بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

Transcript

1 ISSN: فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری دوره 1 شماره 1 زمستان 1394 صفحات بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران خالد غالمی کارشناس ارشد حسابداری چکیده یکی از موارد مهم جهت رشد و توسعه بازار سرمایه ایجاد دانش عمومی در ارتباط با فرآیند تعیین قیمت اوراق بهادار از جمله سهام و عوامل موثر بر قیمت و حجم معامالت سهام و تفسیر رویدادهای مهم از قبیل اعالن افزایش سرمایه از طریق عرضه سهام جدید می باشد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازده ی زمانی 1389 الی 1393 می باشد. تحقیق پیش رو از لحاظ هدف کاربردی بوده و از بعد روش شناسی از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی است. این تحقیق شامل یک فرضیه اصلی و چهار فرضیه فرعی می باشد جهت آزمون فرضیات ازآزمون رگرسیون خطی چند متغیره به صورت ترکیبی )سال- شرکت( استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین معیارهای ساختار مالکیت )درصد مالکیت سهامداران حقوقی درصد مالکیت بزرگترین سهامدار و درصد مالکیت دارندگان بیش از پنج درصد سهام شرکت( و نسبت قیمت به سود سهام رابطه وجود دارد نتایج همچنین نشان می دهد که بین درصد مالکیت سهامداران حقیقی و نسبت قیمت به سود سهام هیچگونه رابطه ی وجود ندارد. نتایج حاصله با کنترل متغیرهای اندازه شرکت و اهرم مالی کماکان به قوت خود باقی ماند. واژههای کلیدی: : ساختار مالکیت P/E مالکیت نهادی مالکیت مدیریتی تمرکز مالکیت 96

2 1- مقدمه هدف این تحقیق بررسی تاثیر عوامل رفتاری در انتخاب بیمه توسط مشتری)مطالعه موردی بیمه عمر( زا شرکت های بیمه گر می باشد. در راستای انجام پایاننامه در این فصل پس از بیان مسئله تحقیق اهمیت و ضرورت تحقیق اهداف خالصهای از چارچوب نظری و مدل تحلیلی تحقیق فرضیات قلمرو تحقیق و تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مورد نظر ارائه میشود. در فصل بعد به بررسی ادبیات تحقیق و مباحث مربوط به مبانی نظری خدمات بیمه و بیمه عمر و رفتار مصرف کننده و تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور پرداخته میشود. فصل سوم به معرفی و بحث پیرامون روش تحقیق جامعه آماری نمونه ابزار اندازهگیری روش تجزیه و تحلیل دادههای مورد استفاده پرداخته است. در فصل چهارم با کمک جداول و نمودارها و تکنیکهای انتخاب شده تجزیه و تحلیل دادهها انجام میشود. در انتها در فصل پنجم نتایج به دست آمده از این تحقیق برای سازمان مورد مطالعه و سایر سازمان ها و محققان آتی ارائه می گردد. از جمله مباحثی که علیرغم قدمت تاریخی اخیرا در ادبیات مالی مورد توجه قرار گرفته است موضوع ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام توسط شرکت ها و عوامل موثر بر آن است که قبال کمتر به آن پرداخته شده است. عالوه بر جنبه تئوری به لحاظ عملی و با توجه به واقعیت های موجود همانند پدیده صف های خرید و فروش و مشکالت بسیار دیگر توجه به نسبت قیمت به سود سهام و تالش برای حل این مشکل ضروری به نظر می رسد. افزایش نسبت قیمت به سود سهام می تواند موجب تسهیم هر چه بیشتر ریسک مالی از طریق کاهش هزینه های سبد گردانی و انگیزش بیشتر سرمایه گذاران در تصمیم گیری های معامالتی آنان شود. مطالعات نشان میدهد که هزینه معامالت در بازارهای امریکا به لحاظ اقتصادی با اهمیت بوده است )لسموند و همکاران 2014 (. 