Γλωσσά Δημοτική Εκπαίδευση

Transcript

1 Επιμορφωτικό Υποστηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Θέμα λωσσά Δημοτική Εκπαίδευση Εργαλείο Διαδίκτυο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Ομάδα Επιμόρφωσης ΤΠΕ Φθινόπωρο 2008 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών σε θέματα Πληροφορικής Το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία με ποσοστό 50% και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) με ποσοστό 50% στα πλαίσια του Μέτρου 2.1. «Αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στα πλαίσια της δια βίου μάθησης» που εντάσσεται στο Ενιαίο Έγγραφο Προγραμματισμού (ΕΕΠ) Στόχος 3 «Ανθρώπινο Δυναμικό»για την Προγραμματική Περίοδο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) «Συμβολή στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, στη βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας, στην προώθηση της απασχολησιμότητας, του επιχειρηματικού πνεύματος, της ικανότητας προσαρμογής και της ισότητας των ευκαιριών, καθώς και την κοινωνική ενσωμάτωση».

2 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2008 Συγγραφή υλικού Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης () Αντρέας Σοφοκλέους, Δάσκαλος Έλενα Ξενή, Δασκάλα Πέτρος Πανάου, Δάσκαλος Εποπτεία υλικού Ομάδα Εποπτείας λώσσας Δημοτικής Εκπαίδευσης Αριστείδου Αριστείδης, Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης Ειρήνη Παπαθανασίου, Ομάδα Επιμόρφωσης ΤΠΕ στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Επιμέλεια υλικού Σιριβιανού ιάννα ενικός συντονισμός - Επιμέλεια Αναστασία Οικονόμου

3 Κώδικας Δεοντολογίας Η άντληση πληροφοριών, η χρήση και ο πολλαπλασιασμός υλικού από το παρόν βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο* (CD/DVD) επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση της ανεπιφύλακτης αποδοχής των παρακάτω όρων: Η χρήση του βιβλιαρίου και του συνοδευτικού ψηφιακού δίσκου (CD/DVD) υπόκειται στις διατάξεις των κυπριακών και των διεθνών νόμων, στις επιταγές του εθιμικού δικαίου, καθώς επίσης και στην υποχρέωση σεβασμού των χρηστών ηθών. Όλες οι πληροφορίες, οι οποίες περιέχονται, διατίθενται στους χρήστες για αυστηρά προσωπική χρήση και μόνο για σκοπούς πληροφόρησης, μελέτης, ή πραγματοποίησης διδασκαλίας, και σε καμία περίπτωση για εμπορικούς. H χρήση, αναπαραγωγή ή επαναδημοσίευσή του υλικού, ολική ή μερική, με οποιαδήποτε άλλο μέσο, ηλεκτρονικό ή έντυπο, επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι τα στοιχεία που θα αντληθούν δε θα αλλοιωθούν ούτε θα χρησιμοποιηθούν παραπλανητικά, ενώ υφίσταται και η υποχρέωση, σε περίπτωση οποιασδήποτε χρήσης, να αναφέρεται ο δικαιούχος των πνευματικών δικαιωμάτων του υλικού. Οι πάσης φύσεως πληροφορίες και το υλικό που περιλαμβάνονται σε αυτό βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD) παρέχονται στην βάση του «ως έχει» («as is») και «ως διατίθενται» («as available») και χωρίς καμιά απολύτως εγγύηση οποιουδήποτε είδους. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν εγγυάται για την ορθότητα και την ακρίβεια των πληροφοριών του βιβλιαρίου και του συνοδευτικού ψηφιακού δίσκου (CD/DVD), οι οποίες εκφράζουν μόνο τις απόψεις των συντακτών τους και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία τους. Ο χρήστης τις χρησιμοποιεί με αποκλειστικά δική του ευθύνη και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ουδεμία ευθύνη, άμεση ή έμμεση, φέρει για τυχόν ζημιά του χρήστη από τη χρήση των στοιχείων και πληροφοριών που περιέχονται είτε στο βιβλιάριο είτε στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD). Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των προταθέντων δικτυακών τόπων και δεν ευθύνεται για τυχόν ζημία, η οποία μπορεί να προκληθεί από τη χρήση τους. Ακόμη ούτε είναι υπεύθυνη για την πολιτική ασφαλείας των προταθέντων δικτυακών τόπων ούτε και για τον τρόπο διαχείρισης των ηλεκτρονικών επισκεπτών τους. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ουδεμία ευθύνη, άμεση ή έμμεση, φέρει για τυχόν ζημία του επισκέπτη από την κακή χρήση είτε των προταθέντων δικτυακών τόπων, είτε των στοιχείων που περιέχονται σ αυτούς. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες φιλοξενούνται στο βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD), εκφράζουν την άποψη των δημιουργών τους και όχι κατ ανάγκη την άποψη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν ευθύνεται για τυχόν διακοπή λειτουργίας ή τροποποίηση των προταθέντων δικτυακών τόπων καθώς και των παρεχομένων υπηρεσιών. Στο βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD) περιλαμβάνονται υλικό, trademarks, service marks κλπ, καθώς και άλλο περιεχόμενο που προστατεύεται και η χρήση του πρέπει να ακολουθεί τις σχετικές διατάξεις του νόμου. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δεν ευθύνεται για τυχόν εμφάνιση προσωπικών δεδομένων, τα οποία εμφανίζονται στο βιβλιάριο και το συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD). Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2008 * Το επιμορφωτικό υλικό του βιβλιαρίου, μαζί με επιπρόσθετο υλικό, βρίσκεται στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο (CD/DVD)

