JOHANNE FLODERO, ΑΓΓΕΛΟΣ fletroy ANDREAS RENNER, PRiESIDE ACT. XII, 15*, DISSERTATION Ε GRADUALI SMOLANDUS. JEQUjE BONORUM CENSURJE

Transcript

1 7 < ϋ ΑΓΓΕΛΟΣ fletroy ACT. XII, 15*, DISSERTATION Ε GRADUALI BREVITER ILLUSTRATUS. quam, VENIA Α Μ PL! SS. FACULT. PHILOSOPH. IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI, PRiESIDE JOHANNE FLODERO, Gr.ec. Lit. PROF. Reg. et Orb. JEQUjE BONORUM CENSURJE ANDREAS RENNER, SMOLANDUS. IN AUDIT. CAR. MAJ. AD D. XIV. DECEMBR, ANNI MDCCLXIII. Η. Ρ. M. S. ü Ρ S A L I ie.

2 $:m R:iE M:tfs MAGNiE Fl DE I VIRO, Nobilißimo a c Generofijfimo DOMINO, D«o CÄ RAP Åd legioném Equeitrem Smolandicam CHILlARCHiE. locum tenentij Regii Eniifecorum Ordinis EQVITF, PATRONO ietatem GOLENDO. Ad eandem legionem SIGNIFERO Strenuidlmo, D;no olavo magno renner, PÅRENTI ΟΡΤΙΜΟ, Ob innunaera & vere paterna in fc in piam gratiilima; mentis teiteram* munufculum hocce dicat NOMIN UM VESTRQRUM collata benefkia,, cultor humitlimus ANDREAS RENNER,

3 opuli Romani moderandi habenas capeifierat Claudius a), quum Herodes immani diritate f«viens in illos, qui Chriilo nomen dederant, Jacobum gladio percullerit h). Quumque hane graflandilicentiani non ingratam eile Judaico populo cerneret, quo pleniori obfequio illorum animosdemereretur/jonfiiium cepitpetri quoque, A qui a) Conf. EUSEBII Hift. Ecci. L. II. c. 9. h) EUSFBIO aurore Hift. Eccl. L. II. c. το. difcimus, fuiilc tiunc Berodem percuilorem, Agrippam pa t rem, qui pofl varios cafus, aditaque Rom«fub Tiberio Ca:fare difcrimina rerum, Rex primum a Caj o conflituitur tetrarchi«philippi: eui ditiorii dein ab eodem Romano Imperatore adjiciebatur tetrarchia Antipatri, quum huic & conjugi ejus Herodiadi exilium imperatum eifet. Poilmodo vero? ubi fato conceflerat Cajus, Claudii interve-

4 qui tunc Hieroiblymis degebat, perimendi. Hac furens audacia, hoc fangvinarium fcelus pe&ore anhelans, vinculis conflriclum Äppftolum, fervandum. Sc in carcerem contrufum, tantisper tradidit τεσσάρι τετςαδΐοιε ςςατιοοτων c)y dum, peracta feili iplemnitare, populo illum iiilendi occafio veniret. Jamqueaderat illa nox, qua-tam nefandi confilii exfecutionem fola moraretur. Quiefcebat Petrus μεταξύ ου o ςξχτιωτων, hos forte Sc illum eadem copukrite catsna, mori convenienter militaris. cuftodia;, quem obiter in Epiftolis tetigit SENECA d )y & uberius explaniente auiloritate, non regio; tantum opes priores Agrip pal confirmabantur, fed inibper etjam, ipfius poteftati per mitt. batur, quidquid fua olim ditione tenuerat avus ejus Herodes ( conf. JOSEPHI antiqu. Jud. L.XVIII. c , L. XIX. c. 5.). Sed neque hujus acceffioni dignitads, nec Jacoht cxdi diu ipfi fupereiie contigit: quiim enim tertium agens in Imperio Judxx annum, Ceefaream profe- &us fpeåaculum celebraret in honorem Csefaris, accidit, ut flola indutus argentea, qua; folis percufla radiis mirum referebat fplendorem, divino honors a fpeclante populo exciperetur: & quum venerantis fe turba; voces non compefceret, infequens haut claudo pede dirinä vindicta in ipfum expedit; nam inträ paucos dies graves perpefliis piagas exilindtus eil. (conf. A l. XII. 21. fq. EUSEBII Hiu. Eccl.L.II.c.io. JOSEPHI Apntiqu. Jud. L.XIX. c 7.) c) Ίετξάδιον, quo vocabulo y.ucas utitur, quaternionem notat, vel nnmerum quaternarium, five, ut ERASMUS SCHMIDIUS ad h. i. dicit, partem quamdam totius in quatuor membra diflributam, unde conjicere fas fuerit, iedecim nurnero milites Petro cuflo~ diendo adfignatos fuifle, ea lege 6c conditione^ ut qua«terni per vices eum cuilodirent, dj Epiß* K

