«Η αποδοτή ηης τρήζης ηοσ ιζηολογίοσ: οι ρόλοι ηης ηετνολογικής αποδοτής, ηης κοινωνικής επιρροής και ηης ανηαλλαγής γνώζης»

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ «Η αποδοτή ηης τρήζης ηοσ ιζηολογίοσ: οι ρόλοι ηης ηετνολογικής αποδοτής, ηης κοινωνικής επιρροής και ηης ανηαλλαγής γνώζης» Πηστιακή Δργαζία ΔΠΟΠΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: Γρ. Μαδσηινός Γημήηριος ΠΟΤΓΑΣΗ: Παναγιώηοσ Γημήηρης Καβάλα 2009

2 Αθιερωμένη ζηοσς γονείς μοσ Πανίκκο και Άνηρη

3 Πρόλογος Έλα από ηα κεγαιύηεξα κνπ όλεηξα ήηαλ, λα πάξσ πηπρίν ζηε δηνίθεζε επηρεηξήζεσλ. Σηε δηάξθεηα ηεο θνίηεζεο κνπ ζην ΤΕΙ Καβάιαο όκσο, ζπλεηδεηνπνίεζα όηη ε απόθηεζε γλώζεο ήηαλ πην ζεκαληηθή θαη από ηνλ πηπρηαθό ηίηιν. Η ιήςε ηνπ πηπρίνπ δελ ζα ήηαλ δπλαηή ρσξίο ηελ νινθιήξσζε απηήο ηεο εξγαζίαο ε νπνία, κνπ άιιαμε ηξόπν ζθέςεο θαη κειέηεο. Γηα ηνλ ιόγν απηό, επηζπκώ εηιηθξηλά λα επραξηζηήζσ όινπο όζνπο κε βνήζεζαλ κε νπνηνλδήπνηε ηξόπν, άκεζα ή έκκεζα ζηε πξαγκαηνπνίεζε ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο ώζηε, λα έρεη ην επηζπκεηό απνηέιεζκα. Κπξίσο όκσο αηζζάλνκαη ηελ αλάγθε λα επραξηζηήζσ: Τνλ επηβιέπνληα Καζεγεηή κνπ, Γρ Μαδσηινό Γημήηριο πνπ κε βνήζεζε κε ηελ επηζηεκνληθή ηνπ θαζνδήγεζε, ηηο πνιύηηκεο ζπκβνπιέο ηνπ θαη ηελ ελζάξξπλζε ηνπ. Επίζεο επραξηζηώ ηελ αδεξθή κνπ Δήκεηξα γηα ηελ πνιπηηκε βνεζεηα ηεο θαη γηαηί ήηαλ δηπια κνπ από ηελ αξρή κέρξη ην ηέινο. Επραξηζηώ ηελ ζεία κνπ Άγλε πνπ κνπ έδηλε θνπξάγην λα ζπλερίζσ παξόιν πνπ είλαη βαξηά άξξσζηε. Θα ηεο πσ ην ίδην θαη όηη ηελ αγαπώ πνιύ. Θεξκέο επραξηζηίεο ζηελ πνιπαγαπεκέλε κνπ θίιε Μαξγαξίηα Αδάκνπ ε νπνία σο παιαηόηεξε ζπνπδάζηξηα ηνπ ΤΕΙ Καβάιαο κε βνεζνύζε θαη κε θαζνδεγνύζε ζπλερώο παξόιεο ηηο ππνρξεώζεηο πνπ είρε θαηά ην δηάζηεκα ηεο ζπγγξαθήο ηεο εξγαζίαο. Ήηαλ ζπλερσο δηπια κνπ ζε όηη ηελ ρξεηαδόκνπλ. Τεινο επραξηζηώ κέζα από ηελ ςπρή κνπ, ηνπο γνλείο κνπ πνπ ήηαλ δηπια κνπ όια απηά ηα ρξόληα, πνπ κε ζηήξημαλ, πνπ έθαλαλ ππνκνλή, κνπ έδηλαλ θνπξάγην θαη πίζηεςαλ ζε εκέλα. Σαο επραξηζηώ κέζα από ηελ θαξδηά κνπ. Παναγιώηοσ Γημήηρης Μάιος 2009

4 Πίνακας περιετομένων Κεθάλαιο 1 ο : Διζαγωγή Δηζαγσγή Βαζηθέο έλνηεο Γνκή ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο 3 Κεθάλαιο 2 ο : Βιβλιογραθική Αναζκόπηζη Δηζαγσγή Ιζηνιόγην Πσο κνηάδεη ην ηζηνιόγην; Τα δηθαηώκαηα ησλ ηζηνιόγσλ Πεπνηζήζεηο ζρεηηθά κε ηελ ηερλνινγηθή απνδνρή Πξώην Μνληέιν Απνδνρήο Τερλνινγίαο (Technology Acceptance Model - ΤΑΜ)... (Davis, 1989) Γεύηεξν Μνληέιν Απνδνρήο Τερλνινγίαο (ΤΑΜ2) (Venkatesh θαη Davis, 2000) Θεσξία ηεο αηηηνινγεκέλεο δξάζεο (ΘΑΓ) θαη ζρεηηθέο κειέηεο Πεπνηζήζεηο ζρεηηθά κε ηελ αληαιιαγή ηεο γλώζεο Πξννπηηθέο θνηλσληθήο επηξξνήο Έξεπλα γηα ηελ απνδνρή ηεο ηερλνινγίαο ηνπ παγθόζκηνπ ηζηνύ WWW (Moon θαη Kim, 2000) Έξεπλα απνδνρήο ηνπ ηζηνινγίνπ (Hsu θαη Lin, 2008) Πεξίιεςε/Σπκπεξάζκαηα 2 νπ θεθαιαίνπ Κεθάλαιο 3 ο : Δρεσνηηική μεθοδολογία Δηζαγσγή Παξάγνληεο ηερλνινγηθήο απνδνρήο Τν θίλεηξν ηεο αληαιιαγήο ηεο γλώζεο Παξάγνληεο θνηλσληθήο επηξξνήο Μεζνδνινγία Hsu θαη Lin (2008) Η Δμέιημε ηεο Μέηξεζεο ησλ Hsu θαη Lin (2008) Η Αλαιπηηθή Σηξαηεγηθή γηα ηελ αμηνιόγεζε ηνπ κνληέινπ Τν κνληέιν κέηξεζεο Γνθηκέο ηνπ δνκηθνύ κνληέινπ...28

5 3.6 Άιιεο έξεπλεο Μεζνδνινγία Moon θαη Kim, Δμέηαζε ππνζέζεσλ από ηνπο Moon θαη Kim (2000) Μεζνδνινγία γηα ηελ Κύπξν Μέηξεζε θαη έιεγρνο ησλ κεηαβιεηώλ Γηεξεπλεηηθή παξαγνληηθή αλάιπζε Δπηθπξσηηθή Παξαγνληηθή Αλάιπζε Πεξίιεςε / Σπκπεξάζκαηα 3 νπ θεθαιαίνπ...37 Κεθάλαιο 4 ο : Παροσζίαζη και ανάλσζη ηων αποηελεζμάηων Δηζαγσγή Σπιινγή δεδνκέλσλ Έιεγρνο ηεο εγθπξόηεηαο ηεο δνκήο (construct validity) θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ (content validity) Αλάιπζε αμηνπηζηίαο (Reliabilities) Δπηθπξσηηθή Παξαγνληηθή Αλάιπζε Έιεγρνο εξεπλεηηθώλ ππνζέζεσλ Αλάιπζε πνιιαπιήο παιηλδξόκεζεο - Multiple regression 46 Κεθάλαιο 5 ο : Σσμπεράζμαηα και προηάζεις. 54 Βιβλιογραθία Παράρηημα 1- Factor Analysis 1 Παράρηημα 2 - Reliability 38 Παράρηημα 3 - Frequency Table 54 Παράρηημα 4 - Frequency Table Γεκνγξαθηθά Σηνηρεία 64 Παράρηημα 5 Δξσηεκαηνιόγην 72

6 Δσρεηήριο Πινάκων και Στημάηων Στήμα 3.1: Γνκηθό κνληέιν θαη απνηειέζκαηα (Hsu θαη Lin, 2008) 28 Στήμα 3.2:Γεύηεξν Μνληέιν Απνδνρήο Τερλνινγίαο (ΤΑΜ2) (Venkatesh θαη Davis, 2000)..30 Στήμα 3.3 : Μνληέιν Απνδνρήο Τερλνινγίαο (Davis et al., 1989) 32 Στήμα 3.4: Δξεπλεηηθό κνληέιν (Hsu θαη Lin, 2008) 35 Στήμα 4.1: Γηαζηαύξσζε Ηιηθία Φύιιν 39 Στήμα 4.2: Σπρλόηεηεο γηα ηελ εκπεηξία ζηελ ηζηνιόγεζε 39 Πίνακας 4.1: Πεξηγξαθηθά ζηαηηζηηθά γηα όιεο ηηο κεηαβιεηέο-παξάγνληεο 40 Πίνακας 4.2: Cronbach's Alpha γηα ηελ αμηνπηζηία ησλ θιηκάθσλ κέηξεζεο 41 Πίνακας 4.3: KMO and Bartlett's Test 42 Πίνακας 4.4: Total Variance Explained 43 Πίνακας 4.5: Σπζρέηηζε Pearson γηα ηηο κεηαβιεηέο Σηάζε ελόο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιόγην. 45 Πίνακας 4.6: Πνιιαπιή Παιηλδξόκεζε γηα ηε Σηάζε Χξήζεο ζε έλα ηζηνιόγην 47 Πίνακας 4.7: Σπζρέηηζε Pearson γηα ηελ Πξόζεζε Χξήζεο ελόο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιόγην. 50 Πίνακας 4.8: Παιηλδξόκεζε γηα ηελ Πξόζεζε Χξήζεο ζε έλα ηζηνιόγην. 51

7 Κεθάιαην 1 ν : Δηζαγσγή 1.1 Δηζαγσγή Ζ εξγαζία απηή είλαη κηα εκπεξηζηαησκέλε κειέηε πνπ παξνπζηάδεη έλα εμαθξηβσκέλν πνιχπιεπξν κνληέιν γηα ηε βνήζεηα θαηαλφεζεο ησλ παξαγφλησλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ απνδνρή ηεο ρξήζεο ηζηνινγίσλ. Δίλαη βαζηζκέλε ζην άξζξν κε ηίηιν «Acceptance of blog usage: The roles of technology acceptance, social influence and knowledge sharing motivation» ησλ Hsu θαη Lin (2008). Σε απηή, κειεηνχκε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη θχπξηνη αληηκεησπίδνπλ ηελ ηζηνιφγηζε. Τν εξεπλεηηθφ κνληέιν πνπ αλαθέξεηαη, βαζίδεηαη ζηε Θεσξία ηεο Αηηηνινγεκέλεο Γξάζεο (ΘΑΓ) θαη ζηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία. 1.2 Βαζηθέο έλλνηεο Έλα ηζηνιφγην κπνξεί λα είλαη κηα απιή πξνζσπηθή ζειίδα, θάηη ζαλ θνηλφρξεζην εκεξνιφγην, ή κπνξεί λα αλήθεη ζε θάπνην νξγαληζκφ, ζε έλα παλεπηζηεκηαθφ κάζεκα ή ζε κηα νκάδα κε έλα θνηλφ ελδηαθέξνλ φπνπ ν θαζέλαο κπνξεί λα παξαζέηεη ηηο ζθέςεηο ηνπ. Σηελ πξνζπάζεηα καο λα αλαθαιχςνπκε ηελ επίδξαζε παξαγφλησλ νη νπνίνη, ζα κπνξνχζαλ λα επεξεάζνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ρξεζηψλ ηζηνινγίνπ, βαζηζκέλνη ζηε βηβιηνγξαθία νξίζακε θάπνηνπο παξάγνληεο. Φξήζηεο ηζηνινγίσλ απφ φιε ηελ Κχπξν ξσηήζεθαλ κέζσ εξσηεκαηνινγίνπ γηα ηνπο πηζαλνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο ζηάζεηο ηνπο θαη ηηο πξνζέζεηο ηνπο σο πξνο ηε ρξήζε ηνπ ηζηνινγίνπ. Ο πξψηνο παξάγνληαο πνπ εμεηάδεηε είλαη ε Τερλνινγηθή Απνδνρή. Μηα ζεσξία ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ ζηελ νπνία κειεηάηε ην πψο νη ρξήζηεο απνδέρνληαη θαη ρξεζηκνπνηνχλ κηα ηερλνινγία είλαη ην Μνληέιν Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο. Γηα λα εμεγεζεί ε ζπκπεξηθνξά ελφο ρξήζηε, ππάξρνπλ ηξεηο πεπνηζήζεηο ζρεηηθά κε ηελ ηερλνινγηθή απνδνρή πνπ αζθνχλ επηξξνή θαη είλαη ε αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα, ε αληηιεπηή επθνιία θαη ε αληηιεπηή απφιαπζε. Αληηιεπηή επθνιία ηεο ρξήζεο είλαη ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλα άηνκν πηζηεχεη φηη ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα, ζα είλαη απαιιαγκέλν απφ ηδηαίηεξε πξνζπάζεηα (Davis, 1989). Αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα είλαη ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλα άηνκν πηζηεχεη φηη ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα ζα 1

8 βειηηψζεη ηελ απφδνζε ηνπ ζηελ εξγαζία. Τα ππφινηπα κέξε ηνπ Μνληέινπ Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο είλαη ε Σηάζε πξνο ηε Φξήζε θαη ε Σπκπεξηθνξηθή Πξφζεζε γηα Φξήζε (Lederer et al., 2000). Ζ Σηάζε πξνο ηε Φξήζε είλαη ε αμηνιφγεζε ηνπ ρξήζηε φζνλ αθνξά ηελ ηνπνζέηεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγήο πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. Ζ Σπκπεξηθνξηθή Πξφζεζε γηα Φξήζε είλαη ε πηζαλφηεηα φηη έλα άηνκν ζα ρξεζηκνπνηήζεη κηα ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή. Έλαο άιινο παξάγνληαο πνπ πεξηειήθζεηε θαη κειεηήζεθε είλαη ε Αληαιιαγή Γλψζεο αθνχ, ην ηζηνιφγην είλαη αληαιιαγή απφςεσλ θαη γλψζεο. Αληαιιαγή ηεο γλψζεο ζεσξείην σο κηα δηαδηθαζία ζπλαιιαγήο, φπνπ ν αγνξαζηέο θαη νη πσιεηέο γλψζεο ρξεηάδνληαλ λα έρνπλ ακνηβαία νθέιε απφ ηελ αληαιιαγή (Davenport θαη Prusak, 1997). Έηζη, ηα αλακελφκελα ακνηβαία νθέιε, ε θήκε, νη αλακελφκελεο ζρέζεηο, ν αιηξνπηζκφο θαη ε εκπηζηνζχλε ζεσξνχληαλ σο ηα θίλεηξα γηα ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο (Hsu θαη Lin, 2008). Τέινο εμεηάδεηε θαη ν παξάγνληαο Κνηλσληθή Δπηξξνή πνπ απνηειείηε απφ ηνλ θνηλσληθφ θαλφλα θαη ηελ θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε. Ο θνηλσληθφο θαλφλαο νξίδεηαη σο ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλαο ρξήζηεο ζεσξείηαη φηη έρεη εγθξηζεί απφ ηνπο άιινπο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην ηζηνιφγην. θνηλσληθή ηαπηφηεηα δίλεηε φηαλ νη άλζξσπνη ηαμηλνκνχλ ηνπο εαπηνχο ηνπο ζε θνηλσληθέο νκάδεο θαη ηαπηνπνηνχλ ηνπο εαπηνχο ηνπο σο κέιε θαη θέξνληαη ζηνπο άιινπο σο ζπγγεληθά άηνκα. Τα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απηήο, αλακέλεηε λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ αλάπηπμε ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ θαηαλφεζε θαη πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ησλ ηζηνινγίσλ. Σθνπφο ηεο έξεπλαο ινηπφλ, είλαη λα αλαδείμεη πνηνη απφ απηνχο ηνπο παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηηο ζηάζεηο ησλ ρξεζηψλ θαη ηηο πξνζέζεηο ηνπο σο πξνο ηε ρξήζε ηνπ ηζηνινγίνπ. Ζ κειέηε απηή ινηπφλ, θαηά ηελ άπνςε κνπ είλαη πνιχ ρξήζηκε ζηηο κέξεο καο γηαηί εξεπλά φινπο απηνχο ηνπο παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο επηρεηξήζεηο θαη ηδηψηεο πνπ έρνπλ ή ζθνπεχνπλ λα απνθηήζνπλ ηζηνιφγηα. 2

