ΛΘΜΝΟΛΟΓΘΑ. Μειεηά ηνπο αβηνηηθνύο θαη ηνπο βηνηηθνύο παξάγνληεο ησλ εζωηερικών σδάηων (ζπγθεληξώζεηο γιπθνύ ή αικπξνύ λεξνύ πνπ ππάξρνπλ ζηελ μεξά).

Transcript

1 ΛΘΜΝΟΛΟΓΘΑ Ζ Ληκλνινγία είλαη κία ζρεηηθά λέα επηζηήκε: πξώηε αλαθνξά ην 1895 από ηνλ Διβεηό François Alphonse Forel ζην βηβιίν ηνπ κε ηίηιν: Le Leman: Monographie limnologique. Απνηειεί ππνζύλνιν ηεο επηζηήκεο ηεο Θαιάζζηαο Βηνινγίαο θαη ηεο Ωθεαλνγξαθίαο. Μειεηά ηνπο αβηνηηθνύο θαη ηνπο βηνηηθνύο παξάγνληεο ησλ εζωηερικών σδάηων (ζπγθεληξώζεηο γιπθνύ ή αικπξνύ λεξνύ πνπ ππάξρνπλ ζηελ μεξά). ηα εζσηεξηθά λεξά αλήθνπλ: νη ιίκλεο, ηα πνηάκηα, νη ρείκαξξνη, ηα έιε, νη βάιηνη, νη ιηκλνζάιαζζεο, νη ιηκλνδεμακελέο θαη νη ηακηεπηήξεο.

2 ημαζία ηων εζωηερικών σδάηων Δίλαη απνδέθηεο γιπθνύ λεξνύ γηα ύδξεπζε, άξδεπζε, ή θαη άιιεο ρξήζεηο Πξνζθέξνπλ πξνζηαζία από ηηο πιεκκύξεο, ή ηηο πξνθαινύλ πληεξνύλ κεγάιε πνηθηιία δσήο (θπηά, δώα) κέζα ζην λεξό αιιά θαη ζηα όξηά ηνπ κε ηελ μεξά (παξαιίκληα δώλε) Απνηεινύλ ζεκαληηθά αλαπαξαγσγηθά πεδία θαη ηόπνπο ζπλάζξνηζεο πηελώλ (πδξόβηα, απνδεκεηηθά) Απνηεινύλ ζεκαληηθά αιηεπηηθά πεδία ζηεξίδνληαο ηελ ηνπηθή νηθνλνκία (π.ρ. αιηεπηηθνί ζπλεηαηξηζκνί Λ/Θ Μεζνινγγίνπ, αζεξίλα Σξηρσλίδαο) Απνηεινύλ πεδία αλάπηπμεο πδαηνθαιιηεξγεηώλ (πρ. εθηξνθή πέζηξνθαο, θαξαβίδσλ, θ.ι.π.) πλεηζθέξνπλ ζηνλ ηνπξηζκό θαη ηελ αλαςπρή (π.ρ. θνιύκπη, αγώλεο)

3 Προβλήμαηα - απειλές Αλζξσπνγελείο δξαζηεξηόηεηεο Τπεξάληιεζε λεξνύ γηα άξδεπζε απνμήξαλζε πδάηηλνπ απνδέθηε Τπεξαιίεπζε, εμάληιεζε βηνηηθώλ ζηνηρείσλ Απόξξηςε ξύπσλ Αλεμέιεγθην θπλήγη Γόκεζε ζηελ παξαιίκληα δώλε Γεσκνξθνινγία Μνξθνκεηξηθά ζηνηρεία Τπόγεηα ύδαηα Τδαηηθό ηζνδύγην Οικοζσζηήμαηα εζωηερικών σδάηων Κιηκαηηθέο κεηαβνιέο Αλνκβξία, μεξαζία Αύμεζε ζεξκνθξαζίαο Μικρή ικανόηηηα ανάδραζης

