Ελλθνικι Δθμοκρατία Σεχνολογικό Εκπαιδευτικό Μδρυμα Θπείρου. Γλωςςική Ανάπτυξη. Ενότθτα 3: Η Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ. Ευγενία Σόκθ

Transcript

1 1 Ελλθνικι Δθμοκρατία Σεχνολογικό Εκπαιδευτικό Μδρυμα Θπείρου Γλωςςική Ανάπτυξη Ενότθτα 3: Η Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ Ευγενία Σόκθ

2 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ςτο ΣΕΙ Ηπείρου Σμιμα Λογοκεραπείασ Γλωςςική Ανάπτυξη Ενότητα 3: Θ Κατάκτθςθ τθσ Γλϊςςασ Σόκθ Ευγενία Επίκουρθ Κακθγιτρια Λωάννινα, 2015

3 Άδειεσ Χρήςησ Σο παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτϊσ. 3 3

4 4 Χρηματοδότηςη Σο ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςη και Δια Βίου Μάθηςη» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Σαμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. Σο ζργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ςτο TEI Ηπείρου» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθ αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Σο παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα.

5 κοποί ενότητασ Θ κατανόθςθ τθσ διαδικαςίασ κατάκτθςθσ τθσ γλϊςςασ ωσ μθχανιςμοφ μζςω τθσ ανάλυςθσ κζςεων που ζχουν αναπτυχκεί ςτθν βιβλιογραφία. 5 5

6 Περιεχόμενα ενότητασ Ειςαγωγι Κατάκτθςθ τθσ Γλϊςςασ Οριςμοί Γλωςςικι Κατάκτθςθ Κατάκτθςθ Ανάγνωςθσ & Γραφισ 6 6

7 Ειςαγωγή 7

8 Bloom & Lahey (1978): Ειςαγωγή (1 από 2) θ γλϊςςα διακρίνεται ςε τρεισ διαςτάςεισ, το περιεχόμενο, τθ μορφι και τθ χριςθ, τα οποία βρίςκονται ςε αλλθλεπίδραςθ. θ γλϊςςα μπορεί να γίνει αντιλθπτι ωσ ο ςυνδυαςμόσ οριςμζνθσ μορφισ, με οριςμζνθ ςθμαςία 8 8

9 Ειςαγωγή (2 από 2) θ μάκθςθ δεν είναι μόνο θ προςκικθ γνϊςεων ςτισ ιδθ υπάρχουςεσ, αλλά και ο μεταςχθματιςμόσ και θ αναδιοργάνωςθ των ιδθ κατεχομζνων γνϊςεων, ϊςτε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νζα κάκε φορά δεδομζνα. 9 9

10 Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ 1

11 Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ (1 από 5) Θ γλϊςςα & θ επικοινωνία και θ ιδιαίτερθ ικανότθτα του ανκρϊπου να παράγει ζναρκρο λόγο άνοιξε το δρόμο για τον ανκρϊπινο πολιτιςμό H πολιτιςμικι κλθρονομία μεταφζρεται μζςω τθσ γλϊςςασ - προφορικό και γραπτό λόγο (Mitchell, 2002, ς.153) Θ γνϊςθ δεν χάνεται, μεταφζρεται από γενιά ςε γενιά με τθ γλϊςςα. 11 1

12 Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ (2 από 5) Σςιναρζλθσ, 2004: «Θ φπαρξθ τθσ γλϊςςασ αποτελεί τθν ουςία τθσ φπαρξθσ τθσ κοινωνικισ ςυγκρότθςθσ, αλλά και ακόμθ παραπζρα τον βαςικό μθχανιςμό τθσ ςκζψθσ» Chomsky: θ γλϊςςα είναι ο κακρζπτθσ του νου: εκφράηει τον ανκρϊπινο λόγο => θ διαλεκτικι προςζγγιςθ τθσ γλϊςςασ ςθμαίνει τθν ζμμεςθ προςζγγιςθ του λόγου, άρα τθσ ανκρϊπινθσ νόθςθσ. 12 1

13 Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ (3 από 5) Γλωςςική Επικοινωνία Μη γλωςςική Σεχνική 13 1

14 Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ (4 από 5) φμφωνα με τουσ Bloom & Lahey (1978) θ επικοινωνία ςυντελείται μζςω ενόσ γλωςςικοφ ςυςτιματοσ και μζςα ςε ζνα πλαίςιο αναφοράσ. φμφωνα με το μοντζλο αυτό, θ παραγωγι θ μετάδοςθ και θ πρόςλθψθ γίνεται μζςω ενόσ γλωςςικοφ ςυςτιματοσ, ενϊ θ παραγωγι θ μετάδοςθ και θ πρόςλθψθ γίνεται μζςα ςε ζνα πλαίςιο αναφοράσ. 14 1

15 Κατάκτηςη τησ Γλώςςασ (5 από 5) Πομπόσ Μετάδοςη μηνφματοσ Μζςο Δζκτησ 15 1

16 Οριςμοί 1

17 Οριςμοί (1 από 14) ο οριςμόσ τθσ γλϊςςασ μπορεί να ποικίλλει αναλόγωσ με τθν οπτικι που εξετάηουμε προςδιορίςουμε τθ γλϊςςα παρουςιάηοντασ τα βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ (Hocket, 1958): 17 1

18 Οριςμοί (2 από 14) θ χριςθ του φωνθτικοφ ακουςτικοφ καναλιοφ θ ικανότθτα μετάδοςθσ και εντοπιςμοφ του ιχου βαςίηεται ςτουσ νόμουσ τθσ φυςικισ του ιχου θ φωνθτικι παραγωγι κατά τθν ομιλία ζχει ςτιγμιαία διάρκεια 18 1

19 Οριςμοί (3 από 14) θ γλϊςςα ζχει ανταλλακτικό χαρακτιρα, ιδιότθτα θ οποία φαίνεται από τθν ικανότθτα του ομιλθτι να αναπαράγει φωνολογικά κάκε γλωςςικό μινυμα που ζχει κατανοιςει ιδιότθτα τθσ γλϊςςασ είναι θ πλιρθσ ανατροφοδότθςθ θ γλϊςςα εξυπθρετεί ζναν ςκοπό, τθν διεξαγωγι τθσ γλωςςικισ επικοινωνίασ 19 1

