ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

2 Διδάσκοντες Αφροδίτη Τσαλγατίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Υπεύθυνη του εργαστηρίου S3lab atsalga at di.uoa.gr, Γραφείο: Β2, τηλ Γιώργος Αθανασόπουλος, Διδάκτωρ Πληροφορικής Κύριος ερευνητής του εργαστηρίου S3lab gathanas at di.uoa.gr, Γραφείο: Α11, τηλ

3 Στόχος του Μαθήματος Να δημιουργήσει μια κατανόηση για: Επιχειρησιακές Διαδικασίες (ΕΔ) Μοντελοποίηση, προσομοίωση, βελτίωση, οργάνωση, αναδιοργάνωση, υλοποίηση, παρακολούθηση και συνεχής βελτίωση των ΕΔ Να δώσει πληροφορίες για Μεθοδολογίες, Μοντέλα, Εργαλεία και Περιβάλλοντα για τις παραπάνω διαδικασίες Να δώσει την ευκαιρία στους φοιτητές να εξασκηθούν στη: Χρήση σύγχρονων τεχνολογιών στη μοντελοποίηση και υλοποίηση ΕΔ

4 Τρόπος Διεξαγωγής Μαθήματος Εβδομαδιαίες Παραδόσεις ή και Εργαστήριο Δευτέρα 6-9μμ

5 Τρόπος Εξέτασης Οι φοιτητές θα εξεταστούν με τους κάτωθι τρόπους: Εργασία (20-50%) Γραπτές Εξετάσεις (50-80%) Χρειάζεται η βάση 5 και στα δύο Όλοι οι παραπάνω τρόποι εξέτασης είναι υποχρεωτικοί

6 Ύλη Θεωρητικού Μαθήματος Επιχειρησιακές Διαδικασίες Ορισμοί, κατηγορίες Μοντελοποίηση Επιχειρησιακών Διαδικασιών Αναδιοργάνωση Επιχειρησιακών Διαδικασιών: Μεθοδολογίες και Μοντέλα Προσεγγίσεις και Εργαλεία Μοντελοποίησης, Υλοποίησης, Διοίκησης και Παρακολούθησης Επιχειρησιακών Διαδικασιών Business Process Modeling Notation (BPMN) Web Services Business Process Execution Language (BPEL)

7 Ύλη Εργαστηρίου Πρωτόκολλα και Τεχνολογίες για Ανάπτυξη και Χρήση Υπηρεσιών δύο ειδών: Web Services WSDL, SOAP Εργαλεία ανάπτυξης (J2EE) Χρήση υπηρεσιών REST Services JSON, WSDL επεκτάσεις Εργαλεία ανάπτυξης (J2EE) Χρήση υπηρεσιών Τεχνολογίες για Ανάπτυξη Υπηρεσιοστρεφών Επιχειρησιακών Διαδικασιών Business Process Execution Language (ΒPEL) Βασικές &Σύνθετες δομές Εργαλεία ανάπτυξης BPEL engine Deployment/Execution Κλήση διαδικασιών Τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν είναι βασισμένα σε NetBeans και Java

8 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (1/8) Process modeling and theory Foundations of business process models Process modeling languages, notations and methods Reference process models Process patterns and standards Automated process composition & synthesis Process metadata and semantic reasoning Variability & configuration of process models Process simulation and static analysis Business process quality

9 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (2/8) Process model management Process model storage Process model repositories Process model indexing Process model retrieval Process model similarity Process model transformations

10 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (3/8) Process architectures and platforms Process-oriented software architectures Service-oriented architectures for BPM Workflow management systems Security aspects of business process execution Automated planning for business process execution Resource management in business process execution Process componentization and component repositories

11 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (4/8) Management of process execution data Process tracing and monitoring Process performance measurement Process mining Process data warehousing Data streaming in business processes Process data analytics and visualization

12 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (5/8) Process flexibility and evolution Process exception handling Adaptive and context-aware processes Case handling Process-enhanced groupware Process change management Monitoring and provenance across change

13 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (6/8) Human-centric BPM People-intensive processes Crowd sourcing processes Social business processes User-centric aspects of process management and use Integrating strategy, processes, people and IT Globally distributed process management

14 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (7/8) Non-traditional BPM scenarios Knowledge-intensive processes Data-driven processes Distributed and mobile processes Inter-process planning and coordination Grid and scientific workflows

15 Ειδικά θέματα σχετικά με Επιχειρησιακές Διαδικασίες (8/8) Management issues & empirical studies Business process lifecycle management Business strategy and business processes Success factors and measures in BPM Business process improvement BPM governance and compliance management BPM maturity Adoption and Practice of BPM Case Studies and Experience Reports BPM Education and Training

16 Περιεχόμενα Εισαγωγικού Μαθήματος Τί είναι Επιχειρησιακή Διαδικασία (ΕΔ) Είδη Επιχειρησιακών Διαδικασιών Κύκλος Ζωής ΕΔ Συλλογή Στοιχείων και Μοντελοποίηση Αναδιοργάνωση Υλοποίηση Διαρκής Βελτίωση (Continuous Process Improvement) Εργαλεία Μοντελοποίησης, Υλοποίησης και Διαχείρισης ΕΔ

17 Εργαλεία Μοντελοποίησης, Υλοποίησης και Διοίκησης Επιχειρησιακών Διαδικασιών 1 η κατηγορία-με χρήση συστημάτων εργασιοροών): Εργαλεία Μοντελοποίησης Επιχειρησιακών Διαδικασιών (Business Process Management Systems BPMSs) Συστήματα Διοίκησης Ροής Εργασιών (Workflow Management Systems WFMSs) 2 η κατηγορία- με χρήση Web Services): Business Process Modeling Notation (BPMN) or BPMN like notation Web Services Business Process Execution Language (WS-BPEL)

18 Business Process Modeling Notation (ΒPMN) Θα εξετάσουμε Tην καταγωγή της Τους στόχους της Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται Παραδείγματα Χρήσης

19 Web Services Θα εξετάσουμε Το μοντέλο των Web Services Πρωτόκολλα / Πρότυπα WSDL SOAP UDDI Παραδείγματα Χρήσης

20 Business Process Execution Language Θα εξετάσουμε (ΒPEL) Την καταγωγή της Τους στόχους της Έννοιεςκαι Δομές Αντιστοιχίσεις με τη BPMN Παραδείγματα Χρήσης

21 Επιχειρησιακές Διαδικασίες Ορισμός Περιγραφές των δραστηριοτήτων ενός οργανισμού Ένα σύνολο από δραστηριότητες ενός οργανισμού που υποστηρίζουν καίριες λειτουργίες του οργανισμού, Καίριες είναι οι λειτουργίες που ικανοποιούν κάποιο σημαντικό στόχο του οργανισμού, π.χ. υλοποίηση κάποιου συμβολαίου, ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών των πελατών Υλοποιούνται με το σχεδιασμό αντίστοιχων διαδικασιών πληροφορίας ή/και φυσικών διαδικασιών (information and/or material processes)

22 Διαδικασίες πληροφορίας (1/2) Συσχετίζουν αυτοματοποιημένες δραστηριότητες και ημι-αυτοματοποιημένες δραστηριότητες Οι παραπάνω δραστηριότητες δημιουργούν, επεξεργάζονται, διαχειρίζονται και παρέχουν πληροφορίες

23 Διαδικασίες πληροφορίας (2/2) Κατανέμουν και συντονίζουν δραστηριότητες μεταξύ ανθρώπων και πόρων πληροφοριακών συστημάτων Ο αποτελεσματικός συντονισμός των δραστηριοτήτων διαχειρίζεται καθυστερήσεις επιτυγχάνει αποτελεσματική κατανομή πόρων (ανθρώπινων και συστήματος) παρέχει αξιοπιστία και συνέπεια και βελτιώνει την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων (είτε είναι υπηρεσίες πληροφορίας είτε φυσικά προϊόντα)

24 Φυσικές Διαδικασίες Αφορούν στη συναρμολόγηση φυσικών αντικειμένων και στην παράδοση του παραγόμενου φυσικού προϊόντος Συσχετίζουν ανθρώπινες φυσικές δραστηριότητες, π.χ. μετακίνηση, αποθήκευση, μετασχηματισμός, μέτρηση και συναρμολόγηση φυσικών αντικειμένων

25 Συστατικά Διαδικασίας Time Costs, Laws... Core Business Process Objects Re-engineering Level Transformation IT Working Environment... Core Business Process Objects Implementation Level

26 Πυρηνικά Συστατικά Διαδικασίας (1/3) Δραστηριότητες (activities): είναι οι δομικοί λίθοι μιας διαδικασίας (δεν αναλύονται σε απλούστερες). Έλεγχος (control) περιγράφει ποιά δραστηριότητα εκτελείται και πότε εκτελείται. Εισαγωγή

27 Πυρηνικά Συστατικά Διαδικασίας (2/3) Πόροι (resources) που εκχωρούνται σε δραστηριότητες. Είναι αντικείμενα απαραίτητα για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων, π.χ. έγγραφα ή δεδομένα. Οι σχέσεις has input και has output (βλ. επόμενο σχήμα) αναπαριστούν την ανταλλαγή πόρων μεταξύ δραστηριοτήτων. Οργανωτική Δομή (organisational structure) Μπορεί να αποτελείται από οργανωτικές μονάδες, ανθρώπους, ρόλους, δεξιότητες, κλπ. Η σχέση has-actor αναπαριστά την εκχώρηση ενός αντικειμένου της οργανωτικής δομής σε μια δραστηριότητα Σημείωση: Η Οργανωτική Δομή συμπεριλαμβάνεται στα Πυρηνικά Συστατικά μιας Διαδικασίας μόνον όταν η υλοποίησή της γίνεται με συστήματα εργασιοροών (Work Flow Management Systems)

28 Πυρηνικά Συστατικά Διαδικασίας (3/3) Μεταμοντέλο Business Process Control execution condition Activity has in-/output Resource has actor Organisational Structure Σημείωση: Η Οργανωτική Δομή συμπεριλαμβάνεται στα Πυρηνικά Συστατικά μιας Διαδικασίας μόνον όταν η υλοποίησή της γίνεται με συστήματα εργασιοροών (Work Flow Management Systems)

29 Κατηγοριοποίηση Επιχειρησιακών Διαδικασιών Αξονες κατηγοριοποίησης: Επαναληπτικότητα και Προβλεψιμότητα Κρισιμότητα Αξία Κατηγορίες Διαδικασιών: Eιδικές Διαδικασίες (Αd hoc processes) Συνεργατικές (Collaborative processes) Διοικητικές (Administrative processes) Διαδικασίες Παραγωγής(Production processes)

30 Ειδικές και Συνεργατικές Διαδικασίες (1/2) Ad-hoc και Collaborative Processes Aσύγχρονες και σύγχρονες δραστηριότητεςαπό μικρές ομάδες ανθρώπων Δεν υπάρχουν προκαθορισμένα μοτίβα (patterns) για συντονισμό δραστηριοτήτων και για μετακίνηση της πληροφορίας μεταξύ των συμμετεχόντων (ανθρώπων). Έλεγχος και συντονισμός της σειράς εκτέλεσης από ανθρώπους Παραδείγματα: διαδικασίες γραφείου, επιστροφή φόρων, τεκμηρίωση προϊόντος, προτάσεις πωλήσεων, κλπ.

31 Ειδικές και Συνεργατικές Διαδικασίες (2/2) Βασική Διαφορά μεταξύ τους: η αξία τους για τον οργανισμό Οι συνεργατικές διαδικασίες (collaborative processes) είναι κρίσιμες σε σχέση με το στόχο του οργανισμού και έχουν υψηλή αξία γι αυτόν (π.χ. επιστροφή φόρου). Σφάλματα ή ατέλειες μπορεί να καταλήξουν σε καταστρατήγηση κρίσιμων επιχειρησιακών στόχων, π.χ. σημαντικές απώλειες εσόδων ή αδυναμία προσφοράς κρίσιμων υπηρεσιών στους πελάτες Οι ειδικές διαδικασίες (ad hocprocesses) δεν είναι κατά κανόνα κρίσιμες σε σχέση με τους στόχους του οργανισμού, π.χ. τεκμηρίωση προϊόντος, προτάσεις πωλήσεων περιοδικές ατέλειες ή σφάλματα δεν δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα στον οργανισμό, γιατί μπορεί π.χ. να επαναληφθεί η διαδικασία μέχρι να παράξει τα επιθυμητά αποτελέσματα

32 Διοικητικές Διαδικασίες και Διαδικασίες Παραγωγής (1/2) Επαναλαμβανόμενες και προβλέψιμες Η σειρά και ο συντονισμός των δραστηριοτήτων μπορεί να προδιαγραφεί Βασική Διαφορά μεταξύ τους: η αξία τους για τον οργανισμό Διοικητικές Διαδικασίες Δεν είναι κρίσιμες σε σχέση με τους στόχους του οργανισμού Παράδειγμα: δρομολόγηση αίτησης ταξιδίου για έγκριση Διαδικασίες Παραγωγής Είναι κρίσιμες σε σχέση με τους στόχους του οργανισμού Παράδειγμα: Επεξεργασία αίτησης δανείου, επεξεργασία αποζημίωσης ασφάλειας ή αίτηση για υπηρεσία και ικανοποίηση αυτής στις τηλεπικοινωνίες

33 Κατηγοριοποίηση Διαδικασιών High Collaborative Tax Returns Production Insurance Claims Loan Applications Value Ad Hoc Administrative Product Documentation Sales Proposals Expense Reports Travel Authorisations Low Low Repetitiveness and Predictability High

34 Κύκλος Ζωής Διαδικασίας Reengineering Capturing Implementing Process Process Definition Process Implementation = application Reengineering Continuously Improving Process Analysis Continuously Improving

35 Ορισμός Διαδικασίας Process Definition (1/2) Κατανόηση Διαδικασίας μέσω συλλογής πληροφοριών Ορισμός της διαδικασίας Δημιουργία αφαιρετικής περιγραφής της διαδικασίας (μια ή περισσότερες) Το επίπεδο αφαίρεσης εξαρτάται από την προβλεπόμενη χρήση της, π.χ. μπορεί να έχουμε Έναν ορισμό σε υψηλό εννοιολογικό για την κατανόηση, την αποτίμηση και τον επανασχεδιασμό της διαδικασίας. Έναν ορισμό σε χαμηλότερο επίπεδο λεπτομέρειας που χρειάζεται προκειμένου να υλοποιηθεί η διαδικασία.

36 Ορισμός Διαδικασίας Process Definition (2/2) Για τον ορισμό της διαδικασίας χρειαζόμαστε ένα μοντέλο Ένα μοντέλο διαδικασίας περιλαμβάνει έννοιες χρήσιμες για την περιγραφή Των διαδικασιών, των δραστηριοτήτων τους, του συντονισμού των δραστηριοτήτων και των απαιτούμενων ρόλων (δηλ. Τις δεξιότητες των ανθρώπων ή των συστημάτων) που μπορούν να εκτελέσουν αυτές τις δραστηριότητες Οι έννοιες αυτές βρίσκονται μέσα σε μιά process definition language. Η επικύρωση του ορισμού διαδικασίας είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφασιστεί αν ο ορισμός αναπαριστά την πραγματική διαδικασία. Η επικύρωση γίνεται μέσω: Προσομοίωσης της συμπεριφοράς (που δείχνει «what happens next?») ή/και με Στατική Ανάλυση (που μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις όπως: γίνεται μιά συγκεκριμένη δραστηριότητα σε όλα τα μονοπάτια αυτής της διαδικασίας;) με την προϋπόθεση ότι τα μοντέλο της διαδικασίας είναι αρκετά πλούσιο σε πληροφορίες και μπορεί να υποστηρίξει τα παραπάνω

37 Συστήματα Διοίκησης Επιχειρησιακών Διαδικασιών (Business Process Management Systems - ΒPMSs) Σκοπός Ευκολία χρήσης από τον τελικό χρήστη Καλά ορισμένα αντικείμενα της διαδικασίας για ακριβείς μετρήσεις Τεχνικές Ανάλυσης και Προσομοίωσης Αυτόματες αναφορές Δια-λειτουργικότητα με τα εργαλεία υλοποίησης

38 BPMSs: Παρεχόμενα Εργαλεία Τα BPMSs προκειμένου να ικανοποιήσουν το σκοπό τους, παρέχουν τα ακόλουθα εργαλεία: Γραφικά εργαλεία ορισμού της διαδικασίας Εργαλεία ανάλυσης της διαδικασίας για μέτρηση απόδοσης σε βάθος χρόνου και υποστήριξη ανασχεδιασμού ή βελτίωσης της διαδικασίας Εργαλεία προσομοίωσης για μέτρηση της άμεσης απόδοσης του μοντέλου και αντιμετώπιση πρακτικών δυσκολιών όπως, π.χ. "bottlenecks" Εργαλεία που παράγουν έξοδο προς εργαλεία υλοποίησης

39 ΒPMSs: Παρεχόμενη Λειτουργικότητα Definition Tool May reference Organisation/ Role Model Data may refer to Generates Process Definition Interpreted by Process Simulator Interpreted by Generates Generates reports Prosess Analyser Software component System control data

40 Εργαλείο Ορισμού Διαδικασίας Είναι το πιο βασικό Τα πλεονεκτήματα οιασδήποτε ανάλυσης του μοντέλου, βασίζονται στην ύπαρξη ενός «καλού» μοντέλου της διαδικασίας Υλοποιεί ένα μοντέλο

41 Iδιότητες Επιτυχημένων Μοντέλων Επιχειρησιακών Διαδικασιών Δείχνουν πως και που μεταφέρονται τα αντικείμενα Δείχνουν χρονολογική σειρά Οι συνθήκες οδηγούν στην επιλογή «μιας» από πολλές εναλλακτικές λύσεις Τα εναλλακτικά μονοπάτια είναι διακριτά και εύκολα προς μέτρηση