4 ΟΘ ΜΕΓΑΛΤΣΕΡΕ ΛΘΜΝΕ ΣΗ ΓΗ Μαύξε Θάιαζζα (εζσηεξηθή ιίκλε πνπ επηθνηλσλεί κε ηε ζάιαζζα) Καζπία Θάιαζζα (θιεηζηή αικπξή ιίκλε) : km 2 Λίκλεο Β. Ακεξηθήο (Superior, Huron, Michigan, Ontario, Erie) : ε κεγαιύηεξε κάδα επηθαλεηαθνύ γιπθνύ λεξνύ ζηε γε κε ζπλνιηθή έθηαζε km 2 θαη όγθν km 3 Βατθάιε (Σηβεξία) : m Ταγθαλίθα (Αθξηθή) : m Φπζηθέο ιίκλεο : km 3 Σερλεηέο ιίκλεο & πνηάκηα : km 3

5 Εζωηερικά νερά ηης Ελλάδας Φυζικές λίμνες & ηεχνηηές λίμνες : 956 km 2 56 θπζηθέο ιίκλεο κε ζπλνιηθή έθηαζε 600 km 2 25 ηερλεηέο ιίκλεο κε ζπλνιηθή έθηαζε 356 km 2 Λιμνοθάλαζζες : 288 km 2 Έλη : 58 km 2 Εκβολές & δέληα ποηαμών : 723 km 2 Ποηαμοί : 10 m 30 m 50 m N S μήκος km ΕΚΤΑΣΗ Τξηρσλίδα (Γ. Διιάδα) : 98.6 km 2 Βόιβε (Μαθεδνλία) : 68.0 km 2 Βεγνξίηηδα (Μαθεδνλία) : 53.0 km 2 ΒΑΘΟΣ Σριτωνίδα 5 km Βεγνξίηηδα (Μαθεδνλία) : Τξηρσλίδα (Γ. Διιάδα) : 70 m 58 m

6 Τύποι οικοζυζηημάηων εζωηερικών υδάηων Σετνηηές λίμνες ηαμιεσηήρες Ποηάμια ζώνη (riverine zone): Zώλε ζρεηηθά κηθξνύ πιάηνπο (ζηελή) κε κηθξό βάζνο Έληνλε αλάκημε θαη ξνή λεξνύ Μεηαθνξά αησξνύκελσλ ζσκαηηδίσλ θαη νξγαληθήο ύιεο Μεγάιε ζνιεξόηεηα Μεγάιεο ζπγθεληξώζεηο νμπγόλνπ Αεξόβηεο ζπλζήθεο Μεηαβαηική ζώνη (transition zone): Μεγαιύηεξν βάζνο Μηθξέο ηαρύηεηεο (ξνή) λεξνύ θαη κεησκέλε αλάκημε κηθξή ζνιεξόηεηα Αλάπηπμε θπηηθήο βιάζηεζεο, πςειή ζπζζώξεπζε νξγαληθνύ θνξηίνπ Απμεκέλε θσηνζπλζεηηθή παξαγσγή Μεγάιεο ζπγθεληξώζεηο νμπγόλνπ Αεξόβηεο ζπλζήθεο Λιμναία ζώνη (lacustrine zone): Πνιύ κεγάιν βάζνο & θαζόινπ ξνή λεξνύ έρεη ραξαθηεξηζηηθά ιίκλεο Θεξκηθή ζηξσκάησζε πεξηνξηζκόο παξαγσγηθόηεηαο ιόγσ έιιεηςεο ζξεπηηθώλ Σξνπνπνηήζεηο ζηηο θηλήζεηο ηνπ λεξνύ ιόγσ απόιεςήο ηνπ Αλαεξόβηεο ζπλζήθεο ζε κεγάιν βάζνο ή κέζα ζην ππόζηξσκα ηνπ ππζκέλα