20 Οριςμοί (4 από 14) θ διεξαγωγι τθσ γλωςςικισ επικοινωνίασ επιτυγχάνεται χάρθ ςτο ςθμαςιολογικό περιεχόμενο τθσ γλϊςςασ θ χωρο-χρονικι ανατοποκζτθςθ αναφζρεται ςτθν ικανότθτα τθσ γλωςςικισ επικοινωνίασ να μεταφζρει πλθροφορίεσ, όχι μόνο ςφγχρονεσ, αλλά και ετεροχρονιςμζνεσ 20 2

21 Οριςμοί (5 από 14) Κφριο χαρακτθριςτικό τθσ γλϊςςασ ο δθμιουργικόσ τθσ χαρακτιρασ που δίνει τθ δυνατότθτα : να χρθςιμοποιεί τα ςτοιχεία τθσ γλϊςςασ που πικανόν αγνοεί ζωσ μία οριςμζνθ χρονικι ςτιγμι να γίνεται κατανοθτόσ από τουσ ςυνανκρϊπουσ του Θ ιδιαιτερότθτα τθσ γλϊςςασ αναφζρεται ςτον ιδιαίτερο ρόλο που ζχει το κάκε γλωςςικό ςτοιχείο 21 2

22 Οριςμοί (6 από 14) τθ διαδικαςία του περάςματοσ από τα ηϊαπρογόνουσ ςτον άνκρωπο, όταν εμφανίςτθκε θ εργαςία με τθν κακαυτό τθσ ζννοια και ςε ςφνδεςθ με τθν καταςκευι εργαλείων, αρχίηει να διαμορφϊνεται ζνα δεφτερο ςφςτθμα ςιμανςθσ, το ςφςτθμα τθσ ομιλίασ. Ο Hegel διζκρινε πρϊτοσ τθ γλϊςςα ςε λόγο και ομιλία (Δράκοσ,1999). 22 2

23 Οριςμοί (7 από 14) Μπαμπινιϊτθσ (1998): «..Γλώςςα είναι ο λόγοσ και θ ομιλία: το εςωτερικό, γενικό ςφςτθμα που χαρακτθρίηει τθ δομι μιασ φυςικισ γλώςςασ (ο λόγοσ) και θ ςυγκεκριμζνθ από τα άτομα μιασ γλωςςικισ κοινότθτασ πραγμάτωςι του (θ ομιλία)..» 23 2

24 Οριςμοί (8 από 14) De Saussare (2011): διαχωρίηει μεταξφ τθσ ομιλίασ και τθσ γλϊςςασ. Τποςτθρίηει ότι θ ομιλία είναι θ ατομικι πλευρά του λόγου που ςε αυτιν περιλαμβάνεται και θ φϊνθςθ. υνεπϊσ, θ μελζτθ τθσ ομιλίασ είναι ψυχοφυςικι, ενϊ από τθν άλλθ θ γλϊςςα είναι κοινωνικι και δεν είναι εξαρτθμζνθ από τθν ατομικότθτα του ανκρϊπου. 24 2

25 Οριςμοί (9 από 14) φμφωνα με τουσ Bloom & Lahey (1978) θ γλϊςςα ζχει τρεισ διαςτάςεισ, οι οποίεσ βρίςκονται ςε αλλθλεπίδραςθ: Περιεχ όμενο Μορφή Χρήςη 25 2

26 Οριςμοί (10 από 14) Φκόγγοι Φωνιματα Μορφιματα Λζξεισ Φράςεισ Προτάςεισ Μεγαλφτερα Προταςιακά φνολα 26 2

27 Οριςμοί (11 από 14) ΔΟΜΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΡΑΜΜΑΣΙΚΗ ΤΝΣΑΚΣΙΚΟ 27 2

28 Οριςμοί (12 από 14) ΓΛΩΑ ΠΕΡΙΕΧ ΟΜΕΝΟ ΗΜΑΙ ΟΛΟΓΙΑ ΠΡΑΓΜ ΑΣΟΛΟΓ ΙΑ 28 2

29 Οριςμοί (13 από 14) Κατά τον Searle (1969) κάκε γλωςςικι διαδικαςία αναλφεται ςε τζςςερα μζρθ, το λεκτικό, το νοθματικό, του περιεχομζνου, του αποτελζςματοσ. Ωςτόςο θ γλϊςςα αναλφεται από κάποια ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά, τθν μεταγλωςςικι τθσ ικανότθτα, τον ςυςτθματικό τθσ χαρακτιρα και τθν κακολικότθτά τθσ: 29 2

30 Οριςμοί (14 από 14) Θ γλϊςςα, δθλαδι, χρθςιμοποιείται για τθν αυτόπεριγραφι τθσ, τθν ανάλυςθ και μελζτθ τθσ, αλλά και για τθν μελζτθ άλλων ςυςτθμάτων επικοινωνίασ. Όςον αφορά τον ςυςτθματικό τθσ χαρακτιρα, θ γλϊςςα αποτελεί ζνα ιεραρχικά δομθμζνο ςφνολο, με εςωτερικζσ διαιρζςεισ, όπου ςτο πλαίςιο τθσ δομικισ γλωςςολογίασ, ειςάγεται χωριςμόσ του υλικοφ ςε φωνολογικό, μορφολογικό και ςυντακτικό επίπεδο. (Searle, 1969) 30 3

31 Γλωςςική Κατάκτηςη 3

32 Γλωςςική Κατάκτηςη (1 από 31) Δράκοσ (1999): διεπιςτθμονικό πλαίςιο διερεφνθςισ (κοινόσ τόποσ μεταξφ των ειδικϊν) γλωςςικι εξζλιξθ του ανκρϊπου αποτελεί γνωςτικό αντικείμενο, που προςεγγίηεται επιςτθμονικά από διάφορεσ οπτικζσ γωνίεσ 32 3

33 Δράκοσ (1999): Γλωςςική Κατάκτηςη (2 από 31) Οι επιςτιμεσ είναι: Παιδαγωγικι Ειδικι Παιδαγωγικι Ψυχολογία Γλωςςολογία Λατρικι Κοινωνιολογία Λογοπακολογία 33 3