4

5 Περιεχόμενα Μέρος Α 9 Χαιρετισμός Δρ Κυριάκος Πιλλάς, Αν. Διευθυντής Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 11 Εισαγωγή στη φιλοσοφία ανάπτυξης και χρήσης του Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Αναστασία Οικονόμου, Προϊσταμένη Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 13 Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας για Ανάπτυξη Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Μέρος Β 19 Συνοπτικός Πίνακας Εισηγήσεων Δραστηριοτήτων 21 Εισηγήσεις για Δραστηριότητες Μέρος 55 Συνοπτικός Πίνακας Αναπτυγμένων Δραστηριοτήτων 57 Αναπτυγμένες Δραστηριότητες

6 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, Εργαλείο: Διαδίκτυο

7 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Α ΜΕΡΟΣ Α 7

8 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, Εργαλείο: Διαδίκτυο

9 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Α.1 - Χαιρετισμός Η ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας, πέρα από την ευρύτερη επίδραση που ασκεί σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου, έχει επηρεάσει ουσιαστικά και αναμένεται να επηρεάσει περισσότερο στο μέλλον τη διαδικασία μάθησης και διδασκαλίας. Νέα ηλεκτρονικά εργαλεία και περιβάλλοντα μάθησης αναπτύσσονται συνεχώς στη βάση σύγχρονων παιδαγωγικών μεθοδολογιών και τίθενται στη διάθεση των εκπαιδευτικών μας ως ενισχυτικά μέσα για την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων. Η έκδοση αυτή, η οποία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης σειράς εκδόσεων που καλύπτουν διάφορα θέματα του αναλυτικού προγράμματος, φιλοδοξεί να συνδράμει τους εκπαιδευτικούς μας στην προσπάθειά τους να αξιοποιήσουν τα διαθέσιμα ηλεκτρονικά εργαλεία. Η βοήθεια συνίσταται στην παρουσίαση ιδεών και εισηγήσεων για αξιοποίηση των εργαλείων αυτών στην εκπαιδευτική πράξη. Στόχος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου είναι η δημιουργία μιας περιεκτικής τράπεζας εισηγήσεων για αξιοποίηση των διαθέσιμων ηλεκτρονικών εργαλείων, η οποία θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και θα εμπλουτίζεται συνεχώς. Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη του επιμορφωτικού υλικού υπό τη μορφή διδακτικών και μαθησιακών εισηγήσεων έγινε με τη συμμετοχή των ιδίων των εκπαιδευτικών και αποτελεί μέρος της ευρύτερης προσπάθειας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου να ενισχύει την εμπλοκή των εκπαιδευτικών σε δημιουργικές δραστηριότητες που συμβάλλουν στη συνεχή επαγγελματική τους ανάπτυξη. Χαιρετίζω την προσπάθεια όλων, όσοι έλαβαν μέρος στη διαδικασία ανάπτυξης και έκδοσης του υλικού αυτού και προσδοκώ ότι αυτό θα αξιοποιηθεί παραγωγικά. Δρ Κυριάκος Πιλλάς Αν. Διευθυντής Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Α Χαιρετισμός Αν. Διευθυντή 9

10 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Α 10 Εργαλείο: Διαδίκτυο

11 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Α.2 - Εισαγωγή στη φιλοσοφία ανάπτυξης και χρήσης του Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο προσφέρει προγράμματα επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων σε θέματα νέων Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας με στόχο την προετοιμασία των εκπαιδευτικών για την αποτελεσματική αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας στη μαθησιακή διαδικασία. Μέσα από τα προγράμματα αυτά οι εκπαιδευτικοί αποκτούν κατ αρχήν βασικές δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και αφ ετέρου αναπτύσσουν ένα συγκροτημένο φιλοσοφικό πλαίσιο στο οποίο οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας έχουν πραγματική ποιοτική συνεισφορά στη διδακτική πράξη. ια την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών προκειμένου να υποστηρίξουν την ενσωμάτωση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας στη μαθησιακή διαδικασία, σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε επιμορφωτικό υποστηρικτικό υλικό το οποίο οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν στη διδακτική πράξη. Το επιμορφωτικό υποστηρικτικό υλικό καλύπτει συγκεκριμένα και εξειδικευμένα παραδείγματα ένταξης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας σε σχέση με τη χρήση και τις δυνατότητες παιδαγωγικής αξιοποίησης συγκεκριμένων ηλεκτρονικών μαθησιακών εργαλείων και περιβαλλόντων υπό τη μορφή εκπαιδευτικών σεναρίων, διδακτικών εισηγήσεων, σχεδίων μαθήματος, δραστηριοτήτων ή και απλών οδηγιών χρήσης προγραμμάτων. Η ανάπτυξη του υλικού έγινε από Ομάδες Εργασίας, οι οποίες αποτελούνταν από εκπαιδευτικούς που είχαν παρακολουθήσει επιμορφωτικά προγράμματα και συντονίζονταν από επιθεωρητή της ειδικότητας ή εκπρόσωπό του και από λειτουργό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το υλικό αυτό αναμένεται να αποτελέσει μια αρχική βάση εισηγήσεων πάνω στην οποία οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να οικοδομούν ποιοτικές μαθησιακές εφαρμογές, να προβληματιστούν για περαιτέρω τρόπους αποτελεσματικής χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας και να προχωρήσουν σε διδακτικές παρεμβάσεις. Η παρούσα πρώτη έκδοση του επιμορφωτικού υποστηρικτικού υλικού σε έντυπη και ψηφιακή μορφή που κρατάτε στα χέρια σας, αποτελείται από μια σειρά βιβλιαρίων που το καθένα καλύπτει τη χρήση συγκεκριμένων μαθησιακών εργαλείων για μια διδακτική περιοχή. Το κάθε βιβλιάριο παρουσιάζει αρχικά ένα αριθμό εισηγήσεων διδακτικών και μαθησιακών εφαρμογών, οι οποίες περιγράφονται συνοπτικά. Στο τρίτο μέρος του βιβλιαρίου, αναπτύσσονται ολοκληρωμένες διδακτικές και μαθησιακές εισηγήσεις οι οποίες συμπληρώνονται με συνοδευτικό υλικό. Το υλικό που αναφέρεται σε κάθε βιβλιάριο βρίσκεται στο ψηφιακό δίσκο που ενσωματώνεται στο τέλος του βιβλιαρίου. Επιπρόσθετα, το υλικό αυτό φιλοξενείται στη διαδικτυακή πύλη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου μέσω της οποίας ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να έχει πρόσβαση στη βάση του υλικού, να αποθηκεύει τις εκπαιδευτικές εισηγήσεις που τον ενδιαφέρουν, να αξιολογεί εισηγήσεις και να εμπλουτίζει τη βάση αυτή με δικές του προτάσεις προσαρμόζοντας υφιστάμενες εισηγήσεις ή προτείνοντας νέες. Στόχος είναι η αρχική αυτή δημιουργία υλικού να αποτελέσει μια δυναμική βάση διδακτικών και μαθησιακών εισηγήσεων ενσωμάτωσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας, η οποία να υποστηρίζει τους εκπαιδευτικούς στο έργο τους και η οποία συνεχώς να εμπλουτίζεται και να διαμορφώνεται βάσει των εκπαιδευτικών εφαρμογών και εμπειριών του κάθε εκπαιδευτικού. Α Αναστασία Οικονόμου Προϊσταμένη Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου Εισαγωγή σ τη φιλοσοφία ανάπτυξης και χρήσης Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού 11

12 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Α 12 Εργαλείο: Διαδίκτυο

13 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Α.3 - Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας για Ανάπτυξη Επιμορφωτικού Υποστηρικτικού Υλικού για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία Ομάδα Εργασίας Κωδικός Ομάδας Εργαλείο Θεωρητικό Πλαίσιο λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Διαδίκτυο Στα πλαίσια του προγράμματος Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών σε θέματα Πληροφορικής ανάπτυχθηκε Επιμορφωτικό/Υποστηρικτικό Υλικό στο λωσσικό Μάθημα με βάση το Διαδίκτυο (Δημοτική Εκπαίδευση) με στόχο την ενσωμάτωση των Τεχνολογιών Πληροφορίας στην Εκπαίδευση (ΤΠΕ) στη μαθησιακή διαδικασία. Το υλικό είναι βασισμένο σε συγκεκριμένα λογισμικά και το διαδίκτυο και ανταποκρίνεται σε καθορισμένες προδιαγραφές, ενώ υπάρχει ξεκάθαρη και ρητή σύνδεσή του με συγκεκριμένα θέματα του Αναλυτικού Προγράμματος/Διδακτικών Εγχειριδίων του μαθήματος. Με κύριο μέλημα την προσφορά εισηγήσεων και επιλογών στις/στους εκπαιδευτικούς τις οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν αλλά και πάνω στις οποίες να αναπτύξουν άλλες δικές τους ιδέες, η Ομάδα Εργασίας (ΟΕ) για το Διαδίκτυο (Ομάδα 3), θεώρησε σημαντικό να υπάρχει ένα ευρύ φάσμα εισηγήσεων που να καλύπτει όσο το δυνατό περισσότερα θέματα και προσεγγίσεις, αλλά και τάξεις, ενώ είχε πάντοτε υπόψη την προστιθέμενη αξία της χρήσης του συγκεκριμένου ηλεκτρονικού εργαλείου, την αρχή δηλαδή πάνω στην οποία η ομάδα στηρίχθηκε για να αναπτύξει τις προτεινόμενες δραστηριότητες και η οποία αναλύεται πιο κάτω. Όταν μιλούμε για «προστιθέμενη αξία» σε σχέση με μαθησιακές δραστηριότητες στον Η/Υ, αυτό που εννοούμε είναι πολύ απλό: ια να «αξίζει τον κόπο» να σχεδιάσεις, να οργανώσεις και να εφαρμόσεις με τους μαθητές σου μια δραστηριότητα στον Η/Υ, πρέπει αυτή να έχει τη δυνατότητα να προσφέρει κάτι επιπρόσθετο από μια παρόμοια δραστηριότητα με παραδοσιακά μέσα. Μια απλή μέθοδος ελέγχου της προστιθέμενης αξίας που προσφέρει μια δραστηριότητα είναι η εξής ερώτηση/κριτήριο: «Θα μπορούσε η ίδια ακριβώς δραστηριότητα που εμείς έχουμε σχεδιάσει για τον Η/Υ, να γίνει με μολύβι και χαρτί, χωρίς να υστερεί σε κάτι από πλευράς περιεχομένου και επίτευξης παιδαγωγικών στόχων;». Αν η απάντηση είναι αρνητική, τότε έχουμε πετύχει στην προσπάθειά μας να σχεδιάσουμε μια δραστηριότητα με προστιθέμενη αξία. Αλλά πώς εφαρμόζεται αυτή η αρχή της «προστιθέμενης αξίας» στο σχεδιασμό δραστηριοτήτων, με βάση το διαδίκτυο, ειδικά για το γλωσσικό μάθημα; Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι ακόμα κι αν μια δραστηριότητα δεν προσφέρει κάτι επιπρόσθετο σε σχέση με γλωσσικούς στόχους, μπορεί να προσφέρει κάτι επιπρόσθετο σε σχέση με την εξοικείωση των παιδιών με τις νέες τεχνολογίες. Πραγματικά, αυτό μπορεί να συμβαίνει, αλλά δε νομίζουμε ότι είναι αρκετό. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις στις οποίες εμπλέκουμε κι άλλα θέματα κι επιδιώξεις στο γλωσσικό μάθημα π.χ. συναισθηματική, περιβαλλοντική και κυκλοφοριακή αγωγή ή διαθεματικές προσεγγίσεις, έτσι και σ αυτή την περίπτωση, δεν πρέπει να χάνουμε από το οπτικό μας πεδίο τους βασικούς σκοπούς και στόχους του γλωσσικού μαθήματος. Θα πρέπει δηλαδή η δραστηριότητα να εμπεριέχει προστιθέμενη αξία πρωταρχικά σε σχέση με τους γλωσσικούς στόχους που εξυπηρετεί. Α Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας 13

