ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ. Μέτρησης απορριμμάτων καπνιστών (αποτσίγαρα) σε παραλίες

Transcript

1 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Μέτρησης απορριμμάτων καπνιστών (αποτσίγαρα) σε παραλίες Νοέμβριος 2013

2 Το έργο LIFE AMMOS Ολοκληρωμένη εκστρατεία ενημέρωσης για τον περιορισμό των απορριμμάτων καπνιστών στις παραλίες (LIFE12 INF/GR/000985) συγχρηματοδοτήθηκε από το Περιβαλλοντικό Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης LIFE+ Information & Communication. Διάρκεια υλοποίησης έργου: έως Προϋπολογισμός έργου: Συνολικός προϋπολογισμός: Συμμετοχή Ευρωπαϊκής Ένωσης: Φορείς συγχρηματοδότησης υλοποίησης: Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS TERRA NOVA Ε.Π.Ε. Περιβαλλοντική Τεχνική Συμβουλευτική Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Γεωλογίας Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας & Φυσικής Ωκεανογραφίας MARC Α.Ε. Μάρκετινγκ Έρευνα Επικοινωνία To έργο LIFE AMMOS αποσκοπεί στην πρόληψη και τον περιορισμό των απορριμμάτων καπνιστών (αποτσίγαρα) στις παραλίες, στοχεύοντας στην αλλαγή συμπεριφοράς του κοινού (καπνιστών και μη) καθώς και στην ανάπτυξη των κατάλληλων εργαλείων για τη μείωση του φαινομένου. 1

3 Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή Επιλογή Περιοχής Ενδιαφέροντος Επιλογή Θέσεων Μετρήσεων Έκταση Θέσεων Μετρήσεων Διαδικασία μετρήσεων Καταγραφή αποτελεσμάτων μετρήσεων Καταγραφή μετεωρολογικών συνθηκών Απαιτούμενος εξοπλισμός. 9 2

4 Εισαγωγή Το Πρωτόκολλο Μέτρησης απορριμμάτων καπνιστών (αποτσίγαρα) σε παραλίες αναπτύχθηκε από την επιστημονική ομάδα της TERRA NOVA: Ιωάννης Σπανός Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ Ιωάννης Τσίκος Περιβαλλοντολόγος MSc. Ανδρέας Σωτηρόπουλος Περιβαλλοντολόγος, MSc. Ωκεανογραφίας Η λειτουργικότητα του Πρωτοκόλλου δοκιμάστηκε τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο 2013 καθώς και τους θερινούς μήνες του 2014 από τις επιστημονικές ομάδες της TERRA NOVA, του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS και του Πανεπιστημίου Πατρών, στην καταμέτρηση απορριμμάτων καπνιστών (αποτσίγαρων) στις ακόλουθες 15 παραλίες: 1. Φανάρι (Δήμος Κομοτηνής) 2. Επανομή (Δήμος Θερμαϊκού) 3. Αγ. Ιωάννης (Δήμος Ζαγορίου-Μουρεσίου) 4. Λούτσα/ Βράχος (Δήμος Πάργας) 5. Καλογριά (Δήμος Δυμαίων) 6. Βοϊδοκοιλιά (Δήμος Πύλου-Νέστορος) 7. Πλύτρα/ Παχιά Άμμος (Δήμος Μονεμβάσιας) 8. Βάϊ (Δήμος Σητείας) 9. Γεωργιούπολη (Δήμος Αποκορώνου) 10. Τσαμπίκα (Δήμος Ρόδου) 11. Καρφάς (Δήμος Χίου) 12. Αγ. Ισίδωρος (Δήμος Λέσβου) 13. Αγ. Ιωάννης/ Μοναστήρι (Δήμος Πάρου) 14. Περίσσα (Δήμος Θήρας) 15. Σχοινιάς (Δήμος Μαραθώνα) Βάσει των αποτελεσμάτων των ανωτέρω μετρήσεων και των σχετικών συμπερασμάτων που προέκυψαν, πραγματοποιήθηκαν οι απαιτούμενες βελτιωτικές τροποποιήσεις επί του Πρωτοκόλλου ώστε να εξαχθεί η παρούσα τελική έκδοση του. 3