9 1.3. Γνκή ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο Απηή ε εξγαζία απνηειείηε απφ 5 θεθάιαηα θαη ζπκπιεξσκαηηθφ παξάξηεκα ζην νπνίν παξνπζηάδνληαη ην εξσηεκαηνιφγην θαη νη πίλαθεο απνηειεζκάησλ απφ δηάθνξεο ζηαηηζηηθέο αλαιχζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ. Τν θεθάιαην 2 αλαθέξεηαη ζηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε φπνπ, αλαπηχζζεηε ε ζεσξία θαη πεξηγξάθνληαη νη παξαπιήζηεο έξεπλεο πνπ έγηλαλ ζην παξειζφλ θαζψο επίζεο θαη ε επεμήγεζε ησλ κεηαβιεηψλ. Αλαθεξφκαζηε ζην κνληέιν ηερλνινγηθήο απνδνρήο αιιά θαη ζε άιια κνληέια πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ ίδηεο ή παξφκνηεο κεηαβιεηέο κε ηελ έξεπλα καο. Σην θεθάιαην 3 παξνπζηάδεηαη ε εξεπλεηηθή κεζνδνινγία, δειαδή ε κέζνδνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ θαη αλαιχεηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν κεηξήζεθαλ νη κεηαβιεηέο. Σην θεθάιαην 4 πεξηγξάθεηε ην δείγκα, ε επεμεξγαζία θαη ε εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζπιιέρηεθαλ θαη αλαιχεηαη ε ζθνπηκφηεηα ηεο παξαγνληηθήο αλάιπζεο θαζψο θαη ην κνληέιν πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο. Σην θεθάιαην 5 γίλεηαη ε εμαγσγή ησλ ζπκπεξαζκάησλ ηεο έξεπλαο θαη ζηε ζπλέρεηα αθνινπζνχλ ηα παξαξηήκαηα γηα βαζχηεξε θαηαλφεζε θαη επεμήγεζε ηεο αλάιπζεο. 3

10 Κεθάιαην 2 ν : Βηβιηνγξαθηθή Αλαζθόπεζε 2.1 Δηζαγσγή Σήκεξα ηα ηζηνιφγηα έρνπλ πνιιαπιαζηαζηεί πνιχ, ράξε ζηηο δσξεάλ δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο φπσο νη Blogger θαη Wordpress, πνπ θάλνπλ ηελ δεκηνπξγία φκνξθσλ, έμππλσλ θαη άξηησλ ηζηνινγίσλ ππφζεζε κεξηθψλ ιεπηψλ ( wiki/blog). Έηζη ε δεκνηηθφηεηα ησλ ηζηνινγίσλ blogs έρεη απμεζεί. Ζ εζηίαζε ηεο έξεπλάο καο είλαη ζην λα δηεξεπλήζεη ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο νη ηζηνιφγνη - bloggers θαη νη αλαγλψζηεο ζπκκεηέρνπλ ζηελ ηζηνιφγηζε - blogging. Σχκθσλα κε κηα έξεπλα ε νπνία δηεμάρζεθε απφ ην Πξφγξακκα Γηαδηθηχνπ & Ακεξηθαληθήο Εσήο Pew (Pew Internet & American Life Project), ε ηζηνινγηθή αλαγλσζηκφηεηα απμήζεθε θαηά 58% ην 2004 (Ranie, 2005). Ο αξηζκφο ησλ ηζηνινγίσλ ζηηο ΖΠΑ επίζεο απμήζεθε απφ 29,500 ην 2000 ζε 5,340,000 ην 2005 (Perseus, 2005). Πξφζθαηα, ππήξμε έλαο δξακαηηθφο πνιιαπιαζηαζκφο ηνπ αξηζκνχ ησλ ηζηνινγίσλ - blogs σζηφζν, ιίγα δεκνζηεχηεθαλ ζρεηηθά κε ην ηη σζεί ηνπο αλζξψπνπο λα ζπκκεηέρνπλ ζε ηζηνινγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Με βάζε ηελ ζεσξία ηεο αηηηνινγεκέλεο δξάζεο, νη Hsu θαη Lin (2008), αλάπηπμαλ έλα κνληέιν ην νπνίν αθνξά ηελ ηερλνινγηθή απνδνρή, ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο θαη ηηο θνηλσληθέο επηξξνέο. Δπίζεο, αθνχ ε ηζηνιφγηζε έλαο λένο ηξφπνο θνηλσληθνπνίεζεο, νη Hsu θαη Lin (2008), επηθέληξσζαλ ηελ έξεπλα ηνπο ζε ηξία ζέκαηα: ζηελ ηερλνινγηθή απνδνρή, ζηε αληαιιαγή ηεο γλψζεο θαη ζηελ θνηλσληθή επηξξνή. Τα απνηειέζκαηα ηνπο, δηαθσηίδνπλ θαη δηαιεπθάλνπλ ηελ αλάπηπμε ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ θαηαλφεζε θαη πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ησλ ηζηνινγίσλ. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη παιαηφηεξεο έξεπλεο πνπ θαηαγξάθνπλ, κεηξνχλ θαη αλαιχνπλ απηνχο ηνπο παξάγνληεο αιιά θαη έξεπλεο πνπ αθνξνχλ ηα ηζηνιφγηα. 4

11 2.2 Ιζηνιόγην Έλα Ιζηνιόγην (επίζεο: μπλογκ, blog ή weblog) είλαη κηα δηαδηθηπαθή έθδνζε πνπ απνηειείηαη απφ άξζξα (ζπλήζσο ζε αλάζηξνθε ρξνλνινγηθή ζεηξά). Σηα ειιεληθά ν φξνο παξάγεηαη απφ ηελ ιέμε "ιστοζειίδα" θαη ηελ ιέμε "εκεξνλόγιο" (ηζην + ιφγην). Τα ηζηνιφγηα μεθίλεζαλ θπξίσο απφ πξνγξακκαηηζηέο θαη άιινπο θίινπο ηεο ηερλνινγίαο, ζαλ ειεθηξνληθά εκεξνιφγηα, φπνπ ν θαζέλαο κπνξνχζε λα παξαζέηεη ζθφξπηεο ζθέςεηο ( Ο φξνο blog είλαη ζχληκεζε ηνπ web log (WeBLOG). Οη δχν φξνη αξρηθά εκθαλίδνληαλ καδί, κέρξη πνπ ν ζπληεηκεκέλνο ηχπνο θαζηεξψζεθε θαη ρξεζηκνπνηείηαη πιένλ θαη σο αλεμάξηεηνο φξνο ( Μηα ζχληνκε πεξηήγεζε ζηηο ειιεληθέο ζειίδεο ηνπ δηαδηθηχνπ δείρλεη φηη ν φξνο ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζηα αγγιηθά, ελψ απαληάηαη ζπάληα κε θάπνηα απφ ηηο εμήο ειιεληθέο απνδφζεηο: ηζηνιφγην, δηαδηθηπαθφ εκεξνιφγην, ειεθηξνληθφ εκεξνιφγην. Αλ θαη ππήξραλ πξφγνλνη ηνπ κπινγθ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 80 κε ηε κνξθή δηθηπαθψλ εκεξνινγίσλ, newsletter θ.ιπ., ε ιέμε κπινγθ θαζαπηή γελλήζεθε ην Υπάξρνπλ κπινγθ πνιηηηθά, επηζηεκνληθά, ηερλνινγηθά, θσηνγξαθηθά θαη ρηιηάδεο άιια είδε. Οξηζκέλνη θάλνπλ ηζηνιφγηζε θαηά κνλάδα θαη άιινη ζε νκάδεο. Κάζε άζιεκα, θάζε πφιεκνο, θάζε ηπθψλαο γελλάεη κηα λέα θνπξληά ηζηνιφγσλ, νη νπνίνη ελίνηε μεπεξλνχλ ζε εγθπξφηεηα θαη ηαρχηεηα ηα ζπκβαηηθά ΜΜΔ, επηζεκαίλεη ζε πξφζθαην άξζξν ηνπ ην New York Review of Books. Τν ελδηαθέξνλ ζηνηρείν ησλ κπινγθ είλαη ν ηξφπνο γξαθήο, ε ακεζφηεηα θαη νη λενινγηζκνί, πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ηερλνινγηθή αξγθφ (θαζεκεξηλή, ). Έλα ηζηνιφγην κπνξεί λα είλαη κηα απιή πξνζσπηθή ζειίδα, θάηη ζαλ θνηλφρξεζην εκεξνιφγην, ή κπνξεί λα αλήθεη ζε θάπνην νξγαληζκφ, ζε έλα παλεπηζηεκηαθφ κάζεκα ή ζε κηα νκάδα κε έλα θνηλφ ελδηαθέξνλ. Υπάξρνπλ πνιινί δηαθνξεηηθνί ηχπνη ηζηνινγίσλ θαη αξθεηά ζρεηηθά παθέηα ινγηζκηθνχ πνπ δηαηίζεληαη δσξεάλ, γηα λα θηηάμεη θαλείο ην δηθφ ηνπ ηζηνιφγην. 5

12 2.2.1 Πσο κνηάδεη ην ηζηνιόγην; Τν ηζηνιφγην είλαη έλα επηγξακκαηηθφ εκεξνιφγην πνπ πεξηιακβάλεη ππεξδεχμεηο - hyperlink θαη θαηαρσξήζεηο απφςεσλ. Οη θαηαρσξήζεηο ζε έλα ηζηνιφγην ζρεδφλ πάληα παξνπζηάδνληαη θαηά ρξνλνινγηθή ζεηξά, κε ηηο πην πξφζθαηεο πξνζζήθεο λα παξνπζηάδνληαη πξψηεο. Τα ηζηνιφγηα είλαη "θαηαρσξεζεαθεληξηθά" ε θαηαρψξεζε είλαη ε βαζηθή κνλάδα ηνπο αιιά θαη "ζειηδνθεληξηθά" φπσο ζπκβαίλεη κε ηνπο πην παξαδνζηαθνχο ηζηφηνπνπο. Τα ηζηνιφγηα ζπλδένληαη κε άιινπο ηζηφηνπνπο θαη άιια ηζηνιφγηα, θαη πνιιά επηηξέπνπλ ζηνπο αλαγλψζηεο λα ζρνιηάζνπλ ηελ αξρηθή ζέζε ηνπ ζπγγξαθέα, εληζρχνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηηο ζπδεηήζεηο θαη ηηο αληαιιαγέο απφςεσλ κεηαμχ ηνπ ζπγγξαθέα θαη ησλ αλαγλσζηψλ. Τα ηζηνιφγηα κπνξεί λα παξαπέκπνπλ ζηηο εξγαζίεο θαη ηα πξντφληα άιισλ αλζξψπσλ ( Δίλαη δχζθνιν λα αληαγσληζηεί θαλείο ηνπο ηζηνιφγνπο πνπ επελδχνπλ ηα γξαπηά ηνπο κε κνπζηθή ππφθξνπζε, βηληεάθηα θαη links, ηα νπνία παξαπέκπνπλ απεπζείαο ηνλ ρξήζηε ζε άιιεο πεγέο. Όζν γηα ην ζηπι γξαςίκαηνο, είλαη ειιεηπηηθφ, ρσξίο ζεκεία ζηίμεο. Μνηάδεη κε πξνθνξηθφ ιφγν θαη ηα ζπλαηζζήκαηα ελίνηε πεξηγξάθνληαη κε ζχκβνια φπσο :-) ή :-( (πνπ ππνδειψλνπλ ραξά θαη ιχπε αληίζηνηρα). Οξηζκέλεο θνξέο νη ηζηνιφγνη δελ γξάθνπλ πξσηφηππα πξάγκαηα, ιεηηνπξγνχλ θάπσο ζαλ επηκειεηέο, επηιέγνληαο αμηνπξφζεθηα θείκελα θαη πξνζζέηνληαο πλεπκαηψδε ζρφιηα. (θαζεκεξηλή, ). Τα ηζηνιφγηα ζπλδένληαη ζηελά κεηαμχ ηνπο νη ηζηνιφγνη δηαβάδνπλ ηα ηζηνιφγηα άιισλ, ζπλδένληαη ζε απηά, παξαπέκπνπλ ζε απηά θαη δεκνζηεχνπλ ζρφιηα ζηα εκεξνιφγηα άιισλ ζπγγξαθέσλ. Δμαηηίαο απηήο ηεο ζηελήο επαθήο θαη δηαζχλδεζεο κεηαμχ ηνπο ηα ηζηνιφγηα έρνπλ αλαπηχμεη ην δηθφ ηνπο πνιηηηζκφ. «Τν blog είλαη έλαο κηθξφο πξνζσπηθφο ή νκαδηθφο ηζηνρψξνο», εμεγεί έλαο ηζηνιφγνο, πνπ νλφκαζε ην δηθφ ηνπ εκεξνιφγην «Istologion-gr». «Σε κία εθδνρή ηνπ, είλαη έλα δεκφζην Γηαδηθηπαθφ εκεξνιφγην, ζε κία άιιε θίιηξν θαη ζρνιηαζκφο εηδήζεσλ, απφςεσλ θαη γεγνλφησλ. Τειηθά, είλαη έλαο κεραληζκφο δπλακηθήο δεκνζίεπζεο θεηκέλσλ, εηθφλσλ θαη ήρσλ γηα φζνπο ζέινπλ λα 6

13 εθθξάζνπλ ηηο ζθέςεηο, ηηο απφςεηο, ηηο αλαιχζεηο θαη ηα εζψςπρά ηνπο κέζσ ησλ ηζηνζειίδσλ ηνπο» Τα δηθαηώκαηα ησλ ηζηνιόγσλ Δπεηδή ηα ηζηνιφγηα είλαη έλα θαηλνχξγην κέζν Γηαδηθηπαθήο επηθνηλσλίαο, νη θαλφλεο πνπ ηα ζπλνδεχνπλ είλαη ειάρηζηνη, κε απνηέιεζκα ε θαηνρχξσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο λα γίλεηαη νινέλα θαη πην κεδακηλή. Έηζη, ππάξρνπλ πεξηπηψζεηο πνπ ην πεξηερφκελν ησλ ηζηνινγίσλ αληηγξάθεηαη, ρσξίο ηελ άδεηα ησλ αλζξψπσλ πνπ έρνπλ δηαηππψζεη ην θείκελν, κε απνηέιεζκα δεκνζηνγξάθνη, θαη φρη κφλν, λα νηθεηνπνηνχληαη ηα θείκελα, μερλψληαο ηνλ αξρηθφ ηνπο ζπγγξαθέα. Ζ πξνζπάζεηα πνπ γίλεηαη γηα λα ειαηησζεί ε έθηαζε απηνχ ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη αξθεηά κεγάιε. Σεκαληηθφ ξφιν ζε απηφ κπνξνχλ λα έρνπλ νη άδεηεο Creative Commons πνπ κπνξνχλ πνιχ εχθνια λα πξνζηεζνχλ ζηελ γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ (HTML) ελφο blog δίλνληαο ζην δεκηνπξγφ ηνπ ηε δπλαηφηεηα λα νξίζεη ν ίδηνο κε πνηνπο φξνπο επηζπκεί λα ηξνπνπνηείηαη ην πιηθφ πνπ ηνπνζεηεί. Φπζηθά, ηα ηζηνιφγηα, σο έξγα θάπνηνπ δεκηνπξγνχ, εθφζνλ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηνπο δχν φξνπο ηεο πξσηνηππίαο θαη ηεο ζπγθεθξηκέλεο κνξθήο, θαζίζηαληαη πξσηφηππα θαη, σο εθ ηνχηνπ, πξνζηαηεχνληαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν. 2121/93 πεξί πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ( 2.3 Πεπνηζήζεηο ζρεηηθά κε ηελ ηερλνινγηθή απνδνρή Ζ αληίιεςε ησλ αλζξψπσλ γηα ηε ρξήζε ηζηνινγηθήο ηερλνινγίαο - blogging technology κπνξεί λα αλαπηπρζεί θαζψο απηνί ζπκκεηέρνπλ ζε ηζηνιφγηα (Hsu θαη Lin, 2008). Γηα λα εμεγεζεί ε ζπκπεξηθνξά ελφο ρξήζηε, ππάξρνπλ δχν πεπνηζήζεηο πνπ αζθνχλ επηξξνή θαη είλαη: α) ε αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα (ΑΦ) θαη β) ε αληηιεπηή επθνιία (ΑΔ) νη νπνίεο, ελζσκαηψζεθαλ ζηε ΘΑΓ (βιέπε 2.4). Απηέο νη δχν πεπνηζήζεηο, επεξεάδνπλ ηε ζηάζε ελφο αηφκνπ πξνο ην λα ρξεζηκνπνηεί έλα ζχζηεκα. Τν νπνίν ζχζηεκα κε ηε ζεηξά ηνπ, ζα εμεγήζεη ηε ζπκπεξηθνξηθή πξόζεζε (ΣΠ) - behavioral intention ελφο ρξήζηε, ζην λα ρξεζηκνπνηήζεη ην ζχζηεκα (Hsu θαη Lin, 2008). Πνιιέο κειέηεο ζθφπεπαλ λα 7