14 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Α Και ποιος είναι ο γενικός σκοπός του γλωσσικού μαθήματος, από τον οποίο εκπηγάζουν και όλοι οι ειδικότεροι στόχοι που θέτουμε κάθε φορά; Στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών της Ελληνικής λώσσας για το Δημοτικό (2003) περιγράφεται ως εξής: Η διδασκαλία του μαθήματος της γλώσσας στο Δημοτικό αποσκοπεί στην ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να χειρίζονται με επάρκεια και αυτοπεποίθηση, συνειδητά, υπεύθυνα, αποτελεσματικά και δημιουργικά το γραπτό και τον προφορικό λόγο, ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη σχολική και την ευρύτερη κοινωνία τους. (:14) Ουσιαστικά, σκοπός μας είναι να καταστήσουμε τους μαθητές «εγγράμματους». Δηλαδή ικανούς να λειτουργούν αποτελεσματικά σε διάφορα περιβάλλοντα και καταστάσεις επικοινωνίας με τη χρήση προφορικών, γραπτών και πολυτροπικών κειμένων. Ακριβώς αυτό τον σκοπό εξυπηρετούν και τα νέα βιβλία, μέσα από την επικοινωνιακήκειμενοκεντρική προσέγγιση που εφαρμόζουν. Οι γλωσσικές δραστηριότητες στον Η/Υ, λοιπόν, θα πρέπει να προσφέρουν προστιθέμενη αξία σε σχέση με τους σκοπούς του γραμματισμού και την επικοινωνιακή-κειμενοκεντρική προσέγγιση. Το ευκταίο είναι μέσα από αυτές τις δραστηριότητες, οι μαθητές να κατανοούν, να παράγουν, να ερμηνεύουν και να κρίνουν κείμενα διαφόρων ειδών με τρόπους που διαφέρουν από, αλλά και ενισχύουν τους παραδοσιακούς. Εδώ το διαδίκτυο μάς προσφέρει δύο εξαιρετικές δυνατότητες: Καταρχήν, επιτρέπει στους μαθητές μας να εξερευνήσουν κειμενικά είδη τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τις νέες τεχνολογίες (σε βαθμό που τα δομικά τους στοιχεία να καθορίζονται από τα χαρακτηριστικά της τεχνολογίας που χρησιμοποιούν). Τέτοια κειμενικά είδη είναι τα ακόλουθα: ηλεκτρονικές κάρτες, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ηλεκτρονικά περιοδικά, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες κι εφημερίδες, υπερκείμενα, καθώς και πληθώρα άλλων περιγραφικών ή κατευθυντικών κειμενικών ειδών ειδικά γραμμένων για το διαδίκτυο. Σίγουρα, η ανάγνωση, εξερεύνηση, επεξεργασία και παραγωγή τέτοιων κειμένων μέσω του διαδικτύου μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα στους μαθητές μας σε σχέση με μια «φτωχή» εκδοχή τους που κάποιος έχει τυπώσει στο χαρτί. Μια δεύτερη, αλλά επίσης πολύ σημαντική δυνατότητα, την οποία προσφέρει το διαδίκτυο, είναι δυναμικά εργαλεία, ευκαιρίες και κίνητρα για ενασχόληση με κειμενικά είδη που συναντούμε και σε έντυπη μορφή. Η διερεύνηση επικοινωνιακών περιστάσεων και δομικών στοιχείων μέσα από το διαδίκτυο αυξάνει κατακόρυφα την ενεργητική συμμετοχή του μαθητή, προσδίδει διαδραστικότητα, ευελιξία και εποπτικότητα στην όλη διαδικασία και διευκολύνει την πρόσβαση σε δείγματα κειμενικών ειδών. Μια δικτυακή τράπεζα δεδομένων, ένα δικτυακό λεξικό, μιας μηχανή αναζήτησης ή η ιστοσελίδα ενός δικτυακού βιβλιοπωλείου, για παράδειγμα, μπορούν να μετατραπούν σε μοναδικά εργαλεία εξερεύνησης συμβατικών κειμενικών ειδών. Οι πιο πάνω δυνατότητες του διαδικτύου, σε σχέση με το γλωσσικό μάθημα, αποτέλεσαν ουσιαστικά και τους δύο βασικούς άξονες της εργασίας μας για την ανάπτυξη επιμορφωτικού/υποστηρικτικού υλικού με βάση το διαδίκτυο. Βέβαια, δεν μπορούμε να πούμε ότι είχαμε εξαρχής κατά νου αυτούς τους δύο «άξονες/κριτήρια προστιθέμενης αξίας». Μάλλον τους διαμορφώσαμε μέσα από την εργασία, τις επιλογές, τις συζητήσεις και τους προβληματισμούς μας. Κάτι που μας είχε προβληματίσει αρκετά, για παράδειγμα, και που συνδέεται άμεσα με την ιδέα της προστιθέμενης αξίας, ήταν το μοντέλο του ενός Η/Υ στις τάξεις. ια μας, η απασχόληση μιας ή δύο ομάδων με τον Η/Υ την ώρα που τα άλλα παιδιά ασχολούνται με «παρόμοια» εργασία με έντυπα μέσα απέχει πολύ από το να είναι ιδανική. Αν λάβουμε υπόψη ότι οι δραστηριότητες που έχουμε αναπτύξει απαιτούν από είκοσι μέχρι και ογδόντα λεπτά διδακτικού χρόνου, η χρήση του Η/Υ από όλες τις ομάδες με τη σειρά καθίσταται αδύνατη. Εκτός βέβαια εάν η δραστηριότητα επαναλαμβάνεται από διαφορετική ομάδα κάθε μέρα, διευθέτηση που με τη σειρά της δημιουργεί άλλες επιπλοκές. Έτσι, παρά το ότι δώσαμε και την επιλογή οι δραστηριότητες που περιγράψαμε να γίνονται από μια 14 Εργαλείο: Διαδίκτυο

