Συμπληρώματα διατροφής και καρδιαγγειακό σύστημα: μύθοι και αλήθειες.

Transcript

1 Σύγχρονο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Συμπληρώματα διατροφής και καρδιαγγειακό σύστημα: μύθοι και αλήθειες. Τζώρτζης Νομικός Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

2 Το σύγχρονο φαρμακείο

3 Το σύγχρονο super market

4 Τι ορίζεται ως συμπλήρωμα διατροφής ; Dietary Supplement and Education Act (FDA, 1994): A dietary supplement is a product taken by mouth that contains a "dietary ingredient" intended to supplement the diet. The "dietary ingredients" in these products may include: vitamins, minerals, herbs or other botanicals, amino acids, and substances such as enzymes, organ tissues, glandulars, and metabolites. Dietary supplements can also be extracts or concentrates They can also be in other forms, such as a bar, but if they are, information on their label must not represent the product as a conventional food or a sole item of a meal or diet. Whatever their form may be, DSHEA places dietary supplements in a special category under the general umbrella of "foods," not drugs, and requires that every supplement be labeled a dietary supplement. Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, 2004 Νοούνται ως "συμπληρώματα διατροφής" τα διατροφικά προϊόντα αρμοδιότητας ΕΟΦ με σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας, τα οποία αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις (π.χ βρώσιμα εκχυλίσματα φυτών και άλλα συστατικά φυσικής προέλευσης με θρεπτικά συστατικά όπως βιταμινούχα, μέταλλα, αμινοξέα, πρωτεΐνες, αντιοξειδωτικές ουσίες κ.τ.λ), μεμονωμένων ή σε συνδυασμό.. ΕΟΦ (Διαφήμιση συμπληρωμάτων διατροφής, 2009) Τα συμπληρώματα διατροφής δεν επιτρέπεται να έχουν ή να προβάλλουν προληπτικές ή θεραπευτικές ενδείξεις, που προσιδιάζουν μόνο σε φάρμακα. Η ύπαρξη συστατικών φυτικής προέλευσης ή βιταμινών ή άλλων ουσιών σε συμπλήρωμα διατροφής δεν το καθιστούν αυτοδικαίως «φυσικό και ακίνδυνο» προϊόν.

5 Το εμπόριο των συμπληρωμάτων 50% των Αμερικάνων (> 150 εκ.) καταναλώνουν συμπληρώματα σε προληπτικό επίπεδο αν και δεν έχουν έλλειψη βιταμινών Αύξηση 10% κάθε χρόνο. Ο ετήσιος τζίρος: ~ 25 δις $ στις ΗΠΑ, ~ 50 δις $ σε όλο τον κόσμο Το 40% των καρδιοπαθών χρησιμοποιούν συμπληρώματα και το 35% μεγαδόσεις βιταμινών Ο τυπικός καταναλωτής συμπληρωμάτων είναι γένους θηλυκού, μορφωμένος, μέσης οικονομικής κατάστασης και συνήθως ηλικιωμένος

6 Η κατανάλωση συμπληρωμάτων στην Ελλάδα Herbs/Plants MVM Ανόργανα Ιχνοστοιχεία Vitamins Skeie G, Use of dietary supplements in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition calibration study, Eur J Clin Nutr, 2009

7 Γιατί παίρνουμε συμπληρώματα ; Πεποίθηση ότι προστατεύουν από χρόνιες παθήσεις Διατροφικές πολιτικές χαμηλής πρόσληψης λιπών χαμηλή κατανάλωση λιπαρών τροφίμων (φυτικά έλαια, ξηροί καρποί, λιπαρά ψάρια) έλλειψη βιταμινών αναπλήρωση με συμπληρώματα Ανάπτυξη της θεωρίας του οξειδωτικού στρες ως βασικού παθογενετικού μηχανισμού για γήρανση, καρκίνο, ΚΑΔ, νευροεκφυλιστικές παθήσεις Εύκολη πρόσβαση Marketing

