποία δεν επιτευχθεί επαρκείς διασπορά μέσω του χρηματιστηρίου η διαπραγμάτευση των μετοχών αίρεται με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του Χρηματιστηρίου. Αν σε περίπτωση αίτησης εισαγωγής στο Χρηματιστήριο συμπληρωματικής σειράς μετοχών της ίδιας κατηγορίας το διοικητικό συμβούλιο του Χ.Χ.Α. μπορεί να αποφασίσει αν η διασπορά στο κοινό των μετοχών είναι επαρκής σε σχέση με το σύνολο των μετοχών της ίδιας κατηγορίας που έχουν εκδοθεί και μόνο ως προς την συμπληρωματική σειρά Tιμή Διάθεσης Μετοχών. Ο τρόπος προσδιορισμού της τιμής διάθεσης των μετοχών, που διατίθενται με δημόσια εγγραφή, αποτελεί υποχρεωτικά περιεχόμενο του ενημερωτικού δελτίου. Η τιμή διάθεσης των μετοχών καθορίζεται από τον ανάδοχο είτε προ της έναρξης της δημόσιας εγγραφής είτε μετά το πέρας αυτής, εφόσον κατά τη δημόσια εγγραφή εφαρμόζεται διαδικασία βιβλίου προσφορών (book building). Εάν η τιμή καθορίζεται πριν από την έναρξης της δημόσιας εγγραφής, αυτή είτε αναγράφεται στο ενημερωτικό δελτίο, είτε αναγγέλλεται το αργότερο την προηγούμενη της έναρξης της δημόσιας εγγραφής. Εφόσον κατά τη δημόσια εγγραφή εφαρμόζεται διαδικασία βιβλίου προσφορών, ο ανάδοχος το αργότερο την προηγούμενη της έναρξης της δημόσιας εγγραφής, ανακοινώνει ένα εύρος τιμών της μετοχής. Η τελική τιμή καθορίζεται από τον ανάδοχο εντός του ανακοινωθέντος εύρους τιμών και αναγγέλλεται από αυτόν το αργότερο την επόμενη εργάσιμη ημέρα μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας εγγραφής και πριν από την έναρξη της συνεδρίασης του

29 Χρηματιστηρίου της ημέρας εκείνης. Η τιμή διάθεσης των μετοχών στους επενδυτές, που δεν συμμετείχαν στη διαδικασία του βιβλίου προσφορών αναγγέλλεται σύμφωνα με τα προηγούμενα και μπορεί να είναι η κατώτερη του ανακοινωθέντος εύρους τιμών ή και υψηλότερη αυτής, δεν μπορεί όμως, να υπερβαίνει την ανακοινωθείσα από τον ανάδοχο τελική τιμή για τους συμμετέχόντες στη διαδικασία του βιβλίου προσφορών. Με απόφαση της Ε.Κ. καθορίζεται το ανώτατο ποσοστό κατά το οποίο η ανώτατη τιμή του εύρους τιμών μπορεί να υπερβαίνει την κατώτατη. Το ποσοστό αυτό δεν μπορεί να είναι ανώτερο του 15%. Η τιμή διάθεσης των μετοχών που δεν διατίθενται με δημόσια εγγραφή, εξαιρουμένων αυτών που διατίθενται σε εργαζομένους της εταιρίας, δεν θα είναι κατώτερη της τιμής στην οποία διατίθενται οι μετοχές με δημόσια εγγραφή Σταθεροποίηση τιμής εισηγμένων μετοχών. Μετά την έναρξη διαπραγμάτευσης μετοχών στο Χρηματιστήριο, ο κύριος ανάδοχος μπορεί να διενεργεί υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις του Κανονισμού Αναδόχων, χρηματιστηριακές πράξεις με σκοπό τη σταθεροποίηση της χρηματιστηριακής τιμής των μετοχών αυτών, εφόσον έχει δηλώσει ρητώς στο ενημερωτικό δελτίο ότι ενδέχεται να διενεργήσει πράξεις για τη σταθεροποίηση της τιμής των μετοχών. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται για τρεις (3) μήνες από την έναρξη διαπραγμάτευσης των μετοχών. Οι παραπάνω διατάξεις εφαρμόζονται και σε περίπτωση διενέργειας δημόσιας εγγραφής μετοχών εισαγμένων στο Χ.Α.Α., ή ύστερα από άδεια της Ε.Κ. σε περιπτώσεις διάθεσης στο επενδυτικό κοινό σημαντικού ποσοστού μετοχών. Ακόμα ο κύριος ανάδοχος μπορεί να διενεργεί πράξεις σταθεροποίησης της τιμής των μετοχών ή τίτλων παραστατικών μετοχών σε χρηματιστηριακές αγορές της αλλοδαπής, εάν πρόκειται για μετοχές εισαγμένες στο Χ.Α.Α Όροι και προϋποθέσεις εισαγωγής στην παράλληλη αγορά του χρηματιστηρίου Ελάχιστο Μέγεθος της εταιρείας. Τα ίδια κεφάλαια της εταιρίας πρέπει να είναι τουλάχιστον ,86 ευρώ για την εισαγωγή της στην Παράλληλη Αγορά. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν ισχύουν για την εισαγωγή συμπληρωματικής σειράς μετοχών της ίδιας κατηγορίας με τις ήδη εισηγμένες. 7 Θ. Θεοδωρόπουλος, «Επενδυτική Στρατηγική και Χρηματιστήριο»,(2002), σελ. 173

30 3.4.2 Δημοσίευση οικονομικών καταστάσεων με κεφαλαιακή διάρθρωση της εταιρείας. Η εταιρία πρέπει να έχει δημοσιεύσει ή καταθέσει, σύμφωνα με το δίκαιο που τη διέπει, τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της, ως ανώνυμη εταιρία, για δύο (2) τουλάχιστον οικονομικές χρήσεις που προηγούνται της αίτησης εισαγωγής στο Χ.Α.Α. και να έχει ικανοποιητική περιουσιακή διάρθρωση με βάση τον τελευταίο ισολογισμό της. Με απόφασή της η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μπορεί να επιτρέψει, ύστερα από γνώμη του διοικητικού συμβουλίου του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών, την εισαγωγή μετοχών εταιρίας με βραχύτερο βίο, εφόσον κρίνει ότι μια τέτοια παρέκκλιση είναι προς το συμφέρον της εταιρίας ή των επενδυτών και ότι η πληροφόρηση που παρέχεται στο επενδυτικό κοινό είναι επαρκής Διασπορά των μετοχών. Το αργότερο κατά το χρόνο λήψης της απόφασης από το διοικητικό συμβούλιο του Χρηματιστηρίου για την εισαγωγή, πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί επαρκής διασπορά των μετοχών στο κοινό, εντός της Ελληνικής επικράτειας ή της επικράτειας άλλου ή άλλων Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εταιρία που υποβάλλει αίτηση εισαγωγής στην Παράλληλη Αγορά δεσμεύεται εγγράφως ότι θα διαθέσει σε δημόσια εγγραφή μετοχές που προέρχονται μόνο από αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου και αντιπροσωπεύουν, σε ονομασπκή αξία, το 25% τουλάχιστον του ποσού που προκύπτει από το σύνολο του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας και του τυχόν ποσού της αύξησης που δεν διατίθενται σε δημόσια εγγραφή. Οι μετοχές που δεν διατίθενται σε δημόσια εγγραφή δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ποσοστό 5% των μετοχών που διατίθενται με δημόσια εγγραφή. Θεωρείται επαρκής η διασπορά, όταν, λόγω του μεγέθους της εταιρίας, του μεγάλου αριθμού των μετοχών της αυτής κατηγορίας και της έκτασης διασποράς του στο ευρύ κοινό, διασφαλίζεται και με μικρότερο ποσοστό, που όμως δεν μπορεί να είναι κατώτερο του 5%, η ομαλή λειτουργία της αγοράς. Για την εκτίμηση της πλήρωσης ή μη της προϋπόθεσης της επαρκούς διασποράς στο ευρύ κοινό, απαιτείται η κατανομή των μετοχών, των οποίων ζητείται η εισαγωγή στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, σε 400 τουλάχιστον πρόσωπα σε κάθε περίπτωση. Στα πρόσωπα του προηγούμενου εδαφίου δεν περιλαμβάνονται εκείνα που κατέχουν ποσοστό μεγαλύτερο του 2% του αριθμού των μετοχών των οποίων ζητείται η εισαγωγή στο χρηματιστήριο. Αν δεν επιτευχθεί επαρκής διασπορά μέσω του χρηματιστηρίου, η διαπραγμάτευση των μετοχών αίρεται με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του χρηματιστηρίου.

31 Σε περίπτωση αίτησης εισαγωγής στο χρηματιστήριο συμπληρωματικής σειράς μετοχών της ίδιας κατηγορίας, το διοικητικό συμβούλιο του χρηματιστηρίου μπορεί να κρίνει αν η διασπορά στο κοινό των μετοχών είναι επαρκής σε σχέση με το σύνολο των μετοχών της ίδιας κατηγορίας που έχουν εκδοθεί και όχι μόνο ως προς τη συμπληρωματική σειρά Τιμή Διάθεσης Μετοχών. Ο τρόπος προσδιορισμού της τιμής διάθεσης των μετοχών, που διατίθεται με δημόσια εγγραφή, αποτελεί υποχρεωτικά περιεχόμενο του ενημερωτικού δελτίου. Η τιμή διάθεσης των μετοχών καθορίζεται από τον ανάδοχο είτε προ της έναρξης της δημόσιας εγγραφής είτε μετά το πέρας αυτής, εφόσον κατά τη δημόσια εγγραφή εφαρμόζεται διαδικασία βιβλίου προσφορών (book building). Εάν η τιμή καθορίζεται προ της έναρξης της δημόσιας εγγραφής, αυτή είτε αναγράφεται στο ενημερωτικό δελτίο είτε αναγγέλλεται, το αργότερο την προηγούμενη της έναρξης της δημόσιας εγγραφής. Εφόσον κατά τη δημόσια εγγραφή εφαρμόζεται διαδικασία βιβλίου προσφορών, ο ανάδοχος, το αργότερο την προηγούμενη της έναρξης της δημόσιας εγγραφής, ανακοινώνει ένα εύρος τιμών της μετοχής. Η τελική τιμή καθορίζεται από τον ανάδοχο εντός του ανακοινωθέντος εύρους τιμών και αναγγέλλεται από αυτόν το αργότερο την επόμενη εργάσιμη ημέρα μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας εγγραφής και πριν την έναρξη της συνεδρίασης του χρηματιστηρίου της η μέρας εκείνης. Η τιμή διάθεσης των μετοχών στους επενδυτές, που δεν συμμετείχαν στη διαδικασία του βιβλίου προσφορών, μπορεί να είναι η κατώτερη του ανακοινωθέντος εύρους τιμών ή και υψηλότερη αυτής. Δεν μπορεί όμως, να υπερβαίνει την ανακοινωθείσα από τον ανάδοχο τελική τιμή, για τους συμμετάσχοντες στη διαδικασία του βιβλίου προσφορών. Καθορίζεται το ανώτατο ποσοστό κατά το οποίο η ανώτατη τιμή του εύρους τιμών μπορεί να υπερβαίνει την κατώτατη. Το ποσοστό αυτό δεν μπορεί να είναι ανώτερο του 15%. Η τιμή διάθεσης των μετοχών που δεν διατίθενται με δημόσια εγγραφή, εξαιρουμένων αυτών που διατίθενται σε εργαζομένους της εταιρίας, δεν Θα είναι κατώτερη της τιμής στην οποία διατίθενται οι μετοχές με δημόσια εγγραφή Σταθεροποίηση τιμής εισηγμένων μετοχών. Μετά την έναρξη διαπραγμάτευσης μετοχών στο Χρηματιστήριο, ο κύριος ανάδοχος μπορεί να διενεργεί χρηματιστηριακές πράξεις με σκοπό τη σταθεροποίηση της χρηματιστηριακής τιμής των μετοχών αυτών, εφόσον έχει δηλώσει ρητώς στο ενημερωτικό δελτίο ότι ενδέχεται να διενεργήσει πράξεις για τη σταθεροποίηση της

32 τιμής των μετοχών. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται για έξι (6) μήνες από την έναρξη διαπραγμάτευσης των μετοχών. 3.5 Όροι και προϋποθέσεις εισαγωγής στη Νέα Χρηματιστηριακή Αγορά (ΝΕ.ΧΑ) του χρηματιστηρίου 8. Για την εισαγωγή των μετοχών στη ΝΕ.Χ.Α. πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: Ίδια Κεφάλαια. Τα ίδια κεφάλαια της εκδότριας εταιρίας πρέπει να ανέρχονται σε ,57 ευρώ τουλάχιστον για την οικονομική χρήση που προηγείται της αίτησης εισαγωγής στο Χρηματιστήριο. Το ποσό αυτό μπορεί να αναπροσαρμόζεται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας, ύστερα από γνώμη των Διοικητικών Συμβουλίων του Χρηματιστήριο και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Δημοσίευση οικονομικών καταστάσεων. Η εκδότρια εταιρία πρέπει να έχει δημοσιεύσει τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της ως ανώνυμη εταιρία, για δύο (2) τουλάχιστον οικονομικές χρήσεις που προηγούνται της υποβολής της αίτησης εισαγωγής. Οι οικονομικές καταστάσεις της εταιρίας πρέπει να είναι ελεγμένες από Ορκωτό Ελεγκτή. Αν η εταιρία καταρτίζει ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, οι καταστάσεις αυτές, καθώς επίσης και οι καταστάσεις των εταιριών που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση, πρέπει να είναι ελεγμένες από Ορκωτό Ελεγκτή. Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Χρηματιστηρίου επιτρέπεται κατ εξαίρεση η εισαγωγή μετοχών εταιρίας, που έχει δημοσιεύσει οικονομικές καταστάσεις για μια μόνο οικονομική χρήση, εφόσον κριθεί ότι πρόκειται για εταιρία με ιδιαίτερο δυναμισμό ή για εταιρία που παρουσιάζει εξαιρετικά καινοτόμο επενδυτικό σχέδιο Φορολογικός Έλεγχος. 8 Υ.Π.Ε.Θ.Ο., Κώδικας Κεφαλαιαγοράς,2004, Άρθρο 176

33 Η εταιρία που υποβάλλει αίτηση εισαγωγής των μετοχών της για πρώτη φορά στη ΝΕ.Χ.Α., πρέπει να έχει ελεγχθεί φορολογικά για όλες τις χρήσεις, για τις οποίες κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης, έχουν δημοσιευθεί οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις. Αν η εταιρία καταρτίζει ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, η υποχρέωση διενέργειας φορολογικού ελέγχου εκτείνεται και στις εταιρίες που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση κατά την τελευταία δημοσιευμένη εταιρική χρήση. Η αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ.) υποχρεούται να προβεί σε φορολογικό έλεγχο και να κοινοποιήσει στην εταιρία και τις εταιρίες που περιλαμβάνονται στις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις τα σχετικά φύλλα ελέγχου εντός τριμήνου από την υποβολή σε αυτήν της σχετικής αίτησης της εταιρίας. Η προθεσμία αυτή μπορεί να παραταθεί για εξαιρετικούς λόγους, που αφορούν το μέγεθος της επιχείρηση ή την έκταση των απαιτούμενων ελεγκτικών επαληθεύσεων, για άλλους τρεις (3) μήνες, με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. ή του αρμόδιου επιθεωρητή Δ.Ο.Υ. η οποία κοινοποιείται στην εταιρία εντός τριμήνου από την αίτηση. Εάν η εκδότρια εταιρία δεν εδρεύει στην Ελλάδα, ο φορολογικός έλεγχος διενεργείται από αναγνωρισμένο ελεγκτικό και λογιστικό φορέα από διεθνούς χώρους, ο οποίος συντάσσει ειδική έκθεση για τις φορολογικές υποχρεώσεις της Δέσμευση μετοχών. Μέτοχος της εταιρίας που κατέχει μετοχές η ονομαστική αξία των οποίων αντιστοιχεί στο 5% του μετοχικού κεφαλαίου δεσμεύεται πριν την υποβολή της αίτησης εισαγωγής, ότι δεν Θα διαθέσει με οποιονδήποτε τρόπο το 80% των μετοχών του για χρονικό διάστημα ενός έτους από την εισαγωγή της εταιρίας στη ΝΕ.ΧΑ. και το 50% των μετοχών για το δεύτερο και τρίτο έτος. Σε κάθε περίπτωση πριν από την υποβολή της αίτησης εισαγωγής πρέπει να έχει δεσμευθεί τουλάχιστον το 80% του συνόλου των μετοχών της εταιρίας. Καθ όλη τη διάρκεια της παραπάνω δέσμευσης απαγορεύεται η διάθεση των μετοχών για τις οποίες ο μέτοχος έχει αναλάβει τη δέσμευση αυτή. Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Χρηματιστηρίου που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ρυθμίζονται τα σχετικά θέματα με την παραπάνω δέσμευση, τους φορείς τους οποίους παραμένουν δεσμευμένες οι μετοχές, ο τρόπος δέσμευσής τους, οι υποχρεώσεις των μετόχων και των παραπάνω φορέων καθώς και κάθε αναγκαία σχετική λεπτομέρεια. Με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας που εκδίδεται ύστερα από γνώμη των Διοικητικών Συμβουλίων του Χ.Α.Α. και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, επιτρέπεται να μεταβάλλονται τα ποσοστά της προηγούμενης παραγράφου, το χρονικό διάστημα απαγόρευσης και να ορίζονται όροι και προϋποθέσεις για τη σταδιακή διακοπή της

