Ανάλυση και Βελτιστοποίηση Δαπανών Προμήθειας Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων Θ. Τζούρος 1, Α. Τσαγκάρης 2, Α. Πατέλης 3

Transcript

1 Ανάλυση και Βελτιστοποίηση Δαπανών Προμήθειας Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων Θ. Τζούρος 1, Α. Τσαγκάρης 2, Α. Πατέλης 3 1 Γενικό Νοσοκομείο Γιαννιτσών, Γιαννιτσά, Ελλάδα 2 Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης, Ελλάδα 3 Κέντρο Υγείας Βάρης, Αττική, Ελλάδα 1 ttzouros@vodafone.net.gr, 2 tsagaris@teithe.gr, 3 angelospatelis@gmail.com Περίληψη Η διαδικασία των προμηθειών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μορφή του συστήματος υγείας, που όπως και η Ελλάδα εφαρμόζει. Οι δαπάνες που αφορούν το σύστημα υγείας, ανεξαρτήτως των διακρίσεων του, αυξάνονται ραγδαία ετησίως εξαιτίας της εξέλιξης της τεχνολογίας, της δημιουργίας νέων και ακριβότερων μεθόδων θεραπείας και φαρμάκων, της αύξησης του προσδόκιμου χρόνου επιβίωσης κλπ. Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας των υπηρεσιών υγείας επιβάλει την ύπαρξη στρατηγικών αποθεμάτων για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών που σε συνδυασμό με την υψηλή εξειδίκευση οδηγεί σε εξατομικευμένες αγορές. Η συνεχής και άκριτη αύξηση των κονδυλιών όταν δεν συνδυάζεται από μηχανισμούς και εργαλεία χρηστής διαχείρισης και αποτελεσματικής αξιοποίησης είναι ατελέσφορη από μόνη της για την αντιμετώπιση της έκρηξης του κόστους υπηρεσιών υγείας. Είναι αναγκαία σήμερα η εστίαση στην ποιοτική και όχι μόνο στην ποσοτική διάσταση των δαπανών. Οι απαιτούμενοι πόροι μπορούν να προκύψουν μέσω της εξοικονόμησης χρημάτων από την καλύτερη και αποδοτικότερη αξιοποίηση των υφιστάμενων κονδυλίων και τον περιορισμό της σπατάλης (do more with less). Σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση των δαπανών προμήθειας σε επιμέρους κατηγορίες, η συμμετοχή τους στις συνολικές δαπάνες και η πρόταση τρόπων ελέγχου τους για βελτίωση της οικονομικής θέσης των νοσοκομείων και επίτευξης οικονομικής αποδοτικότητας. Επικεντρώνεται η ανάλυση στο ΓΝ Τρικάλων συγκρίνοντας τις δαπάνες προμήθειας ως προς τις συνολικές δαπάνες (χρησιμοποιώντας την ABC ανάλυση ως εργαλείο - παράδειγμα εφαρμογής) για τις αγορές του ΓΝ Τρικάλων έτους 2006, και προτείνεται ως ένα από τα εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει η διοίκηση για την οικονομικότερη και αποδοτικότερη λειτουργία του. Στο ΓΝ Τρικάλων για την διετία το ποσοστό εξόδων αυξήθηκε κατά 13,47% το 2005 και 23,07% το 2006 όταν συνυπολογίσθηκαν και τα έξοδα μισθοδοσίας. Διερευνώντας μέσω της ABC ανάλυσης και με πιθανή μείωση της δαπάνης που κατέβαλε το ΓΝ Τρικάλων PROCEEDINGS 1

2 κατά 20% σε 200 κωδικούς υλικών από τους συνολικά 3000 των κυριότερων κατηγοριών που χρησιμοποιούνται σ αυτό, δηλ. του υγειονομικού, του φαρμακευτικού, του ορθοπεδικού και των χημικών-αντιδραστηρίων, θα μπορούσε να επιτευχθεί μείωση του κόστους των προμηθευόμενων υλικών κατά 12,31%. Λέξεις Κλειδιά: Βελτιστοποίηση δαπανών, ABC ανάλυση, εξοικονόμηση πόρων Εισαγωγή Τα σύγχρονα νοσοκομεία αποτελούν πολυσύνθετες μονάδες παραγωγής υπηρεσιών υγείας, με συνεχή επέκταση και διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων τους, λόγω της ταχείας εξέλιξης της ιατρικής επιστήμης και της βιοϊατρικής τεχνολογίας, με συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό, εξοπλισμό και αποτελεσματικές μεθόδους διοίκησης και διαχείρισης(αλετράς 2001). Η πολυπλοκότητα που τα χαρακτηρίζει ως οργανισμούς καθιστά δύσκολη τη κατάλληλη ανταπόκρισή τους στις αυξανόμενες και μεταβαλλόμενες απαιτήσεις, ωθώντας τα σε καταστάσεις αναποτελεσματικής λειτουργίας. Πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το οργανωτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιούνται οι υπηρεσίες παραγωγής διανομής, ώστε να μην υποβαθμίζεται η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και να αποφεύγεται η σπατάλη πολύτιμων ανθρώπινων και υλικών πόρων. Τα τελευταία χρόνια, ο περιορισμός του κόστους στις Υπηρεσίες Υγείας αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα, λόγω των αυξητικών τάσεων που χαρακτηρίζουν τις δαπάνες υγείας, χωρίς ωστόσο να σημειώνεται αντίστοιχη βελτίωση του επιπέδου υγείας των πληθυσμών. Η εισαγωγή ανταγωνιστικών τεχνικών διαχείρισης στα Δημόσια νοσοκομεία είναι δυνατόν να οδηγήσει σε βελτίωση της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας με ταυτόχρονη διατήρηση της καθολικότητας και της πληρότητας των υγειονομικών παροχών (Νιάκας 2003). Σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού των νοσοκομείων αντιπροσωπεύουν κονδύλια που διατίθενται για την αγορά αγαθών απαραίτητων για τη λειτουργία τους που το μεγαλύτερο μέρος αυτών αποτελούν τα αναλώσιμα υλικά. Η ικανοποίηση των κριτηρίων: α) της υψηλής ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών και β) του χαμηλού κόστους με το οποίο επιτυγχάνει την ποιότητα των υπηρεσιών, αποτελεί για κάθε επιχείρηση και οργανισμό επιδίωξη, την οποία προσπαθεί να ικανοποιήσει το logistics management. Τα στοιχεία του logistics management είναι η ικανότητα του συστήματος να έχει διαθέσιμα τα απαιτούμενα υλικά, τηρώντας τα προκαθορισμένα όρια διακίνησής τους και η συνέπεια παράδοσης των υλικών στους τελικούς χρήστες σε καλή κατάσταση. PROCEEDINGS 2