14 αλαθαιχςνπλ ηελ επίδξαζε επηπξφζζεησλ παξαγφλησλ νη νπνίνη, ζα κπνξνχζαλ λα επεξεάζνπλ ηε ζπκπεξηθνξά. Σηελ πξαγκαηηθφηεηα, έγηλε κηα έξεπλα ε νπνία ελζσκαηψλεη εγγελή θίλεηξα, φπσο ε αληηιεπηή απόιαπζε (Teo et al, θαη Venkatesh et al,. 2003). Σε απηή ηε κειέηε εκπιέθνληαλ ε απφιαπζε θαη ε ηθαλνπνίεζε πνπ πξνεξρφηαλ απφ ηελ εθηέιεζε κηαο ζπκπεξηθνξάο (Deci θαη Ryan, 1987), θαζψο εμσγελή θίλεηξα ελζαξξχλνπλ ηελ εθηέιεζε κηαο ζπκπεξηθνξάο γηα ηελ επίηεπμε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ζηφρνπ / αληακνηβήο (Vellerand, 1997). Δθφζνλ ε ηζηνιφγηζε - blogging είλαη κηα εζεινληηθή πξάμε ε νπνία, επηρεηξεί λα πεηχρεη θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε, αλακελφηαλ ην εγγελέο θίλεηξν λα έρεη πεξίπνπ ηνλ ίδην αληίθηππν κε ην εμσγελέο θίλεηξν. Γη απηφ, ε ρξεζηκφηεηα, ε επθνιία ρξήζεο θαη ε απφιαπζε πξνηάζεθαλ σο παξάγνληεο νη νπνίνη αληηθαηνπηξίδνπλ ηηο πεπνηζήζεηο ελφο ρξήζηε ζρεηηθά κε ηελ ρξήζε ηζηνινγίσλ - blogs (Hsu θαη Lin, 2008) Πξώην Μνληέιν Απνδνρήο Τερλνινγίαο (Technology Acceptance Model - ΤΑΜ) (Davis, 1989). Τν Μνληέιν Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο αλαπηχρζεθε απφ ηνλ Davis (1989) πξνθεηκέλνπ λα εμεγήζεη θαη λα πξνβιέςεη ηελ απνδνρή ηεο Τερλνινγίαο ηεο Πιεξνθνξηθήο (Information Technology) απφ ηα άηνκα. Δίλαη κηα ζεσξία ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ ζηελ νπνία κειεηάηε ην πψο νη ρξήζηεο απνδέρνληαη θαη ρξεζηκνπνηνχλ κηα ηερλνινγία. Τν Μνληέιν Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο, πηνζεηεί ηηο αηηηαθέο ζρέζεηο ηεο Θεσξίαο ηεο Αηηηνινγεκέλεο Γξάζεο (ΘΑΓ) πξνθεηκέλνπ λα εμεγήζεη ηηο ζπκπεξηθνξέο απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο πνπ εθδειψλνπλ ηα άηνκα. Σχκθσλα κε απηφ ην κνληέιν, δχν είλαη νη θαζνξηζηηθφηεξνη παξάγνληεο πηνζέηεζήο ηεο ηερλνινγίαο: α) ε Αληηιεπηή Δπθνιία Φξήζεο (Perceived Ease of Use) θαη β) ε Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα (Perceived Usefulness) απφ ηε ρξήζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγίαο. Τα ππφινηπα δχν κέξε ηνπ Μνληέινπ Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο είλαη ε Σηάζε πξνο ηε Φξήζε (Attitude Towards Use) θαη ε Σπκπεξηθνξηθή Πξφζεζε γηα 8

15 Φξήζε (Behavioural Intention to Use) (Lederer et al., 2000). Ζ Σηάζε πξνο ηε Φξήζε είλαη ε αμηνιφγεζε ηνπ ρξήζηε φζνλ αθνξά ηελ ηνπνζέηεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγήο πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. Η Σπκπεξηθνξηθή Πξόζεζε γηα Φξήζε είλαη ε πηζαλφηεηα φηη έλα άηνκν ζα ρξεζηκνπνηήζεη κηα ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή (Ajzen θαη Fishbein, 1980). Τέινο ε εμαξηεκέλε κεηαβιεηή ηνπ Μνληέινπ Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο είλαη ε Πξαγκαηηθή Φξήζε (Actual Use). Σπλήζσο κεηξάηε κε ηε ρξνληθή δηάξθεηα ή ηε ζπρλφηεηα ρξήζεο κηα ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγήο. Ζ κέρξη ζήκεξα έξεπλα έρεη απνδείμεη ηελ ηζρχ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ, ην νπνίν είλαη πηα επξέσο απνδεθηφ (Legris et al., 2003). Όζνλ αθνξά ηελ Αληηιεπηή Δπθνιία Φξήζεο θαη ηελ Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα ζην δηαδίθηπν, ε δηεζλήο βηβιηνγξαθία αλαθέξεη θάπνηα πξψηα ζπκπεξάζκαηα (Davis et al., 1995). Αληηιεπηή επθνιία ηεο ρξήζεο (PEOU) είλαη απηφ πνπ νξίδεηαη σο «ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλα άηνκν πηζηεχεη φηη ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα, ζα είλαη απαιιαγκέλν απφ ηδηαίηεξε πξνζπάζεηα» (Davis, 1989). Αληηιεπηή ρξεζηκόηεηα (PU) είλαη απηφ πνπ νξίζηεθε απφ ηνλ Davis (1989) σο «ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλα άηνκν πηζηεχεη φηη ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα ζα βειηηψζεη ηελ απφδνζε ηνπ ζηελ εξγαζία». Τα ζπρλφηεξα πξνβιήκαηα φζνλ αθνξά ηελ επθνιία ρξήζεο είλαη νη αξγέο ζπλδέζεηο, ε αδπλακία εχξεζεο ζειίδσλ πνπ νη ρξήζηεο γλσξίδνπλ φηη ππάξρνπλ, ε αδπλακία νξγάλσζεο ησλ ζειίδσλ θαη ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ έρνπλ ζπγθεληξψζεη, ε αλαμηνπηζηία ησλ ηζηνζειίδσλ, νη αηειείο αλαδεηήζεηο θαη ε δπζθνιία εχξεζεο ζπγθεθξηκέλσλ πιεξνθνξηψλ (Lightner et al., 1996). Ζ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα ζην δηαδίθηπν εληνπίδεηαη θπξίσο ζηνλ φγθν ηεο δηαζέζηκεο πιεξνθνξίαο, ζηε επθνιία αγνξάο, θαη ζηελ ππνζηήξημε ζπγθεθξηκέλσλ επηρεηξεζηαθψλ ιεηηνπξγηψλ (Marketing, Έξεπλα θαη Αλάπηπμε) (Lederer et al, 2000). Οη Taylor θαη Todd (1995) κειέηεζαλ ηνλ ξφιν ηεο πξνεγνχκελεο εκπεηξίαο ζηνπο ρξήζηεο. Σχγθξηλαλ ηα απνηειέζκαηα απφ έκπεηξνπο θαη άπεηξνπο ρξήζηεο 9

16 πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. Οη άπεηξνη ρξήζηεο έδσζαλ δηαθνξεηηθή έκθαζε ζηνπο παξάγνληεο ηεο πξφζεζεο θαη ηεο ρξήζεο (Usage) απφ φηη νη έκπεηξνη ρξήζηεο. Υπήξραλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ δχν νκάδσλ φζνλ αθνξά ηελ επηξξνή ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο (PU), φπνπ ήηαλ θαη ν ηζρπξφηεξνο παξάγνληαο γηα ηελ πξφζεζε (Intention) γηα ηελ άπεηξε νκάδα, ελψ ε αληηιεπηή επθνιία ζηε ρξήζε (PEOU) απνδείρζεθε πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο απφ ηελ Σηάζε (Attitude). Αληίζεηα, νη έκπεηξνη ρξήζηεο έδσζαλ κηθξφηεξε βαξχηεηα ζηελ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα (PU). Υπήξρε κηα ηζρπξφηεξε ζρέζε κεηαμχ ηεο Σπκπεξηθνξηθήο Πξφζεζεο (Behavioural Intention to Use) θαη ζπκπεξηθνξάο γηα ηνπο έκπεηξνπο ρξήζηεο θαη απηφ γηαηί είραλε ζηε Σηάζε ηνπο (Attitude Towards Use) εκπεηξία πνπ έρεη θεξδεζεί απφ πξνεγνχκελεο εκπεηξίεο (Taylor θαη Todd, 1995) Γεύηεξν Μνληέιν Απνδνρήο Τερλνινγίαο (ΤΑΜ2) (Venkatesh θαη Davis, 2000). Ωζηφζν, ην πξψην Μνληέιν Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο δελ πεξηιάκβαλε θαζφινπ θνηλσληθνχο παξάγνληεο νη νπνίνη δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε ζηάζε ελφο αηφκνπ. Γη απηφ ην ιφγσ, εξεπλεηέο πξφηεηλαλ έλα ηξνπνπνηεκέλν κνληέιν πνπ ζα αληηζηαζκίζεη ην πξνεγνχκελν ειάηησκα. Οη Venkatesh θαη Davis (2000) πξφηεηλαλ ην δεχηεξν Μνληέιν Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο, ην νπνίν πεξηιάβαλε έλλνηεο φπσο: ππνθεηκεληθά πξφηππα (subjective norm), εζεινληηζκφ (voluntariness), εηθφλα (image) θαη λνεηηθέο νξγαλσζηαθέο δηαδηθαζίεο (cognitive instrumental processes), ζρεηηθφηεηα εξγαζίαο (job relevance), πνηφηεηα απφδνζεο (output quality), θαη απνδεημηκφηεηα απνηειεζκάησλ (result demonstrability) (Venkatesh θαη Davis, 2000). 2.4 Θεσξία ηεο αηηηνινγεκέλεο δξάζεο (ΘΑΓ) θαη ζρεηηθέο κειέηεο. Μειέηεο έρνπλ δείμεη φηη, νη πην πνιινί αλαγλψζηεο θαη δεκηνπξγνί ηζηνινγίσλ είλαη εχπνξνη άληξεο κε αξθεηή δηαδηθηπαθή εκπεηξία (Jupiter research, Blogging, 2005) θαη είλαη πηζηνί δηαδηθηπαθνί αγνξαζηέο (Figueredo, 2005). Οη ηζηνιφγνη επίζεο εθηηκνχλ πνιχ ηηο πιεξνθνξίεο ησλ ηζηνινγίσλ. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν πνιιέο επηρεηξήζεηο θαη νξγαλψζεηο αλαδεηνχλ ιφγνπο γηα λα εθκεηαιιεπηνχλ ηα ηζηνιφγηα (Hsu θαη Lin, 2008). 10

17 Ο Perseus (2005), αλέθεξε φηη, ην 66% ησλ ηζηνινγηψλ έκελαλ αλελεκέξσηα πάλσ απφ δχν κήλεο (Henning, 2007). Δπίζεο, ην λα πξνζειθχεηο ηζηνινγηθνχο αλαγλψζηεο ήηαλ έλα αθφκε πην δχζθνιν επηρείξεκα. Πξάγκαηη γηα λα ζπκκεηέρεη θάπνηνο ζε ηζηνιφγηα, πξέπεη λα είλαη πξφζπκνο λα ρξεζηκνπνηήζεη εξγαιεία πνπ παξέρνληαη απφ ππεξεζίεο ηζηνινγηθήο θηινμελίαο π.ρ. Blogger.com θαη LiveJournal (Hsu θαη Lin, 2008). Καηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ε ΘΑΓ έρεη γίλεη έλα κνληέιν πνπ είλαη επξέσο απνδεθηφ γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ελφο αηφκνπ (Fishbein θαη Ajzen, 1975). Σχκθσλα κε ηνπο Fishbain θαη Ajzen (1975), απηή ε ζεσξία ππνζηεξίδεη φηη ε ζπκπεξηθνξά ελφο αηφκνπ πξνβιέπεηαη απφ ηηο πξνζέζεηο θαη επίζεο, φηη νη πξνζέζεηο έρνπλ θαζνξηζηεί απφ ηε ζηάζε ελφο αηφκνπ θαη ην ππνθεηκεληθφ πξφηππν φζνλ αθνξά ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ. Καηά ηα ηειεπηαία έηε, ε ΘΑΓ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα εμεγήζεη ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ φπσο γηα παξάδεηγκα, ηα έκπεηξα ζπζηήκαηα (Liker θαη Sindi, 1997) θαη ηε ζπκπεξηθνξά ρξεζηκνπνίεζεο ηζηνζειίδσλ (Lu θαη Lin, 2005). Ζ ΘΑΓ είλαη έλα γεληθφ κνληέιν, ην νπνίν δελ πξνζδηνξίδεη πεπνηζήζεηο σο πξνο κία ζπγθεθξηκέλε ζπκπεξηθνξά. Έηζη, θαζψο νη εξεπλεηέο έρνπλ πξνζαξκφζεη ηελ ΘΑΓ γηα λα εμεγνχλ ηελ θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά, εμέρνπζεο πεπνηζήζεηο πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε σο έλα ζπγθεθξηκέλν βαζκφ (Hsu θαη Lin, 2008). Γηα παξάδεηγκα, νη Bock θαη Kim (2002), πξφηεηλαλ φηη, νη πεπνηζήζεηο ησλ πειαηψλ ζρεηηθά κε ηηο αλακελφκελεο αληακνηβέο, ν ζπζρεηηζκφο θαη ε ζπκβνιή, είραλ αληίθηππν ζηε ζηάζε ηνπο πξνο ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο ζηελ επηρείξεζε 1. Δπηπξφζζεηα, νη Lu θαη Lin (2003), πξφηεηλαλ φηη, νη πεπνηζήζεηο ησλ πειαηψλ ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν ζπγθεθξηκέλεο ηζηνζειίδαο, επεξεάζηεθαλ απφ ην επξχηεξν πιαίζην θαη ηελ ππνδνκή ηα νπνία, είραλ αληίθηππν πξνο ηηο 1 knowledge sharing in the organization 11