8 Συμπληρώματα διατροφής Κατάταξη ανά είδος Λιποειδή ω-3 λιπαρά οξέα α-λινολενικό οξύ Συζευγμένο λινελαικό οξύ Φυτοστερόλες Policosanols Μίγματα λιπαρών οξέων Αμινοξέα Αργινίνη Μεθειονίνη Γλουταμίνη Πολυβιταμίνες Μίγματα αντιοξειδωτικών πρωτεϊνών Σύμπλεγμα βιταμινών Β+φυλικό οξύ Μίγματα >10 βιταμινών Μίγματα βιταμινών+ιχνοστοιχείων Μέταλλα - Ιχνοστοιχεία Κάλιο Ασβέστιο Ψευδάργυρος Σελήνιο Σίδηρος Μαγνήσιο Χρώμιο Βιταμίνες Βιταμίνη Α Βιταμίνες Β Βιταμίνη C Βιταμίνη D Βιταμίνη E Βιταμίνη K Φυλικό οξύ Αλλα α-λιποϊκό οξύ Νιτρικά/νιτρώδη Ριβόζη Βεταίνη Φυτoχημικές ενώσεις Φυτικά εκχυλίσματα Πολυφαινόλες Πρεβιοτικά Φυτικές ίνες Φυτοοιστρογόνα Εκχυλίσματα κανέλλας Εκχυλίσματα τσαγιού Εκχυλίσματα σκόρδου Εκχυλίσματα λούπινα Εκχυλίσματα σταφυλιού Εκχυλίσματα παπάγιας Εκχυλίσματα από φλοιό πεύκου Εκχυλίσματα ροδιού Εκχυλίσματα κολοκυθόσπορου Εκχυλίσματα κόκκινου τριφυλλιού Εκχυλίσματα Ginkgo Biloba Σπιρουλίνα Πεπτίδια Υδρολύματα πρωτεϊνών γάλακτος

9 Συμπληρώματα διατροφής Κατάταξη ανά δράση Αντιφλεγμονώδης Νιασίνη Βιταμίνη D ω-3 Se Αντιοξειδωτική Μεθειονίνη Βιταμίνη Α - Καροτενοειδή Νιασίνη Βιταμίνη C Βιταμίνη Ε Se Αντιϋπερτασική Βιταμίνη C Βιταμίνη D CoQ10 Κ Mg Zn L-Arginine Υδρολύματα πρωτεινών γάλακτος Υπολιπιδαιμική Ω-3 ΛΟ Νικοτινικό οξύ Γλυκομαννάνη Red yeast rice Φυτοστερόλες Αντιαρρυθμική Ω-3 Μαγνήσιο Αντιαιμοπεταλιακή Μαγνήσιο Ρεσβερατρόλη Μείωση ομοκυστείνης Φυλικό οξύ Σύμπλεγμα βιταμινών Β (Β6+Β12) Ινσουλινοευαισθησία Μαγνήσιο CoQ10

10 Καρδιομεταβολικοί παράγοντες κινδύνου Υπέρταση Θρόμβωση Παχυσαρκία Δυσλιπιδαιμία Μεταβολικό σύνδρομο/ Διαβήτης

11 Συμπληρώματα διατροφής για απώλεια βάρους Συμπληρώματα που εμποδίζουν την απορρόφηση λίπους και υδατανθράκων Phaseolus vulgaris Chitosan Συμπληρώματα που διεγείρουν μεταβολισμό Caffeine Ephedra Green tea/catechins Guarana Bitter orange (synephrine Yohimbe Συμπληρώματα που μεταβάλουν ευνοϊκά τη σύσταση σώματος CLA L-carnitine Συμπληρώματα που μειώνουν την όρεξη ή/και αυξάνουν τον κορεσμό Διαλυτές ίνες (psyllium, guar gum, beta glucan) Hoodia gordonii Manore MM, Dietary supplements for improving body composition and reducing body weight: where is the evidence? Int J Sport Nutr Exerc Metab, 2012

12 Έχουν δράση τα συμπληρώματα διατροφής στην απώλεια βάρους? Βραχυχρόνια αποτελέσματα (1-6 μήνες) Μικρές απώλειες βάρους δίχως κλινική σημασία (~ 2 Kg) Τα πλέον αποτελεσματικά καφείνη, εφεδρινούχα, συνεφρίνη ή συνδυασμοί αυτών Τα επιστημονικά δεδομένα μέχρι τώρα δεν υποστηρίζουν την ικανότητα των συμπληρωμάτων να οδηγούν σε απώλεια βάρους Σημαντικές παρενέργειες Υπέρταση Γαστρεντερικές διαταραχές Εγκεφαλικά επεισόδια Αύξηση καρδιακών παλμών Άγχος, ανησυχία Αυπνίες

13 Συμπληρώματα διατροφής και υπέρταση Μοριακοί στόχοι Κατηγορίες αντιυπερτασικών φαρμάκων Αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτενσίνης Ανταγωνιστές αγγειοτενσίνης β-αποκλειστές Συστατικά συμπληρωμάτων με παρόμοια δράση Μελατονίνη, ω-3 ΛΟ, ρόδι, πυκνογενόλη, ψευδάργυρος Q10, γ-λινολενικό οξύ, Ν-ακετυλοκυστείνη, ελαικό οξύ Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου Ασβέστιο, λιποικό οξύ, μαγνήσιο, Ν- ακετυλοκυστείνη, ελαικό οξύ, ω-3 ΛΟ, ταυρίνη, βιταμίνη Β6, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε α-αγωνιστές Αναστολείς ρενίνης Αγγειοδιασταλτικά Διουρητικά Q10, γ-λινολενικό οξύ, κάλιο, ταυρίνη, βιταμίνη C, βιταμίνη Β6, ψευδάργυρος, βιταμίνη D α-λινολενικό οξύ Αργινίνη, ασβέστιο, μαγνήσιο, ω-3 ΛΟ, κάλιο, ταυρίνη, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε Q10, φυτικές ίνες, γ-λινολενικό οξύ, καρνιτίνη, μαγνήσιο, κάλιο, ταυρίνη, βιταμίνη Β6, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε Houston M., Nutrition and nutraceutical supplements for the treatment of hypertension: part I, II, III., J Clin Hypertens (Greenwich). 2013

