Για τα φάρμακα ισχύoυν οι γενικές διατυπώσεις Συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη λήψη στο πρώτο τρίμηνο"

Transcript

1 Για τα φάρμακα ισχύoυν οι γενικές διατυπώσεις Συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη λήψη στο πρώτο τρίμηνο"

2 ή Προσοχή στη χορήγηση: Κύηση-Γαλουχία ή Προσοχή στη χορήγηση: Κύηση- Γαλουχία: Δεν υπάρχουν δεδομένα για ασφαλή χορήγηση και ως εκ τούτου δεν συνιστάται κ.λπ.

3 Μια γυναίκα πρέπει να αποφεύγει όλα τα φάρμακα όσο αυτό είναι δυνατό, από τη στιγμή που πρωτοσχεδιάζει να μείνει έγκυοςέωςτηστιγμήπου μαθαίνει ότι είναι έγκυος.

4 Μερικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν βλάβη όταν χρησιμοποιούνται οποτεδήποτε στη διάρκεια της κύησης, ενώ άλλα είναι ιδιαίτερα βλαπτικά σε ορισμένα στάδια της κύησης.

5 Τα περισσότερα από τα όργανα του εμβρύου σχηματίζονται μέσα στις πρώτες 10 εβδομάδες περίπου (υπολογιζόμενες από την τελευταία εμμηνορρυσία).

6 Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, μερικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν συγγενείς ανωμαλίες αναπτυσόμενων οργάνων του εμβρύου, όπως είναι η καρδιά, τα άκρα, και οι σχηματισμοί του προσώπου.

7 Περίπου μετά τη 10ηεβδομάδα, μερικά φάρμακα μπορούν να προσβάλλουν όργανα που αναπτύσσονται ακόμα, όπως είναι τα μάτια και το νευρικό σύστημα.

8 Υπάρχουν φάρμακα, που μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στο έμβρυο κατά τη λήψη τους στο πρώτο τρίμηνο (συγγενείς ανωμαλίες), κατά τη λήψη τους στο τελευταίο τρίμηνο.

9 π.χ. υπερχολερυθριναιμία ή αιμορραγική διάθεση στο έμβρυο και στο νεογέννητο) αλλά και στις ενδιάμεσες εβδομάδες της κύησης.

10 Λόγω του ότι οι διάφοροι εμβρυϊκοί ιστοί αναπτύσσονται σε συγκεκριμένες χρονολογικές περιόδους, είναιδυνατότοίδιο το φάρμακο να προκαλέσει διαφορετικές ανωμαλίες διάπλασης, αν χορηγηθεί σε διαφορετικές ηλικίες κύησης.

11 Για παράδειγμα, οι εγκεφαλικοί νευρώνες αναπτύσσονται μεταξύ της 10ης και της 18ης εβδομάδας και επομένως η χορήγηση φαρμακευτικής ουσίας εκείνο το χρονικόδιάστημαμπορείναέχει ανάλογη βλαπτική επίδραση.

12 Yπάρχει πάντα ο φόβος της τερατογένεσης με τη λήψη διαφόρων φαρμακευτικών ουσιών αλλά και άλλων γενικότερων δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο.

13 Η συνεχιζόμενη χρήση μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο αποβολής και πρόωρου τοκετού.

14 Πολλά φάρμακα έχουν παρενέργειες που είναι δυνητικά επιβλαβείς στη διάρκεια της κύησης, αλλά τα οφέλη τους μπορεί να υπερτερούν των κινδύνων τους.

15 Πέρα από τη δράση όμως του φαρμάκου, τα αποτελέσματα της λήψης του εξαρτώνται επίσης από τη δοσολογία και τη διάρκεια χορήγησής του.

16 Επειδή υπάρχει μεγάλη ποικιλία δυνητικά βλαπτικών φαρμακευτικών ουσιών κατά την κύηση εδώ θα γίνει δειγματοληπτικά αναφορά σε κάποιες από αυτές.

17 Τονίζεται, πάντως, ότι αν είναι δυνατόν, όλα τα φάρμακα πρέπει να αποφεύγονται στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης (ακόμα και εκείνα που δε χρειάζονται συνταγογράφηση) (Αrulkumaran 2004). Arulkumaran S. Drug use in pregnancy. In: Oxford handbook of Obstetrics & Gynaecology. Arulkumaran S, Symonds IM, Fowlie A (eds). Oxford University Press. Oxford 2004.

18 Η ισοτρετινοϊνη (Accutane) χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της χρόνιας ακμής και της ψωρίασης. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες στη διάρκεια της οργανογένεσης.

19 Ορμόνες

20 Σχετικά συχνό ήταν παλαιότερα το σύνδρομο διαιθυλστιλβεστρόλης, δηλαδή η εμφάνιση κολπικής και τραχηλικής αδένωσης στα παιδιά μητέρων που πήραν το οιστρογόνο στιλβεστρόλη στη διάρκεια της κύησης.

21 Σήμερα υπάρχουν αμφιβολίες για το κατά πόσο η λανθασμένη λήψη ορμονών με τη μορφή αντισυλληπτικών δισκίων κατά τα αρχικά στάδια της κύησης μπορεί να ευθύνεται για ανωμαλίες διάπλασης των εμβρύων.

22 Αντιεπιληπτικά

23 >50% τωνγυναικώνμεεπιληψία ανήκουν στην αναπαραγωγική ηλικία (World Population Prospects 2005), αν και θεωρούνται ομάδα με ελαττωμένη γονιμότητα (Thomas 2006). World Population Prospects. The 2004 Revision and World Urbanization Prospects: The 2003 Revision, accessed on September Thomas SV. Management of epilepsy and pregnancy (Review). J Postgrad Med 2006, 52:57-64.

24 Αν και δεν φαίνεται να υπάρχει αύξηση στη συχνότητα των επιληπτικών σπασμών στις γυναίκες με επιληψία που χρησιμοποιούν ΑΟΔ (Vessey et al 2002), ανέκδοτες κυρίως αναφορές υποστηρίζουν την αύξηση ή την ελάττωση των επιληπτικών σπασμών. Vessey M, Painter R, Yeates D. Oral contraception and epilepsy: findings in a large cohort study. Contraception 2002, 66:77-9.

25 Τα οιστρογόνα ελαττώνουν τον ουδό εμφάνισης επιληπτικών σπασμών, ενώ η προγεστερόνη έχει την αντίθετη επίδραση.

26 Χαρακτηριστικά, περί την ωοθυλακιορρηξία, λόγω αύξησης των επιπέδων των οιστρογόνων, και προεμμηνορρυσιακά λόγω πτώσης των επιπέδων της προγεστερόνης, παρατηρείται αύξηση των συχνότητας των επιληπτικών σπασμών.

27 Επίσης, αύξηση της συχνότητας των επιληπτικών σπασμών παρατηρείται λίγες ημέρες πριν και κατά τις ημέρες της εμμηνορρυσίας (καταμήνια επιληψία).

28 Επίσης, η ενδοφλέβια χορήγηση συζευγμένων οιστρογόνων ή προγεστερόνης οδήγησαν σε αύξηση ήελάττωσητηςσυχνότηταςτων επιληπτικών σπασμών αντίστοιχα (Thomas 2006). Thomas SV. Management of epilepsy and pregnancy (Review). J Postgrad Med 2006, 52:57-64.

29 Στη διάρκεια της κύησης, το ένα τρίτο των γυναικών παρουσιάζουν αύξηση της συχνότητας των επιληπτικών σπασμών-ενώ στις υπόλοιπες δεν παρατηρείται αλλαγή ή μπορεί να σημειωθεί ελάττωση (όπως ενδεχομένως και κατά τη λήψη ΑΟΔ, στη διάρκεια της κύησης και της λοχείας ορμονικοί και άλλοι παράγοντες μπορούν να μεταβάλλουν τη φαρμακοκινητική των αντιεπιληπτικών φαρμάκων).

30 Μερικά αντιεπιληπτικά φάρμακα (ΑΕΦ) όπως η φαινυτοΐνη, η φαινοβαρβιτάλη και ηκαρβαμαζεπίνη, με ενζυμικές κυρίως διεργασίες, επιταχύνουν τον ηπατικό μεταβολισμό και την αδρανοποίηση των ΑΟΔ. Με αυτό τον μηχανισμό, τα ΑΟΔ μπορεί να γίνουν λιγότερο αποτελεσματικά.

31 Επομένως, αυξάνεται η πιθανότητα σύλληψης ενώ η γυναίκα λαμβάνει δυνητικά τερατογόνα φάρμακα..

32 Πράγματι, χαρακτηριστικά παραδείγματα φαρμακευτικών ουσιών που ενοχοποιήθηκαν για συγγενείς ανωμαλίες είναι τα αντιεπιληπτικά φάρμακα.

33 Να σημειωθεί, πάντως, ότι αυτή καθαυτή η πάθηση, που αντιμετωπίζουν ενοχοποιήθηκε για αύξηση της συχνότητας αυτών των ανωμαλιών.

34 Συνηθέστερες ανωμαλίες από τα αντιεπιληπτικά φάρμακα που έχουν αναφερθεί είναι λυκόστομα, λαγώχειλο, πνευματική καθυστέρηση και συγγενείς καρδιοπάθειες.

35 Τα αντισπασμωδικά, όπως είναι ηφαινυτοϊνηκαιη καρβαμαζεπίνη (Tegretol),χρησιμοποιύνται για την πρόληψη των επιληπτικών κρίσεων. Σχετίζονται με διαμαρτίες της καρδιάς και του προσώπου, όπως και με διανοητική καθυστέρηση.

36 Αναλυτικότερα, ηφαινυτοΐνηκαιη φαινοβαρβιτάλη ευθύνονται για λαγόχειλο, λυκόστομα, καρδιακές και ουρογεννητικές ανωμαλίες, ενώ το βαλπροϊκό οξύ και η καρβαμαζεπίνη ενοχοποιήθηκαν για δισχιδή ράχη (η κατάσταση περιπλέκεται περισσότερο από το ότι μερικές ανωμαλίες που σχετίζονται με τα ΑΕΦ βρίσκονται και σε μητέρες με επιληψία που δεν υπέστησαν την επίδραση αυτών των φαρμάκων).

37 Αντιδιαβητικά

38 Τα αντιδιαβητικά φάρμακα, που λαμβάνονται από το στόμα ενοχοποιήθηκαν για τερατογόνο δράση (αν και αργότερα αυτή ερμηνεύθηκε με τη μη καλή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης).

39 Αντιπηκτικά

40 Τα αντιπηκτικά φάρμακα, που βασίζονται στην κουμαρίνη χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της καρδιακής νόσου και του εγκεφαλικού επεισοδίου, γιαναεπιβραδύνουντην πήξη του αίματος.

41 Όταν λαμβάνονται στα πρώτα στάδια της κύησης, σχετίζονται με διαμαρτίες του προσώπου και διανοητική καθυστέρηση.

42 Η χορήγηση κουμαρινικών φαρμάκων στο πρώτο τρίμηνο της κύησης προκαλεί την εμφάνιση συνδρόμου στα νεογέννητα με υποπλασία μύτης και πνευματική καθυστέρηση.

43 Η χορήγηση τους στο τέλος της κύησης μπορεί να ευθύνεται για αιμορραγία στο νεογέννητο.

44 Αντιβιοτικά

45 Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη χορήγηση κάποιων αντιβιοτικών στη διάρκεια της κύησης.

46 Ητριμεθοπρίμηκαιοι σουλφοναμίδες δρουν ανταγωνιστικά με το φυλλικό οξύ (που είναι απαραίτητο στo σχηματισμό DNA και RNA) και υπήρξαν ενδείξεις για κάποιες ανωμαλίες.

47 Τα αντιβιοτικά αυτά συναγωνίζονται, επίσης, τη χολερυθρίνη στη δέσμευσή της από κάποια λευκώματα και έτσι παρατηρείται αύξηση της ελεύθερης χολερυθρίνης.

48 Επομένως, η χορήγησή τους στο τέλος της κύησης μπορεί να συνεπάγεται την πιθανότητα εγκατάστασης πυρηνικού ικτέρου στο έμβρυο.

49 Αναισθητικά

50 Τα πτητικά αναισθητικά έχουν ενοχοποιηθεί για σημαντική αύξηση του ποσοστού των αυτόματων εκτρώσεων και αυξημένο ποσοστό συγγενών ανωμαλιών.

51 Αυτή η ενοχοποίηση, όμως, αφορούσε κυρίως το προσωπικό αναισθησιολογικών τμημάτων με τις συνεχείς μικρές δόσεις, που προσλάμβαναν από το χώρο του χειρουργείου.

52 Αντίθετα, η σύντομη μετεγχειρητική χρήση ναρκωτικών αναλγητικών σκευασμάτων (όπως θα μπορούσε να γίνει μετά από χειρουργική επέμβαση στη διάρκεια της κύησης) δεν φαίνεται να προκαλεί δυσμενείς επιδράσεις στο έμβρυο (Holschneider 2003) Holschneider CH. Surgical diseases & disorders in pregnancy. In: Current Obstetric & Gynecologic Diagnosis & Treatment. DeCherney AH, Nathan L. Lange Medical Books, 9th Edition, New York 2003.

53 Άλλα φάρμακα

54 Κάποιες φαρμακευτικές ουσίες μπορεί να ευθύνονται για λειτουργικές διαταραχές του εμβρύου.

55 Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η βηταμεθαζόνη, η δεξαμεθαζόνη και οι βήτααναστολείς, που φθάνοντας στο έμβρυο προκαλούν ελάττωση της μεταβλητότητας του εμβρυϊκού καρδιακού ρυθμού και έλλειψη αντίδρασης (Gossett & Blakemore 2002). Gossett D, Blakemore K. Fetal assessment In: The Johns Hopkins Manual of Gynecology and Obstetrics. Bankowski BJ, Hearne AE, Lambrou NC, Fox HE, Wallach EE. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia 2002.

56 Τα φάρμακα που χορηγούνται στην ημικρανία, όπως είναι η εργοταμίνη, χρησιμοποιούνται για την καταστολή των κρίσεων ημικρανίας αλλά αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού.

57 Ηασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη, και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (nonsteroidal anti-inflammatory drugs /NSAIDs) επιδρούν στην πήξη του αίματος και αυξάνουν τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης αιμορραγίας και για τη μητέρα και για το έμβρυο. Προς το τέλος της κύησης, εμποδίζουν την παραγωγή των ορμονών που διεγείρουν τον τοκετό, καιέτσιοτοκετός μπορεί να καθυστερήσει επικίνδυνα ή να παραταθεί.