ΟΙ ΝΔΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ

Transcript

1 ΟΙ ΝΔΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ Σοσ Μπαβελή Ανδρέα τολικού σμβούλοσ Π.Δ. Η πιεηνλφηεηα ησλ αλζξψπσλ, κέρξη ηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα, δηέζεηε πάξα πνιχ ρξφλν γηα ηελ θαιιηέξγεηα θαη ζπιινγή ησλ θαξπψλ. Οη γεσξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ήηαλ έλαο ηξφπνο δσήο. Η βηνκεραληθή επαλάζηαζε ζηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα επέθεξε ζεκαληηθέο αιιαγέο. Γηα πξψηε θνξά ζηελ ηζηνξία άξρηζαλ λα δνπιεχνπλ ζηηο βηνκεραλίεο πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη απφ φ,ηη ζηνπο αγξνχο. Η επνρή ηεο βηνκεραλίαο είρε αξρίζεη. ήκεξα δνχκε ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο. Καζψο ηα εξγνζηάζηα γίλνληαη πεξηζζφηεξν απηνκαηνπνηεκέλα, εξγάδνληαη ιηγφηεξνη άλζξσπνη γηα ηελ παξαγσγή αγαζψλ. Η ίδηα ρξνληθή πεξίνδνο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ έθξεμε ηεο πιεξνθνξίαο. πλψλπκν ηεο πιεξνθνξίαο είλαη ν φξνο δεδνκέλα (data). Νέα ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο καο επηηξέπνπλ λα αμηνπνηνχκε ηα δεδνκέλα (πιεξνθνξίεο) κε ζρεηηθή επθνιία. Γηα ην ιφγν απηφ πνιινί άλζξσπνη αλαθέξνληαη ζηελ επνρή καο ραξαθηεξίδνληάο ηελ σο επνρή ηεο πιεξνθνξίαο. Ο Η/Τ έρεη εηζρσξήζεη ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο επηζηήκεο θαη θάζε άιιεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζπκβάιινληαο έηζη, κε έκκεζν θαη άκεζν ηξφπν, ζηελ ίδηα ηε ξαγδαία εμέιημή ηνπο. Δίλαη πξνθαλέο πσο νη θνηλσληθέο επηπηψζεηο απφ ηε λέα απηή παξαγσγηθή δχλακε είλαη ζεκαληηθέο, ζχλζεηεο θαη, σο έλα ζεκείν, απξφβιεπηεο. Δπεξεάδνπλ άκεζα ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο καο, αθφκε θαη ηε δηακφξθσζε ηνπ ραξαθηήξα καο θαη ηηο θνηλσληθέο καο ζρέζεηο. Δίλαη έλα πεδίν φπνπ ράλνληαη θαη θεξδίδνληαη νηθνλνκηθνί θαη πνιηηηθνί πφιεκνη, φκσο θαη έλα κέζν πνπ αλνίγεη λένπο νξίδνληεο επηθνηλσλίαο. Οη ηερλνινγίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο ππνινγηζηέο είλαη πιένλ κηα αλαγθαηφηεηα πνπ ζα επεξεάζεη αθφκα θαη ην κέιινλ ησλ πνιηηηθψλ ζπζηεκάησλ. Γηα παξάδεηγκα, δεκηνπξγνχληαη νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο γηα έλα πνιηηηθφ ζχζηεκα άκεζεο δεκνθξαηίαο, φπσο απηφ ηεο αζελατθήο δεκνθξαηίαο, κε ηελ απνθέληξσζε ησλ πιεξνθνξηψλ θαη κε ηε ζπκκεηνρή ζηε ιήςε απνθάζεσλ. Μπνξεί, φκσο, θαη λα ζπκβάινπλ ζηε δεκηνπξγία κηαο ςεπδαίζζεζεο δεκνθξαηίαο. Απφ ηελ πιεζψξα ησλ κέζσλ πνπ πξνζθέξεη ζήκεξα ε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία, ζεκαληηθή ζέζε θαηέρεη ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο, ηνπ νπνίνπ ε εηζαγσγή θαη ρξήζε ζηελ εθπαίδεπζε φζνλ αθνξά ηε δηδαθηηθή ππνζηήξημε δηαθφξσλ αληηθεηκέλσλ, βξίζθεηαη αθφκε ζε πξψηκα ζηάδηα. Δπνκέλσο, πηζηεχνπκε φηη ν ρψξνο πξνζθέξεηαη γηα δεκηνπξγηθή ελαζρφιεζε θαη εηδηθφηεξα γηα ηελ δηεξεχλεζε ησλ δπλαηνηήησλ ζπκβνιήο ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ επνπηηθνπνίεζε ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο, γεγνλφο πνπ απνηειεί ζπζηεκαηηθή επηδίσμε ηεο ζχγρξνλεο δηδαθηηθήο. Η εηζαγσγή ησλ ππνινγηζηψλ ζηηο αίζνπζεο δηδαζθαιίαο είλαη πηα γεγνλφο θαη γηα ηε ρψξαο καο. Μεξηθά εχινγα εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη γηα έλα παηδαγσγφ είλαη : 1. Πνηα είλαη ε παηδαγσγηθή αμία ηνπο; 2. Με πνην ηξφπν νη ππνινγηζηέο αιιάδνπλ ηνλ ηξφπν θαη ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο; 3. Πνην είλαη ην απνηέιεζκα ηεο παηδαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ζηηο δηαθνξεηηθέο θνηλσληθέο ηάμεηο, ζην θάζε θχιιν θ.η.ι.; 4. Η ηερλνινγία κε νπνηαδήπνηε κνξθή ηεο είλαη νπδέηεξε θαη απνιηηηθή; 5. Η ηερλνινγία είλαη ππφζεζε κφλν ησλ ηερλνινγηψλ θαη ησλ εηδηθψλ ηεο πιεξνθνξηθήο; Η κεηάβαζε απφ ηελ δηδαθηηθή ζεσξία ζηελ πξάμε. Σν ελδηάκεζν ζηάδην είλαη θάπνην εξγαιείν πνπ πάληα ςάρλνπκε. Δξγαιεία έρνπλ βξεζεί θαη ίζσο φρη ρξεζηκνπνηεζεί πνιχ αξθεηά, ν ιφγνο ηνπ δαζθάινπ, ν πίλαθαο, ε ηειεφξαζε, ην βίληεν, θ.ι.π. Απηφ πνπ δηεζλψο έρεη πιένλ πηζηνπνηεζεί θαη πξνηείλνπκε, είλαη ε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζαλ εξγαιείνπ, ζαλ επνπηηθνχ κέζνπ αλ ζέιεηε ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Λέκε φηη ν ππνινγηζηήο είλαη ζήκεξα ην θαιχηεξν εξγαιείν πνπ κπνξεί λα καο πάεη απφ ηελ δηδαθηηθή ζεσξία ζηελ πξάμε. Όλησο έηζη είλαη θαη απηφ κπνξνχκε λα ην δνχκε πνιχ βηαζηηθά απφ δχν θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. Πξψηα απ φια είλαη ην θπζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. Μπνξεί λα επεμεξγαζηεί κεγάιν φγθν δεδνκέλσλ πνιχ γξήγνξα θαη αθεηέξνπ ζπλδπάδεη πνιιά κέζα. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ πίλαθαο, ζαλ δηαθαλαζθφπην, ζαλ βίληεν, ζαλ

2 θαζεηφθσλν ή ζαλ ζπλδπαζκφο φισλ απηψλ κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ησλ πνιπκέζσλ ή θαη ππεξκέζσλ θαη είλαη ζηε δηάζεζή καο απηή ηε ζηηγκή, έλα ηδεαηφ, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε, εξγαιείν πνπ αλάινγα κε ην κνληέιν πνπ ίζσο ρξεζηκνπνηεί ν εθπαηδεπηηθφο, κε ηηο αλάγθεο πνπ ζέιεη λα θαιχςεη θαη κε ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη βάιεη, λα ρξεζηκνπνηήζεη απηφ ην εξγαιείν φπσο απηφο ζέιεη. Έλα άιιν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ππνινγηζηή, είλαη φηη καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα έρνπκε πιεξνθνξία νπνηνπδήπνηε ηχπνπ ηε ζηηγκή πνπ ηε ζέινπκε, κπνξεί λα εθκεηαιιεχεηαη πνιιά ζπζηήκαηα ζπκβφισλ (θείκελν, ήρνο, εηθφλα, βίληεν, ηξηζδηάζηαηε αλαπαξάζηαζε) θαη πάιη θαηά ηελ επηινγή ηνπ δαζθάινπ. Η πξνζέγγηζε ε δηθή καο είλαη αθελφο ζην ρψξν ησλ δηαινγηθψλ ή αιιειεπηδξαζηηθψλ πνιπκέζσλ θαη ππεξκέζσλ, ηα γλσζηά ζηα ειιεληθά multi media, hunder media θαη αθεηέξνπ, ν ρψξνο ηεο εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ε ρξήζε ηεο ζαλ εξγαιείν ζηελ εθπαίδεπζε. Σα πξάγκαηα, φρη κφλνλ εδψ αιιά θαη δηεζλψο είλαη ζε εξεπλεηηθφ επίπεδν θαη απφ ηε ζηηγκή πνπ θηηάρλεηαη θάπνπ θάηη, πξέπεη νπσζδήπνηε λα αμηνινγείηαη πξηλ κπεη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Με ηνλ ππνινγηζηή ζαλ εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν, έρεη έξζεη κηα επαλάζηαζε λνκίδσ ζηα εθπαηδεπηηθά πξάγκαηα. Ο καζεηήο πιένλ, δελ είλαη έλα παζεηηθφο δέθηεο απηψλ πνπ δηαδξακαηίδνληαη ζηελ ηάμε, αιιά γίλεηαη ελεξγφο ζπκκέηνρνο. Δίλαη έλα ελεξγφ ζηνηρείν ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο ή ηνπιάρηζηνλ απηφ ηζρπξηδφκαζηε εκείο. Γξα, θάηη θάλεη, παίδεη αλ ζέιεηε, δεκηνπξγεί, νηθνδνκεί, θηηάρλεη. Η αλάγθε ρξήζεο / αμηνπνίεζεο ηνπ Ηιεθηξνληθνχ Τπνινγηζηή (Η/Τ) ζηελ αίζνπζα δηδαζθαιίαο σο δηαρεηξηζηή ησλ ζχγρξνλσλ Μέζσλ Πνιιαπιήο ή Πνιχκνξθεο Δπηθνηλσλίαο / Γηδαζθαιίαο (Multimedia) γηα ηελ ππνβνήζεζε ηνπ δαζθάινπ θαη ηνπ καζεηή έρεη πξνζρσξήζεη θαη ζηε ζπλείδεζε φισλ καο αιιά θαη ζηελ πξάμε, ζην βαζκφ βέβαηα πνπ ην δηαζέζηκν hardware / software (αιιά θαη humanware!) ην επηηξέπνπλ. Γπζηπρψο κέρξη ηψξα ε ρξήζε / αμηνπνίεζε ηνπ Η/Τ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο π.