18 επαλαιακβαλφκελεο ζπλαιιαγέο ηηο ηζηνζειίδαο. Δπίζεο, νη Kolekofsky θαη Heminger (2003), εμέηαζαλ πνιιά δηαθνξεηηθά είδε πεπνηζήζεσλ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη απηψλ πνπ ζπζρεηίδνληαη κε πιεξνθνξίεο, κε δηαπξνζσπηθά πξνζφληα, κε ηελ νξγάλσζε θαη πεπνηζήζεηο ζρεηηθέο κε θαζήθνληα ηα νπνία κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηηο πξνζέζεηο ελφο ρξήζηε ζην λα κνηξάδεηαη πιεξνθνξίεο ζε έλα νξγαλσηηθφ πεξηβάιινλ. 2.5 Πεπνηζήζεηο ζρεηηθά κε ηελ αληαιιαγή ηεο γλώζεο Καζψο ε αληαιιαγή ηεο γλψζεο έρεη δηεξεπλεζεί ζηελ επηρείξεζε ζην επίπεδν ην νπνίν πξνζαλαηνιίδεηαη πξνο ην θαζήθνλ, πνιιέο κνξθέο αληαιιαγήο γλψζεο εκθαλίδνληαη ιφγσ ηεο θχζεο ηνπ δηαδηθηχνπ (Hsu θαη Lin, 2008). Μεηαμχ ηνπο, ηα ηζηνιφγηα κπνξνχλ λα ζεσξνχληαη σο έλαο απφ ηνπο πξσηαξρηθνχο ηξφπνπο ηεο αληαιιαγήο γλψζεο (Hsu θαη Lin, 2008). Ωζηφζν, πνιχ ιίγε πξνζπάζεηα έρεη αθηεξσζεί ζηε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ νη νπνίνη κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηε ζηάζε ελφο αηφκνπ πνπ ζπκκεηέρεη ζε έλα ηζηνιφγην. Καηαλνψληαο ηέηνηα δεηήκαηα φρη κφλν ζα επέθηεηλε ηνπο νξίδνληεο ησλ εξεπλεηψλ ζρεηηθά κε ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο αιιά επίζεο ζα επέηξεπε ζηνπο παξφρνπο ππεξεζηψλ ηζηνινγηθήο θηινμελίαο - blog hosting, λα παξέρνπλ πην απνηειεζκαηηθέο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ επηηπρή δηαρείξηζε ησλ ηζηνινγίσλ (Hsu θαη Lin, 2008). Σην παξειζφλ, ε αληαιιαγή ηεο γλψζεο ζεσξείην σο κηα δηαδηθαζία ζπλαιιαγήο γλσζηηθψλ αγνξψλ, φπνπ ν αγνξαζηέο θαη νη πσιεηέο γλψζεο ρξεηάδνληαλ λα έρνπλ ακνηβαία νθέιε απφ ηελ αληαιιαγή (Davenport θαη Prusak, 1997). Έηζη, ηα αλακελφκελα ακνηβαία νθέιε, ε θήκε, ν αιηξνπηζκφο θαη ε εκπηζηνζχλε ζεσξνχληαλ σο ηα θίλεηξα γηα ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο (Hsu θαη Lin, 2008). Παξφια απηά, παξάγνληεο νη νπνίνη ζπκβάιινπλ ζηελ πξφζεζε αληαιιαγήο ήηαλ πηζαλφ λα πνηθίινπλ ζηελ θνηλφηεηα ηζηνινγίσλ ιφγσ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο. Καζψο νη Hsu θαη Lin (2008), πηζηεχνπλ φηη νη πην πάλσ είλαη θαζνξηζηηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά αληαιιαγήο ηεο γλψζεο, απνθάζηζαλ λα ζπκπεξηιάβνπλ θαη απηνχο ζηελ έξεπλα ηνπο. Γεληθά, θνηλσληθνί ςπρνιφγνη ζεσξνχλ φηη ην θίλεηξν γηα ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο έρεη δχν ζπκπιεξσκαηηθέο πηπρέο νη νπνίεο είλαη α) ε εγσηζηηθή θαη β) ε αιηξνπηζηηθή (Deci, 1975). Ζ πξψηε ήηαλ βαζηζκέλε ζηελ ζεσξεία νηθνλνκηθήο 12

19 θαη θνηλσληθήο αληαιιαγήο. Δκπεηξηθά κηιψληαο, νη Bock θαη Kim (2002), ζπλδχαζαλ απηέο ηηο δχν ζεσξίεο κε ηελ ζεσξία γηα ηελ θνηλσληθή γλσζηηθή - Social cognitive, γηα λα πξνηείλνπλ αλακελφκελεο αληακνηβέο, αλακελφκελνπο θνηλσληθνχο ζπλδέζκνπο θαη αλακελφκελε ζπκβνιή, σο ηνπο πξσηαξρηθνχο θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζηάζε ελφο αηφκνπ σο πξνο ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο. Αθφκε νη Bock et al,. (2005), εθάξκνζαλ απηέο ηηο δχν ζεσξίεο γηα λα παξάγνπλ δχν πξνγελέζηεξα γεγνλφηα ηεο ζηάζεο αληαιιαγήο α) αλακελφκελεο εμσγελήο αληακνηβέο θαη β) αλακελφκελεο ακνηβαίεο ζρέζεηο. Δπίζεο, έλα αιηξνπηζηηθφ θίλεηξν, πξνυπνζέηεη φηη έλα άηνκν είλαη πξφζπκν λα απμήζεη ηελ επεκεξία ησλ άιισλ θαη λα κελ έρεη πξνζδνθίεο πξνζσπηθψλ νθειψλ (Hsu θαη Lin, 2008). Απηφ αληηθαηνπηξίδεη ηελ νξγαλσηηθή πνιηηηθή ζπκπεξηθνξά - organization citizenship behavior ε νπνία, είλαη δηαθξηηηθή αηνκηθή ζπκπεξηθνξά θαη δελ είλαη άκεζα ή έκκεζα αλαγλσξηζκέλε απφ έλα επίζεκν ζχζηεκα αληακνηβήο θαη πξνσζεί ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπ νξγαληζκνχ (Smith et al., 1983). Οη Bolino et al., (2002) έδεημαλ φηη, ε νξγαλσηηθή πνιηηηθή ζπκπεξηθνξά ζα βνεζνχζε ηελ αλάπηπμε κηαο ελνπνηεκέλεο ζρέζεο κεηαμχ ησλ ππαιιήισλ θαη ζα νδεγνχζε ζηελ αιηξνπηζηηθή ζπκπεξηθνξά ζε έλα νξγαληζκφ. Οη Hars θαη Ou (2002), βξήθαλ φηη, ν αιηξνπηζκφο θαζνδεγνχζε ηνπο καζεηέο θαη ηνπο πξνγξακκαηηζηέο (πνπ πξνγξακκαηίδνπλ γηα ρφκπη) λα ζπκκεηάζρνπλ ζε πξνγξάκκαηα αλνηθηψλ πεγψλ. Ζ ηζηνιφγηζε είλαη κηα εζεινληηθή πξάμε αληαιιαγήο γλψζεο αλάκεζα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο. Γη απηφ, απηνί κε πην δπλαηή νξγαλσηηθή πνιηηηθή ζπκπεξηθνξά ηείλνπλ λα είλαη πην πξφζπκνη λα κνηξαζηνχλ ηηο γλψζεηο ηνπο (Hsu θαη Lin, 2008). Γηα ηελ αλάπηπμε παξαγφλησλ ζπκκεξηζκνχ ηνπ θηλήηξνπ ζηελ ηζηνιφγηζε, νη Hsu θαη Lin (2008), ρξεζηκνπνίεζαλ θπξίσο παξάγνληεο αληαιιαγήο ηεο γλψζεο φπσο, ηα αλακελφκελα ακνηβαία νθέιε, ηε θήκε, ηηο αλακελφκελεο ζρέζεηο, ηελ εκπηζηνζχλε θαη ηνλ αιηξνπηζκφ. Παξάιεηςαλ εμσγελή νηθνλνκηθέο αληακνηβέο, εθφζνλ ε ζπκπεξηθνξά ζπκκεηνρήο ζε έλα ηζηνιφγην θαίλεηαη λα είλαη εζεινληηθή θαη ρσξίο νηθνλνκηθέο απνδφζεηο. Ωζηφζν, θαζψο νη ηζηνιφγνη παξέρνπλ γλψζε, αλακέλνπλ ηελ αληίδξαζε θαη αληαπφθξηζε ηνπ θφζκνπ, θαη έηζη εμαζθαιίδνπλ ακνηβαίν φθεινο (Hsu θαη Lin, 2008). Δπίζεο, ε θήκε, νη 13

20 αλακελφκελεο ζρέζεηο, θαη ε εκπηζηνζχλε είλαη πηζαλφλ λα παξέρνπλ αληηιήςεηο θνηλσληθψλ αληακνηβψλ (Hsu θαη Lin, 2008). Οη ίδηνη κειεηεηέο δειψλνπλ φηη ν αιηξνπηζκφο κπνξεί λα εκπιέθεη ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο κε ην πάζνο θάηη ην νπνίν κπνξεί λα είλαη βνεζεηηθφ ζε άιινπο, θαη έηζη λα βειηησζεί ε επεκεξία ηνπο. 2.6 Πξννπηηθέο θνηλσληθήο επηξξνήο Οη Ellis θαη Fisher (1994), δηαηχπσζαλ φηη, νη ξφινη θαη νη θαλφλεο είλαη θνηλά θξηηήξηα γηα ηε ζπκπεξηθνξά ησλ κειψλ κηαο νκάδαο. Ο Ρόλος, είλαη έλα βαζηθφ κέξνο ηεο θνηλσληθνπνίεζεο. Όηαλ νη άλζξσπνη ζπκκεηέρνπλ ζε έλα θνηλσληθφ ζχζηεκα, αλαγλσξίδνπλ θαη αλαιακβάλνπλ έλα ξφιν ζε απηφ. Δπηπξνζζέησο, ζπλήζσο ζπκπεξηθέξνληαη φπσο ηα άιια κέιε ηνπο αλακέλνπλ λα ζπκπεξηθέξνληαη. Αλαθνξηθά κε ηελ ζεσξία ηεο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο, νη άλζξσπνη ηαμηλνκνχλ ηνπο εαπηνχο ηνπο ζε θνηλσληθέο θαηεγνξίεο (Tajfel θαη Turner, 1985). Μέζσ νκαδηθήο δξάζεο, αλαπηχζζνπλ κηα αληίιεςε γηα ηελ ζπλαδειθηθφηεηα κέζα ζε κηα νκάδα. Απηή ε θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε είλαη κηα ζεκαληηθή ζπληζηψζα γηα ηε δεκηνπξγία κηαο νκάδαο (Ashforth θαη Mael, 1989). Ζ ηζηνιφγηζε, θαζνξίδεη κηα λέα θνηλφηεηα, ηεο νπνίαο ε ηαπηνπνίεζε κπνξεί λα απμεζεί φηαλ νη άλζξσπνη κηαο νκάδαο ηαπηνπνηνχλ ηνπο εαπηνχο ηνπο σο κέιε θαη θέξνληαη ζηνπο άιινπο σο ζπγγεληθά άηνκα (Hsu θαη Lin, 2008). Όπσο αλαθέξεη ν Ajzen, (1991) έλαο κανόνας ζεσξείηαη πσο επεξεάδεη ηε ζπκπεξηθνξά ελφο αηφκνπ. Ζ ΘΑΓ θαη ε Θεσξεία Πξνγξακκαηηζκέλεο Σπκπεξηθνξάο - ΘΠΣ παξέρνπλ ηηο ζεσξεηηθέο βάζεηο γηα ηε ζρέζε κεηαμχ ελφο θνηλσληθνχ θαλνληζκνχ θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ελφο ρξήζηε (Ajzen, 1991). Δκπεηξηθέο κειέηεο βξήθαλ φηη θνηλσληθνί θαλφλεο επεξεάδνπλ ζεηηθά ηε ζπκπεξηθνξά ελφο αηφκνπ (Teo θαη Pok, 2003 θαη Venkatesh et al., 2003). Σηε κειέηε ησλ Hsu θαη Lin (2008), ν θνηλσληθφο θαλφλαο νξίδεηαη σο ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλαο ρξήζηεο ζεσξείηαη φηη έρεη εγθξηζεί απφ ηνπο άιινπο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην ηζηνιφγην. Θεσξεηηθά, ε αληίιεςε θαλφλσλ απφ έλα άηνκν 14

21 απνηειείηαη απφ δχν επηξξνέο α) ηελ πιεξνθνξηαθή θαη β) ηελ ηππνπνηεηηθή (θαλνληζηηθή) normative. H δεχηεξε, εκθαλίδεηαη φηαλ έλα άηνκν ζπκκνξθψλεηαη κε ηηο πξνζδνθίεο ησλ άιισλ, κε ζθνπφ λα απνθηήζνπλ κηα αληακνηβή ή λα απνθχγνπλ θάπνηα ηηκσξία. Ωζηφζν, ζηελ εξψηεζε εάλ ην απνηέιεζκα ησλ θαλφλσλ είλαη αθφκα ζεκαληηθφ, πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε ην εξψηεκα «γηαηί ρξεηάδνληαη λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηνπο άιινπο, νη άλζξσπνη πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ;» (Hsu θαη Lin, 2008). Οη Hsu θαη Lu (2004), βξήθαλ φηη ν θνηλσληθφο θαλφλαο είλαη έλαο θξίζηκνο παξάγνληαο ν νπνίνο επεξεάδεη ζεηηθά ηελ αηνκηθή ρξήζε ειεθηξνληθψλ παηρληδηψλ. Πνιιέο κειέηεο επίζεο επαιήζεπζαλ ηελ επίδξαζε ηνπ θαλφλα σο πξνο ηελ πξφζεζε ρξεζηκνπνίεζεο ππεξεζηψλ ζρεηηθψλ κε ην δηαδίθηπν (Hung θαη Chang, 2005 θαη Luarn θαη Lin, 2005). Απηά δείρλνπλ φηη νη θνηλσληθνί θαλφλεο πξνέξρνληαη απφ ηελ επηξξνή ησλ νκάδσλ αλαθνξάο. Έηζη, νη Hsu θαη Lin (2008), ππνζέηνπλ φηη ε επίδξαζε ηνπ θαλφλα δελ ζα έπξεπε λα αγλνείηαη ζην πιαίζην ησλ ηζηνινγίσλ. 2.7 Έξεπλα γηα ηελ απνδνρή ηεο ηερλνινγίαο ηνπ παγθόζκηνπ ηζηνύ WWW (Moon θαη Kim, 2000). Ζ έξεπλα 142 ζπκκεηερφλησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ παγθφζκην ηζηφ - WWW απέδεημε φηη ε αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο θαη ε αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα είλαη ζεκαληηθή ζε ρξήζηεο ηνπ WWW. Καηά ζπλέπεηα, ε αληηιεπηή απφιαπζε κπνξεί επίζεο λα είλαη κηα ζεκαληηθή εθηίκεζε ζηε ζρεδίαζε ησλ κειινληηθψλ ζπζηεκάησλ WWW πνπ πξέπεη λα παξέρνπλ πεξηζζφηεξε ζπγθέληξσζε, πεξηέξγεηα, θαη απφιαπζε. Ζ επθνιία ρξήζεο θαη ε ρξεζηκφηεηα ζεσξνχληαη ζεκειηψδεο ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο απνδνρήο θαη ηεο ρξήζεο δηάθνξσλ εηαηξηψλ πιεξνθνξηθήο. Απηέο νη πεπνηζήζεηο, εληνχηνηο, κπνξεί λα κελ εμεγήζνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ρξήζηε πξνο πξφζθαηεο ηερλνινγίεο, φπσο ν παγθφζκηνο ηζηφο World Wide Web (WWW). Σηε κειέηε ηνπο, νη Moon θαη Kim (2000) εηζάγνπλ ηελ απφιαπζε σο λέν παξάγνληα πνπ αληαλαθιά ζην ρξήζηε. Φξεζηκνπνηψληαο ηελ απφιαπζε σο εγγελή παξάγνληα θηλήηξνπ, επεθηείλνπλ θαη επηθπξψλνπλ εκπεηξηθά ην κνληέιν 15

