Cyprus Univercity of Technology CYPrint ltd Cyprus Tourism Organization Signal GeneriX Ltd ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ/ΑΝΘΡΩ/0308(BIE)/04:

Transcript

1 Cyprus Univercity of Technology CYPrint ltd Cyprus Tourism Organization Signal GeneriX Ltd ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ/ΑΝΘΡΩ/0308(BIE)/04: Η ιστορία της Κουμανδαρίας: Ψηφιακές Διαδρομές στο χρόνο Χρηματοδοτούμενο από το: Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Παραδοτέο Π3: Έγγραφο αποτίμησης της ιστορικής και πολιτιστικής αξίας του υλικού που συλλέχθηκε Συγγραφείς: Όλγα Γεωργίου, Κυριάκος Παπαδόπουλος, Νικόλας Τσαπατσούλης, Ph.D Συντονιστής Έργου, Τμήμα Επικοινωνίας και Σπουδών Διαδικτύου, Τεχνολογικού Πανεπιστήμιο Κύπρου Απρίλιος, 2009 Παραδοτέο Π3 1/9

2 Κωδικός έργου: ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ/ΑΝΘΡΩ/0308(BIE)/04 Ακρωνύμιο: Τίτλος: Έγγραφο αποτίμησης της ιστορικής και πολιτιστικής αξίας του υλικού που συλλέχθηκε Επίπεδο Ασφαλείας: Προβλεπόμενη Ημερομηνία Ολοκλήρωσης: Πραγματική Ημερομηνία Ολοκλήρωσης: Κωδικός Παραδοτέου Τίτλος Παραδοτέου: Τύπος Παραδοτέου: Έκδοση: Πρόσβαση μέσω του Ιστοτόπου του έργου Με την ολοκλήρωση του δωδέκατου μήνα του έργου (4/3/2010) 31/03/2010 Π3 Έγγραφο αποτίμησης της ιστορικής και πολιτιστικής αξίας του καταγεγραμμένου υλικού Έγγραφο (έγγραφη αναφορά) 3.0 (Τελική) Αριθμός Σελίδων: 9 Σχετιζόμενη Δέσμη Εργασίας: Υπεύθυνος Δέσμης Εργασίας: Συγγραφείς: ΔΕ3 Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Κυριάκος Παπαδόπουλος, Όλγα Γεωργίου, Νικόλας Τσαπατσούλης Έλεγχος Ποιότητας: Υπεύθυνη λειτουργός για το ΙΠΕ: Κωδικές Λέξεις: Περίληψη: Ελεάνα Γαβριήλ Βιβλιογραφία, Επιστημονική αξιολόγηση υλικού, «Κουμανδαροχώρια» Το παρόν έγγραφο παρουσιάζει τα σχετιζόμενα με την Κουμανδαρία τεκμήρια που συλλέχθηκαν και τα οποία έχουν ιδιαίτερη ιστορική και πολιτιστική αξία για την Κύπρο. Παραδοτέο Π3 2/9

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ...3 I. ΕΓΓΡΑΦΑ/ΒΙΒΛΙΑ/ΑΡΘΡΑ...4 II. III. ΕΙΚΌΝΕΣ/ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ...6 ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΙ ΥΠΕΡΣΥΝΔΕΣΜΟΙ...8 Παραδοτέο Π3 3/9

4 I. ΕΓΓΡΑΦΑ/ΒΙΒΛΙΑ/ΑΡΘΡΑ Πιο κάτω σταχυολογούνται τα σημαντικότερα έγγραφα / βιβλία /άρθρα με αναφορά στην Κουμανδαρία που συλλέχθηκαν στο πλαίσιο του έργου. Όλες οι πηγές διασταυρώθηκαν για έλεγχο της ακρίβειας των στοιχείων. Επίσης αναζητήθηκε οι υποστήριξη ιστορικών για αποτίμηση της σημασίας τους: Η λέξη κρασί και Κύπρος στην Κυπρομυκηναϊκή Γραφή (Γραμμική Β) ( π.χ.), που δείχνει πόσο παλιά είναι η τέχνη του κρασιού στην Κύπρο, αφού γνώριζαν όχι μόνο πώς να το κατασκευάζουν αλλά και πώς να το γράφουν. M.R. Belgiorno Cyprus in the prehistory of wine M.R. Belgiorno, Short report of the first survey at Erimi/Kafkalla. Οι μελέτες της ιταλίδας αρχαιολόγου κυρίως πάνω στις ανασκαφές και τα ευρήματα του Κύπριου αρχαιολόγου Δίκαιου, αποδεικνύουν ότι στην Κύπρο παραγόταν κρασί γύρω στο 3500 π.χ., γεγονός που κατατάσσει την Κύπρο σαν την κοιτίδα του Ευρωπαϊκού κρασιού. Τα ευρήματα μάλιστα μιλούν και για την παραγωγή «γλυκόπιοτου κρασιού» Ησίοδου Έργα και Ημέραι. Περιγράφεται η παραγωγή κρασιού από λιαστά σταφύλια. Η παραγωγή όπως περιγράφεται είναι ταυτόσημη με αυτή της Κουμανδαρίας. Henri d Andeli, The battle of wines. Ένα ποίημα στα γαλλικά του ποιητή Henri d Andeli, με το οποίο περιγράφει τον πρώτο διεθνή διαγωνισμό καλύτερου κρασιού που διοργάνωσε ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος. Την πρώτη θέση, σύμφωνα με τον ποιητή, πήρε η Κουμανδαρία. Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Ο πόλεμος των κρασιών. Άρθρο σχετικά με τον πρώτο διεθνή διαγωνισμό οίνου και τον ποιητή Henri d Andeli. Giovanni Maritti, Wines of Cyprus, NICOLAS Books, Athens, Ίσως το σημαντικότερο βιβλίο του μεσαίωνα που ασχολείται αποκλειστικά με το κρασί της Κύπρου και την Κουμανδαρία. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στα ιταλικά το 1769 με τίτλο Viaggio per l Isola di Cipro. Samuel Baker, Cyprus As I Saw It in Στο βιβλίο του γίνεται μια εκτεταμένη αναφορά στο κρασί της Κύπρου και την Κουμανδαρία, έτσι που αποτελεί, μετά το βιβλίο του Maritti, το δεύτερο πιο σημαντικό βιβλίο πάνω σ αυτό το θέμα. Πολλές πληροφορίες αντιγράφει από τον Maritti. Cyrus Redding, A history and description of modern wines» (1860) Το κρασί που έγινε αιτία πολέμου. Ο Giovanni Maritti και πολλοί άλλοι αναφέρουν στα βιβλία τους ότι ο Σουλτάνος Σελίμ Β, αποφάσισε να κυριεύσει την Κύπρο γιατί στο νησί υπήρχε ένας θησαυρός που μόνο ο Βασιλιάς των Βασιλέων, εδικαιούτο να κατέχει. Ο βασιλιάς των βασιλέων ήταν ο ίδιος και ο θησαυρός ήταν η Κουμανδαρία. C.D. Cobham, Excerpta Cypria The Library, Nicosia, Μια μεγάλη συλλογή από ταξιδιωτικές εντυπώσεις και βιβλία που αναφέρονται στην ιστορία και τη ζωή στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα. Πολλά από αυτά κάνουν αναφορά στην Κουμανδαρία και γενικά στο κρασί της Κύπρου BBC. Τα δέκα καλύτερα κρασιά του κόσμου όλων των εποχών. Στις 21 Μαΐου 2002, το BBC ανακήρυξε τα δέκα καλύτερα κρασιά της τελευταίας χιλιετηρίδας. Η Κουμανδαρία είναι ένα από αυτά. Αναφορά σ αυτό γίνεται στο ιντερνέτ, σε ιστοσελίδα που αναφέρεται πιο κάτω. Α. Παυλίδη, Ιστορία της Κύπρου. Ειδικά η περίοδος της Φραγκοκρατίας, οι Ιωαννίτες ιππότες, ο διαχωρισμός της νήσου σε φέουδα, το φέουδο της Μεγάλης Κουμανδαρίας, η έδρα των Ιωαννιτών στο φρούριο του Κολοσσιού κλπ. Παραδοτέο Π3 4/9

5 Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Κουμανδαρία, το κρασί θρύλος της Κύπρου, Εκδόσεις ΚΥΠΡΟΕΠΕΙΑ, Το μοναδικό βιβλίο που καλύπτει όλο το φάσμα της ιστορίας της Κουμανδαρίας, της παραγωγής, της πώλησης και της απόλαυσης του μοναδικού αυτού κρασιού. Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Ιστορία της Κουμανδαρίας, ΧΡΟΝΙΚΟ, Πολίτης, 2008 Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Το κρασί στην αρχαία Κύπρο, ΧΟΝΙΚΟ, Πολίτης, 2008 Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Ιστορία του Κυπριακού κρασιού. Τα μεσαιωνικά χρόνια ΧΟΝΙΚΟ, Πολίτης, 2008 Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Ιστορία του Κυπριακού κρασιού. Τα νεώτερα χρόνια μέχρι σήμερα ΧΟΝΙΚΟ, Πολίτης, 2009 Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Κουμανδαρία, Εκδόσεις POWER, 2010 Αρχιμανδρίτης Κυπριανός : Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, Βενετία, Ίσως είναι η μοναδική ιστορία της Κύπρου που γράφτηκε από Κύπριο αυτή την περίοδο (1788). Υπάρχει αναφορά για τα προϊόντα της Κύπρου και για τα κρασιά της. Σακελάριος, Τα Κυπριακά. Ένα σπουδαίο βιβλίο, που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1890, και το οποίο χωρίζεται σε δυο τόμους Α και Β. Αναφέρεται στην ιστορία της Κύπρου, στη γεωγραφία, τα αγροτικά προϊόντα, στα ήθη και έθιμα κλπ. Υπάρχουν μερικές αξιόλογες αναφορές για την Κουμανδαρία και το κυπριακό κρασί. Η νομοθεσία της Κουμανδαρίας (Commandaria_214_2005, EC_1427_2004, OEOP_181_2007, OEOP_212_2005, OEOP_461_2005, OEOP_706_2004, OEOP_ ) Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Κουμανδαρία εκατόν χρόνων. Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Κουμανδαρία, Ονόματα και αρώματα Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Η Κουμανδαρία και οι αντίπαλοί της Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος, Οι πρώτοι οίνον πίοντες Κουράκου Σταυρούλα, Η Κουμανδαρία στα ποτήρια μας, 2001 Οι τέσσερις μεγάλες οινοβιομηχανίες. Η Κουμανδαρία παράγεται μόνο από τις συνεργατικά οινοποιεία των χωριών της περιοχής της Κουμανδαρίας, τα οποία έχουν συμβόλαια με τις τέσσερις μεγάλες οινοβιομηχανίες της Λεμεσού, στις οποίες πουλούν ακατέργαστη Κουμανδαρία. Οι οινοβιομηχανίες τυποποιούν, σταθεροποιούν, παλαιώνουν και εμφιαλώνουν την Κουμανδαρία σε τυπικές φιάλες. Οι ίδιες πουλούν την Κουμανδαρία τόσο στην ντόπια αγορά όσο και στο εξωτερικό. Παραδοτέο Π3 5/9

6 II. ΕΙΚΟΝΕΣ/ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Πιο κάτω σταχυολογούνται τα σημαντικότερες εικόνες / φωτογραφίες που σχετίζονται με την Κουμανδαρία και την παραγωγή της. Όλες οι πηγές διασταυρώθηκαν για έλεγχο της ακρίβειας των στοιχείων. Επίσης αναζητήθηκε οι υποστήριξη ιστορικών για αποτίμηση της σημασίας τους: Το βάζο της Ερήμης, η εξέλιξη του αμφορέα. Το ρυτό σε σχήμα κεράτου, τα πρώτα κρασοπότηρα Παράσταση πατήματος σταφυλιών από την εποχή του Χαλκού Τελετουργικό αγγείο με παράσταση πατήματος σταφυλιών, εποχή του χαλκού Οινοχόη με ανθρώπινες μορφές που καταναλώνουν κρασί. Κλασσική περίοδος Χάλκινο αγαλματίδιο Σατύρου, από το Κούριο, Μουσείο Λευκωσίας. Ο γενειοφόρος Σάτυρος παριστάνεται γυμνός με τα σκέλη σε ελαφρά κάμψη για να στηρίξουν όρθια ένα οξυπύθμενο αμφορέα κρασιού. Φορεί στο κεφάλι κωνική περικεφαλαία. Με το αριστερό χέρι κρατά τον αμφορέα ενώ με το δεξί υψώνει το κέρας που είναι γεμάτο κρασί για να πιεί. Η κεφαλή είναι υψωμένη κι αφήνει να φαίνεται η έκφραση του προσώπου που ταιριάζει θαυμάσια στον χαρακτήρα του μεθυσμένου Σάτυρου. Το αγαλματίδιο αυτό έχει δύναμη στη στάση και στην έκφραση και είναι πραγματικά ένα από τα αριστουργήματα των αρχών του 5 ου αιώνα Ανάγλυφη κεφαλή Βάκχου σε ασβεστόλιθο, (3ος αιώνας π.χ.) Το καράβι της Κερύνειας, Ελληνιστική περίοδος Οι πρώτοι οίνον πίοντες. Μωσαϊκό από το σπίτι του Διόνυσου στην Πάφο σχετικά με το μύθο του Διόνυσου και της Ακμής, το Βασιλιά Ικάριο και ''Τους πρώτους οινοπότες'' (Ρωμαϊκή περίοδος) Το κάστρο του Κολοσσιού αναμορφώθηκε στα μέσα του 15ου αιώνα. Ανήκε στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών προτού δοθεί το 1210 στο Τάγμα του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, των Ιπποτών Χοσπιτάλλερς. Ήταν η έδρα των Ιωαννιτών, οι οποίοι είχαν αναπτύξει την παραγωγή και εμπορία του γλυκού κρασιού της Κύπρου, και γι αυτό το λόγο μετονομάστηκε σε Κουμανδαρία από την επαρχία Commanderie. The feast of five Kings. Πίνακας του F. Mantania, Λονδίνο. Παρουσιάζει τη γιορτή που διοργάνωσε ο δήμαρχος του Λονδίνου για να φιλοξενήσει τους πέντε βασιλιάδες που επισκέπτονταν το Λονδίον ταυτόχρονα, μεταξύ των οποίων ήταν και ο βασιλιάς της Κύπρου Πέτρος Α. Κατά τη γιορτή καταναλώθηκε αποκλειστικά και μόνο κυπριακό κρασί, το οποίο λίγο αργότερα ονομάστηκε Κουμανδαρία. Το κολοσσιαίο πιθάρι του 7 ου π.χ αιώνα από το ναό της Αμαθουσίας Αφροδίτης, μεταφέρθηκε το 1865 στο Μουσείο του Λούβρου. Η Κούζα, μονάδα μέτρησης υγρών και κυρίως κρασιού. Αγγειοπλαστείο στο χωριό Φοινί Κατασκευή πίθων και πιθαριών για την παραγωγή και φύλαξη του κρασιού. Ο Ληνός της Λάνιας. Τυπικό πιεστήριο σύνθλιψης σταφυλιών για την παραγωγή κρασιού και ειδικά Κουμανδαρίας. Το λιμάνι Λεμεσού εξαγωγή κρασιών σε βαρέλια. Παραδοτέο Π3 6/9

7 Οινοποιεία Κουμανδαρίας. Τα σημερινά οινοποιεία Κουμανδαρίας λειτουργούν σε μερικά μόνο χωριά της περιοχής και ανήκουν στην τοπική Συνεργατική. Κυπριακό Οινομουσείο, Ερήμη Μουσείο Κουμανδαρίας, Ζωοπηγή Παραδοτέο Π3 7/9

8 III. ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΙ ΥΠΕΡΣΥΝΔΕΣΜΟΙ Παρακάτω παρατίθενται οι υπερσύνδεσμοι που σχετίζονται με την Κουμανδαρία και οι οποίοι περιέχουν είτε πρωτογενές υλικό είτε παρουσιάζουν υψηλή επισκεψιμότητα PA314&lpg=RA6 PA314&dq=cyprus+wine&as_brr=1#v=onepage&q=cyprus%20wine&f=false new addiction st john commandaria/ culture vines and wines.php mosaica.com/cyprus villa/cyprus wine.php wine waiter.com/content.cfm?id= online.com/index.php?page=nieuws commandaria.htm Παραδοτέο Π3 8/9

9 undiscovered.blogspot.com/2008/09/oldest wine in world.html Παραδοτέο Π3 9/9