14 Συμπληρώματα διατροφής έναντι της υπέρτασης Είδος Δοσολογία Δράση Κάλιο (Κ + ) mmol/d έως -8.0/4.1 mmhg Μαγνήσιο (Mg 2+ ) mg/d έως -5.6/2.8 mmhg Ουβικινόνη (Q10) mg/d έως -15/10 mmhg Βιταμίνη C 250 mg/d έως -7/4 mmhg Αργινίνη 10 g/d έως -6.2/6.8 mmhg Πεπτίδια γάλακτος Πεπτίδια ψαριού 20 g/d υδρολυόμενης πρωτεΐνης ορού γάλακτος 3g/d εκχυλίσματος σαρδέλας έως -8/5.5 mmhg έως -10/5.5 mmhg Μελατονίνη mg/d έως -6/4 mmhg Σκόρδο 4 σκελίδες/d (10000mg αλυσίνης) έως -8/7.3 mmhg Rasmussen CB, Glisson JK, Minor DS., Dietary supplements and hypertension: potential benefits and precautions., J Clin Hypertens (Greenwich) Jul;14(7): Houston M., Nutrition and nutraceutical supplements for the treatment of hypertension: part I, II, III., J Clin Hypertens (Greenwich). 2013

15 Συμπληρώματα διατροφής και γλυκαιμικός έλεγχος Αναστολείς α-αμυλάσης Λιποικό οξύ Μαγνήσιο Κανέλα Φυτικές ίνες Τριγωνέλλα Πράσινο τσάι Χλωρογενικό οξύ Bitter melon Emblica officinalis Βιταμίνη D + Ca 2+ Χρώμιο Deng R., A review of the hypoglycemic effects of five commonly used herbal food supplements., Recent Pat Food Nutr Agric Apr 1;4(1):50-60 Davì G, Santilli F, Patrono C., Neutraceuticals in diabetes and metabolic syndrome., Cardiovasc Ther Aug;28(4): Lee T, Dugoua JJ., Nutritional supplements and their effect on glucose control., Curr Diab Rep Apr;11(2):142-8.

16 Συμπληρώματα διατροφής και δυσλιπιδαιμία Είδος TC LDL-C HDL-C TAG Φυτοστερόλες - - Ιχθυέλαια Πρωτείνες σόγιας - - Red yeast rice Διαλυτές ίνες Πολικοσανόλες Σκόρδο Guggulipid Κατεχίνες τσαγιού McGowan MP, Curr Ather Rep, 2009 Nijjar PS, J Clin Lipidol, 2010

17 Υπολιπιδαιμική δράση φυτοστερολών 2-3 g PS/day μείωση 4-15 % TC, LDL-C Όχι δράση σε TAG και HDL-C Υπάρχει γραμμική σχέση δοσολογίας υπολιπιδιαιμικής δράσης Gupta AK, Q J Med, 2011 AbuMweis SS, Food Nutr Res, 2008

18 Κατευθυντήριες οδηγίες NCEP-ATP III

19 Nijjar PS, J Clin Lipidol, 2010 Scholle JM, J Am Coll Nutr, 2009 Φυτοστερόλες Συγχορήγηση με στατίνες Συνεργιστική δράση Για κάθε 1 g/day PS επιπρόσθετη μείωση 4,5% Μείωση LDL-C κατά 6,7% για προσλήψεις 0,7-1,1 g/day και 11,3% για προσλήψεις 2,5 g/day Ανάλυση 8 RCT: 2-6 g/day PS σε υπερχοληστερολαιμικούς μείωση TC κατά 14 mg/dl και LDL-C κατά 13 mg/dl

20 Συμπληρώματα διατροφής και αντιθρομβωτική δράση Michael J Stanger, Lauren A Thompson, Andrew J Young, and Harris R Lieberman, Anticoagulant activity of select dietary supplements, Nutr Rev., 2012

21 Οξειδωτικό στρες και καρδιαγγειακές παθήσεις (1) MC Houston, The role of cellular micronutrient analysis, nutraceuticals, vitamins, antioxidants and minerals in the prevention and treatment of hypertension and cardiovascular disease Ther Adv Cardiovasc Dis, 2010

