ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΕΡΙΛΗΨΗ..5 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Ρόλος του νερού Νερό σώματος Άλιπη μάζα Συνολικό νερό σώματος

Transcript

1 1

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμότερες ευχαριστίες μου στον καθηγητή μου κ. Σταύρο Κάβουρα για το ενδιαφέρον θέμα που μου ανέθεσε, την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, καθώς και την πολύτιμη συμβολή του στη άξια καθοδήγησή μου καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα, ευχαριστώ ιδιαίτερα τους εθελοντές, διότι χωρίς αυτούς θα ήταν αδύνατη η εκπόνηση της παρούσας μελέτης, καθώς επίσης και όσους συνέβαλαν στην ολοκλήρωση της ερευνητικής διαδικασίας. Ακόμη, θα ήθελα να ευχαριστήσω την πολύ καλή φίλη και συμφοιτήτρια, Γκεσούλη Ελένη για τη συνεργασία μας και τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων στη ερευνητική μου προσπάθεια. Τέλος το μεγαλύτερο ευχαριστώ το οφείλω στην οικογένειά μου που συνεχίζουν να με στηρίζουν μέχρι τέλους σε κάθε απόφασή μου. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΕΡΙΛΗΨΗ.. 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Ρόλος του νερού Νερό σώματος Άλιπη μάζα Συνολικό νερό σώματος Διανομή Ανταλλαγή Παράγοντες που καθορίζουν την υδατική ισορροπία Τρόποι απώλειας νερού Αναπνευστικές απώλειες νερού Ουροποιητικές και Γαστρεντερικές απώλειες νερού Άδηλες απώλειες και απώλειες μέσω του ιδρώτα Τρόποι αύξησης της ποσότητας του σωματικού νερού Μεταβολική παραγωγή νερού Κατανάλωση Μέθοδοι εκτίμησης αναγκών σε νερό 1..1 Υδατικό Ισοζύγιο Κύκλος Νερού Μέθοδοι εκτίμησης επιπέδων υδάτωσης Αλλαγές στο συνολικό σωματικό νερό Ωσμωτικότητα πλάσματος και ορού Συγκέντρωση νατρίου πλάσματος Αλλαγές στον όγκο του πλάσματος Άζωτο ουρίας αίματος Άλλοι αιματολογικοί δείκτες Δείκτες ούρων Χρώμα ούρων Ειδικό βάρος ούρων

4 Ωσμωτικότητα Όγκος ούρων Αλλαγές στο βάρος σώματος Δίψα Βιταμίνες Ονομασία και οφέλη Σημαντικότητα Συμπληρώματα Διατροφής ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 3.1 Δείγμα- Χορήγηση Διαιτολογίου-συμπληρώματος Πειραματικό Πρωτόκολλο Χαρακτηριστικά συμπληρώματος αντιοξειδωτικών.34 4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ...39 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 3 4

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα συμπληρώματα βιταμινών χρησιμοποιούνται ευρέως, γιατί πιστεύεται ότι βελτιώνουν σε ικανοποιητικό βαθμό την αθλητική απόδοση. Η απόδοση, όμως επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τα επίπεδα υδάτωσης, που αξιολογούνται με δείκτες, όπως για παράδειγμα είναι οι ουρικοί (χρώμα ούρων, ειδικό βάρος κ.ά.) Σκοπός: Η διερεύνηση της επίδρασης της αυξημένης πρόσληψης βιταμινών στο χρώμα των ούρων και σε άλλους μεθόδους αξιολόγησης των επιπέδων υδάτωσης. Μεθοδολογία: Στην παρούσα μελέτη συμμετείχαν 3 εθελοντές, στους οποίους χορηγήθηκε διαιτολόγιο συγκεκριμένης πρόσληψης φρούτων και λαχανικών για τρεις μέρες και συμπλήρωμα βιταμινών για τις τελευταίες δύο. Όλες οι μετρήσεις έλαβαν χώρα τη δεύτερη και τέταρτη μέρα της πειραματικής διαδικασίας. Η πρώτη μέρα χρησιμοποιήθηκε ως baseline και η τέταρτη για την ερμηνεία της χρήσης του συμπληρώματος. Τις δύο αυτές μέρες, πραγματοποιήθηκε συλλογή των ούρων και αξιολόγηση τους μέσω του χρώματος και του ειδικού βάρους τους. Αποτελέσματα: Οι αναλύσεις των ούρων των εθελοντών έδειξαν αύξηση του χρώματος (μ.ο. πριν = 4,3, μ.ο. μετά =,6) στη χρωματική κλίμακα και του ειδικού βάρους (μ.ο. πριν = 1,0216, μ.ο. μετά = 1,026) μετά τη λήψη του συμπληρώματος βιταμινών. Οι αλλαγές αυτές παρουσίασαν τους εθελοντές περισσότερο αφυδατωμένους. Συμπέρασμα: Έχοντας επιφυλάξεις για την ορθότητα και την αξιοπιστία, λόγω περιοριστικών παραγόντων, καταλήγουμε ότι η αυξημένη πρόσληψη βιταμινών επηρεάζει το χρώμα των ούρων και άλλους μεθόδους αξιολόγησης, με αποτέλεσμα τα άτομα να εμφανίζονται περισσότερο αφυδατωμένα.

6 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Ρόλος του νερού Το νερό, το οποίο είναι ο διαλύτης για βιοχημικές αντιδράσεις, έχει μοναδικές, φυσικές ιδιότητες (π.χ., η υψηλή ειδική θερμότητα) για την απορρόφηση της θερμότητας του μεταβολισμού στο εσωτερικό του οργανισμού. Το νερό είναι επίσης απαραίτητο για τη διατήρηση του όγκου των αγγείων και λειτουργεί ως το μέσο για τη μεταφορά εντός του σώματος, με την παροχή θρεπτικών συστατικών και την εξάλειψη των αποβλήτων. Επιπλέον, η ενυδάτωση των κυττάρων φαίνεται να αποτελεί ένα σημαντικό μήνυμα για τη ρύθμιση του μεταβολισμού των κυττάρων και την έκφραση των γονιδίων [1]. Η ημερήσια πρόσληψη νερού πρέπει να είναι ισορροπημένη με τις απώλειες, προκειμένου να διατηρηθεί το συνολικό σωματικό νερό. Ελλείψεις σε νερό σώματος επιδρούν στην ικανότητα να διατηρηθεί η ομοιόσταση κατά τη διάρκεια διαταραχών (π.χ., την ασθένεια, τη σωματική άσκηση, και την έκθεση στο περιβάλλον) και μπορούν να επηρεάσουν τις λειτουργίες και την υγεία. Σε πολύ ασυνήθιστες περιστάσεις, όπως η υπερβολική κατανάλωση υποτονικών διαλυμάτων και η χαμηλή πρόσληψη νατρίου μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολικό σωματικό νερό, με αποτέλεσμα την υπονατριαιμία και το κυψελιδικό οίδημα. Παρά τη σημασία της επαρκούς πρόσληψης νερού, υπάρχει σύγχυση μεταξύ του κοινού και αυτών που παρέχουν την υγειονομική περίθαλψη για την ποσότητα του νερού που θα πρέπει να καταναλώνεται [2], εν μέρει λόγω εσφαλμένης ερμηνείας προηγούμενων συστάσεων [3]. 1.2 Νερό σώματος Άλιπη Μάζα Ο όγκος του σωματικού νερού, σε ποσοστό άλιπης μάζας, είναι υψηλότερος σε βρέφη και μειώνεται σε μεγάλα παιδιά [4, ]. Υψηλός όγκος νερού σώματος είναι ιδιαίτερα εμφανής σε νεογέννητα, των οποίων η περιεκτικότητα σε νερό σώματος της άλιπης μάζας μπορεί να υπερβεί το 7 τοις εκατό [4]. Βρέφη επίσης έχουν σχετικά υψηλότερη περιεκτικότητα νερού στον εξωκυττάριο χώρο και χαμηλότερη περιεκτικότητα σε νερό στον ενδοκυτταρικό χώρο σε σχέση 6

7 με μεγάλα παιδιά []. Το συνολικό νερό σώματος ως ποσοστό της άλιπης μάζας μειώνεται κατά την παιδική ηλικία, με βραδύτερο ρυθμό από ό, τι στη νηπιακή. Για τους ενήλικες, η άλιπη μάζα αποτελείται περίπου από 70 έως 7 τοις εκατό νερό, και ο λιπώδης ιστό αποτελείται περίπου από 10 με 40 τοις εκατό νερό. Με αύξηση πάχους, το κλάσμα του νερού μειώνει την λιπώδη ιστό [7]. Άλλοι ερευνητές έχουν υποστηρίξει την παρατήρηση ότι η ηλικία και το φύλο δεν μεταβάλουν σημαντικά την ενυδάτωση της άλιπης μάζας σε ενήλικες [8, 9, 10] Συνολικό Νερό Σώματος Το συνολικό νερό σώματος (TBW), αποτελούμενο από το εξωκυττάριο υγρό (ECF) και το ενδοκυτταρικό υγρό (ICF), αποτελεί κατά μέσο όρο περίπου το 60 τοις εκατό του σωματικού βάρους, με εύρος από περίπου 4 έως 7 τοις εκατό [11]. Μεταβλητότητα στο TBW οφείλεται κυρίως σε διαφορές στη σύνθεση του σώματος. Το TBW συνήθως μετριέται με όγκο κατανομής του κατάλληλου δείκτη (π.χ. οξείδιο του δευτερίου, οξείδιο του τριτίου). Ο Πίνακας προβλέπει τιμές TBW για διαφορετικές ομάδες ηλικίας και φύλου με βάση μεθόδους δεικτών αραίωσης [11]. Οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι έχουν μειωμένη TBW κυρίως επειδή έχουν χαμηλότερη άλιπη μάζα και αυξημένο σωματικό λίπος. Διαφορές στα γένη όσον αφορά το TBW δεν παρατηρούνται, παρά μόνο μετά την ηλικία των 12 ετών [12], όταν αρχίσει να αυξάνεται στα αγόρια η άλιπη μάζα, με ρυθμό ταχύτερο από ό, τι στα κορίτσια. 7

