Μάθημα 2 ο Εκτίμηση κοινοτικών αναγκών (ΕΚΑ), προσεγγίσεις και χαρακτηριστικά. Κούτρα Κλειώ Κοινωνική Λειτουργός PhD, MPH,

Transcript

1 Μάθημα 2 ο Εκτίμηση κοινοτικών αναγκών (ΕΚΑ), προσεγγίσεις και χαρακτηριστικά Κούτρα Κλειώ Κοινωνική Λειτουργός PhD, MPH, kkoutra@staff.teicrete.gr

2 Έννοια?

3 Έννοια Η εκτίμηση κοινοτικών αναγκών αφορά στην αποτίμηση των αναγκών και στο σχεδιασμό των υπηρεσιών με την συμμετοχή της κοινότητας των ΜΚΟ, των εθελοντών κατοίκων μιας κοινότητας.

4 Έννοια Έμφαση δίνεται τα όποια αποτελέσματα να βασίζονται στις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού της κοινότητας και όχι τις ανάγκες όπως αυτές γίνονται αντιληπτές από τους επαγγελματίες.

5 Έννοια Καθορίζει ποιο είναι το πρόβλημα, γιατί υφίσταται πριν προτείνει λύσεις (Hooper, 1999). Η Ε.Κ.Α. είναι η περιγραφή όλων των παραγόντων που πρέπει να διευθετηθούν προκειμένου να βελτιωθεί η υγεία και ευημερία ενός πληθυσμού (Harvey, 2014).

6 1. Η εκτίμηση αναγκών είναι εργαλείο. σχεδιασμού. Είναι η διαδικασία μέτρησης της φύσης και του μεγέθους των αναγκών συγκεκριμένων ομάδων του πληθυσμού ώστε οι υπηρεσίες να ανταποκρίνονται σε αυτές (Hooper, 2009).

7 2. Η εκτίμηση αναγκών είναι εργαλείο.κοινοτικής ανάπτυξης Καθορίζει ΠΟΙΟΙ έχουν ανάγκες, εστιάζοντάς σε ομάδες πληθυσμού από τα κάτω και όχι στις ανάγκες των υπηρεσιών δίνοντας μεγάλη βαρύτητα στην διαδικασία

8 3.Η εκτίμηση αναγκών είναι εργαλείο παροχή υπηρεσιών & προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής Όλοι οι φορείς παροχής υπηρεσιών θα πρέπει να συμφωνήσουν και να ορίσουν στην έννοια «ανάγκη».

9 Ανάγκη Προσεγγίσεις Α. Φιλοσοφικές Β. Πραγματιστικές Γενικά αποτελούν πεδίο διαφωνίας και δύσκολα είναι εννοιολογικά κοινά αποδεκτός ένας ορισμός

10 Α. Φιλοσοφικές Η βασική αρχή σε αυτές είναι ότι η μη ικανοποίηση της ανάγκης δημιουργεί βλάβη στο άτομο. Συνδέονται με πανθρώπινες αξίες και άρα δικαιώματα. Προσλαμβάνονται ως αντιλήψεις για το σωστό και επιθυμητό που μεταβάλλονται ανάλογα με το ιδεολογικό πλαίσιο στο οποίο εξετάζονται και ερμηνεύονται.

11 Β. Πραγματιστικές Βασίζονται στο χώρο της ψυχολογίας και βιολογίας. Εξισώνουν τις ανάγκες με τις ορμές. Χαρακτηριστική είναι η ταξινόμηση του Maslow σύμφωνα με τον οποίο οι δράσεις μας ωθούνται από κίνητρα με σκοπό να ικανοποιηθούν συγκεκριμένες ανάγκες.

12

13 Τύποι προσδιορισμού των αναγκών Κανονιστικές (προσδιορίζονται από τους επαγγελματίες και ειδικούς με βάση αξιολογήσεις και κρίσεις). Προσλαμβανόμενες (προβάλλονται σε δημόσιες συζητήσεις και έχουν εδραιωθεί στην κοινή λογική) Εκφρασθείσες (εκφρασθεί γραπτά ή προφορικά ως αίτημα από τους πολίτες). Σχετικές (από την συνεκτίμηση τους με άλλους παράγοντες) (Bradshaw στο Ζαιμάκης, 2002)

14 Προσεγγίσεις στην εκτίμηση αναγκών?

15 Προσεγγίσεις στην εκτίμηση αναγκών Η πρώτη προσέγγιση καθορίζει τις ανάγκες του πληθυσμού στόχου αποκλειστικά βάσει των διαβουλεύσεων με τους χρήστες και τους παρόχους υπηρεσιών, χωρίς προηγούμενες υποθέσεις για το τι μπορεί να είναι αυτές οι ανάγκες.