22 Οξειδωτικό στρες και καρδιαγγειακές παθήσεις (2) AC Montezano et al, Molecular Mechanisms of Hypertension Reactive Oxygen Species and Antioxidants: A Basic Science Update for the Clinician, Can J Cardiol., 2012

23 Αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Α, C, E) Μηχανισμός δράσης Βιταμίνη Α - Καροτενοειδή Μορφές: α-καροτένιο, β-καροτένιο, λυκοπένιο, λουτείνη, κρυπτοξανθίνη, Δεσμευτές οξυγόνου απλής κατάστασης Αναστολέας οξείδωσης LDL Προοξειδωτικές δράσεις λιπιδική υπεροξείδωση RDA μg/d, UL 3000 μg/d Βιταμίνη C Aναγεννά την βιταμίνη Ε και καροτενοειδή Μείωση έκφρασης μορίων προσκόλλησης Ενεργοποίηση σύνθεσης ΝΟ Αναστολή απόπτωσης λείων μυικών κυττάρων RDA mg/d, UL 2000 mg/d Βιταμίνη Ε Μίγμα τοκοφερολών και τοκοτριενολών Αναστολή οξείδωσης LDL Ενεργοποίηση έκφρασης ΝΟS και παραγωγής ΝΟ Αντιφλεγμονώδεις δράσεις (κυρίως μέσω αναστολής PKC) RDA 15 mg/d, UL 1000 mg/d

24 Αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Α, C, E) RCTs C. D. Morris and S. Carson, Routine vitamin supplementation to prevent cardiovascular disease: a summary of the evidence for the U.S. Preventive Services Task Force, Ann. Intern. Med., 139 (2003)

25 Αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Α, C, E) Παρενέργειες, Αντενδείξεις G. Bjelakovic, et al Antioxidant supplements for prevention of mortality in healthy participants and patients with various diseases, Cochrane. Database. Syst. Rev., (2008) CD

26 Μίγματα αντιοξειδωτικών βιταμινών Πλεονεκτήματα έναντι μονοθεραπείας Προοξειδωτικές δράσεις των βιταμινών όταν χορηγούνται ως μονοθεραπεία Συνεργιστική δράση των βιταμινών στην αντιοξειδωτική προστασία

27 Μίγματα αντιοξειδωτικών βιταμινών και καρδιαγγειακός κίνδυνος

28 Πολυβιταμινούχα σκευάσματα και καρδιαγγειακός κίνδυνος JAMA Nov 7;308(17): Multivitamins in the prevention of cardiovascular disease in men: the Physicians' Health Study II randomized controlled trial. Sesso HD, Christen WG, Bubes V, Smith JP, MacFadyen J, Schvartz M, Manson JE, Glynn RJ, Buring JE, Gaziano JM. Division of Preventive Medicine, Department of Medicine, Brigham and Women s Hospital and Harvard Medical School, Boston, MA 02215, USA. OBJECTIVE: To determine whether long-term multivitamin supplementation decreases the risk of major cardiovascular events among men. DESIGN, SETTING, AND PARTICIPANTS: The Physicians' Health Study II, a randomized, double-blind, placebo-controlled trial of a common daily multivitamin, began in 1997 with continued treatment and follow-up through June 1, A total of 14,641 male US physicians initially aged 50 years or older (mean, 64.3 [SD, 9.2] years), including 754 men with a history of CVD at randomization, were enrolled. INTERVENTION: Daily multivitamin or placebo. CONCLUSION: Among this population of US male physicians, taking a daily multivitamin did not reduce major cardiovascular events, MI, stroke, and CVD mortality after more than a decade of treatment and follow-up.

29 Οι διεθνείς οργανισμοί και επιστημονικές εταιρείες δεν συνιστούν την χορήγηση συμπληρωμάτων για την μείωση του KAΔ Σύσταση Οργανισμός Πηγή Tα μέχρι σήμερα αποδεικτικά στοιχεία είναι ανεπαρκή για τη σύσταση υπέρ ή κατά της χρήσης του συμπληρωμάτων διατροφής από το αμερικανικό κοινό για την πρόληψη χρόνιων ασθενειών NIH State-of-the- Science Conference Am J Clin Nutr Jan;85(1):257S- 264S Δεν ενδείκνυται η χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης Ε ως μέσο πρόληψης των καρδιοαγγειακών συμβάντων. Επιπλέον δεν υπάρχει καμία ένδειξη χρήσης των συμπληρωμάτων βιταμίνης Α, φυλλικού οξέος, Β 6, Β 12 ή των σκευασμάτων αντιοξειδωτικών ως μέσο πρόληψης των καρδιοαγγειακών νοσημάτων Σε γενικές γραμμές, όταν ακολουθούνται οι κανόνες για μια υγιεινή διατροφή, δεν χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής. European Society of Cardiology European Society of Cardiology Eur J Cardiovasc Prev Rehabil European Heart Journal (2012) 33,

