ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΧΠΙΣΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΜΗΜΑ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΑΓΧΓΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΥΔΓΙΑΜΟΤ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΧΠΙΣΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΜΗΜΑ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΑΓΧΓΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΥΔΓΙΑΜΟΤ «ΜΟΝΣΔΛΑ ΥΔΓΙΑΜΟΤ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΜΟΝΑΓΧΝ» ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ πνπ εθπνλήζεθε γηα ηε ρνξήγεζε Μεηαπηπρηαθνύ Γηπιώκαηνο Δηδίθεπζεο ζηελ θαηεύζπλζε «ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΜΟΝΑΓΧΝ» από ηνλ Μήταλα Γ. Ανδρέα (Α.Μ.: 426Μ/ ) ΘΔΜΑ: «Καη νίθνλ ρξήζε ειεθηξνληθνύ ππνινγηζηή θαη ζρνιηθή επίδνζε: εκπεηξηθή δηεξεύλεζε πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο.» ΔΞΔΣΑΣΙΚΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ Αλδξεαδάθεο Νηθόιανο Αλ. Καζεγεηήο Παλεπηζηήκην Κξήηεο Πνιεκηθόο Νηθήηαο Καζεγεηήο Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ Φεζάθεο Γεώξγηνο Δπ.Καζεγεηήο Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ Δπηβιέπσλ Μέινο ζπκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Μέινο ζπκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο ΡΟΔΟΣ, 2012

2 «I really want to move to Antarctica - I'd want my cat and Internet access and I'd be happy». 16 year old HomeNet participant, 1995 Απαγνξεχεηαη ε αληηγξαθή, απνζήθεπζε θαη δηαλνκή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, εμ νινθιήξνπ ή ηκήκαηνο απηήο, γηα εκπνξηθφ ζθνπφ. Δπηηξέπεηαη ε αλαηχπσζε, απνζήθεπζε θαη δηαλνκή γηα ζθνπφ κε θεξδνζθνπηθφ, εθπαηδεπηηθήο ή εξεπλεηηθήο θχζεο, ππφ ηελ πξνυπφζεζε λα αλαθέξεηαη ε πεγή πξνέιεπζεο θαη λα δηαηεξείηαη ην παξφλ κήλπκα. Δξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ρξήζε ηεο εξγαζίαο γηα θεξδνζθνπηθφ ζθνπφ πξέπεη λα απεπζχλνληαη πξνο ηνλ ζπγγξαθέα. Ζ έγθξηζε ηεο παξνχζεο Μεηαπηπρηαθήο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο απφ ην Σκήκα Δπηζηεκψλ ηεο Πξνζρνιηθήο Αγσγήο θαη ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ ρεδηαζκνχ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ δελ ππνδειψλεη απνδνρή ησλ απφςεσλ ηνπ ζπγγξαθέσο 2

3 ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα Καζεγεηή κνπ θ. Αλδξεαδάθε Νηθφιαν γηα ηελ παξαγσγηθή ζπλεξγαζία, ηελ θαζνδήγεζή ηνπ θαη ηελ ακέξηζηε ππνζηήξημή ηνπ, ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο κεηαπηπρηαθήο δηαηξηβήο. Δπίζεο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο ζπλεπηβιέπνληεο θαζεγεηέο κνπ, θ.θ. Πνιεκηθφ Νηθήηα θαη Φεζάθε Γεψξγην γηα ηελ άκεζε ππνζηήξημε θαη αλεθηίκεηή ηνπο βνήζεηα. Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηά κνπ, ηελ γπλαίθα κνπ θαη ηα δπν κνπ παηδηά, ην Γηψξγν θαη ηνλ Νίθν γηα ηελ ππνκνλή, ηε ζηήξημε θαη ηελ αγάπε ηνπο θαη θπζηθά ηνπο γνλείο κνπ γηα ηελ εζηθή θαη πιηθή ηνπο βνήζεηα. 3

4 Στοσς γιούς μοσ Γιώργο, Νικόλαο στη σύζσγό μοσ Κλαίρη 4

5 Περιεχόμενα Πεξηερφκελα... 5 Καηάινγνο Δηθφλσλ Πηλάθσλ ρεκάησλ... 9 Δηθφλεο... 9 Πίλαθεο... 9 ρήκαηα πληνκνγξαθίεο Πεξίιεςε Abstract Δηζαγσγή ΜΔΡΟ Α Θεσξεηηθφ πιαίζην Κεθάιαην 1 ν : ΣΠΔ θαη εθπαίδεπζε Δηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ Διιεληθή εθπαίδεπζε ΔΠΠ ΓΔΠΠ Μνληέια εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε εκαζία ηεο εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε χγρξνλεο ζεσξίεο κάζεζεο Οξνινγία ελλνηψλ χγρξνλεο ζεσξίεο θαη εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά To Γηαδίθηπν σο πεγή πιεξνθνξηψλ Κεθαιαίν 2 ν : Αμηνιφγεζε θαη ρνιηθή επίδνζε Βαζκφο θαη απνζηήζηζε Υαξαθηεξηζκνί ησλ καζεηψλ ζηελ Διιάδα Ο «Καθφο» Μαζεηήο Ο «Καιφο» Μαζεηήο Αμηνιφγεζε Μαζεηή Έλλνηα θαη ζθνπφο ηεο αμηνιφγεζεο ( Π.Γ 8/1995 ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΜΑΘΖΣΧΝ) Βαζκνιφγεζε Παξαδνζηαθέο ηερληθέο αμηνιφγεζεο

6 2.3.4 Δλαιιαθηηθνί ηξφπνη αμηνιφγεζεο ησλ καζεηψλ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ Κεθάιαην 3 ν : Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ζρνιηθή επίδνζε Οη αηνκηθνί παξάγνληεο Κιεξνλνκηθά ή βηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά Δπίθηεηνη πξνζσπηθνί παξάγνληεο Οη εμσαηνκηθνί παξάγνληεο Οηθνγέλεηα θαη θνηλσλία Σν ζρνιείν Υξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη Σπραίνη θαη πεξηζηαζηαθνί παξάγνληεο Κεθάιαην 4 ν Τπνινγηζηήο θαη νίθνλ Υξήζε Ζ/Τ ζην ζπίηη Τπνινγηζηήο ζην ζπίηη Τπνινγηζηήο θαη δηαρείξηζε ρξφλνπ Δλαζρφιεζε καζεηψλ κε ππνινγηζηή ζην ζπίηη Τπνινγηζηήο ζην ζπίηη θαη ζρνιηθή επίδνζε Τπνινγηζηέο θαη αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ θαη δπζθνιηψλ Παηρλίδηα ζηνλ ππνινγηζηή θαη αλάπηπμε γλσζηηθψλ δεμηνηήησλ Υξφλνο θαη Media Τπνινγηζηήο ζην ζπίηη θαη επηπηψζεηο Μεηαηφπηζε ησλ ινηπψλ δξαζηεξηνηήησλ Δπηδξάζεηο ζηελ ζσκαηηθή αλάπηπμε θπζηθέο ιεηηνπξγίεο Κίλδπλνο παρπζαξθίαο Δπηδξάζεηο ζηελ Κνηλσληθή Αλάπηπμε θαη ζρέζεηο Κνηλσληθέο Δπηπηψζεηο απφ ηελ επηθνηλσλία κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ Δπηδξάζεηο απφ ηελ κεγαιχηεξε πξφζβαζε ζηελ πιεξνθφξεζε Δπηδξάζεηο ζηελ αληίιεςε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο Βία θαη ππνινγηζηέο

7 4.8.9 Δζηζκφο ζην δηαδίθηπν ΜΔΡΟ Β Δξεπλεηηθφ πιαίζην Κεθάιαην 5 ν Έξεπλα θνπφο κειέηεο εκαζία ηεο έξεπλαο Αμηνπηζηία ηεο έξεπλαο Δξεπλεηηθέο ππνζέζεηο Μεζνδνινγία Έξεπλαο πκκεηέρνληεο Κξηηήξηα ζπκκεηνρήο Δξσηεκαηνιφγην Υξνλνδηάγξακκα κειέηεο Μέζνδνη ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο Κεθάιαην 6 ν Απνηειέζκαηα Παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ Έιεγρνο θαλνληθήο θαηαλνκήο Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά έξεπλαο ρνιηθήο Δπίδνζε Μαζεηψλ (Μ.Ο. Βαζκνινγίαο) Καηάηαμε πιεζπζκνχ θαηά ψξεο δηαβάζκαηνο Πξφζβαζε ζε ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο Υξήζεο ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζην ζπίηη Γξαζηεξηφηεηεο Διεχζεξνπ Υξφλνπ Δθπαίδεπζε θαη ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο γνλέσλ πζρεηίζεηο δεηθηψλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ ζρνιηθή επίδνζε Κεθάιαην 7 ν πδήηεζε Κεθάιαην 8 ν πκπεξάζκαηα - Πξνηάζεηο Βηβιηνγξαθία Ξελφγισζζε Διιελφγισζζε

8 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ

9 Κατϊλογοσ Εικόνων Πινϊκων χημϊτων Εικόνεσ Δηθφλα 1. χγθξηζε ζρεδίσλ παηδηψλ πνπ βιέπνπλ ηειεφξαζε έσο 1 ψξα θαη πάλσ απφ 3 ψξεο Δηθφλα 2. Καηάηαμε παηρληδηψλ αλάινγα κε ηελ ειηθία Δηθφλα 3 Καηάηαμε παηρληδηψλ αλάινγα κε ην πεξηερφκελν Πύνακεσ Πίλαθαο 1.Έιεγρνο θαλνληθφηεηαο ζην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ κε ηνλ έιεγρν Kolmogorov Smirnov (p<0.05) Πίλαθαο 2.Υαξαθηεξηζηηθά ζπλφινπ 700 καζεηψλ Πίλαθαο 3. Υαξαθηεξηζηηθά 374 καζεηέο Πίλαθαο 4. Υαξαθηεξηζηηθά 326 καζήηξηεο Πίλαθαο 5. Υαξαθηεξηζηηθά Πξσηνβάζκηαο Γεπηεξνβάζκηαο Πίλαθαο 6. Υαξαθηεξηζηηθά πφιεο πεξηθέξεηαο Πίλαθαο 7. Υαξαθηεξηζηηθά επεηξσηηθήο λεζησηηθήο Διιάδνο Πίλαθαο 8. Μ.Ο. βαζκνινγίαο θαη επίβιεςε ζηελ ψξα ρξήζεο θαη δηαζπνξάο απφ One-way Anova. 77 Πίλαθαο 9. Έιεγρνο νκνηνγέλεηαο απφ ρξήζε One-way Anova ζηελ επίβιεςε ηνπ ρξφλνπ ρξήζεο ππνινγηζηή Πίλαθαο 10. ρέζε Μ.Ο. βαζκνινγίαο κε επίβιεςε ζην ρξφλν ρξήζεο απφ One-way Anova Πίλαθαο 11. Δθαξκνγή One-way Anova κεηαμχ βαζκνινγίαο θαη επίβιεςεο ζην ρξφλν ρξήζεο Ζ/Τ Πίλαθαο 12. Μ.Ο. βαζκνινγίαο θαη επίβιεςε ζην πεξηερφκελν ινγηζκηθνχ θαη δηαζπνξάο απφ Oneway Anova Πίλαθαο 13. Έιεγρνο νκνηνγέλεηαο απφ ρξήζε One-way Anova ζηελ επίβιεςε πεξηερνκέλνπ ινγηζκηθνχ Πίλαθαο 14. Δθαξκνγή One-way Anova κεηαμχ βαζκνινγίαο θαη επίβιεςεο ινγηζκηθνχ Πίλαθαο 15. ρέζε δηάξθεηα ρξήζεο Ζ/Τ θαη ζρνιηθήο επίδνζεο Πίλαθαο 16. Έιεγρνο νκνηνγέλεηαο ζρνιηθήο επίδνζεο θαη δηάξθεηα ρξήζεο Ζ/Τ Πίλαθαο 17. ρέζε ζρνιηθήο επίδνζεο θαη ρξήζεο ππνινγηζηή γηα ζρνιηθέο εξγαζίεο Πίλαθαο 18. ρέζε ζρνιηθήο επίδνζεο θαη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Πίλαθαο 19 πζρέηηζε (Pearson r) παξαγφλησλ κεηαμχ ησλ εξσηεκαηνινγίσλ

10 χόματα ρήκα 1.Γηάγξακκα θαλνληθφηεηαο γηα Μ.Ο. Βαζκνινγίαο αγνξηψλ ρήκα 2. Γηάγξακκα θαλνληθφηεηαο γηα Μ.Ο. Βαζκνινγίαο θνξηηζηψλ ρήκα 3. Γξαθηθή παξάζηαζε ζρέζεο κ.ν. βαζκνινγίαο θαη επίβιεςεο ρξφλνπ ρξήζεο ρήκα 4. Γξαθηθή παξάζηαζε ζρέζεο κ.ν. βαζκνινγίαο θαη επίβιεςεο ινγηζκηθνχ ρήκα 5 ρέζε Μ.Ο. Βαζκνινγίαο θαη ψξεο ρξήζεο Ζ/Τ (r=0,4278)

11 υντομογραφύεσ PEGI: Pan European Game Information (Παλεπξσπατθφ χζηεκα Πιεξνθφξεζεο γηα ηα Ζιεθηξνληθά Παηρλίδηα. ΓΔΠΠ : Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ. ΔΠΠ : Δλλνηνινγηθφ Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ. Ζ/Τ: Ζιεθηξνληθφο Τπνινγηζηήο. ΟΟΑ: Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο & Αλάπηπμεο. ΣΔΔ: Σερλνινγηθή Δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζε. ΣΠΔ : Σερλνινγίεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσληψλ. 11

12 Περύληψη θνπόο: θνπφο ηεο κεηαπηπρηαθήο δηαηξηβήο είλαη ε έξεπλα πάλσ ζηελ ζρέζε πνπ έρεη ε θαη νίθνλ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζπίηη κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ (εθπαηδεπηηθή αμηνιφγεζε καζεηψλ) θαη ε εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ γηα ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ καζεηψλ (ηπρφλ εμάξηεζε απφ ηνλ ππνινγηζηή, αλάγθεο επηθνηλσλίαο, απνκφλσζε, αιιαγέο ζηελ θνηλσληθφηεηα ). Παξάιιεια δηεξεπλήζεθαλ πηζαλέο δηαθνξνπνηήζεηο αλάκεζα ζηα δχν θχια θαη αλάκεζα ζε παηδηά πνπ δνπλ ζηελ πφιε κε απηά πνπ δνπλ ζηελ επαξρία θαη ηέινο ν ρξφλνο πνπ αθηεξψλεηαη ζε ηειεφξαζε θαη άζιεζε θαη πσο απηά επεξεάδνπλ ηελ ζρνιηθή ηνπο επίδνζε. Μέζνδνη: Ο πιεζπζκφο αλαθνξάο ηεο παξνχζαο έξεπλαο, απνηειείηαη απφ 700 καζεηέο ειηθίαο εηψλ νη νπνίνη θνηηνχλ ζηελ Σ ηάμε Γεκνηηθψλ ρνιείσλ Α, Β, Γ Γπκλαζίνπ θαη Α Λπθείνπ απφ ηε Θεζζαινλίθε, ηελ Κσ θαη ηελ πεξηθέξεηα ηνπ λνκνχ Κηιθίο. Απνηειέζµαηα: Ο κέζνο φξνο βαζκνινγίαο γηα ηελ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ ηεο πξσηνβάζκηαο ή- ηαλ 9,51 ± 0,5 (p<0,05) γηα ηα αγφξηα θαη 9,79 ± 0,41 (p<0,05) γηα ηα θνξίηζηα ελψ γηα ηνπο καζεηέο ηεο δεπηεξνβάζκηαο ήηαλ 15,98 ± 1,99 (p<0,05) γηα ηα αγφξηα θαη 17,11 ± 1,95 (p<0,05) γηα ηα θνξίηζηα. Απφ ηνπο καζεηέο ηεο δεπηεξνβάζκηαο άξηζηα πέηπρε ην 17,78% ησλ αγνξηψλ έλαληη ηνπ 28,02% ησλ θνξηηζηψλ. Σν πνζνζηφ ησλ καζεηψλ πνπ έρνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη μεπεξλά ην 77% ελψ ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν έρεη ην 80% απηψλ. Σν 60% ησλ καζεηψλ ρξεζηκνπνηεί ηνλ ππνινγηζηή έσο 2 ψξεο, ελψ ην 35% δήισζε φηη ρξεζηκνπνηεί ηνλ ππνινγηζηή πάλσ απφ 2 ψξεο εκεξεζίσο. Μφιηο ην 5% δήισζε φηη δελ α- ζρνιείηαη θαζφινπ κε ππνινγηζηή ζην ζπίηη. Σν 72,9% ησλ καζεηψλ πνπ πέηπραλ Μ.Ο. βαζκνινγία άλσ ηνπ 17 θαη αθηέξσζαλ σο 2 ψξεο ζπλνιηθά ζε Ζ/Τ θαη ηειεφξαζε ελψ κφιηο ην 27,1% αθηέξσζαλ παξαπάλσ απφ 2 ψξεο θαη πέηπραλ αληίζηνηρε βαζκνινγία. πκπεξάζκαηα: ηελ έξεπλά καο βξέζεθε λα ππάξρεη ζπζρέηηζε ηεο ρξήζεο ππνινγηζηή ζην ζπίηη κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε. Οη καζεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ππνινγηζηή ηνπο γηα ηελ νινθιήξσζε ζρνιηθψλ εξγαζηψλ ή αλαδεηνχζαλ πξφζζεην βνεζεηηθφ πιηθφ γηα ηα καζήκαηά ηνπο βξέζεθε λα έρνπλ κεγαιχηεξε βαζκνινγία ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ ηνλ ππνινγηζηή γηα παηρλίδηα θαη επηθνηλσλία κέζσ θνηλσληθήο δηθηχσζεο (facebook, chat rooms). Δπίζεο επίδξαζε βξέζεθε θαη κε ην ρξφλν ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή. Οη καζεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ππνινγηζηή κέρξη 2 ψξεο είραλ κεγαιχηεξε βαζκνινγία. Σέινο ε επίβιεςε πνπ αζθνχλ νη γνλείο έρεη επίδξαζε κφλν ζηνπο α- ξηζηνχρνπο καζεηέο. Λέξεις Κλειδιά : ππνινγηζηήο, ζρνιηθή επίδνζε, δηαδίθηπν, θνηλσληθή δηθηύσζε, παηδηά, ζρνιηθή βία, νηθνγέλεηα, ειεθηξνληθά παηρλίδηα, εζηζκόο, ζρνιείν, πγεία. 12

13 Abstract Aim: The aim of this Master is to research the impact of home computers use on the academic achievement and the extraction of useful conclusions on the quality of students life. We also investigated possible differentiations between the two sexes, as well as between children living in the city and those living in the country` and finally the time devoted to television and sports and how those two factors affect their school performance. Method: The target group of this study was 700 students aged years old who study in the Sixth Grade of Primary School, in the First, Second and Third Grades of Junior high School and in the First Grade of Lyceum High School in the areas of Thessaloniki, Kos and Kilkis. Results: The average score for the academic performance of pupils in the Primary Education pupils was 9,51 ± 0,5 (p <0,05) for boys and 9,79 ± 0,41 (p <0,05) for girls, while for secondary students was 15,98 ± 1,99 (p <0,05) for boys and 17,11 ± 1,95 (p <0,05) for girls. Among Secondary Education students 17.78% of boys versus 28.02% of girls achieved the excellent degree. The proportion of pupils who have a computer at home is over 77% while 80% of them have an Internet connection. 60% of students use the computer up to 2 hours, while 35% claimed they use computers for more than 2 hours daily and only 5% said they did not use home computer at all. The 72.9% of students who achieved a score over 17 out of 20 at school spent up to 2 hours to PC and TV, while only 27.1% of students,with the same score, spent more than 2 hours in non-educational software or work. Conclusions: In our study we found a correlation between computer uses at home and students school performance. Students who use their computers to complete school assignments or search for additional supporting material for their courses was found to have a higher score in their school performance than students who used the computer for gaming and communication via social networking (facebook, chat rooms). We also found relation between school performance and computer time. Students who use the computer up to 2 hours daily had higher school performance. Finally, parental supervision has an effect only to students with high scores. Keywords: computer, school performance, school achievement, internet, social networking, children, school violence, family, video games, addiction, school, health. 13

14 Ειςαγωγό Ζ επνρή καο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηηο αιιαγέο πνπ έρνπλ επηθέξεη ζηε δσήο καο νη ηερλνινγίεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσληψλ (ΣΠΔ). Ενχκε ζε κηα δηθηπσκέλε θνηλσλία, φπνπ ην δηαδίθηπν, ν πξνζσπηθφο ππνινγηζηήο, ηα θηλεηά ηειέθσλα θαη ηα ςεθηαθά πνιπκέζα αιιάδνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επηθνηλσλνχκε, εξγαδφκαζηε, ελεκεξσλφκαζηε ςπραγσγνχκαζηε θαη καζαίλνπκε. Οη λέεο γεληέο επηδεηθλχνπλ κηα αμηνζαχκαζηε άλεζε ζηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ε νπνία απνηειεί θαη αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλφηεηάο ηνπο. Σα δεδνκέλα απηά δελ κπνξνχλ λα αθήζνπλ αζπγθίλεηε ηελ εθπαίδεπζε. Σν ελδηαθέξνλ γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε ππξνδνηείηαη αθ ελφο απφ ηελ παξνπζία ηνπο ζε φιεο ηηο πηπρέο ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ θαη αθ εηέξνπ απφ ηηο δπλαηφηεηέο ηνπο σο εθπαηδεπηηθψλ εξγαιείσλ. Όιν θαη πεξηζζφηεξεο ρψξεο αζρνινχληαη κε ηελ εηζαγσγή θαη ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ ζηα εθπαηδεπηηθά ηνπο ζπζηήκαηα, γεγνλφο πνπ δείρλεη ην ζεκαληηθφ ξφιν πνπ κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ ζηελ ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο. Απηή ε πξνζπάζεηα πεξηιακβάλεη, απφ ηε κία ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ ζε ζρέζε κε ηε ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ (Ζ/Τ) θαη ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ γεληθφηεξα απφ φινλ ηνλ πιεζπζκφ, θαη απφ ηελ άιιε ζπληειεί ζηνλ αλαζρεκαηηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ, αθνχ ε εηζαγσγή ησλ Ζ/Τ θαη γεληθφηεξα ησλ ΣΠΔ, επηθέξεη κηα ζεηξά απφ αιιαγέο ζηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο, ζην ξφιν πνπ θαιείηαη λα παίμεη ν εθπαηδεπηηθφο ζε απηφ ην λέν πιαίζην θαη ζηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα πνπ ζα πξέπεη λα είλαη πξνζαξκνζκέλα ζηα λέα δεδνκέλα. Με έλα γεληθφ ηξφπν, ε Δπξσπατθή Έλσζε αλαγλσξίδεη πνιχ γξήγνξα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ελζσκάησζεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηαπηφρξνλα ηελ αλάγθε ηεο απφθηεζεο πξνεγκέλσλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ρεηξηζκνχ Ζ/Τ θαη ρξήζεο ησλ ΣΠΔ απφ ην ζχλνιν ησλ πνιηηψλ. Γελ είλαη ηπραίν άιισζηε φηη ηελ ηειεπηαία 10-εηία νη δεκφζηεο επελδχζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ΣΠΔ ζηα ζρνιεία ήηαλ ηεξάζηηεο. ηηο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ, νη κέζνη αξηζκνί ππνινγηζηή αλά καζεηή ζην ζρνιείν δηπιαζηάζηεθαλ ζε κφλν ηξία έηε, απφ 1 έσο 10 ην 2000 ζε 1 έσο 5 ην Αλάινγε ήηαλ θαη ε αλάπηπμε - πξνζβαζηκφηεηα ζην δηαδίθηπν κέζσ επξπδσληθψλ ζπλδέζεσλ. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΟΟΑ ην 1995 ιηγφηεξν απφ 1 ζηα 3 γπκλάζηα είραλ πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν ελψ ην 2001 ε πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν ήηαλ θαζνιηθή. Κάηη αληίζηνηρν ζπκβαίλεη θαη ζηελ ρψξα καο φπνπ ηελ πξνεγνχκελε 10- εηία κε ηελ αμηνπνίεζε Δπξσπατθψλ πξνγξακκάησλ δεκηνπξγήζεθαλ ζρνιηθά εξγαζηήξηα πιεξνθνξηθήο θαη φια ηα ζρνιεία είλαη ζπλδεδεκέλα επξπδσληθά ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ κε ην δηαδίθηπν (ΟΟΑ,2005), κε κφλν ίζσο κεηνλέθηεκα ηελ ηαρχηεηα ζχλδεζεο ιφγσ ηνπνζεζίαο ηνπο. ηελ Διιάδα ην ππνπξγείν Παηδείαο ζηαδηαθά άξρηζε λα επελδχεη ζηελ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηα ζρνιεία θαη λα επηκνξθψλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πάλσ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο. Οη ΣΠΔ έρνπλ αζθήζεη ζεκαληηθή επίδξαζε ζηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο κάζεζεο. Δθείλν πνπ δελ έρεη ίζσο βαζχηεξα ζπλεηδεηνπνηεζεί, ηδίσο ζηελ Διιάδα, είλαη ε ζπνπδαηφηεηα ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ γηα κηα πνηνηηθή 14

15 Παηδεία πνπ απνηειεί θαη ηελ πξνυπφζεζε γηα θάζε κνξθήο αλάπηπμε κηαο ρψξαο. Καη φκσο ε πξαγκαηηθφηεηα είλαη κία: ρσξίο ηηο λέεο ηερλνινγίεο, ρσξίο ηελ πιεξνθνξηθή θαη ηηο πνηθίιεο εθαξκνγέο ηεο ζηελ «θνηλσλία ησλ πιεξνθνξηψλ» φπνπ δνχκε, ζηελ θνηλσλία ηδίσο ηνχ 21νπ αηψλα, δελ κπνξεί λα λνεζεί αλάπηπμε ηεο Παηδείαο. Ήδε έρνπλ αξρίζεη λα εηζάγνληαη ζηαδηαθά, κε αξγνχο αθφκε ξπζκνχο θαη κεγάιε θαζπζηέξεζε, νη λέεο ηερλνινγίεο ζηελ Διιεληθή Δθπαίδεπζε κε αξθεηά φκσο πηζσγπξίζκαηα κε ην πην πξφζθαην ηελ κείσζε σξψλ ηνπ καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Σα νθέιε πνπ αλακέλνληαη γηα ηελ Παηδεία καο, εθφζνλ εθαξκνζζνχλ ζσζηά πξνγξάκκαηα κε θαηάιιειν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ, είλαη θπξίσο ηα εμήο: (α) Γπλαηφηεηα αλαδήηεζεο πνηθίισλ θαη κεγάιεο θιίκαθαο πιεξνθνξηψλ κέζα απφ ηελ πξφζβαζε ζε δηάθνξεο Σξάπεδεο Γεδνκέλσλ. Σν λα κπνξεί λα κπεη θαλείο ζε κεγάιεο βηβιηνζήθεο, μέλεο αιιά θαη ειιεληθέο πιένλ, θαη λα αληιήζεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδεηαη, λα κειεηήζεη άξζξα ζε πεξηνδηθά θαη δπζεχξεηα κε άιινλ ηξφπνλ δεκνζηεχκαηα θαη ην λα κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία κε ζεκαηηθή βάζε θαη κε ιέμεηο-θιεηδηά είλαη κηα θαηάθηεζε πνπ αίξεη αλππέξβιεηεο δπζθνιίεο ηηο νπνίεο αληηκεησπίδνπλ νη ζπνπδαζηέο αιιά θαη νη κειεηεηέο επί εθαηνληάδεο ρξφληα. (β) Υξεζηκνπνίεζε εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ κε ηελ ηερλνινγία ησλ πνιπκέζσλ (ζπλδπαζκφο θεηκέλνπ - εηθφλαο - ήρνπ). Ζ ηερλνινγία απηή δίλεη ηε κνλαδηθή δπλαηφηεηα ζηνλ καζεηή λα πξνζεγγίζεη θαη λα επεμεξγαζζεί ζχλζεηεο πιεξνθνξίεο κε πνηθίινπο ζπλδπαζκνχο θαη δπλαηφηεηεο. Με απηή ηελ ηερλνινγία ηα πνιηηηζκηθά ή εζληθά καζήκαηα ηνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο κηαο ρψξαο κπνξνχλ λα δηδαρζνχλ κε λένπο ειθπζηηθνχο, αλαλεσκέλνπο θαη νπζηαζηηθνχο ηξφπνπο πνπ θαη ηα αληηθείκελα απηά θαζαπηά αλαδεηθλχνπλ ζηε ζπλείδεζε ηνχ καζεηή θαη επηηξέπνπλ κηα άκεζε πξνζσπηθή ζπλεξγαζία ηνπ (δηαδξαζηηθή ιεηηνπξγία) κε ην πξφγξακκα θαη φρη κηα απιή παζεηηθή πξνζέγγηζε. Έηζη δηδάζθνληαο ηελ ηζηνξία κηαο πεξηφδνπ, κπνξείο καδί κε ηηο πιεξνθνξίεο γηα ηα γεγνλφηα θαη ηα πξφζσπα λα παξνπζηάδεηο ράξηεο, πνξείεο, ζρέζεηο, παξάιιεια γεγνλφηα ηεο ηζηνξίαο γεηηνληθψλ ρσξψλ ή, ζε πνιηηηζηηθφ επίπεδν, λα δίλεηο ζπγρξφλσο πιεξνθνξίεο γηα ηε ινγνηερλία, ηηο επηζηήκεο, ηηο ηέρλεο, ηελ παξάδνζε, ηε ζξεζθεία, ηε γιψζζα ελφο ιανχ κε εηθφλα, κε ήρν θαη θπζηθά κε θείκελν. Σέηνηα πξνγξάκκαηα κπνξνχλ λα εθπνλεζνχλ ζηα πνιηηηζκηθά καζήκαηα, ζηα καζήκαηα αηζζεηηθήο θαιιηέξγεηαο θαη ζηα καζήκαηα γλψζεσλ. Γηάθνξεο ηερληθέο κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ θαη αληηθεηκεληθνχο ηξφπνπο αμηνιφγεζεο ηεο γλψζεο πνπ ζα δηεπθνιχλνπλ ηελ Δθπαίδεπζε. Σν ζεκαληηθφηεξν φκσο είλαη φηη κε ηέηνηα πξνγξάκκαηα ην ρνιείν θαη γεληθφηεξα ε Δθπαίδεπζε θαη ε παξερφκελε Παηδεία κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ μαλά ην ελδηαθέξνλ πνπ ρξεηάδεηαη γηα λα πξνζειθχζνπλ ηελ αγάπε θαη ηελ νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ. Δμίζνπ ζεκαληηθφ είλαη φηη ηέηνηα πξνγξάκκαηα είλαη βέβαην φηη κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ηελ αθεηεξία κηαο ξηδηθήο αλαλέσζεο ηνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο Διιάδνο θαη ηελ επαλαιεηηνπξγία ηνπ ζε λέεο βάζεηο (Μπακπηληψηεο, 2000). 15