8 Συνολικό Σωματικό Νερό (TBW) ως ποσοστό του Συνολικού Βάρους σε διαφορετικές ομάδες ηλικίας και φύλου Στάδιο Ζωής TBW ως ποσοστό Συν. Βάρους, Μέσο 0-6 μηνών 74 (64-84) 6-12 μηνών 60 (7-64) 1-12 ετών 60 (49-7) Αγόρια, ετών 9 (2-66) Κορίτσια, ετών 6 (49-63) Άντρες, 19-0 ετών 9 (43-73) Γυναίκες, 19-0 ετών 0 (41-60) Άντρες, 1+ έτη 6 (47-67) Γυναίκες, 1+ έτη 47 (39-7) Οι αθλητές έχουν σχετικά υψηλές τιμές TBW λόγω της αυξημένης άλιπης μάζας, του χαμηλού σωματικού λίπους και των υψηλών επιπέδων μυϊκού γλυκογόνου. Τα υψηλά επίπεδα μυϊκού γλυκογόνου αυξάνουν την περιεκτικότητας σε νερό των άλιπων ιστών λόγω ωσμωτική πίεση που ασκείται από τα κοκκία του γλυκογόνου εντός του σαρκοπλάσματος [13, 14] Διανομή Το σωματικό νερό κατανέμεται μεταξύ του ICF και του ECF, τα οποία περιέχουν 6 και 3 τοις εκατό του TBW, αντίστοιχα. Το ECF περαιτέρω διαιρείται στους διάμεσους χώρους και στο πλάσμα. Ένας μέσος άνθρωπος 70-kg έχει περίπου 42 L συνολικό σωματικό νερό, 28 L ICF, και 14 L ECF, από τα οποία τα 3 L ανήκουν στο πλάσμα και τα 11 L στους διάμεσους χώρους. Αυτοί δεν είναι σταθεροί όγκοι, αλλά αποτελούν τα καθαρά αποτελέσματα της δυναμικής ανταλλαγής υγρών με διαφορετικά ποσοστά μεταξύ των διαμερισμάτων [1]. Διαταραχές όπως η άσκηση, η έκθεση θερμότητας, ο πυρετός, η διάρροια, το τραύμα, τα εγκαύματα θα τροποποιήσουν σημαντικά τους καθαρούς όγκους και τα ποσοστά του νερού μεταξύ των εν λόγω διαμερισμάτων. 8

9 1.2.4 Ανταλλαγή Η ανταλλαγή του νερού μεταξύ του ICF και του ECF και εξαρτάται από τις ωσμωτικές κλίσεις. Το νερό περνά μέσα από μεμβράνες από περιοχές χαμηλότερης συγκέντρωσης σε περιοχές με υψηλότερη συγκέντρωση, προσπαθώντας να εξισώσει τις διαφορές συγκέντρωσης στις πλευρές της μεμβράνης. Οι κυτταρικές μεμβράνες είναι διαπερατές για το νερό, αλλά είναι μόνο επιλεκτικά διαπερατές σε άλλες διαλυτές ουσίες. Το νερό διανέμεται μέσα από τις κυτταρικές μεμβράνες για να εξισώσει τις διαφορετικές ωσμωτικές συγκεντρώσεις μεταξύ εξωκυττάριων και ενδοκυτταρικών υγρών. Αν και τα δύο διαμερίσματα περιέχουν διαφορετικές συγκεντρώσεις διαλυτών ουσιών, η συνολική ισορροπία της συγκέντρωσης κατιόντων και ανιόντων είναι η ίδια σε κάθε διαμέρισμα, όπως περιγράφεται από την Gibbs-Donnan ισορροπία. Στο ECF, το πιο άφθονο κατιόν είναι το νάτριο, ενώ το χλώριο και τα διττανθρακικά αποτελούν τα κύρια ανιόντα. Τα ιόντα που αντιπροσωπεύουν το 90 έως 9 τοις εκατό των ωσμωτικά ενεργών συστατικών του ECF, και σε αλλαγές στο περιεχόμενό τους μεταβάλουν τον όγκο του ECF. Στο ICF, τα πιο άφθονα κατιόντα είναι του καλίου και του μαγνησίου, ενώ οι πρωτεΐνες είναι τα κύρια ανιόντα. Οι έντονες διαφορές στις συγκεντρώσεις νατρίου και καλίου μεταξύ ICF και ECF, διατηρούνται με ενεργή μεταφορά μέσω αντλιών ιόντων εντός των κυτταρικών μεμβρανών Παράγοντες που καθορίζουν την υδατική ισορροπία Η υδατική ισορροπία εξαρτάται από την καθαρή διαφορά μεταξύ του προσλαμβανόμενου και του αποβαλλόμενου νερού. Η πρόσληψη νερού προκύπτει από την κατανάλωση (υγρών και τροφίμων) και την παραγωγή (μεταβολικό νερό), ενώ οι απώλειες νερού από το αναπνευστικό, το δέρμα, τους νεφρούς, και το γαστρεντερικό σωλήνα. Το νερό συνήθως καταναλώνεται από το στόμα μέσω των υγρών και των τροφίμων, και αυτό μείγμα χωνεύεται και απορροφάται εντός του γαστρεντερικού σωλήνα. Ως εκ τούτου, η πρόσληψη νερού μπορεί να υπολογιστεί από τους μετρημένους όγκους υγρού και τους πίνακες σύνθεσης των τροφίμων. Οι απώλειες του νερού μπορούν να εκτιμηθούν από μια ποικιλία φυσιολογικών και βιοφυσικών μετρήσεων και υπολογισμών [16, 17, 18]. Ανάλογα με την ηλικία του ατόμου, την υγεία, τη διατροφή, τη 9

10 δραστηριότητα, και τον περιβάλλον έκθεσης, διάφορες φυσιολογικές και βιοφυσικές μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ποσοτικοποίηση των συνιστωσών του υδατικού ισοζυγίου. 1.3 Τρόποι απώλειας νερού Αναπνευστικές απώλειες νερού Το ποσό των αναπνευστικών απωλειών του νερού, μέσω εξάτμισης στους πνεύμονες, εξαρτάται και από τον αναπνευστικό όγκο και από την κλίση της πίεσης των υδρατμών [19]. Ο αναπνευστικός όγκος αυξάνεται από τη σωματική δραστηριότητα, την υποξία και την υπερκαπνία, ενώ η πίεση των υδρατμών τροποποιείται με τη θερμοκρασία, την υγρασία και τη βαρομετρική πίεση. Η σωματική δραστηριότητα γενικά έχει μεγαλύτερη επίδραση στις αναπνευστικές απώλειες νερού από ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Η ημερήσια αναπνευστική απώλεια νερού είναι κατά μέσο όρο 20 έως 30 ml / ημέρα για την καθιστική ζωή των προσώπων, αλλά μπορεί να αυξηθεί σε 00 έως 600 ml / ημέρα για ενεργά άτομα που ζουν σε εύκρατα κλίματα, στο επίπεδο της θάλασσας [20]. Για αυτές τις συνθήκες, η αναπνευστική απώλεια νερού (y = ml / ημέρα) μπορεί να προβλεφθεί από μεταβολικό ρυθμό (x = kcal / ημέρα) από την εξίσωση y = 0.107x [20]. Έκθεση σε μεγάλο υψόμετρο (πάνω από μ., 448 mm Hg) μπορεί να αυξήσει περαιτέρω τις αναπνευστικές απώλειες νερού κατά περίπου 200 ml / ημέρα [20].Η θερμοκρασία του ατμοσφαιρικού αέρα και η υγρασία τροποποιεί τις αναπνευστικές απώλειες του νερού. Αναπνέοντας ζεστό και ξηρό αέρα, κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής άσκησης μπορεί να αυξήσει τις αναπνευστικές απώλειες νερού από 120 έως 300 ml / ημέρα [19]. Αναπνέοντας κρύο, ξηρό αέρα κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης και της αγχώδης σωματικής άσκησης μπορεί να αυξήσει τις αναπνευστικές απώλειες νερού κατά περίπου ml / ώρα και περίπου 1 έως 4 ml / ώρα, αντίστοιχα [21] Ουροποιητικές και Γαστρεντερικές Απώλειες Νερού Οι νεφροί είναι υπεύθυνοι για τη ρύθμιση του όγκου και της σύνθεσης του ECF μέσω μιας σειράς περίπλοκων νευροενδοκρινικών οδών [22]. Το προϊόν του νεφρικού υγρού μπορεί να ποικίλει ανάλογα με το συγκεκριμένο μακροθρεπτικό, το αλάτι και το φορτίο του νερού. 10