30 Συμπληρώματα ωμεγα-3 ΛΟ - ιχθυελαίων ALA 5-10% EPA DHA

31 Συμπληρώματα ωμεγα-3 ΛΟ ιχθυελαίων και ΚΑΔ κίνδυνος Nestel P, Indications for Omega-3 Long Chain Polyunsaturated Fatty Acid in the Prevention and Treatment of Cardiovascular Disease, Heart, Lung & Circulation, 2015

32 Συμπληρώματα ωμεγα-3 ΛΟ ιχθυελαίων και ΚΑΔ κίνδυνος Nestel P, Indications for Omega-3 Long Chain Polyunsaturated Fatty Acid in the Prevention and Treatment of Cardiovascular Disease, Heart, Lung & Circulation, 2015

33 Φυλλικό + Β6 + Β12 (1) Μηχανισμός δράσης Μείωση ομοκυστείνης Σταθεροποίηση αθηρωματικής πλάκας Συνιστώμενες προσλήψεις Φυλλικό: RDA 400 μg/d, UL 1000 μg/d B6: RDA 1.3 mg/d, UL 100 mg/d B12: RDA 2.4 μg/d, UL ND H χορήγηση φυλλικού μειώνει τα επίπεδα ομοκυστείνης 0.2-2mg φυλλικού μείωση HOM κατά % Συγχορήγηση φυλικού+β12 (4οο μg/d) επιπλέον 7% μείωση Η προσθήκη Β6 στο συνδυασμό φυλλικού+β12 δεν επιφέρει επιπλέον μείωση Zhou YH., Effect of folic acid supplementation on cardiovascular outcomes: a systematic review and metaanalysis, PLoS. One., 6 (2011)

34 Παρενέργειες - Αντενδείξεις Αύξηση του κινδύνου για καρκίνο, ειδικά παχέος εντέρου Νεφροτοξικότητα, ειδικά σε ασθενείς με επιβαρυμένη νεφ. λειτουργία Πιθανή παρεμπόδιση μεταβολισμού ξενοβιοτικών Zhou ΥΗ et al., Effect of folic acid supplementation on cardiovascular outcomes: a systematic review and metaanalysis, PLoS. One., 6 (2011) Φυλλικό + Β6 + Β12 (2) Aποτελέσματα κλινικών μελετών (RCT) Σύνολο ΚΑΔ Εγκεφαλικά ΜΙ

35 Βιταμίνη D και καρδιαγγειακός κίνδυνος (1) Holick, M.F. et al; Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: An endocrine society clinical practice guideline. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2011, 96,

36 Βιταμίνη D και καρδιαγγειακός κίνδυνος (2) Μηχανισμός δράσης Mείωση έκφρασης προφλεγμονωδών κυτταροκινών και επαγωγή αντιφλεγμονωδών κυτταροκινών Αντιαθηρογενετική Μείωση έκφρασης ρενίνης αρτηριακής πίεσης Μείωση υπερτροφίας καρδιάς και υπερπλασίας καρδιομυοκυττάρων Μείωση ασβεστοποίησης αγγείων Συνιστώμενη προσλήψη RDA 15 μg/d (600 IU), UL 100 μg/d (4000 IU) λεπτά έκθεση στον ήλιο IU βιταμίνης D

37 Βιταμίνη D και καρδιαγγειακός κίνδυνος (3) Χαμηλή 25(ΟΗ)D3 αυξημένη αρτηριακή πίεση στους λευκούς, αύξηση περιφερειακής αρτηριοπάθειας (ΝHANES), αύξηση εμφράγματος μυοκαρδίου (Health Professionals Follow up) και ΚΑΔ συμβαμάτων (Framinghal Offspring Study) Μετα-ανάλυση: Αύξηση της ΒιτD με διάφορους τρόπους -3.6/-3.1 mmhg σε υπερτασικούς (Li YC, 2004) Μετα-ανάλυση 18 RCT: Μέση δόση 528 IU ( IU) μείωση ολικής θνησιμότητας 7% (Autier P, 2007) Women s Health Initiative : Μετά από 7 χρόνια χορήγησης ΒιτD όχι σημαντική επίδραση στον κίνδυνο για στεφανιαία ή εγκεφαλικά επεισόδια

38 Ca και καρδιαγγειακός κίνδυνος Πρόσληψη συμπληρωμάτων ασβεστίου αύξηση κινδύνου εμφράγματος μυοκαρδίου (25%) και εγκεφαλικών (17%) Bolland MJ et al. Calcium/vitamin D supplements and cardiovascular events: a re-analysis of the Women s Health Initiative limited-access dataset, and meta-analysis of calcium with or without vitamin D. BMJ 2011;342:d2040. I. R. Reid, et al, Does calcium supplementation increase cardiovascular risk?, Clin. Endocrinol. (Oxf), 73 (2010)