1 سرمایهگذاران بازار سرمایه معموال از P/E به عنوان ابزار نمایش ارزش شرکت یاد میکنند. این نسبت رایج ترین نسبتی است که در بازار سرمایه برای سرمایهگذاران دوراندیش دارای اهمیت بسیار زیاد میباشد. علت محبوبیت این نسبت توانایی آن در بیان ارزش بازار و سود هر سهم به زبان یک عدد ریاضی است. هدف این نسبت بیان رابطه قیمتی میباشد که یک سرمایهگذار بر اساس چشمانداز آینده شرکت برای سود پیشبینی شده هر سهم میپردازد و انتظار دارد تا به بهرهوری برسد. 2 و مفاهیمی چون راهبری شرکتی عملکرد شرکت سود و کیفیت آن و ارزش در ایران در باب ارتباط بین ساختار مالکیت شرکت تحقیقاتی صورت پدیرفته است. اما یکی از مسائلی که در تحقیقات تجربی نه تنها در باب ساختار مالکیت بلکه در ارتباط با سایر زمینه ها نیز مهجور مانده است مفهوم نسبت قیمت به سود سهام است. این مطالعه به بررسی اثرات ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام خواهد پرداخت. اما اهمیت نسبت قیمت به سود سهام در چیست و چرا به مطالعه آن 3 و در نتیجه قابلیت نقدشوندگی باالست. می پردازیم یکی از ویژگی های بازار کارا و ایده آل عدم وجود هزینه های معامالتی هزینه های معامالتی طیف وسیعی ازهزینه ها به شکل هزینه های آشکار مانند هزینه مالیات و کارگزاری و غیر آشکار ناشی از نا کارایی اطالعاتی را در بر می گیرد. حسابداری یکی از منابع اطالعاتی است که می تواند با ارائه اطالعات مربوط و قابل اتکا ناکارایی اطالعاتی بازار را کمتر کرده از این طریق بر بهبود نسبت قیمت به سود سهام شرکت ها اثر گذار باشد. لذا نسبت قیمت به سود سهام می تواند به عنوان معیاری برای کارایی بازار به خصوص به لحاظ اطالعاتی مطرح شود و به شکل گسترده در بررسی عوامل موثر بر ارائه اطالعات مفید بکار گرفته شود )رضا پور 1389(. در نتیجه با توجه به اهمیت حسابرسی مستقل در کیفیت گزارشگری مالی و ارتباط آن با گزارشگری مالی میان دوره ای و همچنین با توجه به اینکه ارقام سود در گزارشات میان دوره ای جزء الینفک سود ساالنه است)گونی و همکاران 2008(. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام می پردازد. و سعی می شود به این سوال پاسخ داده شود که آیا ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام تاثیر دارد یا خیر در صورت مثبت بودن تاثیر رابطه چگونه است. 1 - Lesmond et al. 2 - Ownership Structure 3 - Trading Cost 97

3 ا فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری بیان مسئله در متون اقتصادی از ساختار سرمایه به عنوان موثرترین پارامتر در ارزش گذاری شرکت ها دربازارهای سرمایه یاد می شود. محیط متحول و متغیر کنونی درجه بندی شرکت ها را از لحاظ اعتباری نیز تا حدودی به ساختار سرمایه آنان منوط ساخت هاست. این امر برنامه ریزی استراتژیک آنان را به انتخاب منابع موثر بر هدف "حداکثر سازی ثروت سهامداران" نزدیک کرده است. بر اساس ادبیات تئوری نمایندگی استفاده ی بیشتر از بدهی در ساختار سرمایه ی شرکت به عنوان یکی از راه های کاهش هزینه های نمایندگی معرفی می شود چرا که استفاده ی بیشتر از بدهی ها در ساختار سرمایه شرکت موجب کاهش نیاز به تامین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام می گردد و این مسئله باعث کاهش تعارضات و تضاد منافع بین مدیران و سهامداران می گردد. وجوه نقد از منابع مهم و حیاتی هر واحد تجاری است. ایجاد توازن بین وجوه نقد موجود و نیازهای نقدی یکی از مهمترین عوامل سالمت اقتصادی واحدهای تجاری و تداوم فعالیت آن هاست. در بسیاری از تصمیمات مالی الگوهای ارزشگذاری اوراق بهادار روش های ارزیابی طرح های سرمایه ای و غیره جریان های نقدی نقشی محوری می باشد )ثقفی و هاشمی 1384(. ساختار مالکیت به بیان ساده یعنی چه اشخاصی )حقیقی یا حقوقی( بر تصمیمات عملیاتی و استراتژیک یک شرکت تسلط و حکم فرمایی دارند. ترکیب سهامداران و میزان تمرکز مالکیت دوجنبه اساسی ساختار مالکیت شرکتها به شمار میرود. ترکیب سهامداران از طریق چهار متغیر مالکیت خارجی مالکیت شرکتی مالکیت مدیریتی و مالکیت نهادی اندازه گیری می شود )بیابانی و کاظمی 1392(. 