16 Παξά ηα δηάθνξα πξνβιήκαηα θαη θπξίσο ηηο ειιείςεηο (είηε ζε εμνπιηζκφ είηε ζε γλψζεηο) ζηε δεκφζηα εθπαίδεπζε ε ρξήζε ππνινγηζηψλ απφ ηνπο δαζθάινπο θαη ηνπο καζεηέο απμάλεη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν θάζε έηνο. Οη καζεηέο θαη νη δάζθαινη ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο ππνινγηζηέο γηα δηαθνξεηηθνχο ζηφρνπο θαη ιφγνπο, θαη απνηεινχλ ηζρπξά εξγαιεία ζην ζεκεξηλφ εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ. Γηα λα ρηίζεη θαλείο γλψζε ρξεηάδεηαη πινχζηεο εκπεηξίεο, δξαζηεξηφηεηεο πνπ ηνλ θέξλνπλ ζε επαθή κε ηα πξάγκαηα άκεζα θαη δηαδξαζηηθά. Οη ππνινγηζηέο έρνπλ γίλεη δεκνθηιήο εθηφο απφ ηα ζρνιεία θαη ζηα ζπίηηα πξνζθέξνληαο κνλαδηθέο επθαηξίεο θαη εκπεηξίεο ζηα παηδηά καο. Πνηνο ζα κπνξνχζε λα ζθεθηεί, πξηλ απφ 30 ρξφληα φηη νη καζεηέο ζα έρνπλ πξφζβαζε ζε έλα ηέηνην ηζρπξφ εξγαιείν γηα ηε ζρνιηθή έξεπλα, γηα λα δνπλ θαη λα βηψζνπλ λέα πξάγκαηα θαη αληηιήςεηο, λα ζπλεξγαζηνχλ ζηα πιαίζηα ελφο καζήκαηνο κε καζεηέο απφ άιιε ρψξα, άιιε ήπεηξν, δσληαλά, κε εηθφλα θαη ήρν, λα αληαιιάζνπλ εκπεηξίεο θαη απφςεηο; Κάζε γνληφο παξφηη κπνξεί θαη λα κελ γλσξίδεη πνιιά πξάγκαηα γχξσ απφ ηνπο ππνινγηζηέο, βιέπνληαο απηφλ ηνλ «καγηθφ» θφζκν, ζέιεη ην θαιχηεξν γηα ην παηδί ηνπ. Αιήζεηα ππάξρεη θακηά ακθηβνιία πσο αλ είζαη γνληφο, κεηέξα ή παηέξαο, ιαρηαξάο λα δεηο ηα παηδηά ζνπ λα είλαη έμππλα, λα «παίξλνπλ» ηα γξάκκαηα θαη λα είλαη πξψηνη θαη άξηζηνη καζεηέο; Όινη γλσξίδνπκε φηη ε επίδνζε ζην ζρνιείν θαη ε αλάπηπμε ησλ δηαλνεηηθψλ ηθαλνηήησλ ηνπ παηδηνχ είλαη έλαο απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο παξάγνληεο γηα ηελ πξφνδφ ηνπ θαη ηελ επηπρία ηνπ ζηε δσή. Σα παηδηά εθηφο απφ γλψζεηο κέζα απφ ηνπο ππνινγηζηέο δνπλ κηα άιιε δηάζηαζε ςπραγσγίαο θαη αλαςπρήο είηε αηνκηθά είηε κε θίινπο απφ θάζε γσληά ηεο γεο. ήκεξα ηα παηδηά γλσξίδνπλ πνιχ πεξηζζφηεξα απφ ηνπο γνλείο ζρεηηθά κε ηνπο ππνινγηζηέο. Μεγαιψλνληαο κε ηελ ηερλνινγία, ηα παηδηά πξνζαξκφδνληαη πην εχθνια θαη πην γξήγνξα ζηηο λέεο ηάζεηο ηεο επνρήο. Δδψ φκσο ζα πξέπεη λα γίλεη θαη κηα ζεκαληηθή επηζήκαλζε. Άιιν ν εηθνληθφο θφζκνο θαη άιιν ν πξαγκαηηθφο. Ζ θαηάθηεζε εκπεηξηψλ κε ηνλ ππνινγηζηή θαη ην Γηαδίθηπν δελ είλαη ην ίδην πξάγκα κε ηελ εκπεηξία ησλ ίδησλ πξαγκάησλ ζηε δσή. Ο αληίθηππνο ηεο ρξήζεο ππνινγηζηψλ απφ ηνπο καζεηέο δελ ζα κπνξνχζε λα αγλνεζεί. Αλ θαη νη έξεπλεο πάλσ ζηηο επηπηψζεηο απφ ηελ πνιχσξε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ δελ είλαη αθφκα μεθάζαξεο, ππάξρνπλ κεξηθέο ζεκαληηθέο ελδείμεηο ηφζν ησλ ζεηηθψλ φζν θαη ησλ αξλεηηθψλ ηνπο απνηειεζκάησλ (Attewell, Suazo-Garcia θαη Battle, Linda, Alexander von Eve θαη Biocca, 2012). Οη κειέηεο πάλσ ζηε ρξήζε ππνινγηζηψλ παξαηεξνχλ φηη κεξηθά παηδηά κπνξνχλ λα παξνπζηάζνπλ ςπρνινγηθά πξνβιήκαηα φπσο: θνηλσληθή απνκφλσζε, θαηάζιηςε, κνλαμηά, θαθή δηαρείξηζε ρξφλνπ, παρπζαξθία, εζηζκφ, βίαηε ζπκπεξηθνξά, απνηπρία ζην ζρνιείν θαη άιια (Young, Pistner, θαη O'Mara, Greenfield, 2000). Μάιηζηα ε Ακεξηθαληθή Αθαδεκία ηεο Παηδηαηξηθήο ζπκβνπιεχεη ηνπο γνλείο ζηελ πξνζπάζεηά ηεο λα πεξηνξίζεη ηα ρξφλν πνπ «μνδεχεηαη» απφ πιεπξάο καζεηψλ ζηνπο Ζ/Τ λα παξνηξχλνπλ ηα παηδηά ηνπο ζε ελαιιαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ν αζιεηηζκφο, δηάβαζκα βηβιίσλ θαη παηρλίδηα θαηαζθεπψλ δξαζηεξηνηήησλ. 16

17 Απ φια ηα παξαπάλσ πξνθχπηνπλ θάπνηα ζεκαληηθά εξσηήκαηα: Τη ζεκαίλεη όκσο λέεο ηερλνινγίεο ζηελ εθπαίδεπζε θαη πνηεο είλαη -ζεσξεηηθά- νη σθέιεηεο πνπ κπνξνύλ λα πξνθύςνπλ από απηό ην ζπληαίξηαζκα; Πόζν απνηειεζκαηηθά ζπκβάιεη ε εθαξκνγή ησλ ΤΠΔ ζηελ καζεζηαθή δξαζηεξηόηεηα θαη αλ λαη πσο απνηππώλεηαη απηό κέζα από ηελ αμηνιόγεζε ησλ καζεηώλ; Από ηελ άιιε ππάξρνπλ δξαζηεξηόηεηεο ή άιιεο παξάκεηξνη πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ρξήζε ησλ ππνινγηζηώλ θαη κπνξνύλ λα νδεγήζνπλ ηειηθά ζε ζρνιηθή απνηπρία; Ο ζθνπφο ηεο παξνχζαο κεηαπηπρηαθήο δηαηξηβήο είλαη λα εμεηαζηεί ε ζρέζε κεηαμχ ηεο ρξήζεο ησλ ΣΠΔ θαη ηεο απφδνζεο καζεηψλ ζηελ πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ θαη νίθνλ ρξήζε ηνπο θαη λα κειεηεζνχλ φινη νη παξάγνληεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη θαη επηδξνχλ ζηελ ζρνιηθή επίδνζε ηνπ παηδηνχ. Ζ παξνχζα έξεπλα αλαδεηά επίζεο ηπρφλ ζεηηθή επίδξαζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ ή πινπνίεζε ζρνιηθψλ εξγαζηψλ ζηελ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ θαη ην θαηά πφζν απηφ νδεγεί ζε ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε ηνπ κέζνπ φξνπ (κ.ν.) βαζκνινγίαο ηνπο (IES 2007). Ζ ππφζεζε ηεο παξαπάλσ έξεπλαο καο έρεη λα αμηνινγήζεη ηε ζηνρεπφκελε ρξήζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη πάλσ ζηελ ζρνιηθή εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, αθνχ ν ρξφλνο πξφζβαζεο ζηνπο ππνινγηζηέο ηνπ ζρνιείνπ είλαη πεξηνξηζκέλνο, αιιά θαη επεηδή ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη γηα εθπαηδεπηηθφ ζθνπφ θαίλεηαη λα είλαη ειάρηζηε. Ζ εξγαζία απνηειείηαη απφ δχν κέξε, ην ζεσξεηηθφ πνπ πεξηιακβάλεη φια ηα ζηνηρεία πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε βηβιηνγξαθηθή κειέηε θαη ην εξεπλεηηθφ φπνπ παξαζέηνληαη ηα ζηνηρεία πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ έξεπλα πεδίνπ. Σν ζεσξεηηθφ κέξνο απαξηίδεηαη απφ επηά θεθάιαηα: - ην πξψην θεθάιαην δίλεηαη ν νξηζκφο ησλ ΣΠΔ θαη ηεο εθαξκνγήο ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηα ΓΔΠΠ, κνληέια εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε. - Ζ Αμηνιφγεζε ρνιηθή Δπίδνζε σο έλλνηα θαη ην πψο έρεη θαζηεξσζεί σο δηθιείδα γηα ηελ ε- πηηπρία ελφο αηφκνπ ζηελ Διιεληθή θνηλσλία απνηειεί αληηθείκελν εθηελέζηεξεο κειέηεο ηνπ δεχηεξνπ θεθαιαίνπ. - Σν ηξίην θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη ηνπο παξάγνληεο πνπ είλαη ηθαλνί λα επεξεάζνπλ ηελ ζρνιηθή επίδνζε πνπ είλαη εληφο θαη εθηφο νηθνγελεηαθή επηξξνήο. Αλαιχεηαη ν ξφινο ηνπ ζρνιείνπ ζηηο εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο, θαη πσο ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο εθπαίδεπζεο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ ζρνιηθή επίδνζε ηνπ εθάζηνηε καζεηή. Δπίζεο ζην ηξίην θεθάιαην αλαιχεηαη ν φξνο ηεο απηναληίιεςεο θαη πσο απηή κπνξεί λα επηδξάζεη ζηνλ καζεηή ζηελ πνξεία 17

18 ηνπ πξνο ηελ ζρνιηθή επηηπρία ή απνηπρία, ν ξφινο ηεο νηθνγέλεηαο, θιεξνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη πεξηβάιινλ. - ην ηέηαξην θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά θαη νίθνλ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή θαη ζε έλλνηεο θαη θαηαζηάζεηο πνπ κπνξεί λα πξνθχςνπλ απφ ηελ ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ. Σν εξεπλεηηθφ έξγν απνηειεί ην δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο Δδψ πεξηιακβάλεηαη ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε, ε επηινγή ηνπ δείγκαηνο, ε δεκηνπξγία ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ θαη νη πεξηνξηζκνί ηνπ, ε δηαδηθαζία ζπιινγήο δεδνκέλσλ θαη ηα επξήκαηα ησλ εξσηεκαηνινγίσλ. ην ηέινο ηνπ δεχηεξνπ κέξνπο, παξαηίζεληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο. Ζ κειέηε πξνζπάζεζε λα πξνζδηνξίζεη εθείλεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ παξνπζίαζαλ κηα αξλεηηθή ζρέζε κε ηελ αθαδεκατθή επίδνζε θαη έλαλ θαηάινγν δξαζηεξηνηήησλ πνπ παξνπζίαζαλ ζεηηθή ζρέζε κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε, έηζη λα κπνξέζνπλ νη δάζθαινη, νη γνλείο θαη νη καζεηέο λα σθειεζνχλ απφ ηα ζηνηρεία θαη λα θάλνπλ ηελ θαιχηεξε δπλαηή ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ππνινγηζηψλ. 18

19 ΜΕΡΟ Α Θεωρητικό πλαύςιο Κεφϊλαιο 1 ο : ΣΠΕ και εκπαύδευςη Ζ ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ απφ ηελ εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα απμάλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν θάζε ρξφλν. Απνηειεί ζήκεξα ίζσο ην βαζηθφηεξν εξγαιείν γηα ηελ πξνψζεζε ηεο δηδαζθαιίαο ζην ζρνιηθφ θαη αθαδεκατθφ πεξηβάιινλ. Γηα απηφλ ηνλ ιφγν ππήξρε θαη κία ζπληνληζκέλε πξνζπάζεηα απφ πιεπξάο ηεο ειιεληθήο πνιηηείαο λα θέξεη ηνπο ππνινγηζηέο ζην ζρνιείν είηε κε ην πξφγξακκα ησλ 300 γηα αγνξά ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζην γπκλάζην απφ ηνπο καζεηέο πξηλ ιίγα ρξφληα, είηε κε ηνπο δηαδξαζηηθνχο πίλαθεο ζηηο αίζνπζεο είηε κε ηηο πηζηνπνηήζεηο δαζθάισλ θαη θαζεγεηψλ γηα ηελ θαηάξηηζή ηνπο ψζηε λα ελζαξξχλνπλ ηε ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ζην κάζεκα πξνο φθεινο πάληα ησλ καζεηψλ. Ζ ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο κπνξεί βνεζήζεη ηνπο καζεηέο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηελ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο πξνθεηκέλνπ λα επηηχρνπλ ηνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο πνπ έρνπλ ζέζεη θαη λα δηαρεηξηζηνχλ ηνπο πφξνπο πνπ ρξεηάδνληαη γηα ηελ πξφζζεηε ππνζηήξημή ηνπο (Jenkins, 2005). Οη Worthen θαη Van Dusen (1994) έθαλαλ κηα εζληθή κειέηε θαη δηαπίζησζαλ φηη νη καζεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ κηα νινθιεξσκέλε πιαηθφξκα καζεκάησλ βνεζεκάησλ κέζσ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή αζρνιήζεθαλ πην ελεξγά κε ηελ εθκάζεζε ησλ ζηφρσλ ηνπ καζήκαηνο ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο ηεο παξαδνζηαθήο ηάμεο. 1.1 Ειςαγωγό των ΣΠΕ ςτην Ελληνικό εκπαύδευςη ΕΠΠ ΔΕΠΠ Σν πξψην Δλλνηνινγηθφ Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ (ΔΠΠ) Πιεξνθνξηθήο ζρεδηάζηεθε θαη νινθιεξψζεθε ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 1997, θαη έγηλε ζεζκφο ην 1998 (ΤΠΔΠΘ, 1998). Σν πιαίζην απηφ, πξνζπαζεί λα νξηνζεηήζεη έλα εληαίν ηξφπν ζεψξεζεο ηεο έληαμεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαζψο επίζεο θηινδνμεί λα δψζεη απαληήζεηο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ έληαμε ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο ζε φιν ην θάζκα ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο (πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, γεληθφ πιαίζην, πξφγξακκα ζπνπδψλ, κεζνδνινγία δηδαζθαιίαο, πξνδηαγξαθέο ζρνιηθψλ εξγαζηεξίσλ, θ.η.ι.). Σν ΔΠΠ ηνπ 1997 ηξνπνπνηήζεθε ειαθξψο ηελ πεξίνδν κε ηελ εθαξκνγή ηνπ Γηαζεκαηηθνχ Δληαίνπ Πιαηζίνπ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ (ΓΔΠΠ), ρσξίο παξφια απηά λα αιιάμεη νχηε ζηε βαζηθή ηνπ θηινζνθία θαη πξνζαλαηνιηζκφ, νχηε θαη νπζηαζηηθά σο πξνο ηα πεξηερφκελα (ΤΠΔΠΘ, 2001). 19

20 1.2 Μοντϋλα ειςαγωγόσ των ΣΠΕ ςτην Εκπαύδευςη Θα παξαζέζνπκε κηα πνιχ ζχληνκε αλαθνξά ζρεηηθά α) κε ηα κνληέια εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε, θαη β) θαη ηηο εθπαηδεπηηθέο έλλνηεο πνπ ζπλαληάκε θαζεκεξηλά ζηελ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο ημαςύα τησ ειςαγωγόσ των ΣΠΕ ςτην Εκπαύδευςη Δίλαη γλσζηφ φηη νη ΣΠΔ ελζσκαηψλνληαη ζηελ Δθπαίδεπζε ζε φια ηα ζχγρξνλα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. Οη ιφγνη γηα ηελ επηηαρπλφκελε απηή ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε είλαη πνιιαπινί (ΔΑΗΣΤ, 2011): Ζ «ςεθηνπνίεζε» ηεο θνηλσλίαο δεκηνπξγεί, έκκεζα, ζηνπο καζεηέο ηελ αλάγθε λα απνθηήζνπλ έλα είδνο «πιεξνθνξηθήο θνπιηνύξαο» πνπ ζα ηνπο επηηξέςεη λα ελζσκαησζνχλ θαιχηεξα ζηε ζεκεξηλή θνηλσλία ην νπνίν κπνξεί λα ζεκαίλεη κηα πην νινθιεξσκέλε ζπκκεηνρή ζηα θνηλά (ελεξγνί πνιίηεο) θαη γεληθφηεξα πην νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ζην θνηλσληθφ γίγλεζζαη. Ζ απμαλόκελε πνιππινθόηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο θαη ε γεληθή θξίζε ηνπ θαζηζηνχλ αλαγθαία ηελ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε, θαζψο ζεσξείηαη φηη κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ νπζηαζηηθά ζηε βειηίσζε ησλ δηαδηθαζηψλ δηδαζθαιίαο θαη εθκάζεζεο, αιιά θαη γεληθφηεξα λα δεκηνπξγήζνπλ πεξηβάιινληα γηα ηελ αλάπηπμε ηδηαίηεξσλ δεμηνηήησλ θαη ηελ απφθηεζε λέσλ γλψζεσλ. Δπηπξφζζεηα νη γλψζεηο ηεο Πιεξνθνξηθήο κπνξνχλ λα είλαη εμαηξεηηθά ρξήζηκεο γηα ηελ απξηαλή επαγγεικαηηθή εμέιημε ησλ καζεηψλ αθνχ ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε κπνξεί λα ζεκαίλεη: ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηνίθεζε ηεο Δθπαίδεπζεο, ηηο ΣΠΔ σο απηφλνκν γλσζηηθφ αληηθείκελν (δηδαζθαιία ησλ βαζηθψλ δεμηνηήησλ ρεηξηζκνχ Ζ/Τ, ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο ή δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο), ηηο ΣΠΔ σο κέζν γηα ηε δηδαζθαιία άιισλ αληηθεηκέλσλ (θπξίσο εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά θαη εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα), ηηο ΣΠΔ σο κέζν επηθνηλσλίαο. ε θάζε πεξίπησζε πάλησο, ε εηζαγσγή ηεο Πιεξνθνξηθήο ζηελ δηδαζθαιία, απαηηεί ζπληνληζκέλεο θίλεζεο, ζσζηφ ζρεδηαζκφ θαη ξηδηθέο αιιαγέο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θπξίσο ζε ηνκείο φπσο : Δμνπιηζκφ (πιηθφ θαη ινγηζκηθφ), Αιιαγή ζεζκηθνχ πιαηζίνπ (κε αιιαγή ζρεηηθήο λνκνζεζίαο) Παξαγσγή εηδηθνχ ινγηζκηθνχ, δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ζπληήξεζήο ηνπ, δεκηνπξγία θαηάιιεινπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (δηδαθηέαο χιεο ςεθηαθήο κνξθήο θαη βηβιίνπ) θαη δηαξθήο αλαλέσζή ηνπο. 20

21 Αιιαγέο ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ ησλ ΑΔΗ πνπ νδεγνχλ ζηελ εθπαίδεπζε Δπηκφξθσζε (δηεπζπληψλ, πξντζηακέλσλ, ζπκβνχισλ, εθπαηδεπηηθψλ θιπ) Πξνζαξκνγή ησλ δηνηθεηηθψλ δνκψλ ζηηο απαηηήζεηο ησλ ςεθηαθψλ κέζσλ Αιιαγή ηεο γεληθφηεξεο «λννηξνπίαο» χκθσλα κε ηα παξαπάλσ ε εηζαγσγή ηεο Πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε δελ είλαη κηα απιή δηαδηθαζία θαη δελ είλαη ιίγεο νη πεξηπηψζεηο φπνπ Δθπαηδεπηηθέο πνιηηηθέο νη νπνίεο δελ έιαβαλ ππφςε ηνπο ην ζχλνιν ησλ παξακέηξσλ πνπ έπξεπε λα ζπλεθηηκεζνχλ γλψξηζαλ κηα ζρεηηθή απνηπρία. Γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο δηαδηθηπαθνχ καζήκαηνο ρξεηάδεηαη λα ζπλππάξρνπλ αξθεηνί εηαίξνη. χκθσλα κε ηνλ Φεζάθε (2009) ρξεηάδεηαη λα ππάξρνπλ : α) Ο Δθπαηδεπηηθόο θνξέαο ή παξνρέαο ν ν- πνίνο κπνξεί λα αλήθεη είηε ζηε Σξηηνβάζκηα, Γεπηεξνβάζκηα, Πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε είηε λα αλήθεη ζε εηαηξείεο πνπ παξέρνπλ ζηνπο ππαιιήινπο ηνπο πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο, άιινπο δεκφζηνπο νξγαληζκνχο πνπ παξέρνπλ εθπαηδεπηηθέο ππεξεζίεο (π.ρ. ΗΓΔΚΔ, ΚΔΔ, ΚΔΚ, Γήκνπο, Μνπζεία θιπ), κε θπβεξλεηηθνχο θνξείο, δηάθνξνπο ηδησηηθνχο θνξείο θ.α. Ο εθπαηδεπηηθφο θνξέαο είλαη π- πεχζπλνο γηα ηε δηαλνκή ησλ καζεκάησλ αιιά θαη ηελ νξγάλσζε θαη αμηνιφγεζε ηεο φιεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, β) Φνξέαο παξαγσγήο καζεκάησλ, ν νπνίνο είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ παξαγσγή ησλ καζεκάησλ γ) Μαζεηέο: είλαη ηα άηνκα πνπ ζα παξαθνινπζήζνπλ ηα καζήκαηα (θνηηεηέο, ζπνπδαζηέο, άλεξγνη, απινί πνιίηεο θ.α.), δ) Δθπαηδεπηηθνί, νη νπνίνη κπνξεί λα είλαη είηε ηππηθνί επαγγεικαηίαο-ιεηηνπξγφο ησλ ηππηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ είηε πηζηνπνηεκέλνη επηκνξθσηέο απφ δηάθνξα κεηξψα είηε απινί εκπεηξνηέρλεο. Σέινο ε) ην Γηαδηθηπαθό ζύζηεκα δηαρείξηζεο καζεκάησλ, πξφθεηηαη γηα ην ηερλνινγηθφ ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ καζήκαηνο. ην δηεζλή ρψξν ζπλαληνχκε ηξία θπξίαξρα κνληέια εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε (ΔΑΗΣΤ, 2011): ην ηερλνθξαηηθό / ηερλνθεληξηθό - πνπ δίλεη κεγαιχηεξε ζεκαζία ζηελ ηερλνινγία ησλ ππνινγηζηψλ. ην νιηζηηθφ - πνπ δίλεη ζεκαζία ζηελ δηαζεκαηηθή θαη νιηζηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο. ην πξαγκαηνινγηθφ - πνπ απνηειεί έλα ζπλδπαζκφ ησλ δπν άιισλ. Σν κνληέιν απηφ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε ζπλδπαζκέλε δηδαζθαιία καζεκάησλ «ακηγνχο» Πιεξνθνξηθήο θαη ηελ ηαπηφρξνλε έληαμε ησλ ΣΠΔ σο κέζνπ ζηήξημεο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο ζηα δηάθνξα γλσζηηθά αληηθείκελα. 21

22 Ζ έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηα πιαίζηα ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο φπσο πξνζδηνξίδεηαη απφ ην Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ, εκπλέεηαη απφ ην νινθιεξσκέλν κνληέιν έληαμεο, ελψ ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε, ε πξνζέγγηζε εκπλέεηαη, θπξίσο, απφ ην πξαγκαηνινγηθφ κνληέιν έληαμεο, κε εκθαλή φκσο θαη ηα ζηνηρεία ηνπ ηερλνθεληξηθνχ κνληέινπ. Αληηζέησο ζηνλ θχθιν «Πιεξνθνξηθήο θαη Τπεξεζηψλ» ηνπ εληαίνπ ιπθείνπ θαζψο θαη ζηνλ θιάδν πιεξνθνξηθήο ησλ ΣΔΔ (Σερλνινγηθή Δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζε) αθνινπζείηαη ην ηερλνθεληξηθφ κνληέιν έληαμεο ησλ ΣΠΔ (Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ ζηελ Πιεξνθνξηθή, Γεθέκβξηνο 1997). Ζ δηδαζθαιία ηεο πιεξνθνξηθήο σο απηφλνκν γλσζηηθφ αληηθείκελν ζεσξείηαη αλαγθαία ζην ειιεληθφ ζρνιείν, ε- πεηδή «α) ν ζχγρξνλνο νξηζκφο ηεο γλψζεο πξέπεη λα πεξηιακβάλεη θαη ηελ ηθαλφηεηα λα θαηαλννχκε θαη λα ρξεζηκνπνηνχκε ηε ηερλνινγία, β) ε αμηνπνίεζε ησλ εθαξκνγψλ ηεο πιεξνθνξηθήο ζπλδέεηαη κε έλα ζχλνιν δεμηνηήησλ πνπ ζα είλαη απαξαίηεηεο ζην ζεκεξηλφ καζεηή - απξηαλφ πνιίηε γηα λα εμειηρζεί επαγγεικαηηθά θαη λα επηβηψζεη ζε έλα θφζκν ζπλερψο κεηαβαιιφκελν» (Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ ζηελ Πιεξνθνξηθή, Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, Γεθέκβξηνο 1997). 1.3 ύγχρονεσ θεωρύεσ μϊθηςησ Παξαθάησ ζα αλαθεξζνχκε ζηηο ζεκαληηθφηεξεο έλλνηεο θαη ζεσξίεο πνπ ζπλαληνχκε ζηελ εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα θαη ζρεηίδνληαη κε ηηο ΣΠΔ Ορολογύα εννοιών Έλαο ηππηθφο νξηζκφο ηεο κάζεζεο είλαη απηφο πνπ ζεσξεί ηε κάζεζε σο κηα δηαδηθαζία ε νπνία ν- δεγεί ζε κηα δηαξθή κεηαβνιή ηεο ζπκπεξηθνξάο ελφο αηφκνπ θαη ε νπνία πξνθχπηεη σο απνηέιεζκα εκπεηξίαο ή άζθεζεο (ΔΑΗΣΤ, 2011). Ζ κάζεζε έηζη, σο αίηην ηεο κεηαβνιήο ηεο ζπκπεξηθνξάο ελφο αηφκνπ, αληηδηαζηέιιεηαη απφ άιια αίηηα φπσο ε βηνινγηθή σξίκαλζε, ε θφπσζε θιπ. Ζ κάζεζε κπνξεί ινηπφλ λα είλαη απνηέιεζκα κηαο νξγαλσκέλεο δηαδηθαζίαο (δηδαζθαιίαο, εθπαίδεπζεο), αιιά λα πξνέξρεηαη επίζεο θαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ ελ γέλεη εκπεηξία ηνπ αηφκνπ. Χζηφζν, ππάξρνπλ θαη άιινη νξηζκνί ηεο κάζεζεο, επξχηεξνη, πνπ ζεσξνχλ ηε κάζεζε σο ηε κεηαβνιή ηεο θαηαλφεζεο, ησλ ζηάζεσλ, ησλ γλψζεσλ, ησλ πιεξνθνξηψλ, ησλ δεμηνηήησλ θαη ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ άηνκνπ. ηηο ζχγρξνλεο αληηιήςεηο ε κάζεζε είλαη ε απφθηεζε θαη ε κεηαβνιή γλψζεσλ, δεμηνηήησλ, ζηξαηεγηθψλ, πεπνηζήζεσλ, ζηάζεσλ θαη δηαθφξσλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο, δει. ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία αιιάδεη ην γλσζηηθφ δπλακηθφ ηνπ αηφκνπ, σο απνηέιεζκα ησλ πνηθίισλ εκπεηξηψλ ηηο νπνίεο ην άηνκν επεμεξγάδεηαη. Μία άιιε έλλνηα πνπ ζπλαληνχκε ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ε δηδαζθαιία. Χο κέζνδνο δηδαζθαιίαο ζεσξείηαη έλα πξφηππν (pattern) νξγάλσζεο ηνπ καζήκαηνο θαη ζπκπεξηθνξάο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, έλα νξγαλσκέλν ζχλνιν δηδαθηηθψλ ζηνηρείσλ, πνπ εθαξκφδεηαη κε ζπζηεκαηηθφ ηξφπν ζε κία ζεηξά καζεκάησλ (ΔΑΗΣΤ, 2011). 22

23 Οη ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο απφ ηελ άιιε απνηεινχλ κηα επξχηεξε έλλνηα απφ εθείλε ηεο κεζφδνπ δηδαζθαιίαο θαζψο πεξηιακβάλνπλ πεξηζζφηεξεο απφ κία κεζφδνπο θαη ζπληζηνχλ δηδαθηηθέο παξεκβάζεηο ζπγθξνηεκέλεο ζε κηα αθνινπζία κε βάζε ζπγθεθξηκέλεο αξρέο. Ζ έλλνηα ηνπ κνληέινπ δηδαζθαιίαο απνηειεί κηα δηδαθηηθή πξφηαζε ε νπνία πεξηιακβάλεη ηελ ηεξάξρεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ, ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθέο δηαδηθαζίεο θαη πξνζδηνξίδεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νξγαλψλεηαη ε ηάμε θαη γεληθφηεξα ε δηδαζθαιία. Χο δηδαθηηθφ ζελάξην, ζεσξνχκε ηελ πεξηγξαθή κηαο δηδαζθαιίαο κε εζηηαζκέλν γλσζηηθφ αληηθείκελν, ζπγθεθξηκέλνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο, δηδαθηηθέο αξρέο θαη πξαθηηθέο. Σν ζρέδην καζήκαηνο είλαη κηα έλλνηα πνιχ ζπγγεληθή κε ην ζελάξην θαη αληηζηνηρεί ζε κία ιεπηνκεξή πεξηγξαθή κηαο δηδαζθαιίαο. Ζ δηεπηζηεκνληθφηεηα είλαη ε εκπινθή πεξηζζνηέξσλ απφ κία γλσζηηθψλ πεξηνρψλ ζηελ κειέηε ελφο θαηλνκέλνπ ελψ ε δηαζεκαηηθφηεηα είλαη ε επέθηαζε ηεο αλάιπζεο ελφο ππφ κειέηε αληηθεηκέλνπ ζε κέξε πνπ επεθηείλνληαη πέξα απφ ηα απζηεξά φξηα ηεο κηαο γλσζηηθήο πεξηνρήο, πξνθεηκέλνπ ε κειέηε απηή λα εγγξαθεί ζε έλα γεληθφηεξν πιαίζην θαη λα δηαζπλδεζεί κε άιιεο έλλνηεο ύγχρονεσ θεωρύεσ και εκπαιδευτικϊ λογιςμικϊ Σα ξεχκαηα θαη νη ζεσξίεο γηα ηε κάζεζε είλαη πνιππιεζή. Μεηαμχ απηψλ, νη ζρνιέο πνπ ζεσξνχλ ηε κάζεζε σο κηα δηαδηθαζία πξόζθηεζεο ηεο γλώζεο (ζεσξίεο πνπ ζπλδένληαη κε ην ζπκπεξηθνξηζκφ), εθείλεο πνπ ζεσξνχλ ηε κάζεζε σο δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ηεο γλώζεο (θαη ζπλδένληαη κε ηνλ θνλζηξνπθηηβηζκφ) θαη ηέινο εθείλεο πνπ ζεσξνχλ ηε κάζεζε σο απνηέιεζκα ηεο ζπκκεηνρήο ζε θνηλσληθέο νκάδεο είλαη απφ ηηο πιένλ δηαδεδνκέλεο (ΔΑΗΣΤ, 2011, Θεσξίεο κάζεζεο θαη ΣΠΔ. Αλάθηεζε ζηηο 22/03/2012 απφ : epimorfosi/theories.html.). πλνπηηθά : Οη ζεσξίεο ηνπ κπηρεβηνξηζκνύ (ζπκπεξηθνξηζκνχ) ιακβάλνπλ ππφςε κφλν ηηο κεηαβνιέο, ηηο κεηαηξνπέο ηεο εμσηεξηθά παξαηεξνχκελεο ζπκπεξηθνξάο. Καζψο νη εζσηεξηθέο λνεηηθέο δηεξγαζίεο ηνπ καλζάλνληνο ππνθεηκέλνπ δελ πξνζθέξνληαη ζηελ παξαηήξεζε, δε κπνξνχλ λα κειεηεζνχλ άκεζα. Γηα ην ιφγν απηφ, νη ζπκπεξηθνξηζηέο κειεηνχλ ζπζηεκαηηθά κφλν ηηο εμσηεξηθέο αληηδξάζεηο ησλ αηφκσλ θαη απνξξίπηνπλ ηηο ππνζέζεηο ή ηηο εξκελείεο πνπ ζηεξίδνληαη ζηηο εζσηεξηθέο λνεηηθέο δηεξγαζίεο ησλ αλζξψπσλ. Καηά θάπνην ηξφπν, ην καλζάλνλ ππνθείκελν, γηα ην ζπκπεξηθνξηζκφ, είλαη έλα «καχξν θνπηί» ηνπ νπνίνπ αγλννχκε ην πεξηερφκελν. Απηφ πνπ ελδηαθέξεη είλαη κφλν ην εμσηεξηθφ εξέζηζκα απφ ην πεξηβάιινλ πξνο ην άηνκν θαη ε αληαπφθξηζε ηνπ αηφκνπ ζην δνζκέλν εξέζηζκα. Ζ κάζεζε ζεκαίλεη ηε ζχλδεζε εξεζηζκάησλ-αληαπφθξηζεο. Οη επαλαιήςεηο εληζρχνπλ ηηο ζπλδέζεηο θαη άξα ηε κάζεζε. Σν κάζεκα πνπ βαζίδεηαη ζην ζπκπεξηθνξηζκφ, πξνυπνζέηεη βέβαηα ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή. Ζ πξνο δηδαζθαιία χιε αλαιχεηαη ζε επηκέξνπο ηκήκαηα, ηα νπνία δηδάζθνληαη κε βαζκηαία πξφνδν απφ ηα πιένλ απιά ηκήκαηα 23