11 Ωστόσο, για άτομα που καταναλώνουν τη μέση βορειοαμερικάνικη διατροφή, ορισμένα από αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι διακριτά [23]. Δεδομένου ότι υπάρχει όριο για τη ποσότητα των ούρων που μπορούν να συγκεντρώσουν τα νεφρά, η ελάχιστη ποσότητα του νερού που απαιτείται καθορίζεται από την ποσότητα των τελικών προϊόντων που πρέπει να αποβληθούν (π.χ. κρεατινίνη, ουρία). Στις τυπικές Δυτικές δίαιτες, κατά μέσο όρο 60 mosmol ηλεκτρολυτών και άλλων διαλυτών ουσιών πρέπει να αποβάλλονται ανά ημέρα για να διατηρηθεί η ισορροπία των ηλεκτρολυτών. Έτσι, αν τα ούρα είναι συμπυκνωμένα στο μέγιστο (περίπου1200 mosmol / kg νερού), το ελάχιστο της παραγωγής ούρων είναι περίπου 00 ml/ ημέρα. Για αφυδατωμένα άτομα που ζουν σε θερμό καιρό, η ελάχιστη ημερήσια αποβολή ούρων μπορεί να είναι μικρότερη από 00 ml / ημέρα 1 [24]. Η παραγωγή ούρων γενικά ανέρχεται κατά μέσο όρο σε1 έως 2 L / ημέρα, αλλά μπορεί να φθάσει τα 20 L / ημέρα σε εκείνους που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες υγρών [2]. Υγιή άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, πάντως, δεν μπορούν να συγκεντρώσουν ούρα στον ίδιο βαθμό που μπορούν νεαρά άτομα και έτσι έχουν υψηλότερη ελάχιστη παραγωγή ούρων. Η παραγωγή ούρων είναι αντιστρόφως ανάλογη με την κατάσταση ενυδάτωσης του σώματος. Επιπλέον η παραγωγή ούρων μπορεί να ποικίλλει σημαντικά για τη διατήρηση συνολικού σωματικού νερού, ωστόσο, υπάρχουν σαφώς όρια για το ποσό της διατήρησης και της απέκκρισης. Η σωματική δραστηριότητα και το κλίμα δύνανται να επηρεάσουν την παραγωγή ούρων. Η ένταση της άσκησης και της θερμότητας θα μειώσουν την παραγωγή ούρων κατά 20 έως 60 τοις εκατό [26, 27, 28], ενώ το κρύο και η υποξία θα αυξήσουν την παραγωγή ούρων [20, 21]. Οι γαστρεντερικές και επομένως οι απώλειες νερού μέσω των κοπράνων σε υγιείς ενήλικες είναι περίπου 100 έως 200 ml / ημέρα [29] Άδηλες απώλειες και απώλειες μέσω του ιδρώτα Η απώλεια νερού από το δέρμα πραγματοποιείται μέσω της άδηλης διάχυσης και της έκκρισης ιδρώτα. Για τον μέσο ενήλικα, η άδηλη απώλεια νερού μέσω διάχυσης είναι περίπου 40 ml / ημέρα [30]. Κατά τη διάρκεια του θερμικού στρες, οι ιδρωτοποιοί αδένες εκκρίνουν ιδρώτα στην επιφάνεια του δέρματος, που δροσίζει το σώμα όταν το νερό εξατμίζεται από τον ιδρώτα. Σε θερμές καιρικές συνθήκες, η εξάτμιση ιδρώτα αποτελεί την πρωτογενή τρόπο απώλειας θερμότητας για να διατηρηθεί η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σώματος. Όταν ένα γραμμάριο νερό ιδρώτα εξατμίζεται σε 30 C, 2,43 kj (0,8 kcal) της θερμότητας γίνεται 11

12 κινητική ενέργεια (λανθάνουσα θερμότητα εξάτμισης) [31]. Για δεδομένες θερμές καιρικές συνθήκες, το απαιτούμενο ποσοστό εφίδρωσης εξαρτάται από το επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας. Για τα άτομα που ζουν σε ζεστά κλίματα, οι ημερήσιες απώλειες ιδρώτα υπερβαίνουν συχνά πολλά λίτρα. Οι ημερήσιες απώλειες ιδρώτα καθορίζονται από τις απαιτούμενες απώλειες θερμότητας μέσω εξάτμισης, οι οποίες επηρεάζονται από το μεταβολικό ρυθμό και το περιβάλλον. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που τροποποιούν τις απώλειες ιδρώτα περιλαμβάνουν τα είδη ένδυσης που φοριούνται, τη θερμοκρασία, την υγρασία, την κίνηση του αέρα και το ηλιακό φορτίο. Συνεπώς, σημαντικές διαφοροποιήσεις θα υπάρχουν για τις ημερήσιες απώλειες ιδρώτα μεταξύ διαφορετικών ατόμων. 1.4 Τρόποι αύξησης της ποσότητας του σωματικού νερού Μεταβολική Παραγωγή Νερού Το μεταβολικό νερό σχηματίζεται από την οξείδωση του υδρογόνου, περιέχοντας υποστρώματα κατά το μεταβολισμό τους ή την ενέργεια που παράγουν τα θρεπτικά συστατικά. Η οξείδωση υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λίπους παράγει μεταβολικό νερό 1, 10., και 11.1 g/100 kcal της μεταβαλλόμενης ενέργειας, αντίστοιχα [32]. Ως εκ τούτου, η παραγωγή του μεταβολικού νερού είναι ανάλογη με την κατανάλωση ενέργειας με μια μικρή προσαρμογή για το υπόστρωμα που οξειδώνεται. Η παραγωγή νερού είναι κατά μέσο όρο περίπου 20 έως 30 L / ημέρα για την καθιστική ζωή, αλλά για ενεργά άτομα μπορεί να αυξηθεί σε 00 έως 600 ml /ημερησίως [20]. Άρα, οι αναπνευστικές απώλειες νερού είναι περίπου ίσες με μεταβολική παραγωγή νερού [20]. Το μεταβολικό νερό, ένα υποπροϊόν της μεταβαλλόμενης ενέργειας που παράγουν τα θρεπτικά συστατικά από τα τρόφιμα σε διοξείδιο του άνθρακα και ενέργεια, δεν περιλαμβάνει το νερό που περιέχεται στα ίδια τα τρόφιμα. Αυτό θεωρείται σύνθετο νερό ή υγρασία. Συχνά προσδιορίζεται αναλυτικά ως η διαφορά σε βάρος του τροφίμου πριν και μετά την ξήρανση σε ένα σταθερό βάρος. 12

13 1.4.2 Κατανάλωση Υγρά καταναλώνονται υπό τη μορφή των τροφίμων και των ποτών, και, ανεξαρτήτου μορφής, απορροφώνται από το γαστρεντερικό σωλήνα και ακολουθούν την ίδια φυσιολογία. Σε μια έρευνα του ενήλικου πληθυσμού των ΗΠΑ ( Έρευνα Εθνικής κατανάλωσης τροφίμων), η συνολική πρόσληψη νερού προέρχονταν κατά 28 τοις εκατό από τα τρόφιμα, 28 τοις εκατό από το πόσιμο νερό, και 44 τοις εκατό από άλλα ποτά [33]. Τα στοιχεία εθνικής έρευνας για τους ενήλικες επίσης δείχνουν ότι περίπου 20 τοις εκατό του νερού προέρχεται από τα τρόφιμα, και το υπόλοιπο 80 τοις εκατό προέρχεται από υγρά. Η τεχνητή πόση από την έλλειψη νερού είναι ομοιοστατική [34]. Άλλοι παράγοντες (π.χ., κοινωνικοί, ψυχολογικοί) που επηρεάζουν τη συμπεριφορά πόσης είναι αρρύθμιστοι [3]. Πέρα από μια παρατεταμένη περίοδο, η κατανάλωση υγρών θα ταιριάζει με τις σωματικές ανάγκες σε νερό (αν υπάρχουν διαθέσιμες επαρκείς ποσότητες). Ωστόσο, αναντιστοιχίες μπορούν να προκύψουν μέσα σε σύντομα χρονικά διαστήματα [18]. Η πρόσληψη υγρών για τους υγιείς ενήλικες μπορεί να ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το επίπεδο δραστηριότητας, την έκθεση στο περιβάλλον, τη διατροφή και κοινωνικές δραστηριότητες, ωστόσο, για ένα συγκεκριμένο σύνολο συνθηκών, η πρόσληψη είναι αναπαραγώγιμη μεταξύ των προσώπων [18]. Επομένως, είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι για μελέτες μεγάλου πληθυσμού αποτελούμενες από φαινομενικά υγιή άτομα, ο όγκος υγρών που καταναλώνεται είναι ίσος ή μεγαλύτερος των σωματικών αναγκών σε νερό. 1. Μέθοδοι εκτίμησης αναγκών σε νερό 1..1 Υδατικό ισοζύγιο Το υδατικό ισοζύγιο ρυθμίζεται με ακρίβεια ± 0,2 τοις εκατό του σωματικού βάρους πάνω από ένα 24ωρο για υγιείς ενήλικες σε κατάσταση ηρεμίας [36].Ο Adolph (1943) περιέγραψε τα ποσοστά πρόσληψης και απώλειας νερού συγκριτικά με τα υπερβαίνοντα ή ελλείποντα επίπεδα νερού. Προκαλούμενες ελλείψεις ή υπερβολές νερού οδήγησαν σε αντισταθμιστικές αλλαγές στις προσλήψεις και στις απώλειες νερού μέχρι το υδατικό ισοζύγιο να επανέλθει. Η ελάχιστη ημερήσια απαίτηση σε νερό εξαρτάται από τη διατροφή του ατόμου, το περιβάλλον, 13