1 در سال 1984 توسط )فری من ) 2 مطرح شد وی در این تئوری بیان می کند شرکت ها بسیار بزرگ شده اند و تئوری ذینفعان تأثیر آنها بر جامعه آنقدر عمیق است که باید عالوه بر ذینفعان به بخش های مختلفی از جامعه توجه کرد و شرکت ها باید در قبال همه این بخش ها پاسخگو باشند )کرمی و همکاران 1388(. شرکت ها برای انجام فعالیت های بزرگ اقتصادی تاسیس شده اند. یکی از انواع این شرکت ها که امروزه به وفور وجود دارد شرکت های سهامی اند. بر اساس ماده 1 قانون اصالح مواردی ازقانون تجارت ایران شرکت های سهامی عبارتنداز: شرکت هایی که سرمایه آنها به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آنها است. دراین شرکت ها سرمایه های خرد برای انجام کارهای بزرگ تجهیز می شوند. به دلیل عدم وجود تخصیص الزم زمان کافی و حتی در برخی مواقع عدم نیاز مالکان به اداره شرکت خود اشخاصی به نام مدیران پا به عرصه گذاشتند که به عنوان نمایندگان مالکان اداره امور 4 می 3 شهرت یافت جنسن و مکلینک 1976 رابطه نمایندگی را قراردادی شرکت ها را در دست گرفتند. این رابطه نمایندگی دانند که براساس آن صاحب کارنماینده )عامل( را از جانب خود منصوب و اختیار تصمیم گیری را به او تفویض می کند. اما مدیران لزوم سهام زیادی در تملک ندارند بنابراین مشکلی که وجود دارد این است که مدیران لزوم ا به نفع سهامداران تصمیم نمی گیرند. جنسن و مکلینک بر این عقیده اند که اگر دو طرف قرارداد )مالک و نماینده( به فکر حداکثر نمودن منافع خود باشند دلیل خوبی در دست داریم که نماینده نمی تواند درتمامی حالتها به فکربرآورده کردن منافع مالک باشد.وجود چنین واقعیت هایی پرسش های اصلی را برای نحوه هدایت و کنترل شرکت ها به میان آورده است. سهامداران هر شرکت را افراد و مؤسساتی با عالیق اهداف افق های سرمایهگذاری و تواناییهای مختلف تشکیل میدهند. با توجه به پیچیدگیهایی که در اداره امور شرکتها وجود دارد از سهامداران انتظار نمیرود در اداره امور شرکت مسئولیتی به عهده گیرند. نفوذ سهامدارن در شرکتها فقط در مجامع عمومی امکان پذیر است و در مواردی از جمله: تصویب صورتهای مالی انتخاب اعضای هیأت مدیره و بازرس قانونی اصالح اساسنامه شرکت تصویب معامالت فوق العاده و متمرکز می- 1- Stakeholder Theory 2 - Freeman 3 - Agency Relationship 4 - Contract 5 - Jensen 98

4 باشد)سازمان همکاری اقتصادی و توسعه 1386 (. از طرفی برخی از ساختارهای سرمایهای به بعضی از سهامداران این امکان را میدهد که به میزان کنترلی نامتناسب با مالکیتی که در شرکت دارند دسترسی داشته باشند. با روند فزایندهی موج آزادسازی و خصوصی سازی اقتصادی در کشورهای در حال توسعه بازار سرمایه به عنوان یکی از عوامل اساسی در مسیر توسعهی اقتصادی مطرح گردیده است. سرمایه مهم ترین منبع تأمین مالی داخلی و زمینه ساز تجمیع و تشکیل سرمایه و هدایت نقدینگی به سمت فعالیتهای پربازده میباشد )شمس الدین 2004(. پژوهش علمی در واقع با تالش برای پاسخ دادن به یک سوال آغاز می شود. هرگاه بر اساس اطالعات جمع آوری شده به این نتیجه برسیم که رویدادی اتفاق افتاده است که علت آن بر ما روشن نیست نخستین گام یافتن دلیل وقوع آن است. این نکته مسئله یا سوال پژوهش ما می باشد. ممکن است اطالعاتی که در اختیار داریم برای جواب دادن به مسئله کافی نباشد یا شاید دانش ما به اندازه الزم نظام یافته نباشد تا بتوانیم آن را به سوال مزبور مربوط کنیم. با توجه به آنچه گفته شد مساله اساسی تحقیق حاضر آن است که تأثیر ساختار مالکیت بر نسبت قیمت به سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار دهد. پیشینه پژوهش بندی )2012( رویکردهای حسابداری و مالی را با هم مقایسه و تأثیر آنها را از جهت پایداری سود بر سود آتی مورد سنجش قرار دادند. وی بیان میکند که سود از موارد مهم و تأثیر گذار بر رویکردهای حسابداری و مالی میباشد. وی برای این مورد سود جاری اجزای نقدی و تعهدی سود بازده سهام و بازده آتی و بازده جاری را بر سود آتی مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که سود جاری و بازده آتی بر سود آتی دارای تأثیر مثبت و