34 απαγόρευσης αυτής. Σε κάθε περίπτωση η διακοπή της απαγόρευσης δεν μπορεί να επιτραπεί πριν από την παρέλευση ενός (1) έτους από την εισαγωγή Διάθεση μετοχών αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Για την εισαγωγή των μετοχών στη ΝΕ.Χ.Α. διατίθενται με δημόσια εγγραφή στο κοινό τουλάχιστον μετοχές, αξίας τουλάχιστον ,57 ευρώ. Από τη διάθεση των μετοχών αυτών ποσοστό τουλάχιστον 80% προέρχεται από αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας. Με απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ορίζεται ο τρόπος κατανομής των μετοχών που διατίθενται με δημόσια εγγραφή και ρυθμίζεται κάθε σχετικό με αυτήν Θέμα και αναγκαία λεπτομέρεια. Διάθεση μετοχών με ιδιωτική τοποθέτηση επιτρέπεται μόνο στους εργαζομένους στην εταιρία. Στην περίπτωση αυτήν, οι μετοχές που δεν διατίθενται με δημόσια εγγραφή δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ποσοστό 5% των μετοχών που διατίθενται με δημόσια εγγραφή. Η τιμή διάθεσης των μετοχών μπορεί να είναι κατώτερη της τιμής στην οποία διατίθενται οι μετοχές με δημόσια εγγραφή. Η ανάληψη των μετοχών, η καταβολή του ποσού της αύξησης και η πιστοποίηση της καταβολής του πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν την έναρξη της δημόσιας εγγραφής. Η εκδότρια εταιρία πρέπει να έχει υποβάλει στο Διοικητικό Συμβούλιο του Χ.Α.Α. κατάλογο προσώπων που ανέλαβαν τις μετοχές, με αναγραφή του ονοματεπωνύμου, της διεύθυνσης κατοικίας, του αριθμού αστυνομικής ταυτότητας ή διαβατηρίου, τον αριθμό των μετοχών που αποκτήθηκαν και την καταβληθείσα αξία τους Διασπορά. Το αργότερο κατά το χρόνο λήψης της απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Χρηματιστηρίου για την εισαγωγή, πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί επαρκής διασπορά των μετοχών στο κοινό εντός της Ελληνικής Επικράτειας ή της Επικράτειας άλλου Κράτους - Μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διασπορά των μετοχών μιας εταιρίας θεωρείται επαρκής, εφόσον οι μετοχές, για τις οποίες έχει υποβληθεί αίτηση εισαγωγής, είναι κατανεμημένες στο ευρύ κοινό σε ποσοστό 20% τουλάχιστον του συνόλου των μετοχών της ίδιας κατηγορίας και σε 150 φυσικά και νομικά πρόσωπα τουλάχιστον, καθένα από τα οποία μπορεί να κατέχει ποσοστό πάνω από 2% του αριθμού των προς εισαγωγή μετοχών. Η εταιρία υποχρεούται να υποβάλει στο Διοικητικό Συμβούλιο του Χρηματιστηρίου κατάσταση των μετοχών ή των προσώπων στα οποία κατανέμονται οι μετοχές κατά τη δημόσια εγγραφή, στην οποία αναγράφονται το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση

35 κατοικίας, ο αριθμός αστυνομικής ταυτότητας ή διαβατηρίου και ο αριθμός των μετοχών που κατέχει κάθε μέτοχος ή που αποκτά από τη δημόσια εγγραφή Υποβολή Επενδυτικού Σχεδίου. Η εταιρία υποβάλλει επενδυτικό σχέδιο, το οποίο συντάσσεται με ευθύνη του αναδόχου. Στο σχέδιο αυτό γίνεται υποχρεωτικά αναλυτική περιγραφή των τεχνικών και χρηματοοικονομικών του στοιχείων, των στοιχείων της αγοράς στα οποία βασίζεται η στρατηγική της εταιρίας και των μέσων που προτίθεται να χρησιμοποιήσει για την επίτευξη των αναπτυξιακών της στόχων. Οι προδιαγραφές και το ειδικότερο περιεχόμενο του επενδυτικού σχεδίου, τα κριτήρια βάσει των οποίων εκτιμώνται ο δυναμισμός της επιχείρησης, οι προοπτικές της και η πρωτοτυπία της επιχειρηματικής πρότασηw, καθώς και κάθε άλλο αναγκαίο για την επάρκειά του στοιχείο καθορίζονται με κανονιστική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Χρηματιστηρίου Εξουσιοδοτήσεις. Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Χρηματιστηρίου, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα σχετικά με τις προϋποθέσεις εισαγωγής, τα στοιχεία και δικαιολογητικά που πρέπει να υποβληθούν, τη μονάδα και τις μεθόδους ή διαδικασίες διαπραγμάτευσης, τα δικαιώματα εγγραφής και τις εισφορές των εταιριών, των οποίων οι μετοχές εισάγονται στη ΝΕ.Χ.Α., τις υποχρεώσεις σε περίπτωση αύξησης του κεφαλαίου ή συγχώνευσης και εξαγοράς, ως και κάθε άλλο σχετικό θέμα. Μπορεί επίσης το Διοικητικό Συμβούλιο, με όμοια απόφασή του, να εξαρτά την εισαγωγή των μετοχών από ειδικούς όρους, εφόσον τού το κρίνεται απαραίτητο για την προστασία του επενδυτικού κοινού Ενημερωτικό Δελτίο. Η εταιρία συντάσσει και δημοσιεύει, πριν την έναρξη της δημόσιας εγγραφής, Ενημερωτικό Δελτίο, σύμφωνα με το οποίο με τις διατάξεις του π.δ. 348/1985 (ΦΕΚ 125 Α ), στο οποίο περιέχονται επιπροσθέτως και τα ακόλουθα: Πληροφορίες για τις οικονομικές προοπτικές της εταιρίας, όπως αυτές αξιολογούνται από τον ανάδοχο για χρονικό διάστημα πέραν της τρεχούσης χρήσης, για τις οποίες η εταιρία αιτιολογεί. Οι ποσοτικές εκτιμήσεις για τις

36 προοπτικές της εταιρίας που περιέχονται στο Ενημερωτικό Δελτίο πρέπει να συνοδεύονται από έκθεση ορκωτού ελεγκτή, που πιστοποιεί ότι οι οικονομικές προοπτικές συντάχθηκαν σύμφωνα με τους κανόνες αξιολόγησης, τους οποίους έχει υιοθετήσει η εκδότρια εταιρία. Τα βασικά στοιχεία του επενδυτικού σχεδίου. Ειδική αναφορά στους παράγοντες κινδύνου οι οποίοι είναι δυνατόν να επιδράσουν δυσμενώς στη χρηματοοικονομική κατάσταση της εκδότριας εταιρίας ή να επηρεάσουν αρνητικά στην ανάπτυξή της. Οποιαδήποτε άλλα στοιχεία ορισθούν με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Χρηματιστηρίου. 3.6 Μετάταξη των μετοχών μιας εταιρείας από την παράλληλη στην κύρια αγορά του χρηματιστηρίου. Για τη μετάταξη των μετοχών από την Παράλληλη στη Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου ύστερα από απόφαση της εταιρίας, εκτός των προϋποθέσεων και όρων εισαγωγής των μετοχών στην Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου, θα πρέπει να πληρούνται και οι παρακάτω πρόσθετες προϋποθέσεις: Η εταιρία να έχει παραμείνει στην Παράλληλη Αγορά τουλάχιστον για δύο (2) έτη από την εισαγωγή της. Η εταιρία πρέπει να έχει κάνει χρήση των κεφαλαίων που αντλήθηκαν με δημόσια εγγραφή σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα στο ενημερωτικό δελτίο. Η εταιρία πρέπει να μην έχει υποπέσει σε σοβαρές ή επανειλημμένες παραβάσεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας κατά τη διάρκεια διαπραγμάτευσης των μετοχών της στην Παράλληλη Αγορά. 3.7 Μετάταξη των μετοχών μιας εταιρείας από την ΝΕ.ΧΑ. στην παράλληλη ή στην κύρια αγορά του χρηματιστηρίου. Είναι δυνατή η μετάταξη των μετοχών από τη ΝΕ.ΧΑ. στην Παράλληλη ή την Κύρια Αγορά του Χ.Α.Α. με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, εφόσον, φέρουν των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την εισαγωγή στις αγορές αυτές, θα πρέπει να πληρούνται και οι εξής προϋποθέσεις: Η εταιρία έχει παραμείνει στη ΝΕ.Χ.Α. τουλάχιστον τρία (3) έτη από την εισαγωγή της Έχει πραγματοποιήσει το επενδυτικό της σχέδιο.

37 Δεν έχει υποπέσει σε σοβαρές ή επανειλημμένες παραβιάσεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας. 3.8 Η Ελληνική Αγορά Αναδυόμενων Κεφαλαιαγορών (ΕΑΓΑΚ) Στην ΕΑΓΑΚ διαπραγματεύονται τρία είδη κινητών αξιών, τα οποία είναι: α.ελληνικά Πιστοποιητικά (ΕΛΠΙΣ) β.μερίδια Επενδυτικών Κεφαλαίων Αναδυομένων Αγορών (ΕΚΑΑ) γ.μετοχές Εταιρειών Διαχείρισης Χαρτοφυλακίων Αναδυομένων Αγορών (ΕΧΑΑ) Η εισαγωγή των αξιών αυτών είναι και ο λόγος που κάνει την ΕΑΓΑΚ να διαφέρει από τις υπόλοιπες αγορές. Η ΕΑΓΑΚ λειτουργεί από το 1997 και διαχειρίζεται από το Χ.Θ.Κ Τα Ελληνικά Πιστοποιητικά (ΕΛΠΙΣ) Τα ΕΛΠΙΣ είναι διαπραγματεύσιμες αξίες που αντιπροσωπεύουν μετοχές που έχουν εκδοθεί από αλλοδαπή εταιρεία (παριστώμενες μετοχές). Ωστόσο, με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού Οικονομίας - Οικονομικών μπορεί να θεσπιστεί έκδοση ΕΛΠΙΣ που να αντιπροσωπεύουν άλλες αλλοδαπές αξίες εκτός από μετοχές, όπως για παράδειγμα, ομολογίες αλλοδαπών εταιρειών. Οι μετοχές των αλλοδαπών εταιρειών μπορούν να είναι ή να μην είναι εισηγμένες σε κάποιο χρηματιστήριο του εξωτερικού. Κύριος των παριστώμενων μετοχών είναι ο Εκδότης των ΕΛΠΙΣ αλλά για λογαριασμό των επενδυτών που έχουν αποκτήσει ΕΛΠΙΣ (δικαιούχοι των ΕΛΠΙΣ). Έτσι, ο δικαιούχος των ΕΛΠΙΣ έχει όλα τα δικαιώματα που απορρέουν από τις παριστώμενες μετοχές (δικαίωμα ψήφου, λήψη μερισμάτων, τόκων ή άλλων ωφελημάτων, δικαίωμα συμμετοχής σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κ.α.) Ο Εκδότης των ΕΛΠΙΣ πιστωτικό ίδρυμα που λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα και έχει λάβει άδεια έκδοσης ΕΛΠΙΣ από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς - αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο στη διαδικασία έκδοσης, διάθεσης και εισαγωγής των ΕΛΠΙΣ στην ΕΑΓΑΚ. Εκδότρια των παριστώμενων μετοχών μπορεί να είναι οποιαδήποτε αλλοδαπή κεφαλαιουχική εταιρεία, η οποία θα πρέπει:

38 Να έχει ίδια κεφάλαια τουλάχιστον ,86. Να έχει δημοσιεύσει νόμιμα τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της ως ανώνυμη εταιρεία τις 2 τελευταίες οικονομικές χρήσεις. Να έχει ικανοποιητική περιουσιακή διάρθρωση, με βάση τoν τελευταίο ισολογισμό. Οι οικονομικές της καταστάσεις να είναι ελεγμένες από ορκωτό ελεγκτή. Να έχει κατανήμει τουλάχιστον το 25% των ΕΛ.ΠΙΣ Τα Μερίδια (ΕΚΑΑ) Είναι μερίδια ίσης αξίας, τα οποία αποτελούνται από μετρητά και κινητές αξίες. Για την έκδοση, τη διάθεση και την εισαγωγή των μεριδίων ΕΚΑΑ υπεύθυνη είναι η διαχειρίστρια, η οποία λειτουργεί και ως ανάδοχος. Για τη δημόσια εγγραφή πρέπει: Α)να καθοριστεί η τελική τιμή διάθεσης των μεριδίων. Β)έκδοση δελτίου για την ενημέρωση του κοινού. Γ)διασπορά των μετοχών, τουλάχιστον 25% Οι μετοχές ΕΧΑΑ Η ΕΧΑΑ ασχολείται με την επένδυση χαρτοφυλακίου σε αναδυόμενες αγορές. Για τη σύσταση της απαιτείται ελάχιστο ύψος κεφαλαίων ,72 ευρώ. Για την εισαγωγή των μετοχών ΕΧΑΑ στην ΕΑΓΑΚ ισχύουν οι διατάξεις που εφαρμόζονται για την εισαγωγή μετοχών Εταιρειών Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου στην αγορά αξιών του ΧΑ. Ως προς τις προϋποθέσεις, τη διαδικασία και τα δικαιολογητικά εισαγωγής ισχύουν οι γενικές διατάξεις για την εισαγωγή μετοχών στην αγορά αξιών του ΧΑ. 3.9 Η δευτερογενής εισαγωγή μετοχών (Secondary Listing) 9 Εταιρείες με έδρα και δραστηριότητα εκτός Ελλάδας μπορούν να εισάγουν τις μετοχές τους σε μία από τις παραπάνω αγορές του Χ.Α.A. Εταιρείες που εδρεύουν σε χώρα της Ε.Ε. μπορούν να εισαχθούν στο Χ.Α.Α. ακόμα και αν οι μετοχές τους δεν είναι εισηγμένες σε άλλο χρηματιστήρια. Εταιρείες εκτός Ε.Ε. δεν μπορούν να εισαχθούν στο 9 Χ.Α.Α., Θέματα Ελληνικής κεφαλαιαγοράς, έκδοση 2003

39 ΧΑA, εκτός αν έχουν εισαχθεί προηγουμένως στο χρηματιστήριο της χώρας που εδρεύει η εταιρεία. Οι προϋποθέσεις για την εισαγωγή μετοχών Ελληνικών εταιρειών σε κάθε μία από τις αγορές του ΧΑA είναι οι ίδιες και για την εισαγωγή μετοχών εταιρειών που δεν εδρεύουν στην Ελλάδα, με τη μόνη διαφορά ότι: Ο κύριας ανάδοχος θα πρέπει να παραθέσει επιπλέον στο ενημερωτικό δελτίο τις διαφορές μεταξύ του Ελληνικού δικαίου και του δικαίου που διέπει την αλλοδαπή εταιρεία σε θέματα που αφoρούν στα δικαιώματα μειοψηφίας, στη μερισματική πολιτική και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. ανάμεσα σε άλλα. Το Δ.Σ. του Χ.Α.Α κατά περίπτωση μπορεί να αποδεχθεί οικονομικές καταστάσεις της αλλοδαπής εταιρείας που έχουν συνταχθεί σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά Πρότυπα (ΙΑS). Οι αλλοδαπές εταιρείες που εισάγουν τις μετοχές τους σε μία από τις αγορές του Χ.Α.A. έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με τις ελληνικές.

40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΕΙΔΙΚΟΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗΣ 4.1 Γενικά Eίναι ένας θεσμός που εισήχθη το 2000 για λογαριασμό της ΝΕ.ΧΑ. καθώς ο Ειδικός Διαπραγματευτής εισάγει ταυτόχρονα εντολές για αγορά και πώληση μετοχών μιας εταιρίας, βοηθά ώστε αυτές να αποκτούν μεγαλύτερη ρευστότητα όταν αυξάνεται η αγορά και η ζήτηση. Ο Ειδικός Διαπραγματευτής λειτούργησε με επιτυχία στη ΝΕΧΑ και στη συνέχεια επεκτάθηκε στην Κύρια και Παράλληλη αγορά. Εκτιμάται πως η εισαγωγή του θεσμού σε όσο το δυνατόν περισσότερες μετοχές Θα ωφελήσει τις εισηγμένες εταιρείες, καθώς μπορεί να ενισχύσει την ρευστότητα και εμπορευσιμότητα τους και να βοηθήσει στην τόνωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος. 4.2 Οφέλη από την εισαγωγή του θεσμού Οφέλη για τις εισηγμένες εταιρείες «Το σημαντικότερο όφελος για την εισηγμένη εταιρεία είναι ότι βελτιώνεται η χρηματιστηριακή συμπεριφορά της μετοχής της με νόμιμο και διαφανή τρόπο, μέσω της παρουσίας και των εντολών του ειδικού διαπραγματευτή στο σύστημα διαπραγμάτευσης. 10» Πιο συγκεκριμένα: 1. Βελτιώνεται η ρευστότητα της μετοχής. 2. Αύξηση της εμπορευσιμότητας της μετοχής. 3. Περιορίζονται οι διακυμάνσεις της τιμής. 4. Αύξηση της αξιοπιστίας της μετοχής. 5. Προβολή της μετοχής με άμεση βελτίωση στην αναγνωρισιμότητάς στην αγορά. 6. Πρόσβαση των θεσμικών επενδυτών, επενδυτικών χαρτοφυλακίων καθώς και των ιδιωτών επενδυτών, στη μετοχή. Κατά συνέπεια τα επιτεύγματα των επιχειρήσεων απεικονίζονται στην χρηματιστηριακή συμπεριφορά των μετοχών τους, γεγονός το οποίο συμβάλλει άμεσα και έμμεσα στην υλοποίηση των αναπτυξιακών τους προγραμμάτων μέσω της αποτελεσματικής προσφυγής των εταιρειών για άντληση κεφαλαίων στην χρηματιστηριακή αγορά. 10 Χ.Α.Α., Ο ειδικός διαπραγματευτής στην κύρια και παράλληλη αγορά του Χ.Α.Α., έκδοση 2002

41 Οφέλη για τα Μέλη του ΧΑ. Τα οφέλη των μελών του Χ.Α.Α. είναι: 1. Ο Ειδικός Διαπραγματευτής αποτελεί νέο τομέα δραστηριότητας. 2. Οικονομικά οφέλη(αμοιβή ειδικού διαπραγματευτή και πιθανά κέρδη υπεραξίας) 3. Απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων. 4. Αύξηση της αναγμωρισιμότητας στην ελληνική και αλλοδαπή επενδυτική αγορά (προσέλκυση πελατών επενδυτών και εταιριών για παροχή επενδυτικών υπηρεσιών, αύξηση μεριδίου αγοράς/ κύκλου εργασιών) Οφέλη για την χρηματιστηριακή αγορά και τους επενδυτές. «Είναι ζητούμενο από όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά να προσπαθούν να βελτιώνουν διαρκώς το πρώτο και κυριότερο χαρακτηριστικό αυτής :την ρευστότητά της. Ο θεσμός της ειδικής διαπραγμάτευσης συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό προς αυτή την κατεύθυνση όσο περισσότερο υιοθετείται από τα μέλη και τις εισηγμένες εταιρείες. Οι εντολές του ειδικού διαπραγματευτή στο σύστημα συναλλαγών συμβάλλουν στην αύξηση της εμπιστοσύνης όλων των κατηγοριών επενδυτών προς τις μετοχές αφού υπάρχει διαρκώς διαθέσιμος τόσο αγοραστής όσο και πωλητής μετοχών. Η δυνατότητα δηλαδή, αγορών και πωλήσεων των μετοχών από τους επενδυτές, χωρίς «βίαιες αναταράξεις» λόγω απότομων μεταβολών των τιμών, είναι και το μεγαλύτερο όφελος από τις εν λόγω συναλλαγές. 11» 4.3. Προϋποθέσεις άσκησης της ειδικής διαπραγμάτευσης Μέλος του Χ.Α. Ελάχιστο Μετοχικό Κεφάλαιο. Με την επιφύλαξη των διατάξεων του Ν.2396/96 για την ελευθερία εγκατάστασης και παροχής επενδυτικών υπηρεσιών από κοινοτικές ΕΠΕΥ, η ιδιότητα του Ειδικού Διαπραγματευτή αποκτάται μόνο από μέλος του Χ.Α. που έχει μετοχικό κεφάλαιο τουλάχιστον ίσο με το εκάστοτε προβλεπόμενο ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο του άρθρου 28 παρ.1 του Ν.2396/96 για ΕΠΕΥ που δικαιούνται να παρέχουν υπηρεσίες αναδόχου έκδοσης τίτλων. (σήμερα 2,934 εκ, ή 1 δις δρχ) 11 Χ.Α.Α., Ο ειδικός διαπραγματευτής στην κύρια και παράλληλη αγορά του Χ.Α.Α., έκδοση 2002

42 Σε περίπτωση αύξησης με νομοθετική πράξη του ελάχιστου κεφαλαίου των ΕΠΕΥ που δικαιούνται να παρέχουν υπηρεσίες αναδόχου τίτλων, τα μέλη του Χ.Α. που είναι Ειδικοί Διαπραγματευτές κατά το χρόνο αυτό, εξακολουθούν να ασκούν το έργο του Ειδικού Διαπραγματευτή για διάστημα έως και τριών μηνών από την έναρξη ισχύος της πράξης αυτής, ακόμη και αν δεν πληρούν πλέον την οριζόμενη ως προς το ύψος του μετοχικού τους κεφαλαίου προϋπόθεση Λειτουργική & οργανωτική επάρκεια Μέλους. Ο ειδικός διαπραγματευτής οφείλει να διαθέτει τμήμα ειδικής διαπραγμάτευσης, μέσω του οποίου θα διενεργεί τις συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης. Στο Τμήμα Ειδικής Διαπραγμάτευσης θα απασχολείται ένα τουλάχιστον πρόσωπο με πλήρη απασχόληση (υπεύθυνος ειδικής διαπραγμάτευσης) που Θα γνωστοποιείται στο Χ.Α. και το οποίο πρέπει: Να έχει την ιδιότητα χρηματιστηριακού εκπροσώπου Να μην είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, διευθυντικό στέλεχος ή ελεγκτής εταιρείας της οποίας οι μετοχές είναι εισηγμένες στο Χ.Α. Να μην απασχολείται σε άλλο τμήμα του μέλους, όταν κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε παράβαση των διατάξεων της νομοθεσίας περί εμπιστευτικής πληροφόρησης και χειραγώγησης της αγοράς, όπως ιδίως στο τμήμα διαπραγμάτευσης εισηγμένων στο Χ.Α. μετοχών ή στο τμήμα διαχείρισης χαρτοφυλακίου. Το τμήμα ειδικής διαπραγμάτευσης και τα πρόσωπα που απασχολούνται σε αυτό μπορεί να συμπίπτουν με τα αντίστοιχα που είναι αρμόδια για την ειδική διαπραγμάτευση μετοχών εισηγμένων στην ΝΕ.ΧΑ. Αναπλήρωση του υπευθύνου ειδικής διαπραγμάτευσης μπορεί να γίνεται μόνο προσωρινά, από πρόσωπο που κατά το διάστημα της αναπλήρωσης πληροί τις προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου. Ο ειδικός διαπραγματευτής στην Κύρια και Παράλληλη Αγορά του Χ.Α. ανακοινώνει αμέσως στο Χ.Α. κάθε αλλαγή στο πρόσωπο του υπευθύνου ειδικής διαπραγμάτευσης, συμπεριλαμβανομένης της προσωρινής αναπλήρωσής του. Τέλος ο ειδικός διαπραγματευτής οφείλει να διαθέτει κατάλληλη λογιστική οργάνωση, επιστημονική και τεχνική υποστήριξη και κατάλληλα μέσα για την παρακολούθηση και εκπλήρωση των υποχρεώσεων που πηγάζουν από την άσκηση του έργου της ειδικής διαπραγμάτευσης και ιδίως για την αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων που αναλαμβάνει ασκώντας τη δραστηριότητα αυτή Εσωτερικός Κανονισμός Ειδικής Διαπραγμάτευσης.

43 Το μέλος υποχρεούται να θεσπίσει εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του τμήματος ειδικής διαπραγμάτευσης και των σχέσεων των λοιπών τμημάτων με το τμήμα αυτό, καθώς και διαδικασίες ελέγχου της τήρησης του κανονισμού αυτού. Ο εν λόγω κανονισμός οφείλει να ρυθμίζει κατ ελάχιστο, τα εξής θέματα: Να λαμβάνει επαρκή μέριμνα, με σαφήνεια και διαφάνεια, για την τήρηση από όλα τα απασχολούμενα στην εταιρεία πρόσωπα των υποχρεώσεών τους που απορρέουν από τον εν λόγω κανονισμό. Να προβλέπει αναλυτικά και με σαφήνεια τον αποτελεσματικό διαχωρισμό του τμήματος ειδικής διαπραγμάτευσης από τα υπόλοιπα τμήματα του μέλους του Χ.Α., τις διαδικασίες εσωτερικής επικοινωνίας και συνεργασίας με άλλα τμήματα της επιχείρησης και τα όρια ευθύνης όλων των απασχολουμένων στο Μέλος προσώπων και ιδίως εκείνων που απασχολούνται στο τμήμα ειδικής διαπραγμάτευσης, με σκοπό την τήρηση των διατάξεων της νομοθεσίας περί εμπιστευτικής πληροφόρησης και χειραγώγησης της αγοράς. Επιπρόσθετα, η επάρκεια του εσωτερικού κανονισμού και η τήρηση των διαδικασιών που ορίζονται από τον κανονισμό αυτό πρέπει να πιστοποιούνται εγγράφως από τον αρμόδιο εσωτερικό ελεγκτή προς το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρίας σε μηνιαία βάση. Οι ανωτέρω πιστοποιήσεις φυλάσσονται από το Μέλος και είναι στη διάθεση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για χρονικό διάστημα τριών ετών. 4.4 Διαδικασία απόκτησης της ιδιότητας του Ε.Δ. στην κύρια και παράλληλη αγορά του Χ.Α Αρμόδια αρχή. Η ιδιότητα του Ειδικού Διαπραγματευτή στην Κύρια και Παράλληλη Αγορά του Χ.Α., αποκτάται με απόφαση του Δ.Σ. του ΧΑ. μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου Μέλους του που κατατίθεται στο Χ.Α. σε έντυπο που χορηγείται από το ίδιο και δύναται να υποβάλλεται οποτεδήποτε με την επιφύλαξη της παρ.4 του άρθρου 9 της απόφασης 1/216/17.5 της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Η ανωτέρω αίτηση υπέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης περί της πλήρωσης από το Μέλος των προϋποθέσεων που εκάστοτε ορίζονται από την σχετική νομοθεσία για την απόκτηση της ιδιότητας του ειδικού διαπραγματευτή και υπογράφεται από το Μέλος και από τον σχετικώς οριζόμενο Εσωτερικό Ελεγκτή του Μέλους. Η απόφαση αυτή κοινοποιείται στο Μέλος, 12 Χ.Α.Α., Απόκτηση της ιδιότητας του Ε.Δ., Έκδοση 2004

44 γνωστοποιείται στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και δημοσιεύεται στο Ημερήσιο Δελτίο Τιμών του ΧΑ Περιεχόμενο αίτησης Ε.Δ. Στην αίτηση αυτή πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στην ανάπτυξη από πλευράς του Μέλους, ενός αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης κινδύνων (risk management unit) και διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου. Ειδικότερα την αίτηση πρέπει να συνοδεύουν ειδικά παραρτήματα που παρουσιάζουν: την λειτουργία του Τμήματος Ειδικής Διαπραγμάτευσης την λογιστική Οργάνωση και υποστήριξή του τον εσωτερικό Κανονισμό λειτουργίας του τον ηλεκτρονικό και τεχνολογικό εξοπλισμό του το Τμήμα αξιολόγησης και διαχείρισης κινδύνων (risk management unit) το τμήμα ανάλυσης εταιρειών Έναρξη άσκησης ειδικής διαπραγμάτευσης. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Χ.Α. καθορίζει την ημέρα έναρξης της ειδικής διαπραγμάτευσης επί μίας μετοχής μετά την υποβολή σχετικής αίτησης της εκδότριας εταιρίας, στην οποία αναφέρονται τα στοιχεία του / των Ειδικών Διαπραγματευτών που έχει διορίσει, καθώς και της σύμβασης ειδικής διαπραγμάτευσης, με την επιφύλαξη τυχόν ειδικής ρύθμισης για τις μετοχές που χαρακτηρίζονται ως «χαμηλής ρευστότητας» Σύμβαση ειδικής διαπραγμάτευσης. Πριν την κατάθεση της ανωτέρω αίτησης από την εισηγμένη προς το ΧΑ., πρέπει να έχει προηγηθεί η υπογραφή σύμβασης μεταξύ της εισηγμένης και του ειδικού διαπραγματευτή, όπου θα καθορίζονται οι λεπτομέρειες της συνεργασίας τους, οι όροι ισχύος της σύμβασης καθώς και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών. Η σύμβαση αυτή γνωστοποιείται στο Χ.Α. είτε από την εισηγμένη είτε από το μέλος εντός πέντε (5) ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία σύναψής της. Οι εκδότριες εταιρείες μπορεί να συμβάλλονται ταυτόχρονα με περισσότερους ειδικούς διαπραγματευτές και τα μέλη να ενεργούν ως ειδικοί διαπραγματευτές επί περισσοτέρων της μιας μετοχής. Μέλος του Χ.Α. δεν επιτρέπεται να ενεργεί ως ειδικός διαπραγματευτής εντός κύκλου συμμετέχοντας στην διαπραγμάτευση δικών του μετοχών όπως και μετοχών εταιρειών που είναι συνδεδεμένες με αυτό.

45 Μέλος του Χ.Α. υποχρεούται να ενεργεί ως Ε.Δ. στην Κύρια και Παράλληλη Αγορά εντός κύκλου επί ένα τουλάχιστον έτος για κάθε μετοχή της οποίας έχει αναλάβει την ειδική διαπραγμάτευση και οφείλει να γνωστοποιεί στο Χ.Α. την πρόθεσή του να διακόψει την ειδική διαπραγμάτευση τουλάχιστον τρεις (3) μήνες πριν από την ημερομηνία της διακοπής. 4.5 Υποχρεώσεις του Ε.Δ. στην κύρια και παράλληλη αγορά του Χ.Α Κατά την διάρκεια της συνεδρίασης. Ο ειδικός διαπραγματευτής, από την ημερομηνία έναρξης της ειδικής διαπραγμάτευσης οφείλει να εισάγει για ίδιο λογαριασμό μέσω ξεχωριστού κωδικό, ταυτόχρονα εντολές αγοράς και πώλησης με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, από την χρονική στιγμή κατά την οποία δίνεται στα μέλη η δυνατότητα εισαγωγής στο ηλεκτρονικό σύστημα συναλλαγών εντολών, προς ενίσχυση της ρευστότητας της μετοχής ως προς την οποία έχει αναλάβει καθήκοντα ειδικής διαπραγμάτευσης. Επομένως απαγορεύεται να εισάγει τέτοιες εντολές στην προ-συνεδρίαση Κωδικός ειδικής διαπραγμάτευσης. Οι συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης στην Κύρια και Παράλληλη Αγορά, καταρτίζονται στο ΟΑΣΗΣ από τον ΕΔ υποχρεωτικά μέσω ξεχωριστού κωδικού πελάτη (κωδικού ΟΑΣΗΣ), τον οποίο χρησιμοποιεί αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. Στην αίτηση για την απόκτηση της ιδιότητας του ειδικού διαπραγματευτή, το μέλος είναι υποχρεωμένο να δηλώσει τον εν λόγω κωδικό τον οποίο θα χρησιμοποιεί για όλες τις συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης. Σε περίπτωση που το μέλος είναι ειδικός διαπραγματευτής και στην ΝΕ.ΧΑ., ο εν λόγω κωδικός θα είναι ο ίδιος που χρησιμοποιείται για τις συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης στην ΝΕ.ΧΑ. Σε περίπτωση που το Μέλος του Χ.Α. ενεργεί, πέραν της ιδιότητάς του ως Ειδικού Διαπραγματευτή στην Κύρια και Παράλληλη Αγορά του Χ.Α., και ως Ειδικός Διαπραγματευτής τύπου Β στην Αγορά Παραγώγων, σε παράγωγα προϊόντα με υποκείμενη αξία είτε μετοχές της ειδικής διαπραγμάτευσής του στο ΧΑ. είτε δείκτη, στον οποίο συμμετέχουν οι μετοχές για τις οποίες ενεργεί ως Ειδικός Διαπραγματευτής

46 στο Χ.Α., το Μέλος δικαιούται να εισάγει εντολές ή να διενεργεί συναλλαγές επί των μετοχών αυτών στο Χ.Α. στο πλαίσιο της ειδικής διαπραγμάτευσης που διενεργεί στην Αγορά Παραγώγων. Στην περίπτωση αυτή, οι παραπάνω εντολές και συναλλαγές του Μέλους εισάγονται υποχρεωτικά μέσω του κωδικού πελάτη (κωδικού ΟΑΣΗΣ) που διατηρεί το Μέλος στο Χ.Α. για ίδιο λογαριασμό και όχι μέσω του κωδικού της ειδικής διαπραγμάτευσης Χαρακτηριστικά εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης. Οι εντολές του ειδικού διαπραγματευτή (ζεύγος εντολών αγοράς και πώλησης/quotes) έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τα οποία είναι τα παρακάτω: Απόκλιση τιμής Η απόκλιση τιμής για κάθε διαβίβαση των ταυτόχρονων εντολών αγοράς και πώλησης ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ τιμής της εντολής πώλησης και τιμής της εντολής αγοράς, η οποία πρέπει να είναι μικρότερη ή ίση προς 3% του ήμιση του αθροίσματός τους. Ελάχιστη Ημερήσια Ποσότητα Μετοχών (ΕΗΠΜ) Ως Ελάχιστη Ημερήσια Ποσότητα Μετοχών ορίζεται το γινόμενο του αριθμού των εισηγμένων μετοχών της εταιρίας υπό ειδική διαπραγμάτευση επί το ένα πέμπτο (1/5) της μέσης ημερήσιας εμπορευσιμότητας του Χ.Α. κατά το προηγούμενο ημερολογιακό εξάμηνο. Ως μέση ημερήσια εμπορευσιμότητα του Χ.Α. κατά το εξάμηνο ορίζεται ο μέσος αριθμητικός της μέσης ημερήσιας εμπορευσιμότητας όλων των κοινών μετοχών που αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Χ.Α. κατά τη διάρκεια του εξαμήνου. Ως μέση ημερήσια εμπορευσιμότητα μιας κοινής μετοχής ορίζεται ο μέσος αριθμητικός της ημερήσιας εμπορευσιμότητάς της για κάθε ημέρα του ημερολογιακού εξαμήνου που απετέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Η ημερήσια εμπορευσιμότητα ορίζεται ως το πηλίκο του αριθμού των μετοχών που διακινήθηκαν εντός της συνεδρίασης προς τον αριθμό των εισηγμένων μετοχών κατά τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Η μέση εμπορευσιμότητα υπολογίζεται από το Χ.Α. ανά ημερολογιακό εξάμηνο και δημοσιεύεται στο Ημερήσιο Δελτίο Τιμών του Χ.Α. την τρίτη εργάσιμη ημέρα μετά από τη λήξη του εξαμήνου. Η πρώτη δημοσίευση θα γίνει εντός 10 ημερολογιακών ημερών από την έναρξη ισχύος της σχετικής απόφασης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και θα αφορά το δεύτερο εξάμηνο του έτους Ελάχιστη Ανακοινώσιμη Ποσότητα Μετοχών (ΕΑΠΜ).

