«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημοτική Βιβλιοθήκη Κερατσινίου - Δραπετσώνας Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015

Transcript

1 Ε Λ Λ Η Σ 8 Β Ε Ρ Ο Ι Α Τ w w w. f u t u r e l i b r a r y. g r Ζ Α Λ Ο Κ Ω Σ Τ Α 4 Α Θ Η Ν Α Τ i n f f u t u r e l i b r a r y. g r «Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημοτική Βιβλιοθήκη Κερατσινίου - Δραπετσώνας Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015 ΦΑΝΟΥΡΑΚΗ ΚΛΕΙΩ Δρ. Θεατρολογίας Θεάτρου/Δράματος στην εκπαίδευση Προσεγγίζοντας την Αντιγόνη του Σοφοκλή μέσα από τις τεχνικές του θεάτρου/δράματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Βιογραφικό σημείωμα Η Κλειώ Φανουράκη είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Παν. Πατρών στον τομέα της θεατρολογίας και του θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση. Διδάσκει, με τη σύμβαση Π.Δ 407/80, τα μαθήματα της Διδακτικής του Θεάτρου για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Παν. Πατρών ( ) και είναι μέλος Σ.Ε.Π Μεταπτυχιακού προγράμματος «Θεατρικές Σπουδές» Ανοικτού Παν. Κύπρου. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Παν. Αθηνών, της Δραματικής Σχολής του Γιώργου Αρμένη, του Τμήματος Κινηματογράφου του Παν. του Greenwich της Αγγλίας (με το New York College της Αθήνας) και του Μεταπτυχιακού Τμήματος του Παν. του Ηull Θέατρο και Σύγχρονη Πρακτική. Η διδακτορική της διατριβή στο πεδίο της διδασκαλίας της αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας μέσω της θεατρικής αγωγής μελετά εις βάθος τη δυνατότητα της διδακτικής των φιλολογικών μαθημάτων μέσω της ειδικής διδακτικής του θεάτρου στην εκπαίδευση. Τα τρέχοντα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν στη διδακτική της γλώσσας και της λογοτεχνίας μέσα από τη θεατρική αγωγή και στη διδακτική του θεάτρου και του κινηματογράφου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Άρθρα και διαλέξεις της έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων και τόμους βιβλίων. Έχει σκηνοθετήσει διαδραστικές παραστάσεις θεάτρου, φεστιβάλ και μικρού μήκους ταινίες. Στο στάδιο αυτό ολοκληρώνει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Χωραφά. Με τη συνεργασία και την οικονομική ενίσχυση 1

2 Ε Λ Λ Η Σ 8 Β Ε Ρ Ο Ι Α Τ w w w. f u t u r e l i b r a r y. g r Ζ Α Λ Ο Κ Ω Σ Τ Α 4 Α Θ Η Ν Α Τ i n f f u t u r e l i b r a r y. g r «Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημοτική Βιβλιοθήκη Κερατσινίου - Δραπετσώνας Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015 ΦΑΝΟΥΡΑΚΗ ΚΛΕΙΩ Δρ. Θεατρολογίας Θεάτρου/Δράματος στην εκπαίδευση Προσεγγίζοντας την Αντιγόνη του Σοφοκλή μέσα από τις τεχνικές του θεάτρου/δράματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Περίληψη εκπαιδευτικού σεμιναρίου Στο πλαίσιο του παρόντος σεμιναρίου θα μελετηθούν οι δημιουργικοί τρόποι με τους οποίους η Αντιγόνη του Σοφοκλή μπορεί να διδαχθεί στο Λύκειο, μέσα από τη θεωρία και την πρακτική του θεάτρου στην εκπαίδευση. Πιο συγκεκριμένα, σκοπός του σεμιναρίου είναι η γνωριμία των εκπαιδευτικών με το θέατρο/δράμα στην εκπαίδευση ως μια μορφή διδακτικής μεθοδολογίας των υπόλοιπων μαθημάτων και δη των φιλολογικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι ειδικοί στόχοι του σεμιναρίου αφορούν στην οικείωση των εκπαιδευτικών με εφαρμογές της δραματοποίησης κατά τη διδασκαλία της Αντιγόνης του Σοφοκλή, στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Το σεμινάριο θα έχει και βιωματικό χαρακτήρα, για το λόγο αυτό οι συμμετέχοντες καλούνται να φοράνε άνετα ρούχα και παπούτσια και να έχουν μαζί τους ένα αγαπημένο τους αντικείμενο. Με τη συνεργασία και την οικονομική ενίσχυση 2

3 Tίτλος Σεμιναρίου: «Προσεγγίζοντας την Αντιγόνη του Σοφοκλή μέσα από τις τεχνικές του θεάτρου/δράματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση». Εισηγήτρια: Kλειώ Φανουράκη, Θεατρολόγος-Σκηνοθέτις Δρ. Θεατρολογίας-Θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση Διδάσκουσα Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Παν. Πατρών Μέλος Σ.Ε.Π. Μεταπτυχιακού προγράμματος «Θεατρικές Σπουδές» Ανοικτού Παν. Κύπρου. Αναλυτικό Σχέδιο Μαθήματος Σκοπός Στο πλαίσιο του παρόντος σεμιναρίου θα συζητηθούν οι δημιουργικοί τρόποι με τους οποίους η Αντιγόνη του Σοφοκλή μπορεί να διδαχθεί στο Λύκειο, μέσα από τη θεωρία και την πρακτική του θεάτρου στην εκπαίδευση. Πιο συγκεκριμένα, σκοπός του σεμιναρίου είναι η γνωριμία των εκπαιδευτικών με το θέατρο/δράμα στην εκπαίδευση ως μια μορφή διδακτικής μεθοδολογίας των υπόλοιπων μαθημάτων και δη των φιλολογικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι ειδικοί στόχοι του σεμιναρίου αφορούν στην οικείωση των εκπαιδευτικών με εφαρμογές της δραματοποίησης κατά τη διδασκαλία της Αντιγόνης του Σοφοκλή, στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Εισαγωγή Η θεατρική αγωγή ή κατά τη διεθνή ορολογία το θέατρο/ δράμα στην εκπαίδευση αποτελεί ένα αυτόνομο μάθημα ή δραστηριότητα στην εκπαίδευση και εμφανίζεται και ως διδακτική μεθοδολογία των υπόλοιπων μαθημάτων. Η αξιοποίησης της θεατρικής αγωγής ως ενός σύγχρονου, βιωματικού και ενεργητικού τρόπου διδασκαλίας των μαθημάτων, βρίσκει γόνιμο έδαφος στη διεθνή και στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το θέατρο/δράμα στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων αφορά σε ένα σύγχρονο τρόπο διδασκαλίας, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά τον

4 παραδοσιακό τρόπο διδακτικής αλλά σε αντίθεση, ενισχύει, συμπληρώνει και ανανεώνει τις διδακτικές μεθόδους, μέσα από βιωματικές τεχνικές και συμβάσεις. Στον γενικότερο όρο του θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση εντάσσονται όλες εκείνες οι πρακτικές, οι τεχνικές και οι διαφορετικές μεθοδολογίες, μέσα από τις οποίες το θέατρο και οι τέχνες στην εκπαίδευση συλλειτουργούν δημιουργικά σε μια διεπιστημονική μορφή τέχνης και μάθησης, η οποία έχει ως βάση τον αυτοσχεδιασμό, τη δραματοποίηση, τη διερεύνηση, την εκμαίευση, την ομαδοσυνεργατική μάθηση, τον καθηγητή και τον μαθητή σε ρόλο, την αξιοποίηση των συμβάσεων και των κωδίκων του θεάτρου και του δράματος μέσα από τη θεωρία και την πρακτική άσκηση. Φιλολογικά μαθήματα& θεατρική αγωγή Η διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων μέσω της θεατρικής αγωγής βρίσκει ιδιαίτερες εφαρμογές στη διδακτική της αρχαίας και της νέας ελληνικής γραμματείας καθώς και στη διδασκαλία της αρχαίας και της νέας ελληνικής γλώσσας. Παράλληλα, το μάθημα της Ιστορίας προσφέρεται για ομώνυμες διδακτικές προσεγγίσεις, οι οποίες ακολουθούν τους ειδικούς στόχους του μαθήματος. Στο πλαίσιο του ενιαίου διαθεματικού πλαισίου και της διαθεματικής διδασκαλίας των μαθημάτων στο Γυμνάσιο, υπάρχουν ασκήσεις στα σχολικά βιβλία οι οποίες ευνοούν τη δραματοποίηση. Αντίστοιχα, η σύγχρονη έρευνα για τη διδακτική της αρχαίας και της νέας ελληνικής γραμματείας στο Λύκειο, οδηγεί τον εκπαιδευτικό στην ένταξη βιωματικών τεχνικών στη διδασκαλία, οι οποίες δημιουργούν ένα φιλικό κλίμα στην τάξη, ευνοούν την καλλιέργεια σχέσεων μεταξύ προσώπων και ενισχύουν έμπρακτα τον εκμαιευτικό ρόλο του φιλολόγου. Κατά τη δραματοποίηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, ο φιλόλογος παρουσιάζεται σωκρατικά πλέον ως ο «παρών-απών» στην τάξη, αποκτά ένα λειτουργικό, διευκολυντικό ρόλο και οδηγεί τον μαθητή στη μάθηση μέσω της διερεύνησης, της εμπειρίας, της ενσυναίσθησης.

5 Η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία μέσω του Θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση Πιο συγκεκριμένα, η εφαρμογή θεατρικών τεχνικών και συμβάσεων στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματεία αφορά: στη δημιουργική αφόρμηση, πριν τη διδασκαλία του μαθήματος ή της ενότητας, ως μια βιωματική εισαγωγή στην ύλη που πρόκειται να διδαχθεί στη συνέχεια, δίνοντας χώρο στους μαθητές να εντάξουν προσωπικά τους στοιχεία, αφηγήσεις και εμπειρίες στο μάθημα στην καθεαυτό διδακτική του μαθήματος (ή της συγκεκριμένης ύλης) μέσα από την επιλογή κατάλληλων τεχνικών και μορφών του θεάτρου στην εκπαίδευση, οι οποίες ευνοούν την ανάδειξη των συγκεκριμένων διδακτικών στόχων. Σαφέσταστα, δεν προσφέρονται όλες οι ενότητες για την εφαρμογή των θεατρικών τεχνικών στην αξιολόγηση του μαθήματος μέσω της θεατρικής αγωγής από τους μαθητές σε συνεργασία με τον φιλόλογο στην αυτοαξιολόγηση κατά τη διάρκεια του μαθήματος, η οποία ενισχύει την ανταπόκριση των μαθητών, την αφομοίωση της ύλης και τη βελτίωση της σχέσης με τον εαυτό τους και με τους συμμαθητές τους στην ειδική διδακτική των χορικών της Αντιγόνης και των διαλογικών μερών της τραγωδίας στη δραματουργική ανάλυση του κειμένου, στην ανάλυση των χαρακτήρων και των προσώπων της τραγωδίας μέσα από την πρακτική εφαρμογή δραματουργικών συμβάσεων και θεατρικών πρακτικών στη δημιουργική διδακτική των επιμέρους στόχων κάθε ενότητας μέσα από τον αυτοσχεδιασμό, τις συμβάσεις του μαθητή και του φιλολόγου σε ρόλο στη δημιουργική αφομοίωση του περιεχομένου και της μορφής όλης της τραγωδίας και στην επίτευξη της σύνδεσης των μαθημάτων μέσω θεατρικών τεχνικών

6 στη καλλιτεχνική και θεατροπαιδαγωγική ανταπόκριση των μαθητών πάνω στο μύθο και στην ιστορία της Αντιγόνης, μέσα από δικές τους προτεινόμενες εκδοχές τέλους της τραγωδίας στη παραγωγή διαφορετικών ειδών προφορικού και γραπτού λόγου με αφορμή σκηνές από την Αντιγόνη στην εναλλακτική, βιωματική και ενισχυτική εισαγωγή ασκήσεων που αφορούν στη μετάφραση του αρχαίου ελληνικού κειμένου, μέσα από τη διαισθητική κατανόηση της μετάφρασης δια της απαγγελίας Στο τέλος της παρούσας εισήγησης (με πρακτική άσκηση), το ενδιαφέρον θα εστιαστεί στην ανταπόκριση των μαθητών και των φιλολόγων στη συγκεκριμένη διδακτική μεθοδολογία, μέσα από την τρέχουσα έρευνα για τις τέχνες στην εκπαίδευση καθώς και μέσα από την ανταπόκριση της παρούσας ομάδας στη συγκεκριμένη δράση. Με εκτίμηση, Κλειώ Φανουράκη ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γραμματάς, Θόδωρος, 2001: Διδακτική του θεάτρου, Αθήνα: Τυπωθήτω-Δαρδανός. Dean, Geoff, 2003: Teaching Reading in Secondary Schools,2 η έκδοση, London: David Fulton Publishers. Fleming, Μike, 1997: Τhe Art of Drama Teaching, London: David Fulton Publishers. Fleming, Michael, 2001: Τeaching Drama in Primary and Secondary Schools: An integrated approach, Uk: David Fulton Publishers. Kempe Αndy, Ashwell Marigol, 2000: Progression in Secondary Drama, Oxford: Heinemmann. Κοντογιάννη, Άλκηστις, 2012: To βιβλίο της δραματοποίησης, Αθήνα: Eκδόσεις Πεδίο.

7 Μουδατσάκις,Tηλέμαχος, 1994: Η θεωρία του δράματος στη σχολική πράξη. Το θεατρικό παιχνίδι. Η δραματοποίηση, Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα. Neelands, Jonathan,2004: Beginning Drama 11-14, 2 η έκδοση, London: David Fulton Publishers. Nicholson, Helen (επιμ.), 2000: Teaching Drama 11-18, London:Continuum. Παπαδόπουλος, Σίμος, 2010: Παιδαγωγική του Θεάτρου, Αθήνα: Αυτοέκδοση Φανουράκη, Κλειώ, 2011: «Altering students motivation in Ancient and Modern Greek classes through theatre education», στο Beatrice-Boufoy-Bastick (επιμ.): The International Handbook of Cultures of Teacher Education. Comparative International Issues in Curriculum and Pedagogy, Stasbourg: Analytrics,σ Φανουράκη, Κλειώ, 2008, «Προσεγγίζοντας τον Νίκο Καζαντζάκη μέσα από τεχνικές της δραματοποίησης», Περιοδικό Φιλόλογος, Τεύχος 131, Ιαν-Μαρ Wagner,Betty Jane,1998: Educational Drama and Language Arts. What Research Shows, Portsmouth: Heinemann.