ΑΠΑΝΣΗΔΙ ΣΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ ΣΩΝ ΑΡΥΑΙΩΝ ΔΛΛΗΝΙΚΩΝ Γ ΛΤΚΔΙΟΤ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ

Transcript

1 ΑΠΑΝΣΗΔΙ ΣΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ ΣΩΝ ΑΡΥΑΙΩΝ ΔΛΛΗΝΙΚΩΝ Γ ΛΤΚΔΙΟΤ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ Α1. Γηαηί γηα φζα θαθά λνκίδνπλ νη άλζξσπνη, ν έλαο γηα ηνλ άιιν, φηη έρνπλ απφ ηε θχζε ηνπο ή απφ ηχρε, θαλείο δελ νξγίδεηαη νχηε ζπκβνπιεχεη νχηε δηδάζθεη νχηε ηηκσξεί φζνπο ηα έρνπλ, γηα λα κελ είλαη ηέηνηνη, αιιά ηνπο ιππνχληαη γηα παξάδεηγκα, ζηνπο άζρεκνπο ή κηθξφζσκνπο ή αζζεληθνχο πνηνο είλαη ηφζν αλφεηνο, ψζηε λα πξνζπαζεί λα (ηνπο) θάλεη θάηη απφ απηά; Γηαηί γλσξίδνπλ, λνκίδσ, φηη απηά ππάξρνπλ ζηνπο αλζξψπνπο απφ ηε θχζε θαη απφ ηελ ηχρε, δειαδή νη θαιέο ηδηφηεηεο θαη νη αληίζεηέο ηνπο φζεο φκσο θαιέο ηδηφηεηεο λνκίδνπλ φηη ηηο απνθηνχλ νη άλζξσπνη κε θξνληίδα θαη άζθεζε θαη δηδαζθαιία, εάλ θάπνηνο δελ έρεη απηέο, αιιά ηηο αληίζεηέο ηνπο θαθέο, ζ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ππνζέησ, πξνθαινχληαη θαη νη ζπκνί θαη νη ηηκσξίεο θαη νη ζπκβνπιέο κία απφ απηέο (ηηο θαθέο ηδηφηεηεο) είλαη θαη ε αδηθία θαη ε αζέβεηα θαη κε έλαλ ιφγν θαζεηί ην αληίζεην ζηελ πνιηηηθή αξεηή. Β1. Ο Πξσηαγφξαο γηα λα απνδείμεη ηε ζέζε ηνπ γηα ηελ θαζνιηθφηεηα ηεο πνιηηηθήο αξεηήο πξνβαίλεη ζηε ζπγθξηηηθή εμέηαζε δχν παξαδεηγκάησλ απφ ηελ αζελατθή θνηλσλία. Τν πξψην αλαθέξεηαη ζηε ζηάζε ηεο θνηλήο γλψκεο απέλαληη ζηνπο εηδηθνχο ζε έλαλ ηερληθφ ηνκέα, εδψ ζε έλαλ απιεηή, θαη ην δεχηεξν ζηε ζηάζε ηεο θνηλήο γλψκεο απέλαληη ζηνλ πνιίηε θαη ζηε ζρέζε ηνπ κε ηε δηθαηνζχλε. Η δηαθνξεηηθή ζηάζε ηεο θνηλήο γλψκεο ζηε κηα θαη ζηελ άιιε πεξίπησζε είλαη γηα ηνλ Πξσηαγφξα επαξθήο ιφγνο γηα λα πείζεη ηνλ Σσθξάηε θαη ην αθξναηήξηφ ηνπ γηα ηελ θαζνιηθφηεηα ηεο πνιηηηθήο αξεηήο. 