24 ηεο χιεο πξνο ηα πιένλ ζχλζεηα θαη δπζλφεηα. ηα καζήκαηα απηά, ζηηο απαληήζεηο ησλ καζεηψλ, πξέπεη λα ππάξρεη ηαρεία αλαηξνθνδφηεζε - ζεηηθή ή αξλεηηθή, αλάινγα κε ηελ απάληεζε. Όζεο εξσηήζεηο δελ απαληψληαη ζσζηά απφ ηνπο καζεηέο, ηίζεληαη εθ λένπ κε άιιε ζεηξά θαη δηαθνξεηηθή δηαηχπσζε έσο φηνπ ν καζεηήο απαληήζεη ζσζηά (Κνιηάδεο,1996). Σν κνληέιν απηφ ηαηξηάδεη πνιχ θαιά κε ηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ κε δηδαθηηθφ ραξαθηήξα (tutorials) θαη ρξεζηκνπνηήζεθε εθηεηακέλα θαηά ηε δεκηνπξγία πεξηβαιιφλησλ απηνχ ηνπ ηχπνπ, ίζσο γηαηί νη ζεσξίεο απηέο δηεπθνιχλνπλ πνιχ ην ζρεδηαζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ. Σα ινγηζκηθά απηά είλαη θαηάιιεια θπξίσο γηα ηελ εμάζθεζε δεμηνηήησλ ρακεινχ επηπέδνπ (φπσο είλαη ε εθηέιεζε πξάμεσλ, ε απνκλεκφλεπζε θ.ά), γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ θαη γηα επνπηηθή δηδαζθαιία. Οη γλσζηηθέο ζεσξίεο θαη ηδηαίηεξα ν θνλζηξνπθηηβηζκφο απνδίδνπλ πνιχ κεγάιε ζεκαζία ζηηο εζσηεξηθέο, λνεηηθέο δηεξγαζίεο ηνπ αηφκνπ. Ζ κάζεζε ζηηο ζεσξίεο απηέο δε κεηαδίδεηαη, αιιά είλαη κηα δηαδηθαζία πξνζσπηθήο θαηαζθεπήο ηεο γλψζεο, ε νπνία εδξάδεηαη πάλσ ζε πξνγελέζηεξεο γλψζεηο (νη νπνίεο θπζηθά ηξνπνπνηνχληαη θαηάιιεια ψζηε λα ζπδεπρζνχλ κε ηε λέα γλψζε). Ζ κάζεζε απαηηεί δειαδή ηελ αλαδηάηαμε θαη αλαδφκεζε ησλ λνεηηθψλ δνκψλ ηνπ αηφκνπ, έηζη ψζηε απηέο λα πξνζαξκνζηνχλ κε ηε λέα γλψζε, αιιά θαη λα "πξνζαξκφζνπλ" ηε λέα γλψζε ζηηο πθηζηάκελεο λνεηηθέο δνκέο. Ο επνηθνδνκηζκόο ηνπ Piaget, ζεσξεί φηη ε αλάπηπμε ηεο ινγηθήο θαη επηζηεκνληθήο ζθέςεο ηνπ παηδηνχ είλαη κηα εμειηθηηθή δηαδηθαζία κε δηάθνξα ζηάδηα δειαδή ζεσξεί φηη ν καζεηήο πξέπεη λα καζαίλεη ζε έλα πεξηβάιινλ πινχζην ζε πνηθίια εμσηεξηθά εξεζίζκαηα, ην νπνίν λα δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην καζεηή λα αιιειεπηδξά καδί ηνπ. Ο Bruner πξφηεηλε σο βαζηθή ζεσξία γηα ηε κάζεζε, ηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε. Οη καζεηέο αλαθαιχπηνπλ ηε γλψζε κέζα απφ αλαθαιππηηθέο δηαδηθαζίεο - κε ην πείξακα, ηε δνθηκή, ηελ επαιήζεπζε ή ηε δηάςεπζε. Ζ ηδέα ηεο ζηαδηαθήο αλαθάιπςεο ηεο γλψζεο, κπνξεί λα απνηειέζεη έλα ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ θίλεηξν γηα ην καζεηή, ηνλ νπνίν ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα βνεζήζεη ή θαη λα θαζνδεγήζεη αθφκε (θαζνδεγνύκελε αλαθάιπςε). χκθσλα κε ηηο ζεσξίεο ηνπ Bruner, o εθπαηδεπηηθφο έρεη ην ξφιν ηνπ εκςπρσηή, ηνπ δηεπθνιπληή, ηνπ θαζνδεγεηή ζηε δηαδηθαζία ηεο αλαθάιπςεο: ν καζεηήο έξρεηαη αληηκέησπνο κε πξνβιήκαηα ηα νπνία θαιείηαη λα επηιχζεη θαη ν εθπαηδεπηηθφο ηνλ ππνζηεξίδεη ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ απηή, ηελ νπνία ν καζεηήο φκσο πξαγκαηνπνηεί κε ην δηθφ ηνπ ξπζκφ θαη κε βάζε ηηο δηθέο ηνπ απνθάζεηο θαη επηινγέο (Κνιηάδεο,1997). Σα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά θαη πεξηβάιινληα πνπ ζρεδηάδνληαη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο γλσζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο, πξέπεη λα ελζαξξχλνπλ κηα ζεηξά απφ δηαδηθαζίεο θαη λα ππνζηεξίδνπλ ηε δεκηνπξγία δηδαθηηθψλ θαηαζηάζεσλ κε ηα αθφινπζα ραξαθηεξηζηηθά: Σα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά θαη πεξηβάιινληα πξέπεη λα ππνζηεξίδνπλ ηελ ηδέα ηεο νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο απφ ηνλ ίδην ην καζεηή, θαζψο απηφο πξνζπαζεί λα επηιχζεη πξνβιήκαηα θαη ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ απηή αιιειεπηδξά κε ην πιηθφ πεξηβάιινλ, ηνπο ζπκ- 24

25 καζεηέο ηνπ θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Ο καζεηήο δηεξεπλά, αλαθαιχπηεη ζηαδηαθά, θάλεη π- πνζέζεηο ηηο νπνίεο επαιεζεχεη ή δηαςεχδεη θαη ην εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ πξέπεη λα ζηεξίδεη απηή ηελ πνξεία ηνπ καζεηή. Σα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά θαη πεξηβάιινληα πξέπεη λα ελζαξξχλνπλ ηελ πξνζσπηθή έθθξαζε ησλ καζεηψλ θαη λα ππνζηεξίδνπλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο εκπινθή, ιακβάλνληαο ε- πίζεο ππφςε ην γεληθφηεξν πιαίζην κέζα ζην νπνίν ιακβάλνπλ ρψξα νη θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο ησλ καζεηψλ. Σα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά θαη πεξηβάιινληα πξέπεη λα παξέρνπλ, ζην κέηξν ηνπ δπλαηνχ, πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ησλ ελλνηψλ, ζρέζεσλ θαη ησλ νληνηήησλ πνπ είλαη ππφ δηαπξαγκάηεπζε ζε θάζε κάζεκα. Αθφκε, ηα πεξηβάιινληα, δελ πξέπεη λα ππνδεηθλχνπλ ζην καζεηή ηηο νξζέο δηαδηθαζίεο, αιιά αληίζεηα λα ηνλ αθήλνπλ λα εθθξάδεη ηηο απφςεηο ηνπ θαη λα ππνζηεξίδνπλ ηε δηαδηθαζία ηελ θνηλσληνγλσζηηθήο ζχγθξνπζεο, θαηά ηελ νπνία ηα ίδηα ηα γεγνλφηα ή ηα επηρεηξήκαηα άιισλ καζεηψλ αλαηξέπνπλ ηηο ελδερφκελεο ιαλζαζκέλεο αληηιήςεηο ηνπ καζεηή. Ζ νηθνγέλεηα ησλ πεξηβαιιφλησλ Logo (απφ ην Διιεληθή ιεμηιφγην «ιφγνο, ιέμε»), απνηειεί δεκηνχξγεκα ηνπ Papert (Wikipedia, 2012), ν νπνίνο πινπνίεζε θαη επεμέηεηλε ηηο ηδέεο ηνπ Piaget κε έλαλ πνιχ ηδηαίηεξν ηξφπν. Σα πεξηβάιινληα απηήο ηεο θαηεγνξίαο απνηεινχλ ηελ πιένλ δηαδεδνκέλε θαηεγνξία ινγηζκηθψλ, θαη ε επξχηεξε θιάζε ησλ α- λνηρηώλ κηθξόθνζκσλ, ζηεξίδνληαη πάλσ αθξηβψο ζηηο ηδέεο απηέο θαη απνηεινχλ ηα πιένλ ηππηθά παξαδείγκαηα εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ, πνπ είλαη θαηαζθεπαζκέλα κε βάζε ηηο γλσζηηθέο ζεσξίεο (Ackermann,2004. ΔΑΗΣΤ, 2011). Ζ θνηλσληνπνιηηηζκηθή κάζεζε ζπληειείηαη κέζα ζε ζπγθεθξηκέλα πνιηηηζκηθά πιαίζηα (γιψζζα, ζηεξεφηππα, αληηιήςεηο) θαη νπζηαζηηθά δεκηνπξγείηαη απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ αηφκνπ κε άιια άηνκα, ζε ζπγθεθξηκέλεο επηθνηλσληαθέο πεξηζηάζεηο θαη κέζσ ηεο πινπνίεζεο θνηλψλ δξαζηεξηνηήησλ (activities). Οη ζεσξίεο κάζεζεο απηήο ηεο θαηεγνξίαο δειαδή, πξνζδίδνπλ έλα ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε, θαζψο, ζχκθσλα κε ηηο απφςεηο ηνπο, ην καλζάλνλ ππνθείκελν δελ θαηαζθεπάδεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ γλψζε κέζα ζε έλα πνιηηηζκηθφ θαη επηθνηλσληαθφ «θελφ», αιιά πάληνηε κέζα ζε επξχηεξα πιαίζηα, κέζα ζην νπνία ε γλψζε, δεκηνπξγείηαη θαη ζεκαηνδνηείηαη. Βαζηθνί εθπξφζσπνη απηήο ηεο θαηεγνξίαο ζεσξηψλ είλαη ν Vygotsky, νη Doise θαη Mugny (Κνιηάδεο,1997). Δίλαη ζαθέο φηη νη θνηλσληνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο ππνζηεξίδνπλ ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε ζε φιεο ηηο κνξθέο ηεο θαη επνκέλσο έλα κάζεκα νξγαλσκέλν έηζη ψζηε λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ ηηο ζεσξίεο απηέο, πξέπεη λα είλαη πξνζεθηηθά ζρεδηαζκέλν, έηζη ψζηε λα ελζαξξχλεη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ θαη γεληθφηεξα ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε. 25

26 Οη θνηλσληνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο κάζεζεο είλαη ζπκβαηέο κε φιε ηελ λέα γεληά εθπαηδεπηηθψλ πεξηβαιιφλησλ, ηα νπνία ελζσκαηψλνπλ έλα πιήζνο δπλαηνηήησλ αιιειεπίδξαζεο θαη επηθνηλσλίαο ησλ καζεηψλ θαη επηπιένλ παξέρνπλ έλα πνιχ ζπγθξνηεκέλν ζεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηε δηδαθηηθή εθκεηάιιεπζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξεη ην ιεγφκελν Web2.0 θαη ε θνηλσληθή δηθηύσζε. Καη απηφ ηνλ ηξφπν, νη θνηλσληθνπνιηηηζηηθέο πξνζεγγίζεηο επεξέαζαλ θαηαιπηηθά ηελ παηδαγσγηθή ζεψξεζε θαη κεζνδνινγία ηεο δηδαζθαιίαο κε ηε ρξήζε ησλ Σ.Π.Δ., θαζψο θαη ηνλ ηξφπν δηαρείξηζεο ηνπ επξχηεξνπ ζρνιηθνχ νηθνζπζηήκαηνο (Κφκεο, 2004). 1.4 To Διαδύκτυο ωσ πηγό πληροφοριών Σν δηαδίθηπν έρεη αιιάμεη ξηδηθά ηνλ ηξφπν αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ θαη γλψζεσλ. Σελ ηειεπηαία 10-εηία έρεη κπεη γηα ηα θαιά ζηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ πεξηζζνηέξσλ αλζξψπσλ, είηε ζην ζπίηη, είηε ζην ρψξν εξγαζίαο, είηε ζην ζρνιείν. ήκεξα ν θαζέλαο καο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα έρεη πξφζβαζε ζε απηφ φπνπ θαη αλ βξίζθεηαη. Ζ ηερλνινγία βαδίδεη έηζη ψζηε ην δηαδίθηπν λα καο «αθνινπζεί» παληνχ (free wireless spot, mobile internet θιπ). Απφ κία ηέηνηα ηερλνινγία δελ ζα κπνξνχζε ν ηνκέαο ηεο εθπαίδεπζεο λα κείλεη αλεπεξέαζηνο. Ζ δηδαζθαιία πεξλάεη ζε κία λέα κνξθή, πην θηιηθή πξνο ην καζεηή. Ζ παξαδνζηαθή κνξθή δηδαζθαιίαο ζέιεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα βνεζάεη ην καζεηή λα εζσηεξηθεχζεη ηε γλψζε πνπ πξνζθέξνπλ ηα ζρνιηθά βηβιία, κηα γλψζε πνπ παξνπζηάδεηαη σο πηζηή πεξηγξαθή κηαο ακεηάβιεηεο πξαγκαηηθφηεηαο. Έκθαζε δίλεηαη ζην πσο ν καζεηήο ζα ζπιιάβεη ην ηκήκα ηεο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ ηνπ παξαδίδεηαη έηνηκν θαη ζην πσο ν εθπαηδεπηηθφο ζα «εμαθαλίζεη» ηα ζθνηεηλά ζεκεία, κεηαθέξνληαο ηελ ίδηα γλψζε ζε φινπο ηνπο καζεηέο. Απηφ ην είδνο δηδαζθαιίαο είλαη ζε φινπο καο πνιχ νηθείν θαη, αλακθηζβήηεηα, απαξαίηεην ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο. Ζ ηερλνινγία, ζ απηφ ην είδνο δηδαζθαιίαο, κπνξεί απιψο λα ζπκβάιεη ζε κηα πην ειθπζηηθή θαη πινχζηα παξνπζίαζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ζπλζέηνπλ ηε πξνζθεξφκελε γλψζε. Έλαο πξνβνιέαο, έλαο πξνζσπηθφο ππνινγηζηήο θαη έλα ινγηζκηθφ παξνπζηάζεσλ κπνξνχλ λα θάλνπλ ην κάζεκα ηεο εκέξαο πην θαηαλνεηφ θαη πην ελδηαθέξνλ, ηδίσο αλ ε παξνπζίαζε πεξηέρεη ήρν, εηθφλεο, βίληεν, γξαθηθά ή/θαη ζρεδηαγξάκκαηα. Ζ ινγηθή ηεο κεηάδνζεο πιεξνθνξηψλ ζε αθξναηήξην, βέβαηα, παξακέλεη ε ίδηα (Μαπξνγφλαηνο, Μπατξαθηάξε, Κξεκκχδα, θαη Ληάθνο,2009). Πέξα απφ ηελ αηνκηθή δξαζηεξηφηεηα κε ην δηαδίθηπν θαη ηα ινγηζκηθά, νη λέεο ηερλνινγίεο πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα ζπλεξγαζία, ελψ ηαπηφρξνλα εηζάγνπλ ην καζεηή ζηε ινγηθή ησλ ππνζηεξηθηηθψλ εξγαιείσλ (online ιεμηθά, εγθπθινπαίδεηεο, κεηαθξαζηέο θεηκέλνπ, βάζεηο δεδνκέλσλ θηι). Ζ κελ ζπλεξγαζία εληζρχεηαη απφ ηελ επθνιία ςεθηαθήο επηθνηλσλίαο θαη θνηλήο ρξήζεο πιεξνθνξηψλ ελψ ε ινγηθή ησλ ππνζηεξηθηηθψλ εξγαιείσλ είλαη ην πξφζηαγκα ηεο θνηλσλίαο ησλ δηθηχσλ θαη ηεο επθνιίαο εχξεζεο ηεο πιεξνθνξίαο. Δλψ νη παξαδνζηαθέο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο είλαη βαξεηέο γηαηί ζηεξνχληαη ελδηαθέξνληνο απφ πιεπξάο ησλ παηδηψλ, κε βάζε ηηο λέεο ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ βνεζνχλ ην καζεηή λα ζπζρεηίζεη ηηο πιεξνθνξίεο 26

27 κε ην απζεληηθφ ηνπο πιαίζην, δξαζηεξηφηεηεο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε πξαγκαηηθφηεηα θαη δεηνχλ ηε ιχζε ελφο πξνβιήκαηνο κε ζπλεξγαζία, αλαδήηεζε, θαηαγξαθή, αμηνιφγεζε θαη αμηνπνίεζε πιεξνθνξηψλ. Μηα ηέηνηα πξνζέγγηζε εγείξεη δεηήκαηα αμηνιφγεζεο, θαζψο έρνπκε κάζεη λα αμηνινγνχκε απνθιεηζηηθά ηε πξνζσπηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ θαη φρη ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα ρεηξίδνληαη εξγαιεία θαη ζπλεξγαηηθέο κεζφδνπο γηα λα θηάλνπλ ζηε ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ ηνπο ηέζεθε (Μπατξαθηάξε θαη Μαπξνγφλαηνο, 2009) Δπηπιένλ, λέεο πξννπηηθέο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ θφζκν αλνίγεη ε επξπδσληθφηεηα. Οη γξήγνξεο ζπλδέζεηο εγγπψληαη άκεζε πξφζβαζε απφ ηε ζρνιηθή αίζνπζα ζε θάζε είδνπο πιεξνθνξία απφ ην παγθφζκην ηζηφ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη νπηηθναθνπζηηθψλ εκπεηξηψλ φπσο ηειεδηαζθέςεσλ θαη πςειήο αλάιπζεο δσληαλψλ κεηαδφζεσλ. Καηάιιεια ζρεδηαζκέλνη δηαδηθηπαθνί ρψξνη παξέρνπλ ζην καζεηή πξφζβαζε ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, ζε αλαθνηλψζεηο, ζηηο επηδφζεηο αλά κάζεκα αιιά θαη δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο κε ηνπο ζπκκαζεηέο θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Δξγαζίεο θαηαηίζεληαη θαη αμηνινγνχληαη ειεθηξνληθά. Δθπαηδεπηηθφ θαη δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ, γνλείο θαη καζεηέο απνηεινχλ κέιε ηεο ίδηαο δηαδηθηπαθήο θνηλφηεηαο θαη βξίζθνληαη ζε ζπλερή επηθνηλσλία. Οη γνλείο ελεκεξψλνληαη γηα ηε πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο κε ην πξνζσπηθφ ηνπο θσδηθφ θαη νη καζεηέο παξνηξχλνληαη λα ζπλεξγαζηνχλ εθηφο σξαξίνπ δηδαζθαιίαο κέζσ ηνπ δηαδηθηπαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηβάιινληνο. Παξάιιεια, ν ρψξνο απηφο ή άιιεο ηζηνζειίδεο (blogs) γίλνληαη ηφπνο δεκνζίεπζεο ζπιινγηθψλ ή αηνκηθψλ πξνζπαζεηψλ, έθθξαζεο απφςεσλ, δηαιφγνπ θαη θξηηηθήο. Σέινο, ηα online εθπαηδεπηηθά παθέηα θάλνπλ ηε γλψζε εππξνζάξκνζηε ζε πξνζσπηθνχο ξπζκνχο θαη πξνζβάζηκε ζην θαζέλα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη θνηλσληθψλ νκάδσλ πνπ δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα θπζηθήο παξνπζίαο ζε πξαγκαηηθέο ηάμεηο, φπσο εξγαδφκελνη πνπ δελ έρνπλ ρξφλν, άηνκα κε αλαπεξίεο θ.α. Ζ πιεζψξα πιεξνθνξηψλ πνπ ππάξρεη θαη δηαθηλείηαη κέζα απφ ην δηαδίθηπν κπνξεί λα θαιχςεη θαη ηηο πην παξάμελεο αλαδεηήζεηο. Δδψ αθξηβψο κπαίλνπλ έλα ζσξφ κεγάια ζέκαηα εξσηήκαηα (ΔΑΗΣΤ, 2011). Τπάξρεη ζηελ πιεξνθνξία πνπ βξήθακε ε αμηνπηζηία, ε επηθαηξφηεηα ή πιεξφηεηα; ε έλα ζρνιηθφ πεξηβάιινλ ε αλαδήηεζε, επεμεξγαζία θαη αλακεηάδνζε ησλ πιεξνθνξηψλ κε ζθνπφ ηε δηδαθηηθή ηνπο αμηνπνίεζε πφζν εθηθηή κπνξεί λα είλαη; Ση ζα πξέπεη λα γλσξίδεη ν καζεηήο ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα θηιηξάξεη ην απνηέιεζκα κηαο αλαδήηεζεο θαη λα απνθαλζεί θαηά πφζν ε πιεξνθνξία πνπ βξήθε είλαη αμηφπηζηε ή φρη; H ηερλνινγία, θπζηθά, δελ είλαη παλάθεηα θαη ην θαιχηεξν εξγαιείν Παηδείαο ζα είλαη γηα πάληα ν θαιφο εθπαηδεπηηθφο. Έλαο καπξνπίλαθαο, ραξηί, κνιχβη θαη έλαο θαηαξηηζκέλνο εθπαηδεπηηθφο κπνξνχλ αθφκε λα πεηχρνπλ πνιιά, ελψ ε αζπδνζία ζην δηαδηθηπαθφ ζεξθάξηζκα θαη ηα θαθήο πνηφηεηαο ινγηζκηθά κφλν παηδαγσγηθή αμία δελ κπνξνχλ έρνπλ. Όηαλ ε ηαρχηεηα επηθξαηεί ηεο πνηφηεηαο, ειινρεχεη ν θίλδπλνο κεγέζπλζεο ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ απηψλ πνπ έρνπλ θαη απηψλ πνπ δελ έρνπλ πξφζβαζε ζηελ πιεξνθνξία. Σα παηδηά δελ ρξεηάδνληαη κφλν πνληίθηα θαη πιεθηξνιφγηα αιιά θαη ειεχζεξν ρξφλν γηα παηρλίδη, αλάγλσζε βηβιίσλ θαη επθαηξίεο αλζξψπηλε επηθνηλσλία. 27

28 Ζ ζπλερήο επηκφξθσζε ησλ θαζεγεηψλ είλαη απαξαίηεηε αιιά ρξεηάδεηαη θαη ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή γηα ηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία ε νπνία θαη πξέπεη λα απνηππσζεί ζηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα. Ο θαζεγεηήο Μπακπηληψηεο ζε άξζξν ην 2000 ζηελ εθεκεξίδα «Σν Βήκα» κε ηίηιν «Νέεο ηερλνινγίεο θαη πνηνηηθή Παηδεία» αλαθέξεη ηελ αλάγθε χπαξμεο θαη αμηνπνίεζεο αμηφπηζησλ πξνγξακκάησλ θαη απηφ γηαηί : (α) Με ηελ εηζαγσγή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζην ρνιείν αιιάδεη άξδελ θαη ν ξφινο ηνχ δαζθάινπ θαη γεληθφηεξα ηνχ εθπαηδεπηηθνχ. Μέρξη ζήκεξα δάζθαινο θαη ζρνιηθά βηβιία ήηαλ ε θχξηα πεγή πιεξνθνξηψλ. Δθεμήο ν δάζθαινο ζα έρεη σο πξφζζεην ξφιν λα επηιέμεη ηα θαηάιιεια πξνγξάκκαηα, λα νξγαλψζεη ηε ρξήζε ηνπο κέζα θαη έμσ απφ ηελ ηάμε, λα ειέγμεη ηηο αμηνινγήζεηο ησλ καζεηψλ ηνπ, λα εμεγήζεη δχζθνια ή δπζλφεηα ζεκεία, λα παξαπέκςεη ζε πξφζζεηε ζπκβαηηθή ή ειεθηξνληθά πξνζπειάζηκε βηβιηνγξαθία θαη γεληθά ζα πξέπεη παξάιιεια κε θάπνηα κνξθή ζπκβαηηθνχ καζήκαηνο λα θαηεπζχλεη θαη ηελ εθκάζεζε κε πξνγξάκκαηα. (β) Ζ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε αμηφινγσλ θαη αμηφπηζησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ. Απαηηνχληαη πνηνηηθά πξνγξάκκαηα, έγθπξα επηζηεκνληθψο θαη θαηάιιεια παηδαγσγηθψο. (γ) Υξεηάδεηαη αθφκε αξθεηή έξεπλα θαη ελαζρφιεζε κε ην πξφβιεκα ησλ κεζφδσλ αμηνπνίεζεο απηψλ ησλ πξνγξακκάησλ ηδίσο κέζα ζηελ ηάμε. Σέηνηα θαη άιια πξνβιήκαηα ππάξρνπλ ήδε θαη ζα εκθαληζηνχλ ίζσο πεξηζζφηεξα ζην κέιινλ. Χ- ζηφζν έλα είλαη ζίγνπξν: φηη Παηδεία ρσξίο ηηο λέεο ηερλνινγίεο ζα είλαη θάηη ην αδηαλφεην γηα ηα α- κέζσο επφκελα ρξφληα θαη ζηελ Διιάδα. 28

29 Κεφαλαύο 2 ο : Αξιολόγηςη και χολικό επύδοςη Σν δήηεκα ηεο επίδνζεο ησλ καζεηψλ ζην ζρνιείν, θαη εηδηθφηεξα ε αμηνιφγεζή ηεο, είλαη έλα απφ ηα γλσζηφηεξα θαη παιαηφηεξα πξνβιήκαηα πνπ απαζρφιεζε θαη εμαθνινπζεί λα απαζρνιεί ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Ζ αμηνιφγεζε είλαη ε απνηίκεζε ηνπ απνηειέζκαηνο κηαο πξνζπάζεηαο. Σν απνηέιεζκα αλαθέξεηαη ζηηο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο, πνπ θέξεηαη λα έρεη θαηαθηήζεη θαηά ηε θνίηεζή ηνπ ν αμηνινγνχκελνο (Κσλζηαληίλνπ, 1995.Καηζίξαο, 2011). Ζ αμηνιφγεζε είλαη ζεκαληηθή γηα λα γλσξίζεη ν εθπαηδεπηηθφο ην αθξναηήξηφ ηνπ θαη λα νξγαλψζεη ηελ παξαπέξα εξγαζία ηνπ, γηα λα δηαγλψζεη ν εθπαηδεπηηθφο ζε πνην βαζκφ πέηπρε ε πξνεγνχκελε δηδαθηηθή ηνπ πξνζπάζεηα, ψζηε λα βειηηψζεη, αληίζηνηρα, ην ξπζκφ θαη ηε κέζνδν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, γηα λα πιεξνθνξεί ν δάζθαινο ηνλ εθπαηδεπφκελν θαη ηνλ θεδεκφλα ηνπ πνηα είλαη ε πνξεία ηνπ καζεηή σο απνηέιεζκα ηεο θνηλήο πξνζπάζεηαο ή αδηαθνξίαο, θαη λα αλαδεηεί ηα αίηηα, λα ππνδεηθλχεη κέηξα βειηίσζεο, πάληα κε παηδαγσγηθή επαηζζεζία (Καηζίξαο, 2011). Ζ επίδνζε αλαγνξεχεηαη ζε πξφβιεκα, φηαλ ην άηνκν, νη θνηλσληθέο νκάδεο θαη γεληθά ε ίδηα ε θνηλσλία πηέδνληαη ή θαηαπηέδνληαη γηα λα ηελ επηδείμνπλ ζε πςειφ βαζκφ. Απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ε εμσηεξηθή απαίηεζε γηα επίδνζε παίξλεη ηελ κνξθή θαηαιπηηθνχ θαη αλεμέιεγθηνπ παξάγνληα επίδξαζεο ή θαζίζηαηαη ηειηθά απηνζθνπφο. Απηφ ζπλεπάγεηαη φηη ζην φλνκα ηεο αξρήο ηεο επίδνζεο, ε νπνία θπξηαξρεί ζην θνηλσληθννηθνλνκηθφ ζχζηεκα θαη ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ζηελ παξαγσγή έξγνπ, ηνλ αληαγσληζκφ θαη ηελ επηινγή ησλ αηφκσλ (Κσλζηαληίλνπ,2002), πεξηζσξηνπνηνχληαη ζεκαληηθέο αξρέο- θαλφλεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζπιινγηθή αληίιεςε θαη ηελ αιιειεγγχε ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν κε ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ αηφκνπ, ε νπνία, αλαθνξηθά κε ηνπο καζεηέο, βξίζθεηαη ζην ζηάδην αλάπηπμήο ηεο. Σν παηδαγσγηθφ εξψηεκα πνπ αθνξά ην ζρνιηθφ ρψξν είλαη, πψο είλαη δπλαηφλ λα εθαξκφδνληαη πξαθηηθά αξρέο, νη νπνίεο θαη ζην ρψξν πξνέιεπζεο θαη ζην ρψξν εθαξκνγήο ηνπο ζπλδένληαη κε δπζεπίιπηα πξνβιήκαηα πνπ απαηηνχλ ιχζεηο. Ζ πξνβιεκαηηθή απηή επηηείλεηαη αθφκε πεξηζζφηεξν, αλ ιάβεη θαλείο ππφςε φηη ζην ζρνιηθφ ρψξν θνηλσληθνπνηνχληαη άηνκα πνπ βξίζθνληαη ζην ζηάδην α- λάπηπμεο ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπο. Καηά ζπλέπεηα, νπνηαδήπνηε ζρνιηθή δηαδηθαζία ή κνξθή ζπκπεξηθνξάο νθείιεη λα έρεη παηδαγσγηθφ ραξαθηήξα θαη λα πεξηνξίδνληαη ζηνλ ειάρηζην ή, αλ είλαη εθηθηφ, ζε κεδεληθφ βαζκφ νη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζην γλσζηηθφ, δηαλνεηηθφ θαη ζπλαηζζεκαηηθφ ηνπο επίπεδν. Δηδηθφηεξα, φηαλ είλαη γλσζηφ φηη νη θαλφλεο ηνπ έληνλνπ αληαγσληζκνχ επηδξνχλ θαηαιπηηθά ζηηο θνηλσληθέο ζρέζεηο αθφκε θαη ησλ ελήιηθσλ αηφκσλ (Κσλζηαληίλνπ, 1995). 29

30 2.1 Βαθμόσ και αποςτόθιςη Όπσο παξαδεηγκαηηθά ηνλίδεη ν Γεικνχδνο ε βαζκνινγία απνθηά ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε, ζην κέηξν πνπ ν θαιφο βαζκφο δελ απνλέκεηαη αμηνθξαηηθά. Πξάγκαηη, ζήκεξα ζχκθσλα κε ηελ αληίιεςε πνπ θπξηαξρεί ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα, «καζαίλσ» ζεκαίλεη «απνζηεζίδσ» θαη «θαηαιαβαίλσ» ζεκαίλεη είκαη ηθαλφο λα ζπκάκαη απ έμσ εχθνια έλα ηκήκα ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ. Ζ θαιή βαζκνινγία ινηπφλ αληακείβεη ηε κεραληθή απνζηήζηζε, ηελ απνπζία θάζε θξηηηθήο κάζεζεο θαη δίδεηαη θπξίσο ζ απηνχο ηνπο καζεηέο νη νπνίνη έρνπλ πξνλφκηα. Όπσο γηα παξάδεηγκα ζ απηνχο πνπ κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ θξνληηζηεξηαθά καζήκαηα ή λα πεγαίλνπλ ζε πξνλνκηνχρα ζρνιεία. Απφ ηελ άιιε νη Έιιελεο γνλείο είλαη ηδηαίηεξα αγρψδεηο κε φηη ζρεηίδεηαη κε ηε βαζκνινγία ηνπ παηδηνχ ηνπο, ζην νπνίν ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο κεηαδίδνπλ ην άγρνο ηνπο. Δπίζεο, ε αληηκεηψπηζε ελφο παηδηνχ κε πςειή βαζκνινγία γεκίδεη κε πεξεθάληα ηνπο γνλείο ηνπ, ελψ απφ ηελ άιιε έλα παηδί κε ρακειή βαζκνινγία δεκηνπξγεί αληίζεηα ζπλαηζζήκαηα ζην νηθνγελεηαθφ ηνπ πεξηβάιινλ (Σδαλή, 1983). 2.2 Υαξαθηεξηζκνί ησλ καζεηώλ ζηελ Διιάδα Ζ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξάμε δελ κπνξεί λα απνθχγεη ηε δηάθξηζε αλάκεζα ζε «θαινύο» θαη «θαθνύο» καζεηέο. Έλα δηρνηνκηθφ ζχζηεκα πνπ βαζίδεηαη ζε αμηνινγηθέο δηαδηθαζίεο καζεζηαθνχ θαη εζηθνχ ραξαθηήξα θαη θαηαιήγεη πνιιέο θνξέο ζηελ πνηληθνπνίεζε ησλ ιεγφκελσλ «θαθώλ» καζεηψλ Ο «Καθόο» Μαζεηήο Οη «θαθνί» καζεηέο είλαη άηνκα κε αδχλακν Δγψ, δελ δξνπλ ελεξγεηηθά ζηα εμσηεξηθά εξεζίζκαηα, πξνζκέλνπλ παζεηηθά βνήζεηα απφ ηνλ απφ «Μεραλήο Θεφ», ιεηηνπξγνχλ θπξίσο κε βαζηθνχο κεραληζκνχο άκπλαο, ηελ άξλεζε θαη ηελ απνκφλσζε. Με άιια ιφγηα, νη «θαθνί» καζεηέο κπξνζηά ζην πξφβιεκά ηνπο ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηαθηηθή ηεο ζηξνπζνθακήινπ, εζεινηπθινχλ κπξνζηά ζε θάπνηεο δηαζηάζεηο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. Πιαηζηψλνληαη απφ θνηλσληθφ πεξηβάιινλ αλαζηαιηηθφ, απεηιεηηθφ, αλίθαλν λα δηαβάζεη ηηο αγσλίεο θαη ηηο αλάγθεο ηνπ παηδηνχ, ρψξν ζπγθξνχζεσλ κε εμσηεξηθή ηηκσξία θαηαπίεζε ή πξφθιεζε εζσηεξηθήο θαθνπρίαο κε ηε κνξθή ελφρσλ (Καΐια, 1997). ε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ πεξηνρή ηεο Ρφδνπ ηελ άλνημε ηνπ 1989 έρνληαο σο δείγκα καζεηέο ηεο Σ ηάμεο ηνπ Γεκνηηθνχ θαη ηεο Α ηάμεο ηνπ Γπκλαζίνπ, αληρλεχηεθαλ δηαθνξέο αλάκεζα ζε «θαιφ» θαη «θαθφ» καζεηή θαη θσηνγξαθήζεθαλ ζηνηρεία ηεο πξνζσπηθφηεηαο ησλ καζεηψλ πνπ έρνπλ ζπλάθεηα κε επίδνζε επηηέιεζεο ελφο έξγνπ. Γηα ηνπο «κε παξαγσγηθνχο» καζεηέο ηνπ δείγκαηνο, πειαηεία κε ππνλνκεπκέλε, ζηελ πιεηνλφηεηα, απηνεθηίκεζε, νη θπξίαξρεο αλάγθεο πνπ 30