معنی دار و اجزای نقدی و تعهدی سود بر سود آتی تأثیر معنی داری ندارد. آنتونیو لوپومارتینز )2010( 1 درپژوهشی دربرزیل بررسی می کند که آیا افزایش حاکمیت شرکتی اظهارنظرهای حسابرسی توسط یکی ازچهارمؤسسه بزرگ حسابرسی با تمایل به متعهد کردن درمدیریت سود ازطریق انتخاب های حسابداری یا تصمیم های عملیاتی ارتباط دارد. شواهدی از یک نمونه ازشرکت های برزیلی بیان می کند که فهرستی ازنوو مرکادو )بازار جدید( قسمتی ازبازاراوراق بهادارسائو پائولو که نیازبه باال بردن عملکرد حاکمیت شرکتی دارد ازمیان الزامات دیگر وحسابرسی توسط یکی از چهار مؤسسه بزرگ حسابرسی مدیریت سود را ازطریق انتخاب های حسابداری و اظهارنظرمشروط حسابرسان مقیاسی ازمدیریت سود است کاهش می دهد. به هرحال به استثنای موارد خاص فهرست بخش نوو مرکادو وحسابرسی به وسیله چهارمؤسسه بزرگ حسابرسی ازکاهش مدیریت سود ازطریق تصمیم های عملیاتی اطمینان نمی دهد. چانگ و ژانگ ( 2009( شواهدی در ارتباط با رابطه بین حاکمیت شرکتی و مالکیت نهادی سهام ارائه نمودند. شواهد این تحقیق نشان داد نسبت سهام شرکت که توسط سرمایه گذاران نهادی نگهداری میشود کیفیت ساختار حاکمیت را افزایش میدهد. نتایج این تحقیق با این نظر موافق بود که سرمایه گذاران نهادی به سمت سهام شرکتهایی گرایش دارند که دارای ساختار حاکمیتی خوب در جهت برآورده ساختن مسئولیت مباشرتی مدیریت میباشند. ایزدی نیا و رسائیان )1389( به بررسی رابطه برخی ابزارهای نظارتی راهبری شرکت )درصد اعضای غیر موظف هیئت مدیره و درصد سرمایه گذاران نهادی( بر معیارهای عملکرد )میزان بازده داراییها بازده ساالنه Q توبین و ارزش افزوده بازار( پرداختند. نتایج رگرسیون داده های ترکیبی نشان داد که ابزارهای نظارتی راهبری شرکت با تمامی معیارهای ارزیابی عملکرد رابطه معنی داری دارد. آقایی و چاالکی )1388( به بررسی رابطه بین ویژگیهای حاکمیت شرکتی و مدیریت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. آنها در این تحقیق با استفاده از ویژگیهای تمرکز مالکیت مالکیت نهادی نفوذ مدیرعامل دوگانگی وظیفه مدیرعامل اندازه هیئت مدیره استقالل هیئت مدیره اتکای بر بدهی و مدت زمان تصدی مدیرعامل در 1 - Martinez 99

5 هیئت مدیره حاکمیت شرکتی را اندازه گیری کردند و بر این اساس به طرح 8 فرضیه فرعی پرداختند که هر یک از فرضیات رابطهی یک بعد از حاکمیت شرکتی و مدیریت سود را مورد بررسی قرار میدهد. یافته های تحقیق نشان داد که رابطهی معنی دار منفی بین مالکیت نهادی و مدیریت سود و همچنین بین استقالل هیئت مدیره و مدیریت سود وجود دارد. عالوه بر این رابطه معنی داری بین سایر ویژگیهای حاکمیت شرکتی )تمرکز مالکیت نفوذ مدیرعامل دوگانگی وظیفه مدیرعامل اندازه هیئت مدیره اتکای بر بدهی و مدت زمان تصدی مدیرعامل در هیئت مدیره( و مدیریت سود وجود ندارد. احمد پور و همکاران )1388( در پژوهشی بنام بررسی تأثیر مدیران غیر موظف و سرمایه گذاران نهادی در رفتار مدیریت سود به بررسی رفتار مدیریت سود و رابطهی آن با ابزارهای نظارتی حاکمیت شرکتی مدیران غیر موظف )ابزار نظارتی درون سازمانی حاکمیت شرکتی( و سرمایه گذاران نهادی )ابزار نظارتی برون سازمانی حاکمیت شرکتی( پرداختهاند. نحوهی رفتار مدیریت سود در این تحقیق بر اساس مدل آستانه و از طریق رساندن سود گزارش شده به آستانه های مطلوب سودآوری تبیین شده است. نتایج بررسی رفتار فرصتطلبانه مدیریت نشان داد که اقالم تعهدی غیرعادی نمیتواند تغییرات سودآوری آتی را توجیه نماید به عنوان عالمتی برای سودآوری سالهای آتی باشد. همچنین نتایج آزمون نقش ابزارهای نظارتی حاکمیت شرکتی در رفتار مدیریت سود بیانگر این موضوع است که وقتی انگیزه برای دستکاری باالست مدیران غیر موظف و سرمایه گذاران نهادی عمده نقش ضعیفی در کاهش ناهنجاری اقالم تعهدی غیر اختیاری دارند. فرضیه های تحقیق این تحقیق دارای دو دسته فرضیه میباشد. فرضیات