14 και το επίπεδο δραστηριότητας. Μετά την επανεξέταση μελετών για το υδατικό ισοζύγιο, ο Adolph (1933) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για την πλειονότητα των ενηλίκων ανδρών, η ελάχιστη, μέση, και φιλελεύθερη προσέγγιση νερού είναι 2.1, 3.4 και.0 L / ημέρα, αντίστοιχα. Επιπλέον, ο Adolph (1933) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένα βολικό «φιλελεύθερο πρότυπο» για τη συνολική πρόσληψη νερού είναι 1 ml / kcal που δαπανήθηκε. Μεταγενέστερες μελέτες από Johnson (1964) συστήνουν η ελάχιστη ημερήσια απαίτηση νερού του να μην είναι μικρότερη από 0,91 L για την επιβίωση και 3,0 L για ζεστό καιρό. Υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι σωματικά μικρότερες, οπότε πιθανώς έχουν χαμηλότερες απαιτήσεις σε νερό λόγω των χαμηλότερων μεταβολικών δαπανών. Μια μελέτη σε τρεις ιαπωνικές γυναίκες (σχετικά μικρότερες από το μέσο όρο των ενήλικων γυναικών των ΗΠΑ) αναφέρεται σε απαιτούμενη πρόσληψη νερού περίπου 1,6 L / ημέρα [37] Κύκλος Νερού Για τον κύκλο του νερού έχουν διεξαχθεί μελέτες για την αξιολόγηση των αναγκών σε νερό και για να βρούμε μια ισορροπία μεταξύ της εισροής και εκροής [38]. Τα ποσοστά του σωματικού νερού που ανακυκλώνεται μπορούν να καθοριστούν χορηγώντας ένα ποτό με δευτέριο (D2O) ή τρίτιο (3H2O) σημασμένο νερό και ακολουθώντας τη μείωση της δραστηριότητας των ισοτόπων υδρογόνου με το χρόνο. Η δραστηριότητα του ισοτόπου μειώνεται λόγω της απώλειας του σημασμένου νερού μέσω της απέκκρισης, της εξάτμισης, και της αραίωσης από την πρόσληψη μη σεσημασμένου νερού. Εάν πραγματοποιηθούν σωστές διαδικασίες, οι μετρήσεις αυτές θα αποφέρουν εκτιμήσεις με απόκλιση 10 τοις εκατό ή μικρότερη της πραγματικής ροής των υδάτων [38]. Ο κύκλος του νερού (εκφρασμένο ανά κιλό σωματικού βάρους) είναι υψηλότερο κατά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής και μειώνεται κατά περίπου 40 τοις εκατό κατά τη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας. Μειώνεται περαιτέρω, αλλά με βραδύτερους ρυθμούς κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας. Σε μια γερμανική μελέτη, η μέση ηλικία του νερού σε 1 έως 3 μήνες ήταν 160 ml / kg / ημέρα, σε σύγκριση με 97 ml / kg / ημέρα στις ηλικίες 10 έως 12 μήνες, και 40 ml/ kg/ ημέρα στις ηλικίες 13 έως ετών [39]. 14

15 1.6 Μέθοδοι εκτίμησης επιπέδων υδάτωσης Αλλαγές στο συνολικό σωματικό νερό Το συνολικό νερό σώματος (TBW) έχει προσδιοριστεί με ακρίβεια από την αραίωση του με διάφορους δείκτες. Επαναλαμβανόμενες μετρήσεις απαιτούνται για την αξιολόγηση των αλλαγών του συνολικού σωματικού νερού. Οι τεχνικές απαιτήσεις και το κόστος των επαναλαμβανόμενων μετρήσεων με τις μεθόδους αραίωσης καθιστούν ανέφικτη τη συνήθη αξιολόγηση των αλλαγών του συνολικού σωματικού νερού. Η Βιοηλεκτρική εμπέδηση (BIA) έχει πρόσφατα αποκτήσει προσοχή γιατί είναι απλή στη χρήση και επιτρέπει την ταχεία και φθηνή εκτίμηση του συνολικού σωματικού νερού. Οι απόλυτες τιμές, που προέρχονται από αυτή την τεχνική συσχετίζονται καλά με τιμές του TBW που λαμβάνονται από την ισοτοπική αραίωση [40, 41, 42]. Οι μελέτες αυτές πραγματοποιήθηκαν σε ενυδατωμένους ανθρώπους σε τυποποιημένες, κλινικές συνθήκες (π.χ., ελεγχόμενη δίαιτα, στάση σώματος, θερμοκρασία δέρματος, αεργία). Μελέτες έχουν δείξει ότι το BIA μπορεί να μην έχει επαρκή ακρίβεια ώστε να ανιχνεύει έγκυρα τη μέτρια αφυδάτωση (περίπου 7 τοις εκατό του TBW) και χάνει την ανάλυση ισοτονική απώλεια υγρού [43]. Επειδή οι συγκεντρώσεις των υγρών, των ηλεκτρολυτών και των πρωτεϊνών του πλάσματος μπορεί να έχουν ανεξάρτητες επιδράσεις, το BIA μπορεί να παρέχει παραπλανητικές τιμές σχετικά με την αφυδάτωση ή την κατάσταση υπερυδάτωσης [44, 4]. Οι συγκεντρώσεις των υγρών και των ηλεκτρολυτών μπορεί να έχουν ανεξάρτητες επιπτώσεις στο σήμα του BIA, με αποτέλεσμα συχνά να παρέχουν κατάφωρα παραπλανητικές τιμές που αφορούν την κατάσταση αφυδάτωσης [4] Ωσμωτικότητα πλάσματος και ορού Η ωσμωτικότητα του πλάσματος παρέχει ένα δείκτη των επιπέδων αφυδάτωσης. Η ωσμωτικότητα είναι στενά ελεγχόμενη από ομοιοστατικά συστήματα και είναι το πρωταρχικό, φυσιολογικό σήμα που χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση υδατικού ισοζυγίου (από την έκκριση αργινίνης από τα αγγεία του υποθαλάμου και της οπίσθιας υπόφυσης), με αποτέλεσμα αλλαγές 1

16 στην παραγωγή των ούρων και την κατανάλωση υγρών [22, 46].Η ωσμωτικότητα του πλάσματος σπάνια διαφέρει πέρα από το± 2 τοις εκατό και εντοπίζεται περίπου στα 280 έως 290 mosmol/ kg, τιμή που αυξάνεται με τη γήρανση και γίνεται πιο μεταβλητή μεταξύ των ανθρώπων. Η έλλειψη νερού αυξάνει την ωσμωτικότητα του πλάσματος και του ECF και τα υγρά μπαίνουν στον υποθάλαμο. Αυτό προκαλεί απώλεια του ICF από τους νευρώνες των υποδοχέων, η οποία στη συνέχεια, σηματοδοτεί την απελευθέρωση αργινίνης από τον υποθάλαμο και την οπίσθια υπόφυση. Η αργινίνη που απελευθερώνεται δρα στα νεφρικά σωληνάρια και αυξάνει τη επαναρρόφηση ύδατος. Η απελευθέρωση αργινίνης είναι ανάλογη της αυξημένης πλάσμα ωσμωτικότητα πλάσματος και του μειωμένου όγκου πλάσματος. Αν και η απώλεια σωματικού νερού θα προκαλέσει μείωση του όγκου του πλάσματος και την αυξημένη ωσμωτικότητα πλάσματος, η επίδραση της απώλειας του σωματικού νερού στο καθένα εξαρτάται από τη μέθοδο της αφυδάτωσης, το επίπεδο φυσικής κατάστασης, και την κατάσταση θερμικού εγκλιματισμού [47,48]. Σε γενικές γραμμές, μελέτες δείχνουν ότι οι ωσμωμοριακότητες ορού και πλάσματος είναι συνήθως σχεδόν πανομοιότυπες ωστόσο, πολλοί παράγοντες χειρισμού και ανάλυσης μπορούν να προκαλέσουν μικρές διαφορές μεταξύ τους [49] Συγκέντρωση νατρίου πλάσματος Νάτριο είναι το κύριο κατιόν του ECF. Οποιαδήποτε απώλεια του νερού σε μεγαλύτερο ποσοστό από τις απώλειες των ηλεκτρολυτών θα αυξήσει τις συγκεντρώσεις νατρίου στα διαμερίσματα του ECF. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η μικρότερη αύξηση της συγκέντρωσης του νατρίου για δεδομένο έλλειμμα νερού μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερη δυνατότητα για αναλύσεις και να οδηγήσει σε ασθενέστερη σχέση μεταξύ της αλλαγής του νατρίου στο πλάσμα και της αλλαγής στην κατάσταση ενυδάτωσης Αλλαγές στον όγκο του πλάσματος Η υπερυδάτωση δημιουργεί μια μέτρια αύξηση του όγκου του πλάσματος [0, 1]. Η αφυδάτωση θα μειώσει τον όγκο του πλάσματος, αλλά το μέγεθος της μείωσης είναι μεταβλητό. Για παράδειγμα, τα εγκλιματισμένα στη ζέστη πρόσωπα που έχουν μικρότερη μείωση στον όγκο 16

17 του πλάσματος για ένα συγκεκριμένο έλλειμμα νερού από ότι τα άτομα που δεν είναι εγκλιματισμένα [47]. Με δεδομένο ότι έχουν πιο αραιό ιδρώτα, τα εγκλιματισμένα στη ζέστη πρόσωπα έχουν επιπλέον υπολείμματα διαλυμένων ουσιών εντός του εξωκυττάριου χώρου για να ασκήσουν ωσμωτική πίεση και να αναδιανείμουν το υγρό από τον ενδοκυτταρικό χώρο. Εάν ένα άτομο αφυδατώνεται από διουρητικά φάρμακα, ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό απώλειας του συνολικού σωματικού νερού, προέρχεται από απώλεια πλάσματος, σε σχέση με την αφυδάτωση που προκαλείται από το συνδυασμό άσκησης-υψηλής θερμοκρασίας [2]. Ωστόσο, επειδή η μέθοδος αφυδάτωσης τροποποιεί τη μείωση του όγκου του πλάσματος για δεδομένα επίπεδα αφυδάτωσης [6], ίσως οι αλλαγές στον όγκο του πλάσματος δεν αποτελούν καλό δείκτη ενυδάτωσης σε όλους τους πληθυσμούς Άζωτο ουρίας αίματος Αν και το άζωτο ουρίας αίματος (BUN) κατά κύριο λόγο θεωρείται δείκτης νεφρική λειτουργία, χρησιμοποιείται επίσης ως δείκτης αφυδάτωσης σε κλινικό περιβάλλον. Το πρότυπο ότι το υψηλό BUN (φυσιολογικά όρια 8 έως 2 mg / dl) και η φυσιολογική νεφρική λειτουργία με άλλο τρόπο (π.χ.,κανονική ή κάθαρση κρεατινίνης) θεωρείται ένας δείκτης υποογγεμίας (μείωση του όγκου του αίματος ή του πλάσματος). Ωστόσο, το BUN είναι επίσης συνδεδεμένο άμεσα με την πρόσληψη πρωτεϊνών. Συνεπώς, ενώ το BUN μπορεί να είναι ένας δείκτης της κατάστασης ενυδάτωσης, άλλοι βιοχημικοί δείκτες πρέπει να εξεταστούν προκειμένου να αξιολογηθεί η κατάσταση ενυδάτωσης έναντι της νεφρικής λειτουργίας Άλλοι αιματολογικοί δείκτες Οι μετρήσεις των παραμέτρων αίματος έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως στην αξιολόγηση των επιπέδων υδάτωσης. [87, 88]. Οι αλλαγές στη συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης και του αιματοκρίτη μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες του επιπέδου υδάτωσης, αλλά στην πραγματικότητα αυτές οι αλλαγές αντιπροσωπεύουν τια αλλαγές στον όγκο του πλάσματος και όχι στο ολικό νερό του σώματος (TBW). Εάν οι βασικές τιμές (έλεγχος) εκείνων των δύο παραμέτρων είναι γνωστές, η αλλαγή στον όγκο του πλάσματος μπορεί να υπολογιστεί χρησιμοποιώντας την ακόλουθη μαθηματική εξίσωση [91]. 17