47 Ως ελάχιστη ανακοινώσιμη ποσότητα μετοχών (ΕΑΠΜ) για κάθε εντολή ειδικής διαπραγμάτευσης ορίζεται ο αριθμός που αντιστοιχεί στο ένα τριακοστό (1/30) της ελάχιστης ημερήσιας ποσότητας μετοχών (ΕΗΠΜ). Η ελάχιστη ανακοινώσιμη ποσότητα μετοχών (ΕΑΠΜ) στρογγυλοποιείται στο πλησιέστερο ακέραιο πολλαπλάσιο της μονάδας διαπραγμάτευσης. Χρόνος επανεισανωγής. Ο ειδικός διαπραγματευτής υποχρεούται να επανεισάγει εντολή ειδικής διαπραγμάτευσης το αργότερο δέκα (10) λεπτά από την χρονική στιγμή πλήρους ή μερικής εκτέλεσης της προηγούμενης εντολής του, εφ όσον, ως προς την τελευταία περίπτωση, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο της εντολής υπολείπεται της ελάχιστης ανακοινώσιμης ποσότητας μετοχών (ΕΑΠΜ). Κατά συνέπεια ο ειδικός διαπραγματευτής πρέπει να εισάγει ταυτόχρονα στο ΟΑΣΗΣ εντολές ειδικής διαπραγμάτευσης οι οποίες πρέπει πάντα: Α) Να είναι μέσα στο όριο της ανωτέρω περιγραφείσας απόκλιση τιμής, Β) Να έχουν ποσότητα τουλάχιστον ίση με την Ελάχιστη Ανακοινώσιμη Ποσότητα κάθε μετοχής, Γ) Μετά τη μερική ή πλήρη εκτέλεσή τους, να επανεισάγονται με τον ανωτέρω περιγραφέντα χρονικό περιορισμό, εφ όσον υπολείπονται της Ελάχιστης Ανακοινώσιμης Ποσότητας Μετοχών (ΕAΠΜ) Μερίδα Ειδικού Διαπραγματευτή. Το Μέλος που έχει την ιδιότητα του Ειδικού Διαπραγματευτή στην Κύρια και Παράλληλη αγορά, διατηρεί στο ΣΑΤ μία επιπλέον Μερίδα, η οποία ονομάζεται Μερίδα Ειδικού Διαπραγματευτή. Η Μερίδα αυτή δημιουργείται αποκλειστικά από το Κ.Α.Α. αφού το Μέλος προσκομίσει σε αυτό για μετοχές εισηγμένες στην Κύρια ή Παράλληλη αγορά του Χ.Α. (ή στη ΝΕΧΑ αντιστοίχως) την έγγραφη διαπίστωση του Χ.Α. ότι πληροί τις προϋποθέσεις ειδικής διαπραγμάτευσης. Ο Λογαριασμός Αξιών της Μερίδας Ειδικού Διαπραγματευτή περιλαμβάνει έναν μόνο Λογαριασμό Χειριστή, ο οποίος είναι προσβάσιμος και τελεί υπό την αποκλειστική διαχείριση του συγκεκριμένου Μέλους υπό την ιδιότητά του ως Ειδικού Διαπραγματευτή. Ο Λογαριασμός Χειριστή της Μερίδας Ειδικού Διαπραγματευτή συνδέεται με συγκεκριμένο Κωδικό ΟΑΣΗΣ, που το Μέλος έχει αποδώσει στον εαυτό του για τις ανάγκες της ειδικής διαπραγμάτευσης των μετοχών όλων των Εκδοτριών,

48 για τις οποίες αυτό έχει οριστεί ως Ειδικός Διαπραγματευτής. Κατ εξαίρεση για την περίπτωση που ο Ειδικός Διαπραγματευτής δεν είναι Μέλος στην ΕΤΕΣΕΠ, τότε του παρέχεται η δυνατότητα, να δημιουργηθεί στον παραπάνω Λογαριασμό Αξιών και δεύτερος Λογαριασμός Χειριστή, ο οποίος, με ευθύνη του Ειδικού Διαπραγματευτή, χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τις μεταφορές αξιών που προκύπτουν από την εκκαθάριση των συναλλαγών του άρθρου 67 του Κανονισμού ΣΑΤ (παράδοση αξιών στις συναλλαγές πώλησης με σύμφωνο επαναγοράς και αγοράς με σύμφωνο επαναπώλησης του Αγορά Παραγώγων) που το Μέλος διενεργεί υπό την ιδιότητά του ως Ειδικός Διαπραγματευτής στο Χ.Α. Στο Λογαριασμό της Μερίδας Ειδικού Διαπραγματευτή, καταχωρούνται με ευθύνη του Μέλους αποκλειστικά μετοχές για τις οποίες αυτό έχει οριστεί ως ειδικός διαπραγματευτής. Ο ορισμός Ειδικού Διαπραγματευτή από Εκδότρια γνωστοποιείται στο Κ.Α.Α. από την Εκδότρια, το Χ.Α. και το Μέλος. Αξίες για τις οποίες το Μέλος έχει οριστεί ως Ειδικός Διαπραγματευτής δεν δύνανται, με ευθύνη του, να είναι καταχωρημένες σε άλλο Λογαριασμό Μερίδας του, εκτός από το Λογαριασμό Χειριστή της Μερίδας Ειδικού Διαπραγματευτή, που το Μέλος τηρεί και κινεί αποκλειστικά για τις ανάγκες ειδικής διαπραγμάτευσης. Κατά παρέκκλιση των ανωτέρω, Μέλος που ενεργεί ως Ειδικός Διαπραγματευτής τύπου Β στην Αγορά Παραγώγων σε παράγωγα προϊόντα επί αξιών για τις οποίες έχει την ιδιότητα του Ειδικού Διαπραγματευτή στο Χ.Α. ή επί δείκτη στον οποίο συμμετέχουν οι εν λόγω αξίες, καταχωρεί υποχρεωτικά και τηρεί με ευθύνη του αξίες τέτοιες στην Μερίδα που τηρεί ως επενδυτής, εφόσον αυτές δεν έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο της ιδιότητάς του ως Ειδικού Διαπραγματευτή του ΧΑ. Οι Λογαριασμοί της Μερίδας Μέλους και της Μερίδας Ειδικού Διαπραγματευτή θεωρούνται λογαριασμοί διακανονισμού σε αξίες και μπορούν να χρησιμοποιούνται από το Κ.Α.Α. για τους σκοπούς της εκκαθάρισης των χρηματιστηριακών συναλλαγών Παραδείγματα εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης Έστω ότι η Μέση Ημερήσια Εμπορευσιμότητα της αγοράς, όπως περιγράφεται ανωτέρω, είναι 0.5%. Έστω επίσης εταιρία με τα εξής χαρακτηριστικά: Αριθμός εισηγμένων τεμαχίων : τεμάχια Τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή : 10 Ελάχιστη Ημερήσια Ποσότητα Μετοχών : τεμάχια (1/5*0,5%* ) Ελάχιστη Ανακοινώσιμη Ποσότητα Μετοχών: 670 τεμάχια ( / 30)

49 Παραδείγματα εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης (δεν λαμβάνεται υπόψη το βήμα τιμής) Α) Αγορά 670 τεμάχια στα 9,85 & Πώληση 670 τεμάχια στα 10,15 Β) Αγορά τεμάχια στα 9,90 & Πώληση 670 τεμάχια στα 10,10 Γ) Αγορά 670 τεμάχια στα 9,95 & Πώληση τεμάχια στα 10,05 Δ) Αγορά τεμάχια στα 9,95 & Πώληση 670 τεμάχια στα 10,15 ΤΙΜΗ ΑΓΟΡΑΣ ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΝΤΟΛΩΝ ΜΙΣΟ ΤΟΥ ΑΘΡΟΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ 3% ΤΟΥ ΜΙΣΟΥ ΤΟΥ ΑΘΡΟΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ ΕΝΤΟΛΩΝ Α Β Γ=Β-Α (Α+Β)/2 Δ=(Α+Β)/2*3% Γ<=Δ Α Β Γ Η εντολή ικανοποιεί το κριτήριο Η εντολή ικανοποιεί το κριτήριο Η εντολή ικανοποιεί το κριτήριο Δ Η εντολή ικανοποιεί το κριτήριο ρόλος του Ε.Δ. στη ΝΕ.ΧΑ 13. Η εταιρεία, η οποία πρόκειται να εισαγάγει τις μετοχές της στη ΝΕ.ΧΑ. και πριν την υποβολή της αίτησης εισαγωγής, υποχρεούται να ορίσει έναν τουλάχιστον Ειδικό Διαπραγματευτή. Ο Ειδικός Διαπραγματευτής είναι Μέλος της αγοράς αξιών του ΧΑ, συνάπτει χρηματιστηριακές συμβάσεις εντός κύκλου γιο ίδιο λογαριασμό και συμβάλλει στην ενίσχυση της ρευστότητας της αγοράς για τις μετοχές της εταιρείας. Η σχέση της εταιρείας με τον Ειδικό Διαπραγματευτή διέπεται από τη μεταξύ τους Σύμβαση. Στη Σύμβαση περιλαμβάνονται κατά το ελάχιστο : (α) οι υποχρεώσεις και η ευθύνη του Ειδικού Διαπραγματευτή, (β) η χρονική διάρκεια συνεργασίας του με την εταιρεία, 13 Υ.Π.Ε.Θ.Ο., Κώδικας κεφαλαιαγοράς, 2004, Άρθρο 180

50 η οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερη των τριών (3) ετών από την εγκριτική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΧΑ για την εισαγωγή των μετοχών της στη ΝΕ.ΧΑ. και (γ) κάθε σχετικός όρος με τη μεταβίβαση μετοχών της. Πριν την έναρξη διαπραγμάτευσης των μετοχών, η εταιρεία οφείλει να διασφαλίσει ότι ο Ειδικός Διαπραγματευτής κατέχει συνολικά ποσότητα μετοχών ίση με το τέσσερα τοις εκατό (4%) του συνολικού αριθμού των εισηγμένων στη ΝΕ.ΧΑ. μετοχών της. Η εταιρεία, πριν τη λήξη του συμβατικού χρόνου, Θα πρέπει πάντοτε να έχει ορίσει έναν τουλάχιστον Ειδικό Διαπραγματευτή, τον ίδιο ή άλλο, και να τον έχει γνωστοποιήσει στο Χ.Α. και στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Λοιπές συναλλαγές Ε.Δ. Ο Ειδικός Διαπραγματευτής δεν επιτρέπεται να εισάγει εντολές ή να διενεργεί συναλλαγές στο Χ.Α., για ίδιο λογαριασμό για μετοχές των οποίων έχει αναλάβει την ειδική διαπραγμάτευση, οι οποίες διενεργούνται, σε κάθε περίπτωση, μέσω του ξεχωριστού κωδικού ειδικής διαπραγμάτευσης. Κατ εξαίρεση μέσω του ανωτέρω κωδικού, επιτρέπεται: (α) η κατάρτιση εντός κύκλου προσυμφωνημένων συναλλαγών (πακέτων), σύμφωνα με τη σχετική διαδικασία που ορίζεται στην απόφαση 18/1999 του Δ.Σ. του Χ.Α., με αντικείμενο την αγορά ή την πώληση των μετοχών αυτών για λογαριασμό του Ειδικού Διαπραγματευτή. (β) η κατάρτιση συναλλαγών στην τιμή κλεισίματος σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στην απόφαση 18/1999 του Δ.Σ. του Χ.Α., σε εκτέλεση είτε εντολών του Ειδικού Διαπραγματευτή που εισάγονται αποκλειστικά κατά την περίοδο «στο κλείσιμο Τ3», όπως αυτή ορίζεται στην απόφαση 76/2001 του Δ.Σ. του Χ.Α., είτε εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης που εισάγονται κατά την περίοδο Τ1, όπως αυτή ορίζεται στην ως άνω απόφαση, οι οποίες παραμένουν ανεκτέλεστες μέχρι την έναρξη της περιόδου «στο κλείσιμο Τ3». (γ) όπως προαναφέρθηκε ανωτέρω σε περίπτωση που το Μέλος του Χ.Α. ενεργεί, πέραν της ιδιότητάς του ως Ειδικού Διαπραγματευτή στο Χ.Α., και ως Ειδικός Διαπραγματευτής τύπου Β στην Αγορά Παραγώγων, σε παράγωγα προϊόντα με υποκείμενη αξία είτε μετοχές της ειδικής διαπραγμάτευσής του στο Χ.Α. είτε δείκτη, στον οποίο συμμετέχουν οι μετοχές για τις οποίες ενεργεί ως Ειδικός Διαπραγματευτής στο Χ.Α., το Μέλος δικαιούται να εισάγει εντολές ή να διενεργεί συναλλαγές επί των μετοχών αυτών στο Χ.Α. στο πλαίσιο της ειδικής διαπραγμάτευσης που διενεργεί στη Αγορά Παραγώγων. Στην περίπτωση αυτή, οι ως άνω εντολές και συναλλαγές του

51 Μέλους εισάγονται υποχρεωτικά μέσω του κωδικού πελάτη (κωδικού ΟΑΣΗΣ) που διατηρεί το Μέλος στο Χ.Α. για ίδιο Λογαριασμό και όχι μέσω του κωδικού της ειδικής διαπραγμάτευσης. Ο ειδικός διαπραγματευτής οφείλει να επιδεικνύει κάθε επιμέλεια, έτσι ώστε να διαθέτει τον απαραίτητο για την εκπλήρωση του έργου του αριθμό μετοχών των οποίων είναι ειδικός διαπραγματευτής για την εκπλήρωση του έργου του, ο ΕΔ μπορεί να αποκτά και εν γένει να διαχειρίζεται το απόθεμα των μετοχών που χρειάζεται, με τους παρακάτω τρόπους: Αγορά/ Πώληση των μετοχών μέσω των εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης. Αγορά/ Πώληση των μετοχών, με εντός κύκλου προσυμφωνημένη συναλλαγή (πακέτο). Ο Δανεισμός των μετοχών από την ΕΤΕΣΕΠ βάσει σύμβασης αγοράς με σύμφωνο επαναπώλησης της Αγοράς Παραγώγων (stock reverse repo), εφόσον η υπό διαπραγμάτευση μετοχή περιλαμβάνεται στον κατάλογο μετοχών για τις οποίες επιτρέπεται η κατάρτιση τέτοιας σύμβασης (μετοχές μεγάλης ρευστότητας και κεφαλαιοποίησης που ανήκουν κυρίως στους δείκτες FΤSΕ/ΑSΕ 20 και FTSE/ASE 40). Ο Δανεισμός των μετοχών από τον /τους μέτοχο /μετόχους μέσω της Σύμβασης Επαναγοράς (Repurchase Agreement) που διαπραγματεύεται εκτός κύκλου στην Αγορά Παραγώγων μόνο από ειδικούς διαπραγματευτές του Χ.Α. Διενέργεια συναλλαγών στην περίοδο «στο κλείσιμο Τ3» Συνδυασμό κάποιων ή όλων των ανωτέρω μεθόδων Εποπτεία του ειδικού διαπραγματευτή Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ως εποπτική αρχή κάθε Μέλους του Χ.Α. βάσει της κείμενης νομοθεσίας, έχει και την εποπτεία της τήρησης των κανόνων συμπεριφοράς που οφείλει να τηρεί το Μέλος όταν ενεργεί ως ειδικός διαπραγματευτής τα όργανα του Χ.Α. εποπτεύουν την προσήκουσα εκπλήρωση της υποχρέωσης του ειδικού διαπραγματευτή για διαβίβαση εντολών Διαφάνεια συναλλαγών ειδικής διαπραγμάτευσης Ο ειδικός διαπραγματευτής, εκτός από τα βιβλία και στοιχεία που οφείλει να τηρεί σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις ως μέλος του Χ.Α., πρέπει επιπλέον να τηρεί για κάθε μετοχή της οποίας έχει αναλάβει την ειδική διαπραγμάτευση τα ακόλουθα στοιχεία: Πλήρη στοιχεία των συναλλαγών που διενεργεί για ίδιο λογαριασμό. Αρχείο ανεκτέλεστων εντολών ειδικής διαπραγμάτευσης που καταχωρεί στο σύστημα συναλλαγών.