5 1. Επιλογή Περιοχής Ενδιαφέροντος Η επιλογή της Περιοχής Ενδιαφέροντος εντός της ευρύτερης περιοχής της παραλίας είναι ιδιαίτερης σημασίας προκειμένου να εξασφαλίζεται η αντιπροσωπευτικότητα των αποτελεσμάτων των μετρήσεων σε σχέση με την συμπεριφορά και τις συνήθειες των χρηστών της παραλίας. Ειδικότερα, η Περιοχή Ενδιαφέροντος αποτελεί υποσύνολο της παραλίας και καθορίζεται βάσει των ακόλουθων κριτηρίων: Οργανωμένη αξιοποίηση (ξαπλώστρες, ομπρέλες) Σημαντική χρήση από λουόμενους εκτός των ζωνών οργανωμένης αξιοποίησης Περιοχές παραλίες μπροστά ή γύρω από κιόσκια, beach bars και λοιπές εμπορικές δραστηριότητες (π.χ. θαλάσσια σπορ). 2. Επιλογή Θέσεων Μετρήσεων Εντός της Περιοχής Ενδιαφέροντος μίας παραλίας, δημιουργείται ένας αντιπροσωπευτικός κάναβος των θέσεων (Θέσεις Μέτρησης), όπου θα πραγματοποιηθούν οι μετρήσεις των απορριμμάτων καπνιστών (αποτσίγαρα). Η σχεδίαση του κάναβου πρέπει να καλύπτει: τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της παραλίας τις υφιστάμενες χρήσεις στην παραλία. Ο κάναβος αποτελείται από: οριζόντιες (παράλληλες προς την θάλασσα) αλφαβητικές γραμμές (Α, Β, Γ, κλπ.) κάθετες (κάθετες προς την θάλασσα) αριθμητικές γραμμές (1, 2, 3, κλπ.). Οι οριζόντιες αλφαβητικές γραμμές ορίζονται ως εξής: 1 η γραμμή (Α): ακριβώς μετά (προς το εσωτερικό της παραλίας) την νοητή γραμμή θραύσης του κύματος 2 η γραμμή (Β): 5 m μετά την 1 η γραμμή προς το εσωτερικό της παραλίας 3 η γραμμή (Γ): 5 m μετά την 2 η γραμμή προς το εσωτερικό της παραλίας 4 η γραμμή (Δ): 5 m μετά την 3 η γραμμή προς το εσωτερικό της παραλίας, και ούτω καθ εξής. 4

6 Οι κάθετες αριθμητικές γραμμές ορίζονται ως εξής: Για παραλίες με μήκος περιοχής ενδιαφέροντος έως 200 m, η απόσταση μεταξύ διαδοχικών γραμμών είναι 20 m. Για παραλίες με μήκος περιοχής ενδιαφέροντος έως 500 m, η απόσταση μεταξύ διαδοχικών γραμμών είναι 50 m. Για παραλίες με μήκος περιοχής ενδιαφέροντος μεγαλύτερο των 500 m, η απόσταση μεταξύ διαδοχικών γραμμών είναι 100 m. Σημείωση: οι ανωτέρω αποστάσεις μεταξύ των διαδοχικών αριθμητικών γραμμών μπορούν να αυξομειώνονται σύμφωνα με την κρίση του επιθεωρητή κατά την διάρκεια της εργασίας πεδίου, βάσει των ιδιαιτεροτήτων που μπορεί να παρουσιάζει κάθε παραλία όσον αφορά στα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της ή/και στην χωροθέτηση των διαφόρων χρήσεων επί αυτής. Η 1 η (Νο 1) αριθμητική γραμμή ορίζεται στο αριστερό άκρο της Περιοχής Ενδιαφέροντος (βλέποντας την παραλία από την θάλασσα) Η τελευταία (Νο ) αριθμητική γραμμή ορίζεται στο δεξί άκρο της Περιοχής Ενδιαφέροντος (βλέποντας την παραλία από την θάλασσα). Έκαστη Θέση Μέτρησης ονομάζεται από τον συνδυασμό των οριζόντιων αλφαβητικών γραμμών και των αντίστοιχων κάθετων αριθμητικών γραμμών, π.χ. Α1, Α2, Α3, Β1, Β2, Β3, κλπ. Η ανωτέρω σχεδίαση του κανάβου των Θέσεων Μέτρησης φαίνεται στο σκαρίφημα που ακολουθεί: 5