18 Όπου το c αναφέρεται στο δείγμα ελέγχου και i αναφέρεται στο δείγμα αίματος οποιαδήποτε στιγμή αφότου παρθεί το δείγμα ελέγχου. Το PV είναι ο όγκος πλάσματος. Η Hb είναι η συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης και Hct είναι η συγκέντρωση αιματοκρίτη. Οι μετρήσεις του αιματοκρίτη και η αιμοληψία απαιτούν ακριβό εξοπλισμό και χρονοβόρες. Επίσης, ο αιματοκρίτης και ωσμωτικότητα μπορούν επίσης να είναι λιγότερο ευαίσθητες μέθοδοι στα ήπια επίπεδα υδάτωσης από ουρικοί δείκτες [88, 68]. Αυτή η τεχνική είναι πολύ αξιόπιστη, υποθέτοντας ότι οι βασικές μετρήσεις είναι διαθέσιμες και έγκυρες. Εντούτοις, αυτές οι τιμές μπορούν να επηρεαστούν από διάφορους παράγοντες. Παραδείγματος χάριν, η χρήση ενός αιμοστατικού επιδέσμου για την πρόσληψη αίματος έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί αλλαγές στον αιματοκρίτη και την αιμοσφαιρίνη [93], και η όρθια στάση για 20 λεπτά προκαλεί αλλαγές στις τιμές του αιματοκρίτη και της αιμοσφαιρίνης και εν συνεχεία στον όγκο του πλάσματος [92]. Εν περιλήψει, ο αιματοκρίτης και η αιμοσφαιρίνη μπορούν να είναι έγκυροι δείκτες της υδάτωσης, αλλά απαιτούνται αξιόπιστες μετρήσεις ελέγχου αυτών των παραμέτρων για την ακριβή αξιολόγηση των επιπέδων υδάτωσης. Τα επίπεδα ωσμωτικότητας πλάσματος και συγκέντρωσης νατρίου έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης για να αξιολογήσουν το επίπεδο υδάτωσης, ιδιαίτερα επειδή μετριούνται εύκολα και αναλύονται γρήγορα [94]. Σε μια πρόσφατη μελέτη [7], η ωσμωτικότητα πλάσματος αυξήθηκε ακόμη και με τη μικρή αφυδάτωση 1% του βάρους σώματος. Το νάτριο και η ωσμωτικότητα πλάσματος είναι επίσης τα πιο ισχυρά σήματα για να διεγείρουν τη βασοπρεσίνη (AVP) πλάσματος, η οποία είναι η σημαντικότερη ρυθμιστική ορμόνη για τη ισορροπία ύδατος. Οι μετρήσεις των ορμονών που ρυθμίζουν την ισορροπία ύδατος, όπως AVP, ρενίνη, αλδοστερόνη και ατριοπεπτίνη προσφέρουν επίσης σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το επίπεδο υδάτωσης [90, 89]. Για παράδειγμα, η AVP αυξάνεται γραμμικά με την αφυδάτωση και με αυξήσεις της ωσμωτικότητας πλάσματος. Το ανυψωμένο επίπεδο AVP έχει μια δραστική αντιδιουρητική 18

19 επίδραση στο νεφρό που οδηγεί σε μια γρήγορη και σημαντική μείωση στην παραγωγή ούρων, ενώ αυξάνεται η ωσμωτικότητα των ούρων και το ειδικό βάρος (USG) [9] Ουρικοί δείκτες επιπέδων υδάτωσης Χρώμα ούρων Το χρώμα των ούρων χρησιμοποιείται συχνά ως δείκτης του επιπέδου υδάτωσης του οργανισμού κατά τη διάρκεια αθλητικών γεγονότων ή προπονήσεων, όταν άλλες μετρήσεις όπως το ειδικό βάρος των ούρων και ο αιματοκρίτης δεν είναι εφικτές. Το χρώμα των ούρων καθορίζεται από το ποσό των διαλυτών ουσιών σε αυτά. [3]. Όταν εκκρίνονται μεγάλοι όγκοι ούρων, τα ούρα είναι αραιά και οι διαλυτές ουσίες εκκρίνονται σε ένα μεγάλο όγκο. Αυτό δίνει στα ούρα γενικά ένα πολύ χλωμό χρώμα. Όταν εκκρίνονται μικροί όγκοι ούρων, τα ούρα συγκεντρώνονται και οι διαλυτές ουσίες εκκρίνονται σε ένα μικρό όγκο. Αυτό δίνει γενικά στα ούρα ένα σκούρο χρώμα. Το 1994, Armstrong et al. [4] εισήγαγε μια χρωματική κλίμακα 8 επιπέδων για να διερευνήσει κατά πόσον το επίπεδο υδάτωσης μπορεί εύλογα να αξιολογηθεί με βάση το χρώμα των ούρων. Πήραν δείγματα ούρων από 4 άνδρες και γυναίκες που ήταν καλά ενυδατωμένοι, ήπια ενυδατωμένοι ή πολύ αφυδατωμένοι μέσω άσκησης, και μέτρησαν το χρώμα των ούρων, την ωσμωμοριακότητα και το ειδικό βάρος (USG).Οι εν λόγω ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το χρώμα των ούρων, η ωσμωμοριακότητα και το USG ήταν έγκυροι δείκτες της κατάστασης ενυδάτωσης σε υγιή άτομα. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι το χρώμα των ούρων ήταν εξίσου αποτελεσματικό (ή καλύτερα από) με το USG, την ωσμωμοριακότητα των ούρων, τον όγκο των ούρων, την ωσμωμοριακότητα του πλάσματος, το νάτριο πλάσματος και τις ολικές πρωτεΐνες του πλάσματος. Οι Armstrong et al (1998) [] ερεύνησαν ακόμη τη σχέση μεταξύ του χρώματος των ούρων και της συγκεκριμένης πυκνότητας και της αγωγιμότητας. Χρησιμοποιώντας μια κλίμακα οκτώ χρωμάτων [6], κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια γραμμική σχέση μεταξύ του χρώματος των ούρων, του ειδικού βάρους ούρων και της ωσμωτικότητας των ούρων και ότι το χρώμα θα μπορούσε επομένως να χρησιμοποιηθεί στις αθλητικές ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις για να υπολογίσει το επίπεδο υδάτωσης όταν δεν απαιτείται υψηλή ακρίβεια. Οι ουρικοί δείκτες του 19

20 επιπέδου υδάτωσης ίσως έχουν περιορισμό στον προσδιορισμό των αλλαγών του επιπέδου υδάτωσης κατά τη διάρκεια περιόδων γρήγορης αντικατάστασης υγρών, όπως σε άτομα που μελετήθηκαν και έχασαν περίπου % της μάζας του σώματός τους με άσκηση στη θερμότητα και κατόπιν επανυδατώθηκαν αντικαθιστώντας τα χαμένα υγρά [7]. Επίσης, η δειγματοληψία ούρων καθίσταται προβληματική μιας και αρκετοί αθλητές αργούν αρκετά να ουρήσουν μετά από την άσκηση. Εκτός αυτού το χρώμα τω ούρων μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες που δεν σχετίζονται με την υδάτωση, όπως η λήψη τροφής, φαρμάκων, ασθένεια καθώς και η κατανάλωση μεγάλου όγκου υποτονικών υγρών [8,9]. Παρόλα αυτά, το χρώμα των ούρων μπορεί να προσφέρει ένα καλό εκπαιδευτικό εργαλείο για αφυδάτωση ή υπερυδάτωση [6]. Το χρώμα των ούρων και κυρίως τα πρώτα πρωινά ούρα είναι ένας απλός, γρήγορος και οικονομικός τρόπος ελέγχου του επιπέδου υδάτωσης. Όταν το χρώμα των ούρων είναι σκούρο κίτρινο προς πορτοκαλί σημαίνει πως ο οργανισμός είναι αρκετά αφυδατωμένος [60]. Τα φυσιολογικά όρια ενός ανθρώπου σε φυσιολογικά επίπεδα υδάτωσης είναι διάφανα προς ανοιχτά κίτρινα. Στην εικόνα φαίνεται ότι τα χρώματα 1 και 2 ανταποκρίνονται σε ούρα ανθρώπου που είναι επαρκώς ενυδατωμένος, ενώ το νούμερο 7 ανταποκρίνεται σε ούρα αφυδατωμένου ανθρώπου. Εικόνα Κλίμακα χρώματος ούρων. Κυμαίνεται από πολύ απαλό κίτρινο (#1) έως καφέ πράσινο (#8) [4]. 20

