Κάπληζκα. Κσλζηαληίλνο Τδηφκαινο Λέθηνξαο Παζνινγίαο Α Πξνπαηδεπηηθή Παζνινγηθή Κιηληθή ΑΠΘ, Ννζνθνκείν ΑΦΔΠΑ

Transcript

1 Κάπληζκα Κσλζηαληίλνο Τδηφκαινο Λέθηνξαο Παζνινγίαο Α Πξνπαηδεπηηθή Παζνινγηθή Κιηληθή ΑΠΘ, Ννζνθνκείν ΑΦΔΠΑ

2 Κάπληζκα θαη θαξδηαγγεηαθφο θίλδπλνο Σηεθαληαία λφζνο: πξψηε αηηία ζαλάηνπ ζηνλ αλαπηπγκέλν θφζκν Μειέηε INTERHEART : αζζελείο κε νμχ έκθξαγκα κπνθαξδίνπ θαη κάξηπξεο ζε 52 ρψξεο Τν θάπληζκα αχμεζε ηνλ θίλδπλν γηα έκθξαγκα κπνθαξδίνπ θαηά 2,87 θνξέο Τν 35,7% ησλ εκθξαγκάησλ απνδφζεθε ζην θάπληζκα Lancet 2004;364:937-52

3 Κάπληζκα θαη θαξδηαγγεηαθφο θίλδπλνο Αγγεηαθά εγθεθαιηθά επεηζφδηα: ηέηαξηε αηηία ζαλάηνπ θαη πξψηε αηηία αλαπεξίαο ζηηο ΗΠΑ Μειέηε INTERSTROKE : αζζελείο κε αγγεηαθφ εγθεθαιηθφ επεηζφδην θαη κάξηπξεο ζε 22 ρψξεο Τν θάπληζκα αχμεζε ηνλ θίλδπλν γηα αγγεηαθφ εγθεθαιηθφ επεηζφδην θαηά 2 θνξέο Τν 18,9% ησλ αγγεηαθψλ εγθεθαιηθψλ επεηζνδίσλ απνδφζεθε ζην θάπληζκα Lancet 2010;376:112-23

4 Κάπληζκα θαη θαξθίλνο ηνπ πλεχκνλα 550,000 λέεο πεξηπηψζεηο θάζε ρξφλν ζε Δπξψπε θαη ΗΠΑ Η ζπρλφηεξε αηηία ζαλάηνπ απφ θαξθίλν : 1 ζηνπο 3 ζαλάηνπο απφ θαξθίλν νθείινληαη ζηνλ θαξθίλν ηνπ πλεχκνλα Σηηο ΗΠΑ, 160,000 ζάλαηνη ην ρξφλν απφ θαξθίλν ηνπ πλεχκνλα Τν θάπληζκα απμάλεη ηνλ θίλδπλν γηα θαξθίλν ηνπ πλεχκνλα θαηά 23 θνξέο ζηνπο άλδξεο θαη θαηά 13 θνξέο ζηηο γπλαίθεο Τν 90% ησλ ζαλάησλ απφ θαξθίλν ηνπ πλεχκνλα ζηνπο άλδξεο θαη ην 80% ζηηο γπλαίθεο νθείινληαη ζην θάπληζκα Centers for Disease Control and Prevention

5 Κάπληζκα θαη ρξφληα απνθξαθηηθή πλεπκνλνπάζεηα Η ηξίηε αηηία ζαλάηνπ ζηηο ΗΠΑ Τν 50% ησλ θαπληζηψλ ζα αλαπηχμνπλ ΦΑΠ Τν θάπληζκα απμάλεη ηνλ θίλδπλν ζαλάηνπ απφ ΦΑΠ θαηά 13 θνξέο Τν 90% ησλ ζαλάησλ απφ ΦΑΠ νθείιεηαη ζην θάπληζκα Centers for Disease Control and Prevention Lancet 2007;370:741-50