7 Γραμμή 2 Γραμμή 3 Γραμμή 4 Γραμμή 1 Γραμμή 5 Περιοχή Ενδιαφέροντος Γραμμή Δ Γραμμή Γ Γραμμή Β Γραμμή Α Σημείωση: ο επιθεωρητής στην περίπτωση που εντοπίσει εντός της Περιοχής Ενδιαφέροντος, σημεία όπου παρουσιάζονται αυξημένες συγκεντρώσεις αποτσίγαρων, τα οποία όμως βρίσκονται εκτός του σχεδιασθέντος κανάβου, μπορεί να τα επιλέξει προς μέτρηση (σε έκταση 1 m x 1 m x 10 cm) προκειμένου να καταγραφούν ως μέγιστα (peaks). Και για τις θέσεις αυτές ακολουθείται η ίδια διαδικασία όπως με τις Θέσεις Μέτρησης εντός κανάβου (βλ. Ενότητα 4), αλλά στη Φόρμα καταχώρησης μετρήσεων αποτσίγαρων στην παραλία (βλ. Παράρτημα) θα δηλώνεται ότι η θέση αυτή βρίσκεται εκτός κανάβου χρησιμοποιώντας ένδειξη extra 1, extra 2, κλπ. και θα σημειώνεται η συγκεκριμένη θέση μέτρησης σε σχέση με τον κάναβο. 6

8 3. Έκταση Θέσεων Μετρήσεων Έκαστη Θέση Μέτρησης αποτσίγαρων (Α1, Α2, Β1, Β2, κλπ.) έχει διαστάσεις: 1 m x 1 m x 10 cm (βάθος) 4. Διαδικασία μετρήσεων Καταρχήν πραγματοποιείται για κάθε παραλία προεργασία στο γραφείο επί χάρτη κατάλληλης κλίμακας έκαστης παραλίας. Πραγματοποιείται μία πρώτη εκτίμηση των θέσεων των μετρήσεων, οι οποίες επιβεβαιώνονται/ οριστικοποιούνται από τους επιθεωρητές κατά την εργασία πεδίου βάσει των ιδιαιτεροτήτων κάθε συγκεκριμένης παραλίας. Στο πεδίο (παραλία) οι ακόλουθες εργασίες πραγματοποιούνται από τους επιθεωρητές: Λαμβάνονται φωτογραφίες της παραλίας από τα 2 άκρα της (αριστερό και δεξί) ώστε να υπάρχει τεκμηρίωση των χρήσεων της παραλίας κατά την ημερομηνία της εργασίας πεδίου. Οι μετρήσεις αποτσίγαρων στις Θέσεις Μέτρησης πραγματοποιούνται συστηματικά από την μία μεριά της παραλίας προς την άλλη (προτείνεται για λόγους ευκολίας αποτύπωσης, οι μετρήσεις να ξεκινούν από το αριστερό άκρο της Περιοχής Ενδιαφέροντος, βλέποντας την παραλία από την θάλασσα). Σε κάθε Θέση Μέτρησης καταμετρώνται: (α) τα αποτσίγαρα που βρίσκονται επιφανειακά επί της άμμου ( αποτσίγαρα επιφάνειας ) (β) τα αποτσίγαρα που βρίσκονται θαμμένα εντός της άμμου σε βάθος έως 10 cm ( αποτσίγαρα όγκου ). Το άθροισμα των μετρήσεων (α) και (β) αποτελούν το σύνολο της μέτρησης αποτσίγαρων σε κάθε Θέση Μέτρησης. Λαμβάνονται οι συντεταγμένες κάθε Θέσης Μέτρησης με χρήση κατάλληλης συσκευής GPS. Αυτό είναι απαραίτητο για την σύγκριση των αποτελεσμάτων στην περίπτωση που οι μετρήσεις επαναληφθούν στο μέλλον. Λαμβάνεται φωτογραφία έκαστης Θέσης Μέτρησης (κάθετη λήψη με καδράρισμα στις διαστάσεις της Θέσης Μέτρησης) πριν την έναρξη της μέτρησης των αποτσίγαρων. Από κάθε Θέση Μέτρησης Α, δηλαδή από την νοητή γραμμή θραύσης του κύματος, λαμβάνεται φωτογραφία της αντίστοιχης κάθετης αριθμητικής γραμμής. Στις 7