16 Προσεγγίσεις στην εκτίμηση αναγκών Η δεύτερη προσέγγιση υποθέτει, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, ότι υπάρχει ανάγκη, και στη συνέχεια προσπαθεί να καθορίσει τους καλύτερους τρόπους για να καλύψει αυτές τις ανάγκες.

17 Προσεγγίσεις στην εκτίμηση αναγκών O πρωταρχικός στόχος της εκτίμησης αναγκών θα πρέπει να είναι οι ανάγκες του πληθυσμού-στόχου και όχι των υπηρεσιών. Mέρος της διαδικασίας θα πρέπει να αφορά στο προφίλ των υφισταμένων υπηρεσιών για να μάθουμε, μεταξύ άλλων, που βρίσκονται, ποιοι είναι οι πελάτες τους, και ποια είναι οι ικανότητες τους.

18 Προσεγγίσεις στην εκτίμηση αναγκών Οι μέθοδοι της εκτίμησης θα εξαρτηθούν από την προσέγγιση.

19 Χαρακτηριστικά των κοινοτικά προσανατολισμένων αναγκών Κινείται από τα κάτω, από τις ανάγκες όπως εκφράζονται από τους ανθρώπους που ζουν σε μια συνοικία Διερευνά συλλογικά και κοινωνικά προβλήματα στην κοινότητα Βάζει την βάση για διάλογο των ομάδων με διαφορετικά συμφέροντα προς όφελος του συνόλου. (J. P. Smith,1996)

20 Εκτίμηση κοινοτικών αναγκών με πρότυπο την κοινοτική ανάπτυξη Ολιστικός χαρακτήρας αλληλένδετες ανάγκες Συνεργασία επίπεδο υπηρεσίες, φορείς, τοπικό και υπερτοπικό Ενδυναμωτικές, συμμετοχικές πρακτικές έρευνα δράση ενδυνάμωση μελών κοινότητας. Κάλυψη πραγματικών αναγκών σκοπό έρευνας συναίνεση πολιτών με J.P. Smith

21 Συνοπτικά βήματα εκτίμησης αναγκών ανασκόπηση των υφιστάμενων πηγών πληροφόρησης σχετικών με τον πληθυσμό-στόχο προφίλ των υφιστάμενων υπηρεσιών & περιγραφή του προφίλ του πελάτη απόψεις του πληθυσμού-στόχου απόψεις των συναφών επαγγελματιών και φορέων παροχής υπηρεσιών

22 Συνοπτικά βήματα εκτίμησης αναγκών ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα ανάληψη δράσης μέσω της ιεράρχησης των διαπιστωμένων αναγκών, εκτίμηση των επιλογών για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών, καθώς και εφαρμογή σχεδίου δράσης συμπεριλαμβανομένης της κατανομής των πόρων. παρακολούθηση και αξιολόγηση ώστε οι αλλαγές να έχουν πραγματικά ικανοποιήσει τις ανάγκες του πληθυσμού-στόχου

23 Πλαίσιο μελέτης α) Τοπική κοινωνία (ένα χωριό, μια συνοικία) και β) Kοινότητα ενδιαφέροντος (μια μειονότητα, ένας σύλλογος, νέοι, αναπήρων, χρηστών κ.λ.π.).

24 Τομείς εκτίμησης Το σύνολο των αναγκών μιας κοινότητας ή Επιμέρους τομείς όπως υγεία, παιδεία, στέγαση, απασχόληση, κοινωνική φροντίδα, φτώχεια, κ.λ.π.

25 Γιατί να διενεργήσουμε εκτίμηση αναγκών?

26 Γιατί να διενεργήσουμε εκτίμηση αναγκών? Για να μάθουμε περισσότερα για τις ανάγκες μιας κοινότητας. Για να έχουμε πιο αντικειμενική περιγραφή. Για να ενημερωθούμε για πιθανές ανάγκες που δεν γνωρίζαμε. Για να αρχειοθετήσουμε ανάγκες. Για να διασφαλίσουμε ότι οι μελλοντικές δράσεις θα είναι συμβατές με τις ανάγκες της κοινότητας. Για να κερδίσουμε συνεργάτες. Για να μεγιστοποιήσουμε την συμμετοχή στις μελλοντικές δράσεις. (Neuber,1980 )

27 Μεθοδολογία Ποιοτικές και ποσοτικές μέθοδοι από πρωτογενή ή δευτερογενή δεδομένα (Scott, 1991) Μέσα συλλογής δεδομένων: ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, focus group, συμμετοχική παρατήρηση, δημόσια συζήτηση κλπ.