دسته اول که فرضیات اصلی و فرضیات دسته دوم که به نوعی میتوان از آنان با عنوان فرضیات فرعی نام برد. فرضیهاصلی بین ساختار مالکیت شرکت و نسبت P/E دارد. در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود فرضیات فرعی بین درصد مالکیت سهامداران حقیقی و نسبت P/E در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. بین درصد مالکیت سهامداران حقوقی و نسبت P/E در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. بین درصد مالکیت بزرگترین سهامدار و نسبت P/E در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. بین درصد مالکیت دارندگان بیش از 5% سهام شرکت و نسبت P/E در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. روش شناسی تحقیق: با توجه به اینکه پژوهش پیش رو در پی بررسی تاثیر احتمالی ساختار مالکیت بر نسبت قیمتت بته ستود ستهام در شترکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد بنابراین به دلیل اینکه نتایج آن به حل یک مشکل یتا موضتوع ختاص متی- پردازد از لحاظ هدف کاربردی و از آنجایی که در پی یافتن رابطه بین دو متغیر میباشد از لحاظ ماهیت و روش تحقیق از نتوع همبستگی است. 100

6 دوره مورد آزمون جامعه و نمونه آماری: درمورد تحقیق یک دوره زمانی پنج ساله بر اساس صورتهای مالی سالهای 1389 الی 1393 شرکتهای برگزیده میباشد. به این ترتیب تعداد شرکت ها به 104 شرکت رسید. یافته های پژوهش 3 به 2 و پراکندگی در تحلیل توصیفی 1 پژوهشگر با استفاده از جداول و شاخصهای آمار توصیفی نظیر شاخصهای مرکزی توصیف داده های جمع آوری شده تحقیق می پردازد. این امر به شفافیت و توضیح داده های تحقیق کمک بسیاری می کند. نتایج حاصل از تحلیل توصیفی داده ها در جدول )1( ارائه شده است. جدول 1 - نتایج تحلیل توصیفی داد های کمی تحقیق متغیر عالمت تعداد مشاهدات بیشترین کمترین میانگین میانه انحراف معیار 27/136 8/914 9/432 1/ /748 نسبت قیمت به سود سهام P/Eit 2 /172 0 /349 0 /363 0 /004 0 /717 درصد مالکیت سهامداران حقیقی NATit 5 /326 0 /481 0 /512 0 /108 0 /951 درصد مالکیت سهامداران حقوقی LEGit 3 /272 0 /649 0 /663 0 /147 0 /827 درصد مالکیت بزرگترین سهامدار Bigit 3 /128 0 /318 0 /328 0 /062 0 /827 Big5perit درصد مالکیت دارندگان بیش از %5 5/642 11/454 12/483 9/369 18/48 Sizeit اندازه شرکت 1/151 0/621 0/674 0/014 1/873 Levit اهرم مالی آزمون فرضیه ها 1- آزمون فرضیه اول فرضیه اول: بین درصد مالکیت سهامداران حقیقی و نسبت P/E در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. قبل از آزمون فرضیه اول به انتخاب الگوی مناسب برای مدل رگرسیونی پرداخته شده است. ابتدا با استفاده از آزمتون F لیمتر به انتخاب مدل دادههای تلفیقی در برابر مدل دادههای ترکیبی پرداخته شده است. مقدار احتمال آماره F لیمتر در جتدول )6( کمتر از سطح معنیداری %5 بوده و لذا برای آزمون فرضیه اول استفاده از روش دادههای تلفیقی منتفی است. F لیمر جدول 2- انتخاب دادههای تلفیقی در برابر دادههای ترکیبی مقدار آماره آزمون 2/29 درجه آزادی 510( و )102 0/0011 به دلیل عدم انتخاب مدل دادههای تلفیقی در برابر دادههای ترکیبی به انجام آزمون هاسمن به منظور انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی پرداخته شده است. مقدار احتمال آماره هاسمن کمتر از سطح معنیداری %5 میباشد لذا دلیل کافی برای رد الگوی اثرات ثابت وجود ندارد و برای آزمون فرضیه اول از الگوی اثرات ثابت استفاده می شود. 1 Descriptive Analysis 2 Central Tendency 3 Measures of Variation 101

7 جدول 3- انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی درجه آزادی خی دو مقدار آماره خی دو 0/0018 8/15 17/37 هاسمن مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات ثابت تاثیر درصد سهامداران حقیقی بر نسبت قیمت به سود هر سهم مثبت )0/146( و با توجه به احتمال آماره )0/089( t معنی دار نمی باشد. این موضوع نشان می دهد که درصد سهامداران نهادی تاثیر معنی داری بر نسبت قیمت به سود هر سهم ندارد. در ارتباط با تاثیر متغیرهای کنترلی اندازه شرکت تاثیر مثبت و معنی داری بر نسبت قیمت به سود هر سهم داشته ولی در مقابل اهرم مالی تاثیر منفی و معنی داری دارد. نتایج مربوط به آماره F نشان میدهد که مدل در حالت کلی معنی دار بوده و با توجه به آماره دوربین- واتسون )2/08( فاقد مشکل همبستگی است. عالوه بر آن نتایج مربوط به ضریب تعیین تعدیل شده نشان میدهد که در کل دوره پژوهش حدود %15 از تغییرات نسبت قیمت به سود هر سهم ناشی از درصد مالکیت سهامداران حقیقی و متغیرهای کنترلی پژوهش بوده است. با توجه به معنی دار نبودن تأثیر درصد مالکیت سهامداران حقیقی بر نسبت قیمت به سود هر سهم فرضیه اول مورد تائید واقع نمی شود. جدول 4- مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات ثابت تاثیر مالکیت سهامداران حقیقی بر نسبت قیمت به سود هر سهم مدل P/Eit = α0 + β1 NATit + β2sizeit +β3levit + εit احتمال آماره t مقدار آماره t ضرایب رگرسیونی متغیرها 0/0562 2/09 0/086 مقدار ثابت 0/089 1/25 0/146 درصد مالکیت سهامداران حقیقی 0/029 2/69 0/074 اندازه شرکت 0/038-2/43-0/106 اهرم مالی 0/0041 احتمال آماره F 0/21 ضریب تعیین 2/08 آماره دوربین واتسون 0/15 ضریب تعین تعدیل شده 2- آزمون فرضیه دوم فرضیه دوم: بین درصد رابطه معنادار وجود دارد. مالکیت سهامداران حقوقی و نسبت P/E در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جدول 5- انتخاب دادههای تلفیقی در برابر دادههای ترکیبی درجه آزادی مقدار آماره آزمون 0/ ( و )101 5/18 جدول 6- انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی درجه آزادی خی دو مقدار آماره خی دو 0/0016 9/43 21/87 F لیمر هاسمن مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات ثابت تاثیر درصد مالکیت سهامداران حقوقی بر نسبت قیمت به سود هر سهم مثبت )0/084( و با توجه به احتمال آماره )0/021( t معنی دار می باشد. این موضوع نشان می دهد که درصد مالکیت سهامداران حقوقی تاثیر مثبت و معنی دار بر نسبت قیمت به سود هر سهم دارند. همچنین اندازه شرکت تاثیر مثبت و معنی داری بر نسبت قیمت به سود هر سهم داشته ولی در مقابل اهرم مالی تاثیر منفی و معنی داری دارد. نتایج مربوط به آماره F نشان میدهد که مدل در حالت کلی معنی دار بوده و با توجه به آماره دوربین- واتسون )2/02( فاقد مشکل همبستگی است. عالوه بر آن نتایج مربوط 102

8 به ضریب تعیین تعدیل شده نشان میدهد که در کل دوره پژوهش حدود %51 از تغییرات نسبت قیمت به سود هر سهم ناشی از درصد مالکیت سهامداران حقوقی و متغیرهای کنترلی پژوهش بوده است. با توجه به معنی دار بودن تأثیر درصد مالکیت سهامداران حقوقی بر نسبت قیمت به سود هر سهم فرضیه دوم مورد تائید واقع می شود. جدول 7- مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات ثابت تاثیر مالکیت سهامداران حقوقی بر نسبت قیمت به سود هرسهم مدل P/Eit = α0 + β1 LEGit + β2sizeit +β3levit + εit احتمال آماره t مقدار آماره t ضرایب رگرسیونی متغیرها 0/158 1/48 0/104 مقدار ثابت 0/021 2/83 0/084 درصد مالکیت سهامداران حقوقی 0/0313 2/73 0/058 اندازه شرکت 0/033-2/51-0/085 اهرم مالی 0/0002 احتمال آماره F 0/59 ضریب تعیین 2/02 آماره دوربین واتسون 0/51 ضریب تعین تعدیل شده 3- آزمون فرضیه سوم فرضیه سوم: بین درصد مالکیت بزرگترین سهامدار و نسبت P/E در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. F لیمر هاسمن جدول 8- انتخاب دادههای تلفیقی در برابر دادههای ترکیبی مقدار آماره آزمون 9/78 درجه آزادی 515( و )103 جدول 9- انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی مقدار آماره خی دو درجه آزادی خی دو آماره آزمون 