F. FISCHLER: Υπουργέ, κα Μπατζελή και κ. Γούναρη, κυρίες και κύριοι, κατ αρχάς σας ευχαριστώ πάρα πολύ που με προσκαλέσατε και βρίσκομαι μαζί σας

Transcript

1 F. FISCHLER: Υπουργέ, κα Μπατζελή και κ. Γούναρη, κυρίες και κύριοι, κατ αρχάς σας ευχαριστώ πάρα πολύ που με προσκαλέσατε και βρίσκομαι μαζί σας σήμερα το απόγευμα. Είμαι βέβαιος ότι θα μας δοθεί ευκαιρία να έχουμε μία πάρα πολύ χρήσιμη συζήτηση για το πώς θα διαμορφώσουμε το μέλλον του αγροτικού τομέα στην Ευρώπη. Και νομίζω ότι θα συμφωνήσουμε όλοι ότι η καινοτομία και κάποια άλλα στοιχεία θα διαδραματίσουν θεμελιώδη ρόλο για να μπορέσουμε να επιτύχουμε τον στόχο μας. Αυτό που σκοπεύω να κάνω λοιπόν τα επόμενα σαράντα πέντε λεπτά είναι να συζητήσω διάφορες προκλήσεις οι οποίες θεωρώ ότι συνάδουν ιδιαίτερα με τα ζητήματα τα οποία τίθενται σήμερα στον τομέα της αγροτικής παραγωγής και είναι άμεσα συνδεδεμένα με τα θέματα αγροτικής πολιτικής. Θα πρέπει επίσης να δούμε τι αντιπροσωπεύει και αυτός ο χάρτης «ΕΥΡΩΠΗ 2020» που παρουσίασε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Μπαρόζο. Νομίζω λοιπόν ότι θα πρέπει να αρχίσουμε τη συζήτηση για να δούμε τι θα γίνει μετά από το Βέβαια δεν έχουμε ολοκληρωμένη γνώση, αυτό το οποίο μπορούμε να κάνουμε είναι να σας δώσω από δικής μου πλευράς ορισμένα στοιχεία και ορισμένες ιδέες που θα πρέπει να κριθούν πολύ προσεκτικά διότι στο τέλος πρέπει να πετύχουμε. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τέσσερις προκλήσεις και τέσσερις στόχους. Η πρώτη πρόκληση προφανώς είναι η οικονομική κρίση την οποία αντιμετωπίζουμε. Έπειτα υπάρχουν οι κλιματικές μεταβολές, ένα ουσιαστικό θέμα το οποίο τίθεται. Σαν συνέπεια όλων αυτών των νέων στοιχείων και αυτών των νέων φυσικών φαινομένων διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μία συνεχώς αυξανόμενη αστάθεια των αγορών, σε σχέση με το παρελθόν. Και η πρόκληση είναι, τι θα συμβεί στις αγροτικές περιοχές των χωρών μας; Τι θα συμβεί στην ύπαιθρο; Για την οικονομική κρίση. Για τα επόμενα δέκα λεπτά θα έχετε την ευκαιρία να νιώσετε όλοι σαν πρωθυπουργοί, γιατί αυτά τα οποία θα σας παρουσιάσω θα είναι οι διαφάνειες τις οποίες χρησιμοποίησε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Μπαρόζο, όταν έκανε την αντίστοιχη ανάλυση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κορυφής των Βρυξελών. Άρα θα βλέπετε ακριβώς 1

2 αυτά τα οποία έβλεπαν με τα μάτια τους οι πρωθυπουργοί των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ λοιπόν είναι η εικόνα της καταστροφής. Βλέπετε ότι όσον αφορά στην εξέλιξη του ΑΕΠ, η Ευρώπη το 2009 επλήγη έντονα. Στις καμπύλες αυτές όμως δεν φαίνεται μόνον η Ευρώπη, η Ευρώπη είναι η πιο παχιά γραμμή. Όλα τα άλλα μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ιαπωνίας, αντιμετώπισαν μία παρόμοια κατάσταση, πλην της Κίνας που είναι η καμπύλη που βρίσκεται πιο ψηλά. Άρα, όσον αφορά στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, βλέπουμε ότι υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό, μία ισχυρή πτώση το Η κρίση αυτή έσβησε την πρόοδο ετών. Η ανάπτυξη δεν ήταν ανάπτυξη, η ανάπτυξη του ΑΕΠ δεν ήταν αύξηση, ήταν μείωση κατά 4% το 2009, που αντιπροσωπεύει και τη χειρότερη κρίση από τη δεκαετία του 30. Χαρακτηριστικό γεγονός ότι κατά μέσο όρο η βιομηχανική παραγωγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώθηκε κατά 20%, δηλαδή επανήλθε περίπου στα επίπεδα των αρχών της δεκαετίας του 90. Όλο αυτό, σαφέστατα, είχε τεράστιες συνέπειες και σε επίπεδο απασχόλησης. Η ανεργία αυτή τη στιγμή είναι της τάξεως των είκοσι τριών εκατομμυρίων ανθρώπων και θα έλεγα ότι το πλέον αρνητικό κατά την άποψή μου είναι το ποσοστό ανεργίας των νέων το οποίο υπερβαίνει το 21% κατά μέσον όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι οι νέοι θα βιώνουν μία αίσθηση ματαίωσης στην αρχή της σταδιοδρομίας τους, το οποίο, αν μη τι άλλο, είναι πράγματι θλιβερό. Τι πρέπει να κάνουμε; Το θέμα είναι ότι πέραν των όλων όσων συνέβησαν το αναπτυξιακό δυναμικό, δηλαδή η ικανότητά μας να παράγουμε ανάπτυξη, έχει μειωθεί κατά το ήμισυ θα έλεγα, από την κρίση αυτή. Οπότε εάν δεν αντιδράσουμε, είναι σαφές ότι θα έχουμε στα χέρια μας μία χαμένη δεκαετία. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Πέραν τούτου, στην Ευρώπη έχουμε κι άλλο ένα επώδυνο πρόβλημα, το γεγονός ότι ο εργαζόμενος πληθυσμός έως το 2020 θα έχει μειωθεί κατά δύο εκατομμύρια ανθρώπους και αντιθέτως η ηλιακή τάξη άνω των 60 ετών αυξάνεται πλέον με διπλάσιο ρυθμό απ ότι πριν από το