15 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης ομάδα, και οι υπόλοιπες ομάδες να ασχολούνται με παρόμοια δραστηριότητα μέσα από συμβατικά υλικά, δεν πιστεύουμε ότι το μοντέλο του ενός Η/Υ είναι το καταλληλότερο. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Όσο «παρόμοια» κι αν είναι η συμβατική δραστηριότητα στην οποία εμπλέκονται οι υπόλοιπες ομάδες, πάντα θα της λείπει κάτι: η προστιθέμενη αξία της γλωσσικής δραστηριότητας που σχεδιάστηκε ειδικά για τον Η/Υ και το διαδίκτυο. Θα πρέπει τέλος να τονίσουμε ότι κατά την έρευνα μας για ιστοσελίδες οι οποίες θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες στο γλωσσικό μάθημα, δεν ψάχναμε για «εκπαιδευτικές» σελίδες. Είναι φανερό ότι οι περισσότερες από τις ιστοσελίδες που έχουμε χρησιμοποιήσει ΔΕΝ έχουν κατασκευαστεί για να εξυπηρετήσουν παιδαγωγικούς σκοπούς. Είναι αυθεντικά κείμενα, όπως αυθεντικά κείμενα είναι και τα περισσότερα που παρουσιάζονται στα νέα βιβλία της γλώσσας. Όπως αναγνωρίζουν και οι συγγραφείς των νέων βιβλίων--και με τις παραπομπές που παραθέτουν στα νέα βιβλία--το διαδίκτυο είναι αδιαμφισβήτητα η μεγαλύτερη πηγή αυθεντικών κειμένων στον κόσμο. Αυτό το χαρακτηριστικό του διαδικτύου το καθιστά πολύτιμο εργαλείο στα χέρια ενός εκπαιδευτικού που θέτει γλωσσικούς στόχους, επιλέγει κατάλληλους ιστοχώρους και σχεδιάζει δημιουργικές δραστηριότητες. Ως ομάδα εργασίας, είμαστε σίγουροι ότι, και κατ ιδίαν αλλά και στα πλαίσια των προγραμμάτων επιμόρφωσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου, πολλοί συνάδελφοι θα σχεδιάσουν δραστηριότητες οι οποίες ενδεχομένως να ξεπερνούν κατά πολύ αυτές τις πρώτες προσπάθειες που έχουμε αναπτύξει. Αυτό είναι κάτι που προσμένουμε με ανυπομονησία κι ενθουσιασμό. Επιπλέον, οι υπό έμφαση στόχοι κάθε σχολικής χρονιάς (π.χ. διαφοροποίηση διδασκαλίας, δημιουργικότητα και καινοτομία, κ.ο.κ.) είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε ανανεωμένες εμπειρίες ανάπτυξης Επιμορφωτικού/ Υποστηρικτικού Υλικού στο λωσσικό Μάθημα με βάση το Διαδίκτυο. Αυτό θα ενισχύσει το θεματολόγιο που αναπτύχθηκε στις παρούσες προσπάθειες, κάτι το οποίο η ομάδα εργασίας αναμένει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Α Φιλοσοφία Ομάδας Εργασίας 15

16 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, Εργαλείο: Διαδίκτυο

17 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Β ΜΕΡΟΣ Β 17

18 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, Εργαλείο: Διαδίκτυο

19 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Β.1 - Συνοπτικός Πίνακας Εισηγήσεων Δραστηριοτήτων Τίτλος Δραστηριότητας Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας Δραστηριότητα 1 Μυθιστόρημα Επιστημονικής Φαντασίας ΝΑΙ Δραστηριότητα 2 Συγγραφή Ποιήματος με τη Βοήθεια Αντίστροφου Λεξικού ΝΑΙ Δραστηριότητα 3 Κυκλοφοριακή Αγωγή ΝΑΙ Δραστηριότητα 4 Ηλεκτρονικά Παιγνίδια ΝΑΙ Δραστηριότητα 5 Συνταγές Μαγειρικής ΝΑΙ Δραστηριότητα 6 Οι Κατασκευές του Λεονάρντο ΝΑΙ Δραστηριότητα 7 Οικογένειες λέξεων ΝΑΙ Δραστηριότητα 8 Αναζήτηση πληροφοριών ΝΑΙ Δραστηριότητα 9 Ηλεκτρονικές Εγκυκλοπαίδειες ΝΑΙ Δραστηριότητα 10 Ρηματικές και ονοματικές φράσεις ΝΑΙ Δραστηριότητα 11 Ο λόγος της διαφήμισης ΝΑΙ Δραστηριότητα 12 Οι φίλοι μας τα ζώα ΝΑΙ Δραστηριότητα 13 Ηλεκτρονικές Ευχετήριες Κάρτες ΝΑΙ Β Δραστηριότητα 14 Ο καιρός ΝΑΙ Δραστηριότητα 15 Εξώφυλλο βιβλίου ΝΑΙ Πίνακας Εισηγήσεων Δραστηριοτήτων 19