22 απνδνρήο ηερλνινγίαο (TAM) γηα ην πιαίζην WWW. Σε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 0.001, ε αληηιεπηή απφιαπζε επεξεάδεη ηε ζηάζε ηνπ ρξήζηε απέλαληη ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ WWW. Οη ζεηηθέο επηξξνέο ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο θαη ηεο επθνιίαο ρξήζεο ζηε ζηάζε πξνο ζηε ρξήζε, φπσο πξνηείλεηαη απφ ην αξρηθφ κνληέιν TAM, επηβεβαηψλνληαη. Δπίζεο ε ζπκπεξηθνξηζηηθή πξφζεζε κε δηαθχκαλζε 39%, εμεγείηε απφ ηε ζηάζε πξνο ζηε ρξήζε, ηελ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα, θαη ηελ αληηιεπηή απφιαπζε. Ζ ζηάζε πξνο ηε ρξήζε ηνπ WWW έρεη κηα ηζρπξή ζεκαληηθή επηξξνή ζηε ζπκπεξηθνξηζηηθή πξφζεζε (β=0.285, t- value=3.750, p<0.001). 2.8 Έξεπλα απνδνρήο ηνπ ηζηνινγίνπ (Hsu θαη Lin, 2008). Ζ έξεπλα 212 ηζηνινγηθψλ ζπκκεηερφλησλ έδεημε ηζρπξή ππνζηήξημε πξνο ην κνληέιν ηνπο. Τα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ε επθνιία ρξήζεο θαη απφιαπζεο, θαη ε αληαιιαγή ηεο γλψζεο (ν αιηξνπηζκφο θαη ε θήκε) είραλ ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηελ ηζηνιφγηζε, θαη αληηπξνζψπεπαλ ην 78% ηεο δηαθχκαλζεο. Απφ ηελ άιιε κεξηά, θνηλσληθνί παξάγνληεο (θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε) θαη ε ζηάζε πξνο ηελ ηζηνιφγηζε επεξέαζαλ ζεκαληηθά ηελ πξφζεζε ελφο ζπκκεηέρνληα ηζηνινγίνπ λα ζπλερίζεη λα ρξεζηκνπνηεί ηζηνιφγηα. Μαδί, εμεγνχλ ην πνζνζηφ ηνπ 83% ηεο δηαθχκαλζεο ηεο πξφζεζεο ηεο ηζηνιφγηζεο. Ζ κειέηε ηνπο παξνπζίαζε έλα εμαθξηβσκέλν πνιχπιεπξν κνληέιν γηα ηε βνήζεηα θαηαλφεζεο ησλ παξαγφλησλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ρξήζε ηζηνινγίσλ. Με εκπεηξηθή αλάιπζε, πνιιέο ζπλεθδνρέο απνθηήζεθαλ. Πξψηα, ε επθνιία ρξήζεο θαη απφιαπζεο εκθαλίζηεθαλ λα είλαη ζεκαληηθέο κεηαβιεηέο ζην πιαίζην ηνπ ηζηνινγίνπ. Δηδηθά, ε απφιαπζε βξέζεθε λα έρεη ηελ πην ζεκαληηθή επηξξνή ζηηο ζηάζεηο, κε ζπληειεζηή ςειφηεξν απφ ηνπο άιινπο παξάγνληεο (β=0.67). Δπηπξφζζεηα, ε αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα δελ είρε θακία επηξξνή πάλσ ζηελ ρξεζηκνπνίεζε ελφο ηζηνινγίνπ. Τα απνηειέζκαηα απηά είλαη ζχκθσλα κε πξνεγνχκελεο κειέηεο π.ρ. ησλ Moon θαη Kim, 2001, νη νπνίεο ππνζηήξημαλ φηη ε αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα έπαημε έλα θξίζηκν ξφιν κφλν ζηα εξγαζηαθά πεξηβάιινληα. 16

23 Απφ ηελ άιιε, ην εγγελέο θίλεηξν φπσο ε απφιαπζε κπνξεί λα είλαη ν πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο κεηά ηε ζηάζε, σο πξνο ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ. Τα επξήκαηα ησλ Hsu θαη Lin (2008) ην επηβεβαίσζαλ απηφ θαη έδεημαλ φηη, εάλ νη ρξήζηεο δελ αληηιακβάλνληαλ ηελ ηζηνιφγηζε σο θάηη δηαζθεδαζηηθφ, δελ ζα ζπλέβαιιαλ ζε απηφ, θάηη ην νπνίν δελ είλαη θαζφινπ άμην απνξίαο. Ζ επθνιία ρξήζεο ήηαλ αθφκα έλαο νπζηψδεο παξάγνληαο. Πξάγκαηη, κηα επθνιία ζηε ρξήζε, ζα κπνξνχζε λα επεξεάζεη ηελ πξνηίκεζε ελφο ρξήζηε, ελψ πηζαλέο δπζθνιίεο κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ ηελ αληίζηαζε ηνπ ρξήζηε. Απηφ εληζρχεη ηηο γεληθέο πεπνηζήζεηο φηη νη παξνρείο ππεξεζηψλ ηζηνινγηθήο θηινμελίαο, πξέπεη λα ζπλερίζνπλ λα αλαπηχζζνπλ εξγαιεία ηα νπνία ζα απαηηνχλ ειάρηζηε πξνζπάζεηα κάζεζεο θαη ρξεζηκνπνίεζεο. Γεχηεξν, κφλν δχν παξάγνληεο, ν αιηξνπηζκφο θαη ε θήκε, επεξέαζαλ ηε ζηάζε ελφο ρξήζηε, θαζψο άιινη θηλεηήξηνη παξάγνληεο αληαιιαγήο ηεο γλψζεο, δελ είραλ θακία ζεκαληηθή επηξξνή. Γεληθά, πξνεγνχκελεο κειέηεο ηφληζαλ ηε ζεκαζία ησλ εγσηζηηθψλ θηλήηξσλ αιιά αληηζέησο, ε δηθή ηνπο κειέηε έδεημε φηη νη άλζξσπνη ζπκκεηείραλ ελεξγά ζε έλα ηζηνιφγην γηα λα απμήζνπλ ηελ επεκεξία ησλ άιισλ. Ζ ζπκκεηνρή ζε ηζηνιφγηα δελ αλακελφηαλ λα επηθέξεη άκεζεο απνδφζεηο. Άλζξσπνη πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε ηζηνιφγηα ππνθηλήζεθαλ εγγελψο λα ζπκβάινπλ ζηε γλψζε ησλ άιισλ γηαηί απνιακβάλνπλ ην λα βνεζάεη ν έλαο ηνλ άιιν. Ωζηφζν, ε αληαιιαγή ηεο γλψζεο, ζην πιαίζην ηεο επηρείξεζεο, ε νπνία πξνζαλαηνιίδεηαη πξνο ην θαζήθνλ, ηφληζε ηε ζεκαζία ησλ εμσηεξηθψλ αληακνηβψλ, φπσο ην ακνηβαίν φθεινο θαη ηηο αλακελφκελεο ακνηβαίεο ζρέζεηο. Δπίζεο, παξφιν πνπ νη ηζηνινγηθνί ρξήζηεο ζπλήζσο έβιεπαλ ηα ηζηνιφγηα σο ειεθηξνληθά εκεξνιφγηα γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ θαζεκεξηλψλ δσψλ θαη ελδηαθεξφλησλ ηνπο, ηα απνηειέζκαηα ηνπο επαιήζεπζαλ φηη, νη άλζξσπνη ήηαλ πξφζπκνη λα κνηξαζηνχλ ηηο ζθέςεηο θαη ηηο εκπεηξίεο ηνπο κε άιινπο, απνθηψληαο ειεθηξνληθή θήκε. Τέινο, απφ ηελ πξννπηηθή ηεο θνηλσληθήο επηξξνήο, έλα αμηφπηζην εχξεκα ήηαλ φηη, νη ρξήζηεο ήηαλ πξφζπκνη λα ζπκκεηέρνπλ ζε ηζηνιφγηα ιφγσ ηεο θνηλσληθήο 17

24 ηαπηνπνίεζεο ηνπο. Δπηπξφζζεηα, ν θνηλσληθφο θαλφλαο δελ είρε θακία ζεκαληηθή επηξξνή ζηελ πξφζεζε ελφο ρξήζηε λα ζπκκεηέρεη ζε έλα ηζηνιφγην. Απηφ ην εχξεκα δηαθνξνπνηήζεθε απφ ζεσξίεο φπσο ΘΑΓ θαη ΘΠΣ. Πεξηιεπηηθά, νη θνηλσληθέο απφςεηο έδεημαλ φηη νη ζπκκεηέρνληεο ησλ ηζηνινγίσλ θέξδηζαλ ην αίζζεκα ηνπ «αλήθεηλ». 2.9 Πεξίιεςε/Σπκπεξάζκαηα 2 νπ θεθαιαίνπ Πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψζνπκε ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο νη ηζηνιφγνη θαη νη αλαγλψζηεο ζπκκεηέρνπλ ζηελ ηζηνιφγηζε πξνρσξήζακε ζε κηα έξεπλα βηβιηνγξαθίαο ψζηε λα εθαξκφζνπκε θαη λα πξνζαξκφζνπκε ηηο κειέηεο ζηελ Κχπξν. Σηεξηρζήθακε ζηελ έξεπλα θαη ζην κνληέιν πνπ αλέπηπμαλ νη Hsu θαη Lin (2008), κε ζέκα: «Acceptance of blog usage: The roles of technology acceptance, social influence and knowledge sharing motivation», ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Ταηβάλ θαη απνδέρηεθε ηνλ Οθηψβξην ηνπ Σην θεθάιαην πνπ αθνινπζεί ζα πεξηγξάςνπκε αλαιπηηθά ηηο κεζνδνινγίεο πνπ αθνινχζεζαλ νη εξεπλεηέο ζην θεθάιαην 2. Σηε ζπλέρεηα ηνπ 3 νπ θεθαιαίνπ ζα πεξηγξάςνπκε ηε κεζνδνινγία κε ηελ νπνία ζα εξγαζηνχκε γηα λα εμάγνπκε ηα δηθά καο ζπκπεξάζκαηα. 18

25 Κεθάιαην 3ν : Δξεπλεηηθή κεζνδνινγία. 3.1 Δηζαγσγή. Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα, ζε απηφ ην θεθάιαην ζα πεξηγξάςνπκε αλαιπηηθά ηε κεζνδνινγία πνπ αθνινχζεζαλ νη εξεπλεηέο ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην. Σηε ζπλέρεηα ζα πεξηγξάςνπκε ηε κεζνδνινγία κε ηελ νπνία ζα εξγαζηνχκε γηα λα εμάγνπκε ηα δηθά καο ζπκπεξάζκαηα. 3.2 Παξάγνληεο ηερλνινγηθήο απνδνρήο Οη Hsu θαη Lin (2008), φξηζαλ ηνλ παξάγνληα αληηιεπηή ρξεζηκόηεηα σο ην βαζκφ ηνλ νπνίν έλα άηνκν πίζηεπε φηη ε ρξεζηκνπνίεζε ελφο ηζηνινγίνπ ελίζρπε ηελ απφδνζε ηνπ. Ο παξάγνληαο απηφο κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο εξσηήζεηο items: 1. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ελφο ηζηνινγίνπ (blog), κνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα εθπιεξψζσ ηελ εξγαζία/κάζεζε/δσή κνπ πην γξήγνξα. 2. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ελφο ηζηνινγίνπ ζα κπνξνχζε λα βειηηψζεη ηελ εξγαζηαθή/καζεζηαθή/βηνηηθή κνπ επίδνζε. 3. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ελφο ηζηνινγίνπ ζα κπνξνχζε λα βειηηψζεη ηελ εξγαζηαθή/καζεζηαθή/βηνηηθή κνπ απνηειεζκαηηθφηεηα. 4. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ελφο ηζηνινγίνπ κπνξεί λα απμήζεη ηελ παξαγσγηθφηεηα κνπ θαζψο επηδίδνκαη ζηελ εξγαζία/κάζεζε/δσή κνπ. Ο παξάγνληαο αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο νξίζηεθε σο ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλα άηνκν πίζηεπε φηη ε ρξεζηκνπνίεζε ελφο ηζηνινγίνπ γηλφηαλ ρσξίο πξνζπάζεηα. Απηφο o παξάγνληαο κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο εξσηήζεηο items: 1. Τν εξγαιείν ηζηνιφγηζεο είλαη εχθνιν ζηε ρξήζε. 2. Τν λα κάζσ λα ρξεζηκνπνηψ έλα ηζηνιφγην είλαη εχθνιν. 3. Γεληθά, πηζηεχσ φηη ην ηζηνιφγην είλαη εχθνιν ζηε ρξήζε. Δπίζεο, ν παξάγνληαο ζηάζε νξίζηεθε σο νη πξνηηκήζεηο ελφο ρξήζηε θαζψο ζπκκεηέρεη ζε έλα ηζηνιφγην θαη κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο ηξεηο εξσηήζεηο items: 1. Μνπ αξέζεη λα ζπκκεηέρσ ζε ηζηνιφγηα. 19

26 2. Νηψζσ θαιά κε ην λα ζπκκεηέρσ ζε ηζηνιφγηα. 3. Γεληθά, ε ζηάζε κνπ πξνο ηελ ηζηνιφγηζε είλαη επλντθή. Ο παξάγνληαο πξόζεζε ρξήζεο νξίζηεθε σο ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλαο ρξήζηεο ζα ήζειε λα ρξεζηκνπνηεί έλα ηζηνιφγην ζην κέιινλ θαη κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο δχν εξσηήζεηο items: 1. Αμίδεη λα ζπκκεηέρεηο ζε έλα ηζηνιφγην. 2. Θα επηζηξέθσ ζπρλά ζηα ηζηνιφγηα πνπ ζα ζπκκεηέρσ ζην κέιινλ. Πξνεγνχκελεο κειέηεο έρνπλ επηβεβαηψζεη φηη ε ρξεζηκφηεηα θαη ε επθνιία ρξήζεο έρνπλ ζεκαληηθέο επηξξνέο ζηελ ζηάζε ελφο αηφκνπ. Δπίζεο, έλαο δηαδηθηπαθφο ρξήζηεο ζα ήηαλ πηζαλφ λα ζπκκεηάζρεη ζε κηα ηζηνινγηθή δξαζηεξηφηεηα επεηδή ε επηθνηλσληαθή δηαδηθαζία απνδίδεη απφιαπζε θαη απφιαπζε. Οη Teo et al., (2003) επηβεβαηψλνπλ φηη ε αληηιεπηή απφιαπζε είρε κηα ζεκαληηθή επίδξαζε ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Παξνκνίσο, πνιιέο κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ επεξεάδεηαη απφ ηελ αληηιεπηή απφιαπζε. Αλαιφγσο oη Hsu θαη Lin (2008), ππνζέηνπλ φηη: Υ1α. Ζ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηηο ζηάζεηο ελφο ρξήζηε πξνο ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ1β. Ζ αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηηο ζηάζεηο ελφο ρξήζηε πξνο ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ1γ. Ζ αληηιεπηή απφιαπζε ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηηο ζηάζεηο ελφο ρξήζηε πξνο ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ2. Ζ ζηάζε ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηεο πξνζέζεηο ελφο ρξήζηε σο πξνο ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. 20

27 3.3 Τν θίλεηξν ηεο αληαιιαγήο ηεο γλώζεο Πνιινί παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά πνπ αθνξά ηελ αληαιιαγή ηεο γλψζεο. Δπεηδή ε ηζηνιφγηζε είλαη κηα κνξθή αληαιιαγήο γλψζεο θαη είλαη εζεινληηθή, νη Hsu θαη Lin (2008), πξνηείλνπλ φηη ηα ακνηβαία νθέιε, ε θήκε, νη αλακελφκελεο ζρέζεηο, ε εκπηζηνζχλε θαη ν αιηξνπηζκφο ζα επεξέαδαλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ηζηνινγηθψλ ζπκκεηερφλησλ. Τα αλακελόκελα ακνηβαία νθέιε, πεξηιακβάλνπλ ην βαζκφ ζηνλ νπνίν έλα άηνκν πίζηεπε φηη ζα κπνξνχζε λα απνθηήζεη ακνηβαία νθέιε κέζσ ηεο αληαιιαγήο ηεο γλψζεο. Ο παξάγνληαο απηφο κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο εξσηήζεηο items: 1. Ννκίδσ φηη ην λα γξάθσ θαη λα ζρνιηάδσ ζε ηζηνιφγηα κπνξεί λα είλαη ακνηβαία βνεζεηηθφ. 2. Ννκίδσ φηη ε ζπκκεηνρή κνπ ζε ηζηνιφγηα κπνξεί λα επηθέξεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ζε κέλα θαη ζηνπο άιινπο ηζηνιφγνπο. 3. Ννκίδσ φηη ε ζπκκεηνρή ζε έλα ηζηνιφγην κπνξεί λα βειηηψζεη ην ακνηβαίν φθεινο. Ζ θήκε νξίδεηε απφ ηνπο Hsu θαη Lin (2008), σο ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλα άηνκν πηζηεχεη φηη ε ζπκκεηνρή ηνπ ζα κπνξνχζε λα εληζρχζεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ θήκε κέζσ ηεο αληαιιαγήο ηεο γλψζεο. Ο παξάγνληαο απηφο κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο ηξεηο εξσηήζεηο items: 1. Κεξδίδσ ζεβαζκφ απφ ηνπο άιινπο κε ην λα ζπκκεηέρσ ζε έλα ηζηνιφγην. 2. Ννκίδσ φηη ε ζπκκεηνρή κνπ ζε ηζηνινγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζα κπνξνχζε λα εληζρχζεη ηελ αηνκηθή κνπ θήκε ζε έλα ηζηνιφγην. 3. Σπκκεηέρνληαο ζε ηζηνιφγηα ζα κπνξνχζε λα βειηηψζεη ην θχξνο κνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Ζ Δκπηζηνζύλε ζχκθσλα κε ηνπο Hsu θαη Lin (2008), είλαη ε ηάζε ελφο αηφκνπ λα πηζηεχεη ηνπο άιινπο θαη ηα άξζξα πνπ δεκνζηεχνληαλ ζην ηζηνιφγην. Απηφο o παξάγνληαο κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο ηξεηο εξσηήζεηο items: 1. Θα εκπηζηεπφκνπλα έλα ηζηνιφγν γηα λα θάλσ κηα εξγαζία ζσζηά έζησ θαη αλ δελ παξαθνινπζείηε. 21

