Κοιλιοκάκη & Διατροφική Φροντίδα

Transcript

1 Διατροφή ατόμων με ειδικές διατροφικές ανάγκες Κοιλιοκάκη & Διατροφική Φροντίδα Δασκάλου 4φη Διαιτολόγος Διατροφολόγος BSc, MSc, PhD Επιστημονική συνεργάτιδα Vita4you

2 Κοιλιοκάκη Κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη (celiac disease)! Αυτοάνοση χρόνια πάθηση του λεπτού εντέρου που εμφανίζεται σε άτομα όλων των ηλικιών & έχει γενετική βάση. Προκαλείται από αντίδραση στη πρωτεΐνη γλουτένη που βρίσκεται στο σιτάρι καθώς & σε δημητριακά όπως το κριθάρι, η σίκαλη, η βρώμη Συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό 1:130-1:500! Ελλάδα πιθανώς 1:

3 Κοιλιοκάκη!κθεση στη γλουτένη! αντίδραση ανοσοποιητικού, αντισώματα! ατροφία λαχνών λεπτού εντέρου " απορρόφησης θρεπτικών ουσιών, οστεοπόρωση, αναιμία, κακή θρέψη, δυσανεξία στη λακτόζη. Πολυοργανικό αυτοάνοσο νόσημα χωρίς «κλασικό προφίλ» ασθενούς! γαστρεντερικές εκδηλώσεις (διάρροια, μετεωρισμός, ναυτία, δυσκοιλιότητα)

4 Διάγνωση Κοιλιοκάκης Ιατρικές εξετάσεις! αιματολογικές, ορολογικές, ειδικά αντισώματα, βιοψία εντέρου, ενδοσκόπηση, γενετικοί δείκτες Προσοχή! Τεστ δυσανεξίας ή ευαισθησίας τροφών, ή μηχανήματα αυτοδιάγνωσης χωρίς λήψη αίματος ή ενδοσκόπηση του εντέρου! Ακατάλληλα για τη διάγνωση της κοιλιοκάκης

5 Θεραπεία Κοιλιοκάκης Η μόνη αποτελεσματική θεραπεία! Δια βίου δίαιτα χωρίς γλουτένη (Gluten Free Diet)! Αποκατάσταση εντέρου, μείωση συμπτωμάτων & κινδύνου εμφάνισης συνοδών καταστάσεων. Δεν υπάρχουν φάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής που να αποτρέπουν τη βλάβη του εντέρου ή την αυτοάνοση επίθεση λόγω παρουσίας της γλουτένης! Μόνο ανακούφιση συμπτωμάτων & κάλυψη διατροφικών ελλειμμάτων (Fe, Zn, φολικό, Β12, vit D) όπου απαιτείται.

6 Τρόφιμα χωρίς γλουτένη Ευρώπη: WHO/FAO Κώδικας τροφίμων & ποτών (Codex allimentarius)! Επιτρεπόμενα επίπεδα ανιχνεύσιμης γλουτένης = 20 ppm (mg/kg) ΗΠΑ: FDA χωρίς ίχνος ανιχνεύσιμης γλουτένης Κανονισμός ΕΕ 828/2014! Ισχυρισμός χωρίς Γλουτένη <20 ppm, πολύ χαμηλή ποσότητα Γλουτένης <100 ppm! Επέκταση σε μη προσυσκευασμένα τρόφιμα Επισήμανση στις ετικέτες! Οδηγία 2006/142/ΕΚ δημητριακά με γλουτένη, ψάρια, οστρακόειδή, αβγό, φυστίκια, σόγια, λακτόζη, καρποί με κέλυφος, σέλινο, μουστάρδα, σπόροι σησαμιού, θειώδη άλατα, λούπινο

7 20 ppm γλουτένης;

8 6ΧΙ Βασικές αρχές της Διατροφής χωρίς Γλουτένη Σιτάρι, Πλιγούρι, Πίτουρο, Σκληρό Αλεύρι, Φαρίνα, Αλεύρι Graham, Kamut, Σπέλτα (Spelt), Ντίνκελ, Ζέα (Ολύρα), Νισεστές, Σιμιγδάλι Κριθάρι (βύνη) Σίκαλη Τριτικάλε (διασταύρωση σιτάριού & σίκαλης) ΝΑΙ Φασόλια, σπόροι, ξηροί καρποί μη επεξεργασμένοι Φρέσκο κρέας, ψάρι, πουλερικά και αυγά Φρούτα και λαχανικά Γαλακτοκομικά Μέλι, μαρμελάδα Ρύζι, καλαμπόκι, ψευδοδημητριακά (κεχρί, φαγόπυρο, κινόα, αμάρανθος)

9 Τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται εάν δεν έχουν ένδειξη gluten free Ψωμί, κέικ, πίτες, κρουασάν, μπισκότα, κράκερ, κρουτόν Ζαχαρωτά, χαλβάς Δημητριακά πρωινού και μούσλι Τηγανητές πατάτες, τσιπς Απομιμήσεις κρέατος ή θαλασσινών, πανέ Ζυμαρικά, ρύζι γλασέ Επεξεργασμένα γεύματα με κρέας, αλλαντικά, λουκάνικο Σάλτσες για σαλάτες, σάλτσα σόγιας, λαχανικά σε σάλτσα, κονσέρβες Καρυκευμένο ρύζι, καρυκευμένα σνακ Σούπες και βάσεις για σούπες, ζωμοί Γαλακτοκομικά με βύνη, τυροκροκέτες

10 Τρόφιμα με υψηλή διατροφική αξία χωρίς γλουτένη Αμάρανθος, Φαγόπυρο, Κεχρί, Κινόα, Βρώμη gluten free Καστανό ρύζι & αλεύρι Σπόροι Chia & λιναρόσπορος, σουσάμι =σπρια και τα άλευρά τους?λευρα ξηρών καρπών & σπόρων Καλαμπόκι & καλαμποκάλευρο Ταπιόκα Εμπλουτισμένα gluten free

11 Το αλφαβητάρι της Κοιλιοκάκης C = Consultation with a skilled dietitian/health provider! Συμβουλευτική από εξειδικευμένο διαιτολόγο/ επιστήμονα υγείας E = Education about celiac disease! Ενημέρωση για τη κοιλιοκάκη L = Lifelong adherence to the Gluten Free diet! Προσκόλληση εφόρου ζωής στη δίαιτα χωρίς γλουτένη I = Identification/treatment of nutritional deficiencies! Εντοπισμός & αντιμετώπιση διατροφικών ελλείψεων A = Advocacy group! Ομάδα υποστήριξης C = Continuous long-term follow-up Fassano et! al., J Συνεχής Pediatr Gastroenter 2008;47(2):214-9 παρακολούθηση

12 Ο ρόλος του επιστήμονα υγείας στο φαρμακείο Προσκόλληση στη δίαιτα χωρίς γλουτένη (Adherence) για ευκολότερη εφαρμογή. Ενημέρωση σχετικά με τη νόσο & την ύπαρξη γλουτένης σε τρόφιμα (πιθανή επιμόλυνση εξ επαφής;), φάρμακα, συμπληρώματα διατροφής, καλλυντικά (π.χ. κραγιόν, οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα, σιρόπια, παστίλιες λαιμού, λοσιόν χεριών) Διατροφικές ελλείψεις! κατάλληλα συμπληρώματα Επίπεδο πληθυσμού: Screening test, τράπεζες δεδομένων, δίκτυα! Celiac awareness Mangione & Patel. J Am Pharm Assoc 2003;48(5):e Karagiozoglou et al., Acta Paediatr 2013;102(7):748-54

13 !λεγχος γλουτένης σε φάρμακα & συμπληρώματα διατροφής!κδοχα; Κίνδυνος επιμόλυνσης; 0μυλο, προζελατινοποιημένο άμυλο, δεξτράνες, δεξτρίνες, μαλτοδεξτρίνη, βύνη! Χωρίς αναφορά στην πηγή Συνύπαρξη δυσανεξίας στη λακτόζη; :λεγχος φαρμάκων, συμπληρωμάτων και τροφίμων Επικοινωνία με τον κατασκευαστή Plogsted S. Pract Gastroenterol 2007;58-64

14 The Gluten Free Boom Αποφυγή γλουτένης από άτομα χωρίς κοιλιοκάκη! Αποκλεισμός επεξεργασμένων & λευκών φτωχών σε ίνες & θρεπτικά τροφίμων από σιτάρι! Μείωση θερμίδων & λιγότερο υγιεινών τροφίμων. Ευαισθησία στη γλουτένη (Non Celiac Gluten Sensitivity) με γαστρεντερικά συμπτώματα! Διάγνωση; Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου; Πλήρης αποχή από τη γλουτένη από υγιή άτομα! Μείωση πρόσληψης απαραίτητων υδατανθράκων, φυτικών ινών, ιχνοστοιχείων και βιταμινών του συμπλέγματος Β. Fassano et al., Gastroenterology 2015;148(6)

15 The Gluten Free Market Gaesser & Angadi. JAAPA 2015;28(8)

16 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