ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΒΛΕΨΗ: ΤΣΙΛΙΜΕΝΗ ΤΑΣΟΥΑΑ. 2η ΒΑΘΜΟΛΘΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΑΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ: ΒΟΛΟΣ 2005

Transcript

1 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΑΑΝΑΓΝΏΣΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΑΙΚΗΣ ΗΑΙΚΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΑΝΕΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΒΛΕΨΗ: ΤΣΙΛΙΜΕΝΗ ΤΑΣΟΥΑΑ 2η ΒΑΘΜΟΛΘΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΑΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ: ΒΟΛΟΣ 2005 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

2 Πανεπιστήμι Θεσσαλίας ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Ειδική Συλλγή «Γκρία Βιβλιγραφία» Αριθ. Εισ.: 150/1 Ημερ. Εισ.: Δωρεά: Συγγραφέα Ταξιθετικός Κωδικός: ΠΤ - ΠΠΕ 2005 ΝΑΣ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly I

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ...σελ. 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 1.1 Η έννια της φιλαναγνωσίας και η ανάπτυξη της σε παιδιά πρσχλικής ηλικίας Φιλαναγνωσία, η έννια...σελ Παιδί, ικγενειακό περιβάλλν και βιβλί... σελ Παιδικό βιβλί και χώρς πρσχλικής αγωγής... σελ Η βιβλιθήκη στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ Έννια και σκπός της ργάνωσης...σελ Οι «γωνιές» στη τάξη τυ νηπιαγωγείυ... σελ Η βιβλιθήκη...σελ. 25 Γενικά περί βιβλιθηκών...σελ. 25 Η βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ και η ργάνωση της... σελ Η δανειστική βιβλιθήκη...σελ Η δανειστική βιβλιθήκη και η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας των νηπίων...σελ Η συμμετχή των γνέων στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας σε παιδιά πρσχλικής ηλικίας Παιδί και ικγένεια...σελ Η ανάγνωση βιβλίων και η ανάπτυξη της αξίας τυ βιβλίυ στα νήπια από τ ικγενειακό τυ περιβάλλν...σελ Η συμμετχή των γνέων στην εκπαιδευτική διαδικασία στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ...σελ. 45 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 2

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Η ΕΡΕΥΝΑ 2.1 Τ αντικείμεν και σκπός της έρευνας... σελ Τ ερευνητικό δείγμα...σελ Πλαίσι έρευνας... σελ Φάσεις έρευνας...σελ Αναλυτικό πλαίσι επεξεργασίας της έρευνας... σελ. 53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3.1 Απτελέσματα της έρευνας...σελ Παρυσίαση ερωτηματλγίων και απτελεσμάτων... σελ Ερωτηματλόγι - Καταγραφή τρόπυ ργάνωσης βιβλιθήκης και δανεισμύ... σελ Ερωτηματλόγι - Ερωτηματλόγι γνέων... σελ Ερωτηματλόγι - Ατμικό φύλλ παρατήρησης στην βιβλιθήκη... σελ Ερωτηματλόγι - Δανεισμός... σελ Ερωτηματλόγι - Επιστρφή... σελ Ερωτηματλόγι - Αξιλόγηση τυ πργράμματς από τις νηπιαγωγύς...σελ Ερωτηματλόγι - Αξιλόγηση τυ πργράμματς από τυς γνείς... σελ Σχλιασμός απτελεσμάτων...σελ. 137 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 4.1 Συμπεράσματα... σελ. 139 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...σελ. 141 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 3

5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. Δείγματα Ερωτηματλγίων 1. Φύλλ 1 - Καταγραφή τρόπυ ργάνωσης βιβλιθήκης και δανεισμύ 2. Φύλλ 2 - Ερωτηματλόγι γνέων 3. Φύλλ 3 - Ατμικό φύλλ παρατήρησης στην βιβλιθήκη 4. Φύλλ 4 - Παρασκευή- δανεισμός 5. Φύλλ 5 - Δευτέρα ή Τρίτη- επιστρφή 6. Φύλλ 6 - Αξιλόγηση τυ πργράμματς από τη νηπιαγωγό 7. Φύλλ 7 - Αξιλόγηση τυ πργράμματς από τυς γνείς 8. Φύλλ 8 - Φυλλάδι ενημέρωσης για τυς γνείς - Αγαπώ τ Βιβλί Β. Πίνακες Πίνακας 27: καταγραφή τυ τρόπυ ργάνωσης της βιβλιθήκης και τυ τρόπυ δανεισμύ Πίνακας 28: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις 1-7 Πίνακας 29: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις 8-17 α Πίνακας 30: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις Πίνακας 31: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις Πίνακας 32: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις Πίνακας 33: καταγραφή καθημερινής δραστηριότητας των παιδιών στη βιβλιθήκη- 1η παρακλύθηση Πίνακας 34: καταγραφή καθημερινής δραστηριότητας των παιδιών στη βιβλιθήκη- 2η παρακλύθηση Πίνακας 35: καταγραφή καθημερινής δραστηριότητας των παιδιών στη βιβλιθήκη- 3η παρακλύθηση Πίνακας 36: καταγραφή διαδικασίας δανεισμύ- 1η παρακλύθηση Πίνακας 37: καταγραφή διαδικασίας δανεισμύ- 2'1 παρακλύθηση Πίνακας 38: καταγραφή διαδικασίας δανεισμύ- 3η παρακλύθηση Πίνακας 39: καταγραφή διαδικασίας δανεισμύ- 1η παρακλύθηση Πίνακας 40: καταγραφή διαδικασίας δανεισμύ- 2η παρακλύθηση Πίνακας 41: καταγραφή διαδικασίας δανεισμύ- 3η παρακλύθηση Πίνακας 42: απαντήσεις ερωτηματλγίυ της αξιλόγησης τυ πργράμματς από τη νηπιαγωγό Πίνακας 43: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις 1-7 Πίνακας 44: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις 7α- 10 Πίνακας 45: καταγραφή απόψεων γνέων- ερωτήσεις Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 4

6 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο χώρς της βιβλιθήκης στην πρσχλική εκπαίδευση απτελεί μία από τις δυσπρόσιτες περιχές τυ νηπιαγωγείυ και λειτυργεί με μικρή συχνότητα ως δανειστική βιβλιθήκη και τις περισσότερες φρές αυτή η πτυχή της βιβλιθήκης τυ νηπιαγωγείυ δεν αξιπιείται καθόλυ. Από την πλευρά η αγάπη τυ παιδιύ για τ βιβλί ενθαρρύνεται τις περισσότερες φρές, μόν από ργανωμένες δραστηριότητες στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ και μέσα από τ ικγενειακό περιβάλλν τυ νηπίυ. Η παρύσα έρευνα στχεύει να εξετάσει αν η φιλαναγνωσία των παιδιών πρσχλικής ηλικίας μπρεί να αναπτυχθεί μέσα από τη δανειστική βιβλιθήκη, αλλά και την συμμετχή και εμπλκή των γνέων. Ειδικότερα, στ πρώτ κεφάλαι τ πί απτελείται από τέσσερις επιμέρυς ενότητες πρσεγγίνται θεωρητικά ι μεταβλητές της έρευνας, δηλαδή η έννια της φιλαναγνωσίας και πως μπρεί να αναπτυχθεί σε παιδιά πρσχλικής ηλικίας, η βιβλιθήκη στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ, η συμμετχή των γνέων στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας σε παιδιά πρσχλικής ηλικίας και κάπιες πρτάσεις τόσ για τυς γνείς όσ και για τυς παιδαγωγύς πρσχλικής εκπαίδευσης. Στ δεύτερ κεφάλαι, τ πί αναφέρεται στην έρευνα πυ πραγματπιήθηκε, ενημερώνει τν αναγνώστη για τ αντικείμεν και τν σκπό της παρύσας έρευνας, για τ ερευνητικό δείγμα, για τ πλαίσι μέσα στ πί στηρίχτηκε η έρευνα, για τις φάσεις της έρευνας και τέλς παρυσιάεται τ αναλυτικό πλαίσι μέσα στ πί πραγματπιήθηκε η έρευνα. Στ επόμεν κεφάλαι (Κεφάλαι 3) παρατίθενται τα απτελέσματα της έρευνας. Τ συγκεκριμέν κεφάλαι χωρίεται σε δύ υπκεφάλαια τα πία αναφέρνται στην παρυσίαση των απτελεσμάτων με σχλιασμό των απαντήσεων σε κάθε ερώτηση, διαγράμματα και πίνακες. Στ δεύτερ υπκεφάλαι υπάρχει σχλιασμός των απτελεσμάτων. Τέλς, στ τέταρτ κεφάλαι πρβαίνυμε σε κάπια συμπεράσματα. Στ παράρτημα παρατίθενται τα φύλλα όλων των ερωτηματλγίων και ι πίνακες με τις αναλυτικές απαντήσεις ανά ερωτηματλόγι. Στ σημεί αυτό επιθυμώ να ευχαριστήσω θερμά τη λέκτρα τυ Π.Θ. Τσιλιμένη Τασύλα, και την επίκυρη καθηγήτρια Παπαδπύλυ Μαρία για τ ενδιαφέρν και την Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 5