0/0025 7/96 21/54 0/093 مدل رگرسیون ترکیبی اثرات تصادفی تاثیر درصد مالکیت بزرگترین سهامدار بر نسبت قیمت به سود هر سهم مثبتت )0/074( و با توجه به احتمال آماره )0/017( t می باشد. این موضوع نشان می دهد که درصتد مالکیتت بزرگتترین ستهامدارا بتر نستبت قیمت به سود هر سهم تاثیر مثبت و معنی داری دارد. همچنین اندازه شرکت تاثیر مثبت و معنتی دار و در مقابتل اهترم متالی تاثیر منفی و معنی داری بر نسبت قیمت به سود هر سهم دارد. نتایج مربوط به آماره F نشان میدهد که مدل در حالتت کلتی معنی دار بوده و با توجه به آماره دوربین- واتسون )1/89( فاقد مشکل همبستگی است. عالوه بر آن نتتایج مربتوط بته ضتریب تعیین تعدیل شده نشان میدهد که در کل دوره پژوهش حدود %58 از تغییرات نسبت قیمت به سود هر سهم ناشتی از درصتد مالکیت بزرگترین سهامدار و متغیرهای کنترلی پژوهش بوده است. با توجه به معنی دار بودن تتأثیر درصتد مالکیتت بزرگتترین سهامدار بر نسبت قیمت به سود هر سهم فرضیه سوم مورد تائید واقع می شود. جدول 10- مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات تصادفی تاثیرمالکیت بزرگترین سهامداربرنسبت قیمت به سودهرسهم مدل P/Eit = α0 + β1 BIGit + β2sizeit +β3levit + εit احتمال آماره t مقدار آماره t ضرایب رگرسیونی متغیرها 0/0832 1/97 0/095 مقدار ثابت 0/017 2/97 0/074 درصد مالکیت بزرگترین سهامدار 103

9 0/025 2/65 0/063 اندازه شرکت 0/044-2/39-0/092 اهرم مالی 0/0001 احتمال آماره F 0/58 ضریب تعیین 1/89 آماره دوربین واتسون 0/62 ضریب تعین تعدیل شده 4 -آزمون فرضیه چهارم فرضیه چهارم: بین درصد مالکیت دارندگان بیش از پنج درصد سهام شرکت و نستبت P/E در شترکتهای پذیرفتته شتده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. جدول 11- انتخاب دادههای تلفیقی در برابر دادههای ترکیبی آماره آزمون درجه آزادی مقدار آماره آزمون 0/ ( و )101 5/16 F لیمر جدول 12 - انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی درجه آزادی خی دو مقدار آماره خی دو 0/126 7/36 19/43 هاسمن مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات تصادفی تاثیر درصد مالکیت دارندگان بیش از پنج درصد سهام شرکت بر نسبت قیمت بته ستود هر سهم مثبت )0/089( و با توجه به احتمال آماره )0/033( t معنی دار می باشتد. ایتن موضتوع نشتان متی دهتد کته درصتد مالکیت دارندگان بیش از پنج درصد سهام شرکت تاثیر مثبت و معنی داری بر نسبت قیمت به سود هتر ستهم دارد. در ارتبتاط با تاثیر متغیرهای کنترلی اندازه شرکت تاثیر مثبت و معنی داری بر نسبت قیمت به سود هر سهم داشته ولی در مقابتل اهترم مالی تاثیر منفی و معنی داری دارد. نتایج مربوط به آماره F نشان میدهد که مدل در حالت کلی معنی دار بوده و با توجه به آماره دوربتین- واتستون )1/95( فاقتد مشکل همبستگی است. عالوه بر آن نتایج مربوط به ضریب تعیین تعدیل شده نشان میدهد که در کتل دوره پتژوهش حتدود %46 از نسبت قیمت به سود هر سهم ناشی از درصد مالکیت بزرگترین دارندگان بیش از پنج درصد سهام و متغیرهای کنترلتی پژوهش بوده است. با توجه به معنی دار بودن تأثیر درصد مالکیت دارندگان بیشاز پنج درصد سهام شرکت بر نسبت قیمتت بته سود هر سهم فرضیه چهارم مورد تائید واقع می شود. جدول 13- مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات تصادفی تاثیر درصد مالکیت دارندگان بیش از پنج درصد سهام بر نسبت قیمت به سود هر سهم مدل P/Eit = α0 + β1 Big5perit + β2sizeit +β3levit + εit احتمال آماره t مقدار آماره t ضرایب رگرسیونی متغیرها 0/131 1/45 0/141 مقدار ثابت 0/033 2/64 0/089 درصد مالکیت دارندگان سهام بیش از % 5 0/031 2/48 0/082 اندازه شرکت 0/045-2/41-0/115 اهرم مالی 0/0038 احتمال آماره F 0/46 ضریب تعیین 1/95 آماره دوربین واتسون 0/52 ضریب تعین تعدیل شده 104

