ΘΕΡΑΠΕIA ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΑΛΩΠΕΚΙΑΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΕΩΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΑΣΑΠΗ-ΚΕΛΕΠΕΣΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α - ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΣΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Transcript

1 ΘΕΡΑΠΕIA ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΑΛΩΠΕΚΙΑΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΕΩΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΑΣΑΠΗ-ΚΕΛΕΠΕΣΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α - ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΣΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΡΙΧΩΝ ΝΟΣ. Α. ΣΥΓΓΡΟΣ

2 ΤΡΙΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Οξεία απώλεια τριχών, τριχόρροια >100 τρίχες για > 2-4 εβδ/δες (effluvium) Mείωση πυκνότητας τριχών > 30% = αραίωση (αλωπεκία) Εντοπισμένη απώλεια τριχών Πλήρης απώλεια τριχών Αδυναμία αύξησης μήκους τριχών

3 ΚΥΚΛΟΣ ΤΡΙΧΑΣ Δραστηριότητα διαλείπουσα κυκλική Εναλλαγή περιόδων ηρεμίας με περιόδους δραστηριότητας και παραγωγής τρίχας Αναγενείς: 80-85% Καταγενείς: 1-2% Τελογενείς: 10-20%

4 ΑΙΤΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΡΙΧΩΝ Οξεία απώλεια αναγενών τριχών (χημειοθεραπευτικά φάρμακα) Χρόνια απώλεια αναγενών τριχών (Σύνδρομο χαλαρών αναγενών τριχών) Οξεία διάχυτη τελογενής αλωπεκία (οξύ εμπύρετο νόσημα, μεγάλη αιμορραγία, ταχεία απώλεια βάρους, χειρ/κή επέμβαση, έντονο stress, δευτερογόνος «Σ», συστηματικά νοσήματα ) Χρόνια διάχυτη τελογενής αλωπεκία (σιδηροπενία, διαταραχές θρέψης, υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, μεταβολικά νοσήματα, νοσ. συνδετικού ιστού, φάρμακα) Χρόνια τελογενής τριχόρροια

5 ΑΙΤΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΡΙΧΩΝ Γυροειδής αλωπεκία Τριχοτιλλομανία Ουλωτική αλωπεκία Μυκητίαση Παθήσεις στελέχους τριχών Διάχυτη αλωπεκία Ανδρογενετική αλωπεκία > 42% γυναικών

6 ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Διάχυτη αραίωση τριχών μετωπιαίας χώρας και κορυφής με διατήρηση της μετωπιαίας παρυφής Έξαρση στη 3 η και 4 η δεκαετία Αύξηση συχνότητας με την ηλικία Αύξηση στις εργαζόμενες γυναίκες 25% έτη. 35%-50% 50 έτη Birch et al. Br J Dermatol 2001; 27:53-54

7 ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Ποσοτική και ποιοτική μετατροπή των τριχικών θυλάκων και του στελέχους Διαφορετική κλινική εικόνα στις γυναίκες από τους άνδρες Διατήρηση μετωπιαίας παρυφής Έκφυση λεπτών και χνοωδών τριχών ανάμεσα σε φυσιολογικές ( εντύπωση χρόνιας διάχυτης αλωπεκίας) Σε μικρό ποσοστό μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών εικόνα ίδια με των ανδρών

8 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Γενετικοί παράγοντες Περιβαλλοντικοί παράγοντες Ηλικία Ανδρογόνα και μεταβολισμός ανδρογόνων Υποδοχείς ανδρογόνων (ARPS) Sawaya M., Price V. J Invest Dermatol 109: ,1997 Vexiau P. Arch Dermatol Res 2000;292: Birch M.P et al.clin and Exper Dermatol 2002;27:

9 ΔΡΑΣΗ DHT ΣΤΟ ΤΡΙΧΙΚΟ ΘΥΛΑΚΟ Ελάττωση διάρκειας αναγενούς φάσης Παράταση χρόνου επανέναρξης αναγενούς φάσης Ελάττωση αναλογίας αναγενών/τελογενών τριχών Ελάττωση αγγείων και αιμάτωσης χνοωδών τριχικών θυλάκων Sinclair R. Br Med J 1998;17:865-9

10 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Ανδρογόνα + Μεταβολισμός ανδρογόνων Γενετικοί παράγοντες/ προδιάθεση Σταδιακή βράχυνση διάρκειας αναγενούς φάσης Ελάττωση όγκου δερματικής θηλής Θυλακική μικροφλεγμονή Περιθυλακική ίνωση Μικροσκοποποίηση τριχικού θύλακα / διακοπή αύξησης τριχών Αυξημένη πτώση τριχών: Τελογενής τριχόρροια Μειωμένη αύξηση τριχών: Μετατροπή τελικών σε χνοώδεις τρίχες

11 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Rivera R, Guerra- Tapia A. Actas Dermosifiliogr. 2008;99:257-61

12 MALE PATTERN (Hamilton)

13 FEMALE PATTERN (Ludwig)

14 FRONTAL ACCENTUATION (Olsen)

15 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Συστηματική Τοπική Συνδυασμοί θεραπειών Χειρουργική

16 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΚΟΠΟΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Αύξηση της κάλυψης του τριχωτού κεφαλής (αριθμός τριχών) ή /και καθυστέρηση της προοδευτικής λέπτυνσης των τριχών ΦΑΡΜΑΚΑ Μη ειδικοί βιολογικοί τροποποιητές(non specific biologic response modifiers) Αποκλειστές υποδοχέων ανδρογόνων(androgen receptor blockers) Αποκλειστές μετατροπής Τ (Testosterone conversion blockers) ή [5α -redouctase αναστολείς (5α R inhibitors)]

17 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Διάγνωση επιβεβαιωμένη Αποφυγή προϊόντων που προκαλούν βλάβη στο τριχωτό κεφαλής ή τα μαλλιά Κατάλληλη διατροφή Διακοπή φαρμάκων που προκαλούν απώλεια μαλλιών Κανένα από τα φάρμακα δεν επαναφέρει όλα τα χαμένα μαλλιά Αξιολόγηση της θεραπείας μετά τουλάχιστον 12 μήνες Συνεχής χρήση των φαρμάκων για διατήρηση δραστικότητας Olsen E.A et al. J Am Acad Dermatol 2005;52:301-11

18 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κορτικοστεροειδή: Καταστολή επινεφριδίων Αντισυλληπτικά (οιστρογόνο+προγεσταγόνο): Καταστολή ωοθηκών Αντιανδρογόνα: Ανταγωνιστές υποδοχέων Αναστολείς 5α-ρεδουκτάσης; ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μινοξιδίλη Συνδυασμός μινοξιδίλης-τρετινοϊνης Διαζοξίδη Viprostol Κυκλοσπορίνη Αντιανδρογόνα Sperling L. C.,Heimer W. L. J Am Acad Dermatol 1993;28:

19 Sperling L. C.,Heimer W. L. J Am Acad Dermatol 1993;28:

20 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αντιανδρογόνα 1)Οξεική κυπροτερόνη (CPA) CPA 100mg Ανταγωνιστές υποδοχέων 5-15 η μέρα Αιθυνυλοιστραδιόλη (ΕΕ) 0,035mg 1-21 η ημέρα Για 6 μήνες CPA 2mg 5-26 η μέρα EE 0,035mg 5-26 η ημέρα Για 18 μήνες CPA 50mg 1-10 η ημέρα +B12 EE 0,035mg 1-21 η ημέρα 2)Drospirenone+ EE (+,-)Finasteride Raudrant D.and Rabe T. Drugs 2003;63(5): Sinclair R et al Br J Dermatol 2005;152(3): Iorizzo M. et al Arch Dermatol 2006;142:

21 ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ ΟΞΕΙΚΗ ΚΥΠΡΟΤΕΡΟΝΗ Προγεσταγονική δραστηριότητα Ασθενής γλυκοκορτικοειδής δράση Μείωση τριχόπτωσης Μη ορατή σημαντική επανέκφυση Κατάθλιψη, ναυτία, αύξηση βάρους, μαστοδυνία, απώλεια libido, ηπατοτοξικότης, καταστολή φλοιού επινεφριδίων, θηλεοποίηση άρρενος εμβρύου Sinclair R. Br J Dermatol 2005;152:466 Sheinfeld N. Dermatology Online Journal 2008;14(3):1