31 εθδειψλνληαη είλαη ε αλάγθε πξνζηαζίαο βνήζεηαο αζθάιεηαο, ελψ ε αλάγθε απνθπγήο θαησηεξφηεηαο δειψλεη ηελ πξφζεζε ηνπ αηφκνπ λα μεθχγεη απφ ηα αιιεπάιιεια θηππήκαηα, ηηο νδπλεξέο ζηηγκέο απφ ην πεξηβάιινλ, ηνλ «θνηλσληθφ εμνζηξαθηζκφ» πνπ βηψλεη θαζεκεξηλά, εθθξάδεη δε ην πξφβιεκα θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ησλ «θαθψλ» καζεηψλ. Οη «θαθνί» καζεηέο αθήλνληαη λα παξαζπξζνχλ, παξαιχνπλ απφ ηε ζπγθηλεζηαθή θαηάζηαζε πνπ ηνπο πξνθαιεί ε εηθφλα θαη θαζειψλνληαη ζε πξσηκφηεξα ζηάδηα ζπκπεξηθνξάο φπνπ θπξηαξρεί ε ηθαλνπνίεζε ζπιαρληθψλ πξσηαξρηθψλ α- λαγθψλ (Ξαλζάθνπ, Αλδξεαδάθεο θαη Καΐια, 1997). Σα άηνκα απηά έηζη θαηαιήγνπλ λα είλαη θνπξαζκέλα, δελ πξνζέρνπλ ζην κάζεκα, δελ ζπδεηνχλ εχθνια, έρνπλ κειαγρνιηθή έθθξαζε θαη «θιείλνληαη» ζηνλ εαπηφ ηνπο, κε απνηέιεζκα ηελ θαθή ζρνιηθή ηνπο επίδνζε (Γεσξγίνπ, 2000). Ο καζεηήο πνπ έρεη θαθνχο βαζκνχο ζεσξείηαη ζπλαθφινπζα απνηπρεκέλνο θαη ζπλεπψο άρξεζηνο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ, ηελ νηθνγέλεηα, ηελ θνηλσλία, θαη άξα ππνςήθηνο γηα πεξηζσξηνπνίεζε, ςπρνλεπξσηηθέο δηαηαξαρέο ή, αθφκα ρεηξφηεξα, γηα απηνθηνλία Ο «Καιόο» Μαζεηήο Οη «θαινί» καζεηέο δίλνπλ ελδείμεηο γηα θαιή απηναληίιεςε, δηαζέηνπλ ηζρπξφ Δγψ, δνκή πνπ εμαζθαιίδεη ζηαζεξφηεηα, δηάθξηζε αλάκεζα ζηελ αληηθεηκεληθή αιήζεηα θαη ηελ ππνθεηκεληθφηεηα ηεο θαληαζίσζεο, ηθαλνπνηεηηθή εηθφλα ηνπ εαπηνχ ηνπο. Δθδειψλνπλ ζηάζεηο απηνλνκίαο θαη αλεμαξηεζίαο. Ζ απηνλνκία βηψλεηαη σο δπλακηθή ιχζε γηα άηνκα πνπ έρνπλ μεπεξάζεη ην ζηάδην ηεο εμάξηεζεο θαη είλαη έηνηκα λα δνθηκάζνπλ ηε ρεηξαθέηεζε. Πξφθεηηαη γηα επηβεβαησκέλα άηνκα πνπ θαηαθεχγνπλ ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα, σο κνξθή θνηλσληθνπνηεκέλεο επηζεηηθφηεηαο, κε πςειή «ζηάζκε βιέςεσλ», θηινδνμίεο, κε ηάζεηο εγεηηθέο, δηάθξηζεο, θπξηαξρίαο επηβνιήο πάλσ ζηνπο άιινπο. Ζ ηθαλνπνηεηηθή δε πξαγκάησζε ησλ αλαγθψλ, κέζα απφ αηζηφδνμε έθβαζε ησλ ηζηνξηψλ, απνηειεί ζεηηθή πξφγλσζε γηα ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα πξνζεγγίδνπλ απνηειεζκαηηθά ηνπο ζηφρνπο ηνπο (Ξαλζάθνπ, Αλδξεαδάθεο θαη Καΐια, 1997). 2.3 Αξιολόγηςη Μαθητό ήκεξα γηα ηε αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή ηζρχεη ην Π.Γ. 8/95 (Φ.Δ.Κ. 3/ η.α ), φπσο ζπκπιεξψζεθε απφ ην Π.Γ. 121/95 (Φ.Δ.Κ. 75/ η.α ). Ο καζεηήο αμηνινγείηαη γηα κηα νξηζκέλε δξαζηεξηφηεηα ζε ζρέζε πάληα κε ηνπο ζηφρνπο πνπ επηδηψθεη απηή. εκαληηθή επίζεο είλαη ε αλαθνξά θαη ζηα δχν Π.Γ. ζηε δηάξθεηα πνπ πξέπεη λα έρεη ε αμηνιφγεζε. Πξέπεη λα είλαη κηα ζπλερήο δηαδηθαζία κε πξσηαξρηθφ ζθνπφ λα ιεηηνπξγήζεη φρη ζαλ θξηηήξην επηινγήο ησλ καζεηψλ αιιά σο κέζν γηα ηε ζπλερή βειηίσζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. Γη απηφ θαη δελ αλαθέξεηαη κφλν ζηελ επίδνζε ζηα δηάθνξα καζήκαηα αιιά θαη ζε άιια ραξαθηεξηζηηθά φπσο ελδηαθέξνληα, πξσηνβνπιίεο, δεκηνπξγηθφηεηα, ζπλεξγαζία θ.ιπ. Ζ αμηνιφγεζε ινηπφλ δελ πξέπεη λα απνηε- 31

32 ιεί κφλν απνηέιεζκα ησλ επηδφζεσλ ησλ καζεηψλ ζηα δηάθνξα θξηηήξηα, αιιά θαη ηεο θαζεκεξηλήο παξαθνινχζεζήο ησλ κέζα ζηελ ηάμε αιιά θαη έμσ απφ απηήλ. Σέινο ζεκαληηθή είλαη ε αλαθνξά ζηα επίπεδα ηεο αμηνιφγεζεο. Γελ πξέπεη λα γίλεηαη θαη λα κέλεη ζην επίπεδν ηνπ καζεηή θαη ζε απηφ ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, αιιά πξέπεη λα γίλεηαη θαη ζε πεξηθεξεηαθφ θαη εζληθφ επίπεδν Έννοια και ςκοπόσ τησ αξιολόγηςησ ( Π.Δ 8/1995 ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΜΑΘΗΣΩΝ) Αμηνιφγεζε είλαη ε δηαδηθαζία πνπ απνζθνπεί ζην λα πξνζδηνξίζεη, θαηά ηξφπν ζπζηεκαηηθφ θαη αληηθεηκεληθφ, ην απνηέιεζκα νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηαο ζε ζρέζε κε ηνπο ζηφρνπο ηνπο νπνίνπο απηή επηδηψθεη θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ κέζσλ θαη κεζφδσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ επίηεπμε ηνπο. ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο αμηνιφγεζε είλαη ε ζπζηεκαηηθή δηαδηθαζία ειέγρνπ ηνπ βαζκνχ επίηεπμεο ησλ επηδησθφκελσλ απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζθνπψλ θαη εηδηθψλ ζηφρσλ. Ζ αμηνιφγεζε απηή κπνξεί λα γίλεη ζε αηνκηθφ επίπεδν, ζε επίπεδν ζρνιηθήο ηάμεο ή ζρνιηθήο κνλάδαο, ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ζε εζληθφ επίπεδν, κε κέζα θαη κεζφδνπο θαηάιιεια ζε θάζε πεξίπησζε. Αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή είλαη ε ζπλερήο παηδαγσγηθή δηαδηθαζία, κε βάζε ηελ νπνία παξαθνινπζείηαη ε πνξεία ηεο κάζεζήο ηνπ, πξνζδηνξίδνληαη ηα ηειηθά απνηειέζκαηά ηεο θαη εθηηκψληαη, παξάιιεια, άιια ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ην έξγν ηνπ ζρνιείνπ. Ζ αμηνιφγεζε απνηειεί νξγαληθφ ζηνηρείν ηεο δηδαθηηθήο-καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο, ε νπνία αξρίδεη κε ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ θαη νινθιεξψλεηαη κε ηνλ έιεγρν ηεο επίηεπμεο ηνπο. Πξψηηζηνο ζηφρνο ηεο είλαη ε ζπλερήο βειηίσζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο γεληθφηεξεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ θαζψο θαη ε ζπλερήο ελεκέξσζε εθπαηδεπηψλ θαη εθπαηδεπφκελσλ γηα ην απνηέιεζκα ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπο, έηζη ψζηε λα επηηπγράλνληαη ηα θαιχηεξα δπλαηά καζεζηαθά απνηειέζκαηα. Ζ αμηνιφγεζε, σο εμαηνκηθεπκέλε εθηίκεζε ηεο επίδνζεο ηνπ καζεηή, δελ είλαη απηνζθνπφο θαη ζε θακία πεξίπησζε δελ πξνζιακβάλεη ραξαθηήξα αληαγσληζηηθφ ή επηιεθηηθφ γηα ην καζεηή ηνπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ. Απηή δελ αλαθέξεηαη κφλν ζηελ επίδνζε ηνπ ζηα δηάθνξα καζήκαηα, αιιά θαη ζε άιια ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, φπσο είλαη ε πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεη, ην ελδηαθέξνλ ηνπ, νη πξσηνβνπιίεο πνπ αλαπηχζζεη, ε δεκηνπξγηθφηεηά ηνπ, ε ζπλεξγαζία ηνπ κε άιια άηνκα θαη ν ζεβαζκφο ησλ θαλφλσλ ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ Βαθμολόγηςη Μηα έλλνηα ε νπνία έρεη παξεμεγεζεί θαη θπξίσο έρεη ζπγρπζζεί κε ηελ αμηνιφγεζε είλαη ε έλλνηα ηεο βαζκνιφγεζεο. Ο φξνο βαζκνιφγεζε ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα αληαπνδψζεη ηε δηαδηθαζία θξίζεο θαη απνλνκήο βαζκψλ, δειαδή ζπγθεθξηκέλσλ ελδείμεσλ κε ηηο νπνίεο εθθξάδεηαη ε επίδνζε θαη ζπλήζσο είλαη ζεκεία κηαο θιίκαθαο (Γεκεηξφπνπινο, 1989). Ζ βαζκνιφγεζε σο ζρνιηθή πξαθηηθή ε- θαξκφδεηαη απφ ην Μεζαίσλα, ελψ ε παηδαγσγηθή ηεο ζεκαζία ακθηζβεηήζεθε απφ ηνπο εθπξνζψπνπο ηεο Νέαο Αγσγήο, ηεο Αληηαπηαξρηθήο Αγσγήο αιιά θαη απφ λενκαξμηζηέο θαη θνηλσληνιφγνπο ηεο εθπαίδεπζεο. Γηα λα αληηκεησπηζηνχλ ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνέθπςαλ έγηλαλ θαηά θαηξνχο δηά- 32

33 θνξεο πξνηάζεηο, απφ ηελ πιήξε θαηάξγεζε ηεο βαζκνινγίαο - ηνπιάρηζηνλ ζηε βαζηθή εθπαίδεπζε - σο ηελ αληηθαηάζηαζε ηεο αξηζκεηηθήο θιίκαθαο απφ θιίκαθα γξακκάησλ ηεο αιθαβήηνπ κε ηαπηφρξνλε ζπλνδεία επηξξεκάησλ θαη επηζέησλ ηνπ ηχπνπ «άξηζηα», «πνιχ θαιά», «θαιά» Δλψ ζηελ παηδαγσγηθή βηβιηνγξαθία ν ξφινο ησλ βαζκψλ ζην ζρνιείν έρεη γίλεη αληηθείκελν έληνλσλ αληηπαξαζέζεσλ φζνλ αθνξά ηελ αλαγθαηφηεηά ηνπο, ε ρξήζε ηνπο ζην ζρνιείν δελ είλαη ηππηθή αιιά νπζηαζηηθή. απηνχο βαζίδνληαη ζεκαληηθέο απνθάζεηο, φπσο γηα παξάδεηγκα: Ζ πξναγσγή ησλ καζεηψλ απφ ηάμε ζε ηάμε θαζψο θαη ε απνθνίηεζή ηνπο. Ζ ρνξήγεζε βξαβείσλ θαη γεληθφηεξα ηηκεηηθψλ δηαθξίζεσλ ζην ζρνιείν (ζεκαηνθφξνη θ.ιπ.) (Αζαλαζίνπ, 2002: 23). Όπσο φκσο θαη λα έρνπλ νη δηάθνξεο απφςεηο, πξέπεη λα γίλεη θαηαλνεηφ πσο ην Α -Β -Γ ή ην ή φπνηνο άιινο ηξφπνο βαζκνιφγεζεο ππάξρεη γηα λα δείρλεη ηηο επηδφζεηο ησλ καζεηψλ ζηα δηάθνξα καζήκαηα, δελ είλαη θαη απαξαίηεηα ελδεηθηηθφο ηεο αμίαο ηνπ ίδηνπ ηνπ καζεηή, νχηε παξέρεη ην δηθαίσκα γηα αμηνινγηθέο θξίζεηο νη νπνίεο λα ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηε κεηαζρνιηθή ηνπ ζηαδηνδξνκία. Ζ βαζκνινγία ζην ζρνιείν νδεγεί αλαπφθεπθηα ζε ζχγθξηζε ησλ αηνκηθψλ επηδφζεσλ ησλ καζεηψλ. ηε ζχγθξηζε απηή ζηεξίδεη εμάιινπ θαη ν εθπαηδεπηηθφο ηε δηαδηθαζία ηεο βαζκνινγίαο. Γελ ππάξρνπλ «άξηζηνη», «θαινί, θαη «θαθνί» καζεηέο ζην ζρνιείν. Οη φξνη απηνί εγθπκνλνχλ πνιινχο θηλδχλνπο, γηαηί ζπλήζσο νδεγνχλ θαη ζε αλαθνξέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε γεληθφηεξε πξνζσπηθφηεηα ηνπ καζεηή. Τπάξρνπλ «άξηζηεο», «θαιέο» ή «θαθέο» επηδφζεηο, νη νπνίεο φκσο δελ επηηξέπεηαη λα ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ παηδηνχ (Αζαλαζίνπ, 2002). Ζ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ είλαη αλαπφζπαζην κέξνο ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο. Έρεη ζθνπφ λα πξνζδηνξίζεη ην βαζκφ επίηεπμεο ησλ δηδαθηηθψλ ζηφρσλ ηεο, φπσο απηνί θαζνξίδνληαη απφ ηα ηζρχνληα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ησλ αληίζηνηρσλ καζεκάησλ. Σα ηζρχνληα Πξνεδξηθά Γηαηάγκαηα πνπ δηέπνπλ ηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ είλαη: ηνπ Γπκλαζίνπ (Π.Γ.: 409/22 Γεθεκβξίνπ 1994), ηνπ Δπαγγεικαηηθνχ Λπθείνπ (Π.Γ.: 71/24 Απξηιίνπ 2007), ηνπ Γεληθνχ Λπθείνπ (Π.Γ.: 60/30 Μαξηίνπ 2006 θαη ΠΓ 105/2006), ηνπ Δπαγγεικαηηθνχ Λπθείνπ (Π.Γ.: 71/24 Απξηιίνπ 2007), ηεο Δπαγγεικαηηθήο ρνιήο (Π.Γ.: 51/8 Μαΐνπ 2008). Ζ αμηνιφγεζε νθείιεη λα ζπλδπάδεη πνηθίιεο κνξθέο θαη ηερληθέο γηα λα επηηχρεη αθελφο: έγθπξε, αμηφπηζηε, αληηθεηκεληθή θαη αδηάβιεηε απνηίκεζε ησλ γλψζεσλ, ηεο θξηηηθήο ηθαλφηεηαο 33

34 θαη ησλ δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ θαη αθεηέξνπ λα ζπκβάιεη ζηελ απηνγλσζία θαη ζηελ αληηθεηκεληθή πιεξνθφξεζή ηνπο γηα ην επίπεδν κάζεζεο θαη ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο. Παξάιιεια, νθείιεη λα πιεξνθνξεί ηνλ εθπαηδεπηηθφ γηα ηα απνηειέζκαηα ηνπ έξγνπ ηνπ θαη λα αλαηξνθνδνηεί ηε δηδαθηηθή πξάμε, κε ζηφρν ηε ζπλερή βειηίσζε θαη ηελ αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηάο ηεο. Δπίζεο, ππεξεηεί ηελ ελεκέξσζε ησλ γνλέσλ γηα ηελ πξφνδν ησλ καζεηψλ. Σέινο, ε αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή (θαη φρη κφλν!) ινγνδνηεί ζην θνηλσληθφ ζχλνιν γηα ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηελ δηαρείξηζε ηνπ δεκφζηνπ ρξήκαηνο Παραδοςιακϋσ τεχνικϋσ αξιολόγηςησ. Πξνθνξηθή αμηνιόγεζε: Ζ πξνθνξηθή αμηνιφγεζε ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζπλεζίδεηαη λα ρξεζηκνπνηείηαη ζην κάζεκα ηεο εκέξαο (Υάξεο, 1995) ή ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ζε αληηθαηάζηαζε ησλ γξαπηψλ αμηνινγήζεσλ. Δξγαζίεο ζην ζπίηη: Οη εξγαζίεο ζην ζπίηη αλαηίζεληαη ζηνπο καζεηέο κε ζηφρν: ηελ εμάζθεζε θαη επαλάιεςε απηνχ πνπ έκαζαλ ζηελ ηάμε, ψζηε λα είλαη πξνεηνηκαζκέλνη νη καζεηέο γηα ην επφκελν κάζεκα, ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ αλαδήηεζεο θαη ρξήζεο πιεξνθνξηψλ απφ βηβιηνζήθεο, δηαδίθηπν, ηελ αλάπηπμε ζπλεζεηψλ κειέηεο, απηνπεηζαξρίαο, δηαρείξηζεο ηνπ ρξφλνπ (Γαξβνχδεο, 2004). Γξαπηέο εμεηάζεηο: Ζ γξαπηέο εμεηάζεηο είλαη ην θαηεμνρήλ κέζν εμέηαζεο ησλ επηδφζεσλ ησλ καζεηψλ γηα ρξήζεηο πνπ ππαγνξεχνληαη απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θάζε ρψξαο. Όκσο φηαλ νη εμεηάζεηο, παίξλνπλ ηε κνξθή απηνζθνπνχ, απηφ έρεη σο επαθφινπζν ηελ ππνβάζκηζε ησλ δηαδηθαζηψλ κάζεζεο Εναλλακτικού τρόποι αξιολόγηςησ των μαθητών. Παξαηήξεζε θαζεκεξηλήο εξγαζίαο: Ζ απιή ειεχζεξε εκπεηξηθή παξαηήξεζε είλαη ε θαηεμνρήλ κέζνδνο κε ηελ νπνία ν εθπαηδεπηηθφο αμηνινγεί ηηο πνηνηηθέο, ηδηαίηεξα, παξακέηξνπο ηεο αηνκηθφηεηαο ηνπ καζεηή, ηεο πξνζπάζεηαο ηνπ γηα κάζεζε θαη ηεο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο (Υάξεο, 1995). Ζ αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή κέζσ παξαηήξεζεο ηεο φιεο παξνπζίαο ηνπ ζην ζρνιείν απνηειεί επηινγή ζεκαληηθνχ αξηζκνχ εθπαηδεπηηθψλ (Μαπξνκάηεο, Ενπγαλέιε, Φξπδά, θαη Λνπθά, Μαλσιάθνο, 2010). Αμηνιόγεζε πξόηδεθη (project): Σα πξφηδεθη είλαη έλαο ηξφπνο εξγαζίαο, αμηνπνηνχλ ηε βησκαηηθφηεηα θαζψο θαη ηε δεκηνπξγηθή ζθέςε θαη δξάζε. Σα πξφηδεθη πξνζθέξνληαη γηα ηελ αμηνπνίεζε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ αμηνιφγεζεο. Βαζηθά βήκαηα ζηελ αμηνιφγεζε είλαη: o απνζαθήληζε ηνπ βαζηθνχ ζθνπνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ησλ επηκέξνπο ζηφρσλ, o ε επηινγή ησλ θξηηεξίσλ αμηνιφγεζεο θαη ησλ κεζφδσλ αμηνιφγεζεο ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο καζεηέο θαη κε δπλαηφηεηα επειημίαο (Unesco, Υαξίζεο, 2004). 34

35 Αμηνιόγεζε βάζεη θαθέινπ (portfolio): To portfolio επηδφζεσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ησλ καζεηψλ πεξηιακβάλεη ζηνηρεία πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ζθαηξηθφηεξε εθπαηδεπηηθή αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ, ηα νπνία δελ πξνθχπηνπλ απφ άιιεο δηαδηθαζίεο απνηίκεζεο ηεο επίδνζεο ηνπο. Μαζεηηθή Απηναμηνιόγεζε θαη Δηεξναμηνιόγεζεο: Ζ ελεξγφο εκπινθή ησλ καζεηψλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία είλαη ε ζεζκνζέηεζε ηεο καζεηηθήο απηναμηνιφγεζεο θαη εηεξναμηνιφγεζεο σο απνδεθηψλ κνξθψλ αμηνιφγεζεο. ε πνιιά ζχγρξνλα δηδαθηηθά πξνγξάκκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη ζπκπιεξσκαηηθά κε θαιά απνηειέζκαηα ζηελ πξνζπάζεηα εκβάζπλζεο ηεο κάζεζεο (Μαηζαγγνχξαο, 2004 Ζ ζπνπδαηφηεηα ηεο καζεηηθήο απηφ θαη εηεξναμηνιφγεζεο έγθεηηαη θπξίσο ζην γεγνλφο φηη ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηνπ κεηαγλσζηηθνχ, αιιά θαη ζηελ αλάπηπμε ησλ εζσηεξηθψλ θηλήηξσλ (Μαηζαγγνχξαο, 2004). Κιίκαθα γξακκάησλ: χκθσλα κε ηελ θιίκαθα γξακκάησλ, ηνπο αξηζκνχο αληηθαζηζηνχλ γξάκκαηα ηεο αιθαβήηνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ (Μαηζαγγνχξαο, 2004) εκπνδίδεηαη ε καζεκαηηθή επεμεξγαζία ησλ βαζκψλ, θαη απεθδχεηαη ε βαζκνινγία απφ ηηο ηδηφηεηεο πνπ ηεο απνδίδεη ε θχζε ησλ αξηζκψλ. Πεξηγξαθηθή αμηνιόγεζε: Ζ πεξηγξαθηθή αμηνιφγεζε, πνπ ζηηο δχν πξψηεο ζρνιηθέο ηάμεηο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο εθαξκφδεηαη σο απνθιεηζηηθή κνξθή έθθξαζεο θαη αλαθνίλσζεο ηεο επίδνζεο ηνπ καζεηή, ζεσξείηαη φηη βξίζθεηαη εγγχηεξα πξνο ην παηδαγσγηθφ πεξηερφκελν ηεο αμηνιφγεζεο. Καη απηφ ζπκβαίλεη, γηαηί κέζα απ' απηήλ παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα νη επηδφζεηο ηνπ καζεηή λα πεξηγξαθνχλ δηαθνξνπνηεκέλα θαη κε πεξηζζφηεξε ζαθήλεηα θαη πιεξφηεηα. ύζηεκα Πνιιαπιήο Βαζκνιόγεζεο: Μία άιιε πξφηαζε, ε νπνία ακβιχλεη πνιιά απφ ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί ε ζπγθξηηηθή ινγηθή ηεο αξηζκεηηθήο βαζκνινγίαο, είλαη ε πξφηαζε ηεο πνιιαπιήο βαζκνινγίαο (Καζζσηάθεο, 2003). χκθσλα κε ην ζχζηεκα απηφ, δηαηεξείηαη ε αξηζκεηηθή βαζκνινγηθή θιίκαθα, αιιά βαζκνινγνχληαη, εθηφο απφ ηελ επίδνζε ζην κάζεκα, θαη άιινη παξάγνληεο, φπσο είλαη π.ρ. ε πξνζπάζεηα θαη ε ζπκκεηνρή ζην κάζεκα. Έηζη ελζαξξχλεηαη ε πξνζπάζεηα θαη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα θαη ζηνπο αδχλαηνπο καζεηέο ζρεηηθά πςεινχο βαζκνχο (Μαηζαγγνχξαο, 2004). 35

36 2.3.5 ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ Σα πξνβιήκαηα, φπσο δηαπηζηψλνληαη ζην ηζρχνλ ζχζηεκα αμηνιφγεζεο, κπνξνχλ λα ζπλνςηζζνχλ σο εμήο (Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2010): Διιηπήο επηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα αμηνιφγεζεο. Διιηπήο επηκφξθσζε επηηειηθψλ θνξέσλ θαη ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο ζε ζέκαηα αμηνιφγεζεο. Διιηπήο πιηθνηερληθή ππνδνκή (εξγαζηήξηα, βηβιηνζήθεο θ.ν.θ.) Πεξηνξηζκέλε ρξήζε θαη αμηνπνίεζε ζπλδπαζηηθψλ κεζφδσλ πνζνηηθνχ θαη πνηνηηθνχ ραξαθηήξα ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο. Πξνβιήκαηα ζηελ εθαξκνγή ησλ ήδε ζεζκνζεηεκέλσλ ηξφπσλ αμηνιφγεζεο θαη δπζιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο ιφγσ αλεπαξθεηψλ ηνπ δηνηθεηηθνχ πιαηζίνπ. Καηαζηξαηεγήζεηο θαη ζηξεβιψζεηο ηνπ ππάξρνληνο ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο. Έιιεηςε ζεζκνζέηεζεο ηεο ζπκκεηνρήο ησλ καζεηψλ ζε δηαδηθαζίεο αλάιπζεο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αμηνιφγεζεο. Δπίδξαζε ησλ αξλεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ Γεληθψλ Δμεηάζεσλ (ζε εζληθφ επίπεδν) ζηελ ελδνζρνιηθή αμηνιφγεζε κε ζπλέπεηα ηελ ππεξβνιηθή ηππνπνίεζε, ηελ έκθαζε ζηελ απνκλεκφλεπζε, θαζψο θαη ην κεησκέλν ελδηαθέξνλ - ή αθφκα θαη ηελ αδηαθνξία - ησλ καζεηψλ γηα ηα καζήκαηα Γεληθήο Παηδείαο. 36

37 Κεφϊλαιο 3 ο : Παρϊγοντεσ που επηρεϊζουν την ςχολικό επύδοςη Πνιινί έρνπλ αζρνιεζεί κε ηνπο παξάγνληεο πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ απφδνζε ηνπ καζεηή, θαη πνπ θπζηθά είλαη νη ίδηνη πνπ δξνπλ ζαλ αίηηα πνπ νδεγνχλ κεξηθνχο καζεηέο ζηελ απνηπρία. Κάζε ζπκπεξηθνξά κέζα ζ έλα ζπγθεθξηκέλν πεξηβάιινλ, αιιά πεξηζζφηεξν ε απφδνζε ηνπ καζεηή ζην ζρνιείν, επηηπρία ή απνηπρία ηνπ, δελ κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί κε ηελ επελέξγεηα κεκνλσκέλσλ παξαγφλησλ. Αληίζεηα πξέπεη λα ζεσξεζεί απνηέιεζκα ζπλζεηηθήο αιιειεπίδξαζεο φισλ αλεμαηξέησο ησλ παξαγφλησλ πνπ κπνξεί λα επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ ζε κφληκε βάζε ή λα ηελ επεξεάδνπλ πεξηζηαζηαθά ζηηο θαηαζηάζεηο αμηνιφγεζεο. πλνπηηθά, νη παξάγνληεο ζην ζχλνιφ ηνπο εληάζζνληαη ζε δπν γεληθέο θαηεγνξίεο, ζηνπο αηνκηθνχο θαη ζηνπο «εμσαηνκηθνχο» (πεξηβαιινληηθνχο). Οη αηνκηθνί ή κόληκνη παξάγνληεο βξίζθνληαη ζην ά- ηνκν ην ίδην, κπνξεί λα είλαη είηε θιεξνλνκηθνί βηνινγηθνί είηε επίθηεηνη, θαη ηαπηίδνληαη κε ηα α- ηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ καζεηή. Οη εμσαηνκηθνί ή πεξηζηαζηαθνί παξάγνληεο αληίζεηα πξνέξρνληαη θαη δξνπλ απφ «έμσ» απφ ην άηνκν, απφ ηελ πεξηνρή ηεο νηθνγέλεηαο, ηνπ επξχηεξνπ θνηλσληθνχ θαη θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ηνπ ζρνιείνπ θιπ., ή κπνξεί λα είλαη αζηάζκεηα θαη ηπραία πεξηζηαηηθά (Πνιπδψξνπ, 2010). 3.1 Οη αηνκηθνί παξάγνληεο Αηνκηθνί παξάγνληεο είλαη φινη εθείλνη πνπ ελππάξρνπλ ζην άηνκν ην ίδην, πνπ απνηεινχλ πξνζσπηθέο ηνπ ηδηφηεηεο ή αηνκηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά, πνπ ζε ηειεπηαία αλάιπζε ζπλζέηνπλ ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά κπνξεί λα είλαη έκθπηα, λα απνθηήζεθαλ δειαδή είηε κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο θιεξνλνκηθφηεηαο είηε λα είλαη απιψο βηνινγηθέο ή θαη εμειηθηηθέο ηδηφηεηεο ηνπ θάζε αηφκνπ, ή κπνξεί λα είλαη επίθηεηα, λα είλαη δειαδή πξντφληα πεξηβαιινληηθήο επίδξαζεο, θπξίσο απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο (Γεκεηξφπνπινο, 1982 α) Κληρονομικϊ ό βιολογικϊ χαρακτηριςτικϊ Υαξαθηεξηζηηθά ηα νπνία δελ επεξεάδνληαη νχηε απφ ην ίδην ην άηνκν αιιά νχηε θαη απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ νλνκάδνληαη θιεξνλνκηθά ή βηνινγηθά. ραξαθηεξηζηηθά είλαη εθείλα ηα νπνία δελ κπνξεί λα επεξεάζεη νχηε ην άηνκν νχηε ην πεξηβάιινλ ηνπ. Δίλαη ππεχζπλα γηα ηελ νξηνζέηεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ αηφκνπ ηφζν ζε γεληθά φζν θαη ζε εηδηθά πιαίζηα. Δίλαη φιεο εθείλεο νη έκθπηεο ή θπζηθέο ηθαλφηεηεο, νη θιεξνλνκηθέο θαηαβνιέο, ε ζσκαηηθή δηάπιαζε θαη θαηάζηαζε πγείαο ζηελ έθηαζε πνπ θαζνξίδνληαη ή επεξεάδνληαη γελεηηθά, ε λνεηηθή ηθαλφηεηα ζηελ ίδηα έθηαζε (Γεκεηξφπνπινο, 1982 α). 37