1ν παξάδεηγκα: «Ἐλ γὰξ ηαῖο ἄιιαηο ἀξεηαῖο, ὥζπεξ ζὺ ιέγεηο, ἐάλ ηηο θῇ ἀγαζὸο αὐιεηὴο εἶλαη, ἢ ἄιιελ ἡληηλνῦλ ηέρλελ ἣλ κή ἐζηηλ, ἢ θαηαγειῶζηλ ἢ ραιεπαίλνπζηλ, θαὶ νἱ νἰθεῖνη πξνζηφληεο λνπζεηνῦζηλ ὡο καηλφκελνλ» Η αξεηή, εδψ, δελ έρεη εζηθφ πεξηερφκελν, αιιά απνδίδεη ηελ ηθαλφηεηα θαη ηηο γλψζεηο θάπνηνπ ζε έλαλ εηδηθφ ηνκέα. Η θνηλή γλψκε ησλ Αζελαίσλ απνξξίπηεη απζηεξά φπνηνλ ηζρπξίδεηαη φηη έρεη εηδηθέο γλψζεηο ελψ δελ έρεη, δειαδή φπνηνλ δελ δηαζέηεη ηε ζηνηρεηψδε απηνγλσζία γηα ην ηη γλσξίδεη θαη ηη είλαη. Όζνλ αθνξά, ινηπφλ, ηελ

2 ηθαλφηεηα ή ηηο γλψζεηο ζε θάπνηα ηέρλε, επαηλείηαη ην λα ιέεη θαλείο ηελ αιήζεηα. Δηαθνξεηηθά, θαηαδηθάδεηαη ζηε ζπλείδεζε ηεο θνηλήο γλψκεο. 2ν παξάδεηγκα: «ἐλ δὲ δηθαηνζχλῃ θαὶ ἐλ ηῇ ἄιιῃ πνιηηηθῇ ἀξεηῇ, ἐάλ ηηλα θαὶ εἰδῶζηλ ὅηη ἄδηθφο ἐζηηλ, ἐὰλ νὗηνο αὐηὸο θαζ αὑηνῦ ηἀιεζῆ ιέγῃ ἐλαληίνλ πνιιῶλ, ὃ ἐθεῖ ζσθξνζχλελ ἡγνῦλην εἶλαη, ηἀιεζῆ ιέγεηλ, ἐληαῦζα καλίαλ». Αληίζεηα, φζνλ αθνξά ηε δηθαηνζχλε (θαη ηελ πνιηηηθή αξεηή γεληθφηεξα), ζεσξείηαη ζσζηφ ην λα ιέλε φινη φηη είλαη δίθαηνη, αθφκα θη αλ δελ είλαη. Η θνηλή γλψκε απνδέρεηαη φηη ν θαζέλαο, είηε είλαη δίθαηνο είηε φρη, πξέπεη λα ππνζηεξίδεη φηη είλαη ή λα θαίλεηαη δίθαηνο. Όπνηνο απνθιίλεη απφ ηε ζηάζε απηή, δελ κπνξεί λα γίλεηαη απνδεθηφο σο κέινο ηεο θνηλσλίαο. Φαίλεηαη εδξαησκέλε ε αληίιεςε φηη ε θνηλσληθή ζπλχπαξμε ησλ αλζξψπσλ δελ ζπκθσλεί κε ηελ αδηθία, ε νπνία απεηιεί κε δηάζπαζε ηε ζπλνρή ηεο θνηλσλίαο, θαη φηη δελ ππάξρεη άλζξσπνο πνπ ηνπιάρηζηνλ δελ θαηαθάζθεη ζηε δηθαηνζχλε. Εηδηθφηεξα, ην ζθεπηηθφ ηνπ Πξσηαγφξα κπνξεί λα εξκελεπζεί θαη σο εμήο: α) αθφκα θη έλαο άδηθνο είλαη ζε ζέζε λα δηαθξίλεη ηε δίθαηε απφ ηελ άδηθε πξάμε. Απηφ ζεκαίλεη φηη έρεη κέζα ηνπ θάπνηα ζηνηρεία δηθαηνζχλεο, πνπ φκσο δελ έρνπλ θαιιηεξγεζεί επαξθψο, ψζηε λα ηνλ απνηξέςνπλ απφ ηε δηάπξαμε ηεο αδηθίαο. Άξα, δελ ζα πεη αιήζεηα, αλ ηζρπξηζηεί φηη είλαη άδηθνο. β) ην λα νκνινγεί θάπνηνο δεκφζηα ηελ αιήζεηα, φηη δειαδή είλαη άδηθνο, ζεσξείηαη παξαθξνζχλε, δηφηη ζα ππνζηεί πνηλέο θαη ζα ακαπξσζεί ε δεκφζηα εηθφλα ηνπ. Καλέλαο ινγηθφο άλζξσπνο δελ ζέιεη λα ηνπ ζπκβεί θάηη ηέηνην. Ο Πξσηαγφξαο θαίλεηαη λα δηεηζδχεη ζηε λννηξνπία ησλ αλζξψπσλ θαη λα παξαηεξεί φηη δελ ηνπο ελδηαθέξεη ην ηη πξέπεη ή είλαη ζσζηφ λα θάλνπλ, αιιά ην ηη ηνπο ζπκθέξεη λα θάλνπλ. Επίζεο, δελ ηνπο ελδηαθέξεη ε πξαγκαηηθή ηνπο εηθφλα (ην εἶλαη), φζν ε εηθφλα πνπ ζπλάδεη κε ηα πξνβαιιφκελα θνηλσληθά πξφηππα θαη ην θνηλψο απνδεθηφ ζχζηεκα αμηψλ (ην θαίλεζζαη). Σπλεπψο, ε θνηλσληθή εζηθή θαη ην ζπκβαηηθφ αίζζεκα δηθαίνπ αθνξά (θαη πξέπεη λα αθνξά) φινπο ηνπο αλζξψπνπο, δηαθνξεηηθά ζέηνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο έμσ απφ ηελ θνηλσλία θαη πθίζηαληαη φ,ηη ζπλεπάγεηαη απηφ. Β2. Ο Πξσηαγφξαο, πξνθεηκέλνπ λα θαηαιήμεη ζην ζπκπέξαζκα φηη ε πνιηηηθή αξεηή δηδάζθεηαη, δηαθξίλεη δχν θαηεγνξίεο ραξαθηεξηζηηθψλ, ηα θπζηθά / έκθπηα θαη ηα επίθηεηα. α) Πξνηεξήκαηα θαη ειαηηψκαηα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε θχζε θαη ηελ ηχρε: ζ απηή ηελ θαηεγνξία εληάζζνληαη ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εμσηεξηθή εκθάληζε θαη ηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. Φπζηθά, δελ ηνλ απαζρνινχλ ηα θπζηθά πξνηεξήκαηα, γηαηί απηά δελ ηνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ απφδεημή ηνπ, αθνχ φινη ζαπκάδνπλ απηνχο πνπ

3 ηα έρνπλ. Με φπνηνλ, φκσο, έρεη θπζηθά ειαηηψκαηα (αζρήκηα, κηθξφ αλάζηεκα, αζζεληθφ ζψκα) θαλείο δελ νξγίδεηαη νχηε πξνζπαζεί λα ηα δηνξζψζεη κε ζπκβνπιέο, δηδαζθαιία θαη ηηκσξίεο, γηαηί δελ εμαξηψληαη απφ ηε βνχιεζε θαη ηελ επζχλε ηνπ αλζξψπνπ («ἀπφ ηνῦ αὐηνκάηνπ»). Αληίζεηα, ληψζνπλ νίθην θαη ζπκπφληα γηα ηε ζθιεξφηεηα ηεο θχζεο ή ηεο ηχρεο. β) Φαξαθηεξηζηηθά πνπ απνθηνχλ νη άλζξσπνη χζηεξα απφ θξνληίδα, άζθεζε θαη δηδαζθαιία. Σ απηή ηελ θαηεγνξία εληάζζνληαη ζηνηρεία, πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηνλ ραξαθηήξα ηνπ αλζξψπνπ θη επνκέλσο κε ηηο αξεηέο. Εχινγα, θαη πάιη, δελ αζρνιείηαη κε φζνπο ήδε δηαζέηνπλ απηέο ηηο αξεηέο. Απ απηφ, ινηπφλ, ην ζεκείν μεθηλά ηελ απφδεημε ηνπ «δηδαθηνχ» ηεο αξεηήο: φπνηνο δελ έρεη αξεηέο, αιιά ηα αληίζεηα ραξαθηεξηζηηθά (γηα παξάδεηγκα ηελ αδηθία θαη ηελ αζέβεηα), νη άλζξσπνη ζπκψλνπλ καδί ηνπ, ηνλ ηηκσξνχλ θαη ηνλ ζπκβνπιεχνπλ, δηφηη αδηαθφξεζε λα ηα θαιιηεξγήζεη. Άξα, ε πνιηηηθή αξεηή δηδάζθεηαη. Η απφδεημε ηνπ Πξσηαγφξα ζεκειηψλεηαη ζε ζθέςε πνπ δηέπεηαη απφ πξαγκαηηθφ αλζξσπηζκφ θαη ιακβάλεη ηνλ άλζξσπν σο κέηξν ζχγθξηζεο. Απφ ηελ άιιε, νξγαλψλεηαη κε ζνθηζηηθφ ηξφπν, κε απνηέιεζκα λα απνβιέπεη ζηελ πεηζψ απιψο ηνπ δέθηε θαη φρη ζηελ αλαδήηεζε θαη εχξεζε ηεο κίαο θαη κνλαδηθήο αιήζεηαο, πνπ είλαη ην δεηνχκελν ηνπ Σσθξάηε. Εηδηθφηεξα, ν κεζνδηθφο ηξφπνο, κε ηνλ νπνίν πξαγκαηεχεηαη ν Πξσηαγφξαο ην ζέκα ηνπ, θαη ε ηαμηλφκεζε πξνυπνζέζεσλ, επηρεηξεκάησλ θαη ινγηθψλ παξαδεηγκάησλ θαλεξψλνπλ φηη ν ζνθηζηήο αγσληά γηα ηελ πεηζηηθφηεηα ησλ ιφγσλ ηνπ θαη φρη γηα ηελ εχξεζε ηεο απφιπηεο αιήζεηαο. Ο ζνθηζηηθφο ηξφπνο πξνζέγγηζεο ηνπ ζέκαηνο θαίλεηαη, ινηπφλ, ζηα εμήο: α) Η βαζηθή θξάζε πνπ ρξεζηκνπνηεί σο ηεθκήξην γηα ηελ απφδεημε ηεο αξεηήο («ὅζα δὲ ἐμ ἐπηκειείαο θαὶ ἀζθήζεσο θαὶ δηδαρῆο νἴνληαη γίγλεζζαη ἀγαζὰ ἀλζξψπνηο») απνηειεί ηελ ίδηα ηελ απνδεηθηέα ζέζε, απηφ δειαδή πνπ ρξεηάδεηαη λα απνδεηρζεί. Έρνπκε, ινηπφλ, ην είδνο ζνθίζκαηνο πνπ νλνκάδεηαη «ιῆςηο ηνῦ δεηνπκέλνπ». β) «ᾧ ἂλ παξαγίγλεηαη» / «ἐάλ ηηο ηαῦηα κὴ ἔρῃ»: νη δχν θξάζεηο έξρνληαη ζε αληίθαζε είηε κε ηε ζεσξία φηη ε αξεηή