ρ. εμαληιείηαη είηε ζηε δεκηνπξγία ειεθηξνληθψλ «βηβιίσλ» Φπζηθήο είηε ζηελ απιή «νπηηθνπνίεζε» ησλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ, κε ή ρσξίο ηε δπλαηφηεηα αιιαγήο ησλ παξακέηξσλ ηνπο. Παξ φιν φηη ε δπλαηφηεηα ακθίδξνκεο αιιειεπίδξαζεο ρξήζηε πξνγξάκκαηνο θαζηζηά ηνλ ππνινγηζηή έλα ειθπζηηθφ «παηρλίδη» θαη σο εθ ηνχηνπ έλα ρξήζηκν εξγαιείν, πηζηεχνπκε φηη ε εξγαζηεξηαθή / πεηξακαηηθή πξαθηηθή (κέζα θαη έμσ απφ ην ζρνιηθφ εξγαζηήξην) είλαη ην θαιχηεξν κέζν, γηα λα εξεπλήζνπκε θαη λα ζπνπδάζνπκε ηνλ θφζκν καο θαη δελ κπνξεί λα ππνθαηαζηαζεί. Ο ππνινγηζηήο θαη ην αληίζηνηρν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη (πάληα ζπκπιεξσκαηηθά) θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηδαζθαιίαο ή ζην εξγαζηήξην θαηά θχξην ιφγν, φπνπ θαη φηαλ βνεζνχλ ζηελ επνπηεία θαηλνκέλσλ κε πξνζηηψλ εξγαζηεξηαθά / πεηξακαηηθά θαη αθφκα θαη φηαλ βνεζνχλ ζηελ εξκελεία απηψλ ησλ θαηλνκέλσλ. Μηα αλεθηίκεηε δπλαηφηεηα ηνπ Η/Τ, πνπ κπνξεί λα ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ εξκελεία (άξα θαη ζηελ θαηαλφεζε απφ ηνπο καζεηέο) φισο ζρεδφλ ησλ καθξνζθνπηθψλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ, είλαη ε δπλαηφηεηα αλαπαξάζηαζεο (φρη απιψο νπηηθνπνίεζεο) ηνπ κηθξφθνζκνπ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ ηνπ κε κεζφδνπο / ηερληθέο MONTE CARLO. Μηα άιιε δπλαηφηεηα ηνπ Η/Τ είλαη απηή ηεο άκεζεο επηθνηλσλίαο ηνπ κε ην πεξηβάιινλ θαη επίδξαζεο ηνπ ζ απηφ (δπλαηφηεηα ελ πνιινίο άγλσζηε θαη ζίγνπξα φρη ζπλεζηζκέλε), ε εθκεηάιιεπζε ηεο νπνίαο ζπληζηά πξσηνπνξηαθή πξαθηηθή ζηελ εθπαηδεπηηθή καο πξαγκαηηθφηεηα. 1. Οη κέζνδνη MONTE CARLO, πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηπραίνπο αξηζκνχο, έρνπλ απφ θαηξφ αλαγλσξηζηεί θαη ρξεζηκνπνηεζεί σο κηα ηζρπξή ηερληθή γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ ππνινγηζκψλ ή / θαη ηελ πξνζνκνίσζε δεηγκάησλ πιεζπζκψλ. Με ηε βνήζεηα ηνπο κπνξνχλ λα εμαρζνχλ ζηαηηζηηθέο εθηηκήζεηο ζρεηηθά κε ηηο ηηκέο ησλ παξακέηξσλ δηαθφξσλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ. Οη θπζηθέο ηπραίεο δηαδηθαζίεο, ζηηο νπνίεο είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηπραίνη αξηζκνί, πινπνηνχληαη ζηε κεγάιε ηνπο πιεηνλφηεηα κέζσ MONTE CARLO πξνγξακκάησλ, κε ζθνπφ είηε ηελ πξφγλσζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπο είηε ηνλ έιεγρν ηεο εθηθηφηεηαο ηεο ζρεδηαδφκελεο πεηξακαηηθήο δηάηαμεο είηε αθφκε γηα ηε ζχγθξηζε ησλ πεηξακαηηθψλ κε ηα ζεσξεηηθά απνηειέζκαηα. Οη κέζνδνη MONTE CARLO είλαη δπλαηφλ λα βνεζήζνπλ θαη ζηε δηδαζθαιία ηεο Φπζηθήο. Οη ηπραίεο θπζηθέο δηαδηθαζίεο, ηδίσο εθείλεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην εζσηεξηθφ ησλ πιηθψλ ζσκάησλ (π.ρ. θίλεζε ησλ ζσκαηίσλ, ζπκπεξηθνξά ησλ ειεθηξηθά θνξηηζκέλσλ ζσκαηίσλ, ζεξκηθή θίλεζε θ.η.ι.) είλαη δπλαηφλ :

3 α) Να γίλνπλ αληηθείκελν πξνζνκνίσζεο MONTE CARLO απφ ηνλ ππνινγηζηή, κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηπραίσλ αξηζκψλ, βαζηζκέλεο ζηνπο θπζηθνχο λφκνπο θαη κε ηελ ηπραηφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη ηα πξαγκαηηθά δεδνκέλα. β) Να νπηηθνπνηεζνχλ ζηε ζπλέρεηα. Έλα ηέηνην πξφγξακκα (πξφγξακκα πξνζνκνίσζεο / νπηηθνπνίεζεο κε κεζφδνπο / ηερληθέο MONTE CARLO) δελ νπηηθνπνηεί απιψο κηα θπζηθή ηπραία δηαδηθαζία, αιιά, θπξίσο, ηελ αλαπαξάγεη, παξάγνληαο θάζε ζηηγκή ηηκέο ησλ δηαθφξσλ παξακέηξσλ, θαζψο επίζεο θαη ηηο ζηαηηζηηθέο θαηαλνκέο ηνπο. Οη ζηαηηζηηθέο εθηηκήζεηο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη δπλαηφλ λα ζπγθξηζνχλ κε ηα απνηειέζκαηα ελφο πξαγκαηηθνχ πεηξάκαηνο (εάλ θαη εθφζνλ είλαη δπλαηή ε ηαπηνπνίεζή ηνπο), γεγνλφο πνπ επηηξέπεη ηε δηφξζσζε / βειηηζηνπνίεζε ησλ ρξεζηκνπνηνπκέλσλ παξακέηξσλ. Η ζχλζεζε ηνπ κηθξφθνζκνπ, νη ηδηφηεηεο ησλ ζσκαηίσλ ηνπ θαη ε σο εθ ηνχηνπ ζπκπεξηθνξά ηνπο κπνξνχλ λα αλαπαξαζηαζνχλ πηζηά απφ ηνλ ππνινγηζηή κε ηε ρξήζε κεζφδσλ / ηερληθψλ MONTE CARLO θαη λα εξκελεχζνπλ ζην καζεηή ηα αληίζηνηρα καθξνζθνπηθά θπζηθά θαηλφκελα. 2. Η δπλαηφηεηα ηνπ Η/Τ γηα άκεζε επηθνηλσλία / επίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ θαη ε εθκεηάιιεπζή ηεο ζην εξγαζηήξην ησλ Ηιεθηξνληθψλ Τπνινγηζηψλ θαη / ή ζην Δξγαζηήξην Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ ηνπ ρνιείνπ, κπνξεί λα βνεζήζεη ζηελ απνθάιπςε ησλ κπζηηθψλ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ ηδίνπ ηνπ ππνινγηζηή θαη ζηελ απνκπζνπνίεζε ηνπ ζχγρξνλνπ απηνκαηηζκνχ (ξνκπνηηθή) αιιά θαη ζηελ θαηαλφεζε θαη ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηεο Φπζηθήο θαη ησλ Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ γεληθφηεξα. Σν ζέκα ηεο παξαγσγήο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ απαζρφιεζε θαη απαζρνιεί θαη ζηε ρψξα καο εξεπλεηέο απφ δηάθνξνπο επηζηεκνληθνχο θιάδνπο, νη δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηε Γλσζηηθή Ψπρνινγία θαη πξνζπαζνχλ λα εθκεηαιιεπηνχλ ηα πιενλεθηήκαηα ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο είλαη ζρεδφλ αλχπαξθηεο ζηε ρψξα καο. Δίλαη βέβαηα γλσζηφ πσο νη ππνινγηζηέο δεν είναι μαγικά εργαλεία θαη φηη απφ κφλνη ηνπο δελ κπνξνχλ λα αιιάμνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία (Montague, 1990a). Δξεπλεηηθά δεδνκέλα φκσο ησλ Elliot (1994), Salomon (1990) θαη De Corte (1994) ηνλίδνπλ ηνλ νπζηαζηηθφ ξφιν πνπ κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη ε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία ζηε δεκηνπξγία σποζηηρικηικού μαθηζιακού περιβάλλονηος, ππφ ην πξίζκα ηεο Γλσζηηθήο Δπηζηήκεο. Γηαθαίλεηαη ινηπφλ θαζαξά ε αλαγθαηφηεηα κηαο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο γηα ηε κειέηε ηνπ ηξφπνπ ελζσκάησζεο ησλ ππνινγηζηψλ ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ ζρνιείνπ, έηζη ψζηε λα κπνξέζνπλ νη ηειεπηαίνη λα κελ αθνκνησζνχλ απφ ηηο ηξέρνπζεο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο, αιιά λα απνηειέζνπλ ηελ λαπαξρίδα νπζηαζηηθψλ αιιαγψλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία (Vosniadou, 1997). χκθσλα κε ηα δεδνκέλα πξφζθαησλ εξεπλεηηθψλ κειεηψλ νη ππνινγηζηέο παξνπζηάδνπλ πνιιέο εθπαηδεπηηθέο δπλαηφηεηεο. Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη νη παξαθάησ : Κάλνπλ ηε κάζεζε πην ελδηαθέξνπζα θαη δηαζθεδαζηηθή Παξνπζηάδνπλ ηα γεγνλφηα θαη ηηο πιεξνθνξίεο κε πνιιαπιφ ηξφπν (θείκελν ήρνο εηθφλα) Σνλίδνπλ ηνλ ελεξγεηηθφ ξφιν ηνπ καζεηή ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο (δηαθνξέο παζεηηθήο θαη ελεξγεηηθήο κάζεζεο) Δμαηνκηθεχνπλ ηε δηδαζθαιία θαη παξέρνπλ ηελ θαηάιιειε επαλαηξνθνδφηεζε ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα Παξέρνπλ ηνλ έιεγρν ηεο δηαδηθαζίαο είηε ζην δάζθαιν, είηε ζην καζεηή ή λα ην θξαηνχλ νη ίδηνη πλδένπλ ηε καζεζηαθή δξαζηεξηφηεηα κε ηελ θαζεκεξηλή δσή (αδξαλήο γλψζε) Γεκηνπξγνχλ πνηνηηθφηεξεο ζπλζήθεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο (νκαδνθεληξηθή δηδαζθαιία) Τπνγξακκίδνπλ ην δηεπθνιπληηθφ, παξνηξπληηθφ, ζπληνληζηηθφ θαη δηακεζνιαβεηηθφ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. εκεηψλεηαη πσο ε εθκεηάιιεπζε ησλ παξαπάλσ δπλαηνηήησλ ηνπ ππνινγηζηή εμαξηάηαη, θαηά κείδνλα ιφγν, απφ ην καζεζηαθφ πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν απηφο ρξεζηκνπνηείηαη θαη, θαηά δεχηεξν ιφγν, απφ ηελ πνηφηεηα ηνπ ινγηζκηθνχ. Η πιεξνθνξηθή ζηελ εθπαίδεπζε είλαη κηα αλακθηζβήηεηε πξαγκαηηθφηεηα, θαη κε απηφ δελ ελλννχκε εηζαγσγή απιψο ελφο λένπ εξγαιείνπ αιιά ηελ αλάπηπμε κηαο λέαο δηάζηαζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο. Με ηελ αιιειεπίδξαζε γνλέσλ, εθπαηδεπηηθψλ, καζεηψλ, βηβιίσλ, θνηλσληθψλ νκάδσλ θαη ηνπ παηδαγσγηθνχ πιαηζίνπ, ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζα αιιάμεη ζηηο επφκελεο δεθαεηίεο θαη ν ππξήλαο απηήο ηεο αιιαγήο ζα είλαη ν ππνινγηζηήο. Απηή είλαη κηα δηαπίζησζε ηζηνξηθά ηεθκεξησκέλε.