3 Στρατηγικός σχεδιασμός Προμηθειών Η οργάνωση και διαχείριση του αναλώσιμου υλικού εντάσσεται στο γενικότερο σχεδιασμό της επιχείρησης-υπηρεσίας, ο οποίος ξεκινά από την αναγνώριση των αντικειμενικών στόχων. Σ ένα Δημόσιο νοσοκομείο πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες του χώρου της υγείας που καθιστούν το σχεδιασμό ιδιαίτερα σημαντικό και σ αυτό συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό οι παρακάτω λόγοι (Κουτούζης & Σιγάλας 1999): Η φύση του αγαθού «υγεία», το οποίο αποτελεί ένα δημόσιο, κοινωνικό αγαθό. Η ιδιομορφία που έχει η απειλή της ασθένειας, αφού μπορεί να είναι ξαφνική και μη προβλέψιμη. Οι ραγδαίες μεταβολές που σημειώνονται στο περιβάλλον του συστήματος υγείας, σε οικονομικό, τεχνολογικό κοινωνικό και νομικό επίπεδο. Η συχνή διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την υγεία, οφειλόμενη στη συνεχή πρόοδο της ιατρικής επιστήμης, στην τεχνολογία και στην εξέλιξη των αντιλήψεων για την υγεία. Η στενότητα των πόρων σε συνδυασμό με τη συνεχή αύξηση του κόστους των υπηρεσιών υγείας. Ο στρατηγικός στόχος για την ανάπτυξη μιας Νοσοκομειακής μονάδας είναι σε γενικές γραμμές η αντιμετώπιση του ασθενή με σεβασμό, και η δημιουργία συνθηκών ώστε ν απολαμβάνει υψηλής ποιότητας φροντίδες υγείας με παράλληλη βελτιστοποίηση της χρήσης των πόρων. Από τη διοίκηση τίθενται ποσοτικοί και ποιοτικοί στόχοι ως σημεία αναφοράς για την απόδοση της επόμενης περιόδου. Ο σχεδιασμός των διαδικασιών για την επίτευξη των στόχων προηγείται, ενώ έπεται η οργάνωση των διαθέσιμων πόρων που απαιτεί ο σχεδιασμός. Ακολουθεί η γνωστοποίηση των αποφάσεών της, τυχόν κίνητρα και η δημιουργία διαδικασιών ελέγχου, ώστε να αναλαμβάνονται διορθωτικές ενέργειες όπου κάθε φορά απαιτείται. Η αναγκαιότητα του σχεδιασμού πηγάζει από τις ανάγκες: α) εστίασης του ενδιαφέροντος στους αντικειμενικούς στόχους, β) οικονομικής διαχείρισης του συστήματος, γ) ελέγχου των διαδικασιών και δ) μείωσης της αβεβαιότητας και των κινδύνων της αλλαγής. Η Νοσοκομειακή μονάδα λοιπόν καλείται ν απαντήσει σε πέντε βασικά ερωτήματα: Τι; - Οι στόχοι Πότε; - Χρονικό σημείο επίτευξης στόχων Ποιος; - Ποιος θα εκπληρώσει τα συγκεκριμένα καθήκοντα Πώς; - Με ποια μέθοδο θα υλοποιηθούν οι στόχοι PROCEEDINGS 3

4 Πόσο; - Πόσο κοστίζει σε πόρους η προσπάθεια Προμήθειες: Μορφές Εργαλεία. Προμήθεια είναι «ένα σύνολο συντονισμένων ενεργειών που απαιτούνται για τον εφοδιασμό ενός οργανισμού με υλικά που χρειάζεται ώστε να επιτελέσει τον σκοπό του» (Waters 2003). Η λειτουργία των προμηθειών ενός νοσοκομείου αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μέρη όλων των λειτουργιών του. Από εκεί ξεκινούν όλες οι προσπάθειες οργάνωσης των σχέσεων του νοσοκομείου με τους προμηθευτές, απαιτώντας τον συντονισμό με τις εσωτερικές διαδικασίες και λειτουργίας του νοσοκομείου και έχοντας ως στόχο αφενός την μείωση του συνολικού κόστους των υλικών αφετέρου την προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών στους πελάτες τους για την κάλυψη των επιθυμιών και των αναγκών τους (Dumond 1996). Είναι φανερός ο διπλός ρόλος της λειτουργίας των προμηθειών: πρώτα στρατηγικός, καθώς εκτελούνται δραστηριότητες σχετικές με τις πηγές με τέτοιο τρόπο ώστε να στηρίζονται οι γενικοί στόχοι του οργανισμού και δεύτερον λειτουργικός καθώς παρέχεται εσωτερική υποστήριξη και διασφάλιση (εξασφάλιση) για την επίτευξη επιθυμητού επίπεδου λειτουργικής ποιότητας των λοιπών τμημάτων του οργανισμού (Lambert 1998). Οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την προμήθεια περιλαμβάνουν (Ballou 1999): Επιλογή και πιστοποίηση προμηθευτών Απόδοση αξίας προμηθευτών Διαπραγμάτευση συμβολαίων Σύγκριση προσφερόμενων τιμών, ποιότητας και υπηρεσιών Ανεύρεση αγαθών και υπηρεσιών Χρονοδιάγραμμα αγορών Καθορισμός όρων προγράμματος Εκτίμηση ληφθείσας αξίας-ποιότητας Μέτρηση ποιότητας εισερχόμενων ειδών ή ανάθεση ευθύνης ελέγχου ποιότητας Πρόβλεψη τιμής, υπηρεσιών και ζήτησης για αλλαγές Καθορισμός τρόπου παραλαβής προϊόντων. Οι νοσοκομειακές προμήθειες παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες, τόσο εξ αιτίας της φύσης των υλικών όσο και λόγω της ανάγκης χρήσης τους, που κάνουν κάποιες από τις προαναφερόμενες δραστηριότητες δύσκολα πραγματοποιήσιμες. Η διαδικασία προμηθειών στο δημόσιο νοσοκομείο χαρακτηρίζεται από νομιμότητα, καθώς δίνεται έμφαση στη διαφάνεια, στην ελευθερία διακίνησης της πληροφορίας, στην ίση μεταχείριση προμηθευτών, PROCEEDINGS 4