52 Τα ανωτέρω στοιχεία φυλάσσονται από τον ειδικό διαπραγματευτή και είναι στη διάθεση των αρμοδίων αρχών για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την λήξη της σύμβασης μεταξύ της εκδότριας και του ειδικού διαπραγματευτή Αναστολή ειδικής διαπραγμάτευσης Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις κατά τις οποίες ο ειδικός διαπραγματευτής δεν υποχρεούται να διαβιβάζει εντολές ειδικής διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο της ειδικής διαπραγμάτευσης ορισμένης μετοχής. Ειδικότερα: Από τον χρόνο συμπλήρωσης συναλλαγών που καταρτίζει ο ίδιος σε συγκεκριμένη μετοχή σε εκτέλεση εντολών του ειδικής διαπραγμάτευσης σε συγκεκριμένη συνεδρίαση του Χ.Α., που αθροιζόμενες αντιστοιχούν στην Ελάχιστη Ημερήσια Ποσότητα Μετοχών (ΕΗΠΜ) και έχουν συνολική αξία ίση ή μεγαλύτερη των , καθ όλο τον υπόλοιπο χρόνο της εν λόγω συνεδρίασης. Δηλαδή εάν έχει συμπληρωθεί η ΕΗΠΜ αλλά η απόλυτη αξία της είναι μικρότερη των , τότε το μέλος είναι υποχρεωμένο να συνεχίσει να διαβιβάζει εντολές μέχρι η ΕΗΠΜ να ανέλθει στα Όταν και για όσο χρόνο η τιμή της μετοχής διαμορφώνεται στο ανώτατο ή κατώτατο επιτρεπτό όριο της ημερήσιας διακύμανσής της σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Σε έκτακτες περιπτώσεις απότομων διακυμάνσεων, ιδίως γενικευμένης μεταβολής των τιμών κατά την διάρκεια της συνεδρίασης του Χ.Α. σημαντικών τεχνικών προβλημάτων, διατάραξης της ομαλής λειτουργίας της χρηματιστηριακής αγοράς ή και εφόσον συντρέχει άλλος σπουδαίος λόγος που επαυξάνει τον κίνδυνο που αναλαμβάνει ο ειδικός διαπραγματευτής και δυσχεραίνει την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του ή θέτει σε κίνδυνο την εύρυθμη λειτουργία της χρηματιστηριακής αγοράς. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του Χ.Α. ή άλλο ειδικά εξουσιοδοτημένο όργανο από το Δ.Σ. του Χ.Α., μπορεί, ύστερα από αίτηση του ειδικού διαπραγματευτή, να τον απαλλάξει προσωρινά από τις υποχρεώσεις του ή να διαφοροποιήσει τους όρους διεξαγωγής της ειδικής διαπραγμάτευσης. Στην περίπτωση αυτή, το Χ.Α. δημοσιοποιεί άμεσα την απόφασή του και πληροφορεί σχετικά τα μέλη μέσω του συστήματος συναλλαγών. Με όμοιο τρόπο πραγματοποιείται και δημοσιοποιείται και η εκ νέου ανάληψη υποχρεώσεων από τον ΕΔ. Οι ανωτέρω αποφάσεις δημοσιεύονται και στο Δελτίο Τιμών του Χ.Α Απώλεια της ιδιότητας του ειδικού διαπραγματευτή

53 Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, μετά από εισήγηση του Δ.Σ. του Χ.Α., μπορεί να αφαιρεθεί από μέλος του ΧΑ. η ιδιότητα του ειδικού διαπραγματευτή στις ακόλουθες περιπτώσεις 14 : 1. Αν το μέλος δεν εκπληρώνει ή εκπληρώνει πλημμελώς τις υποχρεώσεις του κατά τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. 2. Αν το μέλος δεν διαθέτει την απαραίτητη λειτουργική και οργανωτική επάρκεια για να ασκήσει το έργο του ειδικού διαπραγματευτή. 3. Αν το μέλος έχει υποπέσει σε σοβαρές παραβάσεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας, οι οποίες πάντως δεν απαιτείται να είναι ίδιας βαρύτητας με εκείνες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανάκληση της άδειας παροχής επενδυτικών υπηρεσιών. Στις παραπάνω περιπτώσεις 1 και 2, ανάλογα με την βαρύτητα της διαπιστωθείσης παράβασης και ιδίως τον εσκεμμένο ή μη χαρακτήρα της και τους κινδύνους που αυτή δημιουργεί στην λειτουργία της ειδικής διαπραγμάτευσης και της αγοράς μετοχών εν γένει καθώς και στα συμφέροντα του επενδυτικού κοινού, το Δ.Σ. της ΕΚ μπορεί, αντί της αφαίρεσης της ιδιότητας του ειδικού διαπραγματευτή, να τάξει στον ειδικό διαπραγματευτή εύλογη προθεσμία για την άρση των παραβάσεων ή την συμπλήρωση των ελλείψεων. Η για οποιοδήποτε λόγο αφαίρεση της ιδιότητας του ειδικού διαπραγματευτή συνεπάγεται απαγόρευση της άσκησης ειδικής διαπραγμάτευσης στο Χ.Α. για τα επόμενα δύο (2) χρόνια ή, αναλόγως της βαρύτητας των παραβάσεων, και για μικρότερο χρονικό διάστημα, που δεν μπορεί όμως να είναι μικρότερο των τριών (3) μηνών. Η άσκηση ειδικής διαπραγμάτευσης στην αγορά μετοχών του Χ.Α. μετά το πέρας του χρονικού αυτού διαστήματος απαιτεί προηγούμενη άδεια της Ε.Κ Κατευθυντήριες οδηγίες για την αναγραφή όρων στην σύμβαση ειδικής διαπραγμάτευσης ή στη σύμβαση Ε.Δ. και μετόχου σχετικά με το δανεισμό τίτλων μέσω εκτός κύκλου συμβάσεων επαναγοράς της αγοράς παραγώγων. Οι παρακάτω οδηγίες δεν είναι δεσμευτικές και αποτελούν μόνο σύσταση προς τους συμβαλλομένους. Ειδικότερα: Εκ του νόμου υποχρεωτικά συμβαλλόμενοι στη σύμβαση Ειδικής Διαπραγμάτευσης είναι η εισηγμένη εταιρία και ο Ειδικός Διαπραγματευτής. Σκόπιμο, όμως είναι, για την καλύτερη προστασία του ΕΔ και για την διασφάλιση της δυνατότητας του τελευταίου να αγοράσει ή να δανείζεται τον αριθμό μετοχών που θεωρεί απαραίτητο για την εκπλήρωση του έργου του, να συμβάλλονται ως εκ τρίτου στη εν λόγω σύμβαση και μέτοχοι της εκδότριας. 14 Χ.Α.Α., Απώλεια της ιδιότητας του Ε.Δ,Έκδοση 2004.

54 Σε κάθε περίπτωση και με δεδομένο ότι η «Σύμβαση Επαναγοράς» Agreement) έχει τα εξής χαρακτηριστικά: ( Repurchase Η εκτός κύκλου διαπραγμάτευση στην Αγορά Παραγώγων επιτρέπεται μόνο για τους ειδικούς διαπραγματευτές των αγορών του Χ.Α. Πωλητής πωλεί και μεταβιβάζει κατά κυριότητα στον Αγοραστή τις υποκείμενες της Σύμβασης μετοχές με σύμφωνο επαναγοράς (η ΕΤΕΣΕΠ δεν είναι πωλητής ή αγοραστής αντίστοιχα). Η εκτός κύκλου κατάρτιση διενεργείται μέσω Μέλους της Αγοράς Παραγώγων που ενεργεί ταυτόχρονα για λογαριασμό τόσο του Πωλητή/ Μετόχου, όσο και του Ειδικού Διαπραγματευτή ως Αγοραστή, τους οποίους το Μέλος της Αγοράς Παραγώγων θα εκπροσωπεί στην εκτός κύκλου κατάρτιση. Η σύμβαση επαναπώλησης διενεργείται σε ορισμένο επιτόκιο που θα καθορίζεται διμερώς από τα συμβαλλόμενα μέρη. Επιτρέπεται η κάλυψη υποχρεώσεων παράδοσης μέσω των εν λόγω Συμβάσεων μόνο για τους Ειδικούς Διαπραγματευτές του Χ.Α. και μόνο για λόγους κάλυψης των αναγκών εκκαθάρισης των συναλλαγών της ειδικής τους διαπραγμάτευσης. Η ΕΤΕΣΕΠ αναλαμβάνει ως κεντρικός αντισυμβαλλόμενος των συμβάσεων αυτών και έτσι εγγυάται την επιστροφή των μετοχών σε περίπτωση περιέλευσης σε αδυναμία του ειδικού διαπραγματευτή Σκόπιμο είναι στην σχετική σύμβαση (είτε στη σύμβαση Ειδικής Διαπραγμάτευσης εάν συμβάλλονται ως εκ τρίτου και μέτοχοι της εισηγμένης, είτε στην ξεχωριστή σύμβαση μεταξύ ΕΔ και μετόχου /ων της εισηγμένης) να ρυθμίζονται τα παρακάτω θέματα που αφορούν το δανεισμό τίτλων μέσω των εκτός κύκλου συμβάσεων επαναγοράς: - οι σχετικές υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των μερών σε σχέση με την εκτός κύκλου κατάρτιση Συμβάσεων Επαναγοράς της Αγοράς Παραγώγων επί των μετοχών της εκδότριας εταιρίας, ώστε οι μέτοχοι της εκδότριας να δεσμεύονται έναντι του Ειδικού Διαπραγματευτή συμβατικά για τη διάθεση των μετοχών τους σε αυτούς μέσω της εκτός κύκλου κατάρτισης Συμβάσεων Επαναγοράς της Αγοράς Παραγώγων. - οι όροι άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς του μετόχου-πωλητή (π.χ. να τίθεται ορισμένη χρονική προθεσμία και προηγούμενη έγγραφη ειδοποίηση του ΕΔ πριν την άσκηση του δικαιώματος επαναγοράς από τον μέτοχο) - Να οριστεί ότι χειριστής των προς πώληση μετοχών, στο πλαίσιο της εν λόγω Σύμβασης, για λογαριασμό του Πωλητή (μετόχου) θα είναι ο Ειδικός Διαπραγματευτής που προτίθεται να αγοράσει μέσω του R.A. τις μετοχές, ώστε να διασφαλίζεται ο Ειδικός Διαπραγματευτής του Χ.Α. ότι θα έχει στο χειρισμό του εκ των προτέρων τις μετοχές που επιθυμεί να αγοράσει μέσω των Συμβάσεων Επαναγοράς για την εξυπηρέτηση των αναγκών του εκκαθάρισης των συναλλαγών της ειδικής τους διαπραγμάτευσης. Μάλιστα η μεταφορά των μετοχών υπό τον χειρισμό του ΕΔ να

55 προβλέπεται ως προϋπόθεση /αίρεση για την έναρξη της ειδικής διαπραγμάτευσης εφ όσον ο Ειδικός Διαπραγματευτής προτίθεται να κάνει χρήση του R.A.. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΡΓΟ ΟΑΣΗΣ 5.1 Αντικείμενο του Έργου Το αντικείμενο του έργου ΟΑΣΗΣ είναι 15 : 15 Χ.Α.Α., ΟΑΣΗΣ: Η αγορά και το σύστημα, κεφάλαιο 2, Έκδοση 2004

56 Η ανάπτυξη και περαιτέρω εξέλιξη ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος διαπραγμάτευσης μετοχών, παραγώγων προϊόντων καθώς και του συστήματος εκκαθάρισης και συμψηφισμού παραγώγων. Το σύστημα βασίζεται σε συστήματα που ήδη υπάρχουν και λειτουργούν σε αγορές του εξωτερικού. Συγκεκριμένα το Υποσύστημα Διαπραγμάτευσης Μετοχών βασίζεται στο ΑΟΜ Trading System της αμερικάνικης εταιρίας DST Catalyst (θυγατρική του Chicago Stock Exchange) και το Υποσύστημα Διαπραγμάτευσης και Εκκαθάρισης Παραγώγων στο OM Trading and Clearing System της Σουηδικής εταιρίας ΟΜ (θυγατρική εταιρία του OM Derivatives Exchange της Στοκχόλμης). Η προμήθεια όλου του απαιτούμενου υλικού και λογισμικού συστήματος για την λειτουργία του ολοκληρωμένου συστήματος διαπραγμάτευσης και του συστήματος εκκαθάρισης και συμψηφισμού των παραγώγων. Η εγκατάσταση και θέση σε πλήρη και κανονική λειτουργία του ΟΑΣΗΣ. Η μεταφορά τεχνογνωσίας στο ΧΑ και στην συνδεδεμένη με αυτό εταιρία ΑΣΥΚ A.E. ώστε να είναι σε θέση να αναλάβουν την πλήρη ευθύνη για την καθημερινή λειτουργία των συστημάτων καθώς και την συντήρηση και παραπέρα επέκταση αυτών. Η παροχή εκπαίδευσης στους τελικούς χρήστες των συστημάτων (χρηματιστές, όργανα Εποπτείας, χειριστές κλπ). 5.2 Επιχειρηματική Σημασία του ΟΑΣΗΣ Ανταγωνιστικά Πλεονεκτήματα Είναι ευρύτερα κατανοητό πως η υποδομή σε Πληροφοριακή Τεχνολογία (Information Technology) στα Χρηματιστήρια όχι μόνο υποστηρίζει τις λειτουργίες τους αλλά αποτελεί ένα στρατηγικό εργαλείο ανάπτυξης και ανταγωνισμού. Λαμβάνοντας υπ όψιν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό στις κεφαλαιαγορές, η ανάπτυξη και η συνεχής βελτίωση της υποδομής που αφορά στην Πληροφοριακή Τεχνολογία είναι αναγκαία για τα Χρηματιστήρια ώστε να παραμένουν ανταγωνιστικά Κύριες Τεχνολογικές Κατευθύνσεις Οι κύριες τεχνολογικές κατευθύνσεις που ακολουθήθηκαν στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του ΟΑΣΗΣ είναι: Ανοιχτή αρχιτεκτονική Επεκτασιμότητα, τόσο σε λειτουργικότητα όσο και σε υπολογιστική ισχύ Υψηλή ασφάλεια Παραμετροποιημένη λειτουργία Συνδεσιμότητα με εξωτερικά συστήματα

57 5.2.3 Υποστήριξη Πολλαπλών Νομισμάτων Τα Συστήματα Διαπραγμάτευσης Μετοχών και Διαπραγμάτευσης - Εκκαθάρισης των Παραγώγων υποστηρίζουν περισσότερα από ένα νομίσματα (δηλ. Ευρώ, δραχμή, δολάριο κλπ) Οφέλη Το ΧΑ απολαμβάνει από τη λειτουργία του ΟΑΣΗΣ τα ακόλουθα οφέλη: Παροχή ανταγωνιστικών και υψηλού επιπέδου υπηρεσιών προς τα Μέλη του και προς τους επενδυτές Αύξηση των δυνατοτήτων των ηλεκτρονικών συστημάτων ώστε να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση από πλευράς επενδυτών Επιτυχή απάντηση στις προκλήσεις των καιρών όπως η απελευθέρωση των ευρωπαϊκών χρηματοοικονομικών αγορών Παρακολούθηση και εποπτεία των αγορών Ελαχιστοποίηση του κόστους συναλλαγών Διαφάνεια των συναλλαγών Αυτοματοποίηση των συναλλαγών και των διαδικασιών εκκαθάρισης και διακανονισμού Μεταφορά τεχνογνωσίας Μεταφορά Τεχνογνωσίας Στόχος κατά την υλοποίηση του έργου ήταν να αποκτηθεί η απαραίτητη τεχνογνωσία από μια ελληνική εταιρεία και από το ίδιο το ΧΑ έτσι ώστε να υπάρχει αποτελεσματική υποστήριξη αλλά και εξέλιξη του συστήματος. Στα πλαίσια αυτά πραγματοποιήθηκαν οι εξής ενέργειες: Προμήθεια όλου του πηγαίου κώδικα (source code) των χρησιμοποιούμενων εφαρμογών Πλήρης τεκμηρίωση των χρησιμοποιούμενων εφαρμογών Πλήρης εκπαίδευση των χρηστών και των χειριστών σε όλο το φάσμα του ΟΑΣΗΣ και Συμμετοχή στελεχών του Ομίλου του ΧΑ και μελών του ΣΜΕΧΑ σε όλες τις φάσεις του έργου και ιδιαίτερα: - Στον καθορισμό των απαιτήσεων του έργου - Στην υλοποίηση διαδικασιών αποδοχής του έργου - Στην ανάληψη υλοποίησης τμημάτων του έργου 5.3 Εξέλιξη του ΟΑΣΗΣ Χ.Α.Α., ΟΑΣΗΣ: Η αγορά και το σύστημα, κεφάλαιο 2, Έκδοση 2004

58 Η εξέλιξη του ΟΑΣΗΣ, από την ημέρα έναρξης λειτουργίας του στην Ελληνική Κεφαλαιαγορά από το ΧΑ παρουσιάζεται συνοπτικά στο πίνακα που ακολουθεί: Ημερομηνία -

59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

60 ΣΥΣΤΗΜΑ ΔIΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗΣ ΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΑΞΙΩΝ ΤΟΥ ΧΑ (ΟΑΣΗΣ). 6.1 Γενικά Το Ολοκληρωμένο Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ηλεκτρονικών Συναλλαγών (ΟΑΣΗΣ) είναι ένα σύστημα που παρέχει τη δυνατότητα υποστήριξης περισσότερων της μίας Αγορών καθώς και πολλαπλών μεθόδων και διαδικασιών διαπραγμάτευσης, διαπραγμάτευσης πολλαπλών προϊόντων ταυτόχρονα, υπολογισμού χρηματιστηριακών δεικτών, προσδιορισμού των περιόδων συναλλαγής στις διάφορες Αγορές και ελέγχου του ορίου συναλλαγών των Μελών της αγοράς αξιών του ΧΑ. Κατά την προσυνεδρίαση επιτρέπεται η εισαγωγή εντολών από τα Μέλη της αγοράς αξιών του ΧΑ στο ΟΑΣΗΣ, για λογαριασμό των επενδυτών αλλά δεν πραγματοποιούνται πράξεις. Οι εντολές που εισάγονται κατά την προσυνεδρίαση, με τιμή στην τιμή ανοίγματος ή καλύτερη αυτής, πραγματοποιούν πράξη μετά την έναρξη της συνεδρίασης. Κατά την κύρια φάση της συνεδρίασης τα Μέλη έχουν την δυνατότητα να εισαγάγουν συνεχώς εντολές για λογαριασμό των επενδυτών οι οποίες πραγματοποιούν πράξη αυτόματα από το σύστημα στην περίπτωση που υπάρχει αντίθετη εντολή. Οι εντολές οι οποίες επιτρέπεται να εισαχθούν στο σύστημα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης στην Βασική Αγορά είναι βάσει τιμής «Οριακές», «Ελεύθερες» και «Στο Κλείσιμο», βάσει συνθήκης «ΣΤΟΠ», «Άμεση ή Ακύρωση» και «Εκπλήρωση ή Ακύρωση» και βάσει διάρκειας «Ημερήσια», «Έγκυρη μέχρι να Ακυρωθεί» και «Έγκυρη μέχρι κάποια Ημερομηνία». Στην προσυνεδρίαση επιτρέπεται να εισαχθούν εντολές «Οριακές», «Ελεύθερες» καθώς και εντολές «Στο Άνοιγμα» και «Στο Κλείσιμο». Κάθε νεοεισαγόμενη εντολή αποκτά σήμανση χρόνου που αντιστοιχεί στην ώρα εισαγωγής της στο σύστημα συναλλαγών ΟΑΣΗΣ. Για τις εισαγόμενες εντολές η προτεραιότητα αφορά πρώτα την τιμή των εντολών και ύστερα την χρονική στιγμή την οποία εισήχθησαν στο σύστημα. Για τις μεν εντολές αγοράς οι εντολές με υψηλότερη τιμή προηγούνται των εντολών με χαμηλότερη τιμή ενώ για τις εντολές πώλησης οι εντολές με χαμηλότερη τιμή προηγούνται των εντολών με υψηλότερη τιμή. Για εντολές που έχουν την ίδια τιμή, προηγούνται οι εντολές που εισήχθησαν στο σύστημα νωρίτερα. Το Σύστημα συναλλαγών ΟΑΣΗΣ παρέχει μόνο στα αντισυμβαλλόμενα μέρη τη δυνατότητα να γνωρίζουν την ταυτότητα του μέλους με το οποίο έκαναν την συναλλαγή. Στον επενδυτή δεν είναι γνωστός ο αντισυμβαλλόμενος με τον οποίο έκανε συναλλαγή.