38 3.1.2 Επύκτητοι προςωπικού παρϊγοντεσ Δπίθηεηνη πξνζσπηθνί παξάγνληεο, αληίζεηα, είλαη εθείλνη πνπ απνηεινχλ εμειίμηκα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηνπ αηφκνπ θαη πνπ δηακνξθψζεθαλ απφ ηελ επελέξγεηα ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ησλ γελεηηθψλ ζπληειεζηψλ. Δδψ θαίλεηαη ε ζπνπδαηφηεηα ηεο ζρέζεο ησλ επίθηεησλ ραξαθηεξηζηηθψλ κε ηνπο εμσηναηνκηθνχο παξάγνληεο, αθνχ ν ξφινο ησλ ηειεπηαίσλ ζηελ δηακφξθσζε ησλ πξψησλ είλαη αδηακθηζβήηεηνο. Πνηνη αθξηβψο απφ ηνπο αηνκηθνχο παξάγνληεο ζπληεινχλ πεξηζζφηεξν ζηελ επηηπρία ή απνηπρία ηνπ καζεηή είλαη ζεκείν ακθηιεγφκελν θαη αληηθείκελν έξεπλαο. Έρεη κειεηεζεί ε επίπησζε πνπ έρνπλ ζηελ επίδνζε ηνπ καζεηή ε ειηθία, ε λνεκνζχλε, ε ζσκαηηθή δηάπιαζε νη ελαζρνιήζεηο, ηα ελδηαθέξνληα, νη θιίζεηο θ.α. (Καζζσηάθε, 1981). Ηδηαίηεξε έκθαζε έρεη δνζεί ζην ξφιν πνπ παίδεη ε παξψζεζε ζηελ απνηπρία ηνπ καζεηή, αθνχ ε έιιεηςε παξψζεζεο νδεγεί καζεκαηηθά ζε αξλεηηθή πξνδηάζεζε απέλαληη ζην αληηθείκελν ζπνπδψλ ή ζε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα. Ζ απνηπρία είλαη απνηπρία, αλεμάξηεηα απφ ηνπο ιφγνπο πνπ ηελ πξνθαινχλ. Όκσο ηα αίηηα ηεο απνηπρίαο ελφο καζεηή είλαη ζεκαληηθφ ζηνηρείν αλαθνξηθά κε ηα κέηξα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ζαλ ζπλέπεηα ηεο απνηπρίαο. Ζ Καιαληδή (1982) αλαθέξεηαη ζηελ σξηκόηεηα ησλ παηδηψλ ηεο πξνδεκνηηθήο θαη δεκνηηθήο βαζκίδαο θαη ζηε κεγάιε επίπησζε πνπ έρεη ζηελ απνηπρία ησλ παηδηψλ. Παξνπζηάδεη κάιηζηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ζχκθσλα κε ηα νπνία ην πνζνζηφ 8.3% ησλ καζεηψλ ηεο Ά δεκνηηθνχ απνξξίθζεθαλ, ην ην 7.9% θαη ην ην 7.7%, ζηνηρεία πνπ κεηαμχ άιισλ δείρλνπλ φηη ηα παηδηά πνπ κπαίλνπλ ζην ζρνιείν «δελ μεθηλνχλ φια κε ηηο ίδηεο πηζαλφηεηεο επηηπρίαο». Γη απηφ εμάιινπ θαη ζε άιιεο ρψξεο (Γεξκαλία θαη νπεδία γηα παξάδεηγκα) δίλεηαη ηεζη σξηκφηεηαο πξηλ ηα παηδηά γίλνπλ δεθηά λα θνηηήζνπλ ζηελ πξψηε δεκνηηθνχ. Σν ραξαθηεξηζηηθφ πνπ έρεη κειεηεζεί πεξηζζφηεξν δηεζλψο αλαθνξηθά κε ην ζέκα ηεο επίδνζεο είλαη ε λνεκνζύλε θαη ε ζρέζε ηεο κε ηε ζρνιηθή επίδνζε είλαη ην θεληξηθφ ελδηαθέξνλ πιεζψξαο εξεπλψλ. Απφ θάζε πιεπξά δηαπηζηψλεηαη πςειή ζπζρέηηζε κεηαμχ λνεκνζχλεο θαη ζρνιηθήο επίδνζεο (Παπαδφπνπινο, 1980). Σελ άκεζε επίδξαζε ηεο λνεκνζχλεο ζηε ζρνιηθή επίδνζε δηαπηζηψλνπλ κε έξεπλέο ηνπο ζηνλ ειιεληθφ ρψξν θαη νη Πεηξνπιάθε (1967) θαη Σζαθξήο (1970). Αθφκε ν Αιεμφπνπινο εξεχλεζε ηε δπλαηφηεηα πξφβιεςεο ηεο ζρνιηθήο επηηπρίαο ή απνηπρίαο κε βάζε ηελ επίδνζε ζε ηεζη γεληθήο λνεκνζχλεο θαη δηαπίζησζε αξθεηά πςειή ζπζρέηηζε κεηαμχ επίδνζεο ζην ηεζη θαη επίδνζεο ζηηο παλειιήληεο εμεηάζεηο ζηηο νπνίεο έιαβαλ αξγφηεξα κέξνο ηα ππνθείκελα ηεο έξεπλάο ηνπ (Αιεμφπνπινο, 1983). Σν ραξαθηεξηζηηθφ πνπ έρεη κειεηεζεί πεξηζζφηεξν δηεζλψο αλαθνξηθά κε ην ζέκα ηεο επίδνζεο είλαη ε λνεκνζύλε, θαη ε ζρέζε ηεο κε ηε ζρνιηθή επίδνζε είλαη ην θεληξηθφ ελδηαθέξνλ πιεζψξαο εξεπλψλ. Απφ θάζε πιεπξά δηαπηζηψλεηαη πςειή ζπζρέηηζε κεηαμχ λνεκνζχλεο θαη ζρνιηθήο επίδνζεο (Παπαδφπνπινο, 1980). Μηα φςε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ, ηεο νπνίαο ε ζρέζε κε ηελ επίδνζή ηνπ γεληθά θαη ηελ α- πνηπρία εηδηθά έρεη κειεηεζεί ζε κεγάιε έθηαζε, είλαη ε απηναληίιεςε ηνπ αηφκνπ, ε εηθφλα πνπ ην 38

39 άηνκν ην ίδην ζρεκαηίδεη γηα ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ν ηξφπνο πνπ αληηιακβάλεηαη απηή ηελ εηθφλα (Φινπξήο, Κνπινπνχινπ θαη ππξηδάθε, 1981). Πάκπνιιεο έξεπλεο έρνπλ δείμεη πςειή ζπζρέηηζε κεηαμχ επηπέδνπ απηναληίιεςεο θαη επίδνζεο ηνπ καζεηή. ηνλ ειιεληθφ ρψξν πνιχ ελδεηθηηθή είλαη ε έξεπλα ηνπ Φινπξή πνπ έδεημε φηη φζν πην ζεηηθή είλαη ε απηναληίιεςε ηνπ καζεηή, ηφζν πςειφηεξε είλαη ε επίδνζή ηνπ θαη ζηα καζήκαηα, θαη αληίζεηα (Φινπξήο,1983). Αθφκε θαη ην θύιν ηνπ καζεηή ζεσξείηαη φηη παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ επίδνζή ηνπ, αλ θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ είλαη κάιινλ αιιεινζπγθξνπφκελα. Ζ έξεπλα ηνπ Παπαθσλζηαληίλνπ επαιεζεχεη ηε δηαθνξνπνίεζε ηεο ζρνιηθήο επίδνζεο ησλ αγνξηψλ ζε ζρέζε κε απηήο ησλ θνξηηζηψλ (Παπαθσλζηαληίλνπ, 1981), θάηη πνπ γηα άιιεο πεξηπηψζεηο νη Λφκπαλ θαη Μαηζαγγνχξαο απνδίδνπλ ηελ δηαθνξά απηή ζε πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο (Λφκπαλ, Μαηζαγγνχξα, 1982). Οη καζεζηαθέο δπζθνιίεο (νπηηθή ή αθνπζηηθή δηάθξηζε, δπζιεμία θ.α.) νδεγνχλ αξθεηέο θνξέο ζε ρακειή ζρνιηθή επίδνζε, θαζψο νη καζεηέο δελ κπνξνχλ λα αθνινπζήζνπλ ην ξπζκφ κάζεζεο ηεο ππφινηπεο ηάμεο. Σέινο ην αίζζεκα ληξνπήο ή δεηιίαο είλαη έλα ραξαθηεξηζηηθφ αξθεηψλ καζεηψλ θαη εθδειψλεηαη κε έλα ζπλεζηαικέλν χθνο, ηελ έιιεηςε θηιηθψλ ζρέζεσλ, ηελ απνκφλσζε θαη ηελ αδπλακία ζπκκεηνρήο ζηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο 3.2 Οι εξωατομικού παρϊγοντεσ Ζ επίδνζε ηνπ καζεηή, θαη θαη επέθηαζε ε απνηπρία, επεξεάδεηαη ζε απνθαζηζηηθφ βαζκφ απφ δπλάκεηο ή θαηαζηάζεηο πνπ έρνπλ αθεηεξία ην πεξηβάιινλ ηνπ. Μπνξεί λα πξνέξρνληαη απφ ην άκεζν πεξηβάιινλ ηνπ παηδηνχ, πνπ είλαη ε νηθνγέλεηά ηνπ πξψηα ζε ζπλδπαζκφ κε ην ζρνιείν αξγφηεξα, ή απφ ην επξχηεξν θνηλσληθφ θαη θπζηθφ πεξηβάιινλ ηνπ Οικογϋνεια και κοινωνύα Ζ νηθνγέλεηα είλαη ζεκαληηθή πεγή εμσαηνκηθψλ παξαγφλησλ, δεδνκέλνπ φηη κέζα ζ απηήλ δηακνξθψλνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ. Σν νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ επελεξγεί ζηε δηακφξθσζε ηνπ ραξαθηήξα ηνπ αηφκνπ, πνπ επεξεάδεη ηελ επαγγεικαηηθή θαη γεληθή ηνπ αλάπηπμε θαηά δπν ηξφπνπο: ζπλεηδεηά, θαη κε ζπλεηδεηά. ηελ πξψηε πεξίπησζε ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο, θαη θπξίσο ηα κέιε εθείλα πνπ ειέγρνπλ ηνλ ηξφπν δσήο ηνπ αηφκνπ (νη γνλείο), επεξεάδνπλ ηελ αλάπηπμή ηνπ κέζσ ησλ πξνζδνθηψλ ηνπο, ησλ επηζπκηψλ ηνπο, ησλ επθαηξηψλ γηα ζπνπδέο πνπ πξνζθέξνπλ, ησλ θαηεπζχλζεσλ θαη αξρψλ πνπ πξνζπαζνχλ λα δψζνπλ. Με ζπλεηδεηά ην επεξεάδνπλ κε ηελ νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε, κε ην πνιηηηζηηθφ ηνπο επίπεδν, κε ην επίπεδν κφξθσζήο ηνπο, κε ην είδνο ησλ ζπνπδψλ πνπ έρνπλ θάλεη, κε ην επάγγεικά ηνπο, κε ηνλ ηξφπν δσήο ηνπο, κε ηηο αμίεο πνπ πξνσζνχλ, θαη ηδηαίηεξα ηηο επαγγεικαηηθέο, κε ην πξφηππν γεληθά πνπ πξνζθέξνπλ νη ίδηνη. Ζ θνηλσλία απνηειεί ζηελ νπζία ην επξχηεξν πεξηβάιινλ, έκςπρν θαη κε, κέζα ζην νπνίν θηλνχληαη φινη νη ππφινηπνη θνξείο πνπ επεξεάδνπλ ην άηνκν ζηελ αλάπηπμή ηνπ. Με άιια ιφγηα, ην επξχηεξν 39

40 θνηλσληθφ ζχλνιν θαζνξίδεη ηελ θηινζνθία θαη ηελ πνιηηηθή πνπ πινπνηείηαη ζηελ νηθνγέλεηα θαη ζην ζρνιείν, θαζνξίδεη ην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί, φπσο θαη ην πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ πνπ ζα δεκηνπξγεζεί γηα ηα κέιε ηεο (Πνιπδψξνπ, 2010) Μηα έξεπλα ζε παηδηά πνπ δνπλ ζηελ πφιε θαη ζε παηδηά πνπ δνπλ ζηελ επαξρία έδσζε ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα ηελ θνηλσληθή θαη εθπαηδεπηηθή αληζφηεηα. Μεηαμχ άιισλ ν εξεπλεηήο δηαπίζησζε ηα παξαθάησ: α) φηη ηα παηδηά ηεο ππαίζξνπ απνζαξξχλνληαη, άκεζα ή έκκεζα, γηα ζπλέρηζε ησλ ζπνπδψλ ηνπο ζε αλψηεξεο εθπαηδεπηηθέο βαζκίδεο, θνηηνχλ βέβαηα ζηα ζρνιεία ηεο ΣΔΔ, αιιά πάιη ζε κηθξά πνζνζηά, φπσο εμάιινπ ζπκβαίλεη κε ηα κε επλνεκέλα παηδηά ηεο πφιεο β) ε απφζηαζε ηνπ κέξνπο θαηαγσγήο ησλ παηδηψλ απφ ην πιεζηέζηεξν ζρνιείν Μέζεο Δθπαίδεπζεο είλαη θαζνξηζηηθφο παξάγσλ γηα ην πνζνζηφ θνίηεζεο ησλ παηδηψλ ζηε Μέζε Δθπαίδεπζε, γ) ε επίδνζε ησλ καζεηψλ ζην ζρνιείν ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ απφζηαζε ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ θαηνηθίαο ηνπο, δ) ηα παηδηά ησλ πνιηηηζηηθά κνξθσηηθά αλψηεξσλ ηάμεσλ πξνσζνχληαη ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζε αλψηεξεο βαζκίδεο ζπνπδψλ, ε) ην ζρνιείν ιεηηνπξγεί, κέζσ θπξίσο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο αμηνιφγεζεο, σο κεραληζκφο άκεζνπ ή έκκεζνπ απνθιεηζκνχ ησλ παηδηψλ ησλ αγξνηηθψλ θπξίσο πεξηνρψλ απφ παξαπέξα κφξθσζε θαη εθπαίδεπζε (Μπισλάο, 1982) Σο ςχολεύο Μεηά ηελ νηθνγέλεηα, ην ζρνιείν είλαη ν θνξέαο πνπ αζρνιείηαη πεξηζζφηεξα ρξφληα θαη ψξεο κε ην παηδί. Δίλαη επφκελν ζπλεπψο ε επίδξαζή ηνπ ζηελ εμέιημε ηνπ αηφκνπ λα είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή, θπξίσο κέζσ ηεο χιεο πνπ ην ζρνιείν δηδάζθεη, ησλ αμηψλ πνπ πξνσζεί, ησλ πξνηχπσλ πνπ πξνζθέξεη, ησλ θαηεπζχλζεσλ ζηηο νπνίεο δίλεη έκθαζε θαη αίγιε, ηεο κεζνδνινγίαο πνπ ρξεζηκνπνηεί, ησλ θαηαζηάζεσλ κάζεζεο πνπ επηλνεί, ησλ εμσζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ νξγαλψλεη θιπ. ην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ πνιινί είλαη νη παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ην καζεηή ζηελ απνηπρία. Αλ ζα ήηαλ δπλαηφλ λα ηνπο εληάμνπκε ζε νκάδεο ζα ιέγακε φηη ε πξψηε νκάδα ζα είρε λα θάλεη κε ηελ ππνδνκή ηνπ ζρνιείνπ θαη ηα πιηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί, θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο, εξγαζηήξηα, γπκλαζηήξηα, δηδαθηηθά βηβιία, επνπηηθά κέζα δηδαζθαιίαο. Μία άιιε νκάδα ζα ήηαλ νη δηδαθηηθέο κεζνδνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην ζρνιείν θαη ην επίπεδν θαηάξηηζεο θαη κεηεθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Μέζα απφ απηέο κεηαθέξεηαη ζην καζεηή ε γλψζε θαη ην πλεχκα πνπ ε εθάζηνηε πνιηηεία επηζπκεί λα απνθηήζεη ν καζεηήο. Μέζα απφ απηέο εμαζθαιίδεηαη ή φρη ε ηζφηεηα ζηηο εκπεηξίεο κάζεζεο ζην ζρνιηθφ ρψξν, ε πξνζαξκνγή ζην επίπεδν δπλαηνηήησλ ησλ παηδηψλ, ε εμαηνκίθεπζε. Λαλζαζκέλε επηινγή ζηε δηδαθηηθή κεζνδνινγία κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κεησκέλε ε- πίδνζε ησλ καζεηψλ θαη ηειηθά ζε απνηπρία. Μία ηξίηε νκάδα ζα κπνξνχζε λα είλαη νη αλζξψπηλεο ζρέζεηο θαη νη ηξφπνη επηθνηλσλίαο ζην ζρνιείν (ζρέζε καζεηψλ εθπαηδεπηηθψλ, εθπαηδεπηηθψλ κεηαμχ ηνπο, εθπαηδεπηηθψλ δηεπζπληή, γνλέσλ ζρνιείνπ). Καθή επηθνηλσλία νδεγεί ζε ιαλζαζκέλεο ζρέζεηο νη νπνίεο πξνθαινχλ αξλεηηθέο ξνπέο πνπ νδεγνχλ αλαπφθεπθηα ζε αδηαθνξία, άξλε- 40

41 ζε, αληίδξαζε θαη θπζηθά απνηπρία. Θα κπνξνχζακε λα πνχκε επίζεο φηη ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη θαη ην γεληθφηεξν ζρνιηθφ πεξηβάιινλ, ε εθπαηδεπηηθή λνκνζεζία θαη ηέινο ην κεγάιν αγθάζη ε αμηνιφγεζε. Ζ θνπιηνχξα ηνπ ζρνιείνπ επίζεο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε θηλήηξσλ ζηνπο καζεηέο. Πξφζθαηεο εξγαζίεο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα δείρλεη φηη ε θνπιηνχξα ελφο ζρνιείνπ έρεη ηζρπξή επίδξαζε ζηηο ζηάζεηο ησλ καζεηψλ θαη ζηελ ζρνιηθή ηνπο επίδνζε. Αλ νη δηεπζπληέο κπνξέζνπλ λα βξνπλ ηξφπνπο γηα λα δεκηνπξγήζνπλ έλα πεξηβάιινλ πνπ λα παξαθηλεί ηνπο καζεηέο λα αγαπήζνπλ ηελ κάζεζε ζχληνκα ζα αθνινπζήζεη θαη ε βειηίσζε ηεο ζρνιηθήο ηνπο επίδνζεο. Όπσο αλαθέξεη ν Αλδξεαδάθεο (2010), ν πξψηνο πνπ ζέζπηζε ηνπο βαζηθνχο παξάγνληεο ηνπ απνηειεζκαηηθνχ ζρνιείνπ ήηαλ ν R. Edmonds (1979). χκθσλα κε απηφλ, νη πέληε παξάγνληεο πνπ ζπληζηνχλ ην απνηειεζκαηηθφ ζρνιείν είλαη: Ηζρπξή δηνίθεζε ηνπ ζρνιείνπ ρνιηθφ θιίκα πνπ εγγπάηαη ηε καζεζηαθή πξφνδν Τςειέο πξνζδνθίεο γηα ηηο καζεηηθέο επηδφζεηο αθέο πιαίζην αμηνιφγεζεο ησλ καζεηηθψλ επηδφζεσλ Έκθαζε ζηελ απφθηεζε βαζηθψλ κνξθσηηθψλ δεμηνηήησλ Όια ηα παξαπάλσ είηε αηνκηθά είηε ζε ζπλδπαζκφ έρνπλ θαηαιπηηθέο επηπηψζεηο ζηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ θαη ζπλεπψο πξνθαινχλ ηελ επηηπρία ή ηελ απνηπρία ηνπο, αθνχ απφ απηέο εμαξηάηαη ην επίπεδν κάζεζεο πνπ επηηπγράλνπλ νη καζεηέο ή νη ζπκπεξηθνξέο ηνπο πξνο ην ζρνιείν θαη πξνο ηνπο εαπηνχο ηνπο, ηφζν θαηά ηηο δηαδηθαζίεο κάζεζεο φζν θαη ζηηο θαηαζηάζεηο αμηνιφγεζεο. Μέζα ζηα πιαίζηα απηά ην ζρνιηθφ, ην εθπαηδεπηηθφ γεληθφηεξα πεξηβάιινλ απνθηά ηδηαίηεξε ζπνπδαηφηεηα ζηε δηαδηθαζία παξψζεζεο ηνπ καζεηή γηα κάζεζε. Δίλαη έλα ζχλνιν παξαγφλησλ θαη παξακέηξσλ, πνπ ζπλζέηνπλ ην «ζρνιηθφ θιίκα» κέζα απφ ην νπνίν ν καζεηήο παξσζείηαη γηα ζπκκεηνρή ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο θαη παξαγσγήο ή απσζείηαη πξνο ηελ αδηαθνξία θαη ηελ αληίδξαζε πνπ νδεγνχλ κνλφδξνκα ζηε κείσζε ηεο απφδνζεο. ηηο κέξεο καο ην ζρνιείν ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηελ αγνξά εξγαζίαο θαη θαη επέθηαζε κε ηελ νηθνλνκία. Ζ επηζηεκνληθή θαηάξηηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαζίζηαηαη δσηηθήο ζεκαζίαο ζε έλα νινέλα θαη πεξηζζφηεξν κεηαβαιιφκελν δηεζλέο πεξηβάιινλ. ηηο παξνχζεο ζπλζήθεο ε φιε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, εθηφο απφ ηνλ βαζηθφ ζθνπφ πνπ επηηειεί σο πξνο ηελ παξνρή γλψζεσλ θαη ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ, ζπληειεί κέζσ ηεο βειηίσζεο ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ ηεο θνηλσλίαο ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ηεο αλάπηπμε. Γηα ην ιφγν απηφλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ε πίεζε πνπ αζθείηαη ζηηο θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ απφ πνιίηεο, ζπλδηθάηα, επηζηεκνληθέο θνηλφηεηεο θ.η.ι. είλαη κεγάιε, ψζηε ε Παηδεία λα θαηαιακβάλεη κεγάιν κεξίδην ηνπ Κξαηηθνχ Πξνυπνινγηζκνχ. Σν ζρνιείν θαιεί- 41

42 ηαη λα είλαη αλνηθηφ ζηελ θνηλσλία θαη λα αληαπνθξίλεηαη επαξθψο θαη κε απφιπηε επηηπρία ζηηο εμειίμεηο θαη ζηηο πξνθιήζεηο ηεο λέαο επνρήο Χρόςη ηλεκτρονικών υπολογιςτών ςτο ςπύτι Απφ ηε κηα πιεπξά, πνιιέο κειέηεο έρνπλ δείμεη κηα ζρέζε κεηαμχ πνιχσξεο ελαζρφιεζεο κε ηε ρξήζε Ζ/Τ ή θνλζφιαο παηρληδηψλ γηα βηληενπαηρλίδηα θαη θαθήο επίδνζεο ζην ζρνιείν (Anderson θαη Dill, Walsh, Gentile, Lynch, θαη Linder, 2004).Μηα δεκνθηιήο ζεσξία γηα λα εμεγήζεη απηφ ην θαηλφκελν είλαη ε «ππφζεζε ηεο κεηαηφπηζεο» (Huston, Wright, Marquis, Green,1999. Strasburger θαη Donnerstein, 1999), ε νπνία αλαθέξεη φηη ν ρξφλνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηειεφξαζε θαη ππνινγηζηή κεηψλεη ην ρξφλν πνπ έρεη λα θάλεη κε ηελ πινπνίεζε ζρνιηθήο εξγαζίαο, ηηο ζπνπδέο θαη ην δηάβαζκα. Αλ θαη νη Huston θαη ζπλ. (1999) δηαπίζησζαλ φηη ε κείσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζρεηίδεηαη κε ηελ αχμεζε ζηελ ηειεζέαζε, ε ππφζεζε ηεο κεηαηφπηζεο ζα κπνξνχζε επίζεο λα απνδεηρζεί φηη ηζρχεη θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ βίληεν-παηρληδηψλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, έλα κνλαδηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ρξήζεο βηληενπαηρληδηψλ είλαη ε δπλαηφηεηα γηα εθαξκνγή ηνπο σο εθπαηδεπηηθά παηρλίδηα θάηη πνπ ζα κπνξνχζε πξαγκαηηθά λα βειηηψζεη ηηο ζρνιηθέο επηδφζεηο. Σνπιάρηζηνλ κία κειέηε ππέδεημε πηζαλέο ζεηηθέο επηδξάζεηο ηνπ παηρληδηνχ βίληεν ππφ ηελ επίβιεςε εθπαηδεπηηθνχ (Rosas θαη ζπλ., Rezaiyan, Mohammadi, θαη Fallah, 2007). 3.3 Συχαύοι και περιςταςιακού παρϊγοντεσ Σπραίνη παξάγνληεο είλαη φια εθείλα ηα αζηάζκεηα πεξηζηαηηθά ηα νπνία επηζπκβαίλνπλ απξφνπηα θαη επεξεάδνπλ απνθαζηζηηθά ηηο θαηαζηάζεηο αμηνιφγεζεο ζε βάξνο ηεο επίδνζεο ηνπ καζεηή. Παξαδείγκαηα ηέηνησλ παξαγφλησλ είλαη μαθληθέο αζζέλεηεο, αδηαζεζία θαηά ηελ εμέηαζε, εμεηαζηηθφ άγρνο, γεληθή ςπρηθή δηάζεζε, ζπκπεξηθνξά ησλ άιισλ θιπ. Γελ ζα πξέπεη κε θαλέλα ηξφπν, επεηδή ζπλήζσο δελ δίλεηαη έκθαζε ζ απηνχο, λα ζεσξεζνχλ νη ηπραίνη παξάγνληεο κεησκέλεο ζεκαζίαο. Αληίζεηα, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο νη επηπηψζεηο ηνπο είλαη πην θαζνξηζηηθέο απφ εθείλεο φισλ ησλ άιισλ παξαγφλησλ. Αθφκε, δελ πξέπεη λα ζπλδένληαη άκεζα θαη απνθιεηζηηθά κφλν κε ηελ αμηνιφγεζε, αιιά θαη κε ηε δηαδηθαζία κάζεζεο.. Οη πεξηζηαζηαθνί παξάγνληεο είλαη εθείλνη πνπ, ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ, δηακνξθψλνπλ ηελ πξνζσξηλή παξώζεζε ηνπ καζεηή ηφζν γηα κάζεζε φζν θαη γηα επίδνζε. Ζ έιιεηςε ινηπφλ ζεηηθψλ πεξηζηαζηαθψλ παξαγφλησλ, πνπ ζεκαίλεη ζε ηειεπηαία αλάιπζε έιιεηςε εληζρπηηθψλ ζηνηρείσλ, νδεγεί ηειεζίδηθα ζηε κεησκέλε κάζεζε θαη ινγηθά ζηελ απνηπρία. 42

43 Κεφϊλαιο 4 ο Τπολογιςτόσ κατ ούκον Οη ψξεο πνπ αθηεξψλνπλ νη λένη θαη ηα παηδηά ζηνλ Ζ/Τ ηνπο ζην ζπίηη ηελ ηειεπηαία δεθαεηία έρνπλ απμεζεί δξακαηηθά. Γελ είλαη ηπραίν φηη ν θχθινο εξγαζηψλ ζηελ βηνκεραλίαο ησλ βηληενπαηρληδηψλ αγγίδεη ηα 30 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα παγθνζκίσο θαη απμάλεηαη ζπλερψο (Prensky, 2003). Δπίζεο ε Haugland (1997a) απφ λσξίο παξαηεξεί φηη ε ρξήζε ησλ ΖΤ απφ ηα παηδηά ζην ζπίηη απνηειεί κηα ζεκαληηθή επθαηξία γηα ηελ ζπλεξγαζία νηθνγέλεηαο θαη ζρνιείνπ. Γηαπηζηψλεη ηελ ηαρχηαηε αχμεζε ησλ σξψλ ρξήζε ησλ ΖΤ απφ ηα παηδηά εθηφο ηνπ ζρνιείνπ, ηελ αικαηψδε αχμεζε ησλ ινγηζκηθψλ πνπ απεπζχλνληαη ζε παηδηά θαη ηελ απμαλφκελε αλάγθε ησλ γνληψλ γηα ελεκέξσζε πξνθεηκέλνπ λα θάλνπλ ηηο θαιχηεξεο επηινγέο. 4.1 Χρόςη Η/Τ ςτο ςπύτι Ο φξνο καζεζηαθφ πεξηβάιινλ ζην ζπίηη αλαθέξεηαη ζε πιηθέο, ελεκεξσηηθέο, θνηλσληθέο θαη ςπρνινγηθέο πεγέο πνπ παξέρνληαη ζηα παηδηά ζην ζπίηη ψζηε λα ηα βνεζήζνπλ λα επηηχρνπλ ζην ζρνιείν (Bradley, Corwyn, McAdoo, θαη Coll, 2001). Σα βηβιία, ηα ηειενπηηθά πξνγξάκκαηα, ην ινγηζκηθφ, ην πεξηερφκελν ζηνλ Παγθφζκην Ηζηφ, θαη ε δηδαζθαιία ζην ζπίηη ζπλήζσο ζπκπεξηιακβάλεηαη ζηα πιηθά θαη ζηνπο ελεκεξσηηθνχο πφξνπο. Οη θνηλσληθέο θαη νη ςπρνινγηθέο πεγέο πεξηιακβάλνπλ ηηο αμίεο ησλ γνληψλ φζνλ αθνξά ηελ εθπαίδεπζε, ηηο πξνζδνθίεο γηα ηελ ζρνιηθή επίδνζε ησλ παηδηψλ ηνπο, θαη ηελ ελζάξξπλζε ηνπο γηα κάζεζε. Έλα πινχζην θαη ππνζηεξηθηηθφ πεξηβάιινλ κάζεζεο ζην ζπίηη βνεζά ηα παηδηά λα επηηχρνπλ ζην ζρνιείν (Hoover Dempsey and Sandler, Jordan, Snow, θαη Porche, Bradley θαη ζπλ. 2001). 4.2 Τπολογιςτόσ ςτο ςπύτι Οη ππνινγηζηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ νινθιήξσζε κηαο ζρνιηθήο εξγαζίαο πην απνηειεζκαηηθά, είηε κέζσ ηεο ρξήζεο ησλ εηδηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ είηε κε ηε ρξήζε εηδηθψλ εθαξκνγψλ φπσο θεηκελνγξάθνο, ινγηζηηθά θχια, θνκπηνπηεξάθη, πινήγεζε ζην δηαδίθηπν γηα αλάθηεζε πιεξνθνξηψλ θ.α. Δπίζεο νη ππνινγηζηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη γηα κηα ζεηξά απφ κε-παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Σα πεξηζζφηεξα παηδηά ειηθίαο 7-18 εηψλ ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο ππνινγηζηέο θπξίσο γηα ςπραγσγία δειαδή γηα λα παίδνπλ παηρλίδηα θαη λα επηθνηλσλνχλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Οη ηέζζεξηο πην θνηλέο ρξήζεηο ηνπ Γηαδηθηχνπ είλαη: - γηα ηηο εξγαζίεο ηνπ ζρνιείνπ, - γηα επηθνηλσλία ρξεζηκνπνηψληαο ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, - γηα ζπκκεηνρήο ηνπο ζε δίθηπα θνηλσληθήο δηθηχσζεο - θαη ηέινο γηα λα παίδνπλ παηρλίδηα (DeBell θαη Chapman 2006). 43