5 στην λεπτομέρεια, στην ακρίβεια κλπ και δεν υπάρχει συζήτηση, διαπραγμάτευση, υποχώρηση, ευελιξία. Το ιδιωτικό νοσοκομείο χαρακτηρίζεται από αποτελεσματικότητα, καθώς βασίζεται στην διαπραγμάτευση και την αμοιβαία κάμψη των ορίων προμηθευτή και αγοραστή με σκοπό την αμοιβαία ικανοποίηση στη βάση οικοδόμησης μελλοντικών συνεργασιών (Neuman 2003). Σε γενικές γραμμές οι λειτουργίες της διαδικασίας των νοσοκομειακών προμηθειών αφορούν στην (Μπινιώρης 2004): ανεύρεση προμηθευτών και προμηθειών ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα αλλά και παροχή διεύρυνσης των δυνατοτήτων του νοσοκομείου, εξεύρεση συμφερότερης προσφοράς μέσω διαγωνισμού κλπ και σύναψη συμφωνίας ή σύμβασης μέσω κατάλληλων και ηθικών πρακτικών, υποστήριξη των άλλων νοσοκομειακών λειτουργιών, διατήρηση ομαλής ροής υλικών (προς το νοσοκομείο) και ελαχιστοποίηση των αποθεμάτων, μείωση του συνολικού κόστους προμηθειών. Κριτήριο διαφοροποίησης της οργάνωσης (διοίκησης) των προμηθειών, στις επιχειρήσεις αλλά και στο σύστημα υγείας γενικότερα, αποτελεί κύρια ο βαθμός κεντρικού ή αποκεντρωμένου ελέγχου τους, δημιουργώντας: Κεντρικά διοικούμενες διαδικασίες προμηθειών, όπου μία μονάδα έχει τον έλεγχο επιλογής προμηθευτών, σύναψης συμβολαίων κλπ με πλεονεκτήματα την εύκολη διαχείριση της πληροφορίας, τις πιθανές οικονομίες κλίμακας, τη μείωση του κόστους λειτουργίας των προμηθειών και μειονεκτήματα την αύξηση της γραφειοκρατίας, την έλλειψη ευελιξίας, την μειωμένη συνεργασία με προμηθευτές. Αποκεντρωμένες διοικητικά διαδικασίες προμηθειών, όπου η κάθε αποκεντρωμένη μονάδα είναι υπεύθυνη για την επιλογή των προμηθευτών της, πλεονεκτώντας σε ευελιξία αποφάσεων, ευκολία παρακολούθησης παρεχόμενης ποιότητας, μείωση γραφειοκρατίας, αίσθηση στους εργαζομένους ότι οι ίδιοι καθορίζουν το μέλλον τους και μειονεκτώντας στη επίτευξη οικονομιών κλίμακας, στο αυξημένο κόστος λειτουργίας, κλπ. Αποκεντρωμένη συνεργασία με κεντρική διοίκηση, όπου η κεντρική διοίκηση συνάπτει κεντρικές συμφωνίες που παραμετροποιούνται σε τοπικό επίπεδο, Απόθεση λειτουργίας προμηθειών στον προμηθευτή συμπληρωματικά με τη συμφωνία πωλήσεων επί παρακαταθήκη. Ουσιαστικά ο προμηθευτής λειτουργεί συμπληρωματικά PROCEEDINGS 5