3 Επίσης το θέμα της παραγωγικότητας αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα, δεν είμαστε πια στην πρώτη θέση και είμαστε πίσω κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν δούμε τη διαφορά εισοδήματος μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης θα διαπιστώσετε ότι τα 2/3 αυτής της διαφοράς οφείλονται στην χαμηλότερη παραγωγικότητα της Ευρώπης. Είναι προφανές ότι το πεδίο χειρισμών μας έχει συρρικνωθεί. Αυτό οφείλεται κυρίως στα δημοσιονομικά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε, έχουμε κατά μέσον όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα έλλειμμα της τάξης του 7% του ΑΕΠ, το χρέος υπερβαίνει το 80%, πάντα κατά μέσον όρο, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι μέσα σε δύο χρόνια σβήστηκαν είκοσι χρόνια μιας σταθερής δημοσιονομικής προόδου στην Ευρώπη. Βεβαίως γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ορισμένοι τομείς οι οποίοι έχουν πληγεί άμεσα από όλα αυτά. Οι τράπεζες δεν έχουν ανακάμψει ακόμα από την κρίση, υπάρχει ένα πρόβλημα εν γένει με το χρηματοοικονομικό μας σύστημα, και επίσης, στον παγκόσμιο ανταγωνισμό χάνουμε μερίδια αγοράς έναντι μεγάλων παραγωγικών χωρών του τρίτου κόσμου. Πρέπει να μάθουμε λοιπόν το μάθημά μας. Το πρώτο είναι ότι δεν χρησιμεύει σε τίποτα να κατηγορούμε οι μεν τους δε. Οι οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματικά είναι αλληλένδετες, άρα ή θα συνεργασθούμε και θα προχωρήσουμε μαζί ή δεν θα συνεργασθούμε και θα χάσουμε όλοι μαζί. Το καλύτερο δυνατό παράδειγμα είναι το παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας στην Ευρώπη, όπου πάνω από το 70% των ανταλλακτικών και εξαρτημάτων ενός αυτοκίνητου στην Ευρώπη παράγονται σε ένα άλλο κράτος μέλος, άρα για κάθε χίλια ευρώ ανάπτυξης ανά κράτος - μέλος περί τα διακόσια ευρώ πηγαίνουν σε ένα άλλο κράτος μέλος λόγω του διεθνούς ενδοκοινοτικού εμπορίου. Οι οικονομίες μας είναι αλληλένδετες. Ή θα πετύχουμε μαζί ή θα χάσουμε μαζί. Σε αυτή την περίοδο κρίσης σαφώς χρειαζόμαστε έναν καλύτερο συντονισμό και αυτό ακριβώς προσπαθεί να καταφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δηλαδή να συντονίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις εθνικές κυβερνήσεις, αλλά και τις προσπάθειες που γίνονται στους επιμέρους οικονομικούς τομείς. 3

4 Θα επανέλθω σε ορισμένες πτυχές αυτών των θεμάτων για να δούμε και πως θα μπορούσαμε να το πετύχουμε, αλλά θα ήθελα τώρα να αντιμετωπίσουμε τη δεύτερη μεγάλη πρόκληση, που είναι η κλιματική μεταβολή, οι αλλαγές του κλίματος. Βλέπετε αυτόν τον πίνακα τον οποίον έχει παράγει ένας Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών και βλέπετε εδώ τις μεταβολές παγκοσμίως της θερμοκρασίας σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ανάλογα με διάφορους παράγοντες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να δοθεί αγώνας έτσι ώστε να μείνουμε στο επίπεδο των 2 ο C μόνο επιπλέον. Οι επιστήμονες βέβαια το συζητάνε, στον βαθμό που ενδέχεται να μην είναι ρεαλιστικός αυτός ο στόχος και ενδέχεται στην πραγματικότητα μάλλον να είμαστε ήδη στο επίπεδο των 3 ο C επιπλέον. Αλλά ήδη και οι 2 ο C επιπλέον σημαίνουν σαφέστατα μεγάλα προβλήματα. Κατ αρχάς θα υπάρξουν μειωμένες εσοδείες, σε πάρα πολλές περιοχές και της Ευρώπης. Και θα έλεγα μάλιστα ότι το χειρότερο είναι ότι αυτό θα συμβεί και σε χώρες της Αφρικής και σε πολλές χώρες της Ασίας αλλά και στη νότιο Ευρώπη. Θα αντιμετωπίσουν τέτοιο πρόβλημα. Επίσης, θεωρούν οι επιστήμονες ότι θα υπάρξουν μεγάλα προβλήματα και σε επίπεδο βιοποικιλότητας, λόγω ακριβώς αυτής της αύξησης κατά 2 ο C στην παγκόσμια θερμοκρασία, γιατί αυτό σημαίνει παραδείγματος χάριν, πάρα πολύ μεγάλες ζημιές στους υφάλους κοραλλίων και άρα συνεπώς σε όλα τα είδη που χρησιμοποιούν τους υφάλους αυτούς, ακόμα και κάτω από τους 3 ο C θα υπάρξουν και αρκετά φυτικά είδη τα οποία θα εξαφανιστούν. Λόγω ακριβώς αυτών των επιστημονικών διαπιστώσεων θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή με πάρα πολύ μεγάλη σοβαρότητα και θα πρέπει να δούμε πως θα οργανώσουμε τον τρόπο αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου και πως θα μπορέσουμε να προσαρμοστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και ξέρετε, τίθεται και ένα ηθικό ζήτημα, γιατί όπως φαίνεται σε αυτήν τη διαφάνεια, οι χώρες εκείνες και οι περιοχές του κόσμου οι οποίες έχουν χρωστεί με κόκκινο, είναι οι πλέον πληγείσες περιοχές ενώ οι γκρίζες περιοχές είναι οι περιοχές εκείνες οι οποίες έχουν πληγεί περισσότερο ανεξάρτητα από την παραγωγική τους ικανότητα. Το 80% των εκπομπών του 4

5 διοξειδίου του άνθρακος στην ατμόσφαιρα προέρχεται από τις βιομηχανικές χώρες που είναι με γκρίζο. Ενώ μόνο 20% προέρχεται από τις αναπτυσσόμενες περιοχές. Αυτό συνεπώς περιγράφει μία σαφώς άδικη κατάσταση. Βλέπετε εδώ ποιες είναι οι εκτιμήσεις ως προς τις επιπτώσεις της τεχνολογίας, για την ακρίβεια των διαφόρων τεχνολογιών, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά της κλιματική αλλαγή. Και βλέπουμε ότι στο κάτω μέρος υπάρχουν οι προβληματικές εκπομπές οι οποίες θα πρέπει ακόμη και αυτές να μειωθούν. Εάν δεν καταφέρουμε να ακολουθήσουμε αυτό το μονοπάτι, αυτή την καμπύλη, δεν θα μπορέσουμε να επιτύχουμε τους στόχους μας σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Εάν δεχτούμε ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν, αυτό σημαίνει ότι μέσα στα επόμενα πενήντα χρόνια θα πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις δικές μας χώρες κατά 80% σχεδόν, το οποίο σημαίνει ότι κατά μέσον όρο στον κόσμο θα έχουμε επιτύχει να τις μειώσουμε κατά 60%. Άρα η μεγαλύτερη συνεισφορά σε αυτή την προσπάθεια προέρχεται από τις τεχνολογίες βελτιστοποιήσεως της ενεργειακής αποδόσεως. Είναι η πάνω ζώνη, με πορτοκαλί χρώμα. Βεβαίως θα πρέπει να δουλέψουμε και με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που είναι το ελαφρύ λαχανί, η τέταρτη περιοχή από το κάτω μέρος της διαφάνειας, αλλά οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συχνά υπερεκτιμώνται από την πραγματική τους δυνατότητα να αποτελέσουν συνολικό αποτελεσματικό όπλο, ιδιαίτερα όταν κάνετε τη σύγκριση με τις τεχνολογίες βελτιστοποίησης ενεργειακής απόδοσης. Και υπάρχουν βέβαια και τα άλλα πεδία τα οποία δεν αναλύω τώρα. Περνάμε τώρα στην συνεχώς μεγεθυνόμενη αστάθεια στις αγορές. Αυτό το οποίο διαπιστώσαμε τα τελευταία δέκα πέντε χρόνια ας πούμε, είναι μία γεωργική ανάπτυξη και βλέπουμε εδώ τους δείκτες τιμών πρωτογενών αγαθών, μεταξύ του 1960 και του 2009 και βλέπετε ότι ακόμη και αν δούμε την περίοδο με την πρώτη πετρελαϊκή κρίση έχουμε μία υψηλότερη άνοδο τιμών από την τελευταία κρίση που φαίνεται στο

6 Απλώς η κρίση του 2009 σήμερα τυγχάνει σαφώς μεγαλύτερης προβολής από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης απ ότι η κρίση της δεκαετίας του 70. Οι τιμές των τροφίμων ακολουθούν ακριβώς την ίδια καμπύλη. Εδώ τώρα βλέπετε και την ενέργεια, που όπως διαπιστώνετε ακολούθησε μία αρκετά διαφορετική κυματομορφή από την καμπύλη των τιμών των αγροτικών προϊόντων αλλά πλησιάζουν, όπως βλέπετε από το 1989 και ένθεν έχουν σχεδόν παράλληλες πορείες. Ολοένα και περισσότερο τα σιτηρά εξαρτώνται από την τιμή του πετρελαίου και αυτό δεν διαπιστώνεται στον κλάδο των μετάλλων αλλά επιβεβαιώνεται και στον υποτομέα των φυτοφαρμάκων. Επανέρχομαι στο αρχικό θέμα της αστάθειας των αγορών η οποία οφείλεται εν μέρει στη ζήτηση. Κατ αρχάς υπάρχει ολοένα αυξανόμενη ζήτηση σιτηρών καθώς και φυτικού λίπους, στις αναπτυσσόμενες χώρες. Από την άλλη πλευρά στις αναδυόμενες αγορές υπάρχει μία μεγεθυνόμενη ζήτηση ζωικών πρωτεϊνών και για πουλερικά και για χοιρινό, λιγότερο για βόειο κρέας, ενώ στις δικές μας χώρες διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μία ολοένα και μεγαλύτερη κατάτμηση των αγορών. Τι εννοώ με τον όρο αυξανόμενη κατάτμηση; Πολύ απλά, μπαίνετε σε ένα super market και βλέπετε πόσο μεγάλες είναι οι διαφορές των προτιμήσεων των αγορών συν τω χρόνω. Το μεγαλύτερο κομμάτι των καταναλωτών ενδιαφέρονται για το φθηνό φαγητό. Τις φθηνές μάρκες, τη φθηνή αγορά. Όμως υπάρχει μία ολοένα και πιο σημαντική ομάδα που ενδιαφέρεται για τα βιολογικά προϊόντα. Για τα προϊόντα ηθικού εμπορίου ή για διάφορα προϊόντα τα οποία σέβονται το ευ ζειν των ζώων. Και τα λοιπά και τα λοιπά. Εάν λοιπόν θέλαμε να λάβουμε υπ όψιν μας όλους αυτούς τους θύλακες των καταναλωτών, θα έπρεπε να έχουμε έναντι κάθε καταναλωτικής ομάδας και μία αντίστοιχη ομάδα προϊόντων διότι αναγνωρίζουμε ότι δεν είναι δυνατόν όλοι να είναι ικανοποιημένοι με ένα είδος καταναλωτικών συνηθειών. Αυτό θεωρούμε ότι αποτελεί τάση για το μέλλον, μία εν δυνάμει τάση. Από την άλλη μεριά η αστάθεια αυτή τρέφεται επίσης και από την προσφορά, διότι από τη μία πλευρά υπάρχουν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που λέγαμε προηγουμένως, υπάρχουν ακραία φαινόμενα, ολοένα και περισσότερο διαπιστώνουμε ότι μια κακή σοδειά διαδέχεται μία 6

7 καλή σοδειά και τα λοιπά και τα λοιπά, αλλά διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν ολοένα και υψηλότεροι κίνδυνοι φυσικών καταστροφών. Και θεωρώ ότι από το 2008 ένας από τους λόγους για τους οποίους πέτυχε πολύ περισσότερο η κερδοσκοπία ήταν ακριβώς διότι είχαμε πάρα πολύ χαμηλά αποθέματα ασφαλείας. Πριν από τη σοδειά του 2008, παγκοσμίως τα σιτηρά τα αποθέματα ασφαλείας είχαν κατέλθει στο όριο των είκοσι οκτώ ημερών επάρκειας. Αυτό σημαίνει ότι η αγορά άρχισε να υπόκειται σε πιέσεις, άρα ήταν πολύ πιο ευάλωτη. Και προσθέτουμε και το τρίτο στοιχείο που συνδέεται με την προσφορά, που είναι η τεχνολογία και με την ιδιωματική αλλά και με τις γενετικές τροποποιήσεις και άλλες επίσης τεχνικές οι οποίες δεν έχουν άμεση σχέση με την παραγωγή αλλά έχουν σχέση με τις διαδικασίες της τροφιμικής βιομηχανίας. Αλλαγές που δείχνουν αυτή την αστάθεια που σας έλεγα προηγουμένως, υπάρχουν και στις εν όλω οικονομικές και πολιτικές συγκυρίες. Όπως σας είπα προηγουμένως και όπως σας το έδειξα συγκεκριμένα, υπάρχει μία αλληλεξάρτηση μεταξύ των τιμών των βασικών αγαθών αφ ενός και του αργού πετρελαίου αφ ετέρου. Επίσης διαπιστώσαμε ότι ανεπτύχθησαν νέες μορφές κερδοσκοπίας και θα ενθυμείστε ότι όλη αυτή η οικονομική κρίση ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όταν έσκασε η πρώτη φούσκα και ανεδύθη η δεύτερη φούσκα και αυτή η δεύτερη φούσκα είχε άμεση σχέση ακριβώς με τις τιμές των βασικών αγαθών. Ο χρηματοοικονομικός τομέας παρουσίασε μία πληθώρα χρηματοοικονομικών προϊόντων, τα οποία ήταν κερδοσκοπικά αλλά όχι με την κλασική έννοια των futures, δηλαδή του δικαιώματος προαιρέσεως επί μελλοντικών αγορών ή πωλήσεων, αλλά καθαρώς κερδοσκοπικά προϊόντα τα οποία μπορούσαν να αντισταθμίσουν την τάση εκείνη την οποίαν επισήμως πρέσβευε ο ίδιος ο χρηματοοικονομικός τομέας. Επίσης έπαιξε ρόλο η ισοτιμία ευρώ και δολαρίου, αλλά και κάποιες καθαρές πολιτικές αποφάσεις, όπως το γεγονός ότι σε τρίτες χώρες, δεν μιλάω για την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπήρξαν αυξημένα μέτρα προστατευτισμού. Στην Αργεντινή παραδείγματος χάριν είχαμε φόρους στις εξαγωγές, οι Ρώσοι έκαναν και τα δύο, έλαβαν και προστατευτικά μέτρα και 7