4 Η ειιεληθή εθπαίδεπζε ζα πξέπεη λα αληαπνθξηζεί ζηελ ηερλνινγία θαη απηή ε αληαπφθξηζε δελ ζπλίζηαηαη απιψο ζην λα δηδάμεη πξνγξακκαηηζκφ ζηα λεαξά άηνκα θαη λα αλαπηχμεη δεμηφηεηεο ζην πιεθηξνιφγην θαη ζηα ειεθηξνληθά θπθιψκαηα (θάηη πνπ, φπσο θαίλεηαη, πηνζεηεί θαη απνθιεηζηηθά επηδηψθεη σο ζήκεξα ην ππνπξγείν Παηδείαο), αιιά πξέπεη λα πεξηέρεη πξνζπάζεηεο θαζνδήγεζεο ηεο ηερλνινγίαο κε εγγπεηέο ηηο δεκνθξαηηθέο αμίεο θαη ηελ απειεπζέξσζε ηνπ αλζξψπνπ. Γελ ζα πξέπεη λα επηηξέςνπκε ζηελ ηερλνινγία λα αιιάμεη κεραληθά ηελ εθπαίδεπζε. Οπνηαδήπνηε αιιαγή ή κεηακφξθσζε ηεο εθπαίδεπζεο πνπ ζα πξνμελεζεί ζα πξέπεη λα ειέγρεηαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο θαη φρη απφ ηηο κεραλέο. Γεληθφηεξα ζα ιέγακε φηη επηθξαηεί κηα κεγάιε ζχγρπζε ζηα ζέκαηα πιεξνθνξηθήο ζηελ εθπαίδεπζε. Απηφ βαζηθά νθείιεηαη : 1. ηελ πνιπκνξθία θαη πνιπζεκία ηεο επηζηήκεο ηεο πιεξνθνξηθήο, θαζψο θαη ζηε ζπλερή ξαγδαία εμέιημε ηεο ίδηαο ηεο ηερλνινγίαο. Κάηη πνπ ζήκεξα είλαη λέν ζε έλα ρξφλν κπνξεί λα ζεσξεζεί μεπεξαζκέλν. Αθφκε θαη ν πην «ζνθφο» εηδηθφο δελ κπνξεί λα γλσξίζεη φια ηα εξγαιεία ηεο επηζηήκεο ηνπ. πρλά νη απφςεηο ησλ «εκπεηξνγλσκφλσλ» δηαθέξνπλ ηφζν πνιχ θαη παξνπζηάδνπλ ηέηνηα απξνβιεςηκφηεηα, πνπ ζα έιεγε θαλείο φηη δελ αλαθέξνληαη ζε ζεηηθέο αιιά ζε θνηλσληθέο επηζηήκεο. 2. ηελ έιιεηςε γλψζεο πέξα κηαο αφξηζηεο ππνςίαο ζρεηηθά κε ην πψο νη ηερλνινγηθέο επηινγέο ζπκκεηέρνπλ ζε νξγαλσηηθέο, νηθνλνκηθέο θαη πνιηηηθέο επηινγέο θαη, γεληθφηεξα ζηελ απνπζία κηαο νινθιεξσκέλεο κειέηεο ηνπ ξφινπ ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο σο θνηλσληθνχ θαηαιχηε. 3. ε εκπφδηα πνπ νθείινληαη ζηηο κε δεθηηθέο ζηάζεηο ηνπ ηερλνινγηθά κε θαηαξηηζκέλνπ ή φπσο ην απνθαινχλ νξηζκέλνη ηερλνινγηθά αλαιθάβεηνπ θνηλνχ, πνπ πηζηεχεη φηη απηά ηα δεηήκαηα είλαη απξφζηηα θαη ηα αθήλεη ζηελ απζεληία ησλ εηδηθψλ. Η εηζαγσγή ησλ Η/Τ ζηελ Δθπαίδεπζε ζπλνδεχεηαη απφ κηα ζεηξά πξνβιεκάησλ ηα νπνία αθνξνχλ ηφζν ηα επηκέξνπο πξνβιήκαηα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ φζν θαη ηα πξνβιήκαηα ηα νπνία πξνθχπηνπλ απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ δχν απηψλ ρψξσλ. Η ζπλζεηφηεηα θαη ην εχξνο ησλ πξνβιεκάησλ απηψλ δηαθαίλεηαη ζηνπο ιφγνπο εηζαγσγήο ησλ Η/Τ ζηελ Δθπαίδεπζε, νη νπνίνη ζα κπνξνχζαλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο ινγηθψλ βάζεσλ : - ιφγνη θνηλσληθήο θχζεσο, κε βαζηθφ επηρείξεκα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο πξνεηνηκαζίαο ησλ παηδηψλ, ψζηε λα ιεηηνπξγήζνπλ απηά θαηάιιεια ζαλ πνιίηεο κηαο θνηλσλίαο πιαηζησκέλεο απφ ηηο Νέεο Σερλνινγίεο - ιφγνη επαγγεικαηηθήο θχζεσο, κε επηρείξεκα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο πξνεηνηκαζίαο ησλ παηδηψλ, ψζηε λα ιεηηνπξγήζνπλ απηά θαηάιιεια σο επαγγεικαηίεο εξγαδφκελνη ζε κηα ηερλνινγηθή θνηλσλία - ε πνξεία ησλ Η/Τ ζηελ Δθπαίδεπζε αθνινχζεζε έλαλ δξφκν θνηλφ κε απηφλ άιισλ θαηλνηνκηψλ, φπσο π.ρ. θαηά ηελ εηζαγσγή ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ δηδαζθαιίαο, ε εκθάληζε ησλ νπνίσλ δεκηνχξγεζε ηελ πεπνίζεζε γηα κηα επαλάζηαζε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο - ραξαθηεξηζηηθφ ζεκείν νκνηφηεηαο ήηαλ ν ελζνπζηαζκφο, ν νπνίνο κνλφδξνκα πάληα νδεγνχζε ζην λα απνηειεί ε ρξήζε ησλ «κέζσλ» απηνζθνπφ θαη λα παξακεξίδεηαη ην γεγνλφο φηη απηέο απνηεινχλ ζπζηαηηθφ κφλν κέξνο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη φρη ην ζχλνιν. Κνηλφ ζεκείν ηεο πνξείαο απηήο ππήξμε ε πξνζπάζεηα ηαμηλφκεζεο ηεο ρξήζεο ησλ Η/Τ, φπσο εμάιινπ θαη ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ, σο πξνο ηελ θαηαιιειφηεηά ηνπο γηα θάζε γλσζηηθφ αληηθείκελν ή δηδαθηηθή ελφηεηα, κε θξηηήξηα ηφζν ζηεγαλά δηαρσξηζκέλα πνπ νπσζδήπνηε δελ έρνπλ ζρέζε κε απηφ πνπ ζα ζέιακε λα ελλννχκε ζαλ εθπαηδεπηηθή πξάμε, αιιά ζαλ κηα πξνζπάζεηα αλαθάιπςεο ζπληαγψλ γηα ηε ιχζε ησλ πξνβιεκάησλ. - Μηα αλάιπζε ησλ εθζέζεσλ δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ ηνπ ΟΟΑ θάλεη δπλαηή ηελ αλαγλψξηζε ησλ δηαθφξσλ παξαγφλησλ πνπ ππεηζέξρνληαη ζηελ ρξήζε ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ εθπαίδεπζε. Οη παξάγνληεο απηνί θαίλεηαη φηη ζρεηίδνληαη κε ην κεραληθφ κέξνο ηνπ εμνπιηζκνχ (hardware), ην ινγηζκηθφ πιηθφ (software) θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. - Η ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, παξά ηα φπνηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί ε έιιεηςε δπλαηφηεηαο εμνπιηζκνχ φισλ ησλ ζρνιείσλ κε κεραλήκαηα ιφγσ κε χπαξμεο εζληθήο βηνκεραλίαο παξαγσγήο εμνπιηζκνχ απέθπγε σο έλα κεγάιν βαζκφ ην νμχ πξφβιεκα ησλ κεραλεκάησλ πνπ δε ρξεζηκνπνηνχληαη.