9 φωτογραφίες αυτές πρέπει να φαίνεται το σύνολο των Θέσεων Μέτρησης επί της συγκεκριμένης κάθετης γραμμής. Τα αποτσίγαρα που μετρώνται σε κάθε Θέση Μέτρησης, συλλέγονται και απορρίπτονται σε κάδους απορριμμάτων που εξυπηρετούν την παραλία. Καταγράφονται οι υφιστάμενες χρήσεις επί και ακριβώς άνωθεν της Περιοχής Ενδιαφέροντος της παραλίας. Γίνεται συνοπτική καταγραφή της κατάστασης της παραλίας κατά την ημερομηνία της εργασίας πεδίου (πλήθος κόσμου κατ εκτίμηση, κατάσταση καθαριότητας, κλπ.) 5. Καταγραφή αποτελεσμάτων μετρήσεων Τα αποτελέσματα των μετρήσεων αποτσίγαρων καταγράφονται από τους επιθεωρητές στο πεδίο στην συνημμένη Φόρμα καταχώρησης μετρήσεων αποτσίγαρων στην παραλία (βλ. Παράρτημα). Μετά την ολοκλήρωση των μετρήσεων στο πεδίο (παραλία), τα αποτελέσματα των μετρήσεων εισάγονται προς στατιστική επεξεργασία στο ηλεκτρονικό αρχείο excel Αρχείο καταγραφής αποτσίγαρων σε παραλίες. 6. Καταγραφή μετεωρολογικών συνθηκών Οι επιθεωρητές καταγράφουν στην Φόρμα καταχώρησης μετρήσεων αποτσίγαρων στην παραλία (βλ. Παράρτημα) τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν στην παραλία κατά την ημερομηνία που λαμβάνουν χώρα οι μετρήσεις: a. Κατάσταση θάλασσας (ύψος και διεύθυνση κυματισμού) b. Ένταση και διεύθυνση ανέμου (εκτίμηση των επιθεωρητών ή/και διαθέσιμα στοιχεία για την συγκεκριμένη ημέρα από μετεωρολογικές ιστοσελίδες) c. Ηλιοφάνεια/βροχόπτωση. 8

10 7. Απαιτούμενος εξοπλισμός Ο εξοπλισμός που πρέπει να διαθέτουν οι επιθεωρητές κατά την πραγματοποίηση των μετρήσεων στην παραλία είναι ο ακόλουθος: 1. Χάρτης Google Earth της παραλίας σε κατάλληλη κλίμακα 2. Εκτυπωμένη την Φόρμα καταχώρησης μετρήσεων αποτσίγαρων στην παραλία 3. Καρτέλες φωτογραφικής σήμανσης Θέσεων Μέτρησης (Α1, Β1, Γ1,.) 4. Μετροταινία μήκους τουλάχιστον 50 m 5. 4 πασαλάκια για την οριοθέτηση έκαστης Θέσης Μέτρησης 6. Γάντια μίας χρήσης 7. Σακούλες απορριμμάτων 8. Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή 9. Συσκευή GPS 10. Μικρή τσουγκράνα κήπου 11. Μικρό φτυάρι (κατά προτίμηση πτυσσόμενο) 12. Είδη αντηλιακής προστασίας (καπέλο, γυαλιά ηλίου, αντηλιακό). 9

11 TERRA NOVA Ε.Π.Ε. Περιβαλλοντική Τεχνική Συμβουλευτική Καισαρείας 39, Αθήνα Τηλ.: , , Fax: TERRA NOVA Ltd. Environmental Engineering Consultancy 39 Kaisareias str., Athens, Greece Tel.: , , Fax: