ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Transcript

1 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ι. ΓΙΑΝΝΑΤΣΗΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Αντικείμενο: η διάταξη του παραγωγικού δυναμικού στο χώρο, δηλαδή η χωροταξική διευθέτηση των μηχανημάτων, του λοιπού εξοπλισμού και του ανθρώπινου δυναμικού στις διάφορες θέσεις και επίπεδα του κυρίως παραγωγικού χώρου μιας μονάδας και γενικά η μελέτη των παραγωγικών και λοιπών διαδικασιών (παραγωγή, ποιοτικός έλεγχος, συσκευασία, αποθήκευση, αποστολή εμπορευμάτων, φόρτωση, εκφόρτωση, έλεγχος παραλαβής, συντήρηση εξοπλισμού, μεταφορά κ.λπ.) σε σχέση με το χώρο. 1

2 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Ο χωροταξικός σχεδιασμός (Layout planning) σχετίζεται άμεσα με τη διαχείριση υλικού (materials handling) Με τον ανασχεδιασμό μπορεί να επιλυθούν προβλήματα καθυστερήσεων και άεργου χρόνου στην παραγωγή, διαχείρισης αποθεμάτων, συνθηκών συνωστισμού, μποτιλιαρίσματος σε κάποια σημεία των γραμμών παραγωγής, άσκοπης απασχόλησης ανθρώπων με μεταφορικό έργο, χρονικού προγραμματισμού, ροής υλικών κ.λπ. 2

3 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ α) μεταβολές στο σχέδιο ενός εξαρτήματος ή ενός προϊόντος, που απαιτεί αλλαγή διαδικασίας παραγωγής, β) αύξηση του όγκου παραγωγής, όταν απαιτείται προσθήκη παραγωγικού δυναμικού, γ) μείωση του όγκου παραγωγής, οπότε προκύπτει το αντίστροφο πρόβλημα, δ) έναρξη παραγωγής ενός νέου προϊόντος, οπότε χρειάζεται είτε προσθήκη δυναμικού στα υπάρχοντα τμήματα είτε δημιουργία ενός νέου τμήματος, ε) μεταφορά ενός τμήματος από μια θέση σε μια άλλη, οπότε δίνεται η ευκαιρία να διορθωθούν τυχόν λάθη ή αδυναμίες στην υπάρχουσα χωροταξία, στ) αντικατάσταση παλαιού εξοπλισμού, ζ) αλλαγή στη μέθοδο παραγωγής. ΣΤΟΧΟΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ η κάλυψη των απαιτήσεων χώρου ώστε να πραγματοποιείται απρόσκοπτα η διαδικασία μετασχηματισμού των παραγωγικών εισροών σε προϊόντα η ελαχιστοποίηση των καθυστερήσεων η εξασφάλιση ευελιξίας, ώστε το σύστημα να μπορέσει να αντιμετωπίσει μεταβολές στο παραγόμενο προϊόν / όγκο η ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής με παράλληλη ικανοποίηση των λειτουργικών απαιτήσεων της παραγωγής (τελικό ζητούμενο του χωροταξικού σχεδιασμού). η εξασφάλιση συνθηκών άνεσης και ασφάλειας στους εργαζόμενους η διαμόρφωση ελκυστικής εικόνας που να προάγει τις δημόσιες σχέσεις σύμφωνα με τους γενικότερους στόχους της επιχείρηση ο ευχερής έλεγχος στο σύστημα η προσαρμογή στην οργανωτική δομή του συστήματος 3

4 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ α) Συγκέντρωση και ανάλυση βασικών δεδομένων (πωλήσεις, τεχνικά σχέδια και κατασκευαστικές προδιαγραφές, απαιτήσεις σε εξοπλισμό, χρονικό πρόγραμμα της παραγωγής, διαδρομές που ακολουθούν τα υλικά στην παραγωγική διαδικασία, πολιτική αποθεμάτων και επενδύσεων, διαθέσιμος χώρος κ.λπ). β) Σχεδίαση του τρόπου με τον οποίο γίνεται η ροή των υλικών (διάγραμμα συναρμολόγησης ή άλλα διαγράμματα που χρησιμοποιούνται στη Μελέτη Μεθόδου). γ) Διαμόρφωση γενικού σχεδίου διαχείρισης υλικών (με βάση το σχέδιο ροής των υλικών) έτσι ώστε να ικανοποιούνται, εκτός από τις αρχές ροής των υλικών (αυτοματοποίηση κ.λπ.), οι στόχοι και οι ανάγκες του συστήματος (παραγωγή ορισμένου όγκου προϊόντων, διάδρομοι μετακίνησης προσωπικού, κανόνες ασφαλείας, συνθήκες εργασίας, απαιτούμενη ροή μεταξύ θέσεων εργασίας, ευελιξία, εξυπηρέτηση απαιτήσεων αποθήκευσης, υποδοχής και αποστολής υλικών κ.λπ.). ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ δ) Σχεδίαση των θέσεων εργασίας (με τη βοήθεια των διαγραμμάτων δραστηριοτήτων). ε) Επιλογή ειδικού εξοπλισμού για τη διαχείριση του υλικού (μεταφορικές ταινίες, ανυψωτικά μηχανήματα, γερανογέφυρες, κεκλιμένα επίπεδα, συστήματα πνευματικής μεταφοράς, περονοφόρα οχήματα κ.λπ.). στ) Προσδιορισμός των απαιτήσεων αποθηκευτικού χώρου (αποθήκευση των πρώτων υλών, των ενδιάμεσων και των τελικών προϊόντων). ζ) Συντονισμός ομάδων που εκτελούν σχετιζόμενες λειτουργίες. η) Σχεδίαση των θέσεων των παροχών. θ) Κατανομή του διαθέσιμου χώρου στις θέσεις εργασίας. 4

