Σχολικά Εγχειρίδια (Αξιολόγηση-Κριτική)

Transcript

1 Σχολικά Εγχειρίδια (Αξιολόγηση-Κριτική) Ηαςπάλη Σοφία Ηβίγγου Άννα Κεφαλάσ Χρήςτοσ Κοπίλογλου Δημήτρησ Βοφλτςιοσ Αντϊνησ Λφκειο Πεφκων, Α5

2 Πριν προβεί κανείσ ςε αξιολόγηςη και κριτική των ςχολικϊν εγχειριδίων θα πρζπει να ζχουν απαντηθεί με ςαφήνεια οριςμζνα κρίςιμα ερϊτημα όπωσ: Τι είναι το ςχολικό εγχειρίδιο και ποιοσ είναι ο ςκοπόσ του; Σφμφωνα με ποια κριτήρια θα πρζπει να γίνεται η αξιολόγηςη των ςχολικϊν εγχειριδίων; Καμιά από τισ παραπάνω δφο ερωτήςεισ δεν επιδζχεται μονοςήμαντη απάντηςη, οι απόψεισ ςτουσ κφκλουσ των εκπαιδευτικϊν είναι πολλζσ και ςυχνά αντικρουόμενεσ. Κατά ςυνζπεια η κριτική που εξαςκείται προζρχεται ςυχνά από τισ διαφορετικζσ αντιλήψεισ που ςυχνά υπάρχουν ςτην απάντηςη των δφο παραπάνω ερωτημάτων. Σε αυτήν την εργαςία θα προςπαθήςουμε, από πληροφορίεσ που βρήκαμε ςτη βιβλιογραφία και ςτο διαδίκτυο, να διαφωτίςουμε μερικζσ από τισ πολλζσ πτυχζσ που εμπεριζχει η αξιολόγηςη και κριτική των ςχολικϊν εγχειριδίων.

3 Τι είναι το ςχολικό εγχειρίδιο και ποιοσ είναι ο ςκοπόσ του; Το ςχολικό βιβλίο είναι μζςο μετάδοςθσ τθσ γνϊςθσ (Παιδ. Ινςτ. 2003) Το ςχολικό βιβλίο αποτελεί ζντυπθ παρουςίαςθ τθσ διδακτζασ φλθσ ενόσ γνωςτικοφ αντικειμζνου (Ξωχζλλθσ 2005) Το διδακτικό βιβλίο υποςτθρίηει τθ γνωςιακι, μακθςιακι διάςταςθ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ (Ματςαγγοφρασ 2004) Αποτελεί ζνα εργαλείο μζςα από το οποίο ο μακθτισ αντλεί πλθροφορίεσ για ζνα γνωςτικό αντικείμενο (Pingel 1999) Mια άλλη ομάδα οριςμϊν θεωρεί πωσ το ςχολικό βιβλίο: Συνιςτά βαςικό ςτοιχείο τθσ παιδαγωγικισ πρακτικισ (Chambliss & Calfee, 1998) Συμβάλλει ςτη διαμόρφωςθ τθσ διδαςκαλίασ και βοηθά τον εκπαιδευτικό ςτη μεθόδευςη τησ διδαςκαλίασ (Σαλβαράσ & Σαλβαρά 2009) Αποτελεί το διαμεςολαβθτικό μζςο ανάμεςα ςτο πρόγραμμα ςπουδϊν και τουσ φορείσ τθσ διδακτικισ διαδικαςίασ (Καψάλθσ & Χαραλάμπουσ 2007)

4 Τι είναι το ςχολικό εγχειρίδιο και ποιοσ είναι ο ςκοπόσ του; Συμπζραςμα Πριν γραφεί ζνα ςχολικό εγχειρίδιο θα πρζπει να είναι αποφαςιςμζνοσ ο τρόποσ διδαςκαλίασ τον οποίο πρόκειται να εξυπηρετήςει. Ζνα πολφ καλό βιβλίο «εργαλείο μζςα από το οποίο ο μακθτισ αντλεί πλθροφορίεσ» μπορεί να είναι ζνα πολφ κακό βιβλίο διότι δεν ενδείκνυται για βιωματικι μάκθςθ και δεν προάγει τθν κριτικι ςκζψθ. Τελικά, πριν την ζναρξη τησ ςυγγραφήσ θα πρζπει να είναι δεδομζνο το πϊσ επιθυμοφμε να γίνει η διδαςκαλία και ποιοι είναι οι ςτόχοι τησ (π.χ. μετάδοςη πληροφορίασ ή γνϊςησ και τελικά κριτικήσ ςκζψησ)

5 To ςχολικό εγχειρίδιο θα πρζπει: Να είναι επιςτημονικά ζγκυρο Ζνα μεγάλο μζροσ τησ δημόςιασ κριτικήσ που αςκείται ςήμερα ςτα ςχολικά εγχειρίδια οφείλεται ςε επιςτημονικζσ ανακρίβειεσ. Θ κριτική αφορά κυρίωσ εγχειρίδια γλϊςςασ-γραμματικήσ και ιςτορίασ. Παράδειγμα «Στισ 27 Αυγοφςτου 1922 ο τουρκικόσ ςτρατόσ μπαίνει ςτθ Σμφρνθ. Χιλιάδεσ Έλλθνεσ ςυνωςτίηονται ςτο λιμάνι προςπαθϊντασ να μπουν ςτα πλοία και να φφγουν για τθν Ελλάδα...» Μια φράςη από το παλαιότερο βιβλίο τησ ΣΤ! Δημοτικοφ που ξεςήκωςε θφελλα διαμαρτυριϊν «ο Α' Βαλκανικόσ Πόλεμοσ εξερράγθ τον Οκτϊβριο του 1910» Μια φράςη από βιβλίο ιςτορίασ κορμοφ τησ Γ! Λυκείου (το ςωςτό είναι 1912)

6 To ςχολικό εγχειρίδιο θα πρζπει: Να ζχει όμορφη και ελκυςτική εμφάνιςη με εικονογραφήςεισ κλπ. Κατά κοινή παραδοχή τα περιςςότερα ςχολικά εγχειρίδια ςήμερα ζχουν πολφ αποδεκτή εμφάνιςη με ζγχρωμη εικονογράφηςη και ελκυςτική διάρθρωςη. Αυτό είναι και το ςημείο ςτο οποίο η κριτική είναι η πιο ήπια. Εμφάνιςθ παλαιότερου βιβλίου Ιςτορίασ Εμφάνιςθ ςθμερινοφ βιβλίου Ιςτορίασ

7 To ςχολικό εγχειρίδιο θα πρζπει: Να ζχει ςωςτή διδακτική και μεθοδολογική διάςταςη (ορθή χρήςη γλϊςςασ, διάταξη φλησ, αναγνωςιμότητασ) Και αυτό είναι ζνα ςημείο το οποίο επιδζχεται οξεία κριτική από τουσ εκπαιδευτικοφσ. Θ θζςη είναι πωσ η φλη είναι ιδιαίτερα μεγάλη για τον ςυνεργατικό, ομαδικό, βιωματικό τρόπο διδαςκαλίασ που προτείνεται με αποτζλεςμα να μην μποροφν να κάνουν τίποτα ολοκληρωμζνο και να καταλήγουν απλά ςτην ξερή μετάδοςη τησ πληροφορίασ. Οριςμζνοι κριτικοί προχωροφν παραπζρα αποδίδοντασ το ςε ςυνειδητή επιλογή ζτςι ϊςτε να μην καλλιεργηθοφν επαρκϊσ δημιουργικζσ και κριτικζσ ικανότητεσ ςτουσ μαθητζσ-αυριανοφσ πολίτεσ.