5 # ) 3 C # cxplanavic LIPSIVS e): fomno vero cum cuflodibus obruto iili adilitit angelus DET, qui, tako latere, excitatum e fomno jufiit induere vekes & fequi fe. Quumque ur hem ingreili unarn pertranfiiflent plateam, dilapius re- \ pente coeleftis comesfolum reliquic Petrum, qui tum demum fentiens, di vina fe ope Herodis manihus eile ereptum, conceillt ad Maria xdes, quo magna tum cönfliixerat Chriftianorum turba, precibus pro Petriialute DFG < admovendis intenta. Heic, pulfatis foribus, pröceifit ancilla /). fubaufcultatum quis eilet, quumque vorem * agnoviflet Petrin exsukans gaudio, quapotuit, feilinatione in aedes properavit, nunt atum Petrum flare pro. ioribus: lieque tamen ta]ia dicenti fides fuit apud congregatos Chriftianos, fuipicatos fieri nonpoile, ut, qui inclufus in tam ankam erat cuftodiam, nunc ferro & mani bus inimicorum elapfus adeflet. Quum vero illa fuis fidens auribus adfeveraret, Petriim eile, quem puliantem & fecum loquentem audiviilet, illi tamen, id ut crederent, impetrare a fe non poilent, ne omnem prorfus fenfibus ejus fidem abrogarent, dixerunt angelum forte ejns fuiile. Hinc exftitit controverfia, quid hi Hierofolymitani per äyyskcv ΪΙέτξα intellexerint: quumque alii alio * trahant aukores, rem non forte ingratäm rakuros nos eile crediderimus, fl, qure illinc occurrant difficultates, qureque hinc pugnare viaeantur argumenta, breviter expofuerimus. A 2. IL e) Obf. ad TAC1 TIannal. L. III, f) FuiJJe olim fervos oßiarios anciuas ofliarias, yaniiß caftodesy intro de puljante reiiuntiaturos, res eft notifpma. Cujus generis an Rhode beecfuerit, quam LUCASnominat, pu rum intererit novijfe. Confer tamejj, fiplacet, hac de re disferentem CORNELIUM ADAMUM in Exerc, Exeg. ad Act, XII.

6 - Aios - Έ.λήη # ) 4 C # Λ. II. Non defuere, qui generaliori vocis dyyska figniiicatui inhserentes dixerint, cxiitimafie illos, cum quibus in Maria; redibus fermonem miicuit Rhode, non Petrum ipfum, quod ipfis illa perivadere voluit, pro fori bus ftetiilé, fed aliquem ab ipib ex carcere abiégatum nuntium & miniilrum. Quam fententiam non inrrequenti hujus vocabuli nfu fe tueri poile confidunt ConfTat enim,nuntios quoslihet & miniitros ccyyshns vocari a iacris pariter ac profanis fcriptoribus. Hoc modo, quos Johannes ad Chriftum amandaveraticitatum quis eilet, vöcantur clyyελοι ccvt8 g), haut ferme alio ieniu, quam Homerico Agamemnoni a Tove immiilum iomnium dicit: \ x 1' >' ' > 1 \ σε rot ccyysaos ειμι b) Et Iris apud eundem vatem i) λευχοΰλενω dyysxos rja^sv Tydeusque deniqué ad Thebanos - - 7ΐξο A%cci v ocyysacs r,ti k) Quemadmodum etjam apud ARISTOPHANEM I) Carlona τον οικετψ adfatur chorus: Τ; idlv - Φαίνεις yccg ηκειν ccyysaos χςητχ rtvos. Heque nos negamus, bis & innumeris aiiis, ex optima notx icriptoribus Grsecis facile depromendis, exemplis, quam huc inferre volunt, notionem re ccyysaa confir- * mari poile; fed adeo tarnen non fumus liberales, ut iimul illis concedamus, ad noftrum locum commode illam qüadrare poife. Quis enim fibi perfvaferic, vel admiilum ad Petrum, in tarn ardto conclufum carcere, fuiile quempiam Chriitianorum, qui nuntium inde ad fa miliäres & focios ejus perferret, vel factum id eile, ut dice- ) L LICJE VII. 24. h) IL /3. v. 26% Ϊ) //. y. v. 121* ) IL κ. ν. I) ΠΛδτβί ρ. m, 34*

7 # ) ϊ ( # dicerent, venire inmentem potuiile illis, quos Herodis immanitas & adftricla Petri vincula non latebant. Quod eiiimdicunt, hanc ftabilituri opinionem fuam, muneribus forte delinitos cuftodes hanc veniam dediile captivo, ut miniilrum haberet ad manus, qui ipfum inter & fami liäres fuos fubinde commearét, id, quum poilibilitatem tantum rei prodat, nefcio, an quidquam fblidi roboris conciliet féntentias, cui res circumflantes alias manifeftisiime reclamant. Pröceflerat ancilla ύπχκϊέ&αι, utfubaufcultaret, & icifcitando cognofceret, quis eilet, qui fö res puliaret: neque ullum eile dubium videtur, quin, more eorum, qui interrogati qüi iint, vel nomine didlo fuo, vel alia quacunque emiila voce, iui indicium peregerit Petrus; dicitur enim y\ 7Τα.ιόίσκη hjiyvxacc ty\v φωνην r Πέτς8} agnita Petri voce, fibi forte ex domeftico ufu & confvetudine non ignota, repente fe in asdes proripuifle, ejusque acceifum renuntiaffe. Dum vero illa fimpliciter dicens Petrum adeile, adeo nullam inveniebat iidem, ut pro infana potius haberetur, ejus rei quum au bor efiet, quam fieri tuncquidem potuiile, nulla fibi ratione perfvadere poterant, ΰϊισχνξίζετο htks syjiv* quod verbum aliquid amplius fonat, quam, quse iimplici adfirmationi exprimendas infervire folent, vetba άποφοίναι, λέγειν, ειπείν &c. Eft enim verbis contendere, omnique, ut Cicero loquitur, adfeveratwie alicui adfirmare, quodfibi quis velit, ut alter eredat. Hoc fenfu ufurpatum legitur apud LUCAM m), de illo, qui, pofl iteratam Petri negationem, adfeveraverit vere iilum ex comitibus* Chrifti unumfuiite, quum ex dialedto ejus conftaret, Galilasum eife. Ut adeo το ^ϊισχυξΐζε<βχι ad quamdam refératur animi perfvafionem, qua quis, ut fibi quidem videtur, minirne fallacibus permotus argumentis, vera credat eile, Α 3 qu# m) C. XXII iß.