20 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Τίτλος Δραστηριότητας Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας Δραστηριότητα 16 Χιροσίμα ΟΧΙ Δραστηριότητα 17 Ο ρατσισμός σε κόμικς ΟΧΙ Δραστηριότητα 18 Συνταγές-Φτιάχνουμε ψωμί ΟΧΙ Δραστηριότητα 19 Το καπέλο ΟΧΙ Δραστηριότητα 20 Αφίσες, προγράμματα, προσκλήσεις θεατρικών παραστάσεων ΟΧΙ Δραστηριότητα 21 Στίχοι και μελωδίες τραγουδιών ΟΧΙ Δραστηριότητα 22 Θέατρο σκιών ΟΧΙ Δραστηριότητα 23 ενέθλια ΟΧΙ Δραστηριότητα 24 Η τέχνη της φωτογραφίας ΟΧΙ Δραστηριότητα 25 Ηλεκτρονικός Κυπριακός Τύπος ΟΧΙ Δραστηριότητα 26 Αρχαιότητες ΟΧΙ Δραστηριότητα 27 Ηλεκτρονικές ανθολογίες ΟΧΙ Δραστηριότητα 28 Αθλήματα Σπορ ΟΧΙ Β Δραστηριότητα 29 Δικαιώματα μικρού συγγραφέα/αναγνώστη ΟΧΙ Δραστηριότητα 30 Τεχνολογία ΟΧΙ 20 Εργαλείο: Διαδίκτυο

21 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 1 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο Λογισμικό που απαιτείται* λώσσα Μυθιστόρημα Επιστημονικής Φαντασίας Ε - Στ Δημοτικού 10η : «Μυστήρια - Επιστημονική Φαντασία» Με Λογισμό και μ Όνειρο (Ανθολόγιο): «Ταξίδια γεμάτα περιπέτειες» (σ. 265) Ανάμεσα σ άλλα, αυτός ο ιστοχώρος περιλαμβάνει εκτενή βιβλιογραφική βάση στην οποία καταγράφονται, κατηγοριοποιούνται και περιγράφονται πολλά βιβλία για παιδιά. Τα παιδιά μπαίνουν στην κατηγορία «Επιστημονική Φαντασία» και διαβάζουν τις περιλήψεις τουλάχιστον πέντε διαφορετικών μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας. Σκοπός τους είναι να εντοπίσουν ομοιότητες όσον αφορά το χώρο, το χρόνο, τους χαρακτήρες και την πλοκή των ιστοριών αυτών, έτσι ώστε να καταλήξουν σε μια γενική περιγραφή των δομικών στοιχείων αυτού του είδους κειμένου. ΝΑΙ Επιστημονική Φαντασία, μυθιστόρημα, είδη κειμένου, δομικά στοιχεία Internet Explorer ή άλλο web browser * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 21

22 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 2 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη λώσσα Συγγραφή Ποιήματος με τη Βοήθεια Αντίστροφου Λεξικού Β Δημοτικού Ενότητα Ανθολόγιο Α και Β Τάξης: «Ο Παππούλης» (σ. 24) Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο Λογισμικό που απαιτείται* Εδώ έχουμε ένα αντίστροφο λεξικό, όπου οι λέξεις είναι καταγραμμένες σε ομάδες, ανάλογα με την κατάληξή τους. Ένα τέτοιο λεξικό είναι πολύ βοηθητικό τόσο για τους γλωσσολόγους, όσο και για τους στιχουργούς και τους ποιητές που γράφουν στίχους με ομοιοκαταληξία. Τα παιδιά πληκτρολογούν στην «αναζήτηση» μια κατάληξη που θεωρούν εύηχη, πχ. «-δί». Επιλέγοντας κάποια από τα αποτελέσματα της αναζήτησης (π.χ. παιδί, κλειδί, κλαδί, ραβδί) φτιάχνουν ένα τετράστιχο με ομοιοκαταληξία. NAI Ηλεκτρονικό λεξικό, ποίηση, ποίημα, ομοιοκαταληξία Internet Explorer ή άλλο web browser * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β 22 Εργαλείο: Διαδίκτυο

23 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 3 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο Λογισμικό που απαιτείται* λώσσα Κυκλοφοριακή Αγωγή Στ Δημοτικού 10η: «Ατυχήματα» Στο δεύτερο κεφάλαιο της ενότητας (Δρόμο παίρνω... δρόμο αφήνω!) παρουσιάζεται ένα αφήγημα το οποίο αναφέρεται στον τραυματισμό ενός παιδιού σε τροχαίο. Έτσι με αφορμή το γεγονός αυτό παρουσιάζονται κάποιοι κανόνες τους οποίους πρέπει να ακολουθούν τα παιδιά ποδηλατιστές. Σε αυτό που δεν δίνεται καθόλου σημασία είναι τα σήματα τροχαίας. Στην εσωτερική παραπομπή που παραθέτουμε παρουσιάζονται σήματα τροχαίας (27 πινακίδες αναγγελίας κινδύνου) καθώς και μικρό επεξηγηματικό σημείωμα για το καθένα. Χρησιμοποιώντας τα σημειώματα αυτά τα παιδιά γράφουν ποια θα πρέπει να είναι η ενέργεια αυτού/αυτής που χρησιμοποιεί το οδικό δίκτυο. Π.χ. στο σημείωμα «Επικίνδυνη αριστερή στροφή» αναμένουμε προτάσεις όπως: «ια να μην πέσουμε κάτω από το ποδήλατό μας ελαττώνουμε ταχύτητα». Έτσι καλύπτουμε το στόχο του κεφαλαίου: «την περιγραφή τρόπων συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε συγκεκριμένες περιστάσεις». Πιθανή επέκταση: Οι μαθητές παρεμβαίνουν στα ηλεκτρονικά σήματα τροχαίας και κατασκευάζουν δικά τους τα οποία σχετίζονται με την ασφαλή χρήση ποδηλάτου (π.χ. «υποχρεωτική χρήση κράνους»). ΝΑΙ Κυκλοφοριακή αγωγή, σήματα τροχαίας, ποδηλασία Internet Explorer ή άλλο web browser * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 23