8 To ςχολικό εγχειρίδιο θα πρζπει: Να ςυμβάλλει ςτη διαμόρφωςη τησ ςυμπεριφοράσ του αυριανοφ ενεργοφ πολίτη και να αποτελεί μζςο για την προϊθηςη αξιϊν και κινήτρων Ο βουλευτήσ Κ. Ηουράρησ ςε ομιλία του ςτη Βουλή των Ελλήνων ςτισ 16 Οκτωβρίου 2015 εξζφραςε ζντονεσ αντιρρήςεισ για τη δραςτική μείωςη των δημοτικϊν τραγουδιϊν (κατά τον ίδιο φορείσ ελληνικοφ πολιτιςμοφ και γλϊςςασ) ςτα ςχολικά εγχειρίδια (υπήρχαν είτε ωσ κείμενα είτε ωσ παραδείγματα γραμματικϊν αςκήςεων), καθϊσ και για ατυχείσ επιλογζσ παραδειγμάτων διδαςκαλίασ γραμματικήσ (π.χ. ο ενεςτϊτασ μζςω ςυνταγϊν μαγειρικήσ και η προςτακτική μζςω οδηγιϊν χρήςησ ηλεκτρικήσ ςκοφπασ).

9 To ςχολικό εγχειρίδιο θα πρζπει: Να ζχει ςωςτή διάρθρωςη δομήσ..με πίνακεσ περιεχομζνων, πηγζσ, ευρετήρια, περιλήψεισ και αςκήςεισ Λίγο ζωσ πολφ αν όχι όλα τα περιςςότερα ςημερινά ςχολικά εγχειρίδια πληροφν τισ βαςικζσ απαιτήςεισ αυτοφ του κριτηρίου.

10 Σφμφωνα λοιπόν με τα παρπάνω κριτήρια, ωσ μαθητζσ τησ Α Λυκείου κρίνουμε πωσ : Περιςςότερο ευχάριςτο είναι το βιβλίο τησ Βιολογίασ, διότι: -Είναι μικρό ςε μζγεθοσ, καθιςτϊντασ το ξεκοφραςτο για τουσ μαθητζσ. -Παρά τουσ επιςτημονικοφσ του όρουσ γίνεται εφκολα αντιληπτό. -Ζχει ςωςτή διάρθρωςη δομήσ (ευρετήρια, περιλήψεισ, αςκήςεισ) -Ζχει όμορφη και ελκυςτική εμφάνιςη -Ζχει εικόνεσ και ςχεδιαγράμματα που βοηθοφν τον μαθητή Λιγότερο ευχάριςτο είναι το βιβλίο τησ Γεωμετρίασ, διότι: -Είναι πολφ μεγάλο και ευρφχωρο. -Χρηςιμοποιεί δφςκολη γλϊςςα. -Ζχει ελάχιςτα παραδείγματα, κάτι που δυςκολεφει την κατανόηςη του. -Δεν ζχει όμορφη και ελκυςτική εμφάνιςη -Δεν ζχει Κριτήρια Αξιολόγηςησ για να βοηθήςουν τον μαθητή

11 Συμπζραςμα Τα ςχολικά εγχειρίδια πρζπει να πληροφν ζνα πλήθοσ ποικίλλων κριτηρίων τόςο όςον αφορά τον ςκοπό που πρζπει να εξυπηρετήςουν όςο και τισ προδιαγραφζσ που πρζπει να τηροφν. Θ όποια κριτική θα πρζπει ςίγουρα να υπάρχει αρκεί να είναι καλοπροαίρετη και εποικοδομητική με ςτόχο τη ςυνεχή βελτίωςη τησ ποιότητά τουσ. Δεν κα πρζπει να ξεχνάμε πωσ: Θ κριτική ενόσ ςχολικοφ βιβλίου είναι πολφ πιο εφκολη από τη ςυγγραφή ενόσ βιβλίου που ανταποκρίνεται ςε όλα τα ςημεία τησ κριτικήσ.