5 Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πιηθφ απνηειεί ηελ αρίιιεην πηέξλα ηεο εηζαγσγήο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηα ζρνιεία. Αλακθηζβήηεηα ην ινγηζκηθφ απηφ πιηθφ παίδεη θπξίαξρν ξφιν ζην ζρεδηαζκφ θαη ζηελ επίηεπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ. Ο απνινγηζκφο ηεο πνηφηεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ software ζε δηεζλέο επίπεδν, παξά ηηο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ παξνπζηάδεη θάζε ρψξα, δελ είλαη ηθαλνπνηεηηθφο. Η αλεπάξθεηα απηή ζπλνδεχεηαη θαη απφ ηελ απνκφλσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ πιηθνχ απφ ην ρψξν ηνπ επαγγεικαηηθνχ ινγηζκηθνχ πιηθνχ. Η εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηηο δηάθνξεο ρψξεο κπνξεί λα δηαθξηζεί ζηηο παξαθάησ ηξεηο θαηεγνξίεο : i. αζαθήο, κε ειιηπή ζπζηεκαηνπνίεζε ησλ ζηφρσλ, ηνπ πεξηερνκέλνπ, ηεο δηάξθεηαο θαη ηνπ επηπέδνπ ηεο εθπαίδεπζεο, ii. κε ηθαλνπνηεηηθή, iii. κε ππάξρνπζα Έλα βαζηθφ εξψηεκα πνπ ηίζεηαη ζήκεξα, ζαλ ζπλέπεηα ηεο θαηάζηαζεο πνπ επηθξαηεί ζηελ εθπαίδεπζε, είλαη αλ κπνξνχκε αθφκα ζήκεξα λα κηινχκε γηα ρψξν «Νέσλ Σερλνινγηψλ θαη Δθπαίδεπζε», αλ αμίδεη δειαδή λα αζρνινχκαζηε κε ην ρψξν απηφ ή αλ ζα πξέπεη λα κηιάκε γηα κηα αθφκα επθαηξία πνπ καο έθπγε. Η απάληεζε ζην εξψηεκα απηφ κπνξεί λα είλαη αξθεηά θαηεγνξεκαηηθή σο πξνο ην πξψην ζθέινο ηνπιάρηζηνλ. Σα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά θαη νη επθαηξίεο πνπ πξνζθέξεη ν ρψξνο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο δελ αμηνπνηήζεθαλ. Σν δπλακηθφ ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ, κηα παιέηα κε απεξηφξηζην αξηζκφ ρξσκάησλ ρξψκαηα αθφκα θαη απφ ην θάζκα ην αφξαηα γηα γπκλφ κάηη έκεηλε έλα εξγαιείν αλαμηνπνίεην Όκσο, ν ρψξνο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ είλαη κηα επθαηξία γηα ηε δεκηνπξγία ελφο πεξηβάιινληνο πνπ, πέξα απφ ηελ παηδαγσγηθή ηνπ δηάζηαζε, παξέρεη δπλαηφηεηεο επαλεμέηαζεο θαη επαλαζεψξεζεο γεληθψλ θαη εηδηθψλ πξνβιεκάησλ ζηνπο ρψξνπο κάζεζεο θαη εθπαίδεπζεο φπσο πξνβιήκαηα παηδαγσγηθψλ ζεσξηψλ, δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ, εμαηνκηθεπκέλεο δηδαζθαιίαο θαη αιιειεπίδξαζεο αλάκεζα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σν πεξηβάιινλ απηφ ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ κπνξεί λα πξνζθέξεη ηξφπνπο απφθηεζεο ηεο επηζηεκνληθήο πιεξνθνξίαο, ηξφπνπο πνπ δε ζηεξίδνληαη απνθιεηζηηθά ζηε ρξήζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ πιηθνχ, ελψ ε απφθηεζε απηήο ηεο πιεξνθνξίαο ζα πξνζθέξεη ελίζρπζε ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ δελ ήηαλ δπλαηφλ λα γίλνπλ πξνεγνπκέλσο. Η ζπζρέηηζε ησλ δπλαηνηήησλ απηψλ κε ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη ηηο ζεσξίεο πνπ ηε ζηεξίδνπλ, «λνκηκνπνηείηαη» απφ ην ξφιν ηεο πιεξνθνξίαο ζηελ αλάπηπμε ησλ ζχγρξνλσλ θπβεξλεηηθψλ επηζηεκνληθψλ ζπζηεκάησλ. Οη δίαπινη επηθνηλσλίαο πνπ λνκηκνπνηνχλ ηελ επηζηεκνληθή γλψζε θαη ηηο ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο ηεο, δηακνξθψλνπλ θαη έλα ξηδηθά λέν παηδαγσγηθφ πιαίζην γηα ηελ έθθξαζε ηεο καζεζηαθήο δξαζηεξηφηεηαο. Όκσο ζα πξέπεη λα αληηκεησπίζεη ηνλ θίλδπλν λα εηδσζεί σο ε πην ελδηαθέξνπζα πιεπξά ηεο Δθπαίδεπζεο ε δηάζεζε πιεξνθνξηψλ ή αθφκε δηάζεζε πξνζβάζεσλ ζηελ πιεξνθνξία. Η επηθνηλσλία, γηα παξάδεηγκα, αλάκεζα ζε ζρνιηθέο ηάμεηο δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ, κέζσ ελφο πνιχ απινχ δηθηχνπ επηθνηλσλίαο, πξνζθέξεη κνλαδηθέο επθαηξίεο ζε κηα επξεία θιίκαθα ζεκάησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ κε ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο. Σν δίθηπν επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ ζρνιείσλ κπνξεί λα είλαη επίζεο ζπλδεδεκέλν θαη κε ην ρψξν ηνπ επαγγεικαηηθνχ ινγηζκηθνχ πιηθνχ, εμαζθαιίδνληαο έηζη ηελ αμηνπνίεζε ηεο ελδερφκελεο πνηφηεηαο θαη επειημίαο ηνπ, αιιά θαη ηνλ εκπινπηηζκφ ηνπ ζρνιείνπ απφ ην ρψξν ηεο εξγαζίαο. Ο γεληθφο ζρεδηαζκφο ελφο πεξηβάιινληνο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζα πξέπεη, ζε θάζε πεξίπησζε, λα ζηνρεχεη ζηε δεκηνπξγία ελφο «δσληαλνχ θπηηάξνπ» πνπ λα απνηειεί κέξνο ηνπ γεληθνχ πεξηβάιινληνο κάζεζεο, αιιά θαη ηθαλνχ λα απνηειέζεη ηνλ ππξήλα θαη ηνλ πνιιαπιαζηαζηή γηα ηε δεκηνπξγία θαη άιισλ ηέηνησλ ζπλδεφκελσλ θπηηάξσλ. ην ζεκείν απηφ ζα ηνικνχζακε λα πνχκε φηη ε ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα παξά ηελ ππάξρνπζα πζηέξεζε, ιφγσ ηεο αξγνπνξίαο εηζαγσγήο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ Δθπαίδεπζε θαη ηελ ηδηνκνξθία ηεο θαηάζηαζεο απφ ηελ έιιεηςε δπλαηνηήησλ επαξθνχο εμνπιηζκνχ ησλ ζρνιείσλ κε κεραληθφ πιηθφ θαη αληίζηνηρν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πιηθφ, βξίζθεηαη ζε κηα αξθεηά πιενλεθηηθή ζέζε. Με ηελ επηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ απφ ην ΤΠΔΠΘ ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ηερλνινγηψλ θαη επηθνηλσληψλ ζηελ εθπαίδεπζε, αλνίγνληαη ζνβαξέο πξννπηηθέο γηα ην κέιινλ. Η πιενλεθηηθή ζέζε ηεο ειιεληθήο εθπαίδεπζεο έγθεηηαη πνιχ απιά ζην γεγνλφο φηη έρεη ηελ δπλαηφηεηα ζρεδηαζκνχ απηνχ πνπ πξναλαθέξακε σο πεξηβάιινλ Νέσλ Σερλνινγηψλ,