28 2. Δκπηζηεχνκαη φηη νη πιεξνθνξίεο ελφο ηζηνινγίνπ είλαη αιεζηλέο. 3. Δκπηζηεχνκαη φηη νη ζπκκεηέρνληεο ζε έλα ηζηνιφγην είλαη άμηνη εκπηζηνζχλεο. Ο Αιηξνπηζκόο, αλαθέξεηαη ζην βαζκφ ηνλ νπνίν έλα άηνκν ήηαλ πξφζπκν λα απμήζεη ηελ επεκεξία άιισλ αλζξψπσλ ρσξίο λα πεξηκέλεη απνδφζεηο θαη κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο ηξεηο εξσηήζεηο items: 1. Μνπ αξέζεη λα βνεζψ άιινπο αλζξψπνπο. 2. Τν λα γξάθσ θαη λα ζρνιηάδσ ζε ηζηνιφγηα κπνξεί λα βνεζήζεη άιινπο πνπ έρνπλ παξφκνηα πξνβιήκαηα. 3. Απνιακβάλσ λα βνεζψ ηνπο άιινπο κέζσ ηεο ηζηνιφγηζεο. Σχκθσλα κε ηνπο Davenport θαη Prusak (1997), απηνί νη παξάγνληεο έρνπλ ζεηηθή επίδξαζε ζηηο ηάζεηο ησλ αηφκσλ. Αλαιφγσο, νη Hsu θαη Lin (2008), ππνζέηνπλ: Υ3α. Ο αιηξνπηζκφο ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηε ζηάζε ελφο ρξήζηε πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ3β. Τα αλακελφκελα ακνηβαία νθέιε ζα επεξεάζνπλ ζεηηθά ηε ζηάζε ελφο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ3γ. Ζ θήκε ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηε ζηάζε ελφο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ3δ. Ζ εκπηζηνζχλε ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηε ζηάζε ελφο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ3ε. Οη αλακελφκελεο ζρέζεηο ζα επεξεάζνπλ ζεηηθά ηε ζηάζε ελφο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. 3.4 Παξάγνληεο θνηλσληθήο επηξξνήο Οη Hsu θαη Lin (2008), φξηζαλ ηνλ θνηλσληθό θαλόλα σο ην βαζκφ ζηνλ νπνίν έλαο ρξήζηεο αληηιακβαλφηαλ φηη, νη άιινη ρξήζηεο ελέθξηλαλ ηε ζπκκεηνρή ηνπ 22

29 ζε έλα ηζηνιφγην. Ο παξάγνληαο απηφο κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο δχν εξσηήζεηο items: 1. Άλζξσπνη νη νπνίνη είλαη ζεκαληηθνί ζε κέλα πηζηεχνπλ φηη, ζα έπξεπε λα ζπκκεηέρσ ζε ηζηνιφγηα. 2. Άλζξσπνη πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά κνπ, κε ελζαξξχλνπλ λα ζπκκεηέρσ ζε ηζηνιφγηα. Ζ θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε νξίζηεθε σο ε αληίιεςε ηνπ λα αλήθεηο ζε κηα ηζηνινγηθή θνηλφηεηα θαη κεηξήζεθε κε ηηο αθφινπζεο ηέζζεξεηο εξσηήζεηο items: 1. Ζ ζπκκεηνρή κνπ ζε έλα ηζηνιφγην ζα κπνξνχζε λα εληζρχζεη ηελ πηζαλφηεηα κνπ λα γλσξίζσ άηνκα πνπ έρνπλ θνηλά ελδηαθέξνληα κε εκέλα. 2. Μέιε ηζηνινγίσλ δηαηεξνχλ ζηελνχο δεζκνχο κεηαμχ ηνπο, ην νπνίν είλαη έλα επηθνηλσληαθφ θαλάιη γηα λα κνηξάδνληαη ηηο θνηλσληθέο ηνπο δσέο θαη πιεξνθνξίεο. 3. Μέιε ζην ηζηνιφγην κνπ έρνπλ έλα δπλαηφ αίζζεκα «κηαο νκάδαο». 4. Δίκαη πνιχ πεξήθαλνο/ε πνπ είκαη κέινο ζε έλα ηζηνιφγην. Οη Hars θαη Ou (2002), επηβεβαίσζαλ φηη ε ηαπηνπνίεζε ελφο ρξήζηε ζε κηα θνηλφηεηα έπαηδε έλα ζεκαληηθφ ξφιν ζηε ζπκκεηνρή πξνγξακκάησλ αλνηθηψλ πεγψλ. Αλαιφγσο, νη Hsu θαη Lin (2008), ππφζεζαλ: Υ4α. Ο θνηλσληθφο θαλφλαο ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηηο πξνζέζεηο ελφο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. Υ4β. Ζ θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε ζα επεξεάζεη ζεηηθά ηηο πξνζέζεηο ελφο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιφγην. 3.5 Μεζνδνινγία Hsu θαη Lin (2008) Γηα λα εμεηάζνπλ ηηο ππνζέζεηο, νη Hsu θαη Lin (2008), δηεμήγαγαλ κία ειεθηξνληθή επηηφπηα έξεπλα. Φξεζηκνπνίεζαλ έλα εξσηεκαηνιφγην (βι. 23

30 Παξάξηεκα Α) ην νπνίν ζρεδηάζηεθε γηα λα ηνπνζεηεζεί ζε κηα ηζηνζειίδα. αλαπηχρζεθε ν πξνγξακκαηηζκφο Javascript γηα λα ρεηξίδεηαη ηε δηαδηθαζία ζπιινγήο δεδνκέλσλ. Γηα λα απμεζεί ην πνζνζηφ αληαπφθξηζεο ησλ ηζηνινγηθψλ ζπκκεηερφλησλ, αλάξηεζαλ εξεπλεηηθά κελχκαηα ζε πάλσ απφ δέθα πνιπζχρλαζηνπο ειεθηξνληθνχο πίλαθεο κελπκάησλ φπσο ν Yahoo!, ζηα ηζηνιφγηα Kimo ( Wretch ( Sina ( ζην PChome ( ην ηζηνιφγην Yam ( θαη ην ηζηνιφγην Xuite ( γηα δχν κήλεο. Απηέο νη ζειίδεο επηιέρζεθαλ ιφγσ ηεο κεγάιεο πξφζβαζεο θαη δεκνηηθφηεηαο ηνπο ζηελ Ταηβάλ. Δπίζεο, ηα ηζηνιφγηα απηψλ ησλ ηζηνζειίδσλ πεξηείραλ κηα πνηθηιία ηχπσλ νη νπνίνη ζπκπεξηιάκβαλαλ πξνζσπηθά εκεξνιφγηα/γλσκαηεχζεηο/άξζξα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηα ελδηαθέξνληα ηνπο, ή/θαη κε ζπγθεθξηκέλα ζεκαηηθά θφξνπκ (π.ρ. νηθνλνκηθέο επελδχζεηο (π.ρ. ρφκπη), λέεο θαηλνηνκηθέο αλαθνξέο θαη εθαξκνγέο ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ). Οπνηαδήπνηε ζηηγκή θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ δχν κελψλ φηαλ ε έξεπλα δηεμαγφηαλ, νη ζπκκεηέρνληεο ζα κπνξνχζαλ λα απαληήζνπλ ην ειεθηξνληθφ εξσηεκαηνιφγην κε ην λα εηζάγνπλ ηνλ νκνηφκνξθν εληνπηζηή πφξνπ (URL) ν νπνίνο ζπκπεξηιακβαλφηαλ ζην κήλπκα, ην νπνίν επίζεο ζθηαγξαθνχζε ην ζθνπφ ηεο κειέηεο, παξείρε ηνλ ζχλδεζκν ππεξθεηκέλνπ ηεο εξεπλεηηθήο θφξκαο, θαη ζπκπεξηιάκβαλε ηνπο εξσηψκελνπο ζε έλα ζρεδηάγξακκα γηα 30 πηζηνπνηεηηθά βηβιηνπσιείνπ ηα νπνία αληηζηνηρνχζαλ ζε ΝΤ (λέα ηαηβαλέδηθα) εθαηνζηαδφιιαξα ($100), ηα νπνία ζα απνλέκνληαλ κεηά ην δηαγσληζκφ ηεο έξεπλαο. Γηα λα κεησζνχλ απνηειεζκαηηθά νη επαλεηιεκκέλεο απαληήζεηο ζηελ έξεπλα, νη Hsu θαη Lin (2008), αθαίξεζαλ απφ ην δείγκα ηνπο, ηηο απαληήζεηο κε δηπιφηππεο IP δηεπζχλζεηο. Δπεηδή νη ζπκκεηέρνληεο έπξεπε λα αθήζνπλ ηελ ειεθηξνληθή ηνπο δηεχζπλζε γηα λα εηζαρζνχλ ζην ζρεδηάγξακκα, νη ειεθηξνληθέο δηεπζχλζεηο επίζεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηνλ έιεγρν γηα επαλαιακβαλφκελεο θαηαρσξήζεηο. Ζ ειεθηξνληθή έξεπλα απφδσζε 212 ρξήζηκεο απαληήζεηο, εθ ησλ νπνίσλ νη 127 δφζεθαλ απφ άληξεο θαη νη 85 απφ γπλαίθεο. Τν 94% ήηαλ θάησ ησλ 35 εηψλ θαη 24

31 ην 92% είρε ηνπιάρηζηνλ πηπρίν θνιεγίνπ, ππνδεηθλχνληαο φηη νη εξσηψκελνη ήηαλ πξψηηζηνο λένη θαη κνξθσκέλνη. Ζ πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ, είρε ζρεηηθά ιίγε εκπεηξία κε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ ηζηνινγίσλ. Απηφ ζπλέπηςε κε κηα πξφζθαηε έξεπλα ε νπνία δηεμήρζε απφ ην Yam.com.tw, κία απφ ηηο πην δεκνθηιέο ηζηνζειίδεο-πχιεο ζηελ Ταηβάλ, ε νπνία βξήθε φηη νη πιείζηνη ζπκκεηέρνληεο ηζηνινγίσλ άξρηζαλ ηελ ηζηνιφγηζε ιηγφηεξν απφ δχν ρξφληα 2. Όινη νη ζπκκεηέρνληεο έδεημαλ φηη είραλ θάπνηα εκπεηξία ζην λα γξάθνπλ ζηα δηθά ηνπο ηζηνιφγηα ή/θαη ζην λα δηαβάδνπλ ηα ζρφιηα ησλ άιισλ Η Δμέιημε ηεο Μέηξεζεο ησλ Hsu θαη Lin (2008) Τα εξσηεκαηνιφγηα ησλ Hsu θαη Lin (2008), αλαπηχρζεθαλ απφ πιηθφ ην νπνίν ζπδεηήζεθε θαη εμεηάζηεθε πξνεγνπκέλσο. Τα ζηνηρεία ήηαλ ειαθξψο ηξνπνπνηεκέλα γηα λα ηαηξηάδνπλ κε ην πιαίζην θαη ζέκα ηνπ ηζηνινγίνπ. Τα ζηνηρεία θιίκαθαο γηα ηελ αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο, ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο, ηεο ζηάζεο, θαη ηεο ζπκπεξηθνξηθήο πξφζεζεο γηα ηελ ηζηνιφγηζε ήηαλ απφ ηηο πεγέο Davis, 1989, Lai θαη Li, 2005 θαη Shih, Ζ αληηιεπηή απφιαπζε κεηξήζεθε απφ ηα ζηνηρεία πξνζαξκνζκέλα απφ ηνπο Venkatesh et al., (2002). Δπηπξφζζεηα, ηα ζηνηρεία ηα νπνία κέηξεζαλ ηα θίλεηξα γηα ηε λ αληαιιαγή ηεο γλψζεο ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ακνηβαίσλ νθειψλ, ηεο θήκεο θαη ηνπ αιηξνπηζκνχ ηξνπνπνηήζεθαλ απφ ηηο πεγέο Backo et al., 2005 θαη Gefen, 2000 θαη Wasko θαη Faraj, Δπίζεο, γηα ηελ αλάπηπμε κηαο θιίκαθαο κέηξεζεο θνηλσληθψλ παξαγφλησλ φπσο ν θνηλσληθφο θαλφλαο θαη ε θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε, ρξεζηκνπνίεζαλ πιηθφ απφ ηνπο Taylor θαη Todd, Ashforth θαη Mael, 1989 θαη Bock et al., 2005 κε ηξνπνπνηήζεηο έηζη ψζηε λα ηαηξηάμνπλ ζην πεξηβάιινλ ελφο ηζηνινγίνπ. Κάζε 2 Yam.com.tw, (2005 in Chinese). 25

32 ζηνηρείν κεηξήζεθε ζε θιίκαθα Likert πέληε ζεκείσλ, ε νπνία θπκαηλφηαλ απφ «δηαθσλψ απφιπηα» (1) έσο «ζπκθσλψ απφιπηα» (5). Πξηλ απφ ηε δηεμαγσγή ηεο θχξηαο ηνπο έξεπλαο, εθηέιεζαλ κηα πηινηηθή δνθηκή γηα λα επηθπξψζνπλ ην φξγαλν. Απηή ε δνθηκή ζπκπεξηιάκβαλε νθηψ απφθνηηνπο θνηηεηέο νη νπνίνη ήηαλ έκπεηξνη ηζηνινγηθνί ζπκκεηέρνληεο θαη είραλ ηα δηθά ηνπο ηζηνιφγηα, θαη ζπρλά δηάβαδαλ θαη ζρνιίαδαλ ηζηνιφγηα άιισλ. Οη εξσηψκελνη ζρνιίαζαλ ζηνηρεία απφ ηε ιίζηα ηα νπνία αληηζηνηρνχζαλ, ζηηο δηαηππψζεηο ηεο θιίκαθαο, ην κήθνο ηνπ νξγάλνπ, θαη ηε κνξθή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Τέινο, γηα λα κεησζεί ε πηζαλή ακθηζεκία, δηεμήρζε κηα πηινηηθή δνθηκή. Τα πεξηγξαθηθά ζηαηηζηηθά ππνινγίζηεθαλ δείρλνπλ φηη, θαηά κέζσ φξν, ην δείγκα ηνπο αληαπνθξίζεθε ζεηηθά σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ζε ηζηνιφγηα (ν κέζνο φξνο φισλ ησλ ζηνηρείσλ ήηαλ κεγαιχηεξνο ζηα 3 απφ ηα 5 άηνκα) Η Αλαιπηηθή Σηξαηεγηθή γηα ηελ αμηνιόγεζε ηνπ κνληέινπ Τν πξνηεηλφκελν κνληέιν αμηνινγήζεθε κέζσ ηεο SEM, ε νπνία είλαη κηα δπλακηθή, πνιπκεηαβιεηή, ηερληθή δεπηέξαο γελεάο γηα ηελ αλάιπζε αηηηνινγηθψλ κνληέισλ κε ηελ εθηίκεζε ησλ δχν ζπληζησζψλ ηνπ αηηηνινγηθνχ κνληέινπ: ην κνληέιν κέηξεζεο θαη ηα δνκηθά κνληέια. Τν κνληέιν κέηξεζεο εθηηκάηαη ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ επηβεβαησηηθφ παξάγνληα αλάιπζεο (ΔΠΑ) γηα λα δνθηκάζνπλ εάλ ηα ζηνηρεία ηηο έξεπλαο δηαζέηνπλ επαξθή επηθχξσζε θαη αμηνπηζηία. Τν δνκηθφ κνληέιν ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ δηεξεχλεζε ηεο δχλακεο θαη ηεο θαηεχζπλζεο ηεο ζρέζεο κεηαμχ ησλ ζεσξεηηθψλ ζηνηρείσλ. Τέηνηα αλαιπηηθή ηερληθή έρεη επξέσο εθαξκνζηεί ηα πξφζθαηα ρξφληα. Σηελ έξεπλα καο, ην LISREL 8.7 ήηαλ ην ινγηζκηθφ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ κεηξήζεσλ θαη ησλ δνκηθψλ κνληέισλ (Joreskog θαη Sorbom, 1996) Τν κνληέιν κέηξεζεο Τν κνληέιν κέηξεζεο δνθηκάζηεθε κέζσ ηνπ CFA. Οη Segars θαη Grover (1993) ππνζηήξημαλ φηη, ην κνληέιν κέηξεζεο ζα έπξεπε λα αμηνινγεζεί πξψηα θαη κεηά επαλαπξνζδηφξηζαλ σο αλαγθαία ηελ παξαγσγή ηνπ «θαιχηεξνπ 26