44 4.2.1 Τπολογιςτόσ και διαχεύριςη χρόνου Κνηλφ πξφβιεκα φισλ ησλ λεαξψλ εθήβσλ είλαη ε ζσζηή θαηαλνκή ηνπ ρξφλνπ κεηαμχ αληαγσληζηηθψλ ρξήζεσλ. Ο έθεβνο πεξηνξίδεηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ σξψλ πνπ δηαηίζεληαη ζε κηα κέξα, πέξα απφ απηφλ πνπ είλαη αθηεξσκέλνο ζην ζρνιείν θαη ζηηο βαζηθέο αλάγθεο ηεο δσήο. Γηα απιφηεηα, αο ππνζέζνπκε φηη ν έθεβνο δηαζέηεη ειεχζεξν ρξφλν κεηαμχ ησλ δχν δξαζηεξηνηήησλ, ζρνιείν θαη α- λαςπρή. Μπνξνχκε λα ππνζέζνπκε φηη ε κία ψξα πνπ δαπαλά ν καζεηήο γηα λα θάλεη κία ζρνιηθή εξγαζία ηνπ παξέρεη ιηγφηεξε ηθαλνπνίεζε απφ κία ψξα πνπ δαπαλά ζηνλ ειεχζεξφ ηνπ ρξφλν γηα παηρλίδη ζηνλ ππνινγηζηή, αιιά ηνπ πξνζθέξεη καθξνπξφζεζκα πνιιαπιά νθέιε ηφζν φζνλ αθνξά ηελ ζρνιηθή ηνπ επίδνζε φζν θαη γηα λα ηνλ νδεγήζεη ζε πςειφηεξν βηνηηθφ επίπεδν ζηελ ελήιηθε δσή. Αλ ηα πξάγκαηα αθεζνχλ ζηελ ηχρε ηνπο, ηφηε, κπνξνχκε λα πεξηκέλνπκε ηνπο εθήβνπο λα παίξλνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο θνληφθζαικεο απνθάζεηο, επηιέγνληαο λα αθηεξψζνπλ πεξηζζφηεξν απφ ηνλ ειεχζεξν ρξφλν ηνπο ζε δξαζηεξηφηεηεο αλαςπρήο. Θα πξέπεη βέβαηα λα ζπκφκαζηε φηη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ε θαηαλνκή ηνπ ρξφλνπ ησλ καζεηψλ δηακνξθψλεηαη φρη απφ ηηο δηθέο ηνπο πξνηηκήζεηο αιιά απφ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ηνπο επηβάιινληαη απφ ηνπο γνλείο θαη ηνπο δαζθάινπο ηνπο. Οη γνλείο επεξεάδνπλ ηα παηδηά ζηε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή μεθηλψληαο απφ ηελ αγνξά ελφο ζπζηήκαηνο ή θαη κηαο ππεξεζίαο πξφζβαζεο ζην δηαδίθηπν θαη θπξίσο κε ηνπο θαλφλεο πξφζβαζεο ζε απηά. Γηα λα πξνρσξήζεη έλα γνλέαο ζηε αγνξά απηήο ηεο ηερλνινγίαο ζεκαληηθνί παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ απφθαζε απηή είλαη : θνηλσληθά θαη πνιηηηζηηθά πξφηππα ησλ γνλέσλ, ηθαλφηεηα λα επηβιέπνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ ηνπο, ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηαο. Έθεβνη κε δηαζέζηκν ππνινγηζηή ζην ζπίηη κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζε απηφλ κε ηελ άδεηα ηνπ γνλέα γηα λα ζπλδεζνχλ ζε εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ή λα «θεξδίζνπλ» ηελ πξφζβαζε ζε απηφλ σο αληακνηβή γηα ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ θαιή ηνπο απφδνζε. Ζ επηινγή ηνπ εθήβνπ ηνπ γηα ην θαηά πφζν ζα ρξεζηκνπνηήζεη ηνλ ππνινγηζηή γηα παξαγσγηθνχο ζθνπνχο κπνξεί λα εμαξηάηαη άκεζα κε ηε γνληθή παξαθνινχζεζε, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο ζπζρεηίδεηαη θαη κε πνιινχο άιινπο παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ επηηπρία. Οη καζεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο πην ζπρλά γηα ηελ εξγαζία κπνξεί επίζεο λα ηνπο ρξεζηκνπνηνχλ πην ζπρλά θαη γηα αλαςπρή, ζην ζεκείν φπνπ ε ρξήζε γηα αλαςπρή δελ ιεηηνπξγεί ζε βάξνο ηεο κειέηε. Χο ηειηθή παξαηήξεζε, ην κνληέιν απηφ νδεγεί ζε κηα πξφβιεςε φηη ν αληίθηππνο ηεο ρξήζεο ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη ε δηαζεζηκφηεηα κπνξεί λα εμαξηάηαη απφ ην βαζκφ ηνπ γνληθνχ ειέγρνπ. Αλ αθεζνχλ ζηελ ηχρε ηνπο, νη έθεβνη κπνξεί λα είλαη πην πηζαλφ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηνπο ππνινγηζηέο γηα κε παξαγσγηθνχο ζθνπνχο, θαη ελδερνκέλσο εηο βάξνο ησλ αθαδεκατθψλ ηνπο επηδφζεσλ. Οη έθεβνη πνπ έρνπλ ην βιέκκα ζηξακκέλν πξνο ην κέιινλ είηε ιφγσ ηεο θχζε ηνπο είηε ιφγσ ηεο 44

45 επίβιεςεο απφ ηνπο γνλείο ηνπο, κπνξεί λα έρνπλ κεγαιχηεξα νθέιε απφ ηελ πξφζβαζε θαη ηε ρξήζε ππνινγηζηή. 4.3 Εναςχόληςη μαθητών με υπολογιςτό ςτο ςπύτι Έξεπλεο έρνπλ επηζεκάλεη φηη ππάξρεη κία δηαξθψο απμαλφκελε ζρέζε αλάκεζα ζηε ρξήζε ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζην ζρνιείνπ θαη ζην ζπίηη απφ ηνπο καζεηέο(mumtaz, 2001). Δπίζεο έρεη βξεζεί φηη ε πξφζβαζε ζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη επεξεάδεη ηηο γλψζεηο ηνπο πάλσ ζηελ ρξήζε θαη αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπο θαη απηφ είλαη εκθαλέο φηαλ εξγάδνληαη κε απηφλ ζην εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο ζην ζρνιείν (Underwood θαη ζπλ.,1994. Selwyn, 1998). Γηα παξάδεηγκα, ν Selwyn (1998) πνπ εξγάζζεθε κε έθεβνπο καζεηέο εηψλ, βξήθε φηη φζνη ρξεζηκνπνηνχζαλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ζην ζπίηη, παξνπζίαζαλ πεξηζζφηεξν ζεηηθέο αληηιήςεηο/ ζηάζεηο αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ππνινγηζηή. Οη Underwood θαη ζπλ.(1994) βξήθαλ φηη νη εμσζρνιηθέο εκπεηξίεο ζε ειεθηξνληθφ π- πνινγηζηή ζπλδένληαλ ζεηηθά κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε. Δπίζεο έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη ηα αγφξηα ζε ζχγθξηζε κε ηα θνξίηζηα ρξεζηκνπνηνχζαλ ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ηνπο ζην ζπίηη πην ζπρλά θαη γηα πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο πξνγξάκκαηα (Martin, 1991.Durndell θαη Thomson, 1997). Μεηαθέξνληαο κηα πξνζσπηθή κνπ εκπεηξία απφ ην κάζεκα πνπ δηδάζθσ (Πιεξνθνξηθή ζηε δεπηεξνβάζκηα) παξαηήξεζα φηη ην ππφβαζξν ησλ καζεηψλ/-ηξηψλ ζηε γλψζε θαη ρξήζε Ζ/Τ ήηαλ δηαθνξεηηθφ. πδεηψληαο κε ηνπο καζεηέο/-ηξηέο κνπ δηαπίζησζα φηη ε γλψζε πνπ είραλ απνθηήζεη ζε εμσζρνιηθφ πεξηβάιινλ (θπξίσο ζην ζπίηη), επεξέαδε ηηο δξάζεηο ηνπο ζην ζρνιηθφ εξγαζηήξην. Γηα παξάδεηγκα, παξαηεξψ πνιχ ζπρλά δηαθνξεηηθνχο ξπζκνχο εξγαζίαο. Μεξηθνί καζεηέο είλαη απξφζπκνη λα εξγαζηνχλ ζε θάπνην πξφγξακκα επεηδή δελ ην γλσξίδνπλ είηε γηαηί δελ έρνπλ ππνινγηζηή ζπίηη γηα λα ην κάζνπλ, άιινη έρνπλ ηελ ίδηα ζπκπεξηθνξά γηαηί απιά ην μέξνπλ θαη βαξηνχληαη λα μαλαδνπιέςνπλ ζε απηφ ελψ ππάξρνπλ θαη αξθεηνί πνπ αλ θαη ην έρνπλ δνπιέςεη ζην ζπίηη ηνπο ζέινπλ λα κάζνπλ λέα πξάγκαηα θαη δπλαηφηεηεο γηα απηφ ην πξφγξακκα. Με δεδνκέλε απηή ηε ζεηηθή αμηνιφγεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ ππνινγηζηή, ν Papert (1993) ηζρπξίζηεθε γηα πην εληαηηθή ρξήζε ππνινγηζηψλ ζην ζρνιείν θαη ζην ζπίηη. Οη ππνινγηζηέο ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ κέζα ζηελ ηάμε (γσλία ηνπ ππνινγηζηή), θαη ε παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε πξέπεη λα αλαδηαξζξσζεί έηζη ψζηε δίλεηαη ε δπλαηφηεηα πινπνίεζεο δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ εξγαζηψλ ζηε ηάμε κέζα απφ ηνπο ππνινγηζηέο. Σαπηφρξνλα, άιιε έξεπλα δείρλεη φηη ε ελαζρφιεζε κε παηρλίδηα ζηνλ ππνινγηζηή κπνξεί λα είλαη έλα ζεκαληηθφ δνκηθφ ζηνηρείν γηα ηελ εμνηθείσζε κε ηνπο ππνινγηζηέο επεηδή απμάλεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ παηδηψλ λα δηαβάδνπλ θαη λα παξαθνινπζνχλ πνιιαπιέο εηθφλεο ηαπηφρξνλα. Σα πεξηνξηζκέλα δηαζέζηκα ζηνηρεία δείρλνπλ επίζεο φηη ε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζπίηη ζπλδέεηαη κε ειαθξψο θαιχηεξεο αθαδεκατθέο επηδφζεηο. 45

46 Δπίζεο είλαη θαλεξφ φηη νη γνλείο αγνξάδνπλ Ζ/Τ θαη ζχλδεζε ζην Internet γηα ηελ παξνρή εθπαηδεπηηθψλ επθαηξηψλ ζηα παηδηά ηνπο ψζηε λα ηα πξνεηνηκάζνπλ γηα ηελ «επνρή ηεο πιεξνθνξίαο» (Subrahmanyam θαη ζπλ. 2000). Παξά ην γεγνλφο φηη φιν θαη πεξηζζφηεξν αλεζπρνχλ γηα ηελ επηξξνή ηεο ηερλνινγίαο απηήο ζηα παηδηά ηνπο θαη είλαη απνγνεηεπκέλνη κε αξθεηέο απφ ηηο δηαδηθηπαθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ παηδηψλ ηνπο, online παηρλίδηα, θαηέβαζκα ζην δίζθν ηξαγνπδηψλ, ηαηληψλ, θσηνγξαθηψλ θαη άιια, νη γνλείο βιέπνπλ ηνπο ππνινγηζηέο επλντθά θαη ζεσξνχλ αθφκε φηη αλ ηα παηδηά ηνπο δελ έρνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη, ζα βξίζθνληαη ζε κεηνλεθηηθή ζέζε. 4.4 Τπνινγηζηήο ζην ζπίηη θαη ζρνιηθή επίδνζε Οη ππνινγηζηέο θαη ην Γηαδίθηπν ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο απφ ηα παηδηά γηα ζρνιηθέο εξγαζίεο θαη ιήςε πιεξνθνξηψλ, αιιά ην εάλ ε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζπίηη κπνξεί λα θάλεη ηα παηδηά «εμππλφηεξα» παξακέλεη έλα αλνηρηφ εξψηεκα. Παξ 'φια απηά, παίδνληαο παηρλίδηα ζηνλ ππνινγηζηή ζπγθεθξηκέλα έρεη βξεζεί λα έρνπλ άκεζα ζεηηθά απνηειέζκαηα ζε ζπγθεθξηκέλεο γλσζηηθέο δεμηφηεηεο, θαη ε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη έρεη ζπλδεζεί κε ειαθξψο ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ αθαδεκατθή απφδνζε. ηα πξψηα ρξφληα θαηνρήο πξνζσπηθνχ ππνινγηζηή ζην ζπίηη, θαηά ηε δεθαεηίαο ηνπ 1980, ν Bork (1995), πξσηνπφξνο ζηε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ γηα ηε δηδαζθαιία, αλέθεξε φηη «ν ππνινγηζηήο ζην ζπίηη κπνξεί λα γίλεη ε θχξηα επηξξνή απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηνπ κέιινληνο». Απφ ηφηε, ε ηαρεία εμέιημε ηνπ πξνζσπηθνχ ππνινγηζηή έρεη δηεπξχλεη ην φξακα ηεο θνηλσλίαο γηα ηνλ ξφιν ηνπ ζηελ εθπαίδεπζε. Απφ απιέο ζπζθεπέο πξνγξακκαηηζκνχ θαη παηρληδνκεραλψλ θηάζακε ζε ζχγρξνλα εξγαιεία γηα ηελ αλάπηπμε ησλ δεμηνηήησλ θαη ησλ θηλήηξσλ ησλ καζεηψλ πάλσ ζε αθαδεκατθνχο ηνκείο φπσο ηα καζεκαηηθά, ηελ Ηαηξηθή, ηηο ηέρλεο θαη ηε γιψζζα. ήκεξα, ηα παηδηά θαη νη έθεβνη ρξεζηκνπνηνχλ ζπρλά ζην ζπίηη ηνπο ππνινγηζηέο θαη ην Γηαδίθηπν γηα ηελ ζρνιηθή ηνπο εξγαζία, θαη νη γνλείο πηζηεχνπλ γεληθά φηη νη ππνινγηζηέο είλαη κηα ζεκαληηθή εθπαηδεπηηθή πεγή (Subrahmanyam θαη ζπλ. 2000). Γηα παξάδεηγκα, νη πξψηεο έξεπλεο, φζν αθνξά γηα ηε ρξήζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη, έδεημαλ φηη καζεηέο γπκλαζίνπ νη νπνίνη ρξεζηκνπνίεζαλ εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ζην ζπίηη ζεκείσζαλ ζεκαληηθά πςειφηεξε επίδνζε ζην ζρνιείν απφ φηη καζεηέο πνπ δελ ρξεζηκνπνηνχζαλ εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά (Sparks, 1986). Οη ππνινγηζηέο ζπρλά έρνπλ επηθξηζεί γηα απφζπαζε ηεο πξνζνρήο απφ ηα παηδηά κέζα απφ παηρλίδηα θαη βίληεν ζην δηαδίθηπν εθηνπίδνληαο πην ελεξγεηηθνχο ηξφπνπο κάζεζεο (Giacquinta, θαη ζπλ.1993.stoll 1993 θαη 1995). Οη Fuchs θαη Woessmann (2004) βξίζθνπλ ζηνηρεία γηα ηηο δηεζλείο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ησλ ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη πάλσ ζηελ απφζπαζε ηεο πξνζνρήο απφ ηελ απνηειεζκαηηθή κάζεζε. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη, αθφκε θαη γηα απηέο ηηο κεεθπαηδεπηηθέο ρξήζεηο, θξαηά ηα παηδηά ηνπιάρηζηνλ κέζα ζην ζπίηη, κεηψλνληαο έηζη ηελ παξαβαηηθφηεηα θαη ηηο εγθιεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο νδεγνχλ ζηελ εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ. 46

47 Ζ πνιχσξε ελαζρφιεζε κε ηνπο Ζ/Τ επεξεάδεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ απφθαζε ησλ εθήβσλ γηα ηελ ζπλέρηζε ή κε ηνπ ζρνιείνπ εηδηθά ζηελ πεξίπησζε πνπ ε ζρνιηθή ηνπο επίδνζε είλαη ρακειή. Οη ππνινγηζηέο ζα κπνξνχζαλ λα βειηηψζνπλ ηηο αθαδεκατθέο επηδφζεηο άκεζα κε ηε ρξήζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη εζηηάδνληαο ζηελ έμσ- νξζνινγηθή ρξήζε ηνπ ρξφλνπ θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ. Ζ πξνεγνχκελε έξεπλα δηαπηζηψλεη φηη φηαλ νη Ζ/Τ ζην ζπίηη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα εξγαζίεο θαη εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ζπλδένληαη κε πςειφηεξεο βαζκνινγίεο (Attewell θαη Battle,1999. Schmitt θαη Wadsworth 2004). Δάλ νη ππνινγηζηέο είλαη ηζρπξά εξγαιεία γηα ηε κάζεζε, ηφηε ηα παηδηά πνπ ζηεξνχληαη πξφζβαζε ζε ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ζηα ζπίηηα ηνπο ή ζηα ζρνιεία ηνπο είλαη πηζαλφ λα βξίζθνληαη ζε κεηνλεθηηθφηεξε ζέζε ζε ζρέζε κε ηα παηδηά πνπ έρνπλ πξφζβαζε (Φεζάθεο, 2009b). Σν ςεθηαθφ ράζκα κπνξεί λα επεθηαζεί θαη πέξα απφ ηα ζέκαηα ηεο άληζεο πξφζβαζεο απφ ην ζπίηη θαη πεξηιακβάλεη φρη κφλν ηελ πξφζβαζε ησλ παηδηψλ ζε ππνινγηζηή αιιά θαη ησλ ελειίθσλ ζην ρψξν εξγαζίαο. Ζ εθπαηδεπηηθή θαη θνηλσληθή αληζφηεηα πηζαλφηαηα λα κπνξεί λα απμεζεί πνιχ πεξηζζφηεξν αλ ηα παηδηά έρνπλ γνλείο κε νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα ή είλαη παηδηά γνλέσλ κε ρακειφ επίπεδν εθπαίδεπζεο ή αλ νη θαζεγεηέο ηνπο δελ είλαη θαηάιιεια εθπαηδεπκέλνη ζηε ρξήζε θαη αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ή αλ ε δηδαθηέα χιε ηνπ ζρνιείνπ ηνπο θαζηζηά ιηγφηεξν απνηειεζκαηηθνχο ή ρξεζηκνπνηνχλ ιηγφηεξν πξνεγκέλεο ηερλνινγίεο ζε ζρέζε κε άιια ζρνιεία (Wenglinsky 1998; Becker, 1999; Attewell 2001). 4.5 Τπολογιςτϋσ και αντιμετώπιςη προβλημϊτων και δυςκολιών Δηδηθά πξνγξάκκαηα ηα νπνία είλαη εθπαηδεπκέλνη λα ρξεζηκνπνηνχλ παηδνςπρνιφγνη, παηδνςπρίαηξνη θαη ινγνζεξαπεπηέο, επηηξέπνπλ πιένλ κία λέα δπλακηθή πξνζέγγηζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε δπζθνιηψλ φπσο ε δπζιεμία, ε δηαηαξαρή ειιεηκκαηηθήο πξνζνρήο, ή ζεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ πξνθνξηθφ ιφγν αιιά θαη άιισλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα παηδηά πξνζρνιηθήο θαη ζρνιηθή ειηθίαο. Έηζη ν ππνινγηζηήο, γίλεηαη κέξνο ζπγθεθξηκέλσλ ζεξαπεπηηθψλ ζπλεδξηψλ ιφγσ ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ. Αζθήζεηο βαξεηέο γίλνληαη ηδηαίηεξα επράξηζηεο κηαο θαη απνηεινχλ κέξνο ελφο παηρληδηνχ ην νπνίν εξεζίδεη κε επθνιία ηνλ εγθέθαιν ηνπ ζεξαπεπκέλνπ, απνζπψληαο άκεζα ηελ πξνζνρή ηνπ. Παξάιιεια κεηψλεηαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ έλα απφ ηα ζεκαληηθά εκπφδηα πνπ ππάξρνπλ ζηελ ζεξαπεία ελφο παηδηνχ ην ρακειφ θίλεηξν γηα ζπλεξγαζία θαη ζπκκεηνρή ζηελ ζπλεδξία απμάλνληαο θαηά πνιχ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θάζε ζπλεδξίαο αιιά θαη ζπληνκεχνληαο θαη ζεκαληηθά ηε ζπλνιηθή ρξνληθή δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο. Σα ζρέδηα παηδηψλ πνπ βιέπνπλ θαζεκεξηλά κέρξη κία ψξα ηειεφξαζε, έρνπλ αξθεηή δηαθνξά κε απηά ησλ παηδηψλ πνπ βιέπνπλ θαζεκεξηλά ηνπιάρηζηνλ ηξεηο ψξεο ηειεφξαζε (ηπιηαλάθε, 2010). Σν ζρέδηα ησλ παηδηψλ πνπ παξαθνινπζνχλ ιίγε ψξα ηειεφξαζε παξαηεξνχκε φηη είλαη πην νινθιεξσκέλα θαη κε πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο ζε ζρέζε κε ηα παηδηά πνπ παξαθνινπζνχλ πεξηζζφηεξε 47

48 ψξα ηειεφξαζε. Ζ πνιχσξε έθζεζε ζηελ ηειεφξαζε δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ζηελ αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ (Strasburger, Healy, AAP, Kaiser Family Foundation, 2003). Δηθόλα 1. ύγθξηζε ζρεδίσλ παηδηώλ πνπ βιέπνπλ ηειεόξαζε έσο 1 ώξα θαη πάλσ από 3 ώξεο. 4.6 Παιχνύδια ςτον υπολογιςτό και ανϊπτυξη γνωςτικών δεξιοτότων Γλσζηηθέο δεμηφηεηεο είλαη νη δεμηφηεηεο πνπ ζπλδένληαη κε ηε ζθέςε θαη ηε γλψζε, νη δεμηφηεηεο πνπ απαηηνχληαη ψζηε ηα παηδηά λα θαηαλνήζνπλ ηε γιψζζα θαη ηνπο αξηζκνχο, ζην ιφγν θαη ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ, λα καζαίλνπλ θαη λα ζπκνχληαη. Μνινλφηη ν φξνο «γλσζηηθέο ηθαλφηεηεο» πεξηιακβάλεη έλα επξχ θάζκα ηθαλνηήησλ, νη έξεπλεο ζρεηηθά κε ηηο επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο ππνινγηζηψλ ζηηο γλσζηηθέο δεμηφηεηεο έρνπλ επηθεληξσζεί ζηελ αλάπηπμε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ζπλφινπ νπηηθψλ δεμηνηήησλ γηα ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ησλ ππνινγηζηψλ: ηθαλφηεηεο αληίιεςεο ρψξνπ, δεμηφηεηεο αλαπαξάζηαζεο εηθφλσλ, ηθαλφηεηα ζπγθέληξσζεο. Οη εθαξκνγέο πιεξνθνξηθήο θαη εηδηθά ηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα είλαη ζρεδηαζκέλα κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα δίλνπλ έκθαζε ζηελ νπηηθή θαη φρη ζηε ιεθηηθή επεμεξγαζία ησλ πιεξνθνξηψλ. Αλ εμεηάζνπκε δεκνθηιή παηρλίδηα δξάζεο ζα παξαηεξήζνπκε φηη έρνπλ γξήγνξε θίλεζε, πνιιέο εηθφλεο, έ- ληνλε αιιειεπίδξαζε θαζψο θαη δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζπκβαίλνπλ ηαπηφρξνλα ζε δηαθνξεηηθά ζεκεία ζηελ νζφλε. Μειέηεο δείρλνπλ φηη ηα παηδηά πνπ παίδνπλ ηέηνηα παηρλίδηα κπνξνχλ λα βειηηψζνπλ ηηο δεμηφηεηεο ηεο νπηηθήο λνεκνζχλεο θαη λα πεηχρνπλ κεγαιχηεξε εμνηθείσζε κε ηνπο ππνινγηζηέο. Φπζηθά, ηα ζπγθεθξηκέλα παηρλίδηα κπνξνχλ λα εληζρχζνπλ κηα ζπγθεθξηκέλε δεμηφηεηα κφλν αλ ην παηρλίδη ρξεζηκνπνηεί απηήλ ηελ δεμηφηεηα θαη αλ ην αξρηθή επίπεδν δεμηνηήησλ ηνπ παηδηνχ έρεη σξηκάζεη ζε έλα νξηζκέλν επίπεδν (Subrahmanyam θαη ζπλ. 2000). 48

49 Σα εκπνξηθά παηρλίδηα ςπραγσγίαο πνπ θπθινθνξνχλ απηή ηε ζηηγκή ζην εκπφξην έρνπλ ραξαθηεξηζζεί κε ην ζχζηεκα PEGI, ζχκθσλα δειαδή, κε ην Παλεπξσπατθφ χζηεκα Πιεξνθφξεζεο γηα ηα Ζιεθηξνληθά Παηρλίδηα (Pan European Game Information). Δίλαη ην πξψην παλεπξσπατθφ ζχζηεκα απνηίκεζεο ησλ νξίσλ ειηθίαο γηα ηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα θαη ηα βηληενπαηρλίδηα θαη εθαξκφδεηαη ζηελ Διιάδα θαη ζε άιιεο 28 επξσπατθέο ρψξεο. ηφρνο ηνπ είλαη λα παξάζρεη ζηνπο γνλείο θαη γεληθά ζηνπο θαηαλαισηέο αμηφπηζηε πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν ελφο ειεθηξνληθνχ παηρληδηνχ θαη ηελ θαηαιιειφηεηά ηνπ γηα ζπγθεθξηκέλεο ειηθηαθέο νκάδεο. Αλαιπηηθά, ην ζχζηεκα πξνβιέπεη ( : Σελ θαηάηαμε ηνπ παηρληδηνχ ζε πέληε ειηθηαθέο νκάδεο: 3+, 7+, 12+, 16+, 18+. Σν εηθνλίδην ηεο θαηάηαμεο ελφο παηρληδηνχ αλαγξάθεηαη ζηελ κπξνζηηλή θαη ηελ πίζσ φςε ηεο ζπζθεπαζίαο DVD. Οη ειηθηαθέο δηαβαζκίζεηο είλαη ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα εμαζθαιίζνπλ φηη φια ηα πξντφληα ςπραγσγηθνχ πεξηερνκέλνπ, φπσο θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο, βίληεν, DVD θαη παηρλίδηα ππνινγηζηή, θέξνπλ ζαθή επηζήκαλζε βάζεη ειηθίαο ζχκθσλα κε ην πεξηερφκελφ ηνπο. Οη ειηθηαθέο δηαβαζκίζεηο πξνζθέξνπλ θαζνδήγεζε ζηνπο θαηαλαισηέο (ηδίσο ηνπο γνλείο), βνεζψληαο ηνπο λα απνθαζίζνπλ αλ ζα αγνξάζνπλ ή φρη έλα ζπγθεθξηκέλν πξντφλ. Ζ δηαβάζκηζε PEGI ιακβάλεη ππ φςηλ ηελ θαηαιιειφηεηα ελφο παηρληδηνχ γηα κηα ειηθία θαη φρη ην επίπεδν δπζθνιίαο ηνπ. Δηθόλα 2. Καηάηαμε παηρληδηώλ αλάινγα κε ηελ ειηθία. Σνλ ραξαθηεξηζκφ ηνπ πεξηερφκελνπ: βία, ρπδαία γιψζζα, θφβνο, ζεμ, λαξθσηηθά, δηαθξίζεηο, ηδφγνο, δηαδηθηπαθφ παηρλίδη. Δηθόλα 3 Καηάηαμε παηρληδηώλ αλάινγα κε ην πεξηερόκελν. ε πεξίπησζε πνπ ην παηρλίδη έρεη ιάβεη θάπνην ραξαθηεξηζκφ, ηφηε ηα αληίζηνηρα εηθνλίδηα αλαγξάθνληαη ζηελ πίζσ φςε ηεο ζπζθεπαζίαο DVD. Θα πξέπεη λα ηνλίζνπκε, φηη ε έληαζε θάζε ραξαθηεξηζκνχ δηαθέξεη αλά ειηθηαθή νκάδα. 4.7 Χρόνοσ και Media Σν Οκνζπνλδηαθφ Κέληξν γηα ηελ Δλεκέξσζε ηεο Τγείαο ηεο Γεξκαλίαο (BZGA ζηελ Κνινλία) ζπληζηά ηνπο εμήο ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο γηα ηελ παξαθνινχζεζε πξνγξακκάησλ ζηελ ηειεφξαζε θαη ηνλ ππνινγηζηή, αλά εκέξα: 49

50 παηδηά 3-5 εηψλ: κηζή ψξα παηδηά 6 10 εηψλ: κία ψξα παηδηά εηψλ: κηάκηζε ψξα Ζ Ακεξηθάληθε Αθαδεκία Παηδηαηξηθή (1995) ζπζηήλεη σο κέγηζηε ψξα ζέαζεο ηειεφξαζεο, ππνινγηζηή θαη θνλζφιαο παηρληδηψλ ηηο 2 ψξεο ην πνιχ. Έλα ζεκαληηθφ αξλεηηθφ ζηνηρείν είλαη ην φηη πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηνχληαη ηα κέζα απηά απφ ηνπο γνλείο σο "ειεθηξνληθή babysitter" θαη φρη σο κηα αθφκα επθαηξία ζπλάζξνηζεο θαη ζπλαιιαγήο ηεο νηθνγέλεηαο. 4.8 Τπνινγηζηήο ζην ζπίηη θαη επηπηώζεηο Ζ αχμεζε ηνπ ρξφλνπ πνπ ηα παηδηά βξίζθνληαη κπξνζηά ζε ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο είηε ζην ζπίηη είηε ζην ζρνιείν έρεη εγείξεη εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην πψο ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ησλ ππνινγηζηψλ κπνξεί λα θάλεη ηε δηαθνξά ζηε δσή ηνπο, απφ ηελ βνήζεηα πνπ κπνξνχλ λα πάξνπλ γηα ηελ νινθιήξσζε κηαο ζρνιηθή εξγαζία κέρξη λα πξνθαινχλ θαηάζιηςε θαη ελζάξξπλζε βίαηεο ζπκπεξηθνξάο. Οη πξψηεο έξεπλεο δείρλνπλ, φηη ε πξφζβαζε ζε ππνινγηζηέο απμάλεη ην ζπλνιηθφ πνζφ ρξφλνπ πνπ ηα παηδηά πεξλνχλ κπξνζηά απφ κηα νζφλε εηο βάξνο άιισλ δξαζηεξηνηήησλ (Hauge θαη Gentile, Norris, 2010). Μία πξψηε επίπησζε απηήο ηεο «δαπαλεξήο» ζε ρξφλν ελαζρφιεζεο είλαη ν θίλδπλνο γηα παρπζαξθία (Wood, Subrahmanyam θαη ζπλ. 2000). Σαπηφρξνλα φκσο έξεπλεο φπσο ησλ () δείρλνπλ φηη ην λα παίδεηο θάπνην παηρλίδη ζηνλ ππνινγηζηή απμάλεη ηελ εμνηθείσζε κε ηνπο ππνινγηζηέο επεηδή αλαπηχζζεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ παηδηψλ λα δηαβάδνπλ θαη λα παξαθνινπζνχλ πνιιέο εηθφλεο - δξάζεηο ηαπηφρξνλα θαη πνιιέο θνξέο ζε ηξηζδηάζηαην ρψξν (DeBell θαη Chapman Strasbourg θαη Wilson, Brandtzaeg θαη Heim 2009). Ζ πνιχσξε ελαζρφιεζε κε ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο έρεη επηπηψζεηο ζρεηηθά κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηελ αλάπηπμε ησλ παηδηψλ ζε ηέζζεξηο θχξηνπο ηνκείο: (1) θπζηθή επεμία, (2) αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ δεμηνηήησλ, (3) αλάπηπμε θνηλσληθφηεηαο θαη ζρέζεσλ, θαη (4) αληίιεςε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο Μετατόπιςη των λοιπών δραςτηριοτότων Όηαλ ηα παηδηά ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο ππνινγηζηέο ζην ζπίηη, αληί λα παξαθνινπζνχλ ηειεφξαζε, απηφ ζεσξείηαη σο κηα ζεηηθή εμέιημε, αιιά φηαλ ηα παηδηά ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο ππνινγηζηέο, αληί λα ζπκκεηέρνπλ ζε αζιεηηθέο θαη θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο, απμάλνληαη νη αλεζπρίεο γηα πηζαλέο επηπηψζεηο ζηε ζσκαηηθή θαη ςπρηθή ηνπο αλάπηπμε. Χζηφζν, ιίγεο έξεπλεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε ην πσο αλαπηχζζνληαη ηα παηδηά πνπ θάλνπλ ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη εθηνπίδνπλ άιιεο δξα- 50