22 ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ Σημαντικά για τη διατήρηση του δέρματος Αύξηση του ποσοστού ανανέωσης των κυττάρων Αναβολή της μετάβασης από την αναγενή στην τελογενή φάση 17α-estradiol εισάγει τη δραστηριότητα της αρωματάσης και αυξάνει τη μετατροπή της T σε 17-β estradiol και της androstendione σε estrone Συστηματική απορρόφηση (τοπική εφαρμογή) Προσεκτική επιλογή ασθενών και περιορισμένος χρόνος θεραπείας Θρομβοφλεβίτιδα, αδενοκαρκίνωμα ενδομητρίου, καρκίνος μαστού Zouboulis C. Hormones 2004;3(1):9-26

23 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αντιανδρογόνα Ανταγωνιστές υποδοχέων 2) Σπειρονολακτόνη Ειδική ένδειξη: ΑΓΑ από υπερανδρογονισμό επινεφριδιακής αιτιολογίας Δόση: mg/ημέρα για > 6 μήνες Αποτελέσματα: Μείωση τριχόπτωσης, όχι προώθηση επανέκφυσης 3)Φλουταμίδη Ειδική ένδειξη:αγα από SAHA επινεφριδιακής αιτιoλογίας και φυσιολογική ωοθηκική λειτουργία Δόση: mg/ημέρα για 9-12 μήνες Αποτελέσματα: Κοσμητικά αποδεκτά Raudrant D.and Rabe T. Drugs 2003;63(5): Sinclair R et al Br J Dermatol 2005;152(3):466-73

24 Evidence-based (S3) guideline for the treatment of androgenetic alopecia in women JDDG 2011 ; 9 (Suppl. 6): S1 S57

25 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Εμμηνόπαυση Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης : Estradiol valerate 4mg/ ημέρα Estradiol valerate 10mg ΕΜ 5 η και 15 η ημέρα CPA: mg/ημέρα ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΤΑΙ Hammerstein J. In Orfanos CE, Happle R. Hair and hair Diseases, Berlin, Springer-Verlag, Ed., 1990:

26 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αναστολείς 5α-ρεδουκτάσης Φιναστερίδη: 1mg/ημέρα - 5 mg/ημέρα Συνθετική 4- αζαστερίδη Αναστολέας της 5α αναγωγάσης τύπου II Price V et al J Am Acad Dermatol 2000;43: Thai KE, Sinclair RD Br J Dermatol 2002;147:812-3 Shum K. W. J Am Acad Dermatol 2002;47: Trueb R. et al Dermatology 2004;209:202-7 Iorizzo M. et al Arch Dermatol 2006;142:

27 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΙΝΑΣΤΕΡΙΔΗΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Κύηση κατηγορία Χ, Αντένδειξη σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας 1 year double blind placebo control randomized trial of 137 postmenopausal women 1 mg daily for 1 year Lack of efficacy Price V et al. J Am Acad Dermato2000;43:768 4 postmenopausal women with hyperandrogenism 1,25 mg daily for 2,5 years Improvement in hair loss and increased hair growth Shum KW et al. J Am Acad Dermatol 2002;47:733 1 postmenopausal woman with normal androgen levels 5 mg weekly for 1year Increase hair density Previous treatment with spironolactone and cyproterone acetate failed Thai KE and Sinclair RD. Br J Dermatol 2002;147;812

28 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΙΝΑΣΤΕΡΙΔΗΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ 65 postmenopausal women (stage I-II FPHL or I-II male pattern alopecia) Increased concentrations of androgens, hypophysial hormones 2,5 or 5 mg daily + minoxidil 5% + 0,1% α-tocopherol nicotinate for two years Improvement Camacho F, Tosti A. Monogr Dermatol 2005;18: postmenopausal women with normal serum levels of free testosterone Excessive function of the 5-α reductase enzyme leading to elevated levels of DHT in peripheral tissues 5 mg daily Improvement in 4 women Kohler C et al. Gynecological Endogrinology 2007;23(3):142 5 postmenopausal women with normal androgen levels Four with 2,5 mg daily, One with 5 mg daily for 18 months Decrease hair loss, increase hair growth Trüeb R et al. Dermatology 2004;209:

30 ΔΟΥΤΑΣΤΕΡΙΔΗ Δουταστερίδη, αναστολέας της 5α αναγωγάσης τύπου I και II 0,5 mg/ημ για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη 3 φορές ισχυρότερη αναστολή για την τύπου II 100 φορές ισχυρότερη για την τύπου I 5α αναγωγάση συγκριτικά με τη φιναστερίδη Φιναστερίδη, λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες Απουσία μελετών που κατοχυρώνουν την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια χορήγησης στις γυναίκες Olsen EA et al. J Am Acad Dermatol 2006;55:

31 ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μινοξιδίλη Γυναίκες : FDA, έγκριση %, 5% χρησιμοποιείται παγκόσμια επί πολλά έτη Διάθεση χωρίς συνταγή στις ΗΠΑ

32 ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μινοξιδίλη Διάλυμα 2% δύο φορές ημερησίως. Μείωση ποσοστού τελογενών Αύξηση μεγέθους θύλακα και διαμέτρου στελέχους Παράταση αναγενούς φάσης Μηχανισμός δράσης : Αγγειοδιασταλτική δράση και αιματικής ροής στα αγγεία του τριχικού θυλάκου, άνοιγμα διαύλων καλίου Ειδική και άμεση επίδραση στην αύξηση και διαφοροποίηση των θυλακικών κερατινοκυττάρων, παράταση αναγενούς φάσης bulb μεγαλύτερο, αύξηση θυλάκων και στελέχους Προώθηση της αγγειογένεσης στη θηλή ενεργοποιώντας την έκφραση του ενδοθηλιακού αγγειακού αυξητικού παράγοντα (VEGF mrna) Olsen EA et al J Am Acad Dermatol 2002;47: Lucky AW et al J Am Acad Dermatol 2004;50:541-53

33 ΜΙΝΟΞΙΔΙΛΗ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Δραστηριοποίηση της συνθετάσης-1 της προσταγλανδίνης κυτταροπροστατευτικό ένζυμο, ρυθμιστής αύξησης τριχών Αύξηση έκφρασης του ηπατοκυτταρικού αυξητικού παράγοντα (HGFmRNA) προωθεί αύξηση τριχών Olsen EA et al J Am Acad Dermatol 2002;47: Lucky AW et al J Am Acad Dermatol 2004;50:541-53

34 ΜΙΝΟΞΙΔΙΛΗ Αποτελεσματικότητα - Προϋποθέσεις Αυξημένη αποτελεσματικότητα σε ηλικία < 40 ετών Ήπια ή μέτρια απώλεια μαλλιών (Στάδιο Ludwig I, II) Μετωποβρεγματική περιοχή, κορυφή Πρόσφατη απώλεια τριχών Τρίχες μήκους 1cm Ορατή αύξηση αριθμού τριχών μετά 8 εβδ/δες Κορύφωση μετά 4 μήνες Μέγιστη ανταπόκριση μετά 1 έτος

35 ΜΙΝΟΞΙΔΙΛΗ ΤΙ ΝΕΩΤΕΡΟ Μινοξιδίλη σε μορφή αφρού 5% (1φ/ημ) Ανάλογη αποτελεσματικότητα με διάλυμα 2% (2φ/ημ) Καλύτερη ανοχή, λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες Blume Peytavi et al J Am Acad Dermatol 2011 Dec;65(6):

36 ΜΙΝΟΞΙΔΙΛΗ Μακροχρόνια αποτελεσματικότητα Αργή μείωση προαγωγής επανέκφυσης Μετά 5 έτη θεραπείας αριθμός τριχών > από αρχή θεραπείας Κλινικά καλύτερη αποτελεσματικότητα στις γυναίκες (αύξηση διαμέτρου στελέχους) Διακοπή θεραπείας αναστροφή θετικού αποτελέσματος σε 4-6 μήνες Ross E, Shapiro J. Dermatol Clin 2005;23:227-43

37 Πολύ καλά ανεκτή Ερεθιστική δερματίτις 7% ΜΙΝΟΞΙΔΙΛΗ - ΑΣΦΑΛΕΙΑ Αλλεργική εξ επαφής δερματίτις πολύ σπάνια. Υπερτρίχωση 3% - 5% (μέτωπο, παρειές) Συστηματική δράση (αποτέλεσμα υπερευαισθησίας σε χαμηλά επίπεδα από συστηματική απορρόφηση) Δια μεταφοράς (διασπορά στο πρόσωπο μετά από τοπική εφαρμογή στο τριχωτό κεφαλής) Εξαφάνιση κατά τη διάρκεια 4 μηνών από τη διακοπή της θεραπείας Ελάχιστη συστηματική απορρόφηση Χωρίς αύξηση κινδύνου καρδιακών συμβαμάτων Αντένδειξη κατά την κύηση και θηλασμό Ross E, Shapiro J. Dermatol Clin 2005;23: Bolduc C, Shapiro,J. Am J Clin Dermatol 2000;3:151-8