42 Εναλλακτικοί Τρόποι Μοντελοποίησης, Υλοποίησης και Διαχείρισης ΕΔ Με χρήση συστημάτων εργασιοροών: Εργαλεία Μοντελοποίησης Επιχειρησιακών Διαδικασιών (Business Process Management Systems BPMSs) Συστήματα Διοίκησης Ροής Εργασιών (Workflow Management Systems WFMSs) Με χρήση Web Services (Υπηρεσιοστρεφείς Διαδικασίες): Business Process Modeling Notation (BPMN) or BPMN like notation Web Services Business Process Execution Language (WS-BPEL)

43 Λειτουργικότητα Εργαλείων για Διαχείριση Ροών Εργασίας (Workflow Management Tools) Definition Tool Generates May reference Organisation/ Role Model Data Workflow Enactment Service (Supervisor) may refer to Administration & Control Process Definition Interpreted by WFM Engine(s) Work List Worklist Handler User Interface maintain Interact via use Workflow control data Workflow Relevant Data Invokes References Invokes update Application(s) Application(s) Manipulate Workflow Application Data Software component System control data External product/data

44 Τα εργαλεία ΒPMTs & WFMS στον κύκλο ζωής μιας διαδικασίας Reengineering Provided Directly Process Implementation WFMS Capturing Process Business Process Definition Workflow Process Definition Process Execution Reengineering Continuously Improving Workflow Engine Process Analysis BPMT

45 Σύγκριση ΒPMS and WFMS (1/2) Υποστηρίζουν business process definition or specification, αλλά έχουν διαφορετικό στόχο: Τα BPMSs στοχεύουν να παρέχουν κατανόηση και ανάλυση της διαδικασίας που μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωσή της Τα WMFS στοχεύουν στην αυτοματοποίηση της διαδικασίας Επομένως, οι ικανότητες και το επίπεδο λεπτομέρειας του process definition στα WFMSs και BPMSs διαφέρει, για να υποστηρίξει τους παραπάνω σκοπούς ανάλυσης και αυτοματοποίησης της διαδικασίας που έχει η κάθε κατηγορία εργαλείου

46 Σύγκριση ΒPMS and WFMS (2/2) Ειδικότερα: Τα εργαλεία WFMS διαχειρίζονται την εκτέλεση των διαδικασιών μέσω λογισμικού που μεταφράζει απευθείας το process definition σε εκτελέσιμο κώδικα και συντονίζει τους συμμετέχοντες (άνθρωποι ή συστήματα) που εκτελούν τις σχετικές δραστηριότητες της διαδικασίας. Τα εργαλεία BPMSs διευκολύνουν την αποτίμηση και τη βελτίωση μιάς διαδικασίας μέσω ανάλυσης του process definition, μέσω προσoμοίωσης της εκτέλεσης της διαδικασίας και μέσω ανάλυσης των μετρήσεων της προσoμοίωσης. Tα εργαλεία BPMSs είναι πιθανό να μπορούν επίσης να αναλύσουν μετρήσεις της διαδικασίας που ελήφθησαν ενώ η διαδικασία εκτελείτο μέσω ενός WFMS, παρόλα αυτά όμως τα εργαλεία BPMS δεν έχουν τις λειτουργικές ικανότητες και τις απαιτούμενες λεπτομέρειες ορισμού της διαδικασίας που χρειάζονται για την εκτέλεσή της. Επομένως, για υποστήριξη ολόκληρου του κύκλου ζωής μιας επιχειρησιακής διαδικασίας χρειάζεται η διαλειτουργικότητα και των εργαλείων BPMSs αλλά και των εργαλείων WFMSs.

47 Εναλλακτικοί Τρόποι Μοντελοποίησης, Υλοποίησης και Διαχείρισης ΕΔ Με χρήση συστημάτων εργασιοροών: Εργαλεία Μοντελοποίησης Επιχειρησιακών Διαδικασιών (Business Process Management Systems BPMSs) Συστήματα Διοίκησης Ροής Εργασιών (Workflow Management Systems WFMSs) Με χρήση Web Services (Υπηρεσιοστρεφείς Διαδικασίες): Business Process Modeling Notation (BPMN) or BPMN like notation Web Services Business Process Execution Language (WS-BPEL)

48 Μοντελοποίηση, Υλοποίηση και Διαχείριση Υπηρεσιοστρεφών Διαδικασιών Provided Directly Process Implementation Capturing Process BPMN Process Definition BPEL Process Definition Process Execution Continuously Improving BPEL Engine

49 Περισσότερες Πληροφορίες D. Georgakopoulos and A. Tsalgatidou:Technology and Tools for Comprehensive Business Process Lifecycle Management A. Tsalgatidou and S. Junginger: Modeling in the Reengineering Process