61 6.2 Το ΟΑΣΗΣ υποστηρίζει αντίστοιχα τα ακόλουθα 17 : Αγορές Διαπραγμάτευσης: Βασική (Α) Στιγμιαία (Β: Μετοχές Χαμηλής Ρευστότητας, Γ: Μετοχές Υπό Επιτήρηση) Νέα Χρηματιστηριακή Αγορά (Ν) Αγορά Ομολόγων (Ο) Πίνακες Διαπραγμάτευσης για τις Αγορές Α. Β, Γ και Ν: Βασικός Πίνακας Πίνακας Ρεταλιών Πίνακας Προσυμφωνημένων και Συμψηφιστικών Συναλλαγών Πίνακες διαπραγμάτευσης για την Αγορά Ο: Βασικός Πίνακας Πίνακας Ειδικών Όρων Πίνακας Προσυμφωνημένων και Συμψηφιστικών Συναλλαγών Μέθοδοι Διαπραγμάτευσης για αγορές μετοχών: Μέθοδος Συνεχούς Αυτόματου Συμψηφισμού Μέθοδος Στιγμιαίου Αυτόματου Συμψηφισμού Μέθοδος Προσυμφωνημένων και Συμψηφιστικών Συναλλαγών Μέθοδοι διαπραγμάτευσης για αγορά ομολόνων: Μέθοδος αυτόματης συνάντησης δηλώσεων Μέθοδος επιλεκτικής συνάντησης δηλώσεων Μέθοδος προσυμφωνημένης τιμής Μέθοδος συμψηφιστικής εγγραφής Περίοδοι Διαπραγμάτευσης για μετοχές που διαπραγματεύονται με την Μέθοδο του Συνεχούς Αυτόματου Συμψηφισμού: Η Κύρια περίοδος διαπραγμάτευσης (Τ1) αρχίζει στις 11:00 π.μ. και λήγει στις 16:00 μ.μ. Η προσυνεδριακή περίοδος διαπραγμάτευσης (Τ2) αρχίζει στις 10:30 π.μ. και λήγει στις 11:00 π.μ. Η περίοδος καταχώρησης προσυμφωνημένων συναλλαγών (Τ3) αρχίζει στις 11:00 π.μ. και λήγει στις 16:10 μ.μ., η δε περίοδος κατάρτισης συναλλαγών «Στο Κλείσιμο, Τ3» αρχίζει στις 16:00 μ.μ. και λήγει στις 16:15 μ.μ. 17 Χ.Α.Α., Θέματα Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς, Έκδοση 2004

62 Η περίοδος καταχώρησης των συναλλαγών που προκύπτουν από εκποίηση (Τ4) αρχίζει στις 16:00 μ.μ. και λήγει στις 16:30 μ.μ. Σημειώνεται ότι τα ομόλογα διαπραγματεύονται με την Μέθοδο του Συνεχούς Αυτόματου Συμψηφισμού αλλά δεν υπάρχει προσυνεδριακή περίοδος και περίοδος συναλλαγών στο κλείσιμο Περίοδοι Διαπραγμάτευσης μετοχών με την μέθοδο του Στιγμιαίου Αυτόματου Συμψηφισμού (Αγορές Β & Γ): ΠΡΩΤΟ CALL AUCTION Φάση συγκέντρωσης εντολών: Φάση προσδιορισμού τιμής ανοίγματος Κατά την περίοδο π.μ π.μ το σύστημα δε δέχεται εντολές. ΔΕΥΤΕΡΟ CALL AUCTION Φάση συγκέντρωσης εντολών: Φάση προσδιορισμού τιμής ανοίγματος Κατά την περίοδο το σύστημα δε δέχεται εντολές. ΤΡΙΤΟ CALL AUCTION Φάση συγκέντρωσης εντολών: Φάση προσδιορισμού τιμής ανοίγματος: Κατά την Περίοδο , το σύστημα δε δέχεται εντολές. ΤΕΤΑΡΤΟ CALL AUCTION Φάση συγκέντρωσης εντολών: Φάση προσδιορισμού τιμής ανοίγματος : Κατά την Περίοδο μ.μ. το σύστημα δε δέχεται εντολές. ΠΕΜΠΤΟ CALL AUCTION Φάση συγκέντρωσης εντολών: Φάση προσδιορισμού τιμής ανοίγματος : Ημερήσιο όριο διακύμανσης τιμής των μετοχών Η τιμή μιας μετοχής που διαπραγματεύεται με τη Μέθοδο του Συνεχούς Αυτόματου Συμψηφισμού (Αγορές Α & Ν) έχει κλιμακούμενο μέγιστο όριο ημερήσιας διακύμανσης. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το πρώτο όριο είναι +/- 12% από τη τιμή κλεισίματος της αμέσως προηγούμενης συνεδρίασης, σημείο στο οποίο παραμένει η μετοχή για 15 λεπτά της ώρας εφόσον δεν υπάρξει καλύτερη τιμή αγοράς / πώλησης αντίστοιχα. Μόλις περάσει το χρονικό αυτό διάστημα, το όριο ημερήσιας διακύμανσης επεκτείνεται στο +/- 18% αντίστοιχα.

63 Όσον αφορά τη τιμή μιας μετοχής που διαπραγματεύεται με τη Μέθοδο του Στιγμιαίου Αυτόματου Συμψηφισμού (Αγορές Β & Γ), δεν μπορεί να αποκλίνει περισσότερο από +/- 12% από την τιμή κλεισίματος της αμέσως προηγούμενης συνεδρίασης. Το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο ανόδου κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης (+12% ή - 18% ανάλογα) αποκαλείται limit up και το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο πτώσης (-12% ή -18% ανάλογα) αποκαλείται limit down. Κατά την εισαγωγή μιας νέας εταιρείας τις τρεις πρώτες ημέρες διαπραγμάτευσης δεν υπάρχει όριο διακύμανσης της τιμής της μετοχής της. Επίσης, δεν υπάρχει όριο διακύμανσης στην τιμή διαπραγμάτευσης των δικαιωμάτων για όλη την περίοδο διαπραγμάτευσής τους καθώς και τις τρεις πρώτες ημέρες διαπραγμάτευσης των μετοχών που τελούσαν σε αναστολή διαπραγμάτευσης για χρονικό διάστημα άνω των τριών (3) μηνών και επαναδιαπραγματεύονται Σχετικά με την διαπραγμάτευση Ομολογιακών Δανείων στο ΟΑΣΗΣ σημειώνονται τα ακόλουθα: Στις , ξεκίνησε η υποστήριξη της διαπραγμάτευσης των ομολόγων από το σύστημα ΟΑΣΗΣ και η δυνατότητα εκκαθάρισής τους μέσω του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών Αθηνών (ΚΑA). Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη λειτουργία της νέας αγοράς με το διακριτικό τίτλο «ΑΓΟΡΑ ΟΜΟΛΟΓΩΝ», το σύμβολο της οποίας είναι «O». Οπως προαναφέραμε o τύπος της αγοράς ομολόγων είναι main market type (όπως η Αγορά Α), η διαπραγμάτευση γίνεται με τη μέθοδο του Συνεχούς Αυτόματου Συμψηφισμού και υπάρχει μόνο κύρια φάση της συνεδρίασης (χωρίς τη φάση της προσυνεδρίασης και τη φάση διαπραγμάτευσης στην τιμή κλεισίματος). Το σύστημα ΟΑΣΗΣ εξυπηρετεί τη διαπραγμάτευση των παρακάτω κατηγοριών ομολόγων: Εταιρικά ομόλογα (όπως μετατρέψιμο ομολογιακό δάνειο «Επιχειρήσεων Αττικής» κτλ,). Ομολογιακά Δάνεια του Ελληνικού Δημοσίου. Ομολογιακά Δάνεια Διεθνών Οργανισμών. Για την υποστήριξη της διαπραγμάτευσης των ομολόγων από το σύστημα ΟΑΣΗΣ, εφαρμόζονται τα παρακάτω βασικά χαρακτηριστικά του μοντέλου διαπραγμάτευσης: Η εισαγωγή εντολών αγοράς και πώλησης γίνεται σε τιμή επί τοις εκατό της ονομαστικής αξίας του ομολόγου εκφρασμένη σε χιλιοστά (π.χ. τιμή ισοδυναμεί με τιμή 103,345%). Η κατάταξη των εντολών παραμένει όπως στην αγορά των μετοχών (καλύτερος αγοραστής είναι ο ακριβότερος αγοραστής και καλύτερος πωλητής είναι ο φθηνότερος πωλητής).

64 Η προτεραιότητα των εντολών βασίζεται στο γνωστό κανόνα: τιμή - χρόνος. Οι συναλλαγές εκτελούνται στην τιμή της εντολής που προϋπάρχει στο σύστημα. Η διαπραγμάτευση διέπεται από τον κανόνα της ανωνυμίας του αντισυμβαλλόμενου. Η διαπραγμάτευση πραγματοποιείται αποκλειστικά μέσω εντολών (order driven market), δηλαδή δεν υπάρχουν ειδικοί διαπραγματευτές. Τέλος σημειώνεται ότι ανώτατο / κατώτατο ημερήσιο επιτρεπόμενο ποσοστό διακύμανσης των τιμών των κινητών αξιών που είναι εισηγμένες για διαπραγμάτευση στην Αγορά Αξιών Σταθερού Εισοδήματος ορίζεται σε +/- 4% εκτός από τις μετατρέψιμες ομολογίες οι οποίες διαπραγματεύονται ελεύθερα, δηλαδή χωρίς ημερήσιο όριο διακύμανσης. 6.3 Είδη εντολών Οριακή Εντολή (Limit Order, LMT) Μία Οριακή Εντολή έχει προσαρτημένη μία συγκεκριμένη αριθμητική τιμή. Αυτή η τιμή είναι η μέγιστη στην οποία ο επενδυτής είναι διατεθειμένος να αγοράσει ή η ελάχιστη τιμή στην οποία ο επενδυτής είναι διατεθειμένος να πουλήσει. Συνεπώς μια Οριακή εντολή διαπραγματεύεται στη συγκεκριμένη τιμή που της έχει προσαρτηθεί ή σε καλύτερη από αυτή. Για τις Οριακές Εντολές αγοράς ως Καλύτερη Τιμή (Best Bid) νοείται η περίπτωση όπου η αντίστοιχη τιμή της εντολής πώλησης θα είναι ίση ή μικρότερη της τιμής της οριακής εντολής αγοράς. Αντίστοιχα για μία Οριακή Εντολή πώλησης ως Καλύτερη Τιμή (Best Offer) θα θεωρηθεί εκείνη η τιμή της εντολής αγοράς η οποία Θα είναι ίση ή μεγαλύτερη της αντίστοιχης τιμής της εντολής πώλησης. Οριακές εντολές που εισήχθησαν στο σύστημα κατά τις περιόδους Τ2 και Τ1 και παρέμειναν ανεκτέλεστες μπορούν να εκτελεστούν κατά την περίοδο «Στο Κλείσιμο, Τ3», όπου και προηγούνται έναντι των υπολοίπων εντολών, ενώ η σειρά εκτέλεσής τους έχει ως εξής: Οριακές εντολές με τιμή «καλύτερη» της τιμής κλεισίματος (Καλύτερη τιμή για τις εντολές αγοράς εννοούνται οι εντολές με τιμή μεγαλύτερη της τιμής κλεισίματος και αντίστοιχα για τις εντολές πώλησης καλύτερες εννοούνται οι εντολές πώλησης με τιμή μικρότερη της τιμής κλεισίματος) και ακολουθούν Οριακές εντολές με τιμή «ίση» με την τιμή κλεισίματος Οριακή Εντολή με Συνθήκη ΣΤΟΠ (STOP Limit) 18 Ε.Βούλγαρη Παπαγεωργίου, Χρηματιστήριο αξιών και Παραγώγων, Έκδοση 2003

65 Η «ΣΤΟΠ Συνθήκη» έπεται της εισαγωγής μιας εντολής αγοράς ή πώλησης μιας μετοχής η οποία ενεργοποιείται με την έλευση του ΣΤΟΠ συμβόλου (μετοχή ή δείκτης) στην ορισμένη ΣΤΟΠ τιμή. Για το λόγο αυτό πρέπει να ορισθούν δύο τιμές: η οριακή τιμή της βασικής εντολής στην οποία αυτή θα εκτελεστεί και η ΣΤΟΠ τιμή, η οποία είναι η τιμή στην οποία θα πρέπει να φτάσει η ΣΤΟΠ μετοχή ή ο δείκτης για να ενεργοποιηθεί η συγκεκριμένη βασική εντολή. Για τις ΣΤΟΠ οριακές εντολές αγοράς, η ΣΤΟΠ τιμή Θα πρέπει να είναι πάντα μεγαλύτερη από την τρέχουσα τιμή του ΣΤΟΠ συμβόλου. Αντίστοιχα, για τις ΣΤΟΠ οριακές εντολές πώλησης, η ΣΤΟΠ τιμή Θα πρέπει να είναι χαμηλότερη από την τρέχουσα τιμή του ΣΤΟΠ συμβόλου. Αμέσως μόλις το ΣΤΟΠ σύμβολο διαπραγματευτεί στην ΣΤΟΠ τιμή, το ΟΑΣΗΣ μετατρέπει την υπό συνθήκη οριακή εντολή σε «απλή» οριακή εντολή με τιμή την συγκεκριμένη οριακή τιμή που της είχε ορισθεί αρχικώς και διαπραγματεύεται όπως μία οριακή εντολή, η οποία εισάγεται εκείνη τη στιγμή στο σύστημα και με χρονική σήμανση τη στιγμή της ικανοποίησης της συνθήκης ΣΤΟΠ Ανοικτή ή Ελεύθερη Εντολή (Market Order, MKT) Μία Ελεύθερη Εντολή εισάγεται χωρίς κάποια συγκεκριμένη τιμή και εκτελεί πράξη με τις αντίθετες εντολές οι οποίες έχουν την καλύτερη τιμή. Με τον όρο καλύτερη τιμή νοείται η Καλύτερη Τιμή Αγοράς - Πώλησης (Best Bid-Offer Price-BBO) που υπάρχει εκείνη τη στιγμή είτε στις εντολές αγοράς είτε στις εντολές πώλησης. Oι ελεύθερες εντολές είναι δυνατόν να κάνουν πράξεις σε τιμές περισσότερες της μιας εάν ο όγκος της ελεύθερης εντολής είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο της αντίθετης εντολής η οποία εκείνη τη στιγμή διαπραγματεύεται στην καλύτερη τιμή. Στην περίπτωση αυτή, εφόσον η αντίθετη εντολή με την καλύτερη τιμή έχει όγκο μικρότερο της ελεύθερης εντολής τότε η τελευταία Θα κάνει πράξη με εντολές οι οποίες έχουν χειρότερη τιμή μέχρις ότου όλα τα κομμάτια της ελεύθερης εντολής να αγορασθούν ή να πωληθούν ή μέχρις ότου δεν υπάρχουν άλλες αντίθετες εντολές διαθέσιμες για να κάνουν πράξη με την Ελεύθερη Εντολή. Εφόσον υπάρχει ανεκτέλεστο υπόλοιπο της Ελεύθερης Εντολής τότε αυτό μετατρέπεται σε Οριακή εντολή στην τιμή της τελευταίας πράξης που πραγματοποιήθηκε μέσω της συγκεκριμένης εντολής, Οι Ελεύθερες Εντολές μπορούν να διαπραγματευθούν μόνο στον Βασικό Πίνακα και στον Πίνακα Ρεταλιών των Αγορών τύπου Βασική Αγορά και Στιγμιαία Αγορά. Όταν η Ελεύθερη εντολή εισάγεται κατά την προσυνεδριακή φάση και εφόσον αυτή δεν ακυρωθεί τότε θα παραμένει για να πάρει μέρος στη διαδικασία της τιμής ανοίγματος. Στην περίπτωση όπου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προσδιορισμού της τιμής ανοίγματος δεν υπάρχουν αντίθετες εντολές με τις οποίες να ταυτιστεί η ελεύθερη εντολή τότε αυτή αυτομάτως ακυρώνεται και δεν συνεχίζει στην επόμενη φάση.