7 εμπιστσύνη με την πία με περιέβαλαν και συνέβαλαν υσιαστικά στην διεκπεραίωση της έρευνας. Επίσης τις νηπιαγωγύς τυ 23υ νηπιαγωγείυ Βόλυ, για την πλύτιμη βήθεια, συνεργασία και την κατανόηση τυς, τα νήπια και τυς γνείς τυς, πυ με τη στάση τυς έκαναν επιτυχέστερη τη δημιυργία και διεξαγωγή της πτυχιακής. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 6

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 :ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 1. Η έννια της φιλαναγνωσίας και η ανάπτυξη της σε παιδιά πρσχλικής ηλικίας Φιλαναγνωσία, η έννια Η φιλαναγνωσία και μάλιστα αυτή των λγτεχνικών βιβλίων είναι ή θα έπρεπε να είναι μια υπόθεση πυ αφρά κυρίως την πρωτβάθμια εκπαίδευση, αφύ δεν αντιλέγετε ότι στις πλύ μικρές και τρυφερές ηλικίες άνθρωπς επιδέχεται κάθε είδυς ερέθισμα με ιδιαίτερη δεκτικότητα, (' Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας απτελεί πρϋπόθεση για την καταπλέμηση τυ αναλφαβητισμύ. Η φιλαναγνωσία είναι επίκτητη ιδιότητα, δεν είναι έμφυτη και καλλιεργείται μέσω της εξικείωσης τυ ατόμυ με τν έντυπ λόγ ( edc uc gr) Υπάρχυν πλλί λόγι, πύ συνηγρύν για τ διάβασμα βιβλίων. Εδώ θα αναφέρυμε μόν τυς m σημαντικύς, πύ είναι γενικά αναγνωρισμένι: Τ διάβασμα απτελεί μία ειδική μρφή βήθειας για τη ωή τυ ανθρώπυ. Για να μπρέσει ό άνθρωπς να βρει τη θέση τυ στ σύγχρν κόσμ με τις συνεχείς μεταλλαγές τυ, χρειάεται μία σταθερή τπθέτηση, μία εσωτερική ασφάλεια. Αυτά μπρεί να τ' απκτήσει μόν με την εμπειρία της ωής και σε αντιπαράθεση με την εμπειρία της ωής άλλων ανθρώπων. Με τ διάβασμα των βιβλίων ερχόμαστε σ' επαφή με ανθρώπινα πρβλήματα, πύ δεν είναι καθρισμένα από την άπψη τυ χρόνυ ή τυ τόπυ, πύ μπρύν να τπθετηθύν στ παρελθόν, στ παρόν ή στ μέλλν, αλλά και πλύ κντά μας ή πλύ μακριά. Επίσης, τ διάβασμα διαμρφώνει τ χαρακτήρα τυ αναγνώστη. Οι σκέψεις πυ κάνει τ παιδί γύρω από την υπόθεση τυ βιβλίυ δημιυργύν ήδη στ παιδί την ικανότητα να διαμρφώνει τη δική τυ άπψη. Ακόμα, δεν πρέπει να παραμελήσει και η αξία, πύ έχει σαν ψυχαγωγικό μέσ. Η διασκέδαση και ή χαλάρωση στην επχή μας, πύ είναι επχή άγχυς και πίεσης, είναι σημαντικί παράγντες για την ανάπαυση μας και την κινητπίηση των απθεμάτων της δραστηριότητας μας. Αν ωστόσ κανείς υπστήριε πως απυσιάει μια επαφή με τα βιβλία, όπως αυτή πυ περιγράφετε παραπάνω, θα είχε απόλυτ δίκι. Γιατί, η επιλγή λγτεχνικών κειμένων, για να εμπλυτιστύν τα γλωσσικά Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 7

