Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958"

Ολυμπιάς Καλλιγάς
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 8-9: Παχυσαρκία και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου Διάλεξη 8-9 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Σύνδεση με τα προηγούμενα Άσκηση & Καρδιαγγειακές Παθήσεις Άσκηση & Υπέρταση Άσκηση & Σακχαρώδης Διαβήτης Μεταβολικό Σύνδρομο & Άσκηση 1

2 Συνιστώσες της Σωματικής Κατάστασης / Σωματικής Επάρκειας Ταχύτητα Σωματική Σύσταση Ισορροπία ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ευλυγισία Αντοχή (αερόβια αντοχή) Μυϊκή Δύναμη Σωματική Σύσταση Body composition Χαρακτηριστικά/Characteristics Άνδρες Γυναίκες Men Women Ύψος / Height (cm) Βάρος/ Weight (kg) Μυς Muscle (kg) % 36.0% Οστά/ Bone(kg) % 12.0% Αποθηκευμένο Λίπος- St.Fat (kg) % 15.0% Απαραίτητο Λίπος Ess. Fat (kg) % % Συνολικό Λίπος Total Fat(kg) % 27.0% 2

3 Παχυσαρκία Η συσσώρευση λίπους στο ανθρώπινο σώμα πέραν της ποσότητας που είναι απαραίτητη για την αρμονική του λειτουργία Σχετίζεται με μεταβολικές διαταραχές, αυξημένη θνητότητα και νοσηρότητα Τύποι Παχυσαρκίας Κοιλιακή Παχυσαρκία: χαρακτηρίζεται απο αυξημένη κατανομή λίπους στο άνω τμήμα του σώματος και ειδικά στην κοιλιακή χώρα Περιφερική Παχυσαρκία: χαρακτηρίζεται απο εναπόθεση λίπους στην περιοχή των μηρών και των γλουτών 3

4 Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ΔΜΣ= Σωματικό βάρος (kg) Ύψος 2 (m 2 ) Κατηγορία Βάρους ΒΜΙ (kg/m2) Ελλιποβαρής <18.5 Φυσιολογικός Υπέρβαρος Παχύσαρκος Ι Παχύσαρκος ΙΙ Νοσηρά Παχύσαρκος ΙΙΙ >40 Κατανομή ΔΜΣ σε Άνδρες & Γυναίκες ηλικίας ετών στην Ελλάδα % % Ποσοστό (%) % 29.9% 26% 18.2% Άνδρες Γυναίκες % 4.7% 0 Αδύνατος Φυσιολογικός Υπέρβαρος Παχύσαρκος Kapantais et al

5 Επιπολασμός υπέρβαρων & παχύσαρκων παιδιώνεφήβων ηλικίας 6-17 στην Ελλάδα Αγόρια ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (%) Georgiadis & Nassis 2007 Επιπολασμός υπέρβαρων & παχύσαρκων παιδιώνεφήβων ηλικίας 6-17 στην Ελλάδα Κορίτσια ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (%) Georgiadis & Nassis

6 Παιδική Παχυσαρκία Η παιδική παχυσαρκία οδηγεί σε παχυσαρκία κατά την ενήλικη ζωή Ηλικία Κανείς γονιός παχύσαρκος Τουλάχιστον 1 γονιός παχύσαρκος % 62% % 79% Stunkard et al 1996 Σωματική ανάπτυξη- ΔΜΣ Καμπύλη ανάπτυξης μάζας Καμπύλη ανάπτυξης για το ΔΜΣ 6

7 Σημείωση: Adiposity rebound Adiposity rebound (AR): το σημείο εκείνο της ανάπτυξης του παιδιού που έχει τον πιο χαμηλό ΔΜΣ (kg/m 2 ), συνήθως στα 5 με 6 έτη ζωής Όσο πιο νωρίς παρουσιαστεί τόσο πιο πιθανό το παιδί να εμφανίσει υπέρβαρο ή παχυσαρκία ως ενήλικος Πχ μελέτες έδειξαν AR στα 3 έτη για παχύσαρκα άτομα και 6 έτη για νορμοβαρή άτομα (Rolland-Cachera et al 2006). Σύσταση σώματος Αλλαγές στη σωματική σύσταση από την παιδική ως την εφηβική ηλικία 7

8 Διατήρηση της κοιλιακής παχυσαρκίας σε παιδιά στην Ελλάδα Psarra et al

9 Αίτια εμφάνισης παχυσαρκίας Γενετικοί παράγοντες Περιβαλλοντικοί παράγοντες Θετικό ενεργειακό ισοζύγιο Ενεργειακό ισοζύγιο Μεταφράστηκε απο την ιστοσελίδα: 9

10 Λιπώδης μάζα, υποδόριος ιστός και αποθέματα ενέργειας Liver triglycerides = 450 kcal Liver glycogen = 400 kcal Muscle triglycerides = 3000 kcal Muscle glycogen = 2500 kcal Adipose tissue triglycerides = 120,000 kcal Τυπικός άνδρας 70 kg lean subject. Παχύσαρκο άτομο: x 8 TG Κατανομή του λιπώδους ιστού Υποδόριο λίπος: - abdominal - femoral Κοιλιακό λίπος: - visceral (mesenteric and omental) - retroperitoneal (perirenal and perigonadic) Άλλα σημεία: - intra and intermuscular - perivascular - epicardiac Διαφορετικός ρόλος, διαφορετική συμβολή στην παθογένεση 10

11 6/11/2014 WAT BAT For letter symbols, see slide 36 Χαρακτηριστικά φαιού και λευκού λιπώδους ιστού Brown adipocyte Multilocular adipocyte Lipid storage and mobilization (++) Mitochondria (+++) Fatty acid oxidation (+++) Respiratory chain (+++) UCP1 (+++) PGC-1a (+++) White adipocyte Unilocular adipocyte ( 200µm) Lipid storage and mobilization (+++) Mitochondria (+) Fatty acid oxidation (+) Respiratory chain (+) UCP1 (0) PGC-1a (+) 11

12 6/11/2014 Μεταβολισμός των λιπαρών οξέων Alternate fuel source for brain and other organs TG Liver Ketone bodies and CO2 VLDL NEFA Adipose tissue LPL Chylomicrons (lymphatic circulation) TG Lipases LPL NEFA TG Intestinal absorption FA CO2 Essays Biochem. 2006;42: Muscle, myocardium, kidney cortex, etc. Επιπλοκές της παχυσαρκίας Subcutaneous adipose tissue Vessels Visceral adipose tissue Thrombosis Portal and visceral FA Abdominal FA Heart Myocardial performance FA hepatic flux Liver Non alcoholic steatohepatitis Skeletal muscle Hepatic glucose production Increased synthesis of TG-rich VLDL Glucose utlization Glucose intolerance Insulin resistance Pancreas Hyperinsulinemia Hyperlipidemia Obesity complications 12

13 Τύποι κυττάρων στον λιπώδη ιστό - adipocytes (lipid-filled cells) 30% - preadipocytes and fibroblasts - matrix of collagen fibres - blood vessels (capillaries/endothelial cells) - immune cells (monocytes/macrophages, lymphocytes) Lymphocytes Endothelial cells Macrophages Monocytes Preadipocytes Adipocytes Έκκριση πεπτιδίων από τον λιπώδη ιστό Adipocytes Adipokines Stromavascular fraction cells cytokines & chemiokines Leptin Adiponectin Serum amyloids Retinol binding protein 4 (RBP4) Apelin FIAF/PGAR Monocyte chemoattractant protein 1 (MC Macrophage inflammatory protein (MIP) Tumor necrosis a(tnfa) Interleukins 1b, 6, 8, 10,. Chemiokines Resistin Apelin 13

14 6/11/2014 Διήθηση μακροφάγων στον λιπώδη ιστό J. Clin. Invest. 2006;116:33-35 J. Intern. Med. 2007;262: Ρόλος αντιποκινών και κυτταροκινών στις επιπλοκές της παχυσαρκίας Subcutaneous adipose tissue Visceral adipose tissue IL-6 TNF-a Liver macrophages Secretions : Leptin Adiponectin RBP4 Skeletal muscle utilisation glucose Non alcoholic CRP steatohepatitis PAI1 Glucose intolerance Insulin resistance TNF-a, IL-6 Other target tissues Vessels atherosclerosis, hypertension Obesity complications 14

15 Νοσογόνος ρόλος της παχυσαρκίας Παχυσαρκία Fatty acids, Adipokines, Other peptides Lipid mediators, Adipokines Fatty acids, Adipokines, Other peptides Αντίσταση στην ινσουλίνη Διαβήτης, καρδιαγγειακά, Μεταβολές στην παθοφυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού Αύξηση της γλυκόζης νηστείας Μείωση της ευαισθησίας της ινσουλίνης Μείωση της αυξητικής ορμόνης Αύξηση της σύνθεσης χοληστερόλης και εκκρισής της 15

16 Επιπτώσεις Παχυσαρκία Το μεγαλύτερο ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων εμφανίζουν υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση: Αρτηριακής Υπέρτασης Σακχαρώδους Διαβήτη ΙΙ Υψηλής χοληστερόλης Στεφανιαίας Νόσου Εγκεφαλικού επεισοδίου Άπνοιας στον ύπνο Καρκίνου Επιπλοκές Παχυσαρκίας Μεταφράστηκε απο την ιστοσελίδα: 16