39 Συνένζυμο Q10 Μηχανισμός δράσης Βασικός συμπαράγοντας του ενεργειακού μεταβολισμού Παράγεται από το δρόμο βιοσύνθεσης χοληστερόλης μείωση από στατίνες. Αντιοξειδωτική δράση Βελτίωση λιπιδαιμικού προφιλ Μείωση κατεχολαμινών Βελτίωση της λειτουργίας της αριστερής κοιλίας Αντιϋπερτασική δράση mg/day -15/-10 mmhg Βελτίωση ινσουλινοευαισθησίας και καταβολισμού γλυκόζης Σχέση με ΚΑΔ Δεν έχουν γίνει ακόμα μεγάλα RCT mg/day βελτίωση συστολικής λειτουργίας σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Πιθανή συνεργιστική δράση με υποτασικά φάρμακα Πιθανά δραστικό στην επαγόμενη από στατίνες μυοπάθειες.

40 Προβιοτικά - Πρεβιοτικά Προβιοτικά o Ζωντανοί μικροοργανισμοί που όταν χορηγούνται στον ξενιστή σε επαρκείς ποσότητες έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία του o Οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούνται ως προβιοτικά είναι: Bifidobacteria, lactobacilli, streptococci, enterococci, E. coli., ζύμες o Μικρές κλινικές μελέτες έχουν δείξει ήπιες δράσεις σε υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία, αντιοξειδωτική δράση Ebel B, Crit.Rev.Food Sci.Nutr, 2014 Πρεβιοτικά o Μη πεπτόμενοι, φυτικοί υδατάνθρακες που λειτουργούν ως υπόστρωμα για την ανάπτυξη μικροβίων με ευεργετικές δράσεις o Οι κλινικές μελέτες έχουν δείξει δράσεις μόνο για: o Ρύθμιση όρεξης o Μείωση μεταγευματικής γλυκόζης και ινσουλίνης Kellow NJ, Br J Nutr, 2014

41 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια H χορήγηση πρέπει να γίνεται εξατομικευμένα βάση των ειδικών διατροφικών αναγκών Rayman MP., Selenium and human health., Lancet Mar 31;379(9822):

42 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια Τα συμπληρώματα διατροφής έχουν φαρμακολογικές δόσεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων Ενεργά Συστατικά ανά ταμπλέτα / Active ingredients per tablet Αποδιδόμενη ποσότητα ανά ταμπλέτα / Concentration per tablet % Σ.Η.Π.* Ασβέστιο / Calcium 160 mg 22,9 Φωσφόρος / Phosphorus 105 mg 19,1 Βιταμίνη C / Vitamin C 80 mg 177,8 Μαγνήσιο / Magnesium 75 mg 25 Κάλιο / Potassium 40 mg - Χλώριο / Chloride 40 mg - Νιασίνη / Niacin 16 mg 88,9 Εκχύλισμα από ρόδι / Pomegranate Peel Extract 20 mg - Βιταμίνη Ε / Vitamin E 12 mg 120 Παντοθενικό οξύ / Pantothenic acid 7,5 mg 125 Σίδηρος / Iron 5 mg 35,7 Συνένζυμο Q-10 / Coenzyme Q mg - Ψευδάργυρος / Zinc 5 mg 50 Μαγγάνιο / Manganese 2 mg 100 Βιταμίνη B2 / Vitamin B2 1,4 mg 87,5 Βιταμίνη B6 / Vitamin B6 1,4 mg 93,3 Βιταμίνη B1 / Vitamin B1 1,1 mg 100 Λυκοπένιο / Lycopene 1 mg - Βιταμίνη Α / Vitamin A 800 μg 114,3 Χαλκός / Copper 500 μg 45,5 Φολικό οξύ / Folic acid 300 μg 150 Βιοτίνη / Biotin 50 μg 33,3 Μολυβδαίνιο / Molybdenum 50 μg 100 Χρώμιο / Chromium 40 μg 88,9 Σελήνιο / Selenium 30 μg 54,5 Βιταμίνη D / Vitamin D 7,5 μg 150 Βιταμίνη B12 / Vitamin B12 2,5 μg 178,6

43 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια H υπερβολική πρόσληψη συγκεκριμένων βιταμινών, ιχνοστοιχείων και εκχυλισμάτων μέσω συμπληρωμάτων μπορεί να εμφανίσει ανεπιθύμητες δράσεις Suk KT, Drug-induced liver injury: present and future, Clinical and Molecular Hepatology 2012;18: Περισσότερα από 50,000 κρούσματα ανεπιθύμητων δράσεων από συμπληρώματα διατροφής στην Αμερική ετησίως Vatistas TJ, The Regulation of Dietary Supplements in the United States : Advocating for a Reasonable Protecting Patient Safety, and the Role of Nursing Approach, Policy Politics Nursing Practice 2012