9 εγχειρίδια με λγτεχνικό υλικό, από μόνη της δεν είναι ικανή να κάνει τ μικρό αναγνώστη να εντπίσει και να εκτιμήσει τη διαφρετικότητά της. (Γκρέμμινγκερ, 1979) Παρά την πλύπλευρη θετική σημασία και συμβλή της, στη σχετική ερευνητική και θεωρητική βιβλιγραφία επισημαίνεται ότι η φιλαναγνωσία, ως επιλγή και πρακτική, δεν απκτιέται εύκλα ύτε σε σύντμ χρνικό διάστημα. Αντίθετα, πρϋπθέτει και απαιτεί την αδιάλειπτη, συστηματική και συνδυασμένη καθδηγητική παρέμβαση όλων των φρέων πυ εμπλέκνται στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και ιδιαίτερα μάλιστα της ικγένειας και τυ σχλείυ, ( Η συμβλή της ικγένειας, παρότι καθριστική, περιρίεται ως πρς τις δυνατότητες καθδηγητικής παρέμβασης από ικνμικές και μρφωτικές παραμέτρυς. (Μαραγκυδάκη, 1995: 46) Αλλά, η ανάγνωση ενός λγτεχνικύ κειμένυ, έτσι όπως πρσφέρεται στ ελληνικό σχλεί, δεν είναι αρκετή για την ανάπτυξη της αγάπης για τη λγτεχνία. Αγάπη, στην πρκειμένη περίπτωση, σημαίνει γνωρίω καλά αυτό πυ κρατώ στα χέρια μυ, τ επεξεργάμαι διανητικά και συναισθηματικά, τ παρατηρώ, τ αφυγκράμαι, τ νιώθω, για να παραδθώ ύστερα άνευ όρων στη μαγεία τυ, αν τύχει και την ανακαλύψω. ( Η αγάπη για τη λγτεχνία μπρεί να γίνει πραγματικότητα, να ενισχυθεί, αν παιδαγωγός, τ σχλεί, η ικγένεια βηθήσυν. (Παπας Α., 1994: 29) Οι πρβληματισμί για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας και τη διάδση τυ βιβλίυ στ ευρύτερ παιδικό κινό κινητπίησαν την ιδιωτική πρωτβυλία, πυ με διαλέξεις, μιλίες, άρθρα σε περιδικά κι εφημερίδες, πρσπάθησαν να κάνυν την κινή γνώμη να ενδιαφερθεί για τ παιδικό βιβλί. Τα διάφρα πλιτιστικά σωματεία, ι σύλλγι γνέων και εκπαιδευτικών άρχισαν να ενεργπιύνται πρς αυτήν την κατεύθυνση και να ργανώνυν παιδικές και σχλικές βιβλιθήκες με περιρισμένα, φυσικά, ικνμικά μέσα. (Αγγελπύλυ, 1989: 17) Επειδή καταρχήν ι σχέσεις των ενηλίκων με τ έντυπ, γενικά, δεν είναι καλές, τ επίπεδ της παιδικής φιλαναγνωσίας στη χώρα μας είναι χαμηλό,. Συγκεκριμένα, σε σχέση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης (εξαιρυμένης της Αλβανίας), στην Ελλάδα: 1. Πρκύπτει ότι λόγ τυ μεγάλυ πσστό αναλφάβητων (ργανικά η λειτυργικά) και λόγ τυ χαμηλύ επιπέδυ φιλαναγνωσίας παιδιών και ενηλίκων: i. Διαβάνται ι λιγότερες εφημερίδες, ϋ. Εκδίδεται μικρότερς αριθμός βιβλίων. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 8