17 Συσχέτιση ΔΜΣ με θνητότητα Θνητότητα Bray GA et al 1987 Συσχέτιση ΔΜΣ & θνητότητας από Καρδιαγγειακές Παθήσεις, Καρκίνο και άλλα αίτια σε γυναίκες ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ Calle et al

18 Συσχέτιση ΔΜΣ & θνητότητας από Καρδιαγγειακές Παθήσεις, Καρκίνο και άλλα αίτια σε άνδρες ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ Calle et al Τρόποι αντιμετώπισης της παχυσαρκίας Χειρουργική επέμβαση Δίαιτα Άσκηση 18

19 Για να ενταχθεί παχύσαρκο ή υπέρβαρο άτομο σε πρόγραμμα άσκησης είναι απαραίτητο: Να προηγηθεί πλήρης ιατρικός έλεγχος που περιλαμβάνει: 1. Ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας 2. Δοκιμασία κόπωσης (πρωτόκολλο Βruce) 3. Εργοσπιρομέτρηση Πρόγραμμα άσκησης Αρχική ένταση: 40% εώς 60% της VO 2 max, και προοδευτικά να φθάσει στο 50-75% της VO 2 max Συχνότητα: 5 εώς 7 φορές την εβδομάδα Διάρκεια της προπόνησης: 45 εώς 60 λεπτά 19

20 Πρόγραμμα αντιστάσεων Ένταση: 40-60% ΜΜΕ Επαναλήψεις: Διάρκεια: 90 εώς 150 λεπτά/ εβδομάδα Στόχοι προγράμματος Αρχικά εστιάζουμε στην επίτευξη 150 λεπτών μέτριας άσκησης εβδομαδιαίως Προοδευτικά να αυξηθεί ο χρόνος άσκησης σε λεπτά εβδομαδιαίως Θερμιδική δαπάνη 2000 θερμίδων ανά εβδομάδα 20

21 Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται : Η ισορροπία μεταξύ της έντασης & της διάρκειας του προγράμματος πρέπει να είναι τέτοια ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή συνολική θερμιδική δαπάνη Τα παχύσαρκα άτομα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο μυοσκελετικών τραυματισμών Να επιλέγονται ασκήσεις που δεν περιλαμβάνουν τη μεταφορά σωματικού βάρους Τα παχύσαρκα άτομα εμφανίζουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπερθερμίας κατά την άσκηση Οφέλη της άσκησης σε παχύσαρκα ή υπέρβαρα άτομα Μείωση του σωματικού βάρους και διατηρησή του σε φυσιολογικά επίπεδα Βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ Καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως Μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και καλύτερη διαχείριση της γλυκόζης 21

22 Οφέλη της άσκησης σε παχύσαρκα ή υπέρβαρα άτομα Αύξηση της λειτουργικής ικανότητας Βελτίωση του ψυχολογικού προφίλ Βελτίωση της ποιότητας ζωής τους Συμπεράσματα Η συστηματική άσκηση σε συνδυασμό με την ισορροπημένη διατροφή συμβάλλουν στη διατήρηση ή στη μείωση του σωματικού βάρους 22

23 Θέματα προς συζήτηση 1. Τι είναι παχυσαρκία; 2. Αναφέρετε την κατηγοριοποίηση, αναφορικά με το σωματικό βάρος, με βάση το δείκτη μάζας σώματος 3. Τι είναι ενεργειακό ισοζύγιο; 4. Σημεία προσοχής στο σχεδιασμό προγράμματος άσκησης για υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα 5. Προτεινόμενο πρόγραμμα άσκησης για υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα 6. Οφέλη της γύμνασης 23

24 Fatty acid and glucose metabolism in white AR NH2 AC NH2 adipocytes 2 -AR Glucos e GLUT4 IR VLDL CL ASP LPL CD36 FAT Gs Perilipins ATP ATGL HS L Gi camp PKA 5' AMP ALBP HSL P PDE 3B Glycerol 3-P Glucose 6-P GLUT4 Pyruvate Acetyl-CoA Fatty acids Triglycerides DGA T IRS PI3-K PKB Fatty acids Fatty acids Εναπόθεση - κινητοποίηση Gut Fed Triglycerides LPL Glycerol 3-phophate Fatty acids Esterification + + Fasting Triglycerides - Catecholamines + ANP, BNP Lipases Glucose Glut4 + Fatty Acids + Glycerol To liver, muscle To liver Pancreas Insulin 24

25 Παρενέργειες πλεονάσματος NEFA SNS activity Triglycerides Myocardial performance Increased lipolysis Thrombosis VLDL secretion NEFA Antilipolytic effect Insulin resistance HDL-C Glucose utilisation Glucose intolerance Glucose production Hyperinsulinemia Hypertension LDL particle size 25

Σχετικά έγγραφα

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών. Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας Μεταβολικό Σύνδρομο Δεν είναι ασθένεια αλλά ένα σύμπλεγμα από ιατρικές διαταραχές που