21 Ειδικό βάρος ούρων Το ειδικό βάρος ούρων αναφέρεται στην πυκνότητα (μάζα ανά όγκο) ενός δείγματος σε σχέση με το καθαρό νερό. Οποιοδήποτε υγρό που είναι πυκνότερο από το νερό έχει μια συγκεκριμένη πυκνότητα μεγαλύτερη από Τα κανονικά δείγματα ούρων κυμαίνονται συνήθως από εώς σε υγιείς ενήλικες [4, ]. Κατά τη διάρκεια της αφυδάτωσης ή της υποϋδάτωσης, το ειδικό βάρος ούρων υπερβαίνει το Όταν υπάρχει πλεονάζον νερό, τιμές από 1,001 εώς είναι χαρακτηριστικές. [4, ]. Επομένως, για τα "κανονικά" ενυδατωμένα (euhydrated) άτομα, οι τιμές του ειδικού βάρους των ούρων κυμαίνονται από 1,010 μέχρι 1,030 [4, 7, 62, 63]. Είναι γενικά αποδεκτό ότι το ειδικό βάρος ούρων μικρότερο ή ίσο με 1,02 αντιπροσωπεύει την καλή ενυδάτωση [4, 7], και ειδικό βάρος μεγαλύτερο από 1,03 αντιπροσωπεύει αφυδάτωση [4, 7, 61]. Το ειδικό βάρος των ούρων αυξάνεται με έλλειμμα υγρών ωστόσο, σημαντικό παράγοντα αποτελεί η μεταβλητότητα από άτομο σε άτομο. Αν και ειδικό βάρος ούρων μεγαλύτερο από 1,03 υποδεικνύει πιθανή αφυδάτωση, το μέγεθος του ελλείμματος του νερού δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Ένας εύκολος και γρήγορος τρόπος αξιολόγησης του επιπέδου υδάτωσης γίνεται διάμεσου της μέτρησης του ειδικού βάρους των ούρων (USG) με φορητό διαθλασίμετρο. Μερικές σταγόνες ενός δείγματος ούρων τοποθετούνται στο διαθλασίμετρο και στρέφεται προς μια πηγή φωτός η οποία περνά μέσω του δείγματος [64]. Μια μελέτη [] που περιλαμβάνει 34 υγιείς άντρες κατέδειξε ότι το ειδικό βάρος ούρων (όπως μετριέται με διαθλασίμετρο) και η ωσμωτικότητα ούρων (όπως μετριέται με ωσμώμετρο) μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά. Ο συσχετισμός (r 2 ) αυτών των μετρήσεων ήταν Άλλες τεχνικές χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά για να μετρήσουν το ειδικό βάρος των ούρων (δηλ., μετρητές στάθμης) [6] εφόσον και η αξιοπιστία τους απαιτεί την περαιτέρω αξιολόγηση. 21

22 Ωσμωτικότητα ούρων Η ωσμωτικότητα ούρων, ένα μέτρο της συνολικής περιεκτικότητας ούρων σε διαλυτή ουσία, επηρεάζεται από όλα τα διαλυμένα μόρια σε έναν γνωστό όγκο (δηλ. μάζα) του υγρού. Οι αναλύσεις απαιτούν ωσμώμετρο και έναν εκπαιδευμένο εργαστηριακό τεχνικό και είναι χρονοβόρες. Επειδή η ωσμωτικότητα είναι η ακριβέστερη μέτρηση της συνολικής συγκέντρωσης διαλυτής ουσίας, παρέχει την καλύτερη μέτρηση για την ικανότητα συγκέντρωσης του νεφρού [66]. Παρόλα αυτά, επειδή οι ιδιότητες των ούρων ρυθμίζονται από διάφορους μηχανισμούς, και επειδή ο ρυθμός αντικατάστασης του νερού αλλάζει συνεχώς, καμία παγκοσμίως αποδεκτή τεχνική δεν υπάρχει για να καθορίσει εάν οι άνθρωποι είναι καλά ενυδατωμένοι ή υποϋδατωμένοι [61] παραδείγματος χάριν, η ωσμωτικότητα ούρων μπορεί να μην απεικονίσει ακριβώς το επίπεδο υδάτωσης όταν χρησιμοποείται αμέσως μετά από άσκηση [68]. Περιπλέκοντας περισσότερο τα πράγματα, υπάρχουν και μεγάλες διαπολιτισμικές διαφορές, όπως αποδεικνύονται από τις μέσες εικοσιτετράωρες τιμές από τη Γερμανία (860 mosm/kg) και την Πολωνία (392 mosm/kg) [67]. Σχετικά με την καθημερινή χρήση της ωσμωτικότητας ούρων μέσα σε μια ομάδα, μια μελέτη [8] αξιολόγησε το επίπεδο υδάτωσης σε αθλητές που ασκούνταν σε θερμό περιβάλλον μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά με τη μέτρηση της τονικότητας των ούρων. Πίνακας Κριτήρια αξιολόγησης επιπέδων υδάτωσης σύμφωνα με ΝΑΤΑ [6, 76] ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ % ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΛΛΑΓΗΣ ΧΡΩΜΑ ΕΙΔΙΚΟ ΒΑΡΟΣ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΟΥΡΩΝ ΟΥΡΩΝ (USG) ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΥΔΑΤΩΣΗ +1 με -1 1 ή 2 <1.010 ΜΙΚΡΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ -1 με -3 3 ή ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ -3 με - ή ΣΟΒΑΡΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ > >6 >

23 Κανονικές τιμές ωσμωμοριακότητας ούρων κυμαίνονται από 0 έως mosmol / L [72]. Ως εκ τούτου, εξαιτίας αυτής της μεταβλητότητας, μπορεί να μην υπάρχει ενιαίο όριο για ωσμωμοριακότητα ούρων και κατάσταση ενυδάτωσης. Ωστόσο, μεμονωμένες αυξήσεις στην ωσμωμοριακότητα των ούρων παρέχουν μια προσέγγιση του ελλείμματος νερού ενός ατόμου, αν υποτεθεί ότι το διαλυμένο φορτίο παραμένει σταθερό [4, 69]. Επιπλέον, η ωσμωμοριακότητα των ούρων αυξάνεται όταν οι ωσμωτικά ενεργές διαλυμένες ουσίες αποβάλονται, όπως η γλυκόζη σε ασθενείς με ανεξέλεγκτο σακχαρώδη διαβήτη [72]. Για αυτούς τους λόγους (π.χ., την υψηλή μεταβλητότητα και την εξάρτησή της από την απέκκριση των διαλυμένων ουσιών), η ωσμωμοριακότητα των ούρων δεν θεωρείται ένας καλός δείκτης της κατάστασης ενυδάτωσης. Μια πρόσφατη μελέτη [68] εξέτασε την ακρίβεια του χρώματος των ούρων, της ωσμωμοριακότητας και της ειδικής ηλεκτρικής αγωγιμότητας για την αξιολόγηση της κατάστασης υδάτωσης κατά τη διάρκεια της ταχείας επανυδάτωσης μετά από άσκηση. Στα συμπεράσματα της συγκεκριμένης έρευνας κατέληξαν ότι η ωσμωμοριακότητα των ούρων μεγαλύτερη από 900 mosm / kg μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένδειξη υποϋδάτωσης, και ότι η αγωγιμότητα των ούρων μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί λόγω της απλότητας και την ικανότητά της να παρέχει ταχείες πληροφορίες για την κατάσταση υδάτωσης. Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ του χρώματος των ούρων, του ειδικού βάρους και της ωσμωτικότητας ως δείκτες των επιπέδων υδάτωσης. Αντίθετα, υπάρχει μη στατιστικά σημαντική σχέση με τους αιματολογικούς δείκτες, όπως νάτριο ορού, ωσμωτικότητα,, και λόγο κρετινίνης [4,, 61] Τα αποτελέσματα αυτά υποστηρίζουν την αντίληψη ότι οι δείκτες ούρων είναι ευαίσθητοι σε μικρότερες αλλαγές στο επίπεδο υδάτωσης. Όγκος ούρων Ο όγκος ούρων χρησιμοποιείται συχνά ως δείκτης της κατάστασης ενυδάτωσης, συγκρίνοντας φυσιολογικούς ενηλίκους παρόμοιου σωματικού βάρους. Μια υγιής γυναίκα παράγει 1.13 _ 0.42 L (mean _ SD) ούρα ανά ημέρα, ενώ ένας υγιής άντρας παράγει 1.36 _0.44 L/d. [71]. Αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες και οι άντρες πρέπει να παραγάγουν τουλάχιστον 0.29 και 0.48 L/d των ούρων αντίστοιχα, για να αποφύγουν δύο σταθερές αποκλίσεις κάτω από το μέσο όρο. Τα παιδιά 10 έως 14 ετών θα παράγουν αναλογικά τα λιγότερα ούρα κάθε ημέρα (κορίτσια, 0.44 _ 0.31 L/d 23

24 αγόρια, 0.61 _ 0.30 L/d), όπως και οι ηλικιωμένοι ενήλικοι μετά την ηλικία των 90 χρόνων (0.8 _ 0.40 L/d) [71]. Γενικότερα, αν υγιή άτομα έχουν παραγωγή ούρων περίπου 100 ml/ώρα, είναι μάλλον καλά ενυδατωμένα. Υψηλότερες παραγωγές ούρων (300 έως 600 ml / ώρα) είναι μάλλον ενδεικτικό υπερβολικής ποσότητας υγρών [21, 72]. Αν η παραγωγή ούρων μειώνεται σε λιγότερο από 30 ml/ώρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με τη μέση διατροφή, το πρόσωπο είναι πιθανώς αφυδατωμένο Αλλαγές στο Βάρος σώματος Οι αλλαγές του βάρους του σώματος χρησιμοποιούνται συχνά για την εκτίμηση των επιπέδων εφίδρωση και ως εκ τούτου των αλλαγών στο συνολικό νερό σώματος [86]. Η προσέγγιση αυτή χρησιμοποιείται συνήθως για να εκτιμώνται οι μεταβολές μικρής διάρκειας, όταν οι προσλήψεις και οι απεκκρίσεις τροφίμων και υγρών ελέγχονται προσεκτικά. Η ισχύς αυτής της εκτίμησης εξαρτάται από τη μη επίδραση των μετρήσεων του σωματικού βάρους από άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τις αλλαγές βάρους σώματος. Αν ορθοί έλεγχοι πραγματοποιούνται, οι αλλαγές του βάρους του σώματος μπορούν να προσφέρουν μια πιο ευαίσθητη εκτίμηση των συνολικών αλλαγών του νερού σώματος, απ ότι οι επαναλαμβανόμενες μετρήσεις, με μεθόδους αραίωσης [44]. Πιθανά λανθασμένα αποτελέσματα της απώλειας ούρων, της πρόσληψη υγρών, της αναπνευστική απώλειας νερού, της μεταβολικής απώλειας μάζας, του νερού της εφίδρωσης που παγιδεύεται στο ρουχισμό, και ως εκ τούτου των συνολικών εκτιμήσεων της αλλαγής του σωματικού βάρους για τα άτομα που εκτελούν άσκηση σε θερμές και ψυχρές συνθήκες έχουν εξεταστεί [8]. Σημαντικά σφάλματα κατά την εκτίμηση του ποσοστού εφίδρωσης παρουσιάζονται αν δε ληφθούν υπόψη άδηλες απώλειες υγρών ως παράγοντες στις αλλαγές του σωματικού βάρους [8]. Ομοίως, η φόρτωση υδατανθράκων σε αθλητές θα οδηγήσει σε αυξημένη αρχική τιμή σωματικού βάρους που δεν αντικατοπτρίζει καλή υδάτωση, αφού το μυϊκό γλυκογόνο των θα συγκρατήσει ωσμωτικά το νερό. Συνολικά, οι αλλαγές βάρους σώματος να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό δείκτη των αλλαγών του σωματικού νερού, αν άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν το σωματικό βάρος είναι προσεκτικά ελεγχόμενοι. 24