8 εισήγαγαν φόρους στις εξαγωγές. Και βέβαια επίσης οι διαφορετικές πορείες του ρυθμιστικού πλαισίου των αγορών ανά χώρα. Όλοι αυτοί οι παράγοντες όταν συνδυασθούν καλλιεργούν μία πολύ μεγαλύτερη αστάθεια στις αγορές απ ότι κατά το παρελθόν. Εδώ λοιπόν φτάνουμε στο βασικό ερώτημα, τι θα γίνει με την ύπαιθρο. Τι θα γίνει με τις γεωργικές περιοχές των χωρών μας. Είναι αυτές οι περιοχές οι μεγάλοι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης; Προσωπικά πιστεύω ότι αν δεν κάνουμε κάτι, αν δεν αναπτύξουμε μια ουσιαστική πολιτική για την ύπαιθρο, ο κίνδυνος είναι πάρα πολύ μεγάλος όντως η ύπαιθρος να είναι ο πολύ μεγάλος χαμένος αυτής της περιόδου. Γιατί; Γιατί η περίοδος της παγκοσμιοποίησης υποστηρίζει τη μετακίνηση και των ανθρώπων και των κεφαλαίων και των επενδύσεων στους πλέον ανταγωνιστικούς πόλους. Και ποιοι είναι αυτοί οι πλέον ανταγωνιστικοί πόλοι; Είναι οι πόλεις και όχι τα χωριά. Ταυτοχρόνως, η παγκοσμιοποίηση συνεπώς καλλιεργεί και ευνοεί την αστυφιλία. Και προφανώς αυτό το οποίο μένει στην ύπαιθρο είναι ελλείψεις, ολοένα μεγαλύτερες ελλείψεις. Δεν υπάρχουν σύγχρονες υποδομές, δεν υπάρχουν δουλειές, δεν υπάρχει συνέχεια και ποιότητα στις δημόσιες υπηρεσίες, δεν υπάρχουν ιδιωτικές επενδύσεις, δεν υπάρχει επιχειρηματικό πνεύμα, φεύγουν οι νέοι, υπάρχει ολοένα και υψηλότερο ποσοστό υπερηλίκων, συν τα προβλήματα που έχουν οι αγρότες για να αφήσουν τα κτήματά τους στα παιδιά τους και αυτό το γενικότερο συναίσθημα ματαίωσης και κατάργησης. Κοιτάξτε τι γίνεται στην Ελλάδα. Τι γίνεται εκτός Αθηνών και Θεσσαλονίκης στον πληθυσμό τα τελευταία είκοσι χρόνια; Κάντε τη σύγκριση με την οποιαδήποτε περιοχή της ελληνικής περιφέρειας, ίσως με την εξαίρεση κάποιων νήσων. Τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησαν μία συζήτηση την οποίαν τιτλοφόρησαν Ευρώπη του 2020 και στο προσχέδιο ούτε καν αναφερόταν η αγροτική παραγωγή για την Ευρώπη του Τώρα κάπως βελτιώθηκαν τα πράγματα, υπάρχει μία μνεία, αλλά προφανώς δεν έχουμε προχωρήσει επαρκώς. 8

9 Τι χρειαζόμαστε; Ας δούμε κατ αρχάς τι αναγράφεται στην τελευταία Ευρωπαϊκή Συνθήκη. Όντως λοιπόν στη Συνθήκη της Λισσαβώνας, στο τρίτο εδάφιο του άρθρου 1 καταγράφεται το γεωργικό ευρωπαϊκό υπόδειγμα το οποίο είναι ενσωματωμένο στο ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο. Λέει λοιπόν ότι: «Η Ένωση θα εργασθεί με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης, η οποία θα βασίζεται στην ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, στη σταθερότητα των τιμών, σε μία κοινωνική οικονομία αγοράς υψηλής ανταγωνιστικότητας, που με τη σειρά της θα μεριμνά για την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική πρόοδο, καθώς και σε ένα υψηλό επίπεδο προστασίας και βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος». Ισορροπία λοιπόν, οικονομία, οικολογία, κοινωνική ευθύνη. Και όλα αυτά με βιώσιμο τρόπο. Το concept λοιπόν όπως λένε και οι διαφημιστές, είναι θαυμάσιο. Το θέμα είναι ότι, τι μέλλει γενέσθαι πραγματικά μετά από αυτή την κρίση την οποίαν βιώνουμε. Τρεις οι εναλλακτικές εξελίξεις. Εάν μεν υπάρξει πραγματικά μία δυναμική αντίδραση μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε το αναπτυξιακό μας δυναμικό και τον αναπτυξιακό μας ρυθμό όπως προ τη κρίσεως. Και φοβούμαι ότι αυτό είναι ένα υπεραισιόδοξο σενάριο. Ενώ πιο ρεαλιστικό είναι το δεύτερο σενάριο όπου θα γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις έτσι ώστε να μπορέσουμε να επαναφέρουμε την ίδια κλίση της αναπτυξιακής μας καμπύλης χωρίς όμως να μπορέσουμε να ανακτήσουμε τις απώλειες των δύο τελευταίων ετών. Θα είμαστε δηλαδή στο ίδιο μονοπάτι όπως πριν, αλλά ότι χάσαμε το χάσαμε. Οι απώλειες αυτές θα είναι μόνιμες. Εάν όμως πάμε ακόμη πιο κάτω και δεν κάνουμε τις μεταρρυθμίσεις αυτές, τότε θα βρεθούμε με τη χαμένη δεκαετία στην οποίαν ανεφέρθην προηγουμένως, μια πολύ κρίσιμη προοπτική διότι δεν θεωρώ ότι είναι δυνατόν να επανέλθουμε στις προ κρίσεως δοκιμασμένες συνταγές και να συνεχίσουμε να κάνουμε ότι κάναμε προ του Ήδη ζούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο. Λόγω ακριβώς αυτών των τεράστιων αλλαγών και στον τρόπο με τον οποίον δαπανώνται και θα δαπανώνται οι δημόσιες πιστώσεις, λόγω των τεράστιων αλλαγών στη δομή της παραγωγής, λόγω των τεράστιων 9

10 αλλαγών και στην ύπαιθρο. Δεν μπορούμε να ξαναγυρίσουμε πίσω. Δεν μπορούμε να επανέλθουμε στην προ κρίσεως εποχή, πρέπει να βρούμε έναν καινούργιο τρόπο να αντιμετωπίσουμε το ίδιο μας το μέλλον. Το πιο σημαντικό μάλιστα είναι ότι όλα αυτά δεν μπορούμε να τα κάνουμε περιμένοντας. Αν θέλουμε να πετύχουμε πρέπει να ξεκινήσουμε τις προσπάθειες, να ξεκινήσουμε τη δουλειά τώρα. Και αν θέλουμε να συγκρίνουμε τις προτεραιότητες αν θέλετε για μία βιώσιμη ανάπτυξη και για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, επανέρχομαι σε αυτά τα οποία παρουσίασε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο κ. Μπαρόζο στους αρχηγούς των εθνικών κυβερνήσεων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρειαζόμαστε ανάπτυξη, χρειαζόμαστε απασχόληση και χρειαζόμαστε ένα νέο είδος ανάπτυξης. Πως; Η ανάπτυξη αυτή θα πρέπει να βασίζεται ιδιαίτερα στην καινοτομία και στην παιδεία πολύ περισσότερο απ ότι στο παρελθόν, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη φτώχεια στα κράτη μέλη, με περισσότερη απασχόληση, με βελτίωση των δεξιοτήτων και τα λοιπά και θα πρέπει αυτή η ανάπτυξη να είναι πιο πράσινη και πιο ανταγωνιστική σε μία πιο βιώσιμη οικονομία. Ο κλάδος της περιβαλλοντικής τεχνολογίας αυτή τη στιγμή είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στην Ευρώπη, είμαστε σε ηγετική θέση ανά τον κόσμο αλλά αν δεν επενδύσουμε αρκετά σε αυτές τις νέες τεχνολογίες σίγουρα θα απολέσουμε αυτή μας την πρωτιά. Τελειώνοντας λοιπόν με τις προκλήσεις, εάν περάσουμε στους τέσσερις στόχους για την κοινή γεωργική πολιτική, θα έλεγα ότι το βασικό είναι η ασφάλεια τροφίμων, η περιβαλλοντική ασφάλεια, η κοινωνική ασφάλεια ή αν θέλετε οι συνταξιοδοτήσεις και μία θαλερή ύπαιθρος, επιτρέψτε μου την έκφραση. Εδώ λοιπόν είναι όλα τα στοιχεία αυτού του concept της Ευρώπης του Γιατί και στη γεωργία διαδραματίζει ρόλο η καινοτομία. Και η εντατικοποίηση της γνώσης, της εκπαίδευσης διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο και στην γεωργία. Στην περιβαλλοντική ασφάλεια, οι γεωργοί ταυτοχρόνως διαχειρίζονται την γη χωροταξικά. Παράγουν δημόσια αγαθά και θα πρέπει να έχουμε επίγνωση του γεγονότος ότι αυτά δεν είναι δωρεάν, πρέπει να έχει κάποιο τίμημα. Εάν δεν είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε αυτό το τίμημα, τότε 10