34 Δράκοσ (1999): Γλωςςική Κατάκτηςη (3 από 31) Σζςςερισ παράγοντεσ φαίνεται ότι επικεντρϊνουν τθν προςοχι των ςφγχρονων τάςεων ςε ότι αφορά τθ γλωςςικι δεξιότθτα, αλλά και τθ μάκθςθ γενικότερα (Νευρολογία, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία, Παιδαγωγικά). 34 3

35 Γλωςςική Κατάκτηςη (4 από 31) Froeschels(1913): νζουσ όρουσ όπωσ: λογοδιδακτικι, λογοπαιδεία (λόγοσ + παιδεία) λογοπεδικι (λόγοσ + πζδθ = εμπόδιο), ζννοιεσ που ςθματοδοτοφν και αντίςτοιχεσ επιςτθμονικζσ κεωρίεσ Αρχζσ 20 ου αιϊνα: θ γλωςςολογία αποκόπτεται από τθ ςφαίρα τθσ φιλοςοφίασ και γίνεται αυτόνομθ επιςτιμθ 35 3

36 Γλωςςική Κατάκτηςη (5 από 31) Αρχζσ 20 ου αιϊνα: θ γλωςςολογία αποκόπτεται από τθ ςφαίρα τθσ φιλοςοφίασ και γίνεται αυτόνομθ επιςτιμθ // θ νευρολογία, ζρευνεσ αφαςία ςτα εγκεφαλικά κζντρα, υπεφκυνα για το λόγο «ανταλλαγι» επιςτθμονικϊν παρατθριςεων δθμιουργία του κλάδου τθσ νευρογλωςςολογίασ 36 3

37 Γλωςςική Κατάκτηςη (6 από 31) αδρανοποίθςθ ι καταςτροφι νευρϊνων δεν είναι αναςτρζψιμθ τθ λειτουργία τουσ αναλαμβάνουν άλλα κζντρα του εγκεφάλου προςωπικόσ ρυκμόσ εγκεφαλικισ ανάπτυξθσ αποτελείται από φάςεισ επιτάχυνςθσ και φάςεισ επιβράδυνςθσ (Κάτςιου - Ηαφρανά, 1988). 37 3

38 Γλωςςική Κατάκτηςη (7 από 31) Ο Snow (1972, 1978, 1983) 3 ςυμπεράςματα για τθν απόκτθςθ τθσ γλϊςςασ : ςυνζπεια τθσ αλλθλεπίδραςθσ μθτζρασ παιδιοφ που αρχίηει από τθ γζννθςθ. Θ ςυνεργαςία αυτι είναι ςτον ίδιο βακμό απαραίτθτθ όχι μόνο για τθ γλϊςςα, αλλά και για τθ ςυναιςκθματικι και αντιλθπτικι του ικανότθτα ςυνάρτθςθ τθσ γνωςτικισ ανάπτυξθσ δθμιουργία απλοποιθμζνων γλωςςικϊν καταςκευϊν είναι το ίδιο ςθμαντικι για τθν επικοινωνιακι διαδικαςία, όςο και θ κατάκτθςθ του ςυντακτικοφ και τθσ γραμματικισ 38 3

39 Γλωςςική Κατάκτηςη (8 από 31) Παραςκευόπουλοσ (1996): «θ ραγδαία ανάπτυξθ τθσ γλώςςασ κατά τθν νθπιακι θλικία είναι καταφανισ ςε όλουσ τουσ τομείσ τθσ γλωςςικισ επίδοςθσ: άρκρωςθ, λεξιλόγιο, μικοσ προτάςεων και γραμματικι δομι. Διαπολιτιςτικζσ ζρευνεσ ζδειξαν ότι θ πρόοδοσ ςτουσ τομείσ αυτοφσ ςυνεχίηεται κακ όλθ τθν παιδικι και εφθβικι θλικία, οι δραματικότερεσ όμωσ αλλαγζσ ςυμβαίνουν κατά τθν προςχολικι θλικία και κυρίωσ περί το 3ο ζτοσ τθσ θλικία.» 39 3

40 Γλωςςική Κατάκτηςη (9 από 31) Πόρποδασ (1996): Θ Φωνολογικι ανάπτυξθ, αναφζρεται ςτθ γνϊςθ που αποκτά το παιδί, ϊςτε να μπορεί να διακρίνει, να κατανοεί και να παράγει τουσ ςυνδυαςμοφσ των ιχων τθσ ομιλίασ. Θ υντακτικι ανάπτυξθ αναφζρεται ςτθν ανακάλυψθ των κανόνων τθσ δομισ των λζξεων ςε προτάςεισ, ενϊ θ θμαςιολογικι ανάπτυξθ προςδιορίηει τθ μάκθςθ του εννοιολογικοφ περιεχομζνου των λζξεων και των προτάςεων. 40 4

41 Γλωςςική Κατάκτηςη (10 από 31) Σο προγλωςςικό ςτάδιο, όπου πραγματοποιείται θ φωνολογικι ανάπτυξθ. Περιλαμβάνει τθν πρϊτθ περίοδο τθσ ηωισ του παιδιοφ και εκτείνεται μζχρι τον 12ο μινα. Κατ αυτιν μακαίνει να αναγνωρίηει, να διαχωρίηει, να εςωτερικεφει, να αφομοιϊνει και να αναπαράγει ιχουσ τθσ ανκρϊπινθσ ομιλίασ. 41 4

42 Γλωςςική Κατάκτηςη (11 από 31) Lenneberg et al., (1967): ψζλλιςμα λζξεισ: οφείλεται ςε κεμελιϊδεισ αλλαγζσ ςτο νευρολογικό ςφςτθμα ο ςχθματιςμόσ των λζξεων και των προτάςεων αδφνατοσ μζχρι να ολοκλθρωκεί θ νευρολογικι ωρίμανςθ. θ απόκτθςθ των λζξεων είναι αργι για 3-4 μινεσ και μετά γίνεται ταχφτατθ με αποτζλεςμα περίπου ςτουσ 20 μινεσ να υπάρχει ζνα λεξιλόγιο περίπου 50 λζξεων. 42 4