8 # ) 6 ( # qua? dicat. Neque credendum eil, äncillam, de qua heic agitun, pnetermifiile coram iilis,' cum quibus ioquebatur, eam promere rationem, qua? iibi fidem rei feciilet, quum, qui nnper illam dementem pronuntiaverant, mox, μετά το $ϊι%υςίσοο<8οί( αυτήν, paulum inclinato animo ad credendum, non vana? prorius rei auetorem illam eile, dicerent : άγγελος άυτχ hiv. Videücet, fi pleniorem, quam quidem LUCAS nobis fiftit, colio- \ quii hujus imaginem animo & cogitadone effingece vclimus, iufpicandi locus naicitur, feminamiftara, audita Petri voce, mox infiluiffe in ardes, & infiperata? rei noviv täte attonitam dixifle: Petrus flat pro foribys. Qui aderant, üfis monftro iimile videbatur, quod dixerat: itaque his illam excipiunt verbis, μαίνη, infanis. lila vero, quum iuis non poilet non credere auribus, δϊινχυξίζετο χτωε εχειν, hujusmodi forte verbis uia: veriffime vobis adfirmo, Petnimejje, locuta enimfum cumiüo, vocem ejus - agnovi. Qutefemina: adfeveratio aliquantum inflexit animos illorum, ut confufi hrererent, quo ie cogitando verterent.: μΐΐιηο Petrum feiebant vineulis conftrictum teneri, hinc vero non prorfus auclebant fidem damnare femina? adfeverands vocem fe ejus agnoviife. In tali cov gitationum con'flidtu venit ipfis in mentem dicere, angelum ejus eile: quafi dieänt: Si vifa tibi es vocem mdhifje ~ Petri, falfa te lufit itnago, non ipfe.fuit, qui tecum locutus fit, fed ängelns forte ejus, qui vocis ejus fimilitudinem induerit: Quum ergo, ut probabile videtur, non aliud ha?c, ipfis verba exprefierit, quam quod illa adfeverate dixerit, agnovifle ie vocem ejus, non videre nos quidem poifumus, andequodam Petri famulo vel miniftro tunc cogitaverint: ita enim fi foret, dicamus oportet, exiftiir>avifte iilos, Petrina? vocis fonum imitando exprimere illum vel potuifle, vel callidetunc voluifle. Utrum ve ro itatueris, difficultatibus te implicabis, queis folutum te

9 & ) 7 C # te fore videbis, ii dyyfåcy in hoc Joco expofueris per ge mumpetri: qua^expoiiiio ut,qua le tutri pcitit argumentornm probabilitate, conilet, explanaviile aliquantum apertius juvabit, quid cle angelis five geniis ienferint Juda:i arnie, ac gentiles.. III. Si antiquiorum Philofophorum fcrinia excuiferimiis, deprehendemus, coneordi ferme omnes iuffragio Deo* rum juita perfererdi honorem dctuliile ibbilantiis inter Deum & hcmines intermediis, quas δαίμοναε v ei ΰαιμίνιχχ, dixere.. Videlicct, ut MAXIMUS TYRIUS, Piatonic«philofophiae confultus, difierit η), heri non peile optime peripexerunf, ut, inter tot humanos errores, tot circumtonantes periculorum minas, quisqnam mortalium vel per ie femper obfervet, quid fugiendum fequendumve fit, vel, iagaciihme licet fecum ilatueret, quo tendendum iibi eilet, objedios evitet fcopulos, &in via lapiandi periculum caveat. Itaque, quum iapientia? divinae non eile crediderint hominem relinquere κπεξιςλrcv, dixerunt, eile quasdam φύσεις oi ci\ dras (verba iunt MAX1MI Philofophl) τύε κοίλχμεν&ε cxeuvunss $ευτεξϋε> h μεβοξ'ιω yyj xgj 8{ccv& τεταγμειβε' Θεχ μεν α<&ει εςέξ>8ε. ocv- Ρξ(κ 7ΐα de ισ'χμξοτέξ&ε' 0e< v μεν υπνιξετοίε, ούν^ξάπων $ε έπιςού Τus' QsolV 7τλησιοατάτ8, άν$ξά)7ΐού)> de έπιμελεςοίταε i. e. im mortales quasåam fabftantias, quos fecundos immortales vocant, 7?/ medio terra calique conßitutos, DEO infirmiores> hominibus potenticresdecrum minißros, homimim praß des : Diis proximos, homimim cv.ratores äiligevtißlmos. Quemadmodum eirm qui ejusdem linguse focietate jun- &i inter ie non funt, interprete habent opus, qui utrin-» que accepta verba perferant; ita rec neri poile ajebant, ut, ob immenium, quo mortale ab immortali dis du«n) Dijßert. XXFH