7 Έιε, ηέικαηα πεξηνρέο ηεο μεξάο πνπ θαιύπηνληαη πεξηνδηθά ή κόληκα κε λεξά κηθξνύ βάζνπο θαη έρνπλ ππθλή βιάζηεζε Σπζηήκαηα πςειήο παξαγσγηθόηεηαο πνπ επεξεάδεηαη από ηε ζύζηαζε ηνπ εδάθνπο Η ζηάζκε ηνπ λεξνύ απμνκεηώλεηαη πεξηνδηθά εμαηηίαο μεξαζίαο ή βξνρνπηώζεσλ ΒΑΣΙΚΗ ΓΙΑΚΡΙΣΗ ΔΛΩΝ 1) Αλάινγα κε ην βάθος θαη ηε θερμική ζηρωμάηωζη Έλη με βάθορ < 25cm (δελ παξνπζηάδνπλ ζεξκηθή ζηξσκάησζε, ε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ εμαξηάηαη απόιπηα από ηε ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο) Έλη με βάθορ >25 cm (ζε απηά κπνξεί λα δεκηνπξγείηαη ζεξκηθή ζηξσκάησζε) 2) Αλάινγα κε ηελ προέλεσζη ηοσ νερού Αποκλειζηικά ομβποδίαιηα έλη (είλαη πεξηνρέο πνπ θαηαθιύδνληαη κεξηθώο ή νιηθώο από λεξό ην νπνίν πξνέξρεηαη απνθιεηζηηθά από ηα αηκνζθαηξηθά θαηαθξεκλίζκαηα όπσο βξνρή, ραιάδη, ρηόλη Όσι αποκλειζηικά ομβποδίαιηα έλη (ην λεξό ζ απηά πξνέξρεηαη ηόζν από αηκνζθαηξηθά θαηαθξεκλίζκαηα, όζν θαη από γεηηνληθέο πεγέο όπσο πνηάκηα, ρείκαξξνη, αλαβιύζεηο, θ.ι.π.) 3) Αλάινγα κε ηε βλάζηηζη Έλη με ποώδη βλάζηηζη (ε ππεξπδάηηα βιάζηεζε απνηειείηαη από πνώδε θπηά) Έλη με ξςλώδη βλάζηηζη (ππεξπδάηηα βιάζηεζε θπξίσο από ζάκλνπο) 4) Αλάινγα κε ηελ αλαηόηηηα ηνπ λεξνύ Αλαηούσα έλη (ε αιαηόηεηα ηνπ λεξνύ είλαη κεγαιύηεξε από ην γιπθό λεξό (0 ) Έλη γλςκών νεπών (ε αιαηόηεηα ζ απηά πξνζεγγίδεη απηή ηνπ γιπθνύ λεξνύ)

8 Ρένληα ύδαηα (πνηάκηα, ρείκαξξνη ) Πνηάκηα δώλσζε: καηά μήκος ενός ποηαμού διακρίνονηαι διάθορες ζώνες κσρίως με βάζη ηοσς ιτθσοπληθσζμούς ποσ επικραηούν εκεί Ζώνη ηης πέζηροθας: Μεγάιε θιίζε ηνπ εδάθνπο γξήγνξα θαη ρεηκαξξώδε λεξά Βξαρώδεο θνίηε πνηακνύ, ππζκέλαο κε πέηξεο, ραιίθηα ή άκκν Νεξό ςπρξό (5-10 ν C) κε κεγάιε ζπγθέληξσζε νμπγόλνπ Πέζηξνθα ε θνηλή (Salmo trutta) Ζώνη ηοσ θσμάλλοσ ή ησλιναριού: Μεγαιύηεξα ξεύκαηα κε βάζνο έσο 2 m, κηθξή θιίζε εδάθνπο, κηθξόηεξε ζπγθ. Ο 2 Σα ξερά λεξά ελαιιάζζνληαη κε πνηακόιαθθνπο, ζεξκνθξαζία λεξνύ (8-14 ν C) Πεζηξνθνεηδή είδε (Salmo) θαη ξεόθηια θππξηλνεηδή (Barbus, Abramis) Σπιηλάξη (Leuciscus cephalus)