43 Γλωςςική Κατάκτηςη (12 από 31) Σο λεκτικό ςτάδιο, όπου πραγματοποιείται θ γραμματικι ςυντακτικι ανάπτυξθ, θ οποία αρχίηει μετά το 12ο μινα και ολοκλθρϊνεται μζχρι τθν περίοδο που το παιδί πάει ςτο ςχολείο. Chomsky (1956, 1986): υπάρχουν και εξαιρζςεισ και ζτςι θ ολοκλιρωςθ μπορεί να πραγματοποιθκεί ςτα 9 ζτθ. Σθν περίοδο αυτι τοποκετείται θ απόκτθςθ των λεξιλογικϊν και δομικϊν ςτοιχείων τθσ γλϊςςασ. 43 4

44 Γλωςςική Κατάκτηςη (13 από 31) Σςιναρζλθσ (2004): ωρίμανςθ του εγκεφάλου και κυρίωσ θ λειτουργικι ωρίμανςθ των κζντρων του, ςθματοδοτεί ςυνειδθτζσ λειτουργίεσ και αντιδράςεισ. ο εγκζφαλοσ ςυλλζγει, επεξεργάηεται και κατανοεί τισ οπτικζσ, ακουςτικζσ, απτικζσ και οςφρθτικζσ πλθροφορίεσ πλιρωσ δυνατι κατανόθςθ αφθρθμζνων εννοιϊν, ςωςτι χριςθ γραμματικισ & ςυντακτικοφ & εξζλιξθ προσ τθν ολοκλιρωςθ 44 4

45 Γλωςςική Κατάκτηςη (14 από 31) Σςιναρζλθσ (2004): Εννοιολογικό ςτάδιο: πραγματοποιείται θ ςθμαςιολογικι ανάπτυξθ θ αρχι του ςυμπίπτει χρονικά με τθν είςοδο του παιδιοφ ςτο ςχολείο για μερικοφσ μελετθτζσ ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 8 ετϊν, ενϊ για άλλουσ ςτθν εφθβεία θ γνϊςθ αυτι κακιςτά ικανό τον ομιλθτι να διακρίνει τθ γραμματικά ςωςτι πρόταςθ από τθ λανκαςμζνθ. 45 4

46 Γλωςςική Κατάκτηςη (15 από 31) Πόρποδασ (1996): τον αντίποδα, ο τρόποσ με τον οποίο χρθςιμοποιείται θ γλϊςςα προςδιορίηει το λειτουργικό ςτοιχείο τθσ γλωςςικισ λειτουργίασ, που είναι γνωςτό ωσ γλωςςικι απόδοςθ (linguistic performance) Διαπιςτϊςεισ: 46 4

47 Γλωςςική Κατάκτηςη (16 από 31) το παιδί δεν μιλά μια ελλιπϊσ αναπτυγμζνθ μορφι τθσ γλϊςςασ των ενθλίκων, αλλά τθ δικι του μορφι γλϊςςασ, θ οποία είναι ποιοτικά διαφορετικι από αυτι των ενθλίκων και ζχει τα δικά τθσ χαρακτθριςτικά. για να μπορζςει το παιδί να μάκει αποτελεςματικότερα όλεσ τισ μορφζσ τθσ γλϊςςασ του (δθλαδι κατανόθςθ & παραγωγι προφορικοφ-γραπτοφ λόγου) είναι ανάγκθ να κατζχεται από μια ενεργθτικι ερευνθτικι διάκεςθ 47 4

48 Γλωςςική Κατάκτηςη (17 από 31) 0 3 μηνών: Ο πρϊτοσ ιχοσ που παράγει το νεογζννθτο είναι το κλάμα και οι ζρευνεσ μζςα από τθν ςπεκτρογραφικι ανάλυςθ του κλάματοσ διαφόρων βρεφϊν ζδειξε ότι διαφζρει από παιδί ςε παιδί και ότι είναι πολφ πικανό να αντανακλά τθ φυςιολογικι ανάπτυξθ του παιδιοφ (Turner, 1975). 48 4

49 Γλωςςική Κατάκτηςη (18 από 31) 4 7 μηνών: τθν θλικία αυτι παρατθρείται μια διαφοροποίθςθ τθσ αρχικισ φωνολογικισ παραγωγισ, που χαρακτθρίηεται από ςυςτθματικότερο γουργοφριςμα και αναγνωρίηεται ωσ ο πρϊτοσ ςτακμόσ τθσ γλωςςικισ ανάπτυξθσ του παιδιοφ. Θ κανονικότερθ παραγωγι των ιχων που παρατθρείται υποςτθρίηεται ότι είναι γενετικά προκακοριςμζνθ και ενδζχεται επίςθσ να ζχει και κοινωνικι ςκοπιμότθτα βοθκϊντασ το παιδί ςτισ κοινωνικζσ του ςχζςεισ. 49 4

50 Γλωςςική Κατάκτηςη (19 από 31) 8 12 μηνών (ςυνολικά): Παρατθρείται μια φωνολογικι παραγωγι που είναι πιο ςυςτθματικι και φαίνεται να μοιάηει κάπωσ με τουσ ιχουσ τθσ ομιλίασ των ενθλίκων, και επειδι πιςτεφεται ότι αυτι θ γλωςςικι παραγωγι είναι κατά μεγάλο μζροσ αποτζλεςμα μίμθςθσ τθσ ομιλίασ των ενθλίκων ονομάηεται θχολαλία. 50 5

51 Γλωςςική Κατάκτηςη (20 από 31) > 1 ζτουσ : Σο παιδί παράγει τθν πρϊτθ λζξθ - το λεξιλόγιο του παιδιοφ αναπτφςςεται γριγορα (Wilkes, 1976) κατανόθςθ & χριςθ φωνολογικϊν κανόνων τθσ μθτρικισ γλϊςςασ αυξθμζνθ αντίλθψθ & παραγωγι ιχων (αναπτυξιακι εξζλιξθ φωνολογίασ: θ αναγνώριςθ των φωνολογικών μονάδων, προθγείται τθσ παραγωγισ) 51 5