δηδάζθεηαη, αθνχ αθήλεηαη λα ελλνεζεί φηη θάπνηνη δελ κπνξνχλ λα ηελ απνθηήζνπλ κε ηε δηδαζθαιία, είηε κε ηε ζεσξία γηα ηελ θαζνιηθφηεηα ηεο αξεηήο, αθνχ δέρεηαη φηη ππάξρνπλ θαη θάπνηνη πνπ δελ ηελ θαηέρνπλ. γ) Παξνπζηάδεη σο άπνςε ησλ αλζξψπσλ γεληθά, ηε δηθή ηνπ απιψο άπνςε γηα ην ζέκα. δ) Υπνιαλζάλεη ε απαίηεζε ηνπ ηθαλνχ θαη θαηάιιεινπ δαζθάινπ, φπσο ν ίδηνο, γηα λα δηδάμεη ηελ πνιηηηθή αξεηή. Σπλνιηθά γηα ηνλ απνδεηθηηθφ ιφγν ηνπ Πξσηαγφξα ζηελ ελφηεηα απηή, κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε έιιεηςε πεηζηηθφηεηαο ησλ επηρεηξεκάησλ ηνπ Πξσηαγφξα νθείιεηαη θπξίσο ζηελ αζάθεηα ηεο δηαηχπσζήο ηνπ. Πην

4 ζπγθεθξηκέλα, φηαλ ν Πξσηαγφξαο ηζρπξίδεηαη φηη φινη νη άλζξσπνη θαηέρνπλ ηελ πνιηηηθή αξεηή («ἡγνῦληαη πάληεο ἄλζξσπνη πάληα ἄλδξα κεηέρεηλ δηθαηνζχλεο ηε θαὶ ηῆο ἄιιεο πνιηηηθῆο ἀξεηῆο») ελλνεί φηη φινη έρνπλ κέζα ηνπο ζηνηρεία πνιηηηθήο αξεηήο σο πξνδηάζεζε θαη θαηαβνιέο. Πξέπεη, φκσο, λα κεζνιαβήζεη ε δηδαζθαιία γηα λα θηάζνπλ ζηελ πιήξε θαηάθηεζή ηεο. Όηαλ, πάιη, ηζρπξίδεηαη φηη ππάξρνπλ θαη θάπνηνη πνπ δελ ηελ έρνπλ, ελλνεί απηνχο πνπ δελ ηελ έρνπλ αλαπηχμεη πιήξσο, πνπ έρνπλ αδηαθνξήζεη λα ηελ θαηαθηήζνπλ κέζσ ηεο δηδαζθαιίαο θαη, επνκέλσο, έρνπλ κείλεη ζην ζηάδην ηεο πξνδηάζεζεο, ησλ θαηαβνιψλ («ἐάληε ὦζηλ ἐάληε κὴ / ᾧ ἂλ παξαγίγλεηαη» / «ἐάλ ηηο ηαῦηα κὴ ἔρῃ»). Σπλεπψο, ην πξφβιεκα, θαηά ηνλ Πξσηαγφξα, είλαη πψο ν άλζξσπνο κε δεδνκέλε ηε γεληθή αίζζεζε ηνπ δηθαίνπ (πνπ ηνπ ραξίδνπλ ε αηδψο θαη ε δίθε σο πξνδηάζεζε θαη θαηαβνιέο) κπνξεί θαη πξέπεη λα παηδεχεηαη θαη λα επαηζζεηνπνηείηαη πξνθεηκέλνπ λα θαηαθηήζεη κηα δίθαηε ζπκπεξηθνξά απφ θνηλσληθνπνιηηηθή άπνςε. Β3. Μεηά ηελ επηζηξνθή ηνπ ζηελ Αζήλα απφ ην πξψην ηαμίδη ηνπ ζηελ Σηθειία ( π.φ.), ν Πιάησλαο ίδξπζε ηε ζρνιή ηνπ, ηελ Αθαδεκία, ζε κηα ηνπνζεζία ηεο Αηηηθήο γχξσ ζην ελάκηζπ ρηιηφκεηξν απφ ην Δίππιν. Η πεξίθεκε απηή ζρνιή ζα ιεηηνπξγήζεη γηα ελλέα αηψλεο, κέρξη ην 529 κ.