9 Ζώνη ηης μπριάνας (Barbus): Μέηξηα θιίζε πνηακνύ θαη ξεύκαηα κε ελαιιαζζόκελα γξήγνξα θαη ήξεκα λεξά Ήξεκα λεξά ζε πνιύ κεγαιύηεξε έθηαζε απ όηη ζηε δώλε ηνπ ηπιηλαξηνύ (12-18 ν C) Μπνξεί λα ζπλαληάηαη αθόκε πέζηξνθα ζηα ηκήκαηα κε ηε κεγάιε ξνή λεξνύ Μπξηάλα (Barbus barbus) Ζώνη ηης λεζηιάς (Abramis): Σα ρακειόηεξα ηκήκαηα ηνπ πνηακνύ, θαλάιηα θαη ηάθξνη (βάζνπο < 2 m) Ρεύκαηα αδύλακα, λεξά κε πςειή ζνιεξόηεηα Υακειή ζπγθέληξσζε Ο 2 θαη πςειή ζεξκνθξαζία (16-20 ν C) ηδηαίηεξα ην θαινθαίξη Λεζηηά (Abramis brama)

10 Ποηάμια ζώνωζη: ζτημαηική αναπαράζηαζη ηων 4 ζωνών καηά μήκος ενός ποηαμού - Εώλε πέζηξνθαο, Εώλε ηπιηλαξηνύ, Εώλε κπξηάλαο, Εώλε ιεζηηάο

11 Πεγέο πνηακώλ - Υείκαξξνη - Δθβνιέο Πεγέο: Θεξκέο πεγέο ην λεξό δηεηζδύεη ζε κεγάιν βάζνο θαη γίλεηαη ζεξκόηεξν (1 ν C αλά 30m) Δινθξηλείο πεγέο (ηα λεξα εμέξρνληαη αξγά κε κηθξή παξνρή έιε, βάιηνη) Ληκλνθξηλείο πεγέο (αλαβιύδνπλ ζηνλ ππζκέλα ειώλ θαη ιηκλώλ, ζεκαληηθή παξνρή λεξνύ) Ρενθξηλείο πεγέο (ζε θεθιηκέλα εδάθε, ζηαζεξή παξνρή, ζεξκνθξαζία, ζύζηαζε λεξνύ) Φξέαξ (ηερλεηή δηάλνημε πεγήο ππόγεηνπ λεξνύ) (*) νη πεγέο είλαη ελδηάκεζα πεξηβάιινληα κεηαμύ ηνπ επίγεηνπ θαη ηνπ ππόγεηνπ θόζκνπ. Οη νξγαληζκνί πνπ δνπλ ζηηο πεγέο είλαη νιηγάξηζκνη ζε είδε θαη άηνκα θαη ζπρλά είλαη ελδεκηθά είδε Ληκλνθξηλείο πεγέο (Λνύξνο πνηακόο)

12 Υείκαξξνη: Δπηθαλεηαθά λεξά πνπ ζπγθεληξώλνληαη ζε πεξηνρέο κε κεγάιε θιίζε ηνπ εδάθνπο Νεξά δξνζεξά θαη ζνξπβώδε πνπ ξένπλ πάλσ ζε ρνληξή άκκν, ραιίθηα ή πέηξεο Πξνθαινύλ δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο Μεηαθέξνπλ ζηνπο απνδέθηεο ηνπο δηαιπκέλα άιαηα ζπκβάιινληαο ζηνλ εκπινπηηζκό ηνπο Δθβνιέο πνηακώλ - Γέιηα: Δίλαη ην ηκήκα ηνπ πνηακνύ όπνπ ζπλαληά ηε ζάιαζζα ή ηε ιίκλε Ζ δηαθνξά ππθλόηεηαο πνπ δεκηνπξγείηαη κεηαμύ ζαιάζζηνπ θαη γιπθνύ λεξνύ νδεγεί ζε ζηξσκάησζε (ππθλνζηξσκάησζε) Οη εθβνιέο παξνπζηάδνπλ ζπρλά εθηεηακέλεο ηιπώδεηο εθηάζεηο πνπ θαιύπηνληαη θαη απνθαιύπηνληαη κε ηε δξάζε ηεο παιίξξνηαο αλάδεπζε θαη επαλαηώξεζε ηξνθηθώλ ζηνηρείσλ αύμεζε ηεο παξαγσγηθόηεηαο αύμεζε ηεο θπηηθήο πδξόβηαο βιάζηεζεο εκαληηθέο πεξηνρέο παξνπζίαο ςαξηώλ θαη νζηξαθνεηδώλ (αλαπαξαγσγή, δηαηξνθή) Γέιηα ηνπ Έβξνπ πνηακνύ