52 Γλωςςική Κατάκτηςη (21 από 31) Πότε λζει το παιδί τθν πρϊτθ λζξθ; Ολοφραςτικό ςτάδιο (10 12 μηνών): αρχίηει θ ανάπτυξθ του ςυντακτικοφ ςυςτιματοσ με τθν παραγωγι τθσ πρϊτθσ πραγματικισ γλωςςικισ ζκφραςθσ Θ πρϊτθ λζξθ: όταν το παιδί τθ χρθςιμοποιεί ςυχνά, όταν υπάρχουν ενδείξεισ ότι τθν κατανοεί, όταν τθ χρθςιμοποιεί αυκόρμθτα και όχι απλϊσ μιμθτικά και όταν θ λζξθ ανικει ςτο λεξιλόγιο των ενθλίκων. (Nash, 1973) 52 5

53 Γλωςςική Κατάκτηςη (22 από 31) μεταβατικό ςτάδιο (18 20 μηνών): ςυνδζει ολοφραςτικό ςτάδιο με εμφάνιςθ τθσ πρόταςθσ των 2 ι περιςςότερων λζξεων ενδζχεται να εκφράςει δφο λζξεισ μαηί, αλλά με ζνα κενό χρονικό διάςτθμα ανάμεςά τουσ και χωρίσ ςτακερι ςειρά μεταξφ τουσ (Nash, 1973) 53 5

54 Γλωςςική Κατάκτηςη (23 από 31) ςτάδιο φράςεων 2 λζξεων (12 18 μηνών): προτάςεισ του παιδιοφ ςχθματίηονται κυρίωσ από δφο λζξεισ. Οι προτάςεισ απλζσ, ςφντομεσ περιλαμβάνοντασ μόνο κφριεσ λζξεισ ςθμαςιολογικοφ περιεχομζνου τθλεγραφικόσ λόγοσ. 54 5

55 Γλωςςική Κατάκτηςη (24 από 31) ςτάδιο προτάςεων 3 λζξεων (2 3 ετών): προτάςεισ πιο μεγάλεσ & πιο ςφνκετεσ, χωρίσ αυτό να ςθμαίνει πωσ θ κζςθ των λζξεων μζςα ςτθν πρόταςθ είναι τυχαία. Ζνα άλλο χαρακτθριςτικό τθσ γλωςςικισ παραγωγισ αυτισ τθσ περιόδου είναι θ ανάπτυξθ του αντικειμζνου τθσ πρόταςθσ ςε ιδιαίτερθ πρόταςθ, με βάςθ το ουςιαςτικό. (Braine, 1963) 55 5

56 Γλωςςική Κατάκτηςη (25 από 31) 3 6 ετών: ταχεία πρόοδοσ ςτθν κατανόθςθ & παραγωγι και θ κατανόθςθ είναι πιο αναπτυγμζνθ από τθν ομιλία. θ ανάπτυξθ των γλωςςικϊν μεταςχθματιςμϊν, και αυτζσ που ζχουν μελετθκεί περιςςότερο είναι οι ερωτιςεισ και οι αρνθτικζσ προτάςεισ. (Chomsky, 1969) 56 5

57 Γλωςςική Κατάκτηςη (26 από 31) Ο εμπλουτιςμόσ του λεξιλογίου: αφξθςθ του λεξιλογίου μακρόχρονθ υπόκεςθ άνεςθ ςτθ γλωςςικι επικοινωνία να μακαίνει νζεσ λζξεισ εμπλουτίηοντασ το λεξιλόγιό του. Ωςτόςο, ο λεξιλογικόσ πλοφτοσ αποτελεί μόνο μερικι ζνδειξθ τθσ ςθμαςιολογικισ ανάπτυξθσ τθσ γλϊςςασ, διότι δεν προςδιορίηει τθν ακριβι ζννοια με τθν οποία θ λζξθ είναι γνωςτι ςτο παιδί. (Chomsky, 1969) 57 5

58 Γλωςςική Κατάκτηςη (27 από 31) ζννοια των λζξεων: θ απόκτθςθ των εννοιϊν ςχετίηεται με τθν ςυναιςκθματικι και βουλθτικι κατάςταςθ του παιδιοφ. θ απόκτθςθ των εννοιϊν ςχετίηεται με τθν ανάπτυξθ τθσ ςυμβολικισ λειτουργίασ. Δθλαδι, ενϊ αρχικά το παιδί προφζρει μια λζξθ ςυνικωσ εκφράηει τα αιςκιματά του, ςιγά- ςιγά όμωσ αρχίηει να χρθςιμοποιεί τισ λζξεισ ςαν ςφμβολα προςϊπων, πραγμάτων ι καταςτάςεων. (Chomsky, 1969) 58 5

59 Γλωςςική Κατάκτηςη (28 από 31) Δομι προτάςεων: για να μπορζςει το παιδί να κρίνει αν μια πρόταςθ είναι ςθμαςιολογικά ςωςτι, πρζπει να ξεχωρίςει τα ςθμαςιολογικά χαρακτθριςτικά των λζξεων και να εντοπίςει τουσ περιοριςμοφσ που ζχει θ κάκε λζξθ. νεότερεσ ζρευνεσ ζδειξαν ότι παιδιά θλικίασ 5 ετϊν δεν είναι ακόμα πλιρωσ ικανά να κατανοιςουν τθ ςθμαςιολογικι ςυνζπεια τθσ πρόταςθσ. (Halliday, 1975) 59 5

60 Γλωςςική Κατάκτηςη (29 από 31) Θ κεωρία τθσ αναφοράσ: φμφωνα με αυτι τθ κεωρία, θ ζννοια είναι αυτό ςτο οποίο αναφζρεται θ λζξθ, δθλαδι, οι λζξεισ είναι ςφμβολα που δθλϊνουν αυτό ςτο οποίο αναφζρονται. (Πόρποδασ, 1996) 60 6

61 Γλωςςική Κατάκτηςη (30 από 31) Θ υμπεριφοριςτικι κεωρία: Σο ενδιαφζρον τθσ κεωρίασ αυτισ επικεντρϊνεται κυρίωσ ςτθ χριςθ των εννοιϊν τθσ γλϊςςα ςτθν επικοινωνία. Ακολουκϊντασ τθ βαςικι γραμμι του ςχιματοσ «Ερζκιςμα Αντίδραςθ», θ κεωρία αυτι υποςτθρίηει ότι το παιδί μακαίνει τισ ζννοιεσ των λζξεων ςφμφωνα με τθ ςυμπεριφοριςτικι αρχι τθσ μάκθςθσ. (Πόρποδασ, 1996) 61 6

