ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Υπεύθυνος Καθηγητής: Κουνετάς Κωνσταντίνος Ώρες γραφείου: Υπεύθυνος φροντιστηρίου:- Ιστοσελίδα Μαθήµατος: Η ιστοσελίδα του µαθήµατος θα αναπτυχθεί στην ηλεκτρονική τάξη και θα περιέχει πληροφορίες που θα αφορούν το µάθηµα µε url... Βαθµολογία Φοιτητών: Η βαθµολογία των φοιτητών που θα παρακολουθούν το µάθηµα θα καθορίζεται κυρίως από την τελική τους εξέταση και σε ποσοστό 60%. Ωστόσο θα υπάρξουν δύο περιοδικές εργασίες την πέµπτη και την δέκατη εβδοµάδα που θα καλύπτουν, αθροιστικά, το 40% της συνολικής βαθµολογίας. Οι φοιτητές θα υποχρεούνται να παρουσιάζουν τις εργασίες τους. Περιγραφή του Μαθήµατος: Η ενέργεια και οι διαφορετικές πηγές τις, αποτελούν ένα κρίσιµο παράγοντα για την οικονοµική ανάπτυξη. Το συγκεκριµένο µάθηµα εξετάζει τις βασικές πηγές ενέργειας όπως το πετρέλαιο, ο άνθρακας καθώς και το φυσικό αέριο και προσπαθεί να κατανοήσει τον ρόλο τους στην οικονοµία. Επίσης, παρουσιάζεται µε αναλυτικό τρόπο η σχέση µεταξύ των διαφορετικών πηγών ενέργειας και της οικονοµίας συσχετίζοντας τις µάλιστα µε την πλευρά του περιβάλλοντος αναλύοντας θέµατα όπως η ενεργειακή παραγωγή και κατανάλωση, η διάρθρωση των αγορών ενέργειας, η τιµολόγηση και φορολόγηση των διαφορετικών πηγών καθώς και ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος απο την χρήση τους. Τέλος, εξετάζονται ζητήµατα όπως η ενεργειακή αποτελεσµατικότητα και η ενεργειακή ασφάλεια ενώ µελετώνται πολιτικές που συνδέονται µε τα παραπάνω θέµατα ενώ γίνεται µια πρώτη εισαγωγή στα οικονοµικά της κλιµατικής αλλαγής. Στόχοι του Μαθήµατος: Ο κύριος στόχος του µαθήµατος είναι να παρέχει στους φοιτητές που θα το παρακολουθήσουν µια πιο ολοκληρωµένη εικόνα για τις διαφορετικές πηγές ενέργειας και το πως αυτές αλληλεπιδρούν µε την οικονοµία. Πιο συγκεκριµένα οι φοιτητές θα µπορέσουν: Να αποκτήσουν µια ολοκληρωµένη εικόνα για τις διαφορετικές πηγές ενέργειας στους διαφορετικού τοµείς της οικονοµίας και να µπορούν να περιγράψουν τις τάσεις σε Ευρωπαικό επίπεδο. Να µπορούν να εξηγήσουν τις βασικές οικονοµικές έννοιες για τις βασικές αγορές ηλεκτρισµού, υγρών καυσίµων, άνθρακα αλλά και των ΑΠΕ εστιάζοντας στην πλευρά του παραγωγού αλλά και του καταναλωτή. Να κατανοήσουν την λειτουργία της αγοράς ενέργειας και τους µηχανισµούς διαµόρφωσης των τιµών. Να κατανοήσουν έννοιες όπως η ενεργειακή δαιτήρηση καθώς και η ενεργειακή ασφάλεια και να αποκτήσουν µια εικόνα για τα οικονοµικά της κλιµατικής αλλαγής.