6 προς την επιχείρηση παρακολουθώντας τη ζήτηση και τα αποθέματα μειώνοντας (ή εξαφανίζοντας) το κόστος αποθεμάτων. Η επιλογή και εφαρμογή οποιουδήποτε από τα παραπάνω συστήματα οργάνωσης είναι αυτονόητο ότι σχετίζεται άμεσα με την φύση του οργανισμού και την γενικότερη λειτουργία του μέσα σ ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον λαμβάνοντας υπόψη τα εξής (Scheyer & Friedman 2001): Συγκεκριμένη διαδικασία εντολών παραγγελίας, Συγκεκριμένες διαδικασίες για την απόκτηση ανταγωνιστικών προσφορών, Μέθοδος παρακολούθησης και επίσπευσης εκκρεμών παραγγελιών, Μέθοδος ελέγχου και στοιχειοθέτησης της απόδοσης του προμηθευτή, Χρήση νομικά αποδεκτής φόρμας παραγγελιών, Μέθοδος ελέγχου αποδοτικότητας τμήματος προμηθειών. Ο υπεύθυνος του τμήματος προμηθειών μέσα από ένα στρατηγικό προγραμματισμό πρέπει να εστιάζει στα προϊόντα εκείνα που έχουν την μεγαλύτερη οικονομική επίπτωση στη λειτουργία του νοσοκομείου. Σημαντικό εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιήσει (αλλά και η διοίκηση γενικότερα) αποτελεί η ABC ανάλυση. ABC ανάλυση. Σύμφωνα με την ABC ανάλυση (Σιφνιώτης 1997, Μπινιώρης 2004), η οποία βασίζεται στην ανάλυση ή νόμο του Parreto όπου περίπου το 80% των δαπανών προέρχεται από το 20% των υλικών που αγοράζονται για το νοσοκομείο (μεταφερόμενο από την αρχική του θεωρία ότι το 80% του πλούτου στην Ιταλία κατέχεται από το 20% του πληθυσμού), τα υπό προμήθεια είδη μιας επιχείρησης ή νοσοκομείου μπορούν να διακριθούν σε τρεις (ή και περισσότερες) κατηγορίες: στην Α κατηγορία κατατάσσονται είδη μικρού αριθμού, έως το 10% του συνόλου, που αντιστοιχούν στο 70% περίπου της συνολικής αξίας των προμηθευόμενων, στην Β κατηγορία κατατάσσονται το 15-20% του συνολικού αριθμού που αντιστοιχεί στο 20-25% της συνολικής αξίας, στην C κατηγορία κατατάσσονται το 70-75% του συνολικού αριθμού των προμηθευομένων ειδών που αντιστοιχούν στο 5-10% της συνολικής αξίας. Η κατάταξη αυτή βοηθά ώστε επί των αποθεμάτων της Α κατηγορίας να ασκείται αυστηρός προγραμματισμός καθώς και έλεγχος της διεξαγωγής των αγορών, στα αποθέματα της κατηγορίας Β να υφίστανται ελαστικότερος προγραμματισμός και για τα είδη της κατηγορίας PROCEEDINGS 6

7 C να ορίζονται υψηλότερα αποθέματα ασφαλείας ώστε να αποφεύγονται οι συχνές παραγγελίες και τα προκυπτόμενα απ αυτές κόστη. Η ABC ανάλυση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την κατάταξη των ειδών ως προς την ταχύτητα κυκλοφορίας τους, ως προς τον όγκο των ειδών και τον απαιτούμενο αποθηκευτικό χώρο κλπ. Σχηματικά παρουσιάζεται παρακάτω: Αριθμός ειδών προς Συνολικός αριθμός(%) Αξία ειδών προς συνολική αξία(%) Ανάλυση δαπανών στο ΓΝ Τρικάλων Η νοσηλευτική κίνηση του ΓΝ Τρικάλων για την διετία παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 1. Νοσηλευιική κίνηση του ΓΝ Τρικάλων (Πηγή: ΔΥΠΕ Θεσσαλίας) ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΓΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΚΛΙΝΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΘΕΝΤΕΣ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΗΜΕΡ. ΝΟΣΗΛΕΙΑ+ΜΤΝ+ΜΕΣ.ΑΝΑΙΜΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΝΟΣΗΛΕΥΘΕΝΤΕΣ ΜΔΝ 2,65 2,77 % ΚΑΛΥΨΗΣ 83,08 83,22 Εργαστηριακές - ακτινολογικές εξετάσεις PROCEEDINGS 7

8 Η ποσοστιαία συμμετοχή της δαπάνης ανά ΚΑΕ στη διαμόρφωση της συνολικής δαπάνης παρουσιάζει για τη διετία (χωρίς το ποσό της ρύθμισης) αύξηση του φαρμακευτικού υλικού και του ορθοπεδικού, με ταυτόχρονη σημαντική μείωση του υγειονομικού υλικού, του χημικού υλικού και των καυσίμων το Επιπλέον το 2006 παρατηρείται διπλασιασμός του συνολικού κόστους των υλικών σε σχέση με το 2005 χωρίς αυτό να δικαιολογείται από την μικρή αύξηση των κλινών νοσηλείας και των ημερών νοσηλείας (πίνακας 2). Ειδικότερα έχει ως εξής: Πίνακας 2. Σύγκριση κόστους υλικών ΚΑΕ % ΜΕΤΑΒΟΛΗ ,16 12,71% ,78 11,15% -1,56% ,69 52,47% ,43 57,43% 4,96% ,83 11,14% ,72 11,82% 0,68% ,89 11,61% ,12 9,96% -1,65% ,96 5,02% ,87 2,83% -2,19% ,17 7,05% ,15 6,81% -0,24% ΣΥΝΟΛΟ , ,07 99,37% Η μισθοδοσία του νοσοκομειακού προσωπικού βαρύνει (για όλα τα δημόσια νοσοκομεία) απ ευθείας τον κρατικό προϋπολογισμό και όχι τον προϋπολογισμό του νοσοκομείου. Πίνακας 3. Δαπάνες μισθοδοσίας προσωπικού ΓΝ Τρικάλων 2005 και 2006 (Πηγή ΓΝ Τρικάλων) ΔΑΠΑΝΕΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΟΥ ΓΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΚΑΘΑΡΟ ΚΑΘΑΡΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ , , , , , ,94 Ι. ΕΣΥ , , , , , ,30 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ , , , , , ,14 ΠΑΡΑΙΑΤΡΙΚΟ , , , , , ,37 ΤΕΧΝΙΚΟ , , , , , ,34 ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΙ , , , , , ,36 ΤΕΧΝΙΚΟ ΙΚΑ , , , , , ,34 ΑΓΡΟΤΙΚΟΙ , , , , , ,49 ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΕΕ 7.743, , ,40 905, , ,18 ΨΥΧΑΡΓΩΣ , , , , , ,80 ΣΥΝΟΛΟ , , , , , ,26 Ειδικότερα για το νοσοκομείο Τρικάλων αν συνυπολογισθούν στα συνολικά έξοδα και οι συνολικές δαπάνες μισθοδοσίας του προσωπικού του (πίνακας 3) που βαρύνουν απ ευθείας PROCEEDINGS 8