28 Επιλογή μεθοδολογίας από τη φύση της κοινότητας (μικρές γεωγραφικές κοινότητες προσφέρονται για τη χρήση πρωτογενών δεδομένων και ποιοτικών δεδομένων), από τους στόχους, τους σκοπούς και τα υποκείμενα της έρευνας, από τις διαθέσιμες πηγές (εξοπλισμό, προσωπικό, χρόνο, χρήματα κ.λ.π.) (J. P. Smith, 1996)

29 Συνήθως.. απευθύνονται στο σύνολο των νοικοκυριών ή σε υποομάδες του πληθυσμού μιας κοινότητας με βάση ηλικιακά κριτήρια π.χ. νέοι, ηλικιωμένοι. λιγότερα συχνά με κοινωνικά ή άλλα κριτήρια για την αποφυγή στιγματισμού.

30 Η Μέθοδος απαιτεί ομάδα εργασίας (ειδικοί + τοπικοί φορείς) καθορισμένο δείγμα καθορισμένη μεθοδολογία καθορισμένες ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν. ομαδοποίηση, επεξεργασία, συζήτηση και παρουσίαση αποτελεσμάτων

31 Προετοιμασία υλοποίησης εκτίμησης αναγκών 1. Ποιοι είναι οι λόγοι επιλογής της μεθόδου, η σκοπιμότητα (WHY? ΓΙΑΤΊ?) 2. Ποιοι είναι οι στόχοι, τι θέλετε να μάθετε. (WHAT? ΤΙ?) 3. Είναι η ομάδα εργασίας έτοιμη να κάνει την δουλειά που πρέπει να γίνει.. (WHO? Players and roles) 4. Αποφασίστε πόσο χρόνο έχετε στην διάθεση σας από την αρχή έως το τέλος. 5. Αποφασίστε πόσα άτομα θα ρωτήσετε.

32 Προετοιμασία υλοποίησης εκτίμησης αναγκών 6. Τι ερωτήσεις θα κάνετε, θα εξαρτηθεί από το σκοπό. HOW? Tactics and techniques 7. Αφού απαντήσετε τα παραπάνω, φτιάξτε το σχέδιο σας. 8. Εφαρμόστε στο σύνολο τις ερωτήσεις. 9. Κατηγοριοποιείστε τα στοιχεία που έχετε συλλέξει. 10. Επεξεργαστείτε τα δεδομένα σας. 11. Γράψτε τα συμπεράσματα σας.

33 Προτεινόμενα θέματα έκταση της φτώχειας ή της ανεργίας σε μια περιοχή συνθήκες διαβίωσης των ηλικιωμένων ατόμων σε μια κοινότητα. λειτουργία των συγγενικών και φιλικών δικτύων των νέων σε μια κοινότητα. χαρτογράφηση των περιοχών με υψηλά επίπεδα φτώχειας, ανεργίας, παραβατικότητας, εγκληματικότητας.. ανάγκες για εκπαίδευση και κατάρτιση των νέων σε μια αγροτική περιοχή. εκτίμηση του επιπέδου του κοινωνικού κεφαλαίου της κοινότητας, ή των νοικοκυριών ή των οργανώσεων μιας κοινότητας εκτίμηση της προσβασιμότητας των αναπήρων σε μια κοινότητα

34 Βιβλιογραφια Neuber, K. A., et al. (1980). Needs assessment: A model for community planning. Beverly Hills. CA: Sage Publications. Scott J. (1991). Social network analysis. London, Sage Publication Ltd. Smith J. P. (1989), Community work in recession: A practioner s perspective, in Langan, M. & Lee P., Radical social work today, London, Unwan Hyman Ltd, Ζαιμάκης Γ., 2002, Κοινοτική Εργασία και Τοπικές Κοινωνίες, Ανάπτυξη, Συλλογική Δράση, Πολυπολιτισμικότητα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα

35 Fawcett, S.B., et al. (1992). Preventing adolescent pregnancy: An action planning guide for community-based initiatives. Lawrence, KS: Work Group for Health Promotion and Community Development, University of Kansas. Foster, D. (1994). Community assessment. Amherst, MA: AHEC/Community Partners. Minkler, M. (1997). Community organizing and community building for health. New Brunswick, NJ: Rutgers. Moore, M. (1994). Community capacity assessment. Albuquerque, N. M.: Children, Youth and Families Department. Wikin, B.R., Altschuld, J.W. (1995). Planning and conducting needs assessments: A practical guide. Thousands Oaks, CA: Sage Publications.