2 Σχεδιάγραµµα Μαθήµατος Α.Α Εβδοµάδα Μαθήµατος Θεµατική Ενότητα 1. Εισαγωγή στα Οικονοµικά της ενέργειας, χρήσιµοι ορισµοί και γιατί µας ενδιαφέρει η ενέργεια. Παρουσίαση βάσεων δεδοµένων και πηγών. 2. Ζήτηση για ενέργεια. 3. Προσφορά για ενέργεια. 4. Η αγορά της ενέργειας. 5. Μια συζήτηση για την τιµολόγηση και την φορολόγηση στις αγορές ενέργειας. 6. Οικονοµικά των µη ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. 7. Η αγορά των ΑΠΕ. 8. Ο ρόλος των ρυθµίσεων και των απορυθµίσεων στην αγορά ενέργειας. 9. Ενεργειακή αποτελεσµατικότητα και διατήρηση 10. Ε&Α και καινοτοµία στις ενεργειακές αγορές 11. Ενεργειακή ασφάλεια & προσβασιµότητα. 12. Οικονοµικά της Κλιµατικής αλλαγής και ο ρόλος των αερίων εκποµπών CO2. Επισκόπηση των ενεργειακών αγορών Πολιτικές στην Ενέργεια Ζητήµατα στις Ενεργειακές αγορές Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της ενέργειας Ανάθεση Εργασιών Πρώτη Εργασία εύτερη Εργασία Αναλυτική Περιγραφή των ιαλέξεων του µαθήµατος: Εβδοµάδα 1 η Την πρώτη εβδοµάδα γίνεται µια λεπτοµερή παρουσίαση του ενεργειακού τοµέα και των ενεργειακών πηγών που χρησιµοποιούνται για την ικανοποίηση των διαφόρων ενεργειακών αναγκών και αναδεικνύονται διάφορες βασικές έννοιες όπως η ενεργειακή ένταση κ.λ.π. Ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στις χώρες της ΕΕ και κυρίως στην Ελλάδα ενώ παρουσιάζονται βάσεις δεδοµένων που ασχολούνται µε τα παραπάνω ζητήµατα. Davis, Lucas W. and Catherine D. Wolfram Deregulation, Consolidation and Efficiency: Evidence from U.S. Nuclear Power, Energy Institute at Haas Working Paper 217.

3 Fabrizio, Kira R., Nancy L. Rose, and Catherine D. Wolfram Do Markets Reduce Costs? Assessing the Impact of Regulatory Restructuring on U.S. Electric Generation Efficiency. American Economic Review, 97(4), Εβδοµάδα 2 η Την δεύτερη εβδοµάδα παρουσιάζεται η ζήτηση για ενέργεια. Παρότι η ενεργειακή ζήτηση µπορεί να αποδοθεί όπως και οποιοδήποτε άλλο αγαθό στην παρούσα ενότητα αναλύονται οι διαφοροποιήσεις που υπάρχουν, γίνεται µια συνολική παρουσίαση των αποφάσεων απο τους χρήστες στους διαφορετικούς τοµείς της οικονοµίας και διατυπώνονται οι βασικές οικονοµικές αρχές. Borenstein, S. and Holland, S. (2005). On the Efficiency of Competitive Electricity Markets with 5 Time-Invariant Retail Prices. The RAND Journal of Economics, 36(3): Borenstein, S (2012) "The Redistributional Impact of Non-Linear Electricity Pricing", forthcoming in American Economic Journal: Economic Policy. Holland, S. P. and Mansur, E. T. (2008). Is Real-Time Pricing Green? The Environmental Impacts of Electricity Demand Variance. The Review of Economics and Statistics 90(3): Εβδοµάδα 3 η Την τρίτη εβδοµάδα παρουσιάζεται µε ανάλογο τρόπο όπως την δεύτερη εβδοµάδα η προσφορά για ενέργεια. Bushnell, James, Erin Mansur and Celeste Saravia Vertical Arrangements, Market Structure, and Competition: An Analysis of Restructured U.S. Electricity Markets, American Economic Review, 98(1): Hortacsu, A. and Puller, S. L. (2008). Understanding Strategic Bidding in Multi-Unit Auctions:A Case Study of the Texas Electricity Spot Market. The RAND Journal of Economics,39(1): Wolak, F. A. (2000). An