33 πξνζαξκνζκέλνπ» κνληέινπ. Ζ αξρηθή αμηνιφγεζε ηνπ κνληέινπ έδεημε φηη θάπνηα ζηνηρεία ζα έπξεπε λα αθαηξεζνχλ. Μεηά ηνλ επαλαπξνζδηνξηζκφ ησλ νξγάλσλ, 24 ζηνηρεία δηαηεξήζεθαλ. Ζ αμηνπηζηία θάζε ζηνηρείνπ θπκαηλφηαλ απφ 0.76 έσο 0.96, θάηη ην νπνίν ππεξέβε ηελ απνδεθηή ηηκή ηνπ 0.50 ε νπνία ζπζηήζεθε απφ ηνπο Hair et al., ην Ζ εζσηεξηθή ζπλνρή ηνπ κνληέινπ κέηξεζεο αμηνινγήζεθε κε ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ζχλζεηεο αμηνπηζηίαο. Σηαζεξά κε ηηο ζπζηάζεηο ησλ Bagozzi θαη Yi (1988), φιεο νη ζχλζεηεο αμηνπηζηίεο ήηαλ πάλσ απφ ην ζεκείν αλαθνξάο ην νπνίν νξίζηεθε σο Ζ κέζε δηαθχκαλζε ησλ ζηνηρείσλ ππεξέβε ηελ νξηαθή ηηκή ηνπ 0.5 πνπ ζπζηάζεθε απφ ηνπο Fornell θαη Larcker (1981). Δθφζνλ νη ηηκέο ηεο αμηνπηζηίαο ήηαλ πάλσ απφ ηηο ζπζηεκέλεο νξηαθέο ηηκέο, νη θιίκαθεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζηνηρείσλ ζεσξήζεθαλ φηη εθζέηνπλ ζπγθιηλφκελε αμηνπηζηία. Οη δηαθπκάλζεηο νη νπνίεο δηαθάλεθαλ απφ ηα ζηνηρεία ήηαλ κεγαιχηεξεο απφ νπνηεζδήπνηε ηεηξαγσληθέο ζπζρεηίζεηο θαη απηφ ζπλεπάγεηαη φηη ηα ζηνηρεία είλαη εκπεηξηθφο μερσξηζηά. Πεξηιεπηηθά, ε δνθηκή ηνπ κνληέινπ κέηξεζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζπγθιηλφκελσλ θαη δηαθξίλνπλησλ κεηξήζεσλ αμηνπηζηίαο, ήηαλ ηθαλνπνηεηηθή. Οη κεηξήζεηο πξνζαξκνγήο γηα ηα κνληέια κεηξήζεσλ είλαη: ρ 2, GFI (δείθηεο θαιήο πξνζαξκνγήο), AGFI (πξνζαξκνζκέλνο δείθηεο θαιήο πξνζαξκνγήο), NFI (νκαινπνηεκέλνο δείθηεο πξνζαξκνγήο), CFI (έλαο απμεηηθφο βειηησκέλνο δείθηεο πξνζαξκνγήο NFI), θαη RMSEA (ηεηξαγσληθή ξίδα ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο πξνζέγγηζεο) θαη ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ θαηαιιειφηεηα πξνζαξκνγήο ηνπ πξνηεηλφκελνπ κνληέινπ. Υπνζηεξίδεηαη φηη x 2 /d.f. δελ πξέπεη λα μεπεξλά ην 3 (Bentler θαη Bonett, 1989) θαζψο ην GFI θαη ην AGFI ζα πξέπεη λα είλαη κεγαιχηεξα απφ ηελ πξνηεηλφκελε ηηκή ηνπ 0.8 (Scott, 1994 θαη Seyal et al., 2002). Ο Bentler (1989) ππνζηήξημε επηπιένλ, φηη νη δείθηεο ηνπ κνληέινπ πξνζαξκνγήο ζα έπξεπε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ, θαη απνηειέζκαηα ηνπ 0.9 ή πην ςειά ηνπ NFI θαη ηνπ CFI ζα έπξεπε λα ζεσξεζνχλ σο απφδεημε θαιήο πξνζαξκνγήο. Αλαιφγσο, φια ηα κέηξα πξνζαξκνγήο ηεο κειέηεο, είραλ απνδεθηέο δηαθπκάλζεηο. Δπνκέλσο, ην πξνηεηλφκελν κνληέιν παξείρε κηα θαηάιιειε πξνζαξκνγή. 27

34 Σρήκα 3.1: Γνκηθό κνληέιν θαη απνηειέζκαηα (Hsu θαη Lin, 2008) Γνθηκέο ηνπ δνκηθνύ κνληέινπ Οη Hsu θαη Lin (2008) εμέηαζαλ ην κνληέιν δνκηθήο εμίζσζεο κε ηε δνθηκή ησλ ππνηηζέκελσλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ εξεπλεηηθψλ κεηαβιεηψλ. Τα απνηειέζκαηα ηνπο, δείρλνπλ φηη ε ζηάζε θαη ε θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε είραλ ζεκαληηθέο επηξξνέο ζηελ πξφζεζε ηεο ρξήζεο (β=0.57, p<0.001 θαη β=0.32, p<0.001), ππνζηεξίδνληαο ηηο ππνζέζεηο 2 θαη 4β. Μαδί, απηέο νη δχν επηινγέο αληηπξνζψπεπαλ ην 83% ηεο δηαθχκαλζεο ηεο πξφζεζεο ρξεζηκνπνίεζεο. Αληηζέησο κε ηηο πξνζδνθίεο, ν θνηλσληθφο θαλφλαο δελ είρε άκεζε επηξξνή ζηελ πξφζεζε ελφο ρξήζηε λα ρξεζηκνπνηήζεη έλα ηζηνιφγην (β=-0.02, p>0.05), έηζη ε ππφζεζε 4α δελ ππνζηεξίρζεθε. Δπίζεο ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ε αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο (β=0.20, p=0.01), ε αληηιεπηή απφιαπζε (β=0.67, p=0.001), ν αιηξνπηζκφο (β=0.14, p<0.05) θαη ε θήκε (β=0.16, p<0.05) επεξέαζαλ 28

35 ζεκαληηθά ηε ζηάζε, παξέρνληαο ππνζηήξημε γηα ηηο ππνζέζεηο 1β, 1γ, 3α θαη 3γ. Τν κνληέιν αληηπξνζψπεπε ην 78% ηεο δηαθχκαλζεο ηεο ζηάζεο ελφο ρξήζηε. Απξνζδφθεηα, ε αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα, ηα αλακελφκελα ακνηβαία νθέιε, ε εκπηζηνζχλε θαη νη αλακελφκελεο ζρέζεηο δελ είραλ άκεζε επηξξνή ζηε ζηάζε ελφο ρξήζηε. Έηζη, ε ππνζέζεηο 1α, 3β, 3δ θαη 3ε δελ ππνζηεξίρηεθαλ. 3.6 Άιιεο έξεπλεο Ζ έξεπλα γηα ηελ απνδνρή ηεο ηερλνινγίαο ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ (Moon θαη Kim, 2000) βαζίζηεθε ζην Μνληέιν Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηνλ Davis (1989). Έρεη σο βαζηθή ππφζεζε ην φηη ε αληηιεπηή απφιαπζε ζα έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηε ζηάζε ησλ αηφκσλ ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 29

36 Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Πξφζεζε Φξήζεο Πξαγκαηηθή Αληηιεπηή Φξήζε Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Δπθνιία ζηε Φξήζε Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Σρήκα 3.2: Γεύηεξν Μνληέιν Απνδνρήο Τερλνινγίαο (ΤΑΜ2) (Venkatesh θαη Davis, 2000) Υπνζέζεηο: 1. Ζ αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηελ αληηιεπηή απφιαπζε ζηε ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 2. Ζ αληηιεπηή απφιαπζε έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηε ζηάζε πξνο ηε ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 3. Ζ αληηιεπηή απφιαπζε έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηε ζπκπεξηθνξηθή πξφζεζε γηα ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 4. Ζ αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηελ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 5. Ζ αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ζηάζε πξνο ηε ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 30

37 6. Ζ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ζηάζε πξνο ηε ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 7. Ζ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηε ζπκπεξηθνξηθή πξφζεζε γηα ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 8. Ζ ζηάζε πξνο ηε ρξήζε έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηε ζπκπεξηθνξηθή πξφζεζε γηα ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. 9. Ζ ζπκπεξηθνξηθή πξφζεζε γηα ρξήζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ έρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηε πξαγκαηηθή ρξήζε Μεζνδνινγία Moon θαη Kim, Οη εξεπλεηέο πξηλ δηαλέκνπλ ην εξσηεκαηνιφγην έθαλαλ πηινηηθή έξεπλα. Γηα λα εμεηάζνπλ ηελ εγθπξφηεηα ηεο δνκήο, έθαλαλ επηθπξσηηθή αλάιπζε παξαγφλησλ ηεο αληηιεπηήο απφιαπζεο, ηεο αληηιεπηήο επθνιίαο ρξήζεο θαη ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο πνπ εθηειέζζεθαλ κε ηελ πεξηζηξνθή varimax. Ζ πξνηεηλφκελε δνκή ηεο αληηιεπηήο απφιαπζεο παξήγαγε ηξεηο επδηάθξηηνπο παξάγνληεο: ζπγθέληξσζε, απφιαπζε, θαη πεξηέξγεηα. Καη ηα ηξία ζηνηρεία θνξηψλνληαη ζε έλαλ επδηάθξηην παξάγνληα. Οη θνξηίζεηο ζηνλ παξάγνληα γηα φιεο ηηο κεηαβιεηέο ήηαλ κεγαιχηεξεο απφ Μαδί, ηα ηξία ζηνηρεία απνηεινχλ ην 77.3 ηνηο εθαηφ ηεο ζπλνιηθήο δηαθχκαλζεο. Γηα λα επηθπξψζνπλ ηελ θαηαιιειφηεηα ηεο παξαγνληηθήο αλάιπζεο, εμεηάδνπλ κεξηθά κέηξα φπσο ηελ κήηξα ζπζρεηηζκνχ - correlation matrix. Σε απηήλ ηελ κειέηε, ε δνθηκή Bartlett sphericity (p=0.00) δείρλεη φηη ε correlation matrix ζηαηηζηηθά έρεη ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμχ ηνπιάρηζηνλ κεξηθψλ κεηαβιεηψλ. Τν κέηξν kaiser-meyer- Olkin (0.744) δείρλεη ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ δείγκαηνο. Μεηαμχ ηεο αληηιεπηήο επθνιίαο ρξήζεο, ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο θαη ηεο αληηιεπηήο απφιαπζεο δηεμήρζε παξαγνληηθή αλάιπζε - principal factor analysis. Τξεηο παξάγνληεο εμήρζεζαλ κεηά απφ πέληε πεξηζηξνθέο. Τν απνηέιεζκα ηεο αλάιπζεο θχξησλ ηκεκάησλ δείρλεη φηη απηνί νη ηξεηο παξάγνληεο είλαη επδηάθξηηεο κνλνθαηεπζπληηθέο θιίκαθεο - distinct uni-dimensional scales. Τα απνηειέζκαηα επηβεβαηψλνπλ ηελ χπαξμε ηξηψλ παξαγφλησλ κε ηηκέο eigenvalues κεγαιχηεξεο απφ 1.0 πνπ απνηέιεζαλ ην 70.2 ηνηο εθαηφ ηεο ζπλνιηθήο δηαθχκαλζεο. Τν αξρηθφ θξηηήξην γηα ηε δηαθξηηή εγθπξφηεηα είλαη φηη θάζε 31

38 δείθηεο πξέπεη λα θνξηψζεη πεξηζζφηεξν ζην ζρεηηθφ παξάγνληα ηνπ απφ φηη ζε νπνηνδήπνηε άιιν παξάγνληα. Ζ εζσηεξηθή ζπλέπεηα αμηνινγήζεθε απφ ηνλ ππνινγηζκνχ ηνπ δείρηε Cronbach. Οη ηηκέο θπκαίλνληαη απφ 0.83 (γηα ηελ πξαγκαηηθή ρξήζε) σο 0.96 (γηα ηελ αληηιεπηή απφιαπζε). Λακβάλνληαο ππφςε ηε δηεξεπλεηηθή θχζε ηεο κειέηεο, ε εγθπξφηεηα θαη ε αμηνπηζηία ησλ θιηκάθσλ θξίζεθαλ επαξθήο. Τξεηο δείθηεο ηεο πξαγκαηηθήο ρξήζεο πξνήιζαλ απφ ηελ πξνεγνχκελε έξεπλα γηα ηε ρξήζε ππνινγηζηψλ. Απηνί κεηξνχλ ηε ρξήζε απφ ηελ άπνςε ηεο ζπρλφηεηαο ηεο πξφζβαζεο WWW (`how often') θαη ην βαζκφο ρξήζεο WWW (`how much'). Ζ πξφζεζε ηεο κειέηεο ηνπο επξφθεηην λα επεθηείλεη ην Μνληέιν Απνδνρήο ηεο Τερλνινγίαο TAM κε ηελ πξνζζήθε ηεο έλλνηαο απφιαπζε ζην πιαίζην WWW. Έιπηδαλ λα εμεγήζνπλ ηελ απνδνρή ρξεζηψλ ηνπ WWW. Οη ππνζέζεηο εμεηάζηεθαλ ρξεζηκνπνηψληαο ηελ αλάιπζε παιηλδξφκεζεο - regression γηα λα δηαηεξήζνπλ ηε ζπλέπεηα κε ηηο πξνεγνχκελεο κειέηεο. Σε ηέηνηα έξεπλα, κηα ζηαδηαθή ηερληθή αλάιπζεο πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο - multiple regression ζπζηήλεηαη εμεηάδνληαο ηε ζπκβνιή ησλ κεηαβιεηψλ κνληέιν παιηλδξφκεζεο (Hair et al., 1995). Γηα πην ιεπηνκεξή απνηειέζκαηα έθαλαλ ζηαδηαθή παιηλδξφκεζε - stepwise regression. Δπίζεο, κηα ηππνπνηεκέλε αλάιπζε πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο έγηλε γηα λα ζπγθξίλεη ηε γεληθή πξνθεηηθή ηαθηνπνίεζε ηνπ πξνηχπνπ - overall predictive fit (adjusted R2) ηνπ αξρηθνχ TAM κε απηήλ ηνπ εθηεηακέλνπ TAM. Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Σηάζε πξνο ηε ρξήζε Πξφζεζε Φξήζεο Δπθνιία Φξήζεο Σρήκα 3.3: Μνληέιν Σρήκα 3.3 : Απνδνρήο Τερλνινγίαο (Davis et al., 1989) Πξαγκαηηθή Φξήζε 32