6 εθκεηαιιεπφκελε ηελ εκπεηξία ησλ άιισλ ρσξψλ, ρσξίο λα θξελάξεηαη απφ ην αγσληψδεο θπλήγη ηνπ ιεγφκελνπ ηξαίλνπ ηεο πιεξνθνξηθήο. Μελ μερλάκε φηη απηφ πνπ έρεη μεθηλήζεη ζηε ρψξα καο ή εμαγγέιιεηαη γηα ην κέιινλ απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο, δελ είλαη ηίπνηα άιιν απφ ηελ εηζαγσγή ηεο επηζηήκεο ηεο πιεξνθνξηθήο ζαλ θαηλνχξγην γλσζηηθφ αληηθείκελν. Ση ζεκαίλεη ινηπφλ ζρεδηαζκφο ηεο πξννπηηθήο ρξήζεο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ Δθπαίδεπζε ζηα πιαίζηα ελφο πεξηβάιινληνο Νέσλ Σερλνινγηψλ; Ο ρψξνο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ απνηειεί έλα πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν εκθαλίδνληαη «επθπή» κεραλήκαηα κε δπλαηφηεηεο πνπ εμειίζζνληαη ξαγδαία θαη απξφβιεπηα. Σα κεραλήκαηα απηά, κε ηηο εθπιεθηηθά απεξηφξηζηεο δπλαηφηεηέο ηνπο, ζπλνδεχνληαη θαη επέθηαζε θαη απφ κηα θφξηηζε ή, ε νπνία νδεγεί ζπλήζσο ζηε δεκηνπξγία ελφο θιίκαηνο κπζνπνίεζεο ή ππεξεθηίκεζεο ησλ δπλαηνηήησλ απηψλ ησλ κεραλεκάησλ. Σν γεγνλφο απηφ ηεο κπζνπνίεζεο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηελ εκπεηξία ησλ άιισλ ρσξψλ φπνπ παξαηεξήζεθε ην θαηλφκελν ηεο βίαηεο εηζβνιήο ησλ Η/Τ ρσξίο ηελ απαξαίηεηε πξνεηνηκαζία θαη ππνζηήξημε, πξνβάιιεη ηελ αλάγθε ηεο επαηζζεηνπνίεζεο απέλαληη ζηηο Νέεο Σερλνινγίεο θαη εηδηθά ζηελ πξννπηηθή ελζσκάησζεο απηψλ ζην ρψξν ηεο Δθπαίδεπζεο. Η επαηζζεηνπνίεζε απνηειεί έλα πξσηαξρηθφ δνκηθφ ζηνηρείν ζην ζρεδηαζκφ, ζηε δεκηνπξγία θαη ζηελ εμέιημε ελφο πεξηβάιινληνο Νέσλ Σερλνινγηψλ. Απνηειεί δειαδή, έλα απαξαίηεην ζηνηρείν ζην πξνθαηαξθηηθφ ζηάδην ηεο πνξείαο γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηδηαίηεξα ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Μπνξεί επηπιένλ, ε επαηζζεηνπνίεζε απέλαληη ζηηο Νέεο Σερλνινγίεο, λα απνηειέζεη θαη ζπζηαηηθφ ζηνηρείν θάζε ζηαδίνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Κάηη ηέηνην φκσο, πξνυπνζέηεη ηελ πξνζαξκνγή ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο θαη ησλ κεζφδσλ ηεο ζηηο εθάζηνηε γεληθέο θαη εηδηθέο απαηηήζεηο. Η επαηζζεηνπνίεζε ζηα πιαίζηα ελφο πεξηβάιινληνο Νέσλ Σερλνινγηψλ αθνξά ην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ πνξεία ηνπ ζρεδηαζκνχ κηαο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο θαη ηεο πινπνίεζήο ηεο. Γηα ην ιφγν απηφ : θαηά ηελ εθπαίδεπζε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ επηδηψθεηαη ψζηε - λα αληηκεησπίδνληαη νη δηακνξθσκέλεο ήδε ζηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, νη νπνίεο είλαη επεξεαζκέλεο πεξηζζφηεξν απφ θνηλσληθνχο, πνιηηηζκηθνχο θαη νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο παξά απφ ηελ άκεζε επίδξαζε ησλ Η/Τ ζηε δηδαζθαιία θαη ζηε κάζεζε. Ήδε απφ έξεπλεο γλσξίδνπκε φηη νη ζηάζεηο απηέο ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη επεξεαζκέλεο απφ ηε κπζηθή εηθφλα ηνπ Η/Τ θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπ, φπσο ηε κεγάιε ηνπ ηαρχηεηα θαηά ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ θαη ηε δπλαηφηεηά ηνπ απνζήθεπζεο πιεξνθνξηψλ - λα εμαζθαιίδεηαη ε δηακφξθσζε ησλ απφςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζε φπνηα βαζκίδα θαη αλ είλαη απηνί θαη ηδηαίηεξα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, φηη ν ρψξνο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ εθπαίδεπζε, φπσο θαη νη εθαξκνγέο ηνπο, είλαη έλαο ρψξνο ν νπνίνο αλήθεη απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζ απηνχο. Μ άιια ιφγηα ν ρψξνο απηφο δελ αλήθεη ζε επηζηήκνλεο άιισλ εηδηθνηήησλ θαη ζέζεσλ, έζησ θαη αλ απηνί ηπραίλεη ζήκεξα λα έρνπλ κηα κεγαιχηεξε επαθή θαη εμνηθείσζε κε ηα ζπζηήκαηα ησλ Η/Τ. Δθδειψλεηαη κηα εκθαλψο παζεηηθή ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ πξννπηηθή παξέκβαζήο ηνπο ζην ρψξν απηφ, ηελ νπνία ζα ηνικνχζακε λα ραξαθηεξίζνπκε θαη σο κνηξνιαηξηθή. Η ηδηαίηεξε επηζπκία πνπ δείρλνπλ γηα ελεκέξσζε ζηνλ ηνκέα απηφλ πνιιέο θνξέο πεξηνξίδεηαη θαη εμαληιείηαη ζηε δηάζεζή ηνπο λα κάζνπλ ηηο ιεγφκελεο θιαζηθέο εθαξκνγέο φπσο, γηα παξάδεηγκα, ηελ επεμεξγαζία θεηκέλνπ. Αληίζηνηρα, θαηά ηε γλσξηκία θαη εμνηθείσζε ησλ παηδηψλ κε ηηο Νέεο Σερλνινγίεο επηδηψθεηαη ψζηε - λα αληηκεησπίδεηαη ε ππάξρνπζα κπζνπνίεζε ησλ Η/Τ, ε νπνία ζηα παηδηά εθθξάδεηαη κε ηελ ππεξεθηίκεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ Η/Τ θαη ηε ζχγρπζε ζχγθξηζεο ησλ αλζξψπηλσλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ιεηηνπξγηψλ κε ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ Η/Τ (κλήκε, ζθέςε, χπαξμε επθπίαο, ηαρχηεηα απαληήζεσλ θ.ι.π.) - λα αμηνπνηείηαη ε κπζνπνίεζε απηή, ρσξίο ηελ αλαγθαζηηθή απάιεηςή ηεο, κε ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ζεηηθψλ ηεο ζηνηρείσλ θαη ηε κεηαηξνπή ηνπο ζε πεγή ελέξγεηαο, κηαο ελέξγεηαο δπλακηθήο, ε νπνία κπνξεί λα εμαζθαιίζεη ηελ επηηπρία ζηελ θαηαλφεζε ηεο λέαο γλψζεο.

7 Σν δήηεκα επαηζζεηνπνίεζε ζηηο Νέεο Σερλνινγίεο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη έλα επξχ θάζκα ζεκάησλ. Θα ην ζεσξνχζακε φκσο ζεκαληηθή επηηπρία αλ θαηάθεξλε λα κεηαηξέςεη ηηο ζηάζεηο ηεο αγσληψδνπο πξφβιεςεο θαη αληίζηνηρα παζεηηθήο αλαδήηεζεο ηνπ κέιινληνο ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζε ζηάζεηο δηάζεζεο γηα δεκηνπξγία απηνχ ηνπ κέιινληνο ησλ ηερλνινγηψλ. Σν ζέκα ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ εθπαίδεπζε έρεη πξνθαιέζεη έλα θάζκα πνηθίισλ αληηδξάζεσλ απφ εξεπλεηέο θαη ζεσξεηηθνχο ηεο εθπαίδεπζεο. Ο Bevnon έρεη ηαμηλνκήζεη ηηο αληαπνθξίζεηο απηέο ζε 4 εξεπλεηηθά παξαδείγκαηα. Δίλαη ρξήζηκν, λνκίδσ, λα ηα αλαθέξνπκε, γηαηί ζα καο βνεζήζεη λα δηακνξθψζνπκε κηα πην θαζαξή άπνςε γηα ηελ εθπαηδεπηηθή αμία ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε. Δίλαη απηνί πνπ αζρνινχληαη κε ηε Γλσζηηθή Ψπρνινγία / Σερλεηή Ννεκνζχλε, πνπ εζηηάδεηαη ζηε ζρέζε αλάκεζα ζηελ Σερλεηή Ννεκνζχλε θαη ζηα αλαπηπμηαθά δεηήκαηα θαη κε ην πψο ε κέρξη ηψξα γλψζε θαη εκπεηξία κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα αλαπηπρζνχλ ζεσξίεο ηεο γλσζηηθήο αλάπηπμεο κέζσ ηεο λέαο ηερλνινγίαο. Δίλαη απηνί νη νπνίνη ζπλεγνξνχλ άθξηηα ππέξ ηεο εηζαγσγήο ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη βαζίδνληαη ζπρλά ζε γεληθέο αξρέο, ρσξίο έξεπλα θαη εμέηαζε ησλ πξνυπνζέζεσλ. Δίλαη απηνί πνπ αληηζηέθνληαη θαη απνξξίπηνπλ ηε κάζεζε κε ηε βνήζεηα ησλ ππνινγηζηψλ, θαηά ηξφπν ζαξσηηθφ, ζπληεξεηηθφ θαη ππεξβνιηθφ. Δίλαη απηνί πνπ αλήθνπλ ζην ρψξν ηεο θνηλσληθήο βηβιηνγξαθίαο. πλήζσο εζηηάδνληαη ζην ξφιν ηνπ δαζθάινπ σο εγγπεηή ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Τπνζηεξίδνπλ ηελ εηζαγσγή ζηηο ηάμεηο δηδαζθαιίαο ηεο λέαο ηερλνινγίαο γηα πνιινχο θνηλσληθά απνδεθηνχο απφ πνιηηηθή, νηθνλνκηθή θαη εθπαηδεπηηθή άπνςε ιφγνπο, ελψ πνιινί απφ απηνχο εθηζηνχλ ηελ πξνζνρή ζηνλ θίλδπλν λα ρξεζηκνπνηεζεί ν ππνινγηζηήο