11 απλούστατα μακροπρόθεσμα δεν θα έχουμε διαχειριστές της υπαίθρου και άρα δεν θα υπάρχει αυτή η ασφάλεια, η υπερεργονομική. Καθ όσον αφορά την κοινωνική ασφάλεια με την ευρύτερη έννοια του όρου, δεν βλέπω κάποιον λόγο για τον οποίον οι αγρότες αυτομάτως, εξ ορισμού θα έχουν χαμηλότερη σύνταξη από τον μέσον όρο του υπόλοιπου εργαζόμενου πληθυσμού. Επίσης καθ όσον αφορά αυτό το οποίο αποκάλεσα θαλερή ύπαιθρο, νομίζω ότι έχουμε ελπίδες αν επενδύσουμε στην πράσινη ανάπτυξη. Γιατί ακριβώς στην ύπαιθρο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε καλύτερα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όχι μόνο για την παραγωγική ενέργειας αλλά και για νέες παραγωγές, όπως νέα είδη πλαστικών, ανακυκλώσιμα, βιώσιμα και τα λοιπά. Εδώ λοιπόν η υποκατάσταση με τα ορυκτά καύσιμα είναι πολύ πιο εύκολη, με το πετρέλαιο ειδικά και αυτό θα μας δώσει μία μεγάλη ευκαιρία. Η κοινή αγροτική πολιτική λοιπόν μετά από το 2013, θα είναι το τελευταίο τμήμα της παρεμβάσεώς μου αυτής. Όπως γνωρίζετε η νέα κοινή πολιτική έχει τρεις κατηγορίες εργαλείων, τα εργαλεία της αγοράς, το σύστημα ενιαίας πληρωμής και η ανάπτυξη της υπαίθρου. Δεν θα συζητήσω κατά πόσον θα μπορέσει να πετύχει περισσότερο το ένα από αυτά τα εργαλεία σε σχέση με τα άλλα, γιατί αυτά όλα είναι υποθετικά και με υποθετική έννοια σήμερα. Αυτό το οποίο θα ήθελα να αναπτύξω είναι το τι χρειαζόμαστε έτσι ώστε πραγματικά να πετύχουμε στο μέλλον. Και επ αυτού σας καλώ να δούμε τα υπάρχοντα εργαλεία αγοράς, τα οποία μπορούμε να ενδυναμώσουμε. Τα υπάρχοντα λοιπόν αυτά εργαλεία είναι οι παρεμβάσεις και το πρόγραμμα ιδιωτικής αποθεματοποίησης, δύο πράγματα που πρέπει να μείνουν. Νομίζω ότι θα πρέπει να ενσκήψουμε ίσως λίγο περισσότερο ως προς το πώς μπορούμε να επηρεάσουμε τις μελλοντικές αγορές, αυτές που ανοίγουν. Παραδείγματος χάρη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αν σκεφθείτε λιγάκι το μέλλον, οι περισσότερες αγορές αναδύονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, γιατί οι βασικοί δείκτες τιμών και στα σιτηρά και στις ζωικές πρωτεΐνες και στα γαλακτοκομικά προέρχονται και επηρεάζονται κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και γι αυτό ακριβώς και εκφράζονται σε δολάρια, ενώ κανένας δείκτης δεν εκφράζεται σε ευρώ διεθνώς. Κάτι το οποίο βέβαια θα έπρεπε να 11

12 αλλάξει, κατά τη γνώμη μου. Υπ αυτή την έννοια θεωρώ ότι θα πρέπει να υπάρξει ένα πολύ ισχυρό χρηματιστήριο τέτοιων αξιών στην Ευρώπη. Ένα άλλο θέμα είναι ότι όπως γνωρίζουμε όλοι, δεν θα υπάρχουν εξαγωγικές επιδοτήσεις στο μέλλον, θα υπάρξουν όμως μέτρα προώθησης των εξαγωγών. Και αυτό συνάδει και προς τις ρυθμίσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Αν και προς το παρόν δυστυχώς δεν συμβαίνει σχεδόν τίποτα σε αυτό το μέτωπο στην Ευρώπη. Σχεδόν όλοι στην Ευρώπη οραματίζονται την μεγάλη κινεζική αγορά που θα ανοίξει. Αρκεί όμως να πάει κανείς σε μία μεγάλη εμπορική έκθεση στην Κίνα και θα ακούσει μεγάλες αναγγελίες για προϊόντα και τρόφιμα τα οποία θα προέρχονται από την Αργεντινή, από τη Βραζιλία, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά ποτέ κανένας δεν θα ακούσει σχεδόν τίποτα για προϊόντα τα οποία προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάπου θα υπάρχει κάποιο περίπτερο από τη Γαλλία, κάπου οι υπερδραστήριοι Ολλανδοί, αλλά όχι και πολλά πράγματα παραπάνω. Αυτά θα πρέπει να αλλάξουν. Αυτά θα πρέπει να αλλάξουν εάν όντως μας ενδιαφέρουν αυτές οι νέες αγορές, αυτές οι μελλοντικές αγορές. Και για αυτό έλεγα προηγουμένως ότι αφού οι ζωικές πρωτεΐνες ζητούνται περισσότερο στις αναδυόμενες αγορές, θα πρέπει να είμαστε παρόντες. Δεν μπορούμε να μείνουμε στο δικό μας μικρό χωριό με τις δικές μας συνήθειες. Και δεν μπορούμε να παράγουμε κρέας φθηνότερο απ ότι στην Αργεντινή ή στη Βραζιλία. Δεν μπορούμε να παράγουμε φθηνότερα σιτηρά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ή καλαμπόκι. Ως εκ τούτου η δική μας ισχύς είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα, όχι τα βασικά αγαθά. Και γι αυτό χρειάζεται και μία καλύτερη συνεργασία μεταξύ χωρών παραγωγών και τροφιμικής βιομηχανίας. Μόνον αν συνεργαστούν, αν δουλέψουν μαζί, αν αναπτύξουν κοινά εμπορικά σήματα, όπου βεβαίως και το βασικό αγαθό θα διαδραματίζει τον δικό του ρόλο. Παραδείγματος χάρη, γιατί είναι νωπό ή γιατί είναι βιολογικό ή δεν ξέρω τι άλλο. Αλλά θα έχει προστεθεί και μία επεξεργασία και μία διαδικασία, με το δικό της σήμα, με τη δική της σφραγίδα και αυτό είναι αυτό το οποίο θα μας δώσει μία ευκαιρία. Γι αυτό είπα ότι εδώ οι οργανώσεις παραγωγών, η 12

13 πολιτική υπέρ της ποιότητας και η προστασία των ονομασιών προέλευσης και οι παραγωγικές αλυσίδες θα είναι τα σημεία κλειδιά. Πέραν των υπαρχόντων εργαλείων ας δούμε και τα μελλοντικά εργαλεία. Πρώτον, η μεγαλύτερη διαφάνεια, ιδιαίτερα η διαφάνεια τιμών. Δεν είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι ακόμη και εντός της περίφημης ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς όπου δεν έχουμε σύνορα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που να παρεμποδίζουν την διακίνηση των εμπορευμάτων, όπου υπάρχει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο των αγορών, παρόμοιο, όχι το ίδιο και δείτε παραδείγματος χάρη τις τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων και ακόμη πιο έντονα του γάλακτος. Οι υψηλότερες τιμές για το γάλα διαπιστώνουμε ότι είναι τριπλάσιες της χαμηλότερης τιμής. Πως εξηγείται λοιπόν αυτό το άνοιγμα, ένα προς τρία, στον βαθμό που έχουμε μία αγορά με τους ίδιους κανόνες; Κάτι κρύβεται. Κάτι συμβαίνει εδώ. Εξ ου λοιπόν και η έκκλησή μου να υπάρξει περισσότερη διαφάνεια, έτσι ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει σε αυτή την αγορά. Αυτές είναι και οι διαπιστώσεις της ομάδας υψηλού επιπέδου που στις Βρυξέλες επεξεργάζεται αυτές τις ιδέες που ενδέχεται στο μέλλον να μας βοηθήσουν να βελτιώσουμε τις αγορές και μάλιστα ιδιαίτερα τις αγορές γαλακτοκομικών. Κατά τη γνώμη μου αποτελεί απλώς ένα παράδειγμα ο γαλακτοκομικός τομέας γιατί υπάρχουν πολύ παρόμοιες καταστάσεις και σε άλλες αγορές. Μίλησα λοιπόν για τη διαφάνεια. Να μιλήσουμε για την παρακολούθηση της αλυσίδας τιμών. Την αλυσίδα κόστους αν θέλετε. Φτάνετε στο ράφι του super market και βλέπετε μία τιμή ενός προϊόντος. Εάν πάτε και βρείτε τον παραγωγό και πείτε, να σου πω, το βασικό αγαθό που υπάρχει εκεί πόσο το πούλησες, δηλαδή να καταλάβουμε πόσα έμειναν στα χέρια του παραγωγού, για να καταλάβουμε πόσα πήρε ο βιομήχανος, αν υπέστη αυτό το τρόφιμο μια επεξεργασία, να δούμε πόσα πήρε ο μεσάζων, τι ποσό μετά η μεταφορά, τι χρήματα έβαλε στον κρατικό κορβανά το δημόσιο, έτσι ώστε να ξέρουμε τι γίνεται. Μία καλύτερη ανάλυση τιμών. Υπ αυτή την έννοια αναφέρθην προηγουμένως στις οργανώσεις παραγωγών γιατί υπάρχει τέτοια οργάνωση στον γαλακτοκομικό τομέα, στον 13

14 οινικό τομέα και στον τομέα των οπωροκηπευτικών αλλά γιατί να μην έχουμε και τους άλλους τομείς; Γιατί αυτό σημαίνει βέβαια ότι θα είχαμε και κάποιες αλλαγές στους κανόνες ανταγωνισμού. Προς το παρόν από νομικής πλευράς είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο, κάτι τέτοιο. Εάν παραδείγματος χάρη μία αλυσίδα super market δημοσιεύσει τις τιμές τις οποίες καταβάλει στους προμηθευτές της και τις τιμές με τις οποίες χρεώνει τους καταναλωτές της, αυτό αντίκειται στους κανόνες ανταγωνισμού. Εάν κάποιοι αγρότες φτιάξουν μία κοινή σύμβαση για να υπογράψουν με τον έμπορο του βαμβακιού ή καπνού ή δεν ξέρω κι εγώ τι, αυτό αντίκειται στους κανόνες ανταγωνισμού. Τους ισχύοντες κανόνες. Άρα λοιπόν θα πρέπει να σκεφτούμε λογικές αλλαγές που θα φέρουν τους γαιοκτήμονες σε μία καλύτερη διαπραγματευτική θέση. Επίσης, αναφέραμε προηγουμένως την υψηλότερη συχνότητα φυσικών καταστροφών. Θα πρέπει να υπάρχουν καλύτερες ασφαλίσεις κατά των κινδύνων φυσικών καταστροφών. Βέβαια εδώ τίθεται το ερώτημα κατά πόσον πρέπει να προχωρήσουμε και κατά πόσον ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να εμπλακεί και σε ποιο βαθμό, για την ασφάλιση αυτή. Και ομολογώ ότι εδώ οι απόψεις διίστανται ανά την Ευρώπη. Τέλος, και νομίζω ότι αναφέρθη και η κα Υπουργός στις παρατηρήσεις της προηγουμένως στο θέμα αυτό, θα πρέπει να αναφέρουμε πλέον ρητά τον όρο ενός νέου δικτύου ασφαλείας εισοδημάτων. Αυτά τα οποία μπορούμε να μάθουμε από τις πρόσφατες καταστροφές, ιδιαίτερα στον γαλακτοκομικό τομέα, είναι ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα αφορούσαν τους καλύτερους αγρότες, αυτούς δηλαδή που είχαν επενδύσει. Γιατί αυτοί όταν η αγορά καταστρέφεται, έχουν πέραν των προσωπικών τους αναγκών διαβιώσεως και την αποπληρωμή του δανείου τους. Και γι αυτό ακριβώς αυτοί οι άνθρωποι είναι οι πλέον εκτεθειμένοι. Έχουν επενδύσει, άρα έχουν δανεισθεί, άρα έχουν υψηλές χρηματοδοτικές ανάγκες. Με τι θα μπορούσε να μοιάζει ένα δίχτυ εισοδήματος, γι αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις; Ένα δεύτερο βασικό στοιχείο, μιλώντας λοιπόν για τη νέα κοινή αγροτική πολιτική είναι το σύστημα ενιαίας πληρωμής. Και πάλι εδώ οι απόψεις ανά την Ευρώπη διίστανται πλήρως. Ξέρετε, υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι πιστεύουν ότι θα ήταν καλό να μείνουμε σ αυτά στα οποία έχουμε 14