51 ζηεξηφηεηεο εθηφο απφ ηε ηειεφξαζε. Έξεπλεο δείρλνπλ φηη παηδηά πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο ππνινγηζηέο ζην ζπίηη βιέπνπλ ιηγφηεξε ηειεφξαζε απφ ηνπο κε ρξήζηεο (Stanger, 1998) Επιδρϊςεισ ςτην ςωματικό ανϊπτυξη φυςικϋσ λειτουργύεσ πζηεκαηηθέο έξεπλεο πάλσ ζηε ζσκαηηθή αλάπηπμε θαη ζε ηπρφλ ηξαπκαηηζκνχο ζε παηδηά πνπ α- ζρνινχληαη πνιιέο ψξεο κε ηνλ ππνινγηζηή δελ ππάξρνπλ. Σα απνηειέζκαηα πνπ θαηά θαηξνχο βιέπνπλ ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο, θάλνπλ ιφγν γηα ζέαζε ηειεφξαζεο, αιιά ιακβάλνληαο ππφςε ηηο νκνηφηεηεο κεηαμχ ηειεφξαζεο θαη ππνινγηζηή κπνξνχκε λα κεηαθέξνπκε ηηο επηπηψζεηο απηέο θαη γηα ηελ πνιχσξε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ. Απηέο νη κειέηεο δείρλνπλ φηη ε παξαηεηακέλε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή απφ ηα παηδηά κπνξεί λα ζπλδέεηαη κε απμεκέλν θίλδπλν παρπζαξθίαο, επηιεπηηθέο θξίζεηο, απρεληθά ζπκπηψκαηα, πφλνπο ζηε κέζε, πνλνθεθάινπο, πξνβιήκαηα φξαζεο θαη ηξαπκαηηζκνχο ζην ρέξη ( θαξπφ, ηελνληίηηδα). Μειέηεο δείρλνπλ φηη φηαλ ηα παηδηά αζρνινχληαη κε παηρλίδηα ζηνλ ππνινγηζηή εθηίζεληαη ζε κηα ζεηξά απφ θπζηθνχο θηλδχλνπο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ επηιεπηηθψλ θξίζεσλ, βιάβεο ζηα ρέξηα, θαη κεηαβνιέο ζηνπο θαξδηαθνχο παικνχο. Οη Graf θαη ζπλ. (1994) ζε έξεπλα πνπ έθαλαλ αμηνιφγεζαλ 35 πεξηπηψζεηο παηδηψλ πνπ εκθάληζαλ επηιεπηηθέο θξίζεηο θαη πνπ νθείινληαλ ζε ζπγθεθξηκέλν παηρλίδη. Ζ πξνηεηλφκελε ζεξαπεία ήηαλ ε απνρή απ φια βηληενπαηρλίδηα αληί ηεο παξαδνζηαθήο ηαηξηθήο ζεξαπείαο ηέηνησλ ζπκπησκάησλ (Graf θαη ζπλ. 1994). Αηηία ήηαλ «ε ζπρλφηεηα αλαλέσζεο» ηεο νζφλεο, δειαδή ην πφζν γξήγνξα αλαβνζβήλνπλ νη εηθφλεο, πνπ ζε νξηζκέλα βηληενπαηρλίδηα κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ επηιεπηηθέο θξίζεηο ζε αζζελείο κε θσηνεπαίζζεηε επηιεςία. Δπίζεο ζε παηρλίδηα δξάζεο είλαη ζχλεζεο θαηλφκελν λα παξνπζηάδνληαη έληνλνη πφλνη ζηνλ ηέλνληα ηνπ αληίρεηξα (δεμηφ ή αξηζηεξφ) πνπ νθείινληαλ ζε επαλαιακβαλφκελν γξήγνξν πάηεκα θνπκπηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ παηρληδηνχ (Brasington, 1990). Γηα λα κεησζνχλ νη ελ ιφγσ ηξαπκαηηζκνί, ζηα παηδηά ζα πξέπεη λα δνζνχλ νδεγίεο ζε ζρέζε κε ηελ αζθαιή ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή φπσο ζπρλά δηαιείκκαηα θαη ζσζηή ηνπνζέηεζε ηνπ ζψκαηνο θαη ηνπ εμνπιηζκνχ. Δπηπιένλ, νη θαηαζθεπαζηέο παηρληδηψλ ζα πξέπεη λα απνθεχγνπλ ηελ παξαγσγή παηρληδηψλ κε πςειέο ζπρλφηεηεο ηξεκνπαίγκαηνο πνπ είλαη γλσζηφ απφ ηελ θιηληθή εκπεηξία φηη κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ επηιεπηηθέο θξίζεηο επηιεςίαο ζε επηξξεπείο αζζελείο Κύνδυνοσ παχυςαρκύασ Οη θαζηζηηθέο αζρνιίεο, ζέαζε ηειεφξαζε θαη ρξήζε ππνινγηζηή, είλαη έλα ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ ζπκβάιιεη ζην γεγνλφο φηη ην 25% ησλ παηδηψλ ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο είλαη ππέξβαξα ή παρχζαξθα (Hill θαη Peter, 1996). Αλ θαη δελ ππάξρεη θακία έξεπλα πνπ θαηαγξάθεη ζπζηεκαηηθά ηε ζρέζε κεηαμχ παρπζαξθίαο θαη ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, δελ ππάξρνπλ μεθάζαξεο ελδείμεηο φηη ε παρπζαξθία ζηα παηδηά ζπλδέεηαη κε ηελ ππεξβνιηθή παξαθνινχζεζε ηειεφξαζεο, ε νπνία κπνξεί λα είλαη πέληε ή πεξηζζφηεξεο ψξεο αλά εκέξα (Gortmaker θαη ζπλ. 1998), Παξφια απηά πνιιέο έ- 51

52 ξεπλεο επηζεκαίλνπλ ηνλ θίλδπλν γηα πηζαλή παρπζαξθία πνπ λα νθείιεηαη ζηελ ζέαζε κπξνζηά ζε νζφλε αλ μεπεξλνχλε ηα φξηα πνπ έρεη ζέζεη ε Παηδηαηξηθή Αθαδεκία ησλ Ζ.Π.Α. θαη ην νπνίν νξίδεηαη ζε 2 ψξεο ζέαζεο εκεξεζίσο ζε παηδηά 6-17 εηψλ. Καηά ζπλέπεηα, ε ακεξηθαληθή Αθαδεκία Παηδηαηξηθήο ζπκβνπιεχεη ηνπο γνλείο λα πεξηνξίζνπλ ην ρξφλν πνπ δαπαλάηαη ζηα κέζα ζέαζεο θαη πξνηξέπεη ζε ελαιιαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο αζιεηηζκφο θαη παηρλίδηα πνπ θαιιηεξγνχλ ηε θαληαζία ησλ παηδηψλ (American Academy of Pediatrics, 1995) Επιδρϊςεισ ςτην Κοινωνικό Ανϊπτυξη και ςχϋςεισ Ζ ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη, φρη κφλν κπνξεί λα επεξεάζεη ηε γλσζηηθή θαη ζρνιηθή επίδνζε ησλ παηδηψλ, αιιά επίζεο κπνξεί λα δηακνξθψζεη ηελ θνηλσληθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ. Καηά ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ παηδηψλ κε ηνπο γνλείο ηνπο άιια θαη κε άιινπο ελήιηθεο ζην ρψξν ηεο ηερλνινγίαο είλαη νξαηή κία ζπρλή αληηζηξνθή ηεο παξαδνζηαθήο ζρέζεο γνλέα-παηδηνχ κε ην παηδί λα παίξλεη ην ξφιν ηνπ δαζθάινπ θαη ηνπ γνληνχ ην ξφιν ηνπ καζεηή. Αξθεηέο κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη νη έθεβνη είλαη πην πηζαλφ λα βνεζήζνπλ ηνπο γνλείο ηνπο κε ηνπο ππνινγηζηέο απφ φ, ηη νη γνλείο λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηνπο, κε ηα αγφξηα λα βνεζνχλ πεξηζζφηεξν ηνλ παηέξα ηνπο θαη ηα θνξίηζηα θπξίσο ηελ κεηέξα ηνπο (Kisler θαη ζπλ. 1998). Δπηπιένλ, κεξηθνί έρνπλ ππνζέζεη φηη ε ηζφηεηα ζηελ online επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, φισλ ησλ ειηθηψλ, ηείλεη λα δηαβξψζεη ηηο δνκέο εμνπζίαο, κε απνηέιεζκα ηα παηδηά λα απνδέρνληαη φιν θαη ιηγφηεξν ηελ γνληθή εμνπζία (Subrahmanyam θαη ζπλ. 2000). Όζνλ αθνξά ηηο αιιειεπηδξάζεηο κε ηνπο ζπλνκειίθνπο, ηα απνηειέζκαηα ηεο ρξήζεο ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη πάιη θαίλεηαη λα εμαξηψληαη απφ ην είδνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ αζθνχλ θαη απφ ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ πεξλνχλ κπξνζηά ζε κηα νζφλε. Λφγσ ηεο ζεκαζίαο ηεο αιιειεπίδξαζεο κε άιινπο γηα λα απνθηήζνπλ θνηλσληθέο δεμηφηεηεο, έρνπλ δηαηππσζεί αλεζπρίεο φηη ηα παηδηά πνπ έ- ρνπλ θπξίσο «ειεθηξνληθέο θηιίεο" θαη φρη «θπζηθέο» θηιίεο κε ηνπο ζπλνκειίθνπο ηνπο ελδέρεηαη λα παξεκπνδίδεηαη ε αλάπηπμε δηαπξνζσπηθψλ δεμηνηήησλ επηθνηλσλίαο (Griffiths, 1996). Έλα άιιν ζεκείν πνπ πξνβιεκαηίδεη είλαη φηη πάλσ απφ ην έλα πέκπην ηνπ ζπλφινπ ησλ παηδηψλ ειηθίαο κεηαμχ 8 θαη 18 έρνπλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ζην ππλνδσκάηηφ ηνπο, γεγνλφο πνπ ππνδειψλεη φηη ζπρλά ν ππνινγηζηήο κπνξεί λα ηα απνκνλψζεη, ζηεξψληαο απφ απηά πνιχηηκν ρξφλν γηα άιιεο θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο, παξεκπνδίδνληαο ηελ αλάπηπμε θαη ηε ζπληήξεζε ησλ πξαγκαηηθψλ θίισλ ηνπο. Μάιηζηα, κηα πξφζθαηε έξεπλα δηαπίζησζε φηη, ζε καζεηέο κεηαμχ γπκλαζίνπ θαη ιπθείνπ, πεξηζζφηεξν απφ ην 60% ηνπ ρξφλνπ πνπ είραλ κπξνζηά ζε έλαλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, ήηαλ κφλνη ηνπο (Roberts θαη ζπλ. 1999). Χζηφζν, κεγάιν κέξνο ηνπ ρξφλνπ πνπ ηα παηδηά βξίζθνληαη κφλα ηνπο κπξνζηά ζε έλα ππνινγηζηή ηνλ δαπαλνχλ γηα επέθηαζε ησλ ειεθηξνληθψλ θνηλσληθψλ ηνπο ζρέζεσλ κε ηε ζχλδεζε κε εθαξκνγέο θνηλσληθήο δηθηχσζεο ζην δηαδίθηπν (Facebook, tweeter θ.α.). 52

53 4.8.5 Κοινωνικϋσ Επιπτώςεισ από την επικοινωνύα μϋςω του Διαδικτύου Ζ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή γηα επηθνηλσλία είλαη νινέλα θαη πην δεκνθηιήο δξαζηεξηφηεηα-ηδηαίηεξα κεηαμχ ησλ εθήβσλ θνξηηζηψλ. Οη έθεβνη θάλνπλ ζπρλά θνηλσληθέο επαθέο κέζα ζην δηαδίθηπν. Ζ έξεπλα δείρλεη φηη νη θνηλσληθέο επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή κπνξεί λα εμαξηάηαη, ελ κέξεη, απφ ην αλ απηέο νη θνηλσληθέο επαθέο είλαη κε ηελ νηθνγέλεηα θαη ηνπο θίινπο ηνπο, ή κε μέλνπο ή απιά γλσζηνχο. Σφζν ηα θνξίηζηα φζν θαη ηα αγφξηα ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν γηα επηθνηλσλία κε θίινπο, γηα λέεο γλσξηκίεο, γηα λα πάξνπλ θάπνηα πξνζσπηθή βνήζεηα, θαη εληαρζνχλ ζε θάπνηα νκάδα (Subrahmanyam θαη ζπλ. 2000). Ζ επηθνηλσλία κέζσ ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο κε μέλνπο θαη γλσζηνχο κπνξεί λα απνηειεί έλαλ αδχλακν θξίθν. Ζ ραιαξφηεηα ηεο ζπδήηεζεο, πνιιέο θνξέο επεηδή είλαη απξφζσπε είλαη απειεπζεξσκέλε ρσξίο ηακπνχ πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αλεμέιεγθηεο αθφκε θαη επηθίλδπλεο θαηαζηάζεηο γηα ηελ ίδηα ηελ δσή ησλ παηδηψλ. Ζ ειεθηξνληθή παξελφριεζε, παηδεξαζηία, νδεγίεο πξνθεηκέλνπ θάπνηνο λα ηεξκαηίζεη ηε δσή ηνπ θ.α. είλαη κεξηθνί απφ ηνπο θηλδχλνπο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζήκεξα ηα παηδηά πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν γηα επηθνηλσλία (Parks θαη Roberts, 1998) Επιδρϊςεισ από την μεγαλύτερη πρόςβαςη ςτην πληροφόρηςη Καζψο ην δηαδίθηπν αλεβάδεη θαζεκεξηλά κεγάιε θαη αλεμέιεγθηε πνζφηεηα πιεξνθνξηψλ νη νπνίεο είλαη ζηα ρέξηα ησλ παηδηψλ, νη ελήιηθεο έρνπλ αξρίζεη λα αλαξσηηνχληαη αλ νη πιεξνθνξίεο απηέο ελζαξξχλνπλ ηε βίαηε ζπκπεξηθνξά ή ηελ αραιίλσηε ζεμνπαιηθή δσή. Γηα παξάδεηγκα, πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ νξζή ηνπνζέηεζε βφκβαο ζε θηίξην είλαη ειεχζεξα δηαζέζηκεο ζην δηαδίθηπν, θαη έλαο απφ ηνπο καζεηέο ζην Columbine πνπ ήηαλ ππεχζπλνο γηα ηε ζθαγή, ηνλ Απξίιην ηνπ 1999 είρε ιεπηνκεξείο νδεγίεο θαηαζθεπήο εθξεθηηθνχ κεραληζκνχ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ. Οκνίσο, ε ρσξίο νπζηαζηηθφ έιεγρν πξφζβαζε ζε ζεμνπαιηθνχ πεξηερνκέλνπ πιηθνχ ζην δηαδίθηπν φπσο, άζεκλνη δηάινγνη, ρξήζε εηθφλσλ γηα αλαπαξάζηαζε ηεο ζεμνπαιηθήο δξαζηεξηφηεηα, ηαηλίεο ζθιεξνχ πεξηερνκέλνπ θαη θπβεξλνζέμ (cybersex), απφ ηα παηδηά θαη ηνπο εθήβνπο, είλαη επίζεο αλεζπρεηηθφ θαηλφκελν (Brown, 1999). Σαπηφρξνλα ππάξρεη αλεζπρία φηη νη online ζπδεηήζεηο ζε δίθηπα θνηλσληθήο δηθηχσζεο επλνεί ην θιεξη θαη ην θπβεξλνζέμ κεηαμχ ησλ λέσλ θάηη πνπ πξνθαιεί πξφσξε ζεμνπαιηθή δξαζηεξηφηεηα. Δίλαη δχζθνιν λα εθηηκεζεί ε έθηαζε ησλ επηπηψζεσλ απφ απηέο ηηο αιιειεπηδξάζεηο, επεηδή απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο δελ εκθαλίδνληαη ζε δεκφζην ρψξν παξά κφλν ζε ηδησηηθέο ζπδεηήζεηο κε άκεζα ή ηδησηηθά κελχκαηα θαη ζε θιεηζηά «δσκάηηα ζπλνκηιίαο». Αμηνζεκείσην είλαη φηη ζε ζπλεληεχμεηο απφ θνξίηζηα πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε ηέηνηεο δξαζηεξηφηεηεο ζην δηαδίθηπν αλαθέξνπλ φηη νη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην ζεμ πνπ ζπγθέληξσζαλ απφ ην δηαδίθηπν, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ online ζεμνπαιηθψλ εκπεηξηψλ, κπνξεί πξαγκαηηθά λα ελζαξξχλεη κεγαιχηεξε πξνζνρή θαη ππνκνλή φηαλ θάλνπλ ζεμνπαιηθέο επηινγέο ζηελ πξαγκαηηθή δσή (Parks θαη Roberts, 1998). 53

54 4.8.7 Επιδρϊςεισ ςτην αντύληψη τησ πραγματικότητασ Ζ πξνζνκνίσζε ηνπ θφζκνπ ή θαηαζηάζεσλ (αζιεηηθψλ, πνιεκηθψλ θαη άιισλ) πνπ δεκηνπξγήζεθαλ απφ ηηο εηαηξίεο ειεθηξνληθψλ παηρληδηψλ ζηα πξντφληα ηνπο, κέζα απφ ηνπο ππνινγηζηέο, ηηο θνλζφιεο παηρληδηψλ θαη ην δηαδίθηπν έρνπλ επεθηείλεη ηηο εκπεηξίεο ησλ παηδηψλ απφ ηελ πξαγκαηηθή ζηελ εηθνληθή δσή. Μέζα απφ ηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα, ηα παηδηά αιιειεπηδξνχλ κε ραξαθηήξεο θαη θαληαζηηθά πιάζκαηα. Μέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, νη έθεβνη λα απνθηνχλ πνιιαπιέο ηαπηφηεηεο γηα λα αιιειεπηδξάζνπλ άιινπο αλζξψπνπο, κε εμσγήηλνπο θαη ξνκπφη (Turkle, 1995). ηα παηρλίδηα απηά νη ρξήζηεο θηλνχληαη ζε έλαλ θφζκν φπνπ ε δηάθξηζε αλάκεζα ζηελ πξαγκαηηθή δσή θαη ηελ πξνζνκνίσζε ράλεηαη θαη ηα φξηα ηνπο πιένλ δελ είλαη ζαθή, εηδηθά ζηα παηδηά. Οη εξεπλεηέο έρνπλ αξρίζεη λα εμεηάδνπλ πψο απηή ε κεηαηφπηζε απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα ζηελ πξνζνκνίσζε κπνξεί λα επεξεάζεη ηελ αλάπηπμε ησλ παηδηψλ. Ο Sherry Turkle (2001), δηαπίζησζε φηη κεξηθά παηδηά κπνξεί λα έρνπλ δπζθνιία ζηελ θαηαλφεζε ησλ νξίσλ κεηαμχ πξαγκαηηθήο θαη ηερλεηήο δσήο, φηαλ παίδνπλ ζηνλ π- πνινγηζηή παηρλίδηα πξνζνκνίσζεο Βύα και υπολογιςτϋσ Ζ βία ζηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα είλαη κηα λέα «κφδα» ε νπνία πξνέθπςε ζηα ηέιε ηνπ 1980 κε αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ήκεξα κπνξεί θαλείο λα παίμεη ειεθηξνληθά παηρλίδηα ζηηο θνλζφιεο ππνινγηζηψλ, (π.ρ., Xbox 360, PlayStation, Wii), ζε ππνινγηζηέο ρεηξφο (π.ρ., Nintendo DS), ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο, ζε ipods θαη ζε θηλεηά ηειέθσλα. Δπεηδή ε ηερλνινγία ειεθηξνληθψλ παηρληδηψλ είλαη ζρεηηθά λέα, δελ ππάξρνπλ πνιιέο κειέηεο ζρεηηθά κε ηηο επηπηψζεηο απφ ηε βία ζηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα ζε ζρέζε κε ηε βία πνπ ππάξρεη ζηελ ηειεφξαζε θαη ηνλ θηλεκαηνγξάθν. Παξ 'φια απηά, φζεο έξεπλεο έγηλαλ έδεημαλ ζεκαληηθέο επηβιαβείο επηπηψζεηο ηεο έθζεζεο ησλ ρξεζηψλ ζε βίαηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα (Anderson, Anderson θαη Bushman, Anderson θαη ζπλ Sherry, 2001). Δλ ζπληνκία, νη δηαπηζηψζεηο ησλ εξεπλψλ ήηαλ φηη ε έθζεζε ζε βίαηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα ζπλδέεηαη κε πςειφηεξα επίπεδα επηζεηηθήο ζπκπεξηθνξάο, επηζεηηθήο γλσζηηθήο ιεηηνπξγίαο, επηζεηηθήο επηξξνήο, κε ρακειά επίπεδα θπζηνινγηθήο αληαπφθξηζεο θαη ζεηηθήο ζπκπεξηθνξάο. Γηα ηα παηδηά έλαο ζεκαληηθφο θαη ίζσο ν ζεκαληηθφηεξνο ξπζκηζηήο ησλ επηπηψζεσλ ηεο βίαο απφ ηα παηρλίδηα θαίλεηαη λα είλαη ε γνληθή παξαθνινχζεζε (Bickham θαη ζπλ. 2003) Εθιςμόσ ςτο διαδύκτυο Αξθεηνί γνλείο δελ γλσξίδνπλ πψο λα αληηδξάζνπλ φηαλ δηαπηζηψλνπλ φηη, αληί λα ρξεζηκνπνηνχλ ηα παηδηά ηνπο ην δηαδίθηπν γηα ηηο εξγαζίεο ηνπ ζρνιείνπ ή γηα έξεπλεο, απηά ζηέιλνπλ κελχκαηα ζηνπο θίινπο ηνπο, παίδνπλ παηρλίδηα ή κηινχλ ζε αγλψζηνπο ζηα δσκάηηα ζπδεηήζεσλ. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί είλαη εχθνιν λα θξχςεηο ηη θάλεηο ζην δηαδίθηπν θαη επεηδή ε εμάξηεζε απφ ην δηαδίθηπν αθφκε δελ έρεη επξέσο αλαγλσξηζηεί. Σα παηδηά θαη νη λένη εχθνια κπνξεί λα εγθισβηζηνχλ ζε δηθηπαθέο 54

55 δξαζηεξηφηεηεο φπσο ηα παηρλίδηα κε πνιινχο παίθηεο, ηα κελχκαηα, ε πνξλνγξαθία, ηα δσκάηηα ζπδεηήζεσλ θιπ. Σα πην επάισηα παηδηά ζχκθσλα κε ηελ ππεξεζία εμάξηεζεο απφ ηνλ ππνινγηζηή ηεο Ηαηξηθήο ρνιήο ηνπ Υάξβαξλη είλαη εθείλα πνπ είλαη κφλα θαη βαξηεζηεκέλα ή απφ νηθνγέλεηεο πνπ θαλέλαο δελ είλαη ζην ζπίηη γηα λα ζρεηίδεηαη καδί ηνπο θαη λα ζπδεηά επηζηξέθνληαο απφ ην ζρνιείν. Σα παηδηά πνπ δελ είλαη δεκνθηιή ή είλαη ληξνπαιά κε ηνπο ζπλνκειίθνπο ειθχνληαη ζπρλά απφ ηελ δεκηνπξγία λέαο ηαπηφηεηαο ζε online επηθνηλσλίεο. Σα αγφξηα θπξίσο είλαη ζπρλά νη ρξήζηεο ησλ online παηρληδηψλ κε ξφινπο πνπ δεκηνπξγνχλ λέεο ηαπηφηεηεο θαη ζπλεξγάδνληαη κε άιινπο παίθηεο. Παξφηη παίδνληαο απηά ηα παηρλίδηα κε ρηιηάδεο άιινπο ρξήζηεο κπνξεί λα θαίλεηαη φηη έρνπλ κηα θνηλσληθή δξαζηεξηφηεηα, σζηφζν γηα ηα εζσζηξεθή παηδηά ή ηνπο έθεβνπο ην ππεξβνιηθφ παηρλίδη κπνξεί καθξνπξφζεζκα λα ηνπο απνκνλψζεη απφ ηνπο θίινπο θαη ηνπο γνλείο. ηελ ρψξα καο ην πξφβιεκα ππάξρεη θαη ζπλερψο απμάλεηαη, ρσξίο σζηφζν λα γλσξίδνπκε ηελ έθηαζε κηαο θαη δελ έρνπκε αθφκε ζηε δηάζεζή καο επίζεκεο κειέηεο. Χζηφζν ζηα γξαθεία ησλ ςπρνιφγσλ θαη ησλ ςπρηάηξσλ αλά έηνο απμάλνληαη ηα πεξηζηαηηθά αηφκσλ κε απηφ ην πξφβιεκα. Πψο ζα αλαγλσξίζεη φκσο ν γνληφο ην πξφβιεκα ζην δηθφ ηνπ παηδί; Πσο ζα κεηξήζεη ηελ ππεξβνιηθή ρξήζε ζε ψξεο; Αλ ινηπφλ έλα παηδί βπζίδεηαη κε ηηο ψξεο ζην δηαδίθηπν θαη εμαηηίαο ηνπ δελ βγαίλεη θαζφινπ κε ηνπο θίινπο ηνπ, δελ ηξψεη, δελ θάλεη κπάλην, δελ δηαβάδεη θαη πεγαίλεη κε ην δφξη ζην ζρνιείν, ηφηε ζίγνπξα έρνπκε κπξνζηά καο έλα πξφβιεκα πνπ πξέπεη λα επηιχζνπκε. Πξέπεη λα βξνχκε ηη έθαλε απηφ ην παηδί λα αγθηζηξσζεί κε ηφζν πάζνο απφ ην δηαδίθηπν θαη ηη είλαη εθείλν πνπ ζα ην βνεζήζεη λα αλαιάβεη μαλά ηηο δπλάκεηο ηνπ θαη λα βγεη ζηνλ έμσ θφζκν. Ο απνδεθηφο απφ πνιινχο ηξφπνο δηάγλσζεο, παξφηη ππάξρνπλ αθφκε δηαθσλίεο, είλαη ηα δηαγλσζηηθά θξηηήξηα φπσο απηά έρνπλ θαζηεξσζεί απφ ηελ Ακεξηθαληθή Αθαδεκία Παηδηαηξηθήο γηα δηάθνξεο εμαξηήζεηο, ηα νπνία πξνζαξκφζηεθαλ ψζηε λα ηαηξηάδνπλ ζηελ εμάξηεζε θαη απφ ηνλ ππνινγηζηή. Πέξα φκσο απφ ηηο επηζηεκνληθέο αληηπαξαζέζεηο απηφ πνπ είλαη γεληθά απνδεθηφ θαη ελδηαθέξεη ηνπο γνλείο είλαη φηη ε ππεξβνιηθή ελαζρφιεζε ηνπ παηδηνχ ηνπο κε ην δηαδίθηπν απνηειεί ζνβαξφ πξφβιεκα πνπ θαινχληαη έγθαηξα λα ην δηαπηζηψζνπλ θαη λα αλαδεηήζνπλ άκεζα βνήζεηα απφ εηδηθφ (Καππάηνπ, 2010). 55

56 ΜΕΡΟ Β Ερευνητικό πλαύςιο Κεφϊλαιο 5 ο Έρευνα 5.1 κοπόσ μελϋτησ θνπφο ηεο κεηαπηπρηαθήο δηαηξηβήο είλαη ε έξεπλα πάλσ ζηελ ζρέζε πνπ έρεη ε πνιχσξε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζπίηη ( εθηφο ζρνιείνπ) ζηελ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ θαη ε εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ γηα ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ καζεηψλ (ηπρφλ εμάξηεζε απφ ηνλ ππνινγηζηή, αλάγθεο επηθνηλσλίαο, απνκφλσζε, αιιαγέο ζηελ θνηλσληθφηεηα θιπ). Ζ παξνχζα δηαηξηβή έρεη σο αθεηεξία: 1) ηελ αιιαγή ζηνλ ηξφπν εθπαίδεπζεο θαη δηαζθέδαζεο ησλ παηδηψλ, απφ ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν ζηνλ ειεθηξνληθφ θαη 2) ζηελ ελζάξξπλζή ηνπο γηα ηελ ρξήζε ησλ Ζ/Τ απφ γνλείο θαη ππνπξγείν, θαη ην πψο απηά κε ηε ζεηξά ηνπο επεξεάδνπλ ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο. Θα δηεξεπλεζνχλ πηζαλέο δηαθνξνπνηήζεηο αλάκεζα ζηα δχν θχια, αλάκεζα ζε παηδηά πνπ δνπλ ζε πφιε (Θεζζαινλίθε) θαη απηά πνπ δνπλ ζηελ πεξηθέξεηα αλάινγα κε ην ρξφλν πνπ αθηεξψλνπλ ζηνπο ππνινγηζηέο θαη πφζν απηφ επεξεάδεη ηφζν ηελ ζρνιηθή επίδνζε φζν θαη ηελ πνηφηεηα δσήο ηνπο. Δπηκέξνπο ζθνπνί ηεο έξεπλαο κπνξεί λα είλαη: - Ζ δηεξεχλεζε θαη θαηαγξαθή ηεο εμσζρνιηθήο δξαζηεξηφηεηαο καζεηψλ πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο πξνθεηκέλνπ λα πεηχρνπλ θαιχηεξε βαζκνινγία, - Καηαγξαθή σξψλ ρξήζεο Ζ/Τ θαζεκεξηλά - ρέζε είδνπο εμσζρνιηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ επεξεάδεη ηελ πνηφηεηα δσήο κε ηε ζρνιηθή επίδνζε - Ζ θαηαγξαθή ηνπ πνζνζηνχ ησλ καζεηψλ πνπ έρνπλ ζην δσκάηηφ ηνπο Ζ/Τ. - Δλέξγεηεο δηεχζπλζεο ζρνιείνπ Τπνπξγείνπ γηα : ελεκέξσζε ησλ καζεηψλ γνλέσλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηπρφλ θηλδχλνπο πνπ ππάξρνπλ ιφγσ πνιχσξεο ρξήζεο ηνπ Ζ/Τ - Καηαγξαθή ηνπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ ησλ καζεηψλ - Καηαγξαθή ηνπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ ησλ γνλέσλ - Καηαγξαθή δηαθνξνπνίεζεο ιφγσ θχινπ ηεο ρξήζεο Ζ/Τ θαη δηαδηθηχνπ - Καηαγξαθή πξνηηκήζεσλ (ιφγνη ρξήζεο) ησλ καζεηψλ ζηελ ελαζρφιεζε κε ηνπο Ζ/Τ - Καηαγξαθή ηπρφλ αμηνπνίεζεο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ απφ ην δηαδίθηπν - Καηαγξαθή ηπρφλ εθπαηδεπηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδηθηχνπ απφ ηνπο καζεηέο ( επίζθεςε ζε εηθνληθά κνπζεία θιπ) 56

57 - Καηαγξαθή θνηλσληθφηεηαο ησλ καζεηψλ - Καηαγξαθή ζπλεζεηψλ επηθνηλσλίαο ησλ καζεηψλ - Καηαγξαθή ςπρνινγίαο καζεηψλ ( ηπρφλ απνθιεηζκνχο, απνκφλσζεο θιπ). 5.2 ημαςύα τησ ϋρευνασ Ζ έξεπλα απηή επηρεηξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηελ εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ηελ ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ εθηφο ζρνιείνπ σο ηξφπνπ θαη κέζνπ εθπαίδεπζεο θαη δηαζθέδαζεο ζε καζεηέο Διιεληθψλ ζρνιείσλ ηεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απηήο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ άκεζα ζε εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ θαη δξαζηεξηφηεηεο κε ζθνπφ ηελ ζσζηή αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ εθηφο ζρνιείνπ γηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα κάζεζεο αιιά θαη νξζνινγηθφηεξεο ρξήζεο ησλ κέζσλ εθηφο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θάηη γηα ην νπνίν κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ νη θαζεγεηέο πιεξνθνξηθήο, ην ζρνιείν θαη ηέινο ην ππνπξγείν δίλνληαο πιήζνο επθαηξηψλ γηα ελεκέξσζε ηφζν ησλ παηδηψλ φζν θαη ησλ γνλέσλ θαη βνεζψληαο νπζηαζηηθά ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο αιιά θαη κάζεζεο ησλ παηδηψλ. Απηή ε έξεπλα είλαη ζεκαληηθή επίζεο ζηελ εθπαίδεπζε γηαηί ςάρλεη λα βξεη ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο ρξήζεο ππνινγηζηψλ ζην ζπίηη θαη ηεο αθαδεκατθήο επίδνζεο κε ζθνπφ λα βνεζήζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο γνλείο λα θάλνπλ θαη λα πξνηείλνπλ κεζφδνπο θαη ηξφπνπο γηα θαιχηεξε αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ. Ζ βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε παξνπζίαζε δηαθνξεηηθά απνηειέζκαηα πάλσ ζηε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ θαη ηεο ζρέζεο ηνπο κε ηελ αθαδεκατθή επίδνζε. Βξέζεθαλ ζεηηθά ζηνηρεία, κεξηθά αξλεηηθά θαη κεξηθά ρσξίο ζρέζε. Ο ππνινγηζηήο είλαη έλα απνηειεζκαηηθφ εξγαιείν πνπ κπνξεί λα επεξεάζεη ηφζν ζεηηθά ηελ αλάπηπμε ελφο παηδηνχ φζν θαη αξλεηηθά, αλάινγα κε ην ηξφπν ηνλ ρξεζηκνπνηεί. 5.3 Αξιοπιςτύα τησ ϋρευνασ Ζ αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ηνπ δείγκαηνο εμαζθαιίζζεθε κε ηελ επηινγή ησλ δεκνηηθψλ θαη γπκλαζίσλ ζρνιείσλ απφ ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ λνκνχ Θεζζαινλίθεο (Γπηηθήο, Αλαηνιηθήο, Κεληξηθήο) θαη ησλ Γσδεθαλήζσλ (Κσο). 5.4 Ερευνητικϋσ υποθϋςεισ 1 ε Μεδεληθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ δελ επεξεάδεηαη απφ ηελ πνιχσξε έθζεζή ηνπο κπξνζηά ζε νζφλεο (Ζ/Τ ηειεφξαζε θνλζφιεο παηρληδηψλ). 1 ε Δλαιιαθηηθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ επεξεάδεηαη απφ ηελ πνιχσξε έθζεζή ηνπο κπξνζηά ζε νζφλεο (Ζ/Τ ηειεφξαζε θνλζφιεο παηρληδηψλ). 2 ε Μεδεληθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ δελ επεξεάδεηαη απφ ηελ ελαζρφιεζή 57