10 $ ) 8 ( $ discluditur, intervallum, Dil & hömities ullo itster e permifceantur commercio, niii Dxmonum inteirveniat natura, quas, vinculi inftar, humanam imbeciiiitatem cum divina conjungat majeitate, hominum portando preces ad fuperos, atque inde viciitim accepta munera & mandata cum mortaiibus communicando. Eile hanc PLATONiS iententiam, quum ex MAXIMI TYRII disputationibus o), tum ex hifce facilc coliigi potell ipfius Philoiophi vcrbis p) : Θερ] άφξωπω g μίγνυνται > άλλά A«δαιμόνων ταάσά sziv η c μίλια -x&f >7 όίάλεκτοε ( >εοίε 7ΐξοε ά \>Βξω τταε. i. e. DEiis cum homine non verfatur, fed quidquid fit comfiiercii & coüoquii Deos inter Bf homines, id omne a Dtfvionibusperagitar. Quam veritatem ab antiquiflimo vate HOMERÖ intellecdam fuiile, ex fabuüs ejus conftare opinatur PLATONiS interpres, MAXIMUS TYRIUS. Quod enim ille iuos heroas fida cum Diis focietate pesmifcet; ut quum Τνόει'όη Διομή,όΙι 7:άλλαε ABfin Δωκε μένοε Βάξσοε - - q): item Τυια ά εβψ.εν ελαφξα, ττόόαε yfi/ xfiae νπεςβεν r) Et Heclori Α is) τιαςα ειέ ys Θεαίν c ε Aoiycy άμυνει s): quumque Telemachum, dubitantem quibus verbis Ρflium fenem adfari oporteret, ita foeius ejus-inftruit Jfip Tηλεμαχ άλλα μεν άυτοε ενι φξεσι'σησι.vfiσείε, Αλλά Α xfij. Δαίμων ύποβησεται illud omne, ut interpretatur MAXIMUS Philofophus, fi ad veritatem revocetur, άινΐττεταί rivas δαιμονικέ cwåμειε x&f συν ιζαμενχς τ οίε άνβςωττοιε υπαξ na/ cvaq i, e, defignat divinas quasdam psteftates, qit hominibus adfiflant, five infiomnis, five Vigilanzib.us t). Neque aliud eas eile putat, ~ö)~conf Dijfiert. XXFII. XXFIIL p) In Symp. q) 11.V.2. r} lt. s.v. i22. s*} II. ε. v ffi\ Öd. y. v, 2<f. t) Conf. MAXIMI TFRII Dijfiert. XXF1U

11 # ) s ( # putat, quam animis corporeum elu&atas carcerem, & \ coelo readitas: ift enim illa:, inquit, non exuunt recordationem eorum, qua: in terris reliquerunt, ita eorum, quos frbi fuperilites norunt, miferata: fortem, excitantur cieiiderio in lubrico hujus vita? iladio lapiantes fulciendi: quam etjam ob cauflam ea ipfis a Deo committitur cura, ut Gutcunque hominum generi, cuicunque fortunte, animo atque arti adiint. Qua quidem in re, quid cognationis intercedat inter Platonicam & Hefiodeam Philoiophiam, quivis videt: HESfODUS enim, quod notiilimum. eil, fuos δαίμονας fingit ex animabus defunclorum homi num aurei ieculi u). Quemadmodum nec ab iilhac fententia abhorruifle Pythagoreos, vei fola argumento fuerit Theanoris, Pytnagorea: confuiti iåpientia:, difputatio περ) δαιμόνων apud PIAJTARCHUM v)y cujus fumma hxc ferme eil: ut qui in Athleticis defudarunt exercitationibus, dum xv\ feill rude donantur, non omnem priflini iludii curam abjiciunt, ied dele lantur nihilo mi nus certantium adfpeclu, ita vita: terumnis defun li homines, in genios verfl ( άςετήν ψυχής γενομενοί δαίμονες),. non inortahum curam omnem exuunt, ied juvare illos eupiunt, qui ad illam, quo ipfi Dervenerunt, metam tendunt. Cujusmodi plura ille diilerendo, mentem iui Magiilri optime expreffit, ut qui dixiile feratur, πάντα τον άερα ψυχών εμπλεων είναι, κψ} τύτα ς όάιμονάς τε χ#} ηξώ ας νομίζεσαι, i. e. totum aéra plenum ejfe animabus (icilicet poil digreifum e corpore eo miilis), easque Dxmonas & Heroas exiftimari w).. IV. Generatim harenus vidimus, ex philofophorum fcitis, δαίμονας eile φύλακας &νητων άν&ράπων χ), iequitur Β u) Εργ. ν. in. fq. ν) de genio Socratis p. m. r 03, w) Vid. DIOG. LAERT. t FUL c. /. 7;. 10. x) HES10DI εργ. Ε c. ut

12 # ) ίο c.>51 nt aiiqnantum fpecialius cogitatione perluilremus, qua* lem ipfis mortalium remin curam adiértam volueriht. Et primum quidem conftat, per urbes & civitates, per region es & ioca quadibet diftributas fuiffe geniorum pr x- tuias. Qua /lineas imbutus perfvafione, quem ad lcca, quo illum fata vooaverant, adpuliiiet, Frondenti tempora lawro Implicnt, D3 geniumque loci, primamque Denr um TeHur em, Nympbasqtie & adhuc igmota precaiur Numina y) Nec alius ordinis fuereprccfides loci, queis Alexander, figna cum Dario collaturus, iacrificiimi patrio niore fecisfé dicitur s). Quam loco cuilibet tutclaria numina adiignandi licentiamromanis exprobrat PRUDENTIUS a)% Quemquam cur geriium Roma mihi fingitis umm? Quum pcrtisy domibus, tbermis, ftabutis foleatis Adfignare fiuos genios, perque omnia membra Urbis, perque locos geniorum miliin multa Tingere, ne proprin vacet nnguhis uuus al umbra. Infuper vero etjam fpcciali cura ié demiiiife putabantur éuipcvfs ad fingulos tutandos & gubernandos hornines. Cui rei fidem fadiuri hi Mf NANDRI, vel qnisquis lile fuerit, alius Poétce Grceci veriiis adfeni iolent : ^Ατταντ/ δαίμων οίνϋξ) σνμπαςοίςχτεϊ 'EvBvs γενομένω μvsccyccycs tu [bin. b) i. c. Cuique mcrtnlinm genius jimgitur flatim edito, modera tor ut vita fit. Quem vero Gnecus vätes vocat μ\^ayodycv, eum SENFCA c) nomine notat pardagogi: unicuique, dlcit, ncfirvmpadagogvm däri Deum, cfiunt; &mcx. fingulis genium D Junontm dederunt. Quem quiclem titulum ideo y) TEneid. L. VII. v. 13y.Jeq. z) CUR Til L. III. c. 8. d) L. II centra S3n.mnd.um v. qqq.jeq. b) Vid. L1TSJI fhyfiku Stoic, L. L DiJJert. 19, c) Efiifi. CX%