39 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Σίδηρος (φερριτίνη > 70 ng/ml) Βιταμίνη Β 12 Βιοτίνη Θειούχα αμινοξέα, παντοθενικό οξύ Ψυχολογική υποστήριξη ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μεταμόσχευση Άλλες τεχνικές (scalp reduction, rotation flaps κ.λπ ) Camacho F. in Trichology 1997(Camacho F., Montagna W.) Trost LB et al J Am Acad Dermatol 2006;54: Olsen E et al J Am Acad Dermatol 2005;52: Avram MR et al Semin Cutan Med Surg 2006; 25(1):60-4

40 ΠΟΙΚΙΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ JDDG 2011 ; 9 (Suppl. 6): S1 S57

42 Μινοξιδίλη 2% Μινοξιδίλη 5% Φιναστερίδη 1mg/d CPA, chlormandinone acetate, drosperinone, spironolactone, flutamide Topical oestrogens, progesterones Fulvestran ΙΣΧΥΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ Χειρ/κή, ειδικά Follicular Unit Transplantation FUT JDDG 2011 ; 9 (Suppl. 6): S1 S57

43 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΠΡΟΣΤΑΓΛΑΝΔΙΝΩΝ Latanoprost ανάλογο προσταγλανδίνης F2α Bimatoprost συνθετικό ανάλογο prostamide F2α Travoprost Ελάττωση της ενδοφθάλμιας πίεσης στο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας Ρυθμιστική δράση τριχικών θυλάκων τελογενούς και αναγενούς σταδίου Μετατροπή από την τελογενή στην αναγενή φάση Bimatoprost, έγκριση για υποτρίχωση βλεφάρων Latanoprost 0,1% καλά αποτελέσματα μετά από 24 εβδ/δες Blume Peytavi et al J Am Acad Dermatol 2012;66(5):

44 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ Προσταγλανδίνη PGD(2) Αναστολέας αύξησης τριχών στην ΑΓΑ PGD(2)-GPR44 Πιθανός στόχος θεραπείας Cotsarelis G group Sci Transl Med 2012 Mar 21;4(126)

45 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ Aναπρογραμματισμός των υφιστάμενων μικροσκοποποιημένων ή αδρανών τριχικών θυλάκων Μεταμόσχευση κυττάρων από τα επιθηλιακά έλυτρα Δημιουργία νέων τριχικών θυλάκων από κύτταρα της δερματικής θηλής και επιδερμιδικά θυλακικά κύτταρα Εγχυση αυτόλογων τριχικών θυλάκων προερχόμενων από πολυδύναμα κύτταρα Sellheyer K, Krahl D J Am Acad Dermatol 2010;63:859-65

46 Skin mesenchymal stem cells: Prospects for clinical dermatology Klaus Sellheyer and Dieter Krahl J Am Acad Dermatol 2010;63:859-65

47 Treatment of alopecia by transplantation of hair follicle stem cells and dermal papilla cells encapsulated in alginate gels Zhao J et al Medical Hypotheses 2008 ;70, Sellheyer K, Krahl D J Am Acad Dermatol 2010;63: Cotsarelis G group J Clin Invest 2011 ;121(2):

48 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ I Ανασφάλεια ασθενών Αυτοθεραπείες Θεραπείες μη ικανοποιητικής διάρκειας Συχνές αλλαγές γιατρού Έλλειψη πληροφόρησης και συγκεχυμένη ενημέρωση από ΜΜΕ και διαδίκτυο Δομημένη προσέγγιση Αντικειμενικά κριτήρια Διαγνωστικές μέθοδοι Στοχευμένη συζήτηση Μείωση ψυχολογικής επιβάρυνσης Θεραπεία βασισμένη σε αποδείξεις προσαρμοσμένη στην καθημερινότητα

49 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ II ΑΓΑ : υπό τον έλεγχο γενετικών, ορμονικών και περιβαλλοντικών παραγόντων Γονίδια : άγνωστα Ψυχολογικές επιδράσεις σοβαρές Θεραπευτική πρόκληση Πληρέστερη διερεύνηση ορμονικών επιδράσεων στον τριχικό θύλακα Καινούργιες στοχευμένες θεραπείες

50 Ευχαριστώ!