25 1.6.8 Δίψα Δίψα είναι "η επιθυμία να πιείτε εξαιτίας φυσιολογικών και συμπεριφορικών σημάτων, που προκύπτει από το έλλειμμα του νερού" [84], μέσω της οποίας οι άνθρωποι αναπληρώνουν τις απώλειες υγρών κατά τη διάρκεια βραχυπρόθεσμων περιόδων (αρκετές ώρες). [24, 81]. Διάφορες κλίμακες έχουν αναπτυχθεί με τα χρόνια με στόχο να ποσοτικοποιήσουν τη δίψα κατηγοριοποιώντας την αίσθηση, για παράδειγμα, ξηροστομίας ή ξηρότητας του φάρυγγα. Ωστόσο, η πιο πρακτική και χρησιμοποιούμενη ευρέως προσέγγιση σε μελέτες ανθρώπων και ζώων είναι η καταγραφή τον όγκο της εθελούσιας πόσης ως υποκατάστατο της μέτρησης της δίψας. Παρόλο που στην εθελούσια πόση οι άνθρωποι τείνουν να υποτιμούν τις ανάγκες τους σε υγρά βραχυπρόθεσμα [18]. Έτσι, η δίψα μπορεί να μετρηθεί με μια απλή αριθμητική κλίμακα εκτίμησης που κυμαίνεται από 1 (καθόλου διψασμένος) ως 9 (πάρα πολύ διψασμένος) [96]. Η ενεργοποίηση της δίψας συμβαίνει μέσω αντίληψης των αισθήσεων και φυσιολογικών μηχανισμών [83, 34, 3]. Για παράδειγμα, οι αυξήσεις στην ωσμωτικότητα πλάσματος, στη μείωση του όγκου πλάσματος και πολλές αισθήσεις δίψας, συνεισφέρουν σημαντικά στην πρόβλεψη της εθελούσιας αναπλήρωσης υγρών μετά από ελλείψεις νερού των 3,, και 7 τοις εκατό της απώλειας σωματικού βάρους [82]. 1.7 ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Οι βιταμίνες είναι φυσικές ουσίες (οργανικές ενώσεις μικρού μοριακού βάρους) χωρίς τις οποίες είναι αδύνατη η ζωή. Ονομάζονται και συμπληρωματικές θρεπτικές ουσίες επειδή δεν παρέχουν ενέργεια. Μία από τις βασικές λειτουργίες των βιταμινών είναι η συμμετοχή τους σε εκείνες τις χημικές αντιδράσεις του οργανισμού που μετατρέπουν τα συστατικά των τροφών (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη) σε ενέργεια. Βοηθούν στο μεταβολισμό, την αναπαραγωγή την ανάπτυξη και είναι απαραίτητες για την άμυνα του οργανισμού, εμπλέκονται στην πήξη του αίματος, στην όραση, στην νευρομυϊκή λειτουργία, στην καλή εμφάνιση του δέρματος, σε οστικές λειτουργίες, στον σχηματισμό κυτταρικών μεμβρανών, στον σχηματισμό ορισμένων ορμονών και στην απελευθέρωση ενέργειας [73]. 2

26 Οι βιταμίνες διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Αυτές είναι οι υδατοδιαλυτές και λιποδιαλυτές βιταμίνες. Στις υδατοδιαλυτές ανήκουν αυτές που μπορούν να διαλύονται και να μεταφέρονται σε νερό. Αυτές είναι η βιταμίνη C και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β (θειαμίνη, νιασίνη, πυριδοξίνη, παντοθενικό οξύ, φυλλικό οξύ και βιοτίνη). Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν έχουν την δυνατότητα αποθήκευσης στον ανθρώπινο οργανισμό, με συνέπεια τα συμπτώματα έλλειψης να παρουσιάζονται σε μικρό χρονικό διάστημα. Οι υδατοδιαλυτές αποθηκεύονται στο σώμα σε μικρότερες ποσότητες και αποβάλλονται με τον ιδρώτα και τα ούρα. Στις λιποδιαλυτές ανήκουν αυτές που διαλύονται μόνο σε λίπος και μεταφέρονται συνδεδεμένες με λιπαρά οξέα. Σε αυτές ανήκουν η βιταμίνη Α, η βιταμίνη D, η βιταμίνη Ε και η βιταμίνη Κ. Αυτές, σε αντίθεση με τις υδατοδιαλυτές, μπορούν και αποθηκεύονται στο ήπαρ και στα λιποκύτταρα του λιπώδους ιστού, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα έλλειψης να καθυστερούν να εμφανισθούν. Οι λιποδιαλυτές αποθηκεύονται κυρίως στο συκώτι και παραμένουν στο σώμα περίπου 24 ώρες. Ονομασία και οφέλη βιταμινών 1.β-Καροτένιο Προβιταμίνη της Βιταμίνης Α. Βοηθά στην προστασία των κυττάρων από τις ελεύθερες ρίζες. Μετατρέπεται στον οργανισμό σε Βιταμίνη Α, η οποία ενισχύει την αδύνατη όραση, βοηθά στην άρτια λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, συντελεί στην ανάπτυξη και συμβάλλει σε γερά οστά, υγιές δέρμα, μαλλιά, δόντια και ούλα. 2.Βιταμίνη D3 Ενεργοποιεί σημαντικά το ασβέστιο και τον φώσφορο και είναι απαραίτητη για την ακεραιότητα των οστών. Βοηθά στην αφομοίωση της βιταμίνης Α και στην πρόληψη των κρυολογημάτων σε συνδυασμό με τις βιταμίνες Α και C. 26

27 3.Βιταμίνη Ε Άριστο αντιοξειδωτικό. Προλαμβάνει και διαλύει τους θρόμβους. Μειώνει την κόπωση και επιταχύνει την επούλωση τραυμάτων. Προστατεύει τα αγγεία από την αρτηριοσκλήρωση, συμβάλλοντας στην μείωση της στεφανιαίας νόσου. 4.Βιταμίνη C Ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα προλαμβάνοντας μολύνσεις από βακτήρια και ιούς. Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου. Διατηρεί υγιές το δέρμα και τα ούλα και επιταχύνει την ανάρρωση..βιταμίνη Β1 (Θειαμίνη) Βοηθά στην ανάπτυξη και τη σωστή λειτουργία της καρδιάς και του νευρικού συστήματος. Οι ανάγκες αυξάνονται κατά τη διάρκεια ασθενειών, εγχειρήσεων ή άγχους. Αυξάνει την πνευματική δραστηριότητα. 6.Βιταμίνη Β2 (Ριβοφλαβίνη) Βοηθά στην ανάπτυξη και στην αναπαραγωγή. Συμβάλλει στη δημιουργία υγιούς δέρματος, νυχιών και μαλλιών. Βοηθά την όραση και καταπραΰνει οιδήματα στόματος, χειλιών και γλώσσας. 7.Νιασίνη (Βιταμίνη Β3) Απαραίτητη για την υγεία του δέρματος και του πεπτικού συστήματος. Αυξάνει την ενέργεια αξιοποιώντας κατάλληλα τις τροφές. 8.Βιταμίνη Β (Παντοθενικό οξύ) Βοηθά στην ομαλή σωματική ανάπτυξη και στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Είναι ιδιαίτερα σημαντική για την άρτια λειτουργία των επινεφριδίων και απαραίτητη για την μετατροπή του λίπους και της ζάχαρης σε ενέργεια. 27

28 9.Βιταμίνη Β6 (Πυριδοξίνη) Συμμετέχει στον μεταβολισμό αμινοξέων και πρωτεϊνών. Απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου, του νευρικού και του μυϊκού συστήματος. Απαραίτητη για τη δημιουργία αντισωμάτων και των ερυθρών αιμοσφαιρίων. 10.Βιταμίνη Β12 (Κοβαλαμίνη) Σχηματίζει και αναζωογονεί τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Διατηρεί υγιές το νευρικό σύστημα. Αυξάνει την ενεργητικότητα και μειώνει την ευερεθιστότητα. Βελτιώνει την αυτοσυγκέντρωση, τη μνήμη και την ισορροπία. 11.Φολικό Οξύ Ανήκει στο σύμπλεγμα των Β βιταμινών. Μειώνει την αρτηριοσκλήρωση και είναι εξαιρετικά σημαντικό για την προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος. Είναι απαραίτητο για τη σύνθεση του DNA και RNA του οργανισμού και συμβάλλει στην υγεία του δέρματος. 12.Βιοτίνη (Βιταμίνη Η) Σημαντική για το μεταβολισμό των λιπιδίων και των αμινοξέων. Έχει θετική επίδραση στην τριχόπτωση [74] Η σημαντικότητα των βιταμινών Οι βιταμίνες, που βρίσκονται σε μικρές ποσότητες στις περισσότερες τροφές, βοηθούν στον έλεγχο ζωτικών σωματικών λειτουργιών. Οι βιταμίνες πρέπει να παρέχονται μέσω της διατροφής, αφού ο οργανισμός δεν είναι σε θέση να παράγει τις περισσότερες. Η ανεπάρκεια βιταμινών έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, είτε αυξάνοντας την ευπάθεια σε ασθένειες ή προκαλώντας συγκεκριμένη αβιταμίνωση. Στα παιδιά, η αβιταμίνωση μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη. 28