φ., φηαλ ηελ έθιεηζε ν Ινπζηηληαλφο (λα ζεκεηψζνπκε πάλησο πσο ηφηε ε ζρνιή βξηζθφηαλ ζε πιήξε παξαθκή). Η ζρνιή ιεηηνπξγνχζε ζε έλα θηήκα θνληά ζην πνιχ παιηφηεξν γπκλαζηήξην πνπ νλνκαδφηαλ, φπσο θαη φιε ε πεξηνρή, Αθαδήκεηα, απφ ηνλ πξνζηάηε ήξσά ηνπ, ηνλ Αθάδεκν ή Εθάδεκν. Έηζη θαη ε ζρνιή πήξε ην ίδην φλνκα. Αλαζθαθέο πνπ έγηλαλ ην 1930 απνθάιπςαλ ην αξραίν γπκλαζηήξην. Τα καζήκαηα ηεο Αθαδεκίαο πξέπεη ζε κεγάιν βαζκφ λα ήηαλ παξφκνηα κε απηά πνπ ν Πιάησλαο νξίδεη ζηελ Πνιηηεία ηνπ σο ηδαληθή παηδεία ησλ θπιάθσλ, ηεο αλψηεξεο ηάμεο πνπ αζθεί ηελ εμνπζία. Μεγάιε ζεκαζία είραλ πάλησο ηα καζεκαηηθά, πνπ ζεσξνχληαλ σο απαξαίηεηε πξνεηνηκαζία γηα ηε δηδαζθαιία ηεο δηαιεθηηθήο. Σχκθσλα άιισζηε κε κηα αξραία παξάδνζε, ζηελ είζνδν ηεο Αθαδεκίαο ζπλαληνχζε θαλείο ηελ επηγξαθή «ἀγεσκέηξεηνο κεδεὶο εἰζίησ». Μαζεηέο ηνπ Πιάησλα ήηαλ, κεηαμχ άιισλ, ν Αξηζηνηέιεο (πνπ δηαθψλεζε καδί ηνπ θαη αθνινχζεζε άιιε θηινζνθηθή πνξεία), ν αληςηφο θαη δηάδνρφο ηνπ Σπεχζηππνο, ν Ξελνθξάηεο, ν Φίιηππνο απφ ηνλ Οπνχληα, θαη άιινη ζεκαληηθνί θηιφζνθνη ηεο ειιεληζηηθήο επνρήο. Β4. πεπιοσή: κεηέρεηλ καηάλητη: ιαβέ, ζπιιήβδελ

5 κακόθημορ: θῇ, θαζὶλ ειζιηήπιο: πξνζηφληεο ιζηοπία: εἰδῶζηλ, ἴζαζηλ μεηπιόθπυν: ζσθξνζχλελ δεονηολογία: δεῖλ πειπαηήρ: πεηξάζνκαη παπάδειγμα: ἀπνδεῖμαη εγσειπίδιο: ἐπηρεηξεῖλ. Γ1. Οη Αζελαίνη, επεηδή είραλ βξεζεί/ πεξηπέζεη ζε ηέηνηα ζπκθνξά, ηαιαηπσξνχληαλ, θαη επεηδή πέζαηλαλ άλζξσπνη κέζα (ζηελ πφιε) θαη ε γε έμσ θαηαζηξεθφηαλ. Καη κέζα ζηα βάζαλά ηνπο, φπσο ήηαλ θπζηθφ, ζπκήζεθαλ θαη απηφλ εδψ ην ζηίρν, πνπ έιεγαλ νη γεξνληφηεξνη φηη ηξαγνπδηφηαλ θάπνηε / παιηφηεξα : «Θα έξζεη πφιεκνο Δσξηθφο, θαη καδί κ' απηφλ ινηκφο». Καη ππήξμε δηαθσλία κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ φηη ζην ζηίρν δε γηλφηαλ ιφγνο απφ ηνπο παιαηνχο γηα ινηκφ (επηδεκία), αιιά γηα ιηκφ (πείλα), θαη ππεξίζρπζε ε γλψκε, φπσο ήηαλ θπζηθφ ζχκθσλα κε ηελ παξνχζα θαηάζηαζε, πσο είρε εηπσζεί (ε ιέμε ήηαλ) ινηκφο γηαηί νη άλζξσπνη ζπκνχληαλ αλάινγα κ' απηά πνπ πάζαηλαλ. Αλ φκσο, εγψ ηνπιάρηζηνλ λνκίδσ, έξζεη θάπνηε άιινο Δσξηθφο πφιεκνο κεηά απφ απηφλ θαη ηχρεη λα πέζεη πείλα, έηζη (ιηκφ) ζα ηνλ ηξαγνπδήζνπλ, φπσο είλαη θπζηθφ. Γ2. πεξηπεπησθφζη(λ) δῃνῖ θαθίνζη / ρείξνζη ἀλακλεζζείελ νἵδε θάζθνπζη(λ) παιαίηαηα ἔξηλ πείζεη/ῃ μχκβεζη Γ3.α. ἔλδνλ : επηξξεκαηηθφο πξνζδηνξηζκφο ηνπ ηξφπνπ ζην ζλῃζθόληωλ. ζλῃζθόληωλ : επηξξεκαηηθή, αηηηνινγηθή κεηνρή, γεληθή απφιπηε (Υπνθείκελν: ἀλζξψπσλ). Λεηηνπξγεί σο επηξξεκαηηθφο πξνζδηνξηζκφο ηεο αηηίαο ζην ξήκα ἐπηέδνλην ηεο θχξηαο πξφηαζεο ζηελ νπνία αλήθεη ε κεηνρή. ηνῦδε : γεληθή ζπγθξηηηθή απφ ην ὕζηεξνο.

6 γελέζζαη : ηειηθφ απαξέκθαην σο ππνθείκελν ζην απξφζσπν ξήκα μπκβῇ. Υπνθείκελν ηνπ απαξεκθάηνπ : ιηκόλ (ππνρξεσηηθή εηεξνπξνζσπία, ιφγσ απξφζσπεο ζχληαμεο). Γ3.β. Οὗηνο εἶπε ηνηνχηῳ κὲλ πάζεη ηνπο Ἀζελαίνπο πηέδεζζαη. Οὗηνο εἶπελ ὅηη ηνηνχηῳ κὲλ πάζεη νἱ Ἀζελαῖνη πηέδνηλην. πεξηπεζφληαο πεξηπεζφληεο Γ3.γ. Ο ππνζεηηθφο ιφγνο ηνπ θεηκέλνπ είλαη: ΤΠΟΘΔΗ Α : ἢλ δέ γε πνηε ἄιινο πφιεκνο θαηαιάβῃ Δσξηθὸο ηνῦδε ὕζηεξνο. ΤΠΟΘΔΗ Β : θαὶ μπκβῇ γελέζζαη ιηκφλ. ΑΠΟΓΟΗ : θαηὰ ηὸ εἰθὸο νὕησο ᾄζνληαη. Έρνπκε δχν ππνζέζεηο κε ἤλ θαη ππνηαθηηθή (καηαλάβῃ, ξςμβῇ) κε απφδνζε νξηζηηθή κέιινληα (ᾄζονηαι), άξα ν ππνζεηηθφο ιφγνο είλαη ζύλζεηνο θαη δειψλεη ην πξνζδνθώκελν. Γηα λα δειψζεη ηελ απιή ζθέψε ηνπ ιέγνληνο πξέπεη λα γίλεη : Δἰ δέ γε πνηε ἄιινο πφιεκνο θαηαιάβνη Δσξηθὸο ηνῦδε ὕζηεξνο θαὶ (εἰ) μπκβαίε γελέζζαη ιηκφλ, θαηὰ ηὸ εἰθὸο νὕησο ἂλ ᾄζαηελ/ ᾄζεηαλ (ή : ἂλ ᾄδνηελ). Δπηκέιεηα απαληήζεωλ : Κσλζηαληίλνο Λακπξαθφπνπινο