5 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ι) Εκπόνηση του κύριου χωροταξικού σχεδίου (σύνθεση των παραπάνω επιμέρους σχεδίων και υπολογισμών με τη βοήθεια αρχιτεκτονικών σχεδίων κάτοψης, δισδιάστατων αναπαραστάσεων (templates) ή τρισδιάστατων προτύπων (μακετών) των μηχανημάτων, των μεταφορικών μέσων, των εργαζομένων κ.λπ.). ια) Έλεγχος του σχεδίου από κατάλληλα πρόσωπα. ιβ) Έγκριση σχεδίου. ιγ) Συμμετοχή στην εκπόνηση κατασκευαστικών σχεδίων (εκπόνηση αρχιτεκτονικών και κατασκευαστικών σχεδίων των χώρων και των εγκαταστάσεων). ιδ) Παρακολούθηση των κατασκευών και της εγκατάστασης του χωροταξικού σχεδίου. ιε) Παρακολούθηση της εφαρμογής του χωροταξικού σχεδίου. ΤΥΠΟΙ ΡΟΗΣ ΥΛΙΚΩΝ Οριζόντια ροή (Ευθείας γραμμής, L, U, κυκλικός, ζιγκ- ζαγκ) 5

6 ΤΥΠΟΙ ΡΟΗΣ ΥΛΙΚΩΝ Κατακόρυφη ροή (αφορά δραστηριότητες που αναπτύσσονται σε διαφορετικούς ορόφους ή δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικά επίπεδα σε έναν όροφο). ΤΥΠΟΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ Χωροταξία τύπου διαδικασίας/τμήματος ή λειτουργική χωροταξία (job shop) Χωροταξίας προϊόντος (flow shop) Χωροταξία σταθερής θέσης (project) 6

7 ΜΕΘΟΔΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (SLP) Δίνει έμφαση στους ποιοτικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον καθορισμό της σχετικής θέσης των τμημάτων ή των θέσεων εργασίας ενός συστήματος. Για το Συστηματικό Χωροταξικό Σχεδιασμό απαιτούνται: πληροφορίες στις οποίες περιλαμβάνονται και οι αποφάσεις από τις άλλες φάσεις του σχεδιασμού (σχεδιασμός προϊόντος, σχεδιασμός μεθόδου κ.λπ.). ανάλυση ροής (ποσοτικά δεδομένα για την κίνηση - υλικών, ανθρώπων - μεταξύ τμημάτων ή θέσεων παραγωγής) ανάλυση δραστηριοτήτων (ποιοτικοί παράγοντες) ΜΕΘΟΔΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (SLP) Διαγράμματα στη μέθοδο SLP Διαγράμματα ροής διαδικασιών Διαγράμματα «από - προς» ή διαγράμματα διαδρομών (travel charts) ή διαγράμματα φόρτου και απόστασης (load and distance charts). Ανάλυση δραστηριοτήτων στη μέθοδο SLP Κώδικας προτεραιότητας (σύμβολα που εκφράζουν πόσο αναγκαία είναι η γειτνίαση μεταξύ δύο θέσεων εργασίας) Κώδικας αιτιολόγησης (λόγοι που κάνουν τη γειτνίαση αναγκαία) 7

8 8

9 ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕ Η/Υ Κοινό χαρακτηριστικό: χρήση ενός μέτρου αποτελεσματικότητας με το οποίο χαρακτηρίζεται η αξία κάθε εναλλακτικού σχεδίου και με τη βοήθεια του οποίου προκύπτει το βέλτιστο. Τεχνικές χωροταξικού σχεδιασμού με τη βοήθεια Η/Υ CRAFT (Computerized Relative Allocation of Facilities Techniques): συνολικό κόστος διαχείρισης των υλικών, που θεωρείται ότι αποτελεί γραμμική συνάρτηση των αποστάσεων που διανύονται ALDEP (Automated Layout Design Program) και CORELAP (Computerized Relationship Layout Planning): βαθμός στον οποίο κάθε σχέδιο ικανοποιεί τις απαιτήσεις για γειτνίαση των διαφόρων τμημάτων Περιορισμοί: Σχετικοί με τον αριθμό των τμημάτων και των επιπέδων χωροθέτησης. 9