Empirical Analysis of the Impact of Hedge Contracts on Bidding Behavior in a Competitive Electricity Market. International Economic Journal, 14(2):1-39. Εβδοµάδα 4 η Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι βασικές αρχές λειτουργίας των ενεργειακών αγορών καθώς και η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης. Αναδεικνύονται οι κυριότερες στρεβλώσεις του µηχανισµού αγοράς που απαντώνται στην παραγµατική οικονοµία και συνδέονται µε τις κρατικές παρεµβάσεις, την ανεπάρκεια του µηχανισµού των αγορών καθώς και τις στρεβλώσεις της δοµής της αγοράς. Asif, M., Muneer,T (2007). Energy supply, its demand and security issues for developed and emerging economies, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 11(7),

4 Εβδοµάδα 5 η Απο τα βασικότερα εργαλεία ενεργειακής πολιτικής για οποιαδήποτε χώρα µε στόχο την διατήρηση της ενεργειακής της ασφάλειας θεωρείται ότι είναι η τιµολόγηση και η φορολόγηση των ενεργειακών προιόντων. Στν παρούσα ενότητα παρουσιάζονται αναλυτικά τα βασικά µοντέλα ενώ αναλύονται δαιφορετικές µελέτες περίπτωσεις. William Nordhaus, The Allocation of Energy Resources, Brookings Papers, No. 3 (1973), pp Borenstein, Severin The Private and Public Economics of Renewable Energy. Journal of Economic Perspectives. Εβδοµάδα 6 η Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζεται η αγορά των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ).Χρησιµοποιώντας µια ιστορική αναδροµή εξετάζουµε τον ρόλο των ΑΠΕ σήµερα και παρουσιάζουµε του βασικούς παράγοντες για την χρησιµοποίηση τους. Intergovernmental Panel on Climate Change Working Group III Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change Mitigation. Joskow, Paul Comparing the Costs of Intermittent and Dispatchable Electricity Generation Technologies. Center for Energy and Environmental Research Working Paper , Revised February Εβδοµάδα 7 η Τη παρούσα εβδοµάδα εξετάζουµε την αγορά των ΑΠΕ και το πως γίνεται η τιµολόγηση αλλά και η ρύθµιση στην συγκεκριµένη αγορά. Τέλος, αναφερόµαστε στην διαχείριση των δικτύων. Swallow, S., (1990). Depletion of the environmental basis for renewable resources: The economics of interdependent renewable and nonrenewable resources Journal of Environmental Economics and Management, 19 (3), Εβδοµάδα 8 η Εξετάζεται αναλυτικά ο ρόλος των ρυθµίσεων στην αγορά ενέργειας. Kip Viscusi, John Vernon, and Joseph Harrington Chapter 18: Economic Regulation of Energy, Economics of Regulation and Antitrust, Cambridge, MA: MIT Press. pp Peter Van Doren and Jerry Taylor Rethinking Electricity Restructuring Cato Institute Policy Analysis No Εβδοµάδα 9 η

5 Η εξοικονόµηση ενέργειας θεωρείται απο αρκετούς ερευνητές ως ένας απο τους ταχύτερους, αποτελεσµατικότερους και οικονοµικά αποδοτικότερους τρόπους για τον περιορισµό των αερίων ρύπων και την βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Στην παρούσα ενότητα ασχολούµαστε µε τις έννοιες της ενεργειακής διατήρησης και αποτελεσµατικότητας εξετάζοντας την εφαρµογή τους, τις πολιτικές προώθησης τους καθώς και το αντίκτυπο τους στους τοµείς της οικονοµίας. Kounetas, K., Mourtos, I and K.D.Tsekouras (2012), "Is