44 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια H υπερβολική πρόσληψη συγκεκριμένων βιταμινών, ιχνοστοιχείων και εκχυλισμάτων μέσω συμπληρωμάτων μπορεί να εμφανίσει ανεπιθύμητες δράσεις Subject assessment According to the dietary recall for a typical week-day the patient consumed the following foods: Breakfast: ½ teaspoon powder from roses ( rose hips ) dissolved in water; morning snack: 300 g yogurt, 2 tablespoons of oat flakes, 1 tablespoon of honey and 3-4 walnuts; Meal: 1 cup of boiled cauliflower, 1 cup broccoli, 2 tablespoons of olive oil, 2 tablespoons of linseed oil and 10 drops of Sea Buckthorn (also known as hippophaes); Afternoon snack: fresh-squeezed orange juice made of 5 oranges, 3 tablespoons aloe vera gel; Dinner: 1 ½ cup pasta, 100 g of full-fat cheese, 150 g sardines, 1 cup boiled zucchinis; Bedtime snack: 1 apple. According to the food frequency questionnaire the patient consumed 300 g of yogurt daily, g of full-fat cheese 2-3 times per week, 2 tablespoons of oat flakes daily, 2 slices of bread once a week, pasta once a week, 5 fruits and one salad per day, legumes twice a week, fish 4 times a week, nuts 3 items per day and olive oil in a quantity 4 tablespoons per day. The patient reported zero consumption of meat, poultry, alcohol and sweets. Moreover, the patient reported the consumption of several food supplements for the last year. He claimed that he tried to incorporate in his diet various sources of omega-3 fatty acids in order to combat inflammation deriving from a heel spur. More particularly, he consumed 10 ml of a fish oil syrup containing 968 mg EPA and 878 mg DHA, 5 ml of cod liver oil containing 3,202 mg of omega-3 fatty acids, 2 spirulina tablets containing 23 mg omega-3 fatty acids, 2 chlorella tablets containing 30 mg of omega-3 fatty acids, 2 tablespoons of linseed oil, containing 16 g a-linolenic acid, 10 drops of Sea Buckthorn and brewer s yeast. The total intake of omega-3 fatty acids from natural sources and supplements combined amounted more than 21 g of long-chain fatty acids and a-linolenic acid per day.

45 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια Αναστολή φυσιολογικών προστατευτικών μηχανισμών Η Vit.Ε μπορεί να αναστείλει το pre-c0nditioning H χρόνια χορήγηση Vit.E επηρεάζει το pre-conditioning και την ενεργοποίηση των αντιοξειδωτικών μηχανισμών που επάγονται από αυτό. H χορήγηση Vit.E σε ασθενείς με CHD οδήγησε μεν σε λιγότερα ισχαιμικά επεισόδια (μειωμένη ανάπτυξη νόσου) αλλά και περισσότερα θανατηφόρα εμφράγματα To Se μπορεί να παρεμποδίσει τα σηματοδοτικά μονοπάτια της ινσουλίνης Αντιοξειδωτικές βιταμίνες μπορούν να μειώσουν τις ευεργετικές καρδιοπροστατευτικές δράσες τις άσκησης

46 Τρόφιμο ή συμπλήρωμα? Τρόφιμα γιατί αποτελεί μίγμα δραστικών συστατικών που εμφανίζουν συνεργιστική δράση (food synergy) Ψάρι ή ιχθυέλαια? Η μετριοπαθής κατανάλωση ψαριού παρόμοιες ευεργετικές δράσεις με τις φαρμακολογικές δοσολογίες των ω-3. Τα ψάρια, πέρα από ω-3 έχουν: πολύ καλής ποιότητας πρωτείνη, υψηλή περιεκτικότητα σε γλουταμίνη, ταυρίνη αργινίνη, Se, Ca Φρούτα/λαχανικά ή αντιοξειδωτικά συμπληρώματα? Αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών κατά 600 g την ημέρα μείωση 31 % των ισχαιμικών επεισοδίων και 19% των εγκεφαλικών επεισοδίων. Δεν συμβαίνει το ίδιο και για τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα.