10 iii. Υπάρχει μικρότερς αριθμός δημόσιων βιβλιθηκών. 2. Ειδικότερα αίτια της περιρισμένης παιδικής φιλαναγνωσίας της χώρας μας: ΐ. Δεν υπάρχει παράδση φιλαναγνωσίας στην ελληνική ικγένεια. Η βιβλιθήκη τυ σπιτιύ έχει μόν διακσμητικό και όχι λειτυργικό ρόλ. Ο ρόλς των γνέων και των νηπιαγωγών στ θέμα της εξικείωσης τυ παιδιύ με τ βιβλί είναι καθριστικός. ii. Η τηλεόραση και τα λιπά Μέσα Μαικής Ενημέρωσης δεν πρωθύν τη σχέση τυ παιδιύ με τ βιβλί, ενώ θα μπρύσαν να επιδράσυν ευεργετικά. iii. Στη Πρωτβάθμια και Δευτερβάθμια Εκπαίδευση τρόπς διδασκαλίας των λγτεχνικών κειμένων ελάχιστα καλλιεργεί τη φιλαναγνωσία ή και απωθεί τ παιδί από τ βιβλί. iv. Η πλιτική των εκάσττε κυβερνήσεων υπήρξε αρνητική πρς τ βιβλί δημιυργώντας πρβλήματα στ χώρ της έκδσης και εμπρίας τυ. ( i-m-ptrn. gr) Η άπψη εκείνυ πυ υπστηρίει ότι αρκεί τ χάρισμα ενός σωστά επιλεγμένυ βιβλίυ για να ανίξει στ παιδί τ μνπάτι της φιλαναγνωσίας είναι αν όχι λάθς, τυλάχιστν άκαιρη. Θα ήταν άλλωστε ιδιόρρυθμ να υπστηρίξει κανείς πως: κάτω από τ μεγάλ πεύκ, χαεύντας τ παιχνίδισμα τυ ήλιυ με τις πευκβελόνες, η Μαρία αρμενίει σε τόπυς μαγικύς, αγκαλιά με τ βιβλί πυ της χάρισε η μαμά. Ή ότι ι γλάρι πυ βλέπει Γιάννης από τ παράθυρ σίγυρα κάπτε θα τν δηγήσυν στ καράβι των πειρατών. ( Τ βιβλί είναι ένας ανεκτίμητς θησαυρός πυ γίνεται για τα παιδιά ένα παράθυρ στν κόσμ, πρσφέρντας τυς γνώσεις αλλά και ένα μέσ για να πάνε στη χώρα της φαντασίας. Όπις και αν είναι ρόλς τυ, τ καλό βιβλί ωφελεί τα παιδιά. Τυς δίνει τ κλειδί για τν κόσμ της γνώσης, ακνίει τ μυαλό Εικόνα 2 τυς και τα βηθάει να γνωρίσυν κόσμυς πλύσιυς και μαγικύς. Γι' αυτό, λιπόν, είναι επιτακτική ανάγκη ι εκπαιδευτικί, ι παιδαγωγί και ι γνείς να μυήσυν τα παιδιά στ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 9