24 Ε πιμορφωτικό Υποσ τηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ σ τη μαθησιακή διαδικασία ΠΑΙΔΑΩΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ, 2008 Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 4 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο Λογισμικό που απαιτείται* λώσσα Ηλεκτρονικά Παιγνίδια Ε Δημοτικού 11η: «Παιχνίδια», Κεφ. 3: «Ηλεκτρονικά Παιχνίδια» Έχουν προηγηθεί κάποια μαθήματα μέσα από τα οποία οι μαθητές έχουν ασχοληθεί με τα δομικά στοιχεία και τα γραμματικά φαινόμενα που σχετίζονται με τη συγγραφή οδηγιών για παιχνίδια. Ο/Η εκπαιδευτικός επιλέγει κάποια κατάλληλα ηλεκτρονικά παιχνίδια από την ιστοσελίδα Miniclip Games και αναθέτει σε κάθε ομάδα να περιεργαστεί και να «μάθει» ένα απ αυτά τα παιχνίδια. Στη συνέχεια η ομάδα πρέπει να καταγράψει οδηγίες για το παιχνίδι. Μετά τα παιδιά ανταλλάσσουν παιχνίδια και οδηγίες και ανατροφοδοτούν το ένα το άλλο σχετικά με την αποτελεσματικότητα των οδηγιών τους. Μπορούμε να καθορίσουμε στα παιδιά το πρόσωπο και την έγκλιση στην οποία πρέπει να γραφούν οι οδηγίες ή μπορούμε να τους ζητήσουμε να κάνουν μόνοι τους την επιλογή, φτάνει να την τηρήσουν σε όλο το κείμενο. Στο προσυγγραφικό στάδιο έχουμε καθορίσει και τη δομή και το περιεχόμενο των οδηγιών που θα γράψουν. NAI Ηλεκτρονικά παιγνίδια, οδηγίες Internet Explorer ή άλλο web browser Miniclip Games, * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β 24 Εργαλείο: Διαδίκτυο

25 Ομάδα Εργασίας: λώσσα Δημοτικής Εκπαίδευσης Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες: Δραστηριότητα 5 Μάθημα Τίτλος Δραστηριότητας Τάξη Ενότητα Σύντομη περιγραφή Πλήρης Ανάπτυξη Δραστηριότητας στο Μέρος Κωδικός Ομάδας Λέξεις-Κλειδιά για αναζήτηση στο Διαδικτυακό Τόπο Λογισμικό που απαιτείται* λώσσα Συνταγές Μαγειρικής Δ Δημοτικού 7η: «Η Ελιά», Κεφ. 4: «Μαγειρεύουμε με Ελαιόλαδο» Ξαναγράφουμε τις Συνταγές Βρισκόμαστε σε ένα περιοδικό για παιδιά το οποίο περιλαμβάνει στον ιστοχώρο του συνταγές. Το πρόβλημα που παρουσιάζεται είναι ότι τα κείμενα προέρχονται από έντυπα τεύχη του περιοδικού και έτσι τα μέρη κάθε συνταγής (πχ. υλικά, οδηγίες, συμβουλές κτλ.) παρουσιάζονται ως ένα συμπαγές και δυσκολοδιάβαστο σώμα στην οθόνη. Αποστολή των παιδιών είναι να αποκωδικοποιήσουν μια συνταγή και να την ξαναγράψουν με τέτοιο τρόπο ώστε να ξεχωρίζουν τα διάφορα μέρη της, αλλά και τα στάδια που ακολουθούμε. Μπορούν να κάνουν κι άλλες διορθώσεις και προσθήκες, όπως και να σχεδιάσουν κάποια σκίτσα ή να βγάλουν φωτογραφίες οι οποίες να δείχνουν πιο παραστατικά τα διάφορα στάδια. Στο μάθημα της Οικιακής Οικονομίας μπορούν να εκτελέσουν τις συνταγές. ΝΑΙ Συνταγές, συνταγή Internet Explorer ή άλλο web browser * ια να μπορέσετε να δείτε τα σχετικά με τη δραστηριότητα αρχεία που υπάρχουν στο συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στον Ηλεκτρονικό σας Υπολογιστή το λογισμικό που απαιτείται. Β Εισηγήσεις για Δραστηριότητες 25