6 Κάπληζκα θαη νιηθή ζλεζηκφηεηα Τν θάπληζκα επζχλεηαη γηα 6 εθαηνκκχξηα ζαλάηνπο παγθνζκίσο εηεζίσο Τν 2030 πξνβιέπεηαη ν αξηζκφο απηφο λα αλέιζεη ζηα 8 εθαηνκκχξηα ζαλάηνπο εηεζίσο Έλαο ζηνπο 5 ζαλάηνπο ζηηο ΗΠΑ νθείιεηαη ζην θάπληζκα Τν 50% ησλ θαπληζηψλ ζα πεζάλνπλ απφ αζζέλεηεο πνπ νθείινληαη ζην θάπληζκα WHO Fact Sheet No 339, May 2012

7 Κάπληζκα θαη νιηθή ζλεζηκφηεηα Μειέηε ζε άλδξεο Βξεηαλνχο γηαηξνχο κε 50 έηε δηάξθεηα παξαθνινχζεζεο Τν θάπληζκα αχμεζε ηνλ θίλδπλν ζαλάηνπ θαηά 2 σο 3 θνξέο Οη θαπληζηέο πέζαλαλ θαηά κέζν φξν 10 έηε λσξίηεξα απφ ηνπο κε θαπληζηέο BMJ 2004;328:1519

8 Παζεηηθφ θάπληζκα Απμάλεη ηνλ θίλδπλν εκθάληζεο ζηεθαληαίαο λφζνπ θαηά 25-30% Σε ρψξεο κε απμεκέλν πνζνζηφ θαπληζηψλ, ν θίλδπλνο ζηεθαληαίσλ ζπκβακάησλ ζηνπο παζεηηθνχο θαπληζηέο είλαη αθφκα κεγαιχηεξνο Απμάλεη ηνλ θίλδπλν θαξθίλνπ ηνπ πλεχκνλα θαηά 20-30% Τν παζεηηθφ θάπληζκα επζχλεηαη γηα ζαλάηνπο παγθνζκίσο εηεζίσο Centers for Disease Control and Prevention WHO Fact Sheet No 339, May 2012 Lancet 2011;377:139-46

9 Παζεηηθφ θάπληζκα Μεηα-αλάιπζε 18 επηδεκηνινγηθψλ κειεηψλ (n= ) Τν παζεηηθφ θάπληζκα αχμεζε ηνλ θίλδπλν γηα ζηεθαληαία λφζν θαηά 25% N Engl J Med 1999;340:920-6

10 Γηαθνπή θαπλίζκαηνο Τπραηνπνηεκέλε κειέηε ζε θαπληζηέο (ειηθία 48±7 έηε) κε αζπκπησκαηηθή ρξφληα απνθξαθηηθή πλεπκνλνπάζεηα Οκαδηθή ζπκβνπιεπηηθή + ηζίριεο ληθνηίλεο έλαληη ζπλήζνπο θξνληίδαο Πνζνζηά δηαθνπήο ζηα 5 έηε : 21,7% θαη 5,4% αληίζηνηρα Γηάξθεηα παξαθνινχζεζεο : 14,5 έηε Ann Intern Med 2005;142:233-9

11 Γηαθνπή θαπλίζκαηνο HR 1,18; 95% CI 1,02-1,37; p = 0,03 Ann Intern Med 2005;142:233-9

12 Γηαθνπή θαπλίζκαηνο Μειέηε ζε άλδξεο Βξεηαλνχο γηαηξνχο κε 50 έηε δηάξθεηα παξαθνινχζεζεο Οη θαπληζηέο πέζαλαλ θαηά κέζν φξν 10 έηε λσξίηεξα απφ ηνπο κε θαπληζηέο Η δηαθνπή ηνπ θαπλίζκαηνο ζηα 35-45, θαη έηε παξέηεηλε ηελ επηβίσζε θαηά 9, 6 θαη 3 έηε αληίζηνηρα ζε ζχγθξηζε κε ηελ ζπλέρηζε ηνπ θαπλίζκαηνο BMJ 2004;328:1519

13 Γηαθνπή θαπλίζκαηνο Μειέηε INTERHEART : αζζελείο κε νμχ έκθξαγκα κπνθαξδίνπ θαη κάξηπξεο ζε 52 ρψξεο Lancet 2006;368:647-58

14 Κάπληζκα : επηδεκηνινγηθά δεδνκέλα 1,2 δηζεθαηνκκχξην θαπληζηέο παγθνζκίσο Σηηο ΗΠΑ, ην 21,5% ησλ αλδξψλ θαη ην 17,3% ησλ γπλαηθψλ είλαη θαπληζηέο Τν 1% ησλ γηαηξψλ ζηηο ΗΠΑ είλαη θαπληζηέο WHO Fact Sheet No 339, May 2012 MMWR 2011;60:

15 Κάπληζκα : επηδεκηνινγηθά δεδνκέλα Πνζνζηφ θαπληζηψλ ζηνπο άλδξεο 25-35% : Γαιιία, Μεγάιε Βξεηαλία, Ιηαιία 35-45% : Γεξκαλία 45-55% : Ιαπσλία, Διιάδα (51%) Πνζνζηφ θαπληζηψλ ζηηο γπλαίθεο 15-25% : Γαιιία, Ιηαιία > 25% : Ιζπαλία, Μεγάιε Βξεηαλία, Γεξκαλία, Διιάδα (39%) Lancet 2008;371: BMC Public Health 2003;3:32

16 Κάπληζκα : επηδεκηνινγηθά δεδνκέλα Μειέηε EUROASPIRE : αζζελείο κε ζηεθαληαία λφζν απφ 8 Δπξσπατθέο ρψξεο (6 κήλεο κεηά απφ ανξηνζηεθαληαία παξάθακςε, αγγεηνπιαζηηθή ή νμχ ζηεθαληαίν ζχκβακα) Lancet 2009;373:929-40

17 Κάπληζκα ζηε εθεβεία Τν 80% ησλ θαπληζηψλ αξρίδνπλ ην θάπληζκα πξηλ ηα 18 έηε Τν 25% ησλ καζεηψλ ιπθείνπ ζηηο ΗΠΑ θαπλίδνπλ N Engl J Med 2010;362: Σηελ Δπξψπε, ην 19,9% ησλ καζεηψλ θαη ην 15,7% ησλ καζεηξηψλ ειηθίαο εηψλ θαπλίδνπλ Lancet 2006;367: Η έλαξμε ηνπ θαπλίζκαηνο ζηελ εθεβεία ζρεηίδεηαη κε ηαρχηεξε εκθάληζε εζηζκνχ θαη κηθξφηεξα πνζνζηά δηαθνπήο

18 Δζηζηηθή δξάζε ηεο ληθνηίλεο Τν 69% ησλ θαπληζηψλ ζηηο ΗΠΑ επηζπκνχλ λα δηαθφςνπλ ην θάπληζκα Τν 52% ησλ θαπληζηψλ πξνζπάζεζαλ ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά λα δηαθφςνπλ ην θάπληζκα ην 2010 Ωζηφζν, κφλν ην 3% ησλ θαπληζηψλ δηαθφπηνπλ νξηζηηθά ην θάπληζκα εηεζίσο Τν 80% ησλ θαπληζηψλ πνπ επηρεηξνχλ λα δηαθφςνπλ ην θάπληζκα, ην αξρίδνπλ μαλά εληφο κελφο Η ληθνηίλε έρεη ειάζζνλα ξφιν ζηηο δπζκελείο επηδξάζεηο ηνπ θαπλνχ ζηελ πγεία αιιά είλαη ππεχζπλε γηα ηνλ εζηζκφ ζηνλ θαπλφ N Engl J Med 2010;362:

19 Δζηζηηθή δξάζε ηεο ληθνηίλεο N Engl J Med 2010;362:

20 Σπκβνπιεπηηθή παξέκβαζε Σε κεηα-αλάιπζε 50 κειεηψλ (n=26.927), ε εληαηηθή ζπκβνπιεπηηθή παξέκβαζε (αηνκηθή, νκαδηθή ή δηα ηειεθψλνπ) αχμεζε ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο θαηά 1,49-1,76 θνξέο ζε ζχγθξηζε κε ηελ απνπζία ζεξαπείαο Η αηνκηθή ζπκβνπιεπηηθή παξέκβαζε, ε νκαδηθή ζπκβνπιεπηηθή παξέκβαζε θαη ε ζπκβνπιεπηηθή παξέκβαζε δηα ηειεθψλνπ ήηαλ εμίζνπ απνηειεζκαηηθέο Αληίζεηα, ε βξαρεία ζπκβνπιεπηηθή παξέκβαζε δελ ειάηησζε ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο Eur Heart J 2009;30:

21 Υπνθαηάζηαηα ληθνηίλεο Σηφρνο : ειάηησζε ησλ ζηεξεηηθψλ ζπκπησκάησλ Τζίριεο, απηνθφιιεηα, ξηληθέο εηζπλνέο, εηζπλεφκελε ληθνηίλε, δηζθία Σε κεηα-αλάιπζε 111 κειεηψλ (n=40.000), ηα ππνθαηάζηαηα ληθνηίλεο αχμεζαλ ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο θαηά 1,58 θνξέο ζε ζχγθξηζε κε ην placebo (πνζνζηά δηαθνπήο ζηνπο 6 κήλεο 11% θαη 18% αληίζηνηρα) Ο ηχπνο ηνπ ππνθαηάζηαηνπ, ε δηάξθεηα ηεο ρνξήγεζεο, ε δφζε θαη ε παξάιιειε ςπρνινγηθή/ζπκπεξηθνξηθή ππνζηήξημε δελ επεξεάδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ππνθαηάζηαησλ Cochrane Database Syst Rev 2008;CD000146

22 Βνππξνπηφλε Άηππν αληηθαηαζιηπηηθφ θαη αληαγσληζηήο ηνπ ληθνηηληθνχ ρνιηλεξγηθνχ ππνδνρέα Σε κεηα-αλάιπζε 36 κειεηψλ (n=11.140), ε βνππξνπηφλε αχμεζε ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο θαηά 1,69 θνξέο ζε ζχγθξηζε κε ην placebo (πνζνζηά δηαθνπήο ζηνπο 6 κήλεο 9% θαη 17% αληίζηνηρα) Η βνππξνπηφλε δελ ππεξηεξεί ησλ ππνθαηάζηαησλ ληθνηίλεο Ο ζπλδπαζκφο βνππξνπηφλεο ππνθαηάζηαησλ ληθνηίλεο δελ απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ζε ζχγθξηζε κε ηελ κνλνζεξαπεία κε ππνθαηάζηαηα ληθνηίλεο Cochrane Database Syst Rev 2007;CD000031

23 Βαξεληθηθιίλε Μεξηθφο αγσληζηήο ληθνηηληθψλ ρνιηλεξγηθψλ ππνδνρέσλ : ειαηηψλεη ηα ζηεξεηηθά ζπκπηψκαηα δξψληαο σο αγσληζηήο ησλ ληθνηηληθψλ ππνδνρέσλ θαη ειαηηψλεη ηελ επραξίζηεζε απφ ην ηζηγάξν δξψληαο σο αληαγσληζηήο ηνπο Σε κεηα-αλάιπζε 14 κειεηψλ (n=6.166), ε βαξεληθηθιίλε αχμεζε ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο θαηά 2,27 θνξέο ζε ζχγθξηζε κε ην εηθνληθφ θάξκαθν (πνζνζηά δηαθνπήο ζηνπο 6 κήλεο 7% θαη 18% αληίζηνηρα) Σε κεηα-αλάιπζε 3 κειεηψλ (n=1.622), ε βαξεληθηθιίλε αχμεζε ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο θαηά 1,52 θνξέο ζε ζχγθξηζε κε ηε βνππξνπηφλε Σε δχν κειέηεο, ε βαξεληθηθιίλε δελ ήηαλ πην απνηειεζκαηηθή απφ ηα ππνθαηάζηαζηα ληθνηίλεο Cochrane Database Syst Rev 2012;CD006103