10 نتیجه گیری و پیشنهادات نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری فرضیه های تحقیق نشان می دهد که بین درصد مالکیت سهامداران حقوقی درصد مالکیت بزرگترین سهامدار درصد مالکیت دارندگان بیش از پنج درصد سهام شرکتو نسبت P/E رابطه معنادار وجود دارد نتایج همچنین نشان می دهد که بین درصد مالکیت سهامداران حقیقی و نسبت P/E هیچگونه رابطه ی وجود ندارد. منابع و مآخذ احمدوند ژ "بررسی تاثیر ساختار مالکیت بر عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری دانشکده علوم اجتماعی و ستایش م. و مصطفی کاظم نژاد 1389 " بررسی تأثیر ساختار مالکیت و ترکیب هیئت مدیره بر سیاست تقسیم سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" مجله دانش حسابداری شماره 1 صفحه 29 تا 51. سعیدی علی و حسینی قیداری مجتبی )1388( بررسی رابطه بین ترکیب سهامداری )حقیقی و حقوقی( و سود تقسیمی در بورس اوراق بهادار تهران پایانامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال. سرمد ز. و همکاران 1381 "روش تحقیق در علوم رفتاری" تهران نشر آگاه. صادقی شریف سید جالل و کفاش پنجهشاهی محمد )1387(. تأثیر ترکیب سهامداران بر بازدهی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پایانامه کارشناسی ارشد مدیریت مالی دانشگاه شهید بهشتی. صلواتی ش. و امیر رسائیان 1386 " بررسی رابطه بین ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام در ایران " نامه اقتصادی مفید شماره 63 صفحه 143 تا 163. کرمانی ا 1386 کارشناسی ارشد دانشگاه تهران. "تأثیر ساختار مالکیت بر عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" پایان نامه نمازی م. و احسان کرمانی 1387 "تاثیر ساختار مالکیت بر عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران " بررسی های حسابداری و حسابرسی دوره 15 شماره 53. منابع انگلیسی: 1- Al Farooque, O., and Zijl, T., Dunstan, K., and Karim, W., (2007), "Ownership Structure and Corporate Performance: Evidence from Bangladesh" Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, Vol.: 14, Pp: Chen, Zh. Cheung, Y., Stouraitis, A., and Wong, A., (2005), "Ownership concentration, firm performance and dividend policy in Hong Kong" Pacific- Basin Finance Journal, Vol.: 13, Pp: Demsetz, H., (1983), "The Structure of Ownership and the Theory of the Firm", Journal of Law and Economics, Vol.:26, Pp: Demsetz, H., and Villalonga, B., (2001), "Ownership Structure and Corporate Performance", Journal of Corporate Finance, Vol.: 7, Pp: Driffield, N., Mahambare, V., and Sarmistha., P, (2007), "How Does Ownership Structure Affect Capital Structure and Firm Performance? Recent Evidence from East Asia", Economics of Transition, Vol.: 15, Pp:

11 6- Fama, E., and Jensen, M., (1983), "Separation of Ownership and Control", Journal of Law and Economics, Vol.: 26, Pp: Gursoy, G. and Aydogar K.., (1998), "Equity Ownership Structure, Risk-Taking and Performance: An Empirical Investigation in Turkish Companies", International Global Finance Conference 1998 held in Istanbul, Turkey. 8- Hess K., Gunasekarage, A., and Hu, A., (2007), "The Influence of the Degree of State Ownership and the Ownership Concentration on the Performance of Listed Chinese Companies", Research in International Business and Finance, Vol.: 21, Pp: Lemmon, M., and Lins, K., (2003), "Ownership Structure, Corporate Governance and Firm Value: Evidence from the East Asian Financial Crisis", Journal of Finance, Vol.: 58 Pp: Na Suk kwon. (2002), "Ownership Structure and Firm Performance in Korea" University of Missouri- Columbia. 106