62 Γλωςςική Κατάκτηςη (31 από 31) Language Acquisition and Universal Grammar

63 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ 6

64 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (1 από 23) Φωνολογικό υντακτικό Λεξιλόγιο θμαςιολογικό 64 6

65 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (2 από 23) Με αυτζσ τισ ςτρατθγικζσ το παιδί επεξεργάηεται τισ πλθροφορίεσ από το περιβάλλον για να λφςει, ςυνειδθτά ι αςυνείδθτα, γλωςςικά προβλιματα που παρουςιάηονται όταν ζρχεται ςε επαφι με τθ γλϊςςα που κζλει να μάκει. άμεςεσ ςτρατηγικζσ: προχποκζτουν το χειριςμό τθσ γλϊςςασ και τθν ενεργοποίθςθ των νοθτικϊν διαδικαςιϊν, ζμμεςεσ ςτρατηγικζσ πλαιςιϊνουν ι υποςτθρίηουν τθ 65 μάκθςθ. (Oxford, 1990). 6

66 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (3 από 23) Μνθμονικζσ ςτρατθγικζσ οι ςτρατθγικζσ μζςω των οποίων το άτομο προςπακεί να δθμιουργιςει νοθτικζσ ςυνδζςεισ ανάμεςα ςτθν μθτρικι γλϊςςα και τθ γλϊςςα ςτόχο κατά τθ χριςθ αυτϊν των ςτρατθγικϊν, τα άτομα χρθςιμοποιοφν εικόνεσ, ιχουσ, δθμιουργοφν νοθτικζσ ςυνδζςεισ (Ellis, 1994) 66 6

67 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (4 από 23) Γνωςτικζσ ςτρατθγικζσ Είναι οι ςτρατθγικζσ γλωςςικισ εκμάκθςθσ, αναγνϊριςθσ, ομαδοποίθςθσ των πλθροφοριϊν, ϊςτε να ενιςχυκεί θ εκμάκθςθ τθσ γλϊςςασ. Χαρακτθρίηονται από τισ εξισ υπό-κατθγορίεσ: τθν επανάλθψθ, τθ χριςθ γλωςςικϊν δομϊν, λζξεων, φράςεων, τθν δθμιουργία νζων ςυνδυαςμϊν και τθ χριςθ τθσ γλϊςςασ ςε αυκεντικζσ καταςτάςεισ. (Ellis, 1994) 67 6

68 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (5 από 23) Αντιςτακμιςτικζσ ςτρατθγικζσ βοθκοφν το άτομο να διατθριςει το ςτόχο τθσ επικοινωνιακισ επαφισ, κάνοντασ χριςθ των γλωςςικϊν γνϊςεων που κατζχει, και μθ γλωςςικϊν μζςων όπωσ, οι εκφράςεισ του προςϊπου, του ςϊματοσ, τθσ διακφμανςθσ τθσ φωνισ κ.ά. χαρακτθρίηονται από τισ υπό-κατθγορίεσ: μίμθςθ, αποφυγι, επινόθςθ λζξεων και παραφράςεισ 68 6

69 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (6 από 23) Μεταγνωςτικζσ ςτρατθγικζσ Cohen (1993): υψθλζσ δραςτθριότθτεσ, που ςχετίηονται με τθν προεκτίμθςθ, τον προςχεδιαςμό, τθν μετά-αξιολόγθςθ των δραςτθριοτιτων εκμάκθςθσ και χριςθσ των ςτοιχείων τθσ γλϊςςασ. 69 6

70 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (7 από 23) Θ πρϊτθ τονίηει: τον καταλυτικό ρόλο τθσ φωνολογικισ ενθμερότθτασ ςτθν κατάκτθςθ τθσ ανάγνωςθσ (Goswami & Bryant, 1990) οι πρϊτεσ προςπάκειεσ κατάκτθςθσ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ γραφισ είναι κακαρά φωνολογικοφ χαρακτιρα. Θ δεφτερθ άποψθ, αναφζρεται ςτισ ςυντακτικζσ και ςθμαςιολογικζσ ιδιότθτεσ ενόσ κειμζνου, και πωσ θ ανάγνωςθ είναι ζνα ψυχογλωςςικό παιχνίδι μαντζματοσ, όπου υπερτερεί αυτόσ που ξζρει το γραμματικό είδοσ τθσ λζξθσ. 70 7

71 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (8 από 23) Φωνολογικζσ Ανάλυςθ - ςφνκεςθ ςυλλαβισ Κωδικοποίθςθ λζξθσ Λογογραφικζσ Γνωςτικζσ Λζξθ ωσ ολότθτα Ολόκλθρεσ προτάςεισ Μορφιματα υνδυαςμόσ λζξθσ εικόνασ Ανάγνωςθ ωσ παιχνίδι 71 7

72 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (9 από 23) Οι αναγνωςτικζσ δεξιότθτεσ αποκτϊνται καλφτερα και ςυντομότερα όταν υπάρχει καλό λεξιλόγιο και γλωςςικι ανάπτυξθ ιδθ από τθν προςχολικι θλικία (Bradley & Bryant, 1985; Goswami, 1994; Κολιάδθσ, 1997). Αυτό ενκαρρφνει το παιδί να μάκει να διαβάηει, δίνοντασ του αυτοπεποίκθςθ. Θ επανάλθψθ και θ ενκάρρυνςθ, βοθκοφν ςτθν καλφτερθ αποκικευςθ ςτθ μνιμθ του λεξιλογίου, όπωσ και ςτθν γενίκευςθ τθσ γνϊςθσ. 72 7

73 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (10 από 23) Clay (1979): οι ικανοί αναγνϊςτεσ, διαβάηουν, χρθςιμοποιϊντασ παράλλθλα με τισ λζξεισ, τθ ςθμαςία τουσ και τθ γλωςςικι δομι που ακολουκεί οι αδφνατοι αναγνϊςτεσ, οργανϊνουν τθν ανάγνωςι τουσ, ςτο γράμμα και ςτο επίπεδο τθσ λζξθσ. 73 7