39 3.6.2 Δμέηαζε ππνζέζεσλ από ηνπο Moon θαη Kim (2000). Οη ππνζέζεηο 1 θαη 4 εμεηάδνπλ ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ πεπνηζήζεσλ ηνπ ρξήζηε γηα ηελ αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο, ηελ αληηιεπηή απφιαπζε θαη ηελ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα. ε αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο ζπζρεηίδεηαη ζεκαληηθά κε ηελ αληηιεπηή απφιαπζε (β=0.378, t-value=5.007, p<0.001) ) θαη αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα (β=0.305, t-value=3.928, p<0.001). Δπνκέλσο, νη ππνζέζεηο 1 θαη 4 ππνζηεξίδνληαη. Οη ππνζέζεηο 2, 5, θαη 6 εμεηάδνπλ ηα απνηειέζκαηα ησλ αληηιήςεσλ ηνπ αηφκνπ γηα ηνλ παγθφζκην ηζηφ - WWW ζηε ζηάζε πξνο ηε ρξήζε ηνπ WWW. Γηα λα εξεπλήζνπλ ηελ ππφζεζε, πνπ εηζάγεη φιεο ηηο κεηαβιεηέο ζε έλαλ εληαίν θξαγκφ, δηαπίζησζαλ φηη, ην πξνηεηλφκελν κνληέιν εμεγεί έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηεο δηαθχκαλζεο (R2=38%, F-value=30.692, p<0.001). Παξαηεξείηαη φηη ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 0.001, ε αληηιεπηή απφιαπζε επεξεάδεη ηε ζηάζε ηνπ ρξήζηε απέλαληη ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ WWW. Οη ζεηηθέο επηξξνέο ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο θαη ηεο επθνιίαο ρξήζεο ζηε ζηάζε πξνο ζηε ρξήζε, φπσο πξνηείλεηαη απφ ην αξρηθφ TAM, επηβεβαηψλνληαη εδψ. Δπίζεο, έθαλαλ κηα ζηαδηαθή πνιιαπιή παιηλδξφκεζε - stepwise multiple regression γηα λα εμεηάζνπλ ηε ζπκβνιή ηεο θάζε κεηαβιεηήο ζην κνληέιν παιηλδξφκεζεο. Ζ ζηάζε πξνο ζηε ρξήζε επεξεάδεηαη πξνθαλψο απφ ηξεηο ζεκειηψδεηο πεπνηζήζεηο. Δπνκέλσο, νη ππνζέζεηο 2, 5, θαη 6 δελ απνξξίθζεθαλ. Σηηο ππνζέζεηο 3, 7, θαη 8, εξεπλνχλ ηελ επηξξνή ηεο ζηάζεο, ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο, θαη ηεο αληηιεπηήο απφιαπζεο ζηε ζπκπεξηθνξηζηηθή πξφζεζε ηνπ ρξήζηε λα ρξεζηκνπνηήζεη ην WWW. Δηζάγνληαο φιεο ηηο κεηαβιεηέο ζε έλαλ εληαίν θξαγκφ έιαβαλ σο απνηέιεζκα ηεο ζηαδηαθήο πνιιαπιάζηαο νπηζζνδξφκεζεο - stepwise multiple regression ηα αθφινπζα: ε ζπκπεξηθνξηζηηθή πξφζεζε κε δηαθχκαλζε 39%, εμεγείηε απφ ηε ζηάζε πξνο ζηε ρξήζε, ηελ αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα, θαη ηελ αληηιεπηή απφιαπζε. Ζ ζηάζε πξνο ηε ρξήζε ηνπ WWW έρεη κηα ηζρπξή ζεκαληηθή επηξξνή ζηε ζπκπεξηθνξηζηηθή πξφζεζε (β=0.285, t-value=3.750, p<0.001). 33

40 Δπίζεο, ε αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα (β=0.269, t-value=0.269, p<0.001) θαη ε αληηιεπηή απφιαπζε (β=0.245, t-value=3.302, p 0.001) έρνπλ κηα ζεκαληηθή επίδξαζε ζηε ζπκπεξηθνξηζηηθή πξφζεζε. Οη ζεηηθέο επηξξνέο ηεο αληηιεπηήο ρξεζηκφηεηαο θαη ηεο ζηάζεο πξνο ηε ρξεζηκνπνίεζε, φπσο πξνηείλεηαη απφ ην TAM, επηβεβαηψλνληαη. Δπίζεο, ε αληηιεπηή απφιαπζε έρεη κηα ζεκαληηθή ζεηηθή επίδξαζε ζηηο ζπκπεξηθνξηζηηθέο πξνζέζεηο γηα ρξήζε. Δπνκέλσο, νη ππνζέζεηο 3, 7, θαη 8 δελ απνξξίθζεθαλ. Ζ πξαγκαηηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ ζπζρεηίδεηαη ηδηαίηεξα κε ηηο πξνζέζεηο ζπκπεξηθνξάο ηνπ. Σηελ έξεπλά ησλ Moon θαη Kim (2000) παξαηεξήζεθε φηη, ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 0.001, ε ζπκπεξηθνξηζηηθή πξφζεζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ζην κέιινλ ν παγθφζκηνο ηζηφο - WWW έρεη κηα ηζρπξή ζεηηθή ζρέζε κε ηελ πξαγκαηηθή ρξήζε WWW. Δπνκέλσο, ε ππφζεζε 9 δελ απνξξίθζεθε. 3.7 Μεζνδνινγία γηα ηελ Κύπξν Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε είλαη βαζηζκέλε ζε απηήλ ησλ Hsu θαη Lin (2008) θαη Moon θαη Kim (2000). Μεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ πνπ αλαθέξνληαη ζην ζρήκα 3.1, δεκηνπξγνχληαη θάπνηεο ζπζρεηίζεηο. Με απηή ηελ έξεπλα γίλεηαη πξνζπάζεηα λα απνδεηρηεί φηη, απηφ ην κνληέιν ηζρχεη θαη ζηελ Κχπξν, κε ηηο ζπγθεθξηκέλεο κεηαβιεηέο λα έρνπλ ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηνπο παξάγνληεο πνπ νξίδεη ην άξζξν. Ο ζθνπφο ηεο εξεπλεηηθήο πξνζπάζεηαο, πινπνηείηαη κέζα απφ ηνλ έιεγρν ησλ 11 ππνζέζεσλ, νη νπνίεο αθνξνχλ ζρέζεηο αλάκεζα ζηηο κεηαβιεηέο πνπ αλαθέξζεθαλ. Σηε ζπλέρεηα ην ζρήκα 3.1. απεηθνλίδεη ην κνληέιν καο, ην νπνίν βαζίδεηαη ζηελ ΘΑΓ θαη ζηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία. 34

41 Παράγονηες κοινωνικής επιρροής Αληηιεπηή ρξεζηκφηεηα Αληηιεπηή επθνιία ρξήζεο Αληηιεπηή απφιαπζε Παράγονηες ανηαλλαγής ηης γνώζης Αιηξνπηζκφο Ακνηβαία νθέιε Φήκε Δκπηζηνζχλε Αλακελφκελεο ζρέζεηο Σηάζε σο πξνο ηε ζπκπεξηθνξά ηζηνινγηθώλ ζπκκεηερόλησλ Πξνζέζεηο ελόο ρξήζηε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζε έλα ηζηνιόγην. Παράγονηες κοινωνικής επιρροής Κνηλσληθφο θαλφλαο Κνηλσληθή ηαπηνπνίεζε Παράγονηες ηεχνολογικής αποδοχής Σρήκα 3.4: Δξεπλεηηθό κνληέιν (Hsu θαη Lin, 2008). Σε πξψηε θάζε κεηαθξάζηεθε ην εξσηεκαηνιφγην ησλ Hsu θαη Lin (2008). Μεηά ηνλ έιεγρν ηεο εγθπξφηεηαο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ δεηήζεθε απφ καζεηέο θαη θνηηεηέο πνπ θάλνπλ ρξήζε ηζηνινγίνπ θαζψο θαη άιινπο ρξήζηεο ηζηνινγίσλ απφ φιε ηελ Κχπξν λα καο απαληήζνπλ ζην εξσηεκαηνιφγην Μέηξεζε θαη έιεγρνο ησλ κεηαβιεηώλ. Γηα ηελ εμέηαζε ησλ ζηνηρείσλ ρξεζηκνπνηήζεθε ην κνληέιν πνπ αλαιχεηαη ζην ζρήκα 3.1 θαη ε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ έγηλε κε ην ζηαηηζηηθφ παθέην spss

42 Γελ ππήξραλ εξσηεκαηνιφγηα κε ειιηπή δεδνκέλα (missing data), αθνχ ην εξσηεκαηνιφγην απαληήζεθε κε πξνζσπηθή ζπλέληεπμε. Τν πιήζνο ηνπ δείγκαηνο, δειαδή ην Ν, γηα λα εμεηαζηεί ην κνληέιν είλαη 102. Σηε ζπλέρεηα εμεηάζηεθε ε αμηνπηζηία, ε ζχγθιεζε κεηαβιεηψλ θαη ν ζπληειεζηήο ζπζρέηηζεο (Straub, 1989). Ζ αμηνπηζηία ή εζσηεξηθή ζπλέπεηα πξνζδηνξίδεηαη απφ ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ δείθηε Cronbach alpha θαη ηεο κηθηήο αμηνπηζηίαο-composite reliability Γηεξεπλεηηθή παξαγνληηθή αλάιπζε Γηεξεπλεηηθή παξαγνληηθή αλάιπζε δελ έγηλε επεηδή ην εξσηεκαηνιφγην δελ έρεη δηαθνξνπνηεζεί, έρεη ήδε δνθηκαζηεί θαη έγηλε επηβεβαίσζε ηεο αμηνπηζηίαο ησλ κεηαβιεηψλ. Γελ δηεμήρζε Γηεξεπλεηηθή Παξαγνληηθή Αλάιπζε (Exploratory Factor Analysis) γηαηί είρακε θαζνξηζκέλν κνληέιν. Ζ Γ.Π.Α δηεξεπλά εκπεηξηθά δεδνκέλα µε ζθνπφ λα αλαθαιχςνπκε θαη λα εληνπίζνπκε ηδηφηεηεο θαη ελδηαθέξνπζεο ζρέζεηο, ρσξίο λα επηβάινπκε θαλέλα θαζνξηζκέλν κνληέιν ζηα δεδνκέλα (Joreskog θαη Sorbom, 2001). Δπίζεο, ην δείγκα πξέπεη λα είλαη αξθεηά κεγάιν ζε ζρέζε µε ηνλ αξηζκφ ησλ παξακέηξσλ πνπ ζα εθηηκεζνχλ θαη ζε θακηά πεξίπησζε κηθξφηεξν ησλ 50 παξαηεξήζεσλ (Hair et al., 1995). Καηά ηνλ Kelloway (1998), έλα δείγκα κεγέζνπο ηνπιάρηζηνλ 200 κνλάδσλ πξέπεη λα είλαη ην κηθξφηεξν δπλαηφλ Δπηθπξσηηθή Παξαγνληηθή Αλάιπζε Ζ ζχγθιηζε θαη νη ζπληειεζηέο ζπζρέηηζεο εμεηάδνληαη απφ ηηο παξαγνληηθέο θνξηίζεηο θαη ην correlation matrix. Ζ ζχγθιηζε ησλ κεηαβιεηψλ εμεηάζηεθε απφ ηε θφξηηζε παξαγφλησλ, νη νπνίνη ζεσξνχληαη ζεκαληηθνί αλ παίξλνπλ ηηκέο κεγαιχηεξεο ηνπ 0.5 ή 0.7. Ο ζπληειεζηήο ζπζρέηηζεο εμεηάδεηαη ειέγρνληαο θαηά πφζν ε δνκή ηεο κεηαβιεηήο έρεη ην κεγαιχηεξν average variance extracted ζε ζρέζε κε ηνπο άιινπο παξάγνληεο πνπ ππάξρνπλ θαη έηζη ε δηαδηθαζία απνδεηθλχεη ηε ζπζρέηηζε. Έλα άιιν κέηξν ην νπνίν ρξεζηκνπνηήζεθε, είλαη ην κέηξν ηεο Σπλνιηθήο Γεηγκαηνιεπηηθήο Καηαιιειφηεηαο (Measure of Sampling Adequacy- M.S.A) ησλ Kaiser- Mayer- Olkin (K.M.O). Απηφ ην κέηξν είλαη ην πιένλ δεκνθηιέο δηαγλσζηηθφ κέηξν θαη παξέρεη ηνλ βαζκφ θαηά ηνλ νπνίν θάπνηεο κεηαβιεηέο αλήθνπλ ζηνλ ίδην παξάγνληα (Sharma, 1996). 36

43 Με βάζε ηε βηβιηνγξαθία θηηάμακε έμη γξακκηθά κνληέια γηα λα γίλεη ε regression analysis φπνπ γηα ην θάζε κνληέιν νη παξάγνληεο αλαιχνληαη παξαθάησ. Οη κεηαβιεηέο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηνλ παξάγνληα Τερλνινγηθή Απνδνρή: Αληηιεπηή Φξεζηκφηεηα Αληηιεπηή Δπθνιία ρξήζεο Αληηιεπηή Απφιαπζε Οη κεηαβιεηέο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηνλ παξάγνληα Αληαιιαγή Γλώζεο: Αιηξνπηζκφο Αλακελφκελν Ακνηβαίν Όθεινο Φήκε Δκπηζηνζχλε Αλακελφκελεο Σρέζεηο Οη κεηαβιεηέο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηνλ παξάγνληα Κνηλσληθή Δπηξξνή: θνηλσληθφο θαλφλαο θνηλσληθή ηαπηνπνίεζε 3.8 Πεξίιεςε / Σπκπεξάζκαηα 3 νπ θεθαιαίνπ Σε απηφ ην θεθάιαην πεξηγξάςακε αλαιπηηθά ηε κεζνδνινγία πνπ αθνινχζεζαλ νη εξεπλεηέο κε παξφκνηεο έξεπλεο θαη θπξίσο απηήλ ησλ Hsu θαη Lin, 2008 θαη Moon θαη Kim, 2000 αθνχ είλαη νη βάζεηο γηα ηελ έξεπλα πνπ δηεμήρζε θαη ζηελ Κχπξν απφ εκάο. Σηε ζπλέρεηα πεξηγξάςακε ηε κεζνδνινγία κε ηελ νπνία εξγαζηήθακε γηα λα εμάγνπκε ηα δηθά καο ζπκπεξάζκαηα. Αθνινπζεί ην θεθάιαην 4 κε ηελ Αλάιπζε ησλ Γεδνκέλσλ θαη ηα Απνηειέζκαηα φπνπ, αλαπηχζζνπκε θαη πεξηγξάθνπκε αλαιπηηθά ηνλ ηξφπν πνπ έγηλε ε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ γηα ηελ εμαγσγή ησλ απνηειεζκάησλ γηα ηελ Κχπξν. Κεθάιαην 4ν: Παξνπζίαζε θαη αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ 37

44 4.1 Δηζαγσγή. Σε απηφ ην θεθάιαην ζα αζρνιεζνχκε κε ηελ Αλάιπζε ησλ Γεδνκέλσλ θαη ηα Απνηειέζκαηα φπνπ, αλαπηχζζνπκε θαη πεξηγξάθνπκε αλαιπηηθά ηνλ ηξφπν πνπ έγηλε ε ζπιινγή θαη ε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. 4.2 Σπιινγή δεδνκέλσλ Δπηιέμακε δείγκα απφ έλα ζρνιείν ζηε Λεκεζφ, ην παλεπηζηήκην Κχπξνπ θαη έλα ηδησηηθφ παλεπηζηήκην ζηε Λεπθσζία θαζψο θαη δεκφζηεο ππεξεζίεο ζηε Λάξλαθα, ζηε Λεκεζφ θαη ζηελ Πάθν. Απηή ε επηινγή έγηλε γηαηί εθεί ζα βξίζθακε ζίγνπξα ρξήζηεο ηζηνινγίνπ θαη κάιηζηα ζπγθεληξσκέλνπο ζηα δηάθνξα ζεκεία. Ζ δεηγκαηνιεςία δηήξθεζε απφ 7 έσο 22 Απξηιίνπ Γηα λα επηβεβαηψζνπκε ηελ νξζφηεηα θαη αμηνπηζηία ησλ απαληήζεσλ, πξηλ απφ ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ θάλακε κηα ζπδήηεζε κε ηα άηνκα πνπ ζα καο απαληνχζαλ ζρεηηθά κε ηελ ηζηνιφγεζε. Τνπο ηέζεθαλ πξνθνξηθά εξσηήκαηα ηνπ ηχπνπ: μέξεηε ηη είλαη ηζηνιφγην; Πνην ηζηνιφγην επηζθέπηεζηε ζπρλά; Τη θάλεηε ζε έλα ηζηνιφγην; θ.α. θαη ζην ηέινο ηνπο ξσηνχζακε αλ ζέινπλ λα απαληήζνπλ ην εξσηεκαηνιφγην. Μφλν 8 άηνκα, ρξήζηεο ηζηνινγίνπ αξλήζεθαλ λα καο απαληήζνπλ, θπξίσο ιφγν θφξηνπ εξγαζίαο. Πάξζεθε επθαηξηαθφ δείγκα απφ 102 άηνκα ην νπνίν έρεη επηιεγεί θαη κειεηεζεί. Γειαδή είρακε πνζνζηφ αληαπφθξηζεο 92,72%, ην νπνίν θξίλεηε απφιπηα ηθαλνπνηεηηθφ. Απφ απηνχο νη 38 είλαη άλδξεο θαη 64 είλαη γπλαίθεο, κε 40 απφ απηνχο λα έρνπλ ειηθία απφ 18 έσο 25 ρξνλψλ φπσο θαίλεηε πην θάησ θαη ζην ζρήκα

45 Σρήκα 4.1: Γηαζηαύξσζε Ηιηθία Φύιιν Σρήκα 4.2: Σπρλόηεηεο γηα ηελ εκπεηξία ζηελ ηζηνιόγεζε 39