σο κέζν ελφο αφξαηνπ αιιά ζνβαξνχ θνηλσληθνχ ειέγρνπ. Βέβαηα, δελ είλαη δπλαηφλ λα εληαρζνχλ φινη νη ζρνιηαζηέο ζηα παξαπάλσ εξεπλεηηθά παξαδείγκαηα. Τπάξρνπλ θαη άιιεο ηάζεηο αλάκεζα ζηηο παξαπάλσ, πνπ επηδηψθνπλ ζπγθεθξηκέλεο θαηεπζχλζεηο θαη ελδηαθέξνληα. Αο δνχκε, φκσο, πην ζπγθεθξηκέλα νξηζκέλα ζεηηθά ζηνηρεία ηεο ζπκβνιήο ηνπ ππνινγηζηή ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, κεξηθά πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ, ηη ζα πξέπεη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε φινη εκείο πνπ ππνηίζεηαη φηη είκαζηε θνξείο αιιαγήο ηεο εθπαηδεπηηθήο λννηξνπίαο θαη ηη θαηά ηε γλψκε καο πξέπεη λα πξνζέμνπκε ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ εγθπκνλεί ε εηζαγσγή ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε. Καη αξρήλ, είλαη θαιφ λα μερσξίζνπκε ηηο δηαθνξεηηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ππνινγηζηή : 1 ν. Γεδνκέλνπ φηη πξνβιέπεηαη φηη ζήκεξα ζηηο θνηλσλίεο καο ζα ζεσξείηαη θαλείο αλαιθάβεηνο αλ δε γλσξίδεη λα ρξεζηκνπνηεί θαηά θάπνην ηξφπν ηνλ ππνινγηζηή, ν Η/Τ ζα πξέπεη λα δηδάζθεηαη ζην καζεηή σο γλσζηηθφ αληηθείκελν πνπ ζα ηνλ πξνεηνηκάδεη γηα ηελ εθπαηδεπηηθή θαη ηελ επαγγεικαηηθή επηβίσζε θαη αλάπηπμή ηνπ. Η ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή, ζπλδέεηαη κε έλα ζχλνιν δεμηνηήησλ πνπ ζα είλαη απαξαίηεηεο γηα ηηο θαζεκεξηλέο αλάγθεο ηνπ απξηαλνχ αλζξψπνπ. Απφ ηελ απιή αιιεινγξαθία θαη ζχληαμε θεηκέλσλ κέρξη ηηο απαηηήζεηο ηεο εξγαζίαο ζε φινπο ηνπο επαγγεικαηηθνχο ρψξνπο θαη ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα, κε ηελ νπνία θάζε εθπαηδεπηηθφο ζα ρξεηάδεηαη ίζσο λα είλαη εμνηθεησκέλνο. 2 ν. Ωο πεγή πιεξνθφξεζεο. Οη ηεξάζηηεο δπλαηφηεηεο ππνινγηζκνχ, απνκλεκφλεπζεο, απεηθφληζεο θαη ζπζρεηηζκνχ ησλ πιεξνθνξηψλ, θαζψο θαη ε δεκηνπξγία δηθηχσλ πιεξνθφξεζεο πνπ δηαζέηεη ν ππνινγηζηήο κε ηε βνήζεηα ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ κέζσλ, ηνλ θαζηζηά κηα ζπνπδαία πεγή πιεξνθφξεζεο, γεγνλφο πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηελ επνρή καο, αθνχ δνχκε ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο θαη ε πξφζβαζε ζηελ πιεξνθφξεζε είλαη δείθηεο δεκνθξαηίαο γηα κηα ζχγρξνλε ρψξα. 3 ν. Ο Η/Τ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο επνπηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο ζε φια ηα καζήκαηα απφ ηε γιψζζα, ηα καζεκαηηθά κέρξη θαη ηηο ηέρλεο. Έηζη : Σν κάζεκα γίλεηαη πην θαηαλνεηφ, πην επράξηζην θαη δίλεη εξεζίζκαηα γηα πεξηζζφηεξε εκβάζπλζε κε ηελ παξέκβαζε πάληνηε ηνπ δαζθάινπ. Ο Η/Τ έρεη απεξηφξηζηε ππνκνλή θαη δελ «ηξαβάεη πνηέ ηα απηηά ησλ παηδηψλ» νχηε επεξεάδεηαη απφ ππνζπλείδεηεο πξνθαηαιήςεηο. Σν παηδί δελ έρεη ιφγν λα ηνλ ληξέπεηαη νχηε λα θνβάηαη κελ ην πεξάζεη γηα ειίζην, θάηη πνπ εκείο νη δάζθαινη δελ κπνξνχκε πάληα λα ην απνθχγνπκε. Η ελίζρπζε πνπ δίλεηαη ζην καζεηή απφ ηε ζσζηή απάληεζε είλαη άκεζε θη απηφ εληζρχεη θαη ηελ ίδηα ηε κάζεζε. Δπηηξέπεη ζην καζεηή λα πξνρσξήζεη ζηελ εξγαζία ηνπ κε ξπζκφ αλάινγν κε ηηο δηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο. Έηζη αλ θάπνηνο καζεηήο, γηα νπνηνδήπνηε ιφγν, έρεη δηαθφςεη ηε θνίηεζε ελφο

8 καζήκαηνο, κπνξεί λα αξρίζεη απφ εθεί πνπ ζηακάηεζε ηελ ηειεπηαία θνξά, ρσξίο λα δεκηνπξγεί θελφ πνπ κπνξεί λα είλαη θαζνξηζηηθφ γηα ηελ πξφνδφ ηνπ. Αιιά θαη ην αληίζεην : Αλ θάπνηνο καζεηήο ηειεηψζεη ηελ εξγαζία πνπ ηνπ αλαηέζεθε, κπνξεί λα ζπλερίζεη κε άιιε εξγαζία αλψηεξνπ επηπέδνπ θαη έηζη δελ ππάξρεη απηή ε ηζνπέδσζε ησλ ηθαλνηήησλ θαη ελδηαθεξφλησλ. Η αζρνιία ησλ καζεηψλ κε ηνπο Η/Τ επηηξέπεη ζην δάζθαιν λα επηηεξεί φιε ηελ ηάμε θαη επί πιένλ λα θαηαγξάθεη ηηο αδπλακίεο ησλ καζεηψλ θαη λα ηα βνεζάεη αηνκηθά. Δπλνείηαη έηζη ε εμαηνκηθεπκέλε θαη πξνγξακκαηηζκέλε δηδαζθαιία. Δμαηηίαο απηήο ηεο βαζκηαίαο πνξείαο ν καζεηήο ειέγρεη ηελ πξφνδφ ηνπ θαη θζάλεη ζε ζεκείν λα απαληά ζρεδφλ πάληα ζσζηά. Σα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δηαδίδνληαη πην εχθνια αθφκα θαη ζηα πην απνκαθξπζκέλα ρσξηά. Έηζη ε δηάδνζε ηεο γλψζεο γίλεηαη επθνιφηεξε θαη δεκηνπξγνχληαη ίζσο επθαηξίεο γηα θάζε παηδί ηνπ ρσξηνχ θαη ηεο πφιεο. Ο Η/Τ σο δηδαθηηθφ κέζν έρεη απνδεηρζεί εμαηξεηηθά θαηάιιειν κε εθπιεθηηθά απνηειέζκαηα ηδηαίηεξα ζε νξηζκέλεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ γηα ηελ πξφνδν καζεηψλ κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο πνηθίιεο αηηηνινγίαο (λνεηηθή ή αηζζεηεξηαθή πζηέξεζε, ζπκπεξηθνξηθέο ηδηαηηεξφηεηεο, ππεξθηλεηηθφηεηα, απέρζεηα πξνο ην βηβιίν θαη ηα καζήκαηα θ.α.). Οη Τπνινγηζηέο αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο αηφκσλ δηαθνξεηηθήο ηδηνζπγθξαζίαο. Δπηηξέπεη, δειαδή, ζε καζεηέο δηαθνξεηηθήο πξνζσπηθφηεηαο λα αμηνπνηνχλ ζην κέγηζην δπλαηφ βαζκφ ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο. Αθφκε θαη γηα ηα παηδηά πνπ δελ ηα πάλε θαιά κε ηηο κεραλέο γεληθά θαη έρνπλ π.ρ. πεξηζζφηεξν ζεσξεηηθά ελδηαθέξνληα ππάξρνπλ απεξηφξηζηεο δπλαηφηεηεο, ψζηε κέζσ ηνπ ππνινγηζηή λα κπνξνχλ λα ζπλδένληαη ζην κέιινλ κε βηβιηνζήθεο θαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε νπνηνδήπνηε θείκελν ηνπ ελδηαθέξνληφο ηνπο ή θαη επηθνηλσλία κε θάπνην επηζηήκνλα. Ο ππνινγηζηήο είλαη ζεκαληηθφο φρη κφλν γη απηφ πνπ θάλεη, αιιά θαη γηα ην πψο ζε θάλεη λα αηζζάλεζαη. Ο ππνινγηζηήο ηθαλνπνηεί θαη ηελ αλάγθε γηα αλαδήηεζε ηαπηφηεηαο. Γηα παξάδεηγκα, νη «ράθεξο» ή νη πνιχ έκπεηξνη καζεηέο γχξσ απφ ηνλ ππνινγηζηή, πνπ κπνξεί θαη λα κελ έρνπλ άιιεο αθαδεκατθέο επηδφζεηο, ρξεζηκνπνηνχλ ηελ θπξηαξρία ηνπο πάλσ ζηε κεραλή γηα λα δείμνπλ ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο ζηνλ ηνκέα απηφ ηνπιάρηζηνλ. Σα παηδηά αηζζάλνληαη φηη ε γλψζε πνπ απνθηάηαη κε ηε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή «αλήθεη θαη ζ απηά θαη φρη κφλν ζηνπο δαζθάινπο». Σα παηδηά, ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ ππνινγηζηή καζαίλνπλ λα ζπλεξγάδνληαη αληαιιάζζνληαο πξνγξάκκαηα θαη κειέηεο, ζπδεηψληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ιχλνπλ θάπνηα πξνβιήκαηα, καζαίλνληαο σο παξαηεξεηέο, παίδνληαο έλα παηρλίδη θ.η.ι. Η δηδαζθαιία, γηα παξάδεηγκα, ζε κηθξά παηδηά ηνπ Γεκνηηθνχ ήηαλ απνδνηηθή, φηαλ ηα παηδηά εξγάδνληαλ ηξία ηξία θαη κάιηζηα ρσξίο ηνλ θιαζηθφ ξφιν ηνπ δαζθάινπ. ε κηα ηππηθή ζρνιηθή ηάμε εμάιινπ δελ πξνζθέξνληαη ζε φινπο ηφζεο πνιιέο επθαηξίεο αλάπηπμεο δηθηχσλ ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο, ψζηε λα θηλδπλεχεη ε θνηλσληθφηεηα ηνπ καζεηή απφ ηε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή. Αληίζεηα ν ππνινγηζηήο ζπκβάιεη ζηε κείσζε ηεξάξρεζεο ηεο ζρέζεο δαζθάινπ καζεηή. ηελ πεξίπησζε απηή ν δάζθαινο είλαη θη απηφο έλαο καζεηεπφκελνο. Όια ηα παξαπάλσ ερνχλ πνιχ φκνξθα ζηα απηηά καο, ηίζεληαη, φκσο, εχθνια νξηζκέλνη πξνβιεκαηηζκνί. Οη ππνινγηζηέο θαη ηα πξνγξάκκαηα έπεζαλ απφ ηνλ νπξαλφ; Ακθφηεξα δελ έρνπλ αλαπηπρζεί θαη δηαθεκηζηεί απφ εηδηθνχο θαη απφ νκάδεο εηδηθψλ κε ζπγθεθξηκέλα θίλεηξα; Γελ είλαη πξνθαλέο φηη ηδενινγίεο κπνξεί λα κεηαβηβαζηνχλ θαλεξά ή ζπγθαιπκκέλα κέζα απφ ηα πξνγξάκκαηα θαη λα γίλνπλ απνδεθηέο ή λα ακθηζβεηεζνχλ; Πνηνο είλαη ν ξφινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ πεξίπησζε απηή; Αλ δερζνχκε ηελ παηδαγσγηθή άπνςε ηνπ Vigotscy φηη ε γλσζηηθή αλάπηπμε ηνπ καζεηή είλαη απνηέιεζκα αιιειεπίδξαζεο δαζθάινπ θαη καζεηή θαη φηη ε κάζεζε δελ είλαη κηα αηνκηθή ππφζεζε αιιά κηα θνηλσληθή, επηθνηλσληαθή δηαδηθαζία, πξέπεη λα είκαζηε πξνζεθηηθνί θαη θξηηηθνί κπξνζηά ζε θάζε πξφγξακκα εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ. Πνιινί πξνγξακκαηηζηέο π.ρ. είλαη νμείο θαη απφιπηνη ζην ζεκείν απηφ θαη κηινχλ γηα κάζεζε «άλεπ δηδαζθάινπ». Σν λα κηιάκε γηα εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ «άλεπ δηδαζθάινπ» ή «teacher proof» ζεκαίλεη πσο νη δάζθαινη αγλννχληαη θαη δε ζπκκεηέρνπλ κε θαλέλαλ ηξφπν ζ απηφ, εθηφο βέβαηα απφ ην λα έιζνπλ κεηά λα δνπλ ηελ αμηνιφγεζε πνπ έθαλε ε κεραλή, νπφηε βέβαηα κηιάκε γηα θπζηθή θαη θνηλσληθή απνκφλσζε ηνπ παηδηνχ. Θα πξέπεη λα έρνπκε ππφςε καο φηη θάζε εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ δελ είλαη απφ κφλν ηνπ έλα είδνο «ακεξφιεπηεο ινγηθήο», αιιά είλαη θαηαζθεπαζκέλν απφ κηα αλζξψπηλε χπαξμε, κε κηα ζπγθεθξηκέλε ηδέα ζρεηηθά κε ην πψο καζαίλνπλ ηα παηδηά θαη ηη πξέπεη λα κάζνπλ, θαη έρεη ζθνπφ λα δηδάμεη ζχκθσλα κε έλαλ απζηεξά πξνθαζνξηζκέλν ζρεδηαζκφ. Γελ πξέπεη λα μερλάκε φηη ζπλήζσο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζηε ρψξα καο ηα ινγηζκηθά θαηαζθεπάδνληαη ζε ρψξνπο (φπσο νη ηδησηηθέο εηαηξείεο), φπνπ δε γίλεηαη έξεπλα ή

9 δε δίλεηαη πξνηεξαηφηεηα ζε θνηλσληθά θαη αλζξσπηζηηθά επαίζζεηνπο παηδαγσγηθνχο ζηφρνπο, αλ απηνί δελ πξνζθέξνληαη γηα αχμεζε ησλ πσιήζεσλ θαη γηα θέξδνο. Απφ άηνκα πνπ ζηεξίδνληαη ζηνλ απηνζρεδηαζκφ ή θαη κεξηθέο θνξέο ζε θάπνηα ςεπδν-αληηθεηκεληθά ηεζη ακθίβνιεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη πηζαλήο επηθηλδπλφηεηαο, δεδνκέλνπ φηη αγλννχληαη πνιιά ζεκαληηθά δεηήκαηα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηνλ απνδέθηε ηνπο, ηνλ άλζξσπν σο ζχλνιν. Απφ πξνγξακκαηηζηέο πνπ πηζαλφλ αγλννχλ ηηο δχν βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο εθπαίδεπζεο : ηελ αηνκηθή ιεηηνπξγία (ηελ αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο) θαη ηελ θνηλσληθή ιεηηνπξγία (ηελ αλάπηπμε ηεο θνπιηνχξαο κηαο θνηλσλίαο κέζσ ηεο νπνίαο ιεηηνπξγεί ε αλαπαξαγσγή θαη ν κεηαζρεκαηηζκφο). Δζηηάδνληαη κε έλαλ πνιχ ζηελφ ηξφπν ζηε κάζεζε εηδηθψλ γλψζεσλ θαη αγλννχλ ηελ ηερλνινγία σο ιεηηνπξγία ηεο θνηλσληθήο θαη πνιηηηζηηθήο αλαπαξαγσγήο. Η άπνςε, επίζεο, φηη ηα παηδηά καζαίλνπλ απηφλνκα είλαη κάιινλ παξαπιαλεηηθή δηφηη δε ζεκαίλεη φηη θάζε θνξά πνπ ην παηδί θέξλεη ζε αίζην ηέινο έλα πξφγξακκα, επηηπγράλεη πάληα θαη έλα αθαδεκατθφ επίηεπγκα ή φηη πξννδεχεη ζε αλψηεξα επίπεδα λνεηηθήο ιεηηνπξγίαο. Ο καζεηήο δελ έρεη ηελ ειεπζεξία λα επηιέμεη ηε δνπιεηά πνπ ζα θάλεη αθφκα θαη φηαλ βξίζθεηαη κπξνζηά ζηε κεραλή, ή λα αλνίμεη ειεχζεξν δηάινγν κηα θαη φια έρνπλ πξνθαζνξηζηεί θαη ηαθηνπνηεζεί γηα ην καζεηή απφ ηνλ πξνγξακκαηηζηή. Γελ είλαη, φκσο, κφλν ε απηαπάηε ηεο απηνλνκίαο πνπ δεκηνπξγείηαη ζηα παηδηά, αιιά πίζσ απφ απηήλ θακνπθιάξεηαη κηα άιιε αλεζπρεηηθή πξαγκαηηθφηεηα. Ο ππνινγηζηήο αιιάδεη κελ ηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο, ζα ιέγακε, φκσο, πσο είλαη δπλαηφλ θαη λα επαλαθέξεη ηνλ παιηφ ηξφπν δηδαζθαιίαο ησλ πεηζαξρεκέλσλ ζρνιείσλ, φπνπ ηα παηδηά θάζνληαλ ζησπεξά ζε ζεηξέο, ελζαξξχλνληαο έηζη ηε θπζηθή θαη θνηλσληθή απνκφλσζε, θάηη πνπ κεξηθέο θνξέο βνιεχεη επηθίλδπλα ην δάζθαιν. Μηα άιιε εθπαηδεπηηθή δηάζηαζε ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ν ξφινο, πνπ κπνξεί λα παίμεη ν ππνινγηζηήο σο «διανοηηικό εργαλείο» (Mindtool). Σα εξγαιεία απηά έρνπλ γίλεη πνιχ δεκνθηιή κε ηε δνπιεηά ηνπ Papert, ζπλεξγάηε ηνπ Plaget, κε ηα γξαθηθά ηεο ρειψλαο. Ο Papert ζεσξεί φηη ε ρξήζε ηνπ Η/Τ βάδεη ζηα ρέξηα ηνπ παηδηνχ λέα λνεηηθά εξγαιεία θαη κ απηφ ηνλ ηξφπν κεηαβάιιεη ηε κάζεζε απφ αληηθείκελν πεηζαξρίαο θαη ηαιαηπσξίαο ζε αληηθείκελν αλαθάιπςεο θαη ελζνπζηαζκνχ. Πην ζπγθεθξηκέλα, παξαθνινπζψληαο έλα παηδί λα πξνγξακκαηίδεη, δηαπηζηψλνπκε ηα εμήο πξάγκαηα : Καη αξρήλ ην παηδί θαηέρεη ην δηθφ ηνπ ηξφπν ζθέςεο θαη επί πιένλ καζαίλεη θαη ην κεραληθφ ηξφπν ζθέςεο ηνπ ππνινγηζηή. Πξνγξακκαηίδνληαο, ηψξα, ην παηδί καζαίλεη ηνλ ππνινγηζηή πψο λα «ζθέπηεηαη». Αιιά γηα λα κάζεη ηε κεραλή λα «ζθέπηεηαη», πξψηα αλαθαιχπηεη (κε θάπνηα ππνβνήζεζε απφ ην δάζθαιν) πσο ην ίδην ζθέθηεηαη. Γειαδή, έρνπκε κηα εκπινθή δχν ηξφπσλ ζθέςεο, φπνπ ην παηδί έρεη ηνλ έιεγρν. Η πξνζπάζεηα απηή ηνπ παηδηνχ λα κάζεη θαη αξρήλ ηνπο ζηνηρεηψδεηο θαλφλεο ζθέςεο ηνπ άιινπ θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηνλ θαηεπζχλεη θάζε θνξά ζε κηα ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία ζθέςεο ηνλ κεηαηξέπεη ζε επηζηεκνιφγν, πξνζθέξνληάο ηνπ κηα εκπεηξία πνπ ιίγνη ελήιηθνη έρνπλ απνθηήζεη. πκπεξαζκαηηθά ζα ιέγακε πσο ηα παηδηά, πξνγξακκαηίδνληαο ζηνλ ππνινγηζηή, δηεξεπλνχλ δηαδηθαζίεο ζθέςεο θαη ηξφπνπο κάζεζεο, έηζη ψζηε λα ιεηηνπξγνχλ, ηεξνπκέλσλ ησλ αλαινγηψλ, σο ςπρνιφγνη θαη επηζηεκνιφγνη. Γηαλνεηηθά εξγαιεία νλνκάδνπκε επηκέξνπο κνληέια γλσζηηθψλ δνκψλ πνπ κπνξεί λα γεληθεπζνχλ θαη κέζσ ησλ νπνίσλ ε αλαθαιππηηθή κάζεζε κπνξεί λα δηεπθνιπλζεί θαη λα παξαρζεί. Έλα δηαλνεηηθφ εξγαιείν, γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθφ, πξέπεη λα κεζνιαβεί κεηαμχ ηνπ ζεζκηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ πιαηζίνπ απφ ηε κηα κεξηά θαη ηεο ηερλνινγίαο απφ ηελ άιιε, κέζσ ηεο νπνίαο δνκήζεθε, πξνζθέξνληαο έηζη, έλα θπζηθφ ηξφπν πξνζέγγηζεο ζην ρξήζηε. Όπσο αληηιακβάλεηαη θαλείο ε ρξήζε απηψλ ησλ δηαλνεηηθψλ εξγαιείσλ δελ είλαη εχθνιε θαη πιαηηά, γηαηί πξνυπνζέηεη έλα εληαίν «ζχζηεκα» ζηηο ζρνιηθέο ηάμεηο απνηεινχκελν απφ ην δάζθαιν, ην καζεηή θαη ηνλ ππνινγηζηή, ζην πιαίζην ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, πνπ απαηηεί ηελ επαηζζεζία, δεκηνπξγηθφηεηα, θαληαζία θαη απηνπεπνίζεζε ηνπ δαζθάινπ αιιά θαη ηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα πξνζαξκφδεηαη ζε λέεο αλαδπφκελεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο κε εγγπεηέο πάληα ηηο δεκνθξαηηθέο αμίεο θαη ηελ ειεπζεξία. Όια απηά πξνυπνζέηνπλ, φκσο, κηα ζπλερή επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ δηδάζθνπλ πιεξνθνξηθή θαη έλα δεκνθξαηηθφ, απνθεληξσκέλν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη κε ηελ εηζαγσγή ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε ζα επεξεαζηεί ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ηα παηδηά ζθέπηνληαη θαη καζαίλνπλ θαη πηζαλφλ λα αιιάμνπλ νη κέζνδνη πξνζπέιαζεο ηεο γλψζεο, θαζψο θαη νη θνηλσληθέο ζρέζεηο. Οη ζθεπηφκελεο κεραλέο είλαη πηα έλα γεγνλφο. Με ηε βνήζεηα ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο νη επηζηήκνλεο ρξεζηκνπνηνχλ

10 ππνινγηζηηθά κνληέια γηα λα εκβαζχλνπλ ζηελ αλζξψπηλε ςπρνινγία. Αλ απηφ είλαη άπξεπν ή φρη ζα εμαξηεζεί απφ ην αλ θαη θαηά πφζν απηή ε λέα ζρέζε «άλζξσπνο ζθεπηφκελε κεραλή» ζα ζπκβάιεη ζηελ αλνηθηή θαη δεκηνπξγηθή ζθέςε κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο αλζξψπηλεο εζηθήο ή ζα «αμηνπνηεζεί» θαηά ηξφπν πνπ ζα έζεηε ζε θίλδπλν ηελ ηζνξξνπία ηνπ αλζξψπνπ κε ην πεξηβάιινλ θαη ηελ νιφπιεπξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ. Σέινο ζα ιέγακε φηη νη πξνζπάζεηεο λα αληηθαηαζηαζνχλ νη δάζθαινη απφ ηελ ηερλνινγία αλαγθαζηηθά ζα απνηχρνπλ. Απηφ πνπ ρξεηάδεηαη είλαη κηα πην πιαηηά ζεψξεζε ηνπ αλζξψπνπ θαη ηεο ηερλνινγίαο κέζα ζηα ζεζκηθά θαη πνιηηηζκηθά ηνπο πιαίζηα. Απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ ππνλνεί φηη κηα ζηελή ηερληθή εθπαίδεπζε δηαθφξσλ ππνινγηζηηθψλ εηδηθνηήησλ θαη ν ρσξηζκφο ηεο ηερλνινγίαο απφ ηηο αλζξσπηζηηθέο επηζηήκεο είλαη αληηπαξαγσγηθέοθαη επηθίλδπλεο ζηξαηεγηθέο. Καη πξέπεη λα αηζζαλφκαζηε ππνρξεσκέλνη λα θαηαγγέιινπκε αλνηρηά ηελ Πνιηηεία ζ απηή ηελ θξίζηκε θακπή ηεο ηερλνινγηθήο επαλάζηαζεο, φηαλ ε ίδηα βξαρπθπθιψλεηαη απφ πεξηνξηζκνχο πνπ είλαη πξσηίζησο ηερληθνί θαη παξάγνληαη απφ νηθνλνκηθά θαηεζηεκέλα θαη απφ ηελ αλζξψπηλε ηάζε γηα πινχην θαη έρνπλ πξνζαλαηνιηζκφ ην θέξδνο θαη φρη ηελ θνηλσλία θαη ηνλ άλζξσπν. ηελ έθζεζε «Μεγάινο Αδειθφο» πνπ παξνπζηάδεηαη ζην Δζληθφ Μνπζείν χγρξνλεο Σέρλεο, κε πξνηάζεηο επηθαλψλ αξρηηεθηφλσλ, παξαηεξεί, ζρνιηάδεη θαη ρξεζηκνπνηεί ηελ «πξφνδν» αιιά δελ απνθαίλεηαη αλ είλαη σθέιηκε ή επηβιαβήο. Σν βαζηθφηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ηερλνινγίαο είλαη ν ακνξαιηζκφο. Η ζηάζε πνπ ζα κπνξνχζακε λα νλνκάζνπκε «ηεξαξρηθή αμηνιφγεζε βάζε ηεο αληίιεςεο γηα ην Καιφ θαη ην Καθφ», είλαη μέλε ή ζρεδφλ αδηαλφεηε γηα ηελ ηερλνινγία. Η ηερλνινγία δελ έρεη εζηθή ππφζηαζε. Ηζηθή θαη ηερλνινγία είλαη δχν ζπζηήκαηα αληίιεςεο απφ εληειψο δηαθνξεηηθνχο, αζπκβίβαζηνπο θφζκνπο. Κακηά ηερλνινγία δελ είλαη απφ κφλε ηεο θαιή ή θαθή. Σν πψο, γηα πνηνπο ζθνπνχο θαη απφ πνηα θνηλσλία ρξεζηκνπνηείηαη είλαη απηφ πνπ ζα ηεο δψζεη θαη ηνλ αλάινγν ραξαθηήξα. Αλ π.ρ. έλα παηδί απνκνλψλεηαη πνιιέο ψξεο αζρνινχκελν κε ηνλ ππνινγηζηή, ίζσο δε θηαίεη ν ηειεπηαίνο, αθνχ ηα αίηηα κπνξεί λα βξίζθνληαη αιινχ : ζηελ αγσγή, ζε δηάθνξνπο άιινπο θνηλσληθνπνηεηηθνχο ή ςπρνινγηθνχο παξάγνληεο θαη ζηελ νξγάλσζε ηεο κεηαβηνκεραληθήο αζηηθήο δσήο καο. ην ρέξη καο είλαη επίζεο λα αμηνπνηήζνπκε κε πεξηζζφηεξν λφεκα ην ρξφλν πνπ ζα καο εμνηθνλνκήζεη ε ηεξάζηηα απνκλεκνλεπηηθή θαη ππνινγηζηηθή ηθαλφηεηα ηνπ ππνινγηζηή ή λα πέζνπκε ζηελ παγίδα ελφο μέθξελνπ ξπζκνχ, πνπ ζα είλαη δχζθνιν λα παξαθνινπζήζεη ην λεπξηθφ καο ζχζηεκα, ζηελ πξνζπάζεηά καο λα πεηχρνπκε φιν θαη πεξηζζφηεξα γξήγνξα απνηειέζκαηα. Ο θίλδπλνο δελ πξνέξρεηαη απφ ην φηη ην παηδί δε ζα «αθνλίδεη» δήζελ ην κπαιφ ηνπ κε ην λα ρξεζηκνπνηεί ππνινγηζηή γηα ηηο αξηζκεηηθέο πξάμεηο ηνπ, αιιά απφ ην πψο ζα ρξεζηκνπνηεί ηελ θξίζε ηνπ ζην ρξφλν πνπ έρεη θεξδίζεη. Καηά ηνλ ίδην ηξφπν δελ είλαη ηφζν απφ ηελ ηερλνινγία πνπ θηλδπλεχεη ε εθπαίδεπζε φζν απφ ηηο ίδηεο ηηο αδπλακίεο ηεο.

11 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Ράπηεο Αξ. & Ράπηε Αζ. (1997). Πιεξνθνξηθή θαη Δθπαίδεπζε : πλνιηθή πξνζέγγηζε. Αζήλα, εθδ. Σειέζξηνλ - Μαηζαγγνχξαο Η. (1997). ηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο : Απφ ηελ πιεξνθφξεζε ζηελ θξηηηθή ζθέςε. Αζήλα, εθδ. Guteberg - Καιθάλεο Γεψξγηνο. Οη κέζνδνη / ηερληθέο πξνζνκνίσζεο MONTE CARLO. Η εθαξκνγή ηεο δηαζχλδεζεο ηνπ Η/Τ θαη Πεηξακαηηθψλ δηαηάμεσλ ζην ζρνιηθφ εξγαζηήξην Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ - παληηδάθεο Ισάλλεο. Η ρξήζε ηνπ Η/Τ ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ δπζθνιηψλ ηεο παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ - Σζηηνπξίδνπ Μ. (1991). Γπλαηφηεηεο θαη πξνβιήκαηα ζηελ πξννπηηθή ελζσκάησζεο ησλ Η/Τ ζην ειιεληθφ ζρνιείν - Γήκνπ Γ. Μηθξφπνπινο. Γηδαθηηθή πξνζέγγηζε ζηφρσλ, αλζξσπνπνιηηηζκηθήο Γεσγξαθίαο κε πνιπκέζα - Μπακπηληψηεο Γ. (1985). Δηζαγσγή ζηελ εκαζηνινγία. Αζήλα, (απηνέθδνζε) - Δθεκ. ΣΟ ΒΗΜΑ, έλζεην «Σν άιιν βήκα» Κπξηαθή