energy intensity important for the productivity growth of EET adopters?". Energy Economics 34, Skuras, D., Kounetas K., and Tsekouras K., (2011), The promotion of Energy Efficiency Efforts, Information Economics and Policy 23(1), Kounetas K., and Tsekouras K., (2008), The Energy Efficiency Paradox Revisited through a Partial Observability Approach, Energy Economics 30, Εβδοµάδα 10 η Είναι γνωστό ότι οι ενεργειακές επιλογές πολλών χωρών εξαρτώνται σε πολύ µεγάλο βαθµό απο την ενεργειακή τους επάρκεια καθώς και απο τις διαθέσιµες τεχνολογίες. Συνεπώς ο ρόλος της τεχνολογίας καθίσταται πολύ σηµαντικός για την ενεργειακή τους στρατηγική. Ωστόσο, η σχέση µεταξύ του επιπέδου των επενδύσεων σε Ε&Α και των αλλαγών των εθνικών ενεργειακών πολιτικών είναι αρκετά πολύπλοκη. Στην παρούσα ενότητα µελετώνται οι στοχοθετηµένες προσπάθειες, διεθνώς, για την προώθηση της ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών ενέργειας µέσω διαφορετικών προγραµµάτων Ε&Α και ανάπτυξης της καινοτοµίας που διαδραµατίζουν σηµαντικό για τις αλλαγές στο ενεργειακό τους σύστηµα. Jaffe, A.B., Stavins, R.N. (1995). Dynamic incentives of environmental regulations: The effects of alternative policy instruments on technology diffusion. Journal of Environmental Economics and Management 29, Jaffe, A.B., Newell, R.G., Stavins, R.N. (2003). Technological change and the environment. In: Maler, K.-G., Vincent, J. (Eds.), Handbook of Environmental Economics. Handbooks in Economics Series (Arrow, K.J., Intriligator, M.D., Series Eds.), vol. 1.North-Holland/Elsevier, Amsterdam, pp Jaffe, A.B., Newell, R.G., Stavins, R.N. (2005). A tale of two market failures: Technology and environmental policy. Ecological Economics 54, Jaffe, A.B. (2011). Technology Policy and Climate Change. The Next Round of Climate Economics & Policy Research Washington, D.C. October 2728, 2011 Εβδοµάδα 11 η Παρουσιάζονται οι έννοιες της ενεργειακής ασφάλειας και ενεργειακού αφοδιασµού και συσχετίζονται µε τις προαναφερθείσες διδαχθέντες έννοιες. Yergin,D.,(2006) Ensuring Energy Security, Foreign Affairs 85 (2), Εβδοµάδα 12 η

6 Η κλιµατική αλλαγή αποτελεί την µεγαλύτερη περιβαλοντική εξωτερική οικονοµία που γνώρισε ο πλανήτης. Την παρούσα εβδοµάδα επιχειρείται µια διεξοδική παρουσίαση του προβλήµατος και παρουσιάζονται οι πρόσφατες εξελίξεις του φαινοµένου και οι επιπτώσεις σε διάφορους τοµείς της οικονοµίας κυρίως αλλά και του περιβάλλοντος.αναλύεται ο ρόλος των διαφορετικών τύπων των ανθρωπογενών εκποµπών αερίων ρύπων και οι επίπτωσή τους στον τοµέα της οικονοµίας. HM Treasury Stern Review: The Economics of Climate Change Executive Summary. (CWEB) January. full review available at: eview_index.cfm Painuly, J (2007) The Kyoto Protocol, Emissions Trading and the CDM : An analysis from Developing Country Perspective. IAEE Journal Volume 26, Ώρες Μαθήµατος: Βιβλιογραφία: Ελληνική: Μέχρι στιγµής δεν υπάρχει ελληνικό εγχειρίδιο που καλύπτει το συγκεκριµενο µάθηµα. Ξένη: Bhattacharyya, Subhes C. (2011) Energy Economics: Concepts, Issues, Markets and Governance. Springer. Προαπαιτούµενα: Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού: Σηµειώσεις ιαφάνειες