13 # ) II ( $ icieoilinm mereri exifiimaverunt, quod, psedagogi in«ftar, doceat illos, quibus cuftos datur, viam, qua ad metam tendendum fit: id quod ingeniofe indieatur in ta bula CEBETIS, ubi genius fiftitur ad fimilitudinera ienis effictus, qui ad portam confiflens, qua ad feptum, qua; vita eil, iingulis fit eundum, altera manu tenet tabulam, & altera in mundum ingredientibus quidquam monftrat: monflrat autem, ut fequentia explicant, qua; iemita feqnenda fit ad feiicitatem properantibus, quomodo fortuna fit utendum, luxuria; & libiciinum monftra domanda. Quam mortalium rebus a geniis impenfam curam eleganter defcribit ARRIANUS d)-} ubi enim de Deo, omnia cernéhte humana opera, nonnihil diileruit, addit: αλε -ήττον ngq ΙπΙτξοπον εχάςω παςεςησε, τον εχχ- <58 δαίμονα, n&j τίαξεδων.ε φυλάσσειν άυτον οίντόο, rßj rurov άκοίμητον y&j α7ταςαλόγί5ον. i. e. nihilo minus tornen etjam procuratorem unicuiqne addiäht, genium cujusque, eumqueilli cuftodiendiim tvadidit, tali quidem} ut neque dormiat, nec decipiatur. Et quidem tam fidum dicit porro ARRIA NUS hunc vita; cuftodem eile, ut etjam in locis tenebroils nos cernat, neque adeo foli unquam fimus,quum De ns intus iit nej ημετεξος δαίμων. Queis gemina funt, qua; CENSORINUS habet e): genius itanohis aßiduus obferva'* tor adpoßtus eß, ut ne pnncio quidem temporis longius abfeedat, fed ab utero matris exceptos ad extremum vitde diem comiietur. Hinc yocatur ab HORATIO f) comes & na tura Dens humana: Seit, inquit, genius, natale comes qui temperest aßrum Natura Dens humana Ha;c & alia hujusmodi, quorum largam meflem cuilibec prifea pervolutanti monimenta colligere pronum eft, in B 2 genios d) Difert. ad EP1CTETI Ιγχεψδον L. /, c. /^. ej de die Ratφ c. 5. f) L, II. Eß. 2.^

14 # ) 12 ( # genios congefta elogia dubitare nos non fmunt,quln diderit cre- antiquitas, neminem eile mortalium, quin fui rnunitas iit tutelaris pradidio numinis. Eft tarnen, quod icrupulum injiciaé, & dubitationis nonnihil moveat. Seilicet, ita nonnunquam Euper hoc argumento difteri novimus, ut nonnifi paucis, quos prar ceteris caros habeat Deus, angelici preeildii & tutela? beneficium concedi vi deatur. Ό; παλαιοί, inquit EUSTATHIUS ρ ), φασί, ^ ^ ^»a i» N ' CL - v-' μονάς τχτας, τον ϋμηξίκον Δ%/λεα x&f τον Αΰψαιον Σωκξοοτην ev σψτνχίΰίΐς τω οικε'ιω κεχςη&αι οοοΐμονι, i. e. Veteres dixenmt hos jalos, Homertcum Achiüem & Athenienjem Socratem in adverßs cafibus domeßico ufos efje genio. In quam eandem fententiam difputat fupra nomina«tus Theanor Pythagoreus apud PLUTARCHUM h)y quo!>dam, ex numerofa hominum turba, id dicens indeptos efte,; fingularis inibar privilegii, ut curentur a geniis, haut ferme alio modo, quam qui in eodem loco ftabulantur equi, non a^quaü omnes cura foventur Sc aluntur, Ted, quem generofum pra? ceteris videt Domi nus, ei maximum impendere folet ftudium. Verum quidquid horum fuerit, id tarnen fencentiarum repugnantiam nullam infert. Quemadmodum enim univerfaiis Providentia, omnes complexa res a DEO creatas, pariter incedere poteft cum fpecialiori cura, qua fui reverentioribus profpicit Deus ; ita nihil obftat, quo minus ßnguli fuum habeant genium, Sc pauci tarnen experiantur tarn impenfam fui curam Sc cuftodiam, quam a fuo Daxnone impertitam fuifte Socrati, ommnis loquitur antiquitas. Uli g) Ohf. ad HOM. IL α. ν. ι$8- uli Minerva ccelo delapfa dicitur Acbiüi oua φαινόμενη των άλλων Vis οξοοτο. Ol - fervat vero EUSTATHIUS h. I. potuijfe ah antiquioribus bis addi dunmviris etjam alios> ejusdempreeßdii beneficio ufos» b) degen. Soer.aUρ, m