9 τον τακτικό προϋπολογισμό για το ίδιο χρονικό διάστημα, δηλ. την διετία , τότε η ποσοστιαία συμμετοχή των δαπανών για την προμήθεια υγειονομικού υλικού (ΚΑΕ:1311), φαρμακευτικού υλικού (ΚΑΕ:1312), ορθοπεδικού κλπ υλικού (ΚΑΕ:1313), λοιπού χημικού υλικού (ΚΑΕ:1359), τροφίμων κλπ (ΚΑΕ:1511), καυσίμων κλπ (ΚΑΕ:1600), οι οποίες αποτελούν τις κυριότερες κατηγορίες εξόδων του νοσοκομείου, αντιστοιχεί στο 13,47% των συνολικών εξόδων του 2005 (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται ο ΚΑΕ:9999 όπου περιέχονται και τα ποσά της ρύθμισης) και στο 23,07% του Πίνακας 4. Συγκριτική ανάλυση δαπανών ΓΝ Τρικάλων ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΓΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Δαπάνες προμήθειας (χωρίς ΚΑΕ 9999 και μισθοδοσίας) (1) , ,07 Σύνολο δαπανών (χωρίς ΚΑΕ9999 και μισθοδοσίας) , ,31 Δαπάνες Μισθοδοσίας (2) , ,13 ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΠΑΝΩΝ ΓΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ (2+1) , ,20 Ποσοστιαία συμμετοχή δαπανών προμήθειας υλικών σε συνολικές δαπάνες ανά έτος 13,47% 23,07% Ποσοστιαία συμμετοχή δαπανών προμήθειας υλικών σε δαπάνες ανά έτος (χωρίς ΚΑΕ9999 και μισθοδοσίας) 76,39% 81,89% Εφαρμογή της ABC ανάλυσης στις αγορές του ΓΝ Τρικάλων. Η σημασία του ελέγχου του κόστους των προμηθευόμενων υλικών είναι φανερή, όπως φαίνεται και από τους παραπάνω πίνακες, καθώς είναι από τα στοιχεία του προϋπολογισμού (στην προκειμένη περίπτωση απολογισμού) που μπορούν να ελεγχθούν περισσότερο και να συμβάλουν στην βελτίωση της οικονομικής θέσης του νοσοκομείου. Η χρήση της ABC ανάλυσης, για τον εντοπισμό των υλικών που συμμετέχουν ποσοστιαία περισσότερο στις δαπάνες, ώστε η προσπάθεια να επικεντρωθεί σ αυτά και να υπάρξουν αμεσότερα αποτελέσματα αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια της διοίκησης που πρέπει και μπορεί να αξιοποιηθεί. Μια επιχειρούμενη μείωση της συνολικής δαπάνης των υλικών της κατηγορίας Α, δηλ. των υλικών που σε ετήσια βάση κοστίζουν περισσότερο, των ΚΑΕ 1311, 1312, 1313 και 1359 (οι οποίοι είναι οι σημαντικότερες κατηγορίες εξόδων μαζί με τον ΚΑΕ 9999) κατά 20% τι θα επιφέρει; (Το ποσοστό θεωρείται πραγματοποιήσιμο και εξ αιτίας της εμπειρίας του γράφοντα που αποκόμισε από την εργασία του στο χώρο της ιδιωτικής υγείας και άλλων παραδειγμάτων λειτουργίας της αγοράς όπως λχ το γεγονός ότι οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες ζητούν και λαμβάνουν αντίστοιχο ποσοστό έκπτωσης στα χρησιμοποιούμενα υλικά από τις ιδιωτικές κλινικές κλπ). PROCEEDINGS 9

10 Λόγω ευκολότερης πρόσβασης και αμεσότερης διάθεσης στα απαιτούμενα στοιχεία η παραπάνω υπόθεση διερευνάται στο ΓΝ Τρικάλων του οποίου η συνολική αξία των αγορών ανά Κ.Α. Εξόδου το έτος 2006 παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα και είναι η εξής: Πίνακας 5. Συνολική αξία των αγορών ανά Κ.Α. Εξόδου το έτος 2006 (Πηγή: ΓΝ Τρικάλων) ΑΓΟΡΕΣ ΓΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ 2006 Φαρμακείο Διαχ. υλικών ΣΥΝΟΛΟ ΑΓΟΡΩΝ , , , ,53 0, , ,00 0, , , , , , , ,00 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ = ,50 Οι παρακάτω πίνακες παρουσιάζουν αναλυτικά ανά ΚΑΕ και ανά κωδικό είδους τα υλικά που ανήκουν στην κατηγορία Α σύμφωνα με την ABC κατάταξη (δηλ. το 10% των κωδικών ειδών που αποτελούν το 70% περίπου του κόστους) και είναι εκείνα στα οποία θα μπορούσε να επικεντρωθεί η προσπάθεια, έχοντας ως βάση τις συνολικές αγορές του έτους 2006 στο ΓΝ Τρικάλων. Σημειώνεται ότι η παραπάνω υπόθεση θα μπορούσε να υπάρξει για οποιοδήποτε νοσοκομείο και η δε μεθοδολογία θα μπορούσε να ακολουθηθεί η ίδια σ όλα τα νοσοκομεία. Ειδικότερα: Α) Μία επιχειρούμενη μείωση του κόστους κατά 20% στα υλικά του Κωδικού Αριθμού Εξόδου 1311 (που περιλαμβάνει υποομάδες όπως υγειονομικό υλικό, καθετήρες, ενδοφακοί, επιδεσμικό, λαπαροσκοπικά, ράμματα κλπ) που ανήκουν στην κατηγορία Α (πιν.-6: 70 κωδικοί ειδών αξίας επί συνόλου 700 κινηθέντων κωδικών συνολικής αξίας ,32 ή το 10% των κωδικών ειδών που αντιστοιχούν στο 65%της συνολικής αξίας του ΚΑΕ 1311) θα προκαλέσει μείωση των συνολικών δαπανών του ΚΑΕ κατά ,20 ευρώ και που ποσοστιαία αντιστοιχεί στο 12,85% της συνολικής δαπάνης του ΚΑΕ για το έτος PROCEEDINGS 10

11 Πίνακας 6. ΚΑΕ 1311 Υγειονομικό υλικό α/α Κωδικός είδους Περιγραφή Είδους Ποσότητα Εισαγωγής Συνολική Αξία Εισαγωγής ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ PC 510Y ACRYLIK 223, , ACCUFUSER 275ML 550, , ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ ACRI-SIL53N-LYC 194, , ΝΑΡΘΗΚΑΣ ΠΡΟΣΤ.ΦΛΕΒ/ΣΗΣ S-M-L 2.820, , ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ ΜΑ30ΒΑ ACRYSOF 5.5MM 140, , ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ CORNEAL ACRYLIC ACR6D SE 127, , ΣΥΣΚ ΟΡΡΟΥ ΜΕ ΑΕΡΑΓ Κ ΦΙΛΤΡ F , ΑΣΚΟΙ ΑΙΜΑΤΟΣ ΤΡΙΠΛΟΙ 450ml CPD/SAGM (με προσθετικό ,94 8 διάλυμα) ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ SA 30 AT ACR ASS BD 13 OS 89, , ΓΑΖΑ ΥΔΡΟΦΙΛΗ(90cm x 100m) , , ΓΑΝΤΙΑ LATEX , , ΣΥΣΚ. ΟΡΡΟY ΜΕ ΡΥΘΜ.(DIAL-A-FLO) ΜΙΚΡΟΣΤΑΓΟΝΩΝ , ΦΙΛΤΡΑ ΑΝΑΙΣΘ&ΑΝΤ/ΣΤΗΡΩΝ 1.530, , VASOFIX BRAUNULA ΚΑΘ ΦΛΕΒ , ΠΛΕΓΜΑ ΚΩΝΟΣ S-M-L-XL 59, , ΥΑΛΟΥΡΟΝΙΚΟ ΜΕ ΛΙΔ/ΝΗ VISTHES , MEDISENSE PRECISION 100 STRIPS , ΑΙΣΘΗΤΗΡΑΣ ΚΑΠΝΟΓΡΑΦΟΥ,ΚΑΛΩΔΙΟ(JP-910 P IBP 6, ,10 18 CONNECTION ΣΥΡΙΓΓΕΣ 10CC ΑΝΑΤΣ , ΣΥΡΙΓΓΕΣ 10 ML (120Χ24)ΚΙΒ , ΧΑΡΤΟΒΑΜΒΑΚΑΣ , , ΑΥΤ. ΥΦΑΣΜ.ΕΠΙΔ,ΤΑΙΝΙA (5Χ5) 4.900, , ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΛΑΒΙΔΑ ΣΥΛΛΗΨΗΣ 5ΜΜ 96, , ΣΤΡΟΦΙΓΓΕΣ 3-WAY STOP COCK , INFUSOR SINGLE HALF DAY 200, , ΠΛΕΓΜΑ -6 PARIETEX ΒΥΣΜΑ ΔΙΑΜ. 6CM ΚΗΛΗΣ 52, , ΑΙΜΟΣΤΑΤΙΚΗ ΓΑΖΑ TRAUMASTEM 445, , ΟΥΡΟΣΥΛΕΚΤΕΣ , , MAXVAC PAK PLESS 110, , ΓΑΝΤΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΑ ΑΠΟΣΤΕΙΡ. ΜΕ ΜΑΚΡΙΑ ΜΑΝΣΕΤΑ , ΤΡΟΚΑΡ 12ΜΜ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩ-ΝΟ ΜΕΙΩΤΗΡΑΣ 68, , ΤΡΟΚΑΡ ΔΙΑΣΤΟΛΕΑΣ 5ΜΜ 355SD 100, , CAL SOLUTION FOR ABL 77 30, , TURBOSONICS TIPS (TIΠ ΦΑΚΟΘΡΗΨΙΑΣ) 414, , ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΑΥΤ-ΤΗΣ ΑΠΟΛ-ΣΗΣ,ΑΓΓΕΙΩΝ ΜΕΣΑΙΟ ΜΕΓ-ΛΟ 60, , ΦΛΕΒΟΚΑΘ. OPTIVA 20G -22G , ΤΡΟΧΗΛΑΤΟ ΣΥΣΚΕΥΩΝ 7.616, ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΛΑΒΙΔΑ ΑΠΟΚΟΛ/ΣΗΣ 5ΜΜ 32 ΕΚ 64, , SENSOR CASSETTE ABL 77 SC 50 31, , ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΟΣ ΚΟΠΤΟΡΑΠΤΗΣ 50ΜΜ 20, , ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ ΜΑ60ΒΜ ACRYSOF 6.0MM 30, , VISCALON 2% SYRING 0,9ML , ΤΡ/ΤΟ ΑΝΑΙΣΘ/ΚΟΥ 8, , ΕΠΙΘ. Contreet 15x15εκ (9613) , TRANSPORE Bt 12ΤΕΜ 1.105, , ΣΕΤ ΟΥΡΟΛ.CATH KIT+ANTIS.POL 1.460, , ΚΥΚΛΩΜΑ ΑΝΑΙΣΘ/ΣΙΑΣ ΜΕ ΑΣΚΟ ΠΛΗΡΕΣ 550, ,10 PROCEEDINGS 11

12 ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ REZOOM 12, , TEGADERM 6Χ7CM ΑΠΟΣΤ.ΕΠ.1623W 245, , ΣΥΡΙΓΓΕΣ 5 ML (180 Χ 24)/ΚΙΒ , ΑΙΣΘΗΤΗΡΑΣ BIS ΧΡ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 200, , ΠΛΕΓΜΑ ΚΗΛΗΣ ΚΩΝΟΣ Μ-L-XL , ΜΑΣΚΕΣ ΟΞΥΓ.ΑΕΡΟΖΟΛΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 4.600, , ΘΗΚΕΣ ΑΥΤΟΚΟΛΛΗΤΕΣ 190Χ330mm , , ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΚΑΣΕΤΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΛ.TLC55&TL455 28, , ΘΗΚΕΣ ΑΥΤΟΚΟΛΛΗΤΕΣ 135Χ260mm , , ΠΛΕΓΜΑ -8 PARIETEX ΒΥΣΜΑ ΔΙΑΜ. 8 CM ΚΗΛΗΣ 30, , ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ ΚΑΘΑΡΟ 96 Β 4042, , ΣΥΡΙΓΓΕΣ 5CC 21G MONOSTERIL -ICOGAMMA ΑΝΑΤΣ , ΣΥΡΙΓΓΕΣ 50-60CC , ΕΝΔΟΦΑΚΟΣ SN 60AT BICON OPC ACRY 17, , ΒΕΛΟΝΑ THALASET , ΧΑΡΤΟΣΕΝΤΟΝΟ 50cmx100m 2.265, , ΑΙΣΘΗΤΗΡΑΣ ΟΞΥΜ. Μ.Χ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 160, , ΟΦΘ/ΚΑ ΜΑΧ/ΔΙΑ SLU-32AGF -VK-20GF , ΓΑΖΑ X-RAY (90cm x 100m) , , ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΕΓΧΥΣΗΣ MS , , ΘΗΚΕΣ ΑΥΤΟΚΟΛΛΗΤΕΣ 300Χ365mm , , ,48 Β) Μία επιχειρούμενη μείωση του κόστους στα υλικά του ΚΑΕ 1312 (που περιλαμβάνει φάρμακα, ορρούς κλπ) που ανήκουν στην κατηγορία Α (πιν.-7: 50 κωδικοί επί συνόλου κινηθέντων 1000) κατά 20% θα προκαλέσει μείωση των συνολικών δαπανών του ΚΑΕ στο ΓΝ Τρικάλων του ποσού των ,60ευρώ που ποσοστιαία αντιστοιχεί στο 13,15% της συνολικής δαπάνης του ΚΑΕ για το έτος Σημειώνεται πως αν χρησιμοποιηθεί η βασική ουσία και όχι συγκεκριμένο φάρμακο η μείωση του κόστους θα είναι σαφώς μεγαλύτερη. Πίνακας 7. ΚΑΕ 1312 Φαρμακευτικό υλικό α/α Κωδικος Περιγραφή Εισαγ. Αξία EPREX INJ SOL 1 VIAL X 40000IU 1050, , AVONEX 30MG BTX4X3ML 165, , BETAFERON 15 VIALS SET SYR ΚΛΠ 145, , TRACLEER FCTABL 56X125MG/TABL 42, , REMICADE 100MG 20ML VIAL 200, , ARANESP INJSOL 4X100MCG/0.5ML 540, ,70 6 PFSYR TAZOCIN VIAL 1FL X (4+0.5)GR 6850, , TIMENTIN INJ ( )GR 6360, , REBIF SYRINGE 12 MIU/44MCG 83, , NEORECORMON INJSOL 336, , X30000IU/0.6ML PF ARANESP INJSOL 4X 30MCG/0.3ML 1360, ,56 11 PFSYR ARANESP INJSOL 4X 50MCG/0.5ML 664, ,42 12 PFSYR ARANESP INJSOL 1X300MCG/0.6ML 111, ,21 PROCEEDINGS 12

13 PFSYR ARANESP INJSOL 4X150MCG/0.3ML 220, ,58 14 PFSYR COPAXONE INJ.SOL.20MG 28VIALS 72, , GRANULOKINE INJAA 48MU(480MCG/ 520, , INNOHEP VIAL 10FLX20000IU/2ML 518, , ZOMETA 1VIAL 4MG 195, , NEORECORMON INJ SOL 10000IU 429, , BEGALIN-P INJ 20ML 3GR IM/IV 6360, , METALYSE 50MG 10ML 43, , MEFOXIL INJ 1 X 1G 12600, , ELITYRAN INJ 1 X MG/VIA 146, , DARONDA DEPOT INJEC 11.25MG 145, , ZINACEF AMP 1X 750MG 17500, , HERCEPTIN 150MG VIALS 61, , INVANZ 1GM INJ 980, , LORDIN INJ 40MG 9040, , SANDOGLOBULIN INJ 1X6G 200ML 221, , REBIF-22 INJSOL 12X6MU/0.5ML PFSYR 49, , VENOFER AMP 585, , CIPROXIN FL 1 X 100ML 2MG/ML 2120, , PENTAGLOBIN INJSOL 50MG/ML 100ML 95, , VISIPAGUE INJ 270MG/200ML 462, , NIMOTOP INJ 1X50ML 10MG 2520, , NEORECORMON 2000 IU SYR INJ 941, , DEXTROSE FL 1000ML 5% 29040, , LACTATED RINGER'S INJIN 1000ML 31100, , ARVEKAP 11.25MG AMP 85, , ARVEKAP AMP 1 X 3,75MG/VIAL 239, , SODIUM CHLORIDE 0.9%bags3000ML 1764, , PRIMAXIN FL 1 X ( )MG 1715, , IOMERON ML 310, , EPREX INJAA 10000IU/1ML 240, , SODIUM CHLORIDE 0.9%vial 100ml 31390, , IGANTIBE 1000 IU/5ML-1AMP 30, , LOSEC INJ IV 40MG + SOLV 10ML 3560, , TAVANIC SOL IV INF 1FLX500MG 555, , EPREX INJ 6PF.SYR.2000IU/0,5ML 186, , KYTRIL INJ 1 X 3MG/3ML AMP 1180, , ,44 Γ) Μία επιχειρούμενη μείωση του κόστους στα υλικά του ΚΑΕ 1313 (περιλαμβάνει ορθοπεδικό υλικό διάφορο) που ανήκουν στην κατηγορία Α (60 κωδικοί επί συνόλου κινηθέντων 500) κατά 20% θα προκαλέσει μείωση των συνολικών δαπανών του ΚΑΕ στο ΓΝ Τρικάλων του ποσού των ,00ευρώ που ποσοστιαία αντιστοιχεί στο 14,7% της συνολικής δαπάνης του ΚΑΕ για το έτος Δ) Αντίστοιχα μία επιχειρούμενη μείωση του κόστους στα υλικά του ΚΑΕ 1359 (περιλαμβάνει αντιδραστήρια, χημικά στερέωσης, κλπ) που ανήκουν στην κατηγορία Α PROCEEDINGS 13