74 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (11 από 23) Πρϊτθ φάςθ Σο παιδί μακαίνει να διαβάηει: Κατά το ςτάδιο αυτό το παιδί μακαίνει τθν ανταπόκριςθ του ιχου και του ςυμβόλου, τα ονόματα των γραμμάτων του αλφαβιτου, τθ διαφορά φωνθζντων και ςυμφϊνων. Χτυπϊντασ με τα χζρια τισ ςυλλαβζσ, μακαίνει τθν ανάλυςθ και τθν ςφνκεςθ τθσ λζξθσ και τθν κωδικοποιεί, κακϊσ και τθ ςθμαςία που κρφβει θ ίδια θ λζξθ. 74 7

75 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (12 από 23) Πρϊτθ φάςθ γνϊςθ βαςικοφ λεξιλογίου (αποτελείται από πιο ςυχνζσ λζξεισ) εξαςκείται ςε ρίηεσ-οικογζνειεσ, παράγωγα λζξεων, πολυςφλλαβεσ λζξεισ, ςθμαςία προκεμάτων, καταλιξεων και ςθμείων ςτίξθσ μακαίνει να κατανοεί και να αναλφει το περιεχόμενο του κειμζνου, εντοπίηοντασ κφρια ςθμεία και λζξεισ κλειδιά 75 7

76 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (13 από 23) Δεφτερθ φάςθ Σο παιδί διαβάηει για να μάκει: Όταν το παιδί μάκει να διαβάηει, χρθςιμοποιεί πλζον τθν ανάγνωςθ ωσ εργαλείο μάκθςθσ. 76 7

77 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (14 από 23) Αναγνωςτικι ετοιμότθτα? «προαναγνωςτικζσ» και «προγραφικζσ» δεξιότθτεσ? επαφι με το γραπτό λόγο νωρίτερα? Ποια είναι θ διδακτικι προςζγγιςθ? αποκωδικοποίθςθ: αναγνϊριςθ και απόδοςθ των γραπτϊν ςυμβόλων κατανόθςθ: παραγωγι και εξαγωγι νοιματοσ 77 7

78 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (14 από 23) πικανό τα παιδιά, ζχοντασ ιδθ κουραςτεί από τα επαναλαμβανόμενα λεκτικά παιχνίδια και τισ τεχνικζσ αςκιςεισ, να πιςτζψουν ότι δεν μποροφν να αντλιςουν ευχαρίςτθςθ από αυτό το μάκθμα και να εγκαταλείψουν τθν εναςχόλθςθ μαηί του (Bettelheim & Zelan, 1981). 78 7

79 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (15 από 23) τθ χϊρα μασ ο ςυλλαβιςμόσ εφαρμόςτθκε κατά τισ δεκαετίεσ του , κακϊσ ςυνδυάςτθκε με τθν εφαρμογι τθσ ενιαίασ ςυγκεντρωτικισ διδαςκαλίασ. Θ εφαρμογι τθσ μεκόδου αυτισ ποτζ δεν γενικεφτθκε, αλλά ςτθρίχκθκε ςτθν πρωτοβουλία κάποιων εκπαιδευτικϊν, αφοφ το βιβλίο που διζνειμε το κράτοσ δεν ιταν ςφμφωνο προσ τισ αρχζσ τθσ (Κοκκίνθσ & Βιςβίκθ-Κοκκίνθ, 1961). 79 7

80 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (16 από 23) τοιχεία τθσ ςυνκετικισ μεκόδου ςυναντοφμε ακόμθ και ςιμερα ςτουσ πίνακεσ ςφνκεςθσ ςυμφϊνου με φωνιεντα, που δεν διαφζρουν ςε τίποτε από τουσ πίνακεσ τθσ αλλθλοδιδακτικισ μεκόδου, θ οποία αναπτφχκθκε ςτα μζςα του προθγοφμενου αιϊνα. λ α λα λ ε λε λ ι λι λ ο λο λ ου λου 80 8

81 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (17 από 23) Θ ςυηιτθςθ ςτθν ελλθνικι πραγματικότθτα, δεν ανζδειξε ωσ κυρίαρχο κζμα τθσ ολικισ μεκόδου, αλλά επικεντρϊκθκε ςτθ γλϊςςα αναφοράσ (Κανταρτηι, 1994). Θ μεκοδολογία δεν ςυηθτικθκε ουςιαςτικά, αφοφ από τθν εμφάνιςθ του αναγνωςτικοφ «με τον ιλιο» (1919) γενικεφτθκε θ χριςθ τθσ αναλυτικοςυνκετικισ μεκόδου (Βουγιοφκασ, 1994). 81 8

82 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (18 από 23) μοντζλο τθσ Frith (1983): λογογραφικι ςτρατθγικι, προτείνει αιτιϊδεισ ςχζςεισ ανάμεςα ςτθν ανάγνωςθ και τθ γραφι. Εμπειρίεσ που αποκτά το παιδί με τθν ανάγνωςθ επθρεάηουν τθ γραφι και το αντίςτροφο. δεν αναφζρει κακόλου ςε αυτό το μοντζλο, πωσ οι φωνολογικζσ ικανότθτεσ, που αποκτοφνται πριν ακόμθ τα παιδιά αρχίςουν το ςχολείο, επθρεάηουν τθν ανάγνωςθ και τθ γραφι. 82 8

83 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (19 από 23) Επιπλζον, θ Frith παρόμοια με τον Marsh (1981a, 1981b), προτείνει ότι θ πρϊτθ φάςθ ςτθ γραφι κυριαρχείται από μία λογογραφικι ςτρατθγικι, ενϊ υπάρχουν ευριματα ότι αυτό δεν ιςχφει. Μιασ και οι δφο κεωρίεσ βαςίηονται ςε ερευνθτικά δεδομζνα από τθν αγγλικι γλϊςςα, είναι αμφίβολο αν ιςχφουν για τα ελλθνικά χωρίσ να λθφκοφν υπόψθ τα ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά τθσ γλϊςςασ. 83 8

84 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (20 από 23) Θ ανάγνωςθ είναι μια κακαρά νοθτικι διαδικαςία και ζχει αποδειχκεί ότι θ εκμάκθςι τθσ μπορεί να αρχίςει ςε πολφ μικρι θλικία. Αντίκετα, θ γραφι απαιτεί δφςκολεσ κινθτικζσ δεξιότθτεσ του χεριοφ, κακϊσ και ςυντονιςμό ματιοφ χεριοφ, ικανότθτεσ που δεν αναπτφςςει το παιδί ςε μικρι θλικία, αλλά απαιτοφν μεγάλθ ωρίμανςθ. 84 8