15 ) 13 C & \ Uli enim ita fe totem impertiifte dicitur ro $οαμονην, ut, quoties inprimis res incidebat ambigui confilii, in aurem quafi ipii infufurraverit, quid faciendum eilet : idque vel arcano quodam mentis impuifu, vel repente ad Fenfus iilapio fono, vel denique oblatis ipfique foli percipiendis imaginibus, vifionibus & infommiis, de qua re mukis diilerentem legimus PLUTARCHUM t). Unde etjam Socrates ipfe pondus additurus diclis & fcitis fuis, ita ferqper dixiile fertur: dos είτιέ μοι το ΰχιμόνιον k). Atque ut hujuseemodi familiariori geniorum ufu fruerentur, paucis forte, quos sequus amayit, dediile creditus eft Deus. Memoria? proditum memini ab ΑΜΜίΑΝΟ MARCELLINO /;, Conftantium quondam in rebus trepidis, & de fucceflu hcefitantem, no&urnis territum fuisfe viiionibus, i η(lantis viciffitudinis nuntiis, & tnnc conjunctioribus fibi narraviile, fe tamquam defolatum fecretum aliquid videre defiiffe, quod interdum adfuijfetfibi fqualidius. Quibus narratis fubjungit AM. MARCELLINÜS: pu~ tabatwr genius quidam tutebe falutis adpoßtus eum rehquiffe: ferunt enim in liicem editis bominibits cunclis bujusmodi qu< dam, velut acius rectura, manina fociari, admodum tamen pauciff.mis vifa, quos multiplices auxere virtutes. Tnter paucos iilos, queis A. MARCELLINUS datam dicit arclioris cum geniis commercii copiam, retulerunt quidam Scipiones: ita enim de Ulis loquitur APPIANUS m : ϋαιμόνιον οίυτω συλλοομβοίνειν åjofoo^ov, ο >{cfj τω πάππω Σνατΐϊωνι 7ϊξοσ ημοβνειν εόοκει το μέλλον, i.e. putaverunt, genium aliquem ipfi opitulari, qui itidem avo ejus Scipioni prcedixerit futnra. Prarterea, qui, ad vita; hnjusce curfum confkiendum,adjunch aivinitus quibusdam mortalium puta- B 3 " bantur i) ibid. k) Vid. EUSFΛ THII comment. in HOMERI IL ot. v. 198% l) Z. XXL p. m, 223. m) de hello Punico ρ. 62.

16 $ ) 14 ( & bantar genii, illi etjam cafuum nonnunquam mortisque ipfnis nuntia figna oftendere credebantur i Iiis, cmos inter& pupilios fuos familiariorern interceiliile ufutxi fel rent, Sic utique Theanor, apud PLUTARCHÜM η), coram frequenti hominum confeilu, commemorat, fibi aliisque in Italia degentibus, τό Αυσιδοε δαιμόνων %δη τε$νη kotos- haaycas πςονποφψαι τψ τζλευτψ, Lyfidis jam, { ic. in Gratia, quo ex Itaiia confugißet, J fatis finisii genium evidenter mortem ejus ßgnificafje: quod mortis indicium peregiile τον δαίμονα imaginibus fibi per quietem oblatis, innuit in fequentibus Pythagoreus ille. Quin etjam refert PLUTARCHUS alio loco o), Eiyfio cuidam Italo, de fubita filii fui morte anxio & folicito, fpeciem oblatam fuiße, itaturam & annos filii fui referentem, quumque percontaretur, quisnameilet, taie illum tulifle refponfum: δαίμων τΰ υ ιέχε Σέ?, geniusfum filii Tai. Atque hi funt genii, vitee cuftodes bonorumque concriatores,quos prifca adas tantopere celebravit, 'diverfi ab iilis, quos malorum audores eiferndem credidit illa: cujus ordinis ille fuit, qui, ut refert PLUTARCHUS p), Bruto ad Abydum adparuit, fcitantique quis eilet, refpondit: ό σόε, ω B^äre, δαί μων κακόε, Jüm, ο Brüte, malus duns genius. v. Reßat, ut ad ea progrediamur, qua? magis forte videbuntur probabilem nobis fidem facere, per dyyshov Petri non intellexiife Hierofolymitanös alium, quam, ut profani loqui amant, τον αυτβ δαίμονα, vifuri iciiicet, an qure gentilium alte infixa fedit animis, fententia, fuum cuique adfignatum eße genium, comitem perennem vitteque cuftodem, etjam iilorum tenuerit animos, queis divinior lux adfulfit. Quo loco monuiile juvahit, Gra?- corum δαίμοναε & Latinorum Genios non diverfos eile ab illisj η) de Socratis genio ρ. ni. y$3 j8j- o) deconfolatiofje ad ApoUoniump. m, 18$), p) Cajans vita ρ. m. ημι. )