29 Οι βιταμίνες είναι μεν απαραίτητες, χρειάζονται όμως σε πολύ μικρές ποσότητες. Παρόλο που ένας αυξανόμενος αριθμός ατόμων λαμβάνει συμπληρώματα βιταμινών, σπανίως είναι αυτό αναγκαίο, και οι βιταμίνες είτε συγκεντρώνονται στο σώμα -πράγμα ενδεχομένως επικίνδυνο- ή αποβάλλονται γρήγορα ανάλογα με τη διαλυτότητά τους. Πίνακας Συνιστώμενες διαιτητικές προσλήψεις (RDAs) βιταμινών/ ημέρα [7] Group A C (mcg) (mg) D E (mcg)(mg) K B6 (mcg)(mg) Pantothenic B12 ThiaminRiboflavinNiacin Folate Biotin Choline Acid (mcg) (mg) (mg) (mg) (mcg) (mcg) (mg) (mg) Βρέφη 0-6 μην μην ,0 2, 0,1 0,3 0,4 0, 0,2 0,3 0,3 0, ,7 1, Παιδιά 1-3 χρ. 4-8 χρ , 0,6 0,9 1,2 0, 0,6 0, 0, Άνδρες, 9-13 χρ χρ χρ χρ χρ. >70 χρ. Γυναίκες 9-13 χρ χρ χρ χρ χρ. 70+ χρ ,0 1,3 1,3 1,3 1,7 1,7 1,0 1,2 1,3 1,3 1, 1, 1,8 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 1,8 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 0,9 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 0,9 1,0 1,1 1,1 1,1 1,1 0,9 1,3 1,3 1,3 1,3 1,3 0,9 1,0 1,1 1,1 1,1 1, Έγκυος χρ χρ χρ. Θηλασμός χρ χρ χρ ,200 1,300 1, ,9 1,9 1,9 2,0 2,0 2,0 2,6 2,6 2,6 2,8 2,8 2,8 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,6 1,6 1, Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (ΣΗΔ / RDA): το μέσο επίπεδο των ημερήσιων προσλήψεων (διατροφικών στοιχείων = Δ.Σ.) τα οποία είναι μέσα στις διατροφικές απαιτήσεις του % των υγιών ατόμων σε καθορισμένα επίπεδα ζωής και ομάδες φύλου [7]. 29

30 Μια πολύ μικρή έλλειψη βιταμινών στον οργανισμό μας, μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα ατονίας, εκνευρισμού, υπνηλίας, άγχους, μειωμένης ενεργητικότητας, κακής διάθεσης, ευαισθησία σε κρυολογήματα, έλλειψη συγκέντρωσης, παχυσαρκία κ.λ.π. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τις συνθέσει από μόνος του και έτσι προσλαμβάνει τις απαραίτητες για τη ζωή βιταμίνες, από την τροφή ή τα συμπληρώματα διατροφής. Συμπληρώματα διατροφής Συμπληρώματα διατροφής είναι τα διατροφικά προϊόντα που αποσκοπούν στη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας, καθώς αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με φυσικές επιδράσεις (π.χ. βρώσιμα εκχυλίσματα φυτών και άλλα συστατικά, όπως βιταμινούχα, μέταλλα, αμινοξέα, πρωτεΐνες, αντιοξειδωτικές ουσίες κ.ά.). Οι ουσίες αυτές βρίσκονται στα συμπληρώματα διατροφής μόνες τους ή σε συνδυασμό με άλλες. Τα συμπληρώματα διατροφής διατίθενται στο εμπόριο σε δοσομετρικές μορφές [73]. 30

31 2. ΣΚΟΠΟΣ Τα επίπεδα υδάτωσης αποτελούν ένα από τους σημαντικότερους παράγοντες για τη διασφάλιση της υγείας, αλλά και της βέλτιστης απόδοσης όσον αφορά την άσκηση. Δεδομένου, ότι η αξιολόγηση των επιπέδων πραγματοποιείται μέσω δεικτών όπως το χρώμα των ούρων και άλλων μεθόδων αξιολόγησης, είναι απαραίτητη η ανάδειξη παραγόντων που επηρεάζουν την αξιοπιστία των μετρήσεων αυτών. Στη σύγχρονη εποχή, παρατηρείται το φαινόμενο της καθημερινής κατανάλωσης συμπληρωμάτων βιταμινών από ασκούμενους και αθλητές, με στόχο την επίτευξη της βελτίωσης της απόδοσης, με αποτέλεσμα την πρόσληψη μεγάλων δόσεων, πολύ υψηλότερων των συνιστώμενων. Δεν υπάρχουν, όμως, ισχυρά ερευνητικά δεδομένα που να έχουν καταλήξει σε σημαντικά συμπεράσματα, σχετιζόμενα με τις επιδράσεις των υπερβολικών δόσεων των συμπληρωμάτων αυτών στους δείκτες απόδοσης και ιδιαίτερα όσον αφορά τους δείκτες υδάτωσης, δεν έχουν διεξαχθεί μελέτες με το συγκεκριμένο θέμα. Σκοπός, επομένως της παρούσας πιλοτικής έρευνας, είναι η διερεύνηση της επίδρασης της αυξημένης πρόσληψης βιταμινών στο χρώμα των ούρων και σε άλλους μεθόδους αξιολόγησης των επιπέδων υδάτωσης. 31

32 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 3.1 Δείγμα- Χορήγηση διαιτολογίου-συμπληρώματος Στη συγκεκριμένη πιλοτική μελέτη συμμετείχαν 3 άντρες με μέσο όρο βάρους 77 Kg. Το βάρος των εθελοντών προσδιορίστηκε με ηλεκτρονικό ζυγό SECA ( με ακρίβεια 100 γρ.vogel & Halke Hamburg, Made in Germany). Για τις μέρες διεξαγωγής της πειραματικής διαδικασίας τους χορηγήθηκε διαιτολόγιο, με στόχο τον έλεγχο της βιταμινικής πρόσληψης από τη διατροφή. Το διαιτολόγιο αποτελούνταν από 200 Kcal, από τις οποίες το 0% προερχόταν από υδατάνθρακες, το 3% από λίπη και το υπόλοιπο 1% από πρωτεΐνες. Επιπλέον, περιελάμβανε συνολικές μερίδες φρούτων και λαχανικών, ποσότητα που βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της συνιστώμενης πρόσληψης. Ακόμη, χορηγήθηκε στους εθελοντές συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών τη δεύτερη και τρίτη μέρα της διαδικασίας, τα χαρακτηριστικά του οποίου περιγράφονται παρακάτω. 3.2 Πειραματικό Πρωτόκολλο Προκειμένου να αξιολογήσουμε τα επίπεδα υδάτωσης, δόθηκαν στους εθελοντές ουροσυλλέκτες για να συλλέξουν τα πρώτα πρωινά τους ούρα. Οι ουροληψίες πραγματοποιήθηκαν τη δεύτερη και τέταρτη μέρα του πειράματος. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων της δεύτερης μέρας χρησιμοποιήθηκαν ως baseline, εφόσον η πρόσληψη των βιταμινών των εθελοντών προερχόταν μόνο από το διαιτολόγιο, ενώ την επίδραση του συμπληρώματος που χορηγήθηκε τη δεύτερη και τρίτη μέρα την ερμηνεύσαμε στηριζόμενοι στις μετρήσεις της τέταρτης μέρας. Αφού έγινε η συλλογή των ούρων και η μεταφορά τους στο εργαστήριο ακολούθησαν οι μετρήσεις του ειδικού βάρους καθώς και του χρώματος των ούρων. Το ειδικό βάρος μετρήθηκε με διαθλασίμετρο χειρός ATAGO {(cat. no 2734) hand held clinicial reflectometer, Japan}. Μερικές σταγόνες από δείγματα ούρων τοποθετήθηκαν στο διαθλασίμετρο και στράφηκαν προς μια πηγή φωτός η οποία περνά μέσω του δείγματος. Τέλος, ο προσδιορισμός του χρώματος των ούρων πραγματοποιήθηκε τοποθετώντας κάθε δείγμα δοχείο δίπλα στη χρωματική κλίμακα 32

33 ούρων του Armstrong [4], σε ένα καλά φωτισμένο δωμάτιο. Το χρώμα των ούρων προσδιορίστηκε σε όλη τη διάρκεια της μελέτης από τον ίδιο επιστημονικό μας συνεργάτη, προκειμένου να περιοριστούν τυχόν διαφορές, λόγω διαφορετικού αξιολογητή. 3.3 Χαρακτηριστικά συμπληρώματος αντιοξειδωτικών Με την παράδοση των ουροσυλλεκτών στο εργαστήριο τη δεύτερη μέρα, δόθηκε στους εθελοντές συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών, το οποίο θα έπρεπε να λαμβάνουν 2 φορές την ημέρα μετά το πρωινό και βραδινό γεύμα. Το συμπλήρωμα που δόθηκε ήταν το ακόλουθο: Εικόνα 3.1 [77] Συσκευασία συμπληρώματος αντιοξειδωτικών 33

34 Εικόνα 3.2 Συστατικά συμπληρώματος αντιοξειδωτικών [77] 34