66 Ομοίως εάν η ελεύθερη εντολή εισαχθεί κατά τη διάρκεια της συνεχούς φάσης της συνεδρίασης και δεν υπάρχουν αντίθετες υφιστάμενες εντολές τότε πάλι η ελεύθερη εντολή αυτομάτως ακυρώνεται. Οι μόνες συνθήκες οι οποίες επιτρέπονται στις ελεύθερες εντολές είναι: Άμεση ή Ακύρωση Εκπλήρωση ή Ακύρωση ΣΤΟΠ Αυτές οι συνθήκες δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν σε ελεύθερες εντολές όταν αυτές εισάγονται κατά τη διάρκεια της προσυνεδριακής φάσης. Οι ελεύθερες εντολές είναι δυνατόν να έχουν διάρκεια: Ημερήσια Έγκυρη μέχρι να Ακυρωθεί Έγκυρη μέχρι Ημερομηνία Για τις δύο τελευταίες περιπτώσεις αυτό θα ισχύσει εφόσον υπάρξει ανεκτέλεστο υπόλοιπο της εντολής το οποίο θα μετατραπεί σε οριακή εντολή για την οποία τα παραπάνω είδη διάρκειας μπορούν να φανούν χρήσιμα Ανοικτή ή Ελεύθερη Εντολή με Συνθήκη ΣΤΟΠ (Stop market) Η «ΣΤΟΠ Ελεύθερη Εντολή» είναι μία εντολή αγοράς ή πώλησης σε τιμή ελεύθερη, η οποία ενεργοποιείται με την έλευση του ΣΤΟΠ συμβόλου στην ορισμένη ΣΤΟΠ τιμή. Για τις ΣΤΟΠ ελεύθερες εντολές αγοράς, η ΣΤΟΠ τιμή θα πρέπει να είναι πάντα μεγαλύτερη από την τρέχουσα τιμή του ΣΤΟΠ συμβόλου. Αντίστοιχα, για τις ΣΤΟΠ ελεύθερες εντολές πώλησης η ΣΤΟΠ τιμή θα πρέπει να είναι χαμηλότερη από την τρέχουσα τιμή του ΣΤΟΠ συμβόλου. Αμέσως μόλις το ΣΤΟΠ σύμβολο διαπραγματευτεί σε τιμή ίση με την ΣΤΟΠ τιμή, ικανοποιείται η συνθήκη και το σύστημα ΟΑΣΗΣ μετατρέπει την υπό συνθήκη ελεύθερη εντολή σε «απλή» ελεύθερη εντολή, η οποία διαπραγματεύεται όπως μία ελεύθερη εντολή η οποία εισάγεται εκείνη τη στιγμή στο σύστημα Εντολή Στο Άνοιγμα (At The Open, ATO) Πρόκειται για εντολές χωρίς όρια τιμής που αφορούν συναλλαγές στην τιμή ανοίγματος. Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο της εντολής ακυρώνεται και η προτεραιότητά της σε σχέση με την Ελεύθερη Εντολή καθορίζεται από την ώρα εισαγωγής της. Οι

67 Εντολές στην Τιμή Ανοίγματος (ΣΑ) μπορούν να έχουν μόνο ημερήσια διάρκεια και εισάγονται μόνο κατά τη διάρκεια της προσυνεδριακής φάσης Εντολή Στο Κλείσιμο (At The Close, ATC) Σύμφωνα με την υπ αριθμό 70/ Απόφαση του Δ.Σ. του ΧΑ, η οποία τέθηκε σε ισχύ την , προστέθηκε στη συνεδρίαση μια νέα φάση συναλλαγών που διαρκεί 15 λεπτά μετά το κλείσιμο της κύριας φάσης διαπραγμάτευσης και αφού προσδιοριστούν οι τιμές κλεισίματος των μετοχών. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι την ισχύ της παραπάνω απόφασης, επιτρέπονταν η διενέργεια μόνο προσυμφωνημένων συναλλαγών (πακέτων- εντολές πάνω από euro) στην τιμή κλεισίματος. Συγκεκριμένα, τα Μέλη έχουν τη δυνατότητα συνεχούς διαβίβασης εντολών στο σύστημα συναλλαγών, από την έναρξη της περιόδου Τ2, κατά τη διάρκεια της περιόδου Τ1 και μέχρι τη λήξη της περιόδου «Στο Κλείσιμο, Τ3», για κατάρτιση συναλλαγών «στην τιμή κλεισίματος». Οριακές εντολές που εισήχθησαν στο σύστημα κατά τις περιόδους Τ2 και Τ1 και παρέμειναν ανεκτέλεστες μπορούν να εκτελεστούν κατά την περίοδο «Στο Κλείσιμο, Τ3» στην «τιμή κλεισίματος», εφόσον υπάρχουν αντίθετες εντολές και: Οι εντολές αγοράς έχουν τιμή μεγαλύτερη ή ση με την τιμή κλεισίματος. Οι εντολές πώλησης έχουν τιμή μικρότερη ή ίση με την τιμή κλεισίματος. Κατά τη διάρκεια της περιόδου «Στο Κλείσιμο, Τ3» στο σύστημα μπορούν να εισαχθούν μόνο εντολές «στο Κλείσιμο». Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από το αν εισήχθησαν στο σύστημα κατά την περίοδο Τ2 ή Τ1, οι εντολές με τιμή «στο κλείσιμο» λαμβάνουν χρονική προτεραιότητα μόνον κατά την έναρξη της περιόδου διαπραγμάτευσης «Στο Κλείσιμο, Τ3». Η κατάρτιση συναλλαγών «στην τιμή κλεισίματος» είναι δυνατή στις κατηγορίες διαπραγμάτευσης Βασική (Α), Στιγμιαία (Β και Γ) και ΝΕ.ΧΑ. και ισχύει μόνο για τον βασικό πίνακα και όχι για τον πίνακα ρεταλιών. 6.4 Ειδικές μέθοδοι διαπραγμάτευσης στην αγορά αξιών του Χ.Α Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 3: Εντός κύκλου χειροκίνητες συναλλαγές Ο όρος «εντός κύκλου χειροκίνητες συναλλαγές» αναφέρεται στη διαπραγμάτευση πακέτων μετοχών αξίας που υπερβαίνει ένα ελάχιστο όριο. Σε αυτήν τη συναλλαγή μπορούν να συμμετάσχουν τουλάχιστον ένας (1) αγοραστής από τη μία πλευρά και έως (3) πωλητές από την άλλη, ή και αντίστροφα, που θα αντιπροσωπεύονται από δύο

68 Μέλη του Χρηματιστηρίου αντίστοιχα, τα οποία έχουν τη δυνατότητα διενέργειας συναλλαγών αυτού του είδους. Επιπροσθέτως, για την πραγματοποίηση των ανωτέρω θα πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα: 1. Η ελάχιστη αξία της κάθε εντολής (αγοράς ή πώλησης) Θα πρέπει να είναι ΕΥΡΩ ή να αντιπροσωπεύει το 5% του μετοχικού κεφαλαίου της εκδότριας εταιρείας. 2. Η τιμή στην οποία πραγματοποιείται η συναλλαγή δεν Θα πρέπει να αποκλίνει κατά ένα ορισμένο ποσοστό από την τιμή της τελευταίας πράξης που έχει πραγματοποιηθεί κατά το χρόνο εισαγωγής της συναλλαγής (στην περίπτωση που δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία πράξη τότε ως τιμή τελευταίας πράξης λαμβάνεται η τιμή κλεισίματος). Το ποσοστό αυτό εξαρτάται από το μέγεθος της αξίας της συναλλαγής (βλέπε παρακάτω Πίνακα). 3. Δεν θα Πρέπει να υπάρχουν, κατά τη στιγμή της εισαγωγής του πακέτου, εντολές αγοράς ή πώλησης στην κύρια αγορά ικανές να καταστήσουν δυνατή την εκτέλεση εν όλω, μιας εκ των προς ταύτιση εντολών. 4. Για την κατάρτιση της συναλλαγής απαιτείται προηγούμενος έλεγχος της συνδρομής των παραπάνω προϋποθέσεων και έγκριση που παρέχεται στο Ηλεκτρονικό Σύστημα Συναλλαγών από τους ειδικούς προς αυτό εξουσιοδοτημένους υπαλλήλους της αγοράς αξιών του ΧΑ που ορίζονται με πράξη του Προέδρου του ΧΑ. ΑΞΙΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΑΠΟ ΕΩΣ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΠΡΑΞΗΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΓΟΡΑΣΤΩΝ - ΠΩΛΗΤΩΝ 1 έως 1/2/ euro (~204 εκατ. Δρχ) ,14 euro ( Δρχ) 0% 2 έως 1 3 έως ,15 euro (400 εκατ. Δρχ) ,28 euro ( Δρχ) 5% -// ,29euro (800 εκατ. Δρχ) απεριόριστο 10% -//-

69 Τέλος, πρέπει να σημειωθούν και τα εξής: 1. Αν η αξία της συναλλαγής ξεπερνά τα ευρώ ή εάν δεν μπορεί να ελεγχθεί η προαναφερθείσα περίπτωση 3, τότε ζητείται η έγκριση του Προέδρου του ΧΑ ή του Α Αντιπροέδρου του Δ.Σ., σε περίπτωση κωλύματος του πρώτου, ή του Διευθυντή Συναλλαγών σε περίπτωση κωλύματος του δεύτερου. 2. Η τιμή στην οποία πραγματοποιείται η συναλλαγή δεν επηρεάζει τη διαμόρφωση των τιμών στις οποίες πραγματοποιείται η διαπραγμάτευση των μετοχών κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. 3. Πληροφορίες για τη συναλλαγή παρέχονται τόσο μέσω του συστήματος ΟΑΣΗΣ όσο και μέσω του ημερήσιου δελτίου τιμών Οι συμβάσεις με συμψηφιστική εγγραφή Η παραπάνω μέθοδος 3 εφαρμόζεται και όταν το ίδιο μέλος εκπροσωπεί τόσο τον αγοραστή όσο και τον πωλητή συνάπτοντας συναλλαγή εκτός της συνεδρίασης της αγοράς αξιών του ΧΑ Οι συμβάσεις με σύμφωνο επαναγοράς Ο σκοπός των συμβάσεων αγοράς αξιών με σύμφωνο επαναπώλησής τους (και των συμβάσεων πώλησης αξιών με σύμφωνο επαναγοράς) είναι η καταγραφή κεφαλαιακών υπεραξιών-κερδών. Τα δύο αντισυμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν τους όρους της συναλλαγής (μετοχή, τεμάχια, τιμή) μέσω ενός ή περισσοτέρων Μελών της αγοράς αξιών του ΧΑ και την αντίστροφη συναλλαγή (ή το δικαίωμα για αντίστροφη συναλλαγή) σε κάποια μεταγενέστερη (ορισμένη ή μη) ημερομηνία. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται κυρίως από θεσμικούς επενδυτές και εξυπηρετεί την αποτίμηση των χαρτοφυλακίων τους κάθε φορά που απαιτείται (κάθε τρίμηνο). Οι υπόλοιπες περιπτώσεις στις οποίες χρησιμοποιείται αφορούν κυρίως τη διευκόλυνση των συγχωνεύσεων ή εξαγορών εταιρειών Η ταυτόχρονη κατάρτιση συναλλαγών Η ταυτόχρονη κατάρτιση αφορά τη μεταβίβαση μετοχών εντός κύκλου και εκτός ηλεκτρονικού συστήματος συναλλαγών. Σκοπός της ταυτόχρονης κατάρτισης είναι να μην αποκλείεται η δυνατότητα μεταβίβασης πακέτου από επενδυτές που εξεταζόμενοι μεμονωμένα δεν πληρούν τα κριτήρια μεταβίβασης πακέτων αναφορικά με την αξία συναλλαγών αλλά αν συναθροιστούν τα πληρούν.

70 6.4.2 Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 4: Κατάρτιση συναλλαγών γιο την επίτευξη διασποράς κατά την εισαγωγή νέων μετοχών Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για τη μεταβίβαση με χρηματιστηριακή συναλλαγή νεοεισαγόμενων μετοχών με ή χωρίς δημόσια εγγραφή από τους μετόχους της εταιρείας προς το επενδυτικό κοινό για την επίτευξη επαρκούς διασποράς των μετοχών. Συγκεκριμένα, στη συναλλαγή συμμετέχουν δύο Μέλη εκ των οποίων το ένα ενεργεί για λογαριασμό των πωλητών (π.χ. εταιρεία, μέτοχοι) και το άλλο για λογαριασμό των αγοραστών (επενδυτές). Η συναλλαγή αυτή πραγματοποιείται πριν την έναρξη διαπραγμάτευσης των νέων μετοχών, στην τιμή που έχει ορισθεί από τον ανάδοχο και εφόσον έχει εγκριθεί η εισαγωγή τους στην αγορά αξιών του ΧΑ. Πληροφορίες για τη συναλλαγή παρέχονται τόσο μέσω του συστήματος ΟΑΣΗΣ όσο και μέσω του ΗΔΤ Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 5: Εκποιήσεις μετοχών Εκποιήσεις μετοχών πραγματοποιούνται μετά από απόφαση του Τμήματος Χρηματιστηρίων Αξιών του Υπουργείου Οικονομίας - Οικονομικών. Στην απόφαση ορίζεται η προς εκποίηση μετοχή, ο αριθμός των τεμαχίων προς εκποίηση, η ημερομηνία και η ώρα που θα συμβεί αυτή, η πωλήτρια ΑΧΕ, ο χρηματιστηριακός εκπρόσωπος που θα ανακοινώσει την εκποίηση, και το επιτρεπτό ποσοστό απόκλισης της τιμής εκποίησης από την τιμή κλεισίματος την ημέρα εκποίησης. Η απόφαση αυτή εν συνεχεία αποστέλλεται στο ΧΑ. Το ΧΑ με τη σειρά του Ενημερώνει αρχικά τον ΣΜΕΧΑ και εν συνεχεία υποχρεούται την ημέρα της εκποίησης και πριν την έναρξη της συνεδρίασης να ενημερώσει τα Μέλη της αγοράς αξιών μέσω των τερματικών, σχετικά με τις λεπτομέρειες της εκποίησης. Το Τμήμα Παρακολούθησης Συναλλαγών της αγοράς αξιών του ΧΑ είναι επιφορτισμένο με καθήκοντα ελέγχου της ορθότητας της συναλλαγής, καταχώρησής της στο ΟΑΣΗΣ και σχετικής πληροφόρησης των Μελών της αγοράς αξιών του ΧΑ. Η μέθοδος εφαρμόζεται, για παράδειγμα, στην περίπτωση που κάποιος επενδυτής που έχει λάβει τραπεζικό δάνειο με ενέχυρο τίτλους δεν μπορεί να το αποπληρώσει, οπότε η τράπεζα μέσω του Υπουργείου Οικονομίας Οικονομικών προβαίνει στην εκποίηση αυτών των μετοχών. Επίσης, η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε για τις ανώνυμες μετοχές που δεν είχαν αποϋλοποιηθεί μετά την παρέλευση της ημερομηνίας μέχρι της οποίας οι κάτοχοι των φυσικών τίτλων (μετοχών) όφειλαν να προβούν στις σχετικές διαδικασίες.

71 6.4.4 Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 6: Εντός κύκλου χειροκίνητες συναλλαγές που συνάπτονται για τις ανάγκες εφαρμογής των άρθρων 34 και 38 του Κανονισμού λειτουργίας του ΣΑΤ Βάσει της μεθόδου 6 πραγματοποιείται ταύτιση εντολών αγοράς και πώλησης ίδιας ποσότητας μετοχών. Σχετική έγγραφη δήλωση υποβάλλεται από τα εμπλεκόμενα Μέλη και εγκρίνεται από το ΧΑ. Πρέπει να πληρούνται οι κάτωθι προϋποθέσεις: 1. Η συναλλαγή να πραγματοποιείται για την κάλυψη υποχρεώσεων του μέλους, που προέκυψαν από την εφαρμογή των άρθρων 34 και 38 του κανονισμού λειτουργίας του ΣΑΤ (παράλειψη ή εκπρόθεσμη γνωστοποίηση λογαριασμού χειριστή από μέλος ή θεματοφύλακα στο ΚΑΑ και μη εκπλήρωση από χειριστή των υποχρεώσεών του που προκύπτουν από την εκκαθάριση, αντίστοιχα). 2. Οι εντολές να προέρχονται στο ένα σκέλος από το μέλος για ίδιο λογαριασμό και στο άλλο σκέλος για λογαριασμό το πολύ μέχρι τριών φυσικών ή νομικών προσώπων. 3. Η τιμή της υπό κατάρτιση συναλλαγής δεν μπορεί να είναι μικρότερη από την τιμή της τελευταίας πράξης κατά το χρόνο υποβολής των εγγράφων δηλώσεων από τα Μέλη. Εάν δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία πράξη, τότε ως τιμή λαμβάνεται η τιμή εκκίνησης της μετοχής. Πληροφόρηση για τη συναλλαγή παρέχεται μέσω του ΟΑΣΗΣ και μέσω του ημερήσιου δελτίου τιμών εφόσον η αξία της συναλλαγής υπερβαίνει τα ποσό των ευρώ. Η τιμή στην οποία πραγματοποιείται η συναλλαγή δεν επηρεάζει τη διαμόρφωση των τιμών στις οποίες πραγματοποιείται η διαπραγμάτευση των μετοχών κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. Η μέθοδος 6 ξεκίνησε να εφαρμόζεται μετά την ολοκλήρωση της αποϋλοποίησης των μετοχών καθώς, πλέον, η εκκαθάριση των συναλλαγών επιβάλλεται να ολοκληρώνεται αυστηρώς εντός τριών ημερών από τη σύναψη της συναλλαγής. Με τη μέθοδο αυτή επιτυγχάνεται τα κλείσιμο θέσης, είτε θεσμικών επενδυτών,είτε χρηματιστηριακών εταιρειών, είτε πελατών. Δεν είναι κερδοσκοπικού χαρακτήρα καθώς τα τυχόν κεφαλαιακά κέρδη που προκύπτουν κατατίθενται στο Επικουρικό Ταμείο. Με αυτόν τον τρόπο αποτρέπεται η χρήση της μεθόδου για την επίτευξη και η πρακτική των ανοικτών πωλήσεων (Short selling) Πιθανή αποτυχία εκκαθάρισης των συναλλαγών καθιστά τις χρηματιστηριακές υπεύθυνες καθώς οι ανοικτές κινήσεις μεταφέρονται σε ίδιο λογαριασμό τους. Οι ΑΧΕ, με την σειρά τους, υποχρεούνται σε κλείσιμο των ανοικτών θέσεών τους εντός της 4ης ημέρας αναλαμβάνοντας το όποιο κόστος προκύψει. - Οι συμβάσεις με συμψηφιστική εγγραφή:

72 Η μέθοδος 6 δεν εφαρμόζεται όταν το μέλος ενεργεί ως αγοραστής για ίδιο λογαριασμό και ταυτόχρονα και ως πωλητής, αν η αξία της συναλλαγής είναι μικρότερη των ευρώ και συνάπτεται εκτός της συνεδρίασης της αγοράς αξιών του ΧΑ Η μέθοδος διαπραγμάτευσης 7: Κατάρτιση συναλλαγών για την επίτευξη διασποράς εισηγμένων μετοχών Η διαδικασία που ακολουθείται σε αυτήν την περίπτωση είναι η ίδια με αυτή της μεθόδου 4 με την μόνη διαφορά ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν πρόκειται για νεοεισαχθείσες μετοχές αλλά για την μεταβίβαση μετοχών που προήλθαν από συνδυασμένη δημόσια εγγραφή και ιδιωτική τοποθέτηση για την αύξηση της διασποράς των μετοχών στο επενδυτικό κοινό ήδη εισηγμένης εταιρείας Η μέθοδος 8: Μεταβίβαση μετοχών σε ειδικό διαπραγματευτή της ΝΕ.ΧΑ. Η μέθοδος αυτή αφορά εταιρείες της ΝΕ.ΧΑ. και χρησιμοποιείται προκειμένου να μεταβιβαστούν μετοχές στον ειδικό διαπραγματευτή πριν την έναρξη της διαπραγμάτευσης καθώς και δεσμευμένες μετοχές μετά την έναρξη διαπραγμάτευσης. Διαχωρίζεται στις εξής δύο επιμέρους μεθόδους: Μέθοδος 8α: Αφορά τη μεταβίβαση δεσμευμένων ή μη μετοχών σε ειδικό διαπραγματευτή κατά το χρονικό διάστημα από την απόφαση του Δ.Σ. του ΧΑ περί εισαγωγής και έως τρεις ημέρες πριν την έναρξη της διαπραγμάτευσης. Μέθοδος 8β: Αναφέρεται στην κατάρτιση συναλλαγών για τη μεταβίβαση δεσμευμένων μετοχών σε ειδικό διαπραγματευτή μετά την έναρξη της ειδικής διαπραγμάτευσης Η μέθοδος 9: Μεταβίβαση μετοχών σε ειδικό διαπραγματευτή της Κύριας ή Παράλληλης Αγοράς Η μέθοδος αυτή αφορά εταιρείες της Κύριας ή Παράλληλης Αγοράς και χρησιμοποιείται προκειμένου να μεταβιβαστούν μετοχές νεοεισαχθεισών μετοχών στην Κύρια ή Παράλληλη Αγορά του ΧΑ σε Ειδικό Διαπραγματευτή κατά το χρονικό διάστημα από την Απόφαση του Δ.Σ. του ΧΑ περί εισαγωγής έως τρεις ημέρες πριν την έναρξη της διαπραγμάτευσης. Η διαδικασία εφαρμόζεται αναλογικά με τα οριζόμενα στη Μέθοδο 8α. 6.5 Τιμή ανοίγματος μετοχής

73 Για τον υπολογισμό της τιμής ανοίγματος χρησιμοποιείται ένας αλγόριθμος ο οποίος επιδιώκει να συνδυάσει κατά τέτοιο τρόπο τις εντολές αγοράς και πώλησης που έχουν εισαχθεί κατά την προσυνεδριακή περίοδο (και μπορούν να συνδυασθούν με βάση τις τιμές στις οποίες έχουν δοθεί οι εντολές) ώστε να επιτευχθεί μεγιστοποίηση του όγκου συναλλαγών. Η προσυνεδριακή περίοδος διαπραγμάτευσης διαρκεί από τις 10:30 π.μ. και λήγει στις 11:00 π.μ. Η φάση προσδιορισμού της τιμής ανοίγματος είναι στις 11:00 π.μ. Κατά την προσυνεδριακή περίοδο εισάγονται εντολές «Οριακές», «Ελεύθερες», «Στο Άνοιγμα» και «Στο Κλείσιμο». 6.6 Τιμή κλεισίματος μετοχής Η τιμή κλεισίματος των μετοχών που διαπραγματεύονται με τη μέθοδο της συνεχούς διαπραγμάτευσης (ΑΓΟΡΑ Α και ΝΕ.ΧΑ.) ορίζεται ως ο σταθμισμένος με τα τεμάχια μέσος όρος, με ακρίβεια δύο δεκαδικών ψηφίων, των τιμών του 1Ο% των πράξεων της συνεδρίασης. Ο υπολογισμός της τιμής κλεισίματος γίνεται ξεκινώντας από την τελευταία πριν τη λήξη της συνεδρίασης πράξη και προς την αρχή αυτής, μέχρι να συμπληρωθεί ο απόλυτος αριθμός πράξεων που αντιστοιχεί στο 1Ο% του συνόλου των πράξεων της συνεδρίασης. Εάν η μετοχή διαπραγματεύεται με τη μέθοδο της στιγμιαίας διαπραγμάτευσης (ΑΓΟΡΑ Β & Γ) ως τιμή κλεισίματος νοείται η τιμή της τελευταίας δημοπρασίας (ε υε1 Εφόσον δεν πραγματοποιήθηκαν πράξεις καθ όλη τη διάρκεια της συνεδρίασης τότε ως τιμή κλεισίματος νοείται η τιμή εκκίνησης. 6.7 Τιμή ανοίγματος ομολόγου Η τιμή ανοίγματος των ομολόγων είναι ίδια με την τιμή εκκίνησης τους, επειδή δεν υπάρχει προσυνεδριακή φάση. Ως τιμή εκκίνησης λαμβάνεται η τιμή κλεισίματος της προηγούμενης ημέρας. 6.8 Τιμή κλεισίματος ομολόγου Η τιμή κλεισίματος των ομολόγων ορίζεται ως ο σταθμισμένος, με τον όγκο, μέσος όρος των συναλλαγών των τελευταίων 30 λεπτών της συνεδρίασης. Ο υπολογισμός της τιμής κλεισίματος των ομολόγων για την Αγορά Ο, αποτελείται από τα παρακάτω βήματα: Υπολογισμός του Σταθμισμένου, με τον όγκο, μέσου όρου της τιμής εκτέλεσης των Συναλλαγών στο ομόλογο τα τελευταία 30 των συναλλαγών της Συνεχούς Φάσης Διαπραγμάτευσης (Κύριος Πίνακας). Αν δεν υπάρχει συναλλαγή στο διάστημα των τελευταίων 30 τότε ο υπολογισμός γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις συναλλαγές των τελευταίων 60. Αν δεν υπάρχουν συναλλαγές τα τελευταία 60 τότε λαμβάνονται υπόψη οι συναλλαγές ολόκληρης της ημέρας.

74 Αν δεν υπάρχουν συναλλαγές ολόκληρη την ημέρα τότε η τιμή κλεισίματος είναι η Τιμή Εκκίνησης του ομολόγου (αρχική τιμή του ομολόγου στην ημέρα). 6.9 Τύποι Χρηστών Εσωτερικοί Χρήστες Ως εσωτερικοί χρήστες του ΧΑ ορίζονται τα θεσμοθετημένα όργανα του, τα οποία είναι επιφορτισμένα με την παρακολούθηση (εποπτεία) και τον έλεγχο της αγοράς καθώς επίσης και την διαχείριση και λειτουργία του συστήματος. Στο σύστημα ΟΑΣΗΣ έχουν ορισθεί ειδικοί τύποι χρηστών που έχουν τα απαραίτητα δικαιώματα πρόσβασης (π.χ. χρήστες Εποπτείας κ.α.) Χρήστες Μελών Στο ΟΑΣΗΣ υπάρχει μία κεντρικά οριζόμενη (από το ΧΑ) Ιεραρχία Χρηστών του Συστήματος Διαπραγμάτευσης, κοινή για όλα τα Μέλη του ΧΑ. Έτσι, όλοι οι αντικριστές / χρηματιστηριακοί εκπρόσωποι ανήκουν σε συγκεκριμένα επίπεδα ιεραρχίας με συγκεκριμένα δικαιώματα (π.χ. όρια εντολών). Επίσης, μπορεί να γίνεται με ηλεκτρονικό τρόπο Αναστολή (Suspension) ενός Μέλους του ΧΑ (και άρα και όλων των αντικριστών / χρηματιστηριακών εκπροσώπων του συγκεκριμένου μέλους) εάν αυτό παρουσιάσει αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών του. Στο ΟΑΣΗΣ υπάρχουν 5 επίπεδα χρηστών ανάλογα με το επίπεδο ευθύνης ως ακολούθως: Καταχωρητής (Εntry Only Τrader): O χρήστης αυτός καταχωρεί μόνο εντολές στο ΟΑΣΗΣ χωρίς να μπορεί να τις εισάγει προς διαπραγμάτευση. Oι παραπάνω εντολές εισάγονται προς διαπραγμάτευση αφού έχουν πάρει έγκριση από συγκεκριμένο χρήστη ο οποίος μπορεί να είναι Ασκούμενος χρήστης (Junior Trader), Επίκουρος χρήστης (Senior Trader) ή ο Διευθύνων Σύμβουλος χρήστης (Managing Director). Ο καταχωρητής δεν μπορεί να αλλάξει εντολή, να εισαγάγει πακέτα και να δει το όριο της ΑΧΕ. Μπορεί να ακυρώσει εντολή μόνο στη περίπτωση που αυτή δεν έχει εγκριθεί. Ασκούμενος Χρήστης (Junior Trader): O χρήστης αυτός μπορεί να εισάγει εντολές στο ΟΑΣΗΣ μέχρι ενός καθορισμένου ποσού. Εντολές με μεγαλύτερη αξία από το παραπάνω όριο θα πρέπει να πάρουν έγκριση από συγκεκριμένο προϊστάμενο χρήστη ο οποίος μπορεί να είναι Επίκουρος χρήστης (Senior Trader) ή Διευθύνων Σύμβουλος χρήστης (Managing Director). Εάν ο άμεσα προϊστάμενος του Aσκούμενου χρήστη δηλαδή ο Επίκουρος χρήστης δεν μπορεί να εγκρίνει την εντολή που εισήγαγε ο Ασκούμενος χρήστης τότε η εντολή εγκρίνεται από τον αμέσως ιεραρχικά ανώτερο δηλαδή τον Διευθύνοντα Σύμβουλο χρήστη. Ο Ασκούμενος χρήστης μπορεί μόνο να δει 19 Χ.Α.Α., ΟΑΣΗΣ: Η αγορά και το σύστημα, κεφάλαιο 6, Έκδοση 2004

75 τις δικές του εντολές και του καταχωρητή που ανήκει σ αυτόν καθώς επίσης τις πράξεις που προέκυψαν από τις εντολές αυτές ενώ δεν μπορεί να εισάγει πακέτα, να δει το όριο της ΑΧΕ και να στέλνει μηνύματα. Επίκουρος Χρήστης (Senior Trader): Ο χρήστης αυτός μπορεί να εισάγει εντολές στο ΟΑΣΗΣ μέχρι ενός ορίου όπως και να εγκρίνει εντολές χρηστών οι οποίοι υπάγονται σε αυτόν. Ο Επίκουρος χρήστης μπορεί επίσης να: Βλέπει τις εντολές και πράξεις του όπως επίσης τις εντολές και πράξεις των καταχωρητών και ασκουμένων χρηστών που υπάγονται σ αυτόν. Εισάγει πακέτα Βλέπει το όριο της ΑΧΕ Στέλνει μηνύματα Οι εντολές οι οποίες υπερβαίνουν το όριο που έχει θεσπισθεί από το ΧΑ εγκρίνονται από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο Χρήστη προκειμένου να εισαχθούν στο ΟΑΣΗΣ. Διευθύνοντας Σύμβουλος Χρήστης (Managing Director View All): Ο χρήστης αυτός μπορεί να: Εισάγει εντολές ως το πιστωτικό όριο της εταιρίας Δει και να εκτελέσει για λογαριασμό όλων των χρηστών τις εντολές και πράξεις του, δηλαδή να βλέπει όλη την ιεραρχική δομή της εταιρίας Εισάγει πακέτα Βλέπει το όριο της ΑΧΕ Στέλνει μηνύματα Κάνει λήψη του αρχείου δραστηριότητας μέλους (Transaction File) μετά το τέλος της συνεδρίασης. Διευθύνοντας Σύμβουλος Χρήστης (Managing Director View Own): Ο χρήστης αυτός έχει ακριβώς τις ίδιες δυνατότητες με τον χρήστη Managing Director View All με τη διαφορά ότι μπορεί να δει και να εκτελέσει για λογαριασμό των χρηστών της ιεραρχίας του (που υπάγονται δηλ. σε αυτόν) τις εντολές και πράξεις τους, δηλαδή να βλέπει μόνο τη δική του ιεραρχική δομή. Χρήστης Παρακολούθησης Μέλους μόνο (Member View Only): Ο χρήστης αυτός: Δεν μπορεί να εισάγει, να αλλάξει ή να εκτελέσει (εγκρίνει) εντολές για λογαριασμό άλλων Μπορεί να βλέπει κάθε εντολή ή πράξη που έγινε στο ΟΑΣΗΣ για τη συγκεκριμένη ΑΧΕ από τους χρήστες της όπως επίσης το όριο της ΑΧΕ δηλαδή έχει τη δυνατότητα να βλέπει όλη την ιεραρχική δομή της ΑΧΕ. Ο συγκεκριμένος τύπος χρήστη χρησιμοποιείται κυρίως από στελέχη του τμήματος Εσωτερικού Ελέγχου των μελών του ΧΑ. Στο ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζονται σχηματικά η ιεραρχία και οι δυνατότητες των εξωτερικών χρηστών του ΟΑΣΗΣ:

76 Ιεράρχηση χρηστών Οι επιτρεπόμενες ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ χρηστών του ιδίου επιπέδου είναι οι εξής (με «Χ» οι μη επιτρεπόμενες ιεραρχικές σχέσεις): Επιτρεπόμενες ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ χρηστών του ιδίου επιπέδου 20 Το επιτρεπόμενο όριο συναλλαγών ανά χρήστη ορίζεται σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα: Όριο ( ) Βήμα ορίου ( ) 20 Χ.Α.Α., ΟΑΣΗΣ: Η αγορά και το σύστημα, κεφάλαιο 7, Έκδοση 2004

77 Πίνακας επιτρεπόμενων πιστωτικών ορίων χρηστών Χρήστες Μέλους Παράδειγμα Μια υποθετική ιεραρχία ενός μέλους «ΧΨ» παρουσιάζεται σαν παράδειγμα στο παρακάτω σχήμα:

78 Χρήστες μέλους παράδειγμα 21 Στο παράδειγμα, ο χρήστης ΧΨ003 βλέπει μόνο τη δική του ιεραρχία, δηλ. τους χρήστες ΧΨ008 και ΧΨ011 (σκιασμένοι στο σχήμα). Αντίθετα, οι χρήστες ΧΨ001 και ΧΨ002 βλέπουν όλη την ιεραρχία της εταιρίας Δυνατότητες Χρηστών στο ΟΡΑΜΑ Οι δυνατότητες των χρηστών στην εφαρμογή ΟΡΑΜΑ παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα: 21 Χ.Α.Α., ΟΑΣΗΣ: Η αγορά και το σύστημα, κεφάλαιο 7, Έκδοση 2004

79 Δυνατότητες Χρηστών Μελών στην εφαρμογή ΟΡΑΜΑ 22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 22 Χ.Α.Α., ΟΑΣΗΣ: Η αγορά και το σύστημα, κεφάλαιο 7, Έκδοση 2004

80 7.1 Αρχιτεκτονική Συστήματος 23 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το ΟΑΣΗΣ αποτελείται από δύο βασικά υποσυστήματα: Το υποσύστημα Διαπραγμάτευσης Μετοχών ΟΑΣΗΣ ETS (Equities Trading System) Tο υποσύστημα Διαπραγμάτευσης και Εκκαθάρισης Παραγώγων ΟΑΣΗΣ DTS/DCSS Derivatives Trading, Clearing & Settlement System). Το υποσύστημα διαπραγμάτευσης μετοχών ΟΑΣΗΣ σχηματικά έχει ως εξής: 7.2 Κεντρικό Σύστημα ETS 23 Χ.Α.Α., ΟΑΣΗΣ: Η αγορά και το σύστημα, κεφάλαιο 7, Έκδοση 2004