11 κόσμ τυ βιβλίυ και να τα βηθήσυν να αγαπήσυν από μικρά τ βιβλί και να γίνυν καλί αναγνώστες. Με κατάλληλες διδακτικές πρσεγγίσεις και με την ανάλγη παιδαγωγική ευαισθησία, να δώσυμε την ευκαιρία να βιώσυν τα παιδιά την ανάγνωση, όχι σαν καταναγκαστικό έργ, αλλά σαν πηγή αυτπραγμάτωσής τυς μέσα στην κινωνία, αφύ όλες ι δί πρς την δεξιότητα, την επικινωνία, τα χόμπι, την απόλαυση ή την απτελεσματικότητα, συναντύν την ανάγνωση στν δρόμ τυς, ( Και καθώς η φιλαναγνωσία είναι κάτι πυ καλλιεργείται, και μάλιστα από τις πλύ τρυφερές ηλικίες, καλό είναι να πρσπαθήσυν όλι μαί ώστε να στραφεί τ κάθε παιδί πρς τ βιβλί και να γευτεί από πλύ νωρίς τη χαρά τυ διαβάσματς, ( Παιδί, ικγενειακό περιβάλλν και βιβλί Ο κόσμς τυ βιβλίυ είναι ένας υπέρχς, μαγικός κόσμς, πυ πρσφέρει στ παιδί γνώσεις και ψυχαγωγία. Καθήκν των γνιών είναι να μυήσυν τα παιδιά στ βιβλί και να τα βηθήσυν να ανακαλύψυν τη χαρά της ανάγνωσης. Όπως επισημαίνει η κυρία Τέλα Λέπμαν, "Τ βιβλί είναι γέφυρα πυ ενώνει τυς λαύς". Και τ παιδικό βιβλί είναι πρωτεργάτης σ' αυτό τ όμρφ παγκόσμι σχέδι. Αλήθεια, πι παιδί δεν θέλει να βάλει τ δικό τυ πετραδάκι σ' αυτήν τη γέφυρα; ( Πλλί ερευνητές έχυν επισημάνει αφενός τη θετική επίδραση πυ ασκύν στα παιδιά η επαφή και η ενασχόληση με τα βιβλία από τη νηπιακή ηλικία και η ανάγνωση ιστριών σε αυτά από τυς γνείς και δασκάλυς και αφετέρυ τη συμβλή αυτών των δραστηριτήτων στν καθρισμό της στάσης τυς στη μάθηση και τη χρήση τυ γραπτύ λόγυ. (Τάφα, 2001: 211) Από τη βρεφική ηλικία αντιλαμβάνεται τ παιδί ως ένα παιχνίδι τ βιβλί. Χρειάεται λιπόν να έχει μια φιλική σχέση μ" αυτό. Σίγυρ είναι Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 10