17 ώ ) 15 ( ^ Ulis, qiios Scriptura vccat angelqs, etil purior angelo- II m dodtrina, ex facris baurienda fontibus, variis a profanis gentitbasinterpolata & corrupta Et figmentis. IΊλώ~ τω, inquit THEODOR ET US q)y δαίμονας χεκλψ.εν, év νμεϊ'ε ciyyihiss ττξοσκγ'οξενεμεν, vppj tütüs ys ÄstT8(yts εφν csv uvcci rs <2)st. i.e. Pluto D&mcnas vocavit, qiios nos vo» cämus angelos, Er mini(ivos dixit ejjedet. Eile vero angelis id in mandatis a Deo datum, ut piis hominibus iaiutareiti commodent operam, non Novi tantum, verum etji m Veteris Tcftsmenti tabula; manifeftiffime indicant. An vero per iingula. hominum individua partita Ent mmiiieria eorum, diierte illic indicatum non legimus: quod enim GROTIUS ex Chrifti verbis, ci olyysλα των μικξων diu ttuvtcs j&hhί8σι tc 'τΐξίσωττον Τ8 τϊατζίς μ8 r), colligit, voltiile Chriflum fuo calculo tacite confirmare iententiam Judarorum, Ratuentium in fingulos, faltim pios, hcmines peculiarem diilributam eile angelo- Tum cuftodiam, eo quidem ipfo, neicio, an vir magnus omnium mcreatur pundla. Id tanturn ex adlatis verbis confici poile videtur, parvulos, de quibus Chriftus loqui'tur, non exibrtes eile angeiici prmfidii & tuteiae: uncfe tarnen non fequitur, ut finguli, quod EUSTATH1US dicit /), utantur τωοιχε'ω Ja/^evi. Ceterum vero, ipecialibus in cafibus adparuiile quibusdam in V. T. angelos, feque illis exhibuiile fidos miniilros & adjutores, indica tum pailim legimus: ut, quum Jacobus de inilantibus fibi fatis anxius & folicitüs eilet, occurrerunt ei angeli Dei t). meminit de Elia, ilantesque itineris möleilias denuntiante v): Notum quoqueeft, quod Sacer Scriptor com ejusque angelo ipfnm paicente, in«& quod de Tobia commemoratur, angeli comitatu dudluque q) Crat. IV. de materia mundo, r) Conf ejus Com* vtent. in Matth. ΡVIIL f) Ohl, tidt IL u.v. t) Gey* XXXIL u) u Reg. RIX,

18 & ) ts ( if. \ que ufo v)> id five hiiloria fuerit, five non inutilis μί- Sos, probat tarnen, quid ilio tempore de angelis creditum iit. Atque, ut ex bis aliisque complüribus exemplis % concludi non poile urgeo, partitam» per iingula individua eile angelorum fimgulorum curani: ita viciffim contcndo, ii eo proceffifient Judad, ut vei finguüs-, vel piis faitim, Deoque pra:cipue caris hominibua, angelicam adfignarent cuftodiam perennem & propriam, probabilem iilius opinionis rationem aliunde arceflendam non eile, quam ex frequentatis ilio tempore angelicis adparitionibus. Neque mirum eil, fi, inter quos crebriores hu jus generis adparitiones fama erant & fermone celebratiffima:, iniilam, quam indicavimus, prolaberentur opinionem. Talia atitem illos ienfiile de angelis, probaverit, quod de hifice Dei miniilris paffim in illorum. fcriptis memoria; proditum eil. Cui iententix robur conciliaturus non multum urgebo, quod PHILO JUDdEv US w) angelos vocat legatos, ultro citroque commeantes inter Deum & homines: quum & id ipfis competeret elogium, licet iinguli fingulis adjuncli non eitent. Alias vero paillm in horum fcriptis cernere licet veiltgia luculentiora non bene cohterentium de angelis iom'niorum: cujusmodi id eil, quod ita partiuntur illorum ierviendi vices, ut nullam dicant eile rem a Deo conditam, ne herbam quidem aut plantam minimam, cui peculiaris non prceiit genius χ). Quo minus mirum eil, fi, qui omni nobilior eil planta, homini cuique fuum dent leilem cce- patronum. Adeo utique propitio numine^quosdam natos fuiile credidere, ut peculiaris magiilerio angelifrui ipfis contigerit: atque eo quidem proceilere, ut, quod v) Tob. V η. rv) Tom. I. de gigantibus p. m x) C011},\ EISENMENGERI entdecktes JudentJMm p, Ii. C. 7.

19 t# ) l7 ( & quod EISENMFjNGERUS ex icriptis Rabbinicis oftendit y)} deftnire fuftineant, quo nomine notati fint angeli, q ui piorum patrum, Adami, Semi, Abrahami, Jacsbi, j-ofephi, Doftores fuerint. Et quoniam incidit mentio Jacobi, angelica ufi inftitutione, admoneor, ut refcram, quod de eo me legere memini in BARTO- LOCCil Biblioth. Rab. z). Scilicet, dum in eo verfatur opera ejus, utexponat, q ute iit Judatorum fententia de indole & proprietatibus angelorum, refert adeo» cx illorum mente, fidam eile illam focietatem, quam angeii cum certis ineunt hominibus, ut pro clientibus fuis nonnunquam ipfi inter fe digladientur: id quod probant exemplo Jacobi & Efavz. Quod enim Mofes refert a), angelum lufta tum eile cum jacobo, id ita exponunt, ut dicant Efavi angelum, vindicaturum fuo clienti & focio illatam injuriam, tunc cum Jacobo congreftum eile: & vicifilm Jacobi angelum, qui in pugna ifta ipfi non defuiilet, poft yiftoriam protuliile verba, qnte apud Mo len leguntur: non vocaberis amplius Jacob, [ed IJraeh Pa ri ratione quod de viro, qui fefe Jofuaj ad Hieri-cho confpiciendum exhibuerit b), narratur, id oftendit BAR- TOLOCCIUS, exponi a Judafis de angelo Jofuae, cuftode & confiliario, qui, quum femper adeftet, interdum tarnen ic oculis ejus in forma humana fifteret. Quo loco neque illud reticuifte fasfuerit, quod vel pra^cipue illuftrat verba, qua? fub manibus funt, nempe ita de angelis difleruifte Judaros, ut credidifie adpareat, dum videndos fe pra;bere voluerunt, hujus vel illius figuram notam induifie. Sic in fcriptis Rabbinicis- qua? citat LIGHTEO- TUS c)j nominatur flltfd HIDO *]nvq angelus infigura Mo- C ßsf Oft loco [upra citato. sd) Tom. l p- 33j. a) Gen» XXXII. 21% b) Jof% V% 14. Jeq. c) Hora Hebr, ad AU* XII. ij»