15 συνηθίσει και ίσως σε αυτή την ομάδα να ανήκει και η Ελλάδα, κάπου εκεί κοντά είναι και οι Γάλλοι και οι Ιρλανδοί, με τις ελπίδες τους, στην άλλη γωνία είναι οι Βρετανοί και κάποια ίσως από τα νέα κράτη μέλη που θα θέλανε να σταματήσουν όλες τις άμεσες επιδοτήσεις και μάλιστα ούτε καν να συνεχίσουν με το σύστημα της ενιαίας πληρωμής. Υπάρχει κάπου στη μέση μία ομάδα κρατών - μελών όπως η Γερμανία και κάποιοι άλλοι, που λένε βεβαίως δεν είναι ρεαλιστικό να προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο, είναι επίσης η ρεαλιστικό το να μην έχουμε πια κοινή αγροτική πολιτική, ας βρεθούμε κάπου στη μέση. Τι σημαίνει αυτό με αριθμούς; Βλέπετε λοιπόν σε αυτό το διάγραμμα τον μέσον όρο ανά κράτος μέλος. Η Ελλάδα είναι η δεύτερη από αριστερά. Και οι τρεις με πιο έντονο μπλε στήλες, είναι η πρώτη η Ευρώπη των 15, η δεύτερη η Ευρώπη των 27 και η τρίτη η Ευρώπη των 12. Όταν λοιπόν βλέπουμε στο αριστερό μέρος τη στήλη της Ελλάδας, βλέπουμε ότι η Ελλάδα λαμβάνει περισσότερο από 500 ευρώ κατά μέσον όρο ανά εκτάριο, δηλαδή 50 ευρώ ανά στρέμμα. Ενώ στο δεξί μέρος είναι γύρω στα 8 ευρώ ανά στρέμμα η Λετονία. Θα μπορούσαμε λοιπόν να έχουμε έναν ενιαίο συντελεστή, όπου κάθε στρέμμα παίρνει το ίδιο ποσό. Έπειτα υπάρχουν κάποια μεικτά μοντέλα τα οποία αποκαλούνται περιφερειακά όπως στη Γερμανία, στις κάτω χώρες στο Ευρωβασίλειο, όπου εκεί επιλέγεται μία περιοχή που παίρνει ένα ελάχιστο και από εκεί και πέρα προστίθενται διάφορα στοιχεία τα οποία καλούνται να εξομαλύνουν τη γενικότερη εικόνα. Έπειτα στη δικιά μου χώρα όπως και στη δικιά σας χώρα χρησιμοποιείται το ιστορικό πρότυπο. Στο ιστορικό πρότυπο υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές από περιοχή σε περιοχή, αναλόγως της παραγωγής. Τι παρήγαγε ο εν λόγω αγρότης στο παρελθόν; Όταν λοιπόν μιλάμε για πάνω από 50 ευρώ ανά στρέμμα στην Ελλάδα δεν λέμε όλη την αλήθεια, μιλάμε για τον μέσον όρο της Ελλάδας. Εάν θέλαμε όλη την αλήθεια θα έπρεπε να δούμε ανά περιφέρεια και ανά κατηγορίες και ανά είδος γεωργών, γιατί κάποιοι παίρνουν πολύ λιγότερο από 40 ευρώ και κάποιο άλλοι πολύ περισσότερο από 60 ευρώ ή και 70 ευρώ. Εξ ου και η τρέχουσα συζήτηση, που μάλλον τείνει προς το περιφερειακό μοντέλο. Το οποίο σημαίνει ότι εάν κρατήσουμε το ίδιο ποσό για τον μέσο όρο 15

16 μίας χώρας και πάλι θα είχατε τεράστιες αλλαγές μέσα στη χώρα σας. Και το ερώτημα βέβαια το οποίο τίθεται προ όλων των πολιτικών είναι, πως το αντιμετωπίζουμε αυτό γιατί παντού θα υπάρξουν κερδισμένοι και χαμένοι. Αυτό λοιπόν θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μιας πολύ προσεκτικής προετοιμασίας. Και γι αυτό χρειάζεται μία σαφής εικόνα, μία σαφής πληροφόρηση και μία σαφής δυνατότητα εξήγησης, γιατί δεν μπορεί να εμφανιστεί κάποια στιγμή κάποιος και να πει σε έναν αγρότη και στην οικογένειά του, ξέρεις, από τον άλλο μήνα θα παίρνεις τα μισά απ όσα έπαιρνες τα τελευταία είκοσι χρόνια. Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Επίσης, εδώ φαίνεται πόσο δύσκολο είναι το θέμα της ενιαίας πληρωμής ανά αγρόκτημα. Βλέπετε ότι η Ελλάδα είναι μεταξύ αυτών που έχουν το χαμηλότερο ανά μονάδα εκμετάλλευσης. Γιατί; Γιατί έχουμε πάρα πολλές εκμεταλλεύσεις. Από την άλλη πλευρά έχουμε τους Τσέχους οι οποίοι έχουν πολύ υψηλό ποσό. Και αυτό διότι κράτησαν την παλιά δομή των κρατικών αν θέλετε, μονάδων εκμεταλλεύσεως, το οποίο σημαίνει ότι είναι πολύ μεγάλες. Και αυτό πρέπει να συζητηθεί. Και το μέσο μέγεθος θεωρώ της εκμετάλλευσης. Κάποια κράτη μέλη λοιπόν λένε ότι στην Ευρώπη, απλώς το κάθε εκτάριο θα παίρνει το ίδιο ποσό. Είναι αυτή η γραμμή που βλέπετε στο διάγραμμα και βλέπετε συνεπώς πόσο πολύ χαμένοι είναι κάποιοι και πόσο πολύ κερδισμένοι είναι κάποιοι άλλοι. Κι εδώ βλέπετε και την πολιτική αν θέλετε χροιά, γιατί εδώ είναι όλοι στο δεξί μέρος που είναι όλα τα νέα κράτη μέλη. Η ανατολική Ευρώπη δηλαδή. Ενώ χαμένοι προφανώς είναι ο νότος, η Μάλτα, η Ελλάδα και οι Κάτω Χώρες. Αυτά λοιπόν όλα θα πρέπει να συζητηθούν σε βάθος διότι με τεχνικούς όρους, αν θέλετε, εν πρώτοις αυτό θα σήμαινε αν δεν δεχθεί κάποιος αυτό το concept, ότι κάθε γεωγραφική μονάδα θα παίρνει τα ίδια λεφτά, όπου και να είναι στην Ευρώπη, τότε θα πρέπει να βρούμε έναν άλλο αντικειμενικό τρόπο για να κάνουμε έναν απολογισμό της συνολικής πιστώσεως που θα αποδίδεται σε μία χώρα. Και από εκεί και πέρα θα πρέπει να δούμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο πόσο μεγάλη αποδεχόμαστε να είναι η διαφορά μέσα σε κάθε χώρα. Έστω σε ποσοστό. 16