12 ότι γνιός πρέπει να αφιερώνει χρόν στ παιδί και στην ανάγνωση των αγαπημένων τυ βιβλίων, ( Τα παιδιά, από τυς πρώτυς μήνες της ωής τυς, καθισμένα στην αγκαλιά των γνιών τυς, ακύν να τυς διαβάυν μια ιστρία, παρακλυθύν τις εικόνες τυ βιβλίυ, τυς βλέπυν να κρατύν τ βιβλί με συγκεκριμέν τρόπ και να γυρίυν τη σελίδα πρς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Συχνά είτε ι γνείς είτε τα παιδιά υπβάλλυν ερωτήσεις ή σχλιάυν τα γεγνότα. Αυτές ι πρακτικές, αλλά και η εξικείωση των παιδιών με τα βιβλία, διευκλύνυν τα παιδιά να κατακτήσυν ευκλότερα γνώσεις θεμελιώδεις για την ανάδυση τυ γραπτύ λόγυ. (Τάφα, 2001: ) Ένα βιβλί μπρεί να πρσφέρει χαρά και καλλιτεχνική συγκίνηση στ παιδί ενώ μπρεί απφασιστικά να συμβάλει στην πνευματική τυ ανάπτυξη αλλά και στην ηθική) συγκρότηση της πρσωπικότητάς τυ. Γι' αυτό έχει τεράστια σημασία η αγωγή και η πιότητα της πνευματικής τρφής πυ δίνυμε στ μικρό παιδί με τη μρφή μύθων και παραμυθιών στην πρσχλική τυ ηλικία. Μέσω λιπόν των εικνγραφημένων παραμυθιών θα πρέπει να γίνει η πρώτη πρσέγγιση τυ παιδιύ με τ βιβλί. Τ παραμύθι, η ανάγνωση ή ακόμα και η αφήγηση είναι συντμότερς δρόμς για να αγγίξυμε την καρδιά και τ νυ τυ παιδιύ. Τα παιδιά ακύγντας παραμύθια ασκύνται γλωσσικά, καλλιεργύνται ι νητικές λειτυργίες τυς και αναπτύσσεται η συναισθηματικότητα τυς, αλλά και η κινωνικότητα τυς, μέσω των εμπειριών πυ συλλέγυν από τα βιβλία. ( Γκρέμμινγκερ, 1979) Για να καλλιεργηθεί η φιλαναγνωσία, υπάρχυν πλλί τρόπι. Η ικγένεια, η φυσική αυτή φωλιά των παιδιών μας, είναι η πρώτη πύ θα δημιυργήσει τ ευνϊκό κλίμα για να γνωρίσει και ν αγαπήσει τ παιδί τ καλό βιβλί, ( Όταν τ παιδί βλέπει τυς γνείς τυ με ένα βιβλί θα τυς μιμηθεί γιατί τυς αγαπά και τυς θαυμάει και γιατί τ ωντανό παράδειγμα είναι τ πι απτελεσματικό. Για να μπρέσει όμως γνέας να φέρει τα παιδιά τυ σε επαφή με τ βιβλί όλι αυτή η λειτυργία θα πρέπει να ενσωματωθεί στ πρόγραμμα της ικγενειακής ωής. Οι γνείς, λιπόν, πρώτα είναι εκείνι πυ πρώτι αναλαμβάνυν την ευθύνη να φέρυν σε επαφή τ παιδί με τ βιβλί. Στις μέρες μας, η παιδική λγτεχνία έχει να παίξει έναν τεράστι ρόλ στη διαμόρφωση ενός νέυ τύπυ ανθρώπυ και κατά συνέπεια και ενός νέυ τρόπυ κινωνικής διαβίωσης, ( Τα παιδικά βιβλία για τα πλύ μικρά παιδιά είναι γεμάτα με εικόνες. Κι είναι έτσι φτιαγμένα για να μπρέσει να δημιυργηθεί μια ευχάριστη, μια εστή σχέση, ανάμεσα στ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 11