47 Τρόφιμο ή συμπλήρωμα? Vit C: Προσλήψεις >200 mg/d ελάχιστα αυξάνουν τα επίπεδα VitC στο πλάσμα Ασβέστιο: Προσλήψεις μέσω συμπληρωμάτων κίνδυνος εμφάνισης ΜΙ Φυτοστερόλες: Οι δραστικές προσλήψεις επιτυγχάνονται μόνο μέσω συμπληρωματικής χορήγησης

48 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια H υπερβολική πρόσληψη συγκεκριμένων βιταμινών, ιχνοστοιχείων και εκχυλισμάτων μέσω συμπληρωμάτων μπορεί να εμφανίσει ανεπιθύμητες δράσεις Jalili J, Herbal Products That May Contribute to Hypertension, Plast. Reconstr.Surg. 131: 168, 2013.

49 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια Αλληλεπιδράσεις με φαρμακευτική αγωγή 12-45% των καταναλωτών συμπληρωμάτων που ταυτόχρονα λαμβάνει και φαρμακευτική αγωγή έχει πιθανότητα αλληλεπιδράσεων Πάνω από 78 συμπληρώματα διατροφής μπορούν αλληλεπιδράσουν με το Ρ450 Πάνω από 150 συμπληρώματα διατροφής επηρεάζουν τους μηχανισμούς πήξης o Ωμέγα-3, ginger, σκόρδο, Ginkgo Bloba, Vit.E και αντιπηκτική αγωγή αιμορραγικά επεισόδια o Ανθοκυανίνες/ανθοκυανιδίνες P4502C19, BCRP, MDR1 o Θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, πυροδοξίνη μείωση απορρόφησης Zn o Πολυφαινόλες μείωση απορρόφησης θειαμίνης και φυλλικού οξέος o Ισοφλαβόνες σόγιας CYP1A2 o Vit.K, γλυκοζαμίνη, ω-3 δραστικότητα warfarin Zelig R, Understanding the Properties of Common Dietary Supplements : Clinical Implications for Healthcare Practitioners, Nutr Clin Pract 2012 Boullata JI, Drug Nutrient Interactions: A Broad View with Implications for Practice, J Acad Nutr Diet. 2012;112:

50 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια Περιέχουν αυτό που δηλώνει η ετικέτα? Πολλά ephedra-free συμπληρώματα περιέχουν bitter orange (synephrine, octopamine) αύξηση πίεσης και παλμών, ΜΙ, ισχαιμικής κολίτιδας Πολλά συμπληρώματα απώλειας βάρους περιέχουν φαρμακευτικές ουσίες (αναβολικά στεροειδή, β2-αγωνιστές, θυρεοειδικές ορμόνες) Cohen PA, American Roulette Contaminated Dietary Supplements, N Engl J Med 361;16, 2009 Cohen PA, Safety of Herbal Supplements: A Guide for Cardiologists, Cardiovascular Therapeutics 28 (2010) Manore MM, Dietary Supplements for Improving Body Composition and Reducing Body Weight: Where Is the Evidence? International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 2012, 22,

51

52 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια Περιέχουν αυτό που δηλώνει η ετικέτα? Το παράδειγμα του Total Body Mega Formula Περιείχε Se και Cr σε ποσότητες 200 και 17 φορές μεγαλύτερες από τη ΣΗΠ Morris JS, Selenium Toxicity from a Misformulated Dietary Supplement, Adverse Health Effects, and the Temporal Response in the Nail Biologic Monitor, Nutrients, 2013

53 Συμπληρώματα διατροφής Σχόλια Από πού αντλούν πληροφορίες οι καταναλωτές συμπληρωμάτων? U.S. Department of Health and Human Services, National Institutes of Health. AARP and National Center for Complementary and Alternative Medicine Survey Report. Complementary and Alternative Medicine: What People Aged 50 and Older Discuss With Their Health Care Providers. Rockville, MD: April 2011.

54 Συμπερασματικά: Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει προσαρμόσει τους ομοιοστατικούς, αντιοξειδωτικούς και ανοσολογικούς μηχανισμούς του στην ποσότητα, το ρυθμό απορρόφησης και συχνότητα κατανάλωσης των μικροθρεπτικών συστατικών από τη διατροφή. Η χορήγηση βιταμινών/ιχνοστοιχείων σε φαρμακολογικές δόσεις μέσω συμπληρωμάτων μπορεί να γίνει μόνο όταν και αν οι RCT βεβαιώσουν για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια αυτής της χορήγησης.

55 Ευχαριστώ για την προσοχή σας

56 Τι σημαίνει συμπληρώνω διατροφικές ελλείψεις? Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Ενήλικες (

57 Συμπληρώματα διατροφής και μη αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος Κανέλλα Ωμεγα-3 ΛΟ Σκόρδο Αντιοξειδωτικές βιταμίνες???? Πρε-, προβιοτικά? Χολίνη??? Κουρκουμίνη Ginger Κατεχίνες???? Κερκετίνη Ρεσβερατρόλη Ανθοκυανίνες Καφές Eslamparast T, Recent advances in dietary supplementation, in treating non-alcoholic fatty liver disease, W J Hepatol, 2015