17 Αυτά όλα αφορούν εκατομμύρια ανθρώπους ανά την Ευρώπη. Εδώ λοιπόν είναι η συζήτηση για τα αντικειμενικά κριτήρια, τα οποία θα θεμελιώνουν την έννοια ενός συνολικού ποσού που θα πηγαίνει ανά χώρα και από εκεί και πέρα τα θέματα που αφορούν ακριβώς αυτή τη μεταβλητότητα, τι γίνεται ας πούμε με την αντίθεση αρόσιμης γης και χορτολιβαδικών εκτάσεων, βάσει του άρθρου 6870 και τα λοιπά του νέου κανονισμού, ποιο θα είναι το μοντέλο του μέλλοντος. Του ενιαίου συντελεστή; Ίσως όχι. Δεν ξέρω παραδείγματος χάρη αν θα μπορούσε να είναι κάποια εθνική οροφή. Αυτό το οποίο όμως έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία είναι να συμμετέχει η Ελλάδα σε αυτή τη συζήτηση και να συμμετέχουν και οι κοινωνικές ομάδες στην Ελλάδα, με πρωτότυπες ιδέες, έτσι ώστε να εμπλουτίσουν τον πολιτικό αυτόν διάλογο γιατί από εκεί εξαρτάται το πως βλέπετε το μέλλον της ίδιας της χώρας σας. Άρα η άποψή μου καθ όσον αφορά την πολιτική ανάπτυξης της υπαίθρου μετά το 2013 είναι ότι κατ ουσίαν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει βάσει των ίδιων αξιών την πολιτική της ανάπτυξης της υπαίθρου, δεν θα αλλάξει τις βασικές της αξίες, Προφανώς θα υπάρξουν πολλές συζητήσεις όπως το πώς θα γίνουν όλοι αυτοί οι υπολογισμοί που έλεγα προηγουμένως, πως θα υπολογιστούν τα συνολικά κονδύλια ανά χώρα, τι σημαίνουν τα αντικειμενικά κριτήρια που λέγαμε προηγουμένως, ποια αντικειμενικά κριτήρια θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν, διότι ακριβώς εδώ τίθεται και το θέμα της κοινωνικής συνοχής παραδοσιακά. Και αποτελεί ένα πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο πιστεύω και για την ελληνική πραγματικότητα, άρα και για την ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Και νομίζω ότι οι εκπρόσωποι της ελληνικής υπαίθρου, οι εκπρόσωποι του ελληνικού αγροτικού κόσμου θα πρέπει να ενσκήψουν με πάρα πολύ μεγάλη προσοχή και ενάντια σε αυτά τα θέματα, διότι νομίζω ότι θα ήταν καλό να μαθαίνουμε όλοι από τους Γάλλους. Αυτή είναι η δική μου συμβουλή. Δεν θα ακούσετε ποτέ από Γάλλο εκπρόσωπο να σας λέει ότι πρέπει να γίνει αυτή η κοινή αλλαγή, από γαλλικής πλευράς. Ποτέ λοιπόν μη λέτε, κατά τους Έλληνες πρέπει να γίνει αυτό. Οι Γάλλοι πάντα λένε ότι, εμείς έχουμε την καλύτερη λύση για την Ευρώπη όλη. Άρα θα πρέπει και οι Έλληνες όσο πρέπει να ξεκινάνε να λένε όχι, εμείς 17

18 σκεφτήκαμε την καλύτερη λύση για την Ευρώπη όλη. Τώρα κατά τύχη ενδέχεται να είναι η καλύτερη λύση και για την Ελλάδα, αλλά θα είναι τελείως τυχαίο. Έτσι δουλεύει η Ευρώπη. Δεν μπορεί να εμφανίζεται ο καθένας και να λέει, εγώ θέλω να υπεραμυνθώ των δικών μου συμφερόντων. Υπ αυτή την έννοια λοιπόν έλεγα ότι είναι πάρα πολύ πιθανό να υπάρξουν τμήματα της γεωργικής πολιτικής που δεν έχουν άμεση σχέση με τη γεωργία, αλλά που έχουν σχέση με την ύπαιθρο γενικά. Δηλαδή επενδύσεις ή οι αστικές αναπλάσεις των χωριών, οι υποδομές και τα λοιπά, να ενισχυθούν σε σχέση με το παρελθόν και άρα ίσως να υπάρξει και μία μεταφορά από τον πρώτο στον δεύτερο πυλώνα. Επίσης κάποια περιβαλλοντικά μέτρα θα πρέπει να τεκμηριωθούν καλύτερα. Το Ελεγκτικό Συνέδριο δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σαφέστατα θα ζητήσει από τα κράτη μέλη να αποδεικνύουν, να αποδείξουν κατ αρχήν και μετά συνεχώς να αποδεικνύουν γιατί χρειάζεται αυτό το επίπεδο στήριξης και όχι ένα χαμηλότερο. Καταλήγουμε λοιπόν στο τελευταίο τμήμα της ομιλίας μου, η χρηματοδότηση της κοινής αγροτικής πολιτικής. Είχαμε ήδη πολλές εξελίξεις όσον αφορά τη δομή αυτών των δαπανών. Όταν ξεκινήσαμε είχαμε αποκλειστικά και μόνο μέτρα στήριξης τα οποία στρέβλωναν τις εμπορικές συναλλαγές. Ήταν αυτά τα τμήματα τα κόκκινα και τα πορτοκαλί και μετά από το 92 και μετά ξεκίνησαν τα μπλε και μωβ μέτρα και ταυτοχρόνως, από τον γύρο της Ντόχα ετέθησαν υπό αμφισβήτηση και τα μέτρα αυτά και μειώθηκαν με δραστικό τρόπο. Λογικά λοιπόν άρχισαν να μεταμορφώνονται σε ένα σύστημα που να είναι πράσινα μέτρα, ή εν πάση περιπτώσει συμβατά με το περιβάλλον. Και ήδη το 2009 το 80% όλων των μέτρων στήριξης της γεωργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν ήδη αν θέλετε την πράσινη σφραγίδα. Το θέμα είναι, τα λεφτά τα οποία ξοδεύουμε για τη γεωργία είναι πάρα πολλά ή πιο λίγα; Είναι αποδεκτό το επίπεδο αυτό ή δεν είναι αποδεκτό; Εάν κάνετε εδώ τη σύγκριση το τι δαπανήσαμε το 2007 βλέπουμε ότι είναι κάπου πάνω από τα 50 δις., γύρω στα 53, εάν κάνουμε τη σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες θα δούμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες τελικά ετησίως δαπανούν ακόμη περισσότερα χρήματα, αλλά αυτοί έχουν δύο εκατομμύρια 18

19 αγροτικές εκμεταλλεύσεις ενώ εμείς έχουμε δέκα τρία εκατομμύρια αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Και ίσως εκεί να είναι η μεγάλη διαφορά. Εάν λοιπόν τώρα κάνετε μία σύγκριση του κόστους αυτού της αγροτικής πολιτικής, δηλαδή τα 53 αυτά δισ. με την εν όλω δομή των δημοσίων δαπανών, θα δείτε ότι το μερίδιο του ΑΕΠ που αφιερώνεται στη συνολική δημόσια δαπάνη, περιλαμβανομένης δηλαδή και της κοινοτικής δαπάνης και της εθνικής συνεισφοράς, είναι της τάξεως του 45% κατά μέσον όρο συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Άρα οι δημόσιες δαπάνες είναι 45% στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, ενώ για την κοινή αγροτική πολιτική είναι κάτω από 1%, θα έλεγα πιο κοντά σε 0,5% του συνολικού ΑΕΠ. Άρα, χρησιμοποιήστε πολύ συχνά αυτό το επιχείρημα, όλοι οι εκπρόσωπο των γεωργών. Και πέστε ολοένα και περισσότερο αυτό το στοιχείο και στον γενικό πληθυσμό της χώρας σας. Και πέστε τους επίσης τι κερδίζουν με αυτό το 0,5%. Ένα καλό περιβάλλον, μία καλύτερη συντήρηση της υπαίθρου, καλύτερα τρόφιμα και τα λοιπά και τα λοιπά. Αυτό είναι ένα αποδεκτό ποσό. Σας ευχαριστώ. 19