58 ηνπο κε ηνλ Ζ/Τ γηα δηαζθέδαζε γηα πάλσ απφ 2 ψξεο θαζεκεξηλά. 2 ε Δλαιιαθηηθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ επεξεάδεηαη απφ ηελ ελαζρφιεζή ηνπο κε ηνλ Ζ/Τ γηα δηαζθέδαζε πάλσ απφ 2 ψξεο θαζεκεξηλά. 3 ε Μεδεληθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ δελ επεξεάδεηαη απφ ηελ χπαξμε θαη ιεηηνπξγία Ζ/Τ ζην δσκάηηφ ηνπο. 3 ε Δλαιιαθηηθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ επεξεάδεηαη απφ ηελ χπαξμε θαη ιεηηνπξγία Ζ/Τ ζην δσκάηηφ ηνπο. 4 ε Μεδεληθή Τπόζεζε: Ο ρξφλνο πξφζβαζεο, ησλ καζεηψλ, ζε Ζ/Τ δελ επεξεάδεηαη αλ έλαο ηνπιάρηζηνλ απφ ηνπο γνλείο γλσξίδεη απφ ππνινγηζηέο. 4 ε Δλαιιαθηηθή Τπόζεζε: Ο ρξφλνο πξφζβαζεο, ησλ καζεηψλ, ζε Ζ/Τ επεξεάδεηαη αλ έλαο ηνπιάρηζηνλ απφ ηνπο γνλείο γλσξίδεη απφ ππνινγηζηέο. 5 ε Μεδεληθή Τπόζεζε: Σν επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ γνλέσλ δελ επεξεάδεη ηελ άζθεζε ειέγρνπ φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη. 5 ε Δλαιιαθηηθή Τπόζεζε: Σν επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ γνλέσλ επεξεάδεη ηελ άζθεζε ειέγρνπ φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη. 6 ε Μεδεληθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ δελ επεξεάδεηαη απφ ηνλ έιεγρν πνπ α- θνχλ νη γνλείο ηνπο ζηε ρξνληθή δηάξθεηα ρξήζεο ηνπ Ζ/Τ. 6 ε Δλαιιαθηηθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ επεξεάδεηαη απφ ηνλ έιεγρν πνπ αθνχλ νη γνλείο ηνπο ζηε ρξνληθή δηάξθεηα ρξήζεο ηνπ Ζ/Τ. 7 ε Μεδεληθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ δελ επεξεάδεηαη απφ ηνλ έιεγρν πνπ α- θνχλ νη γνλείο ηνπο ζην πεξηερφκελν ινγηζκηθνχ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηνλ Ζ/Τ. 7 ε Δλαιιαθηηθή Τπόζεζε: Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ επεξεάδεηαη απφ ηνλ έιεγρν πνπ αθνχλ νη γνλείο ηνπο ζην πεξηερφκελν ινγηζκηθνχ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηνλ Ζ/Τ. 5.5 Μεθοδολογύα Έρευνασ υμμετϋχοντεσ Ο πιεζπζκφο ζηελ Διιεληθή επηθξάηεηα γηα ηελ ειηθία εηψλ πνπ πεγαίλεη ζρνιείν αλέξρεηαη ζηνπο καζεηέο (ΔΛΣΑΣ, 2011). ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 700 καζεηέο ειηθίαο εηψλ. Απφ απηνχο νη 502 είλαη καζεηέο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη νη 198 καζεηέο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Οη καζεηέο δεκνηηθνχ θνηηνχζαλ ζηε η ηάμε Γεκνηηθψλ ζρνιείσλ ησλ Ννκψλ 58

59 Θεζζαινλίθεο θαη Γσδεθαλήζνπ, ζηελ Α,Β,Γ ηάμε Γπκλαζίσλ ησλ Ννκψλ Κηιθίο, Θεζζαινλίθεο θαη Γσδεθαλήζνπ, ζηελ Α Λπθείνπ ησλ Ννκψλ Κηιθίο θαη Γσδεθαλήζνπ Κριτόρια ςυμμετοχόσ Χο θξηηήξηα ζπκκεηνρήο νξίζηεθαλ: o Μαζεηέο ηεο Σ ηάμεο ησλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ. o Μαζεηέο ηεο Α, Β θαη Γ ηάμεο ηνπ γπκλαζίνπ. o Μαζεηέο ηεο Α ηάμεο ιπθείνπ. Χο θξηηήξηα απνθιεηζκνχ ζην δείγκα ηεο κειέηεο νξίζηεθαλ o Μαζεηέο κε ειηθία κηθξφηεξε ησλ 12 ή κεγαιχηεξε ησλ 16 εηψλ. o Μαζεηέο πνπ ηελ εκέξα ηεο ζπκπιήξσζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ απνπζίαδαλ απφ ην ζρνιείν o Μαζεηέο πνπ δελ νινθιήξσζαλ ηελ ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ Χο θξηηήξηα κε ζπκκεηνρήο ζηελ κειέηε νξίζηεθαλ (non responders) o Μαζεηέο νη νπνίνη αξλήζεθαλ ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ έξεπλα Ερωτηματολόγιο Σν εξσηεκαηνιφγην έρεη εξσηήζεηο ζρεηηθέο κε ηελ θαζεκεξηλή ηνπο ελαζρφιεζε. Εεηήζακε απφ ηνπο καζεηέο λα καο ζεκεηψζνπλ πφζεο ψξεο δηαβάδνπλ, βιέπνπλ ηειεφξαζε, παίδνπλ ειεθηξνληθά παηρλίδηα, ζπκκεηέρνπλ ζε ζειίδεο γλσξηκηψλ ζπλνκηιηψλ, πεγαίλνπλ ζε Internet Café, αλ έρνπλ Ζ/Τ ζην δσκάηηφ ηνπο, αλ έρνπλ επίβιεςε απφ ηνπο γνλείο ηνπο φζε ψξα ρξεζηκνπνηνχλ ππνινγηζηή, πφζν ρξφλν αθηεξψλνπλ ζε εμσζρνιηθέο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, πφζεο ψξεο θνηκνχληαη θαη ηέινο θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ νηθνγέλεηά ηνπο. Οη καζεηέο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ζπκπιήξσζαλ εξσηεκαηνιφγην πνπ ήηαλ ρσξηζκέλν ζε 6 κέξε θαη πεξηείρε: 1) Δξσηήζεηο δεκνγξαθηθνχ ελδηαθέξνληνο, 2) Δξσηήζεηο γηα δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ κάζεζε (εθηφο ηνπ ζρνιείνπ) ((Johnson θαη Christensen, 2004) 3) Δξσηήζεηο γηα ην είδνο θαη ηε ρξνληθή δηάξθεηα ζπλήζεησλ πνπ θάλνπλ ζηνλ ειεχζεξν ρξφλν ηνπο (Ζ/Τ, Internet, ειεθηξνληθψλ παηρληδηψλ θαη ηειεφξαζεο), παξφκνηεο κε ην ηκήκα ηνπ αλάινγνπ ε- ξσηεκαηνινγίνπ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ έξεπλα H.B.S.C. 2001/02, (Currie θαη ζπλ. 2004; Johnson θαη Christensen, 2004). 4) Δξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ επίβιεςε ησλ γνλέσλ ηνπο φηαλ ρξεζηκνπνηνχλ ππνινγηζηή 59

60 5) Δξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ νηθνγέλεηα, ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ γνλέσλ ηνπο θαη ηνλ ςεθηαθφ αιθαβεηηζκφ ηνπο. Πξηλ μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία ζπκπιήξσζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ δφζεθαλ νη απαξαίηεηεο νδεγίεο θαη ππνδείμεηο γηα ηελ νξζή ζπκπιήξσζε ηνπο. Σα εξσηεκαηνιφγηα ήηαλ αλψλπκα θαη ηεξήζεθε ν απαηηνχκελνο ζεβαζκφο ζηα πξνζσπηθά δεδνκέλα ησλ καζεηψλ. Όια απηά έγηλαλ θαηαλνεηά ζηνπο καζεηέο κε πξνθνξηθή ζπδήηεζε ζηα πιαίζηα ηεο ρνξήγεζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, φπνπ δφζεθαλ νη α- παηηνχκελεο νδεγίεο ζπκπιήξσζεο ηνπ θαη έγηλε αλαθνξά ζην ζθνπφ ηεο έξεπλαο (Bell, 2001) θαη ζηε ζεκαζία ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζηε δηεθπεξαίσζε ηεο. Όιεο νη εξσηήζεηο ήηαλ θιεηζηνχ ηχπνπ (Oppenheim, 2001) θαη ζπκπιεξψζεθαλ απφ ηα άηνκα ηεο έξεπλαο, ππφ ηελ επίβιεςε θαη ηελ θαζνδήγεζε ηνπ εξεπλεηή Χρονοδιϊγραμμα μελϋτησ Έλαξμε- Πξνεηνηκαζία έξεπλαο: Μάξηηνο - Απξίιηνο 2012 Έξεπλα πεδίνπ-ζπιινγή δεδνκέλσλ-κεηξήζεηο: Μάηνο 2012 Δπεμεξγαζία-ηαηηζηηθή αλάιπζε δεδνκέλσλ: Μάηνο 2012 Λήμε έξεπλαο: Μάηνο Μϋθοδοι ςτατιςτικόσ ανϊλυςησ Ζ ζηαηηζηηθή αλάιπζε πξαγκαηνπνηήζεθε κε ην ζηαηηζηηθφ πξφγξακκα SPSS 16.0 γηα Windows (Coffey θαη Atkinson,1996). Υξεζηκνπνηήζεθε πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή γηα ηηο πνηνηηθέο θαη ηηο πνζνηηθέο κεηαβιεηέο. Γηα ηηο πνηνηηθέο κεηαβιεηέο (δηάηαμεο ή νλνκαζηηθέο) ρξεζηκνπνηήζεθε πίλαθαο θαηαλνκήο ζπρλνηήησλ, ξαβδνγξάκκαηα θαη θπθιηθά δηαγξάκκαηα. Έγηλε αξρηθά έιεγρνο ηεο θαλνληθφηεηαο κε ηε κέζνδν Kolmogorov- Smirnov, θαη εθαξκφζηεθε θαη πξαγκαηνπνηήζεθε chi square test (x 2 ) θαη Pearson γηα ηε δηεξεχλεζε ζπζρέηηζεο κεηαμχ ησλ πνηνηηθψλ (νλνκαζηηθψλ) κεηαβιεηψλ. Γηα επίδξαζε κεηαβιεηήο ζε 2 άιιεο ρξεζηκνπνηήζεθε Partial ζπζρέηεζε (Zero Order correlation). ε επίπεδν επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο, γηα λα ειεγρζεί ε χπαξμε ή κε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθήο δηαθνξάο ησλ κέζσλ φξσλ ηεο πνζνηηθήο κεηαβιεηήο ζηηο δηάθνξεο θαηεγνξίεο ηεο θαηεγνξηθήο κεηαβιεηήο, εθαξκφζηεθε ε αλάιπζε δηαθχκαλζεο κε έλα παξάγνληα (One-way ANOVA). Γηα ηνλ έ- ιεγρν ηεο χπαξμεο ζρέζεο αλάκεζα ζε δχν πνζνηηθέο κεηαβιεηέο ππνινγίζηεθε ν ζπληειεζηήο γξακκηθήο ζπζρέηηζεο Pearson s r. Δπίζεο, εθαξκφζακε ην θξηηήξην t (t-test) γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα πξνθεηκέλνπ λα ειεγρζεί ε χπαξμε ζρέζεο αλάκεζα ζε κηα θαηεγνξηθή κεηαβιεηή θαη κηα πνζνηηθή κεηαβιεηή. Σν επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο νξίζηεθε ζην p <0,05. 60

61 Κεφϊλαιο 6 ο Αποτελϋςματα 6 Παρουςύαςη αποτελεςμϊτων 6.1 Έλεγχοσ κανονικόσ κατανομόσ Ο έιεγρνο θαλνληθφηεηαο ηνπο δείγκαηνο έγηλε κε ηνλ έιεγρν Kolmogorov Smirnov ζην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ ησλ καζεηψλ (N=700). Σα απνηειέζκαηα θαίλνληαη ζηνλ πίλαθα 10. Πίλαθαο 1.Έιεγρνο θαλνληθόηεηαο ζην ζύλνιν ηνπ πιεζπζκνύ κε ηνλ έιεγρν Kolmogorov Smirnov (p<0.05). Kolmogorov-Smirnov a Φύιιν Statistic df Sig. Μ.Ο.Βαζκνινγίαο Αγόξηα, ,200 * Κνξίηζηα, ,200 * Μ.Ο.Βαζκνινγίαο Ηπεηξσηηθή Διιάδα, ,200 * Νεζησηηθή Διιάδα, ,200 * Μ.Ο.Βαζκνινγίαο Κέληξν, ,200 * Πεξηθέξεηα, ,053 a. Γηόξζσζε θξηηεξίνπ θαηά Lilliefors *. Τν ρακειόηεξν όξην ζεκαληηθόηεηαο Σα δείγκαηά καο πξνέξρνληαη απφ θαλνληθή θαηαλνκή πιεζπζκνχ. ηελ ππφζεζή καο αλ ην δείγκα πξνέξρεηαη απφ θαλνληθή θαηαλνκή ην παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο γηα ηνλ κ.ν. βαζκνινγίαο είλαη sig=0.20 δειαδή ν κέζνο φξνο βαζκνινγίαο πνπ πέηπραλ νη καζεηέο θαη νη καζήηξηεο είλαη p=0.20 > 0.05 θαη γηα Πεξηθέξεηα p=.058>0.05. Καηά ζπλέπεηα δελ δηαζέηνπκε αξθεηέο πιεξνθνξίεο ψζηε λα απνξξίςνπκε ηε κεδεληθή ππφζεζε νπφηε ζεσξνχκε φηη ππάξρεη θαλνληθφηεηα ζηελ κεηαβιεηή καο. ηα επφκελα ζρήκαηα βιέπνπκε ηνλ έιεγρν θαλνληθφηεηαο κε ηε βνήζεηα ησλ δηαγξακκάησλ Normal Q-Q plot.(γαθέξκνο, 2005). 61

62 ρήκα 1.Γηάγξακκα θαλνληθόηεηαο γηα Μ.Ο. Βαζκνινγίαο αγνξηώλ. ρήκα 2. Γηάγξακκα θαλνληθόηεηαο γηα Μ.Ο. Βαζκνινγίαο θνξηηζηώλ. 62

63 6.2 Βαςικϊ χαρακτηριςτικϊ ϋρευνασ ηελ παξνχζα έξεπλα θαηαγξάθεθαλ ζηνηρεία ησλ καζεηψλ πνπ αθνξνχλ παξακέηξνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε. Οη κέζνη φξνη πεξηγξάθνληαη ζηνπο πίλαθεο 2 έσο 7. Οη πίλαθεο δείρλνπλ ην ζχλνιν ησλ καζεηψλ, καζεηέο καζήηξηεο (πξσηνβάζκηαο, δεπηεξνβάζκηαο, επαξρίαο θαη Θεζζαινλίθεο θαη Κσ) Πίλαθαο 2.Υαξαθηεξηζηηθά ζπλόινπ 700 καζεηώλ. Μεταβλητές Σύνολο Δείγματος Διαρ. Mεγ. M.O. ± S.D Ηιηθία (έηε) ,69 ± 1,39 Ώξεο δηαβάζκαηνο 0:20σ 8 σ 2:15σ ± 1:30σ Υπνινγηζηέο ζην ζπίηη 0 5 1,72 ± 1,09 Ώξεο ζε ππνινγηζηή 0 15 σ 2:14 σ ± 1:43σ Ώξεο ζε εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό 0 6 σ 0:21 σ ± 0:41σ Ώξεο ρξήζεο Η/Υ γηα εξγαζίεο 0 6 σ 1:24σ ± 1:33σ Ώξεο ζην Γηαδίθηπν 0 14 σ 1:24 σ ± 1:44σ Ώξεο κπξνζηά ζε νζόλε (Η/Υ+TV) 0:40σ 15 σ 4:06σ ± 2:03σ ην πίλαθα 2 βιέπνπκε φηη ν κέζνο φξνο ειηθίαο ηνπ δείγκαηφο καο είλαη 13,69 έηε κε ηππηθή απφθιηζε ± 1,39 έηε. Οη καζεηέο δηαβάδνπλ θαζεκεξηλά 2:15 ψξεο θαηά κέζν φξν θαη αζρνινχληαη κε ηνλ ππνινγηζηή ηνπο ζρεδφλ ην ίδην 2:14 ψξεο θάζε κέξα κε ηππηθή απφθιηζε ± 1 ψξα θαη 43 ιεπηά. Οη καζεηέο πνπ έρνπλ ζχλδεζε ζην Internet αθηεξψλνπλ θαζεκεξηλά ηνλ 1ψξα θαη 24 ιεπηά θαηά κέζν φξν. Πίλαθαο 3. Υαξαθηεξηζηηθά 374 καζεηέο. Μεταβλητές Σύνολο Δείγματος Διαρ. Mεγ. M.O. ± S.D Ώξεο δηαβάζκαηνο 0:20σ 8 σ 1:57σ ± 1:26σ Υπνινγηζηέο ζην ζπίηη 0 5 1,72 ± 1,09 Ώξεο ζε ππνινγηζηή 0 15 σ 2:23σ ± 1:50σ Ώξεο ζε εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό 0 6 σ 0:19σ ± 0:43σ Ώξεο ρξήζεο Η/Υ γηα εξγαζίεο 0 6 σ 1:12σ ± 1:32σ Ώξεο ζην Γηαδίθηπν 0 14 σ 1:44σ ± 1:41σ Ώξεο κπξνζηά ζε νζόλε (Η/Υ+TV) 0:40σ 15 σ 4:25σ ± 2:11σ 63

64 ηνπο πίλαθεο 3 θαη 4 βιέπνπκε ηα ζηνηρεία πνπ ζπιιέμακε απφ καζεηέο θαη καζήηξηεο. Οη καζεηέο δηαβάδνπλ ιηγφηεξν ζε ζρέζε κε ηηο καζήηξηεο ελψ πεξλνχλ πεξηζζφηεξεο ψξεο κπξνζηά ζην ππνινγηζηή θαη ζηηο νζφλεο ζην ζχλνιν. Αληίζεηα ηα θνξίηζηα ζε ζρέζε κε δηαβάδνπλ πεξηζζφηεξν θαη α- ζρνινχληαη ιηγφηεξν κε ηνλ ππνινγηζηή ζε ζρέζε κε ηνλ κ.ν. ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ θαη ησλ αγνξηψλ. Πίλαθαο 4. Υαξαθηεξηζηηθά 326 καζήηξηεο. Μεταβλητές Σύνολο Δείγματος Διαρ. Μεγ. M.O. ± S.D Ώξεο δηαβάζκαηνο 0:20σ 8 σ 2:37σ ± 1:32σ Υπνινγηζηέο ζην ζπίηη 0 5 1,76 ± 1,32 Ώξεο ζε ππνινγηζηή 0 15 σ 2:04σ ± 1:36σ Ώξεο ζε εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό 0 4 σ 0:24σ ± 0:39 Ώξεο ρξήζεο Η/Υ γηα εξγαζίεο 0 6 σ 1:37σ ± 1:32σ Ώξεο ζην Γηαδίθηπν 0 14 σ 1:44σ ± 1:40σ Ώξεο κπξνζηά ζε νζόλε (Η/Υ+TV) 0:35σ 15 σ 4:03σ ± 1:55σ Δληχπσζε κεγάιε έθαλε ε ζχγθξηζε κεηαμχ καζεηψλ ηεο η δεκνηηθνχ θαη ησλ καζεηψλ ηεο Β Βάζκηαο. Αλ θαη ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ππνινγηζηή ιηγφηεξε ψξα ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο εληνχηνηο ν κ.ν. ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ είλαη ίζνο. Δδψ ππάξρνπλ ζνβαξέο ελδείμεηο φηη ν Ζ/Τ «αληηθαζηζηά» ηελ παξνπζία ελήιηθα πξνθεηκέλνπ λα πξνζέρεη ηα παηδηά (babysitter). Δπίζεο εληππσζηαθφ είλαη φηη νη καζεηέο ηεο πξσηνβάζκηαο ρξεζηκνπνηνχλ πεξηζζφηεξε ψξα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά έλαληη ησλ καζεηψλ ηεο δεπηεξνβάζκηαο (Πίλαθαο 5). Πίλαθαο 5. Υαξαθηεξηζηηθά Πξσηνβάζκηαο Γεπηεξνβάζκηαο. Σύνολο Δείγματος Μεταβλητές Α Βάζκηα Β Βάζκηα Μ.Ο. ± S.D M.O. ± S.D Ώξεο δηαβάζκαηνο 2:08σ ± 1:11 2:18σ ± 1:37 Υπνινγηζηέο ζην ζπίηη 1,64 ± 1,21 1,78 ± 1,19 Ώξεο ζε ππνινγηζηή 1:59σ ± 1:22 2:32σ ± 1:44 Ώξεο ζε εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό 0:25σ ± 0:47 0:20σ ± 0:38 Ώξεο ρξήζεο Η/Υ γηα εξγαζίεο 1:38σ ± 1:28 1:43σ ± 1:43 Ώξεο ζην Γηαδίθηπν 1:44σ ± 1:43 1:44σ ± 1:37 Ώξεο κπξνζηά ζε νζόλε (Η/Υ+TV) 3:59σ ± 1:52 4:09σ ± 1:53 64

65 Οη καζεηέο πνπ δνπλ ζε κεγάιεο πφιεηο δηαβάδνπλ πεξηζζφηεξν, αζρνινχληαη κε ηνπο ππνινγηζηέο 2 ψξεο θαη 18 ιεπηά ± 1ψξα θαη 50 ιεπηά θαη ην Internet 1 ψξα θαη 46 ιεπηά ± 1 ψξα θαη 43 ιεπηά πεξηζζφηεξν ζε ζρέζε κε ηα παηδηά πνπ δνπλ ζηελ πεξηθέξεηα. Οη καζεηέο ηεο πεξηθέξεηαο βιέπνπλ πεξηζζφηεξν ηειεφξαζε 4:09 (4 ψξεο θαη 9 ιεπηά) ± 1:53 ψξεο θαη ρξεζηκνπνηνχλ πεξηζζφηεξε ψξα ηνλ ππνινγηζηή γηα ηελ νινθιήξσζε εξγαζηψλ 1:29 ψξα ± 1:38 ψξα. (Πίλαθαο 6). Πίλαθαο 6. Υαξαθηεξηζηηθά πόιεο πεξηθέξεηαο. Σύνολο Δείγματος Μεταβλητές Πόιε Πεξηθέξεηα Μ.Ο. ± S.D M.O. ± S.D Ώξεο δηαβάζκαηνο 2:29σ ± 1:31 1:59σ ± 1:28 Υπνινγηζηέο ζην ζπίηη 1,79 ± 1,37 1,68 ± 0,96 Ώξεο ζε ππνινγηζηή 2:18σ ± 1:50 2:10σ ± 1:34 Ώξεο ζε εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό 0:23σ ± 0:47 0:19σ ± 0:33 Ώξεο ρξήζεο Η/Υ γηα εξγαζίεο 1:19σ ± 1:28 1:29σ ± 1:38 Ώξεο ζην Γηαδίθηπν 1:46σ ± 1:43 1:23σ ± 1:37 Ώξεο κπξνζηά ζε νζόλε (Η/Υ+TV) 4:04σ ± 0:04 4:09σ ± 1:53 Οη καζεηέο πνπ δνπλ ζηελ Θεζζαινλίθε ρξεζηκνπνηνχλ ιηγφηεξν ηνπο ππνινγηζηέο 1:15 ± 0:33, ιηγφηεξν Intenet κφιηο 1:10 ± 1 ψξα θαη 42 ιεπηά ζε αληίζεζε κε ηνπο καζεηέο πνπ δνπλ ζηελ Κσ. Οη καζεηέο ηνπ λεζηνχ ρξεζηκνπνηνχλ πνιχ πεξηζζφηεξν ηνπο ππνινγηζηέο θαη ην δηαδίθηπν 2 ψξεο ± 1:22 θαη 2:05 ± 1:31 αληίζηνηρα. Δπίζεο νη καζεηέο ηεο Κσ ρξεζηκνπνηνχλ πεξηζζφηεξε ψξα ηνπο ππνινγηζηέο γηα ηηο εξγαζίεο ηνπο 1:50 ± 2 ψξεο έλαληη κφιηο 1:14 ± 0:33 ηεο Θεζζαινλίθεο. (Πίλαθαο 7). Πίλαθαο 7. Υαξαθηεξηζηηθά επεηξσηηθήο λεζησηηθήο Διιάδνο. Σύνολο Δείγματος Μεταβλητές Ηπεηξσηηθή Νεζησηηθή Μ.Ο. ± S.D M.O. ± S.D Ώξεο δηαβάζκαηνο 2:16σ ± 1:20 2:25σ ± 1:37 Υπνινγηζηέο ζην ζπίηη 1,24 ± 0,55 2,06 ± 1,38 Ώξεο ζε ππνινγηζηή 1:50σ ± 1:26 2:29σ ± 1:51 Ώξεο ζε εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό 0 ± 0 0:34σ ± 0:49 Ώξεο ρξήζεο Η/Υ γηα εξγαζίεο 1:49σ ± 2:01 1:07σ ± 1:05 Ώξεο ζην Γηαδίθηπν 1:10σ ± 1:44 2:05σ ± 1:31 Ώξεο κπξνζηά ζε νζόλε (Η/Υ+TV) 3:53σ ± 1:47 4:14σ ± 2:12 65

66 6.2.1 χολικόσ Επύδοςη Μαθητών (Μ.Ο. Βαθμολογύασ) Σα θνξίηζηα παξνπζίαζαλ κεγαιχηεξν κ.ν. βαζκνινγίαο ηφζν ζηελ πξσηνβάζκηα 9,79 ± 0,41 έλαληη ησλ αγνξηψλ κε 9,51 ± 0,50 (γξάθεκα 1), φζν θαη ζηε δεπηεξνβάζκηα κε 17,11 ± 1,95 έλαληη 15,98 ± 1,99 αληίζηνηρα ( γξάθεκα 2). Γξάθεκα 1. ύγθξηζε κέζνπ όξνπ Βαζκνινγίαο αγνξηώλ θνξηηζηώλ Α Βάζκηαο. (Σύγθξηζε Μ.Ο. Βαζκνινγίαο κεηαμύ αγνξηώλ θαη θνξηηζηώλ, p<0,05). Γξάθεκα 2. ύγθξηζε κέζνπ όξνπ Βαζκνινγίαο καζεηώλ καζεηξηώλ Β Βάζκηαο. (Σύγθξηζε Μ.Ο. Βαζκνινγίαο κεηαμύ πιεζπζκνύ καζεηώλ Β βάζκηαο, p<0,05). 66

67 Γεληθά ν κ.ν. βαζκνινγίαο ησλ θνξηηζηψλ παξακέλεη ζηαζεξφο φπνπ θαη αλ ηνλ ππνινγίζακε. Σφζν ζην θέληξν (Θεζζαινλίθε, Κσ) φζν θαη ζηελ πεξηθέξεηα (Εεπάξη, πεξηθέξεηα Ν. Κηιθίο) ν κ.ν. κεηξήζεθε 17,11 ± 1,89 γηα ηελ επεηξσηηθή ρψξα, 17,11 ± 1,8. Μφλε δηαθνξά ππήξρε κεηαμχ κ.ν. βαζκνινγίαο ζηε πεξηθέξεηα ηνπ Κηιθίο θαη ηεο πεξηθέξεηα ηεο Κσ φπνπ νη ηηκέο ήηαλ 17,4 ± 1,89 θαη 16,8 ± 2,15. Οη Μ.Ο. βαζκνινγίαο κεηαμχ θέληξνπ θαη πεξηθέξεηαο θαη επεηξσηηθήο θαη λεζησηηθήο ρψξαο δελ παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξεο κεηαβνιέο (γξαθήκαηα 3 θαη 4). 20,00 15,00 16,41 17,11 17,11 15,76 10,00 5,00 0,00 Κζντρο Ρεριφζρεια Μακθτζσ Μακιτριεσ Γξάθεκα 3. ύγθξηζε Μ.Ο. Βαζκνινγηώλ (Β Βάζκηαο) Κέληξνπ Πεξηθέξεηαο. (Σύγθξηζε Μ.Ο. Βαζκνινγίαο κεηαμύ πιεζπζκνύ Κέληξνπ Πεξηθέξεηαο, p<0,05) ,28 17,01 16,19 15, Ηπειρωτικι Νθςιωτικι Μακθτζσ Μακιτριεσ Γξάθεκα 4. ύγθξηζε Μ.Ο. Βαζκνινγηώλ (Β Βάζκηαο) Ηπεηξσηηθήο Νεζησηηθήο Διιάδνο. (Σύγθξηζε Μ.Ο. Βαζκνινγίαο κεηαμύ πιεζπζκνύ Ζπεηξσηηθή θαη Νεζησηηθήο ρώξαο, p<0,05). 67

68 Ζ θαηάηαμε ησλ καζεηψλ θαη καζεηξηψλ κε βάζε ηνλ ιεθηηθφ ραξαθηεξηζκφ ηεο βαζκνινγίαο ηνπο γηα φιεο ηηο πεξηνρέο δίλεηαη απφ ην γξάθεκα 5. Οη πεξηζζφηεξνη αξηζηνχρνη βξίζθνληαη ζηελ επεηξσηηθή ρψξα κε πνζνζηφ 25,25 % θαη νη ρεηξφηεξνη καζεηέο ζηελ πεξηθέξεηα κε πνζνζηφ 8,47%. Γξάθεκα 5 Καηάηαμε θαηά ιεθηηθνύ ραξαθηεξηζκνύ βαζκνινγίαο πιεζπζκνύ Β Βάζκηαο εθπαίδεπζεο. Οη καζήηξηεο ζπγθεληξψλνπλ κεγαιχηεξα πνζνζηά ζηηο πςειφηεξεο βαζκνινγίεο ελψ νη καζεηέο ζηηο ρακειφηεξεο βαζκνινγίεο φπσο δείρλεη θαη ην γξάθεκα 6. Γξάθεκα 6 Καηάηαμε καζεηώλ καζεηξηώλ θαηά ιεθηηθό ραξαθηεξηζκό βαζκνινγίαο Β Βάζκηαο εθπαίδεπζεο. 68

69 6.2.2 Κατϊταξη πληθυςμού κατϊ ώρεσ διαβϊςματοσ Ζ έξεπλά καο έδεημε φηη νη καζήηξηεο δηαβάδνπλ πεξηζζφηεξν ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο, θάηη πνπ δηθαηνινγείηαη κε κηα πξψηε καηηά ζηνλ κ.ν. βαζκνινγίαο πνπ πεηπραίλνπλ. Γηα ηνπο καζεηέο θνληά έλαο ζηνπο δχν δηαβάδεη έσο κία ψξα θάηη πνπ επίζεο δηθαηνινγείηαη απφ ηνπο κέζνπο φξνπο βαζκνινγίαο πνπ πεηπραίλνπλ. Γελ παξνπζηάζηεθε θακία ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε σο πξνο ηνπο ρξφλνπο δηαβάζκαηνο θαηά ηε ζχγθξηζε κεηαμχ γεσγξαθηθψλ ή αζηηθψλ πεξηνρψλ. ην γξάθεκα 7 βιέπνπκε ηηο ψξεο πνπ αθηεξψλνπλ νη καζεηέο θαη νη καζήηξηεο ζην δηάβαζκα γηα ηα καζήκαηα ηνπ ζρνιείνπ ηνπο. Γξάθεκα 7.Υξόλνο δηαβάζκαηνο καζεηώλ θαη καζεηξηώλ ηελ εκέξα Πρόςβαςη ςε ηλεκτρονικούσ υπολογιςτϋσ Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ καζεηψλ θαη καζεηξηψλ, 98,5% θαη 90,37 αληίζηνηρα έρνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη θαη κάιηζηα ην 65% ησλ καζεηψλ θαη 61% ησλ καζεηξηψλ έρνπλ ηνλ ππνινγηζηή ζην δσκάηηφ ηνπο. Αμηνζεκείσην είλαη πσο ην 12,59% ησλ καζεηψλ φηαλ πξφθεηηαη γηα ρξήζε ππνινγηζηή εθηφο ζπηηηνχ λα πξνηηκνχλ ην Internet café φηαλ ην 9,63% δειψλεη φηη πξνηηκά λα πάεη ζε θίιν γηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ππνινγηζηή, αληίζηνηρα νη καζήηξηεο πξνηηκνχλ θαηά 8,62 % λα πάλε ζε κία θίιε γηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ έλαλ ππνινγηζηή έλαληη ηνπ 4,74 % πνπ δήισζε φηη πξνηηκά λα πάεη ζε έλα Internet café (γξάθεκα 8 θαη γξάθεκα 9). 69

70 Γξάθεκα 8. Πξόζβαζε καζεηώλ ζε ειεθηξνληθνύο ππνινγηζηέο. Γξάθεκα 9. Πξόζβαζε καζεηξηώλ ζε ειεθηξνληθνύο ππνινγηζηέο. 70