14 (42 κωδικοί επί συνόλου κινηθέντων 500) κατά 20% θα προκαλέσει μείωση των συνολικών δαπανών του ΚΑΕ στο ΓΝ Τρικάλων του ποσού των ,00ευρώ που ποσοστιαία αντιστοιχεί στο 11,8% της συνολικής δαπάνης του ΚΑΕ για το έτος Συμπεράσματα Συμπερασματικά η μείωση του κόστους μόνον των υλικών της κατηγορίας Α (δηλ. των υλικών που σε ετήσια βάση κοστίζουν περισσότερο) και συγκεκριμένα των ΚΑΕ 1311 (Υγειονομικό υλικό), 1312 (Φαρμακευτικό υλικό), 1313 (Ορθοπεδικό υλικό) και 1359 (Λοιπό χημικό υλικό), που αποτελούν τις σημαντικότερες κατηγορίες εξόδων μαζί με τον ΚΑΕ 9999, στο ΓΝ Τρικάλων, κατά 20%, θα επιφέρει συνολική εξοικονόμηση δαπάνης κατά ,00 ή ποσοστιαία μείωση των δαπανών προμήθειας κατά 12,31%. Συσχετίζοντας το ποσό αυτό με τα συνολικά έξοδα του ΓΝ Τρικάλων (δηλ. και της μισθοδοσίας) η ποσοστιαία μείωση των δαπανών θα είναι περίπου κατά 3%. Το εξοικονομηθέν ποσό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί είτε ως κεφάλαιο για επένδυση σε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό πχ αγορά μαγνητικού τομογράφου, ανανέωση εξοπλισμού χειρουργείων κλπ, είτε για επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό πχ πρόσληψη προσωπικού για ανάπτυξη νέων τμημάτων κοκ. Σε κάθε περίπτωση θα υπάρξουν οφέλη και ως προς τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και οικονομικά τόσο για το ίδιο το νοσοκομείο με αύξηση των εσόδων του αλλά και για τους ασθενείς όπως αποφυγή μετακινήσεων σε γειτονικά νοσοκομεία κλπ. Το ερώτημα που δημιουργείται πλέον είναι τι θα βοηθούσε ώστε να επιτευχθεί αυτή η μείωση της συνολικής δαπάνης κατά 20% στα είδη που προμηθεύεται ήδη ένα δημόσιο νοσοκομείο; Πιθανές απαντήσεις μπορούν να δοθούν μέσα από την διερεύνηση της εφοδιαστικής λειτουργίας νοσοκομείων και προτάσεών τους για μείωση του κόστους προμήθειας υλικών. Βιβλιογραφία 1. Dumond E. (1996), Applying Value-Based Management to Procurement, International Journal of Physical Distribution and Logistics Management, Vol 26, Issue 1, pp Lambert D. (1998), Fundamentals of Logistics Management, Mc Graw-Hill, Singapore. 3. Newman D (2003), Comparing public and private sector procurement» 4. Scheyer W., Friedman B., (2001), Διοίκηση αποθεμάτων, Third edition by Lawrence F.Wolper, εκδ. Mediforce, τομ. Β, σελ PROCEEDINGS 14

15 5. Waters D. (2003), Logistics: An introduction to supply chain management», Palgrave Macmillan, Hampshire, pp & Αλετρας Β.,. (2002), Αποδοτική διαχείριση νοσοκομείου» στο Θέματα Οικονομικής και Χρηματοδοτικής Διαχείρισης Υπηρεσιών Υγείας, ΕΑΠ, Πατρα. 7. Κουτούζης Μ., Σιγάλας Ι., (1999), Ο σχεδιασμός Προγραμματισμός σε ένας οργανισμό, Βασικές αρχές Διοίκησης Διαχείρισης (Management) Υπηρεσιών Υγείας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, σελ Μπινιώρης Σπ. (2004), Logistics, εκδ. Πασχαλίδης, Αθήνα. 9. Νιακας Δ.,. (2003), Μέτρηση της ικανοποίησης των ασθενών στα νοσοκομεία του ΕΣΥ Επιλεγμένα κείμενα εργασιών 4 ου Πανελλήνιου Επιστημονικού συνεδρίου Management υπηρεσιών υγείας, εκδ. Mediforce, σελ Σιγάλας Ι., (1999), Οργανισμοί και Υπηρεσίες Υγείας, Βασικές Αρχές Διοίκησης Διαχείρισης (Management) Υπηρεσιών Υγείας, ΕΑΠ, σελ Σιφνιώτης Κ., (1997), Logistics Management Θεωρεία και Πράξη, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα. PROCEEDINGS 15