24 Αζθάιεηα θαξκαθεπηηθψλ κεζφδσλ δηαθνπήο θαπλίζκαηνο Υπνθαηάζηαηα ληθνηίλεο κφλν ηνπηθέο επηπινθέο δελ απμάλνπλ ηνλ θαξδηαγγεηαθφ θίλδπλν Cochrane Database Syst Rev 2008;CD Βνππξνπηφλε αυπλία (30-40%), μεξνζηνκία (10%), λαπηία επηιεπηηθέο θξίζεηο (1 ζηνπο 1000 αζζελείο) θαηάζιηςε, ςπρνθηλεηηθή δηέγεξζε, απηνθηνληθφο ηδεαζκφο, απηνθηνλίεο (?) Cochrane Database Syst Rev 2007;CD Βαξεληθηθιίλε λαπηία θαηάζιηςε, ςπρνθηλεηηθή δηέγεξζε, απηνθηνληθφο ηδεαζκφο, απηνθηνλίεο (?) CMAJ 2011;183: θαξδηαγγεηαθά επεηζφδηα (?) BMJ 2012;344:e2856 Cochrane Database Syst Rev 2012;CD006103

25 Πνιηηηθέο ειάηησζεο ηνπ επηπνιαζκνχ ηνπ θαπλίζκαηνο Φνξνιφγεζε πξντφλησλ θαπλνχ (γηα θάζε αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ ηζηγάξσλ θαηά 10%, ε θαηαλάισζή ηνπο ειαηηψλεηαη θαηά 2,5-5%) Απαγφξεπζε θαπλίζκαηνο ζε εζσηεξηθνχο ρψξνπο (ειάηησζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαπληζηψλ θαηά 3,8% θαη ηνπ αξηζκνχ ησλ ηζηγάξσλ αλά εκέξα ζηνπο θαπληζηέο θαηά 3) Απαγφξεπζε δηαθεκίζεσλ ησλ πξντφλησλ θαπλνχ Δθζηξαηείεο θαηά ηνπ θαπλίζκαηνο θαη αξλεηηθή ζήκαλζε πξντφλησλ θαπλνχ N Engl J Med 2010;363:201-4 BMJ 2002;325:188

26 Κάπληζκα θαη θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε Η δηαθνπή ηνπ θαπλίζκαηνο απφ ηνλ/ηελ ζχδπγν απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο θαηά 67% Η δηαθνπή ηνπ θαπλίζκαηνο απφ έλαλ ζπγγελή απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο θαηά 25% Η δηαθνπή ηνπ θαπλίζκαηνο απφ έλα θίιν απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο θαηά 36% Η δηαθνπή ηνπ θαπλίζκαηνο απφ ζπλάδειθν ζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο θαηά 34% Άηνκα κε αλψηεξν επίπεδν εθπαίδεπζεο αζθνχλ εληνλφηεξε επηξξνή ζηνπο θαπληζηέο N Engl J Med 2008;358;

27 Οθέιε ηεο εθαξκνγήο πνιηηηθψλ πεξηνξηζκνχ ηνπ θαπλίζκαηνο Μεηα-αλάιπζε 11 κειεηψλ ζε πφιεηο θαη ρψξεο φπνπ απαγνξεχηεθε ην θάπληζκα ζηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο Διάηησζε θαηά 17% ηνπ αξηζκνχ ησλ νμέσλ ζηεθαληαίσλ ζπκβακάησλ Μεγαιχηεξν φθεινο ζηηο λεφηεξεο ειηθίεο θαη ζηνπο κε θαπληζηέο J Am Coll Cardiol 2009;54:

28 Σπκπεξάζκαηα Τν θάπληζκα απνηειεί κείδνλα ηξνπνπνηήζηκν παξάγνληα θηλδχλνπ γηα θαξδηαγγεηαθά ζπκβάκαηα αιιά θαη γηα θαξθίλν ηνπ πλεχκνλα θαη ρξφληα απνθξαθηηθή πλεπκνλνπάζεηα Τν παζεηηθφ θάπληζκα απμάλεη επίζεο ζεκαληηθά ηνλ θίλδπλν γηα ηα αλσηέξσ λνζήκαηα Όινη νη θαπληζηέο πξέπεη λα ππνζηεξίδνληαη ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα δηαθφςνπλ ην θάπληζκα ή λα ην ειαηηψζνπλ Οη πνιηηηθέο δεκφζηαο πγείαο είλαη απνηειεζκαηηθέο θαη πξέπεη λα απνθηήζνπλ θεληξηθφ ξφιν ζηελ ειάηησζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ θαπληζηψλ