85 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (21 από 23) Θ γραφι είναι μια πολφπλοκθ διαδικαςία που δεν κατακτάται αυτόματα ωσ μια επζκταςθ του προφορικοφ λόγου, αλλά απαιτεί ειδικι διδαςκαλία παράλλθλα με τθν ανάγνωςθ (Graves, 1983). Θ διαδικαςία για τθν κατάκτθςθ τθσ γραφισ είναι ςταδιακι, χωρίσ όμωσ να ακολουκείται μια ευκεία πορεία από το ζνα ςτάδιο ςτο άλλο και ςε κάκε ςτάδιο τθσ γραφισ απαιτείται θ κατάκτθςθ διαφορετικϊν δεξιοτιτων. 85 8

86 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (22 από 23) Λεξιλόγιο Γραφι Ορκογραφία Ανάλυςθ Φωνιματοσ Κατάτμθςθ Οπτικό Λεξιλόγιο Ιχοσ φμβολο (Μαυρομάτθ, 1992) 86 8

87 Κατάκτηςη Ανάγνωςησ & Γραφήσ (23 από 23) (Archival) Linguistics Podcast Episode 20: Child Language Acquisition (Archival) Linguistics Podcast Episode 24: Introduction to Writing Systems

88 8 Βιβλιογραφία (1 από 2) Chomsky, N. (1956). Three models for the description of language. Information Theory, IRE Transactions on, 2(3), Chomsky, N. (1986). Knowledge of language: Its nature, origin, and use. Greenwood Publishing Group. De Saussure, F., & Baskin, W. (2011). Course in general linguistics. Columbia University Press. Δράκοσ Γ, (2002). Σφγχρονα κζματα τθσ Ειδικισ Παιδαγωγικισ. Ακινα, Ατραπόσ. Δράκοσ Γ, (1996). Παιδαγωγικι διαδικαςία και δράςθ Αγωγι /Ειδικι αγωγι Λόγου και Ομιλίασ. Ακινα, ϋϋπεριβολάκιϋϋ & Ατραπόσ. Frith, U., & Snowling, M. (1983). Reading for meaning and reading for sound in autistic and dyslexic children. British Journal of Developmental Psychology, 1(4), Hockett, C. F. (1958). A course in modern linguistics. Language Learning, 8(3 4), Μπαμπινιϊτθσ Γ, (1998). Θεωρθτικι Γλωςςολογία. Ειςαγωγι ςτθ ςφγχρονθ Γλωςςολογία. Ακινα, Ατραπόσ Lenneberg, E. H., Chomsky, N., & Marx, O. (1967). Biological foundations of language (Vol. 68). New York: Wiley. Marsh, G., Friedman, M., Welch, V., & Desberg, P. (1981a). A cognitive-developmental theory of reading acquisition. Reading research: Advances in theory and practice, 3, Marsh, G., Friedman, M., Desberg, P., & Saterdahl, K. (1981b). Comparison of reading and spelling strategies in normal and reading disabled children. In Intelligence and learning (pp ). Springer US.

89 8 Βιβλιογραφία (2 από 2) Μαυρομάτθ Δ, (1999). Μζκοδοσ Δώρασ Μαυρομμάτθ Η διδαςκαλία τθσ Ορκογραφίασ με Εικονογραφιματα ςε παιδιά με Δυςλεξία. Ακινα, Δζςποινα Μαυρομμάτθ. Mitchell P, (2002). Η κατανόθςθ του νου ςτθν παιδικι θλικία. Ακινα, Συπωκιτω. Πόρποδασ Κ.Δ, (1996). Γνωςτικι Ψυχολογία Η διαδικαςία τθσ μάκθςθσ. Σόμοσ1-2. Παραςκευόπουλοσ Λ.Ν, (1984). Εξελικτικι Ψυχολογία Σςιναρζλθσ Γ., (2004). Γλώςςα και Επικοινωνία. Ακουςτικι μειονεξία και επικοινωνία. Ακινα. Searle, J. R. (1969). Speech acts: An essay in the philosophy of language (Vol. 626). Cambridge university press. Snow, C. E. (1972). Mothers' speech to children learning language. Child development, Snow, R., O'Connor, B., Jurafsky, D., & Ng, A. Y. (2008, October). Cheap and fast---but is it good?: evaluating nonexpert annotations for natural language tasks. In Proceedings of the conference on empirical methods in natural language processing (pp ). Association for Computational Linguistics. Snow, C. (1983). Literacy and language: Relationships during the preschool years. Harvard Educational Review, 53(2), Snow, C. E., & Hoefnagel-Höhle, M. (1978). The critical period for language acquisition: Evidence from second language learning. Child development,

90 90 ημείωμα Αναφοράσ Σόκθ Ε. (2015). Γλωςςικι Ανάπτυξθ. TEI Θπείρου. Διακζςιμο από: τθ δικτυακι διεφκυνςθ:

91 ημείωμα Αδειοδότηςησ Σο παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά Δθμιουργοφ-Μθ Εμπορικι Χριςθ-Όχι Παράγωγα Ζργα 4.0 Διεκνζσ [1] ι μεταγενζςτερθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, Διαγράμματα κλπ., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «θμείωμα Χριςθσ Ζργων Σρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] 9

92 9 Σζλοσ Ενότητασ Επεξεργαςία: Σαφιάδησ Διονφςιοσ Λωάννινα, 2015

93 93 ημειώματα

94 9 Γλωςςική Ανάπτυξη Θ Κατάκτθςθ τθσ Γλϊςςασ., ΣΜΘΜΑ ΛΟΓΟΚΕΡΑΠΕΛΑ, ΣΕΛ ΘΠΕΛΡΟΤ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ςτο ΣΕΙ Ηπείρου Διατήρηςη ημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το θμείωμα Αναφοράσ το θμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ Διλωςθ Διατιρθςθσ θμειωμάτων το θμείωμα Χριςθσ Ζργων Σρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ.

95 Σζλοσ Ενότητασ 9