13 γνέα και τ παιδί. Γρήγρα η εικόνα μπαίνει στ πτικό πεδί τυ παιδιύ. Μετά απμένει να έρθει πατέρας ή η μητέρα να πάρει τ παιδί στην αγκαλιά τυ και μέσα στη μναδική αυτή θαλπωρή, να ερμηνεύσει την εικόνα, να διηγηθεί μια ιστρία, ν ανακαλύψυν μαί τις λεπτμέρειες των εικόνων, να τυ διαβάσει μεγαλόφωνα τ κείμεν... Ήδη τ παιδί γεύθηκε τ μαγικό δώρ της ανάγνωσης! Έτσι λιπόν τ λγτεχνικό βιβλί δεν στέκεται μόν τυ ύτε κατανείται ύτε αγαπιέται από την πρώτη τυ ανάγνωση. Ο αναγνώστης χρειάεται να μπει μέσα τυ, να γίνει ίδις ήρωας της ιστρίας, να γίνει άνθρωπς ή η μάγισσα ή τ ξωτικό πυ πλέκει τα νήματα και καθρίει τις τύχες. Παίρνντας τ παιδί στα χέρια τυ εικνγραφημένα βιβλία δείχνει εκεί τ καθετί πυ βλέπει και τ λέει με τ όνμά τυ. Σιγά-σιγά συνδέει την εικόνα με τα γράμματα πύ τη συνδεύυν, ητά να τυ διαβάσυν τα παράξενα αυτά σημαδάκια και ταυτόχρνα τυ γεννιέται η επιθυμία να μπρέσει αυτό, μόν τυ, να διαβάσει τ ίδι. Και δεν είναι καθόλυ παράξεν, πυ ακύμε τα παιδιά μας σ αυτή την ηλικία, να διηγύνται μια ιστρία στν εαυτό τυς, βλέπντας απλώς και μόν τις εικόνες τυ βιβλίυ! ( Τα μικρά παιδιά, συμμετέχντας στην ανάγνωση ενός βιβλίυ, αντιλαμβάννται ότι διαβάυμε τ κείμεν και όχι την εικόνα και ότι ι λέξεις είναι φρείς των μηνυμάτων. (Τάφα. 2001:212) Γ ενικά θα μπρύσαμε να πύμε ότι όσ βαθύτερα και πληρέστερα καταλαβαίνει τ παιδί τις ιστρίες πυ τύ διαβάυν, τόσ καλύτερα θα είναι σε θέση να κατανήσει τα κείμενα πυ θα διαβάσει τ ίδι αργότερα από μόν τυ. Επειδή όμως ανάγνωση δεν είναι μόν κατανόηση, αλλά και απκωδικπίηση των σημείων τυ γραπτύ λόγυ, ενήλικς μπρεί να βηθήσει τ παιδί και πρς αυτήν την κατεύθυνση. Εκτός από τ να δείχνει με τ δάκτυλ ότι διαβάει, η ενθάρρυνση τυ μικρύ να διαβάσει και αυτό λέξεις /φράσεις/ απσπάσματα τυ Εικόνα 4 βιβλίυ είναι μάλλν επιβεβλημένη. Μάλιστα ρισμένες φράσεις ή λέξεις τυ κειμένυ, όπως για παράδειγμα τίτλς, στερεότυπα γλωσσικά μτίβα ή τα νόματα των ηρώων, είναι ευκλότερ να «διαβαστύν» ακόμη και από παιδιά πυ δεν έχυν διδαχθεί ανάγνωση και γραφή. (Γιαννικπύλυ, 2003: 8-13) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 12

14 Τ κυριότερ όμως είναι να μάθυν να διαλέγυν τα βιβλία πύ θα διαβάσυν. Να βάυν ι γνείς στην αρχή τα κριτήρια με τα πία θα επιλέξυν τα βιβλία τυς, για να μάθυν κι εκείνα να κάνυν μόνα τυς τ ίδι, μετά. Τ πλύχρωμ εξώφυλλ τυ βιβλίυ, τ μεγάλ σχήμα ή ακόμη και τ όνμα τυ συγγραφέα δε θα πρέπει να είναι αναπόσπαστα κριτήρια ή τα μόνα, για την επιλγή ενός βιβλίυ. Ο ενημερωμένς εκπαιδευτικός, μπρεί να βηθήσει για την καταλληλότητα τυ βιβλίυ, αλλά και να καθδηγήσει διακριτικά τα παιδιά να ξεχωρίυν τ καλό βιβλί. Ένας τρόπς πυ μαί με άλλυς βηθάει ώστε να επιτευχθύν τα παραπάνω, είναι να υπάρχει στ σπίτι η γωνιά τυ βιβλίυ. Μέσα στ δωμάτι των παιδιών μας, όπυ είναι, αυτό δυνατό, ένα έπιπλ απλό ή έστω ένα ράφι, για να δημιυργείται σιγά-σιγά η πρσωπική τυς βιβλιθήκη. Για να μπρεί τ παιδί, να χρησιμπιεί όπτε θέλει τα βιβλία τυ, αλλά κπιρίως να τα βλέπει. Γιατί