20 ps\ nec rinn npsw mena & ; is c # angelus injpecie vélßmilitudine Sähmoms, defcendens atque inildcns chrono ejus. QiTomodo. IV. ex PLUTARCHO vidiimis Elyfii fiiii ΰοΰμο:α, dum adparuitpatrij fimulaile häbitum & formam ful clientis, j. VI. Quod Ethnica credidit fuperfltitlo. III. IV. nec fuo damnavere calculo Jnditi. V. id agnitum etjam fuifie a veteribus Cbriftianis, manifeftilfimo didicerit argumento, quisquis patrum peryolutaverit fcripta. Uiuim vel forte alteruin, huic rei hdern fablurum,tef imonium ad i u- liile nobis in pradenti fuflecerit. Ita in hane remloquitur BASILIUS d)\ ίκά<,ω ταν εςιν ccyyexa; πα-ξε devyphce, vßics 18 βλέπειν rov πμτέξού τον εν reis Χξαν/ϊε. i. e. cuihbet fidelivm eß angelus adfifletts, patrem, qui eß in ccchs, videre dignus. Queis adfinia funt, qua? habet HIE RONYMUS e): magna, inquit, eß dignitas anitnarum, ut unaquceque habeat ab orta nativitatis in cuflodiam fiii angwbra delegatum. Quam eamdem opinionem, ad η o Ibra usque propagatam tempora, maltorum inhaerere animis penitusque infitam eile, permultae probant, qua: hodieque circumreruhtur, hiftoriae dicam an fabula:. Et p'osfem-quidem hoc ioco adferre exémpla virorum nori obicuri ncminis, queis fui fruendi copi.am dedifie genios hujilscemodi, omni adfeveratione funt, qui contendant, nifi pari m ducerem honeftum, alieujus nomen inierere relationibus, qua: nihil forte habent ex vero, fed totas quantic luxurianti imaginätioni erti m debent. Id vero mcnuifle juvabit, pervulgafaqp opinicr em, de angelico nonnullis indulto propiori commercio, peperiile umbras iiias & iimuiacra hpminum viventium, qua; vel videre " - nondj in Eß ll ß ή in Matth. XFU1, 10*

21 } 19 { Ψ nonnunqüam alii, vel vidiße fibi viii funt. Nemo fei- s licet noftrum ignorat credi a vulgo, eile homines, quorum, dum abiünt domo, vel fpecies perhmilis domeilicortim iefe oculis ingerere nonnunquam foleat, vel fo rms audiatur & rr.otus, qualem ipli edeie folent, indi cium quaii peradturus, inftantis reditus. In veritatem huius ι ei inquirendi hic non eft locus: iuffecerit indicaile, in iilhac opiniene non obfeura cerni vefligia pervetuftas illius iementia?, qua? omnium ferme gentium animos tenuit, eite genios, qui propioris confortionis vineulo feie certis adjungant heminibus. VII. Qua? hadlenus disputata funt de geniis five angelis, luccm foenerant v er bis apud Lncam, qua? iiluflranda fufeepimus, neque finunt,»ab ea nos demoyeri fententia,. qua' adferitur intellexiilc Hierofolymitanos hosce fideles, per äyyελον Ώίτξϋ, genium, qui vel perpetuus eilet ej> s cuilos &focius, vel acl iempus fahim, in rebus dubiis, ipii adjundlus, & tunc quidem imitando exprcillfiet fonum vocis. Petrin.a?. Ita enim calculos ponere licet. Gentiles non minus, quam Juckei, priraique. Chriiliani, vel fngulis mortalium iuos addidete genios, vel, quos tali pradieüo dignes jüdicäitet Deus, hos fpecialiore cura illos fovere crediderunt. Hafc futelaria nuroina, humanam induta fpeciern, adparuiile nonnunquam fuis clientibus aliisque,quos ipfis propius junxiöet necesfitudinis vinculuni, indem crediderunt, quin etjam habitum fuorum pupillorum fimulavifie. Quum ergo ad freiem pronum fit, etiam, qui tunc in Maria? a?dibus erant, Chriilianos eadem plenos fiiiile opinione, atque tunc, quidem, fi unquam alias, dum in falutis diferime^addudus erat Petrus, fe exferturum fuiile angeücuni pra:- χ fidium iuipicari poitent, nihil vero eithmhius, quam, C 2 quum

22 & ) 20 ( & qunm aüdirent ancillam adfeverare vocem ie agnovisfc Petrij illico fubiifle animos ifjorum cogitationem genii, quem crede~ent hoc modo icce tunc manifeflaturum eiie: ut, quum dicerent, ciyyskcs dvrs hiv, id valeaut* yerba, quod piofanis, uc fupra audivimus, frequclitata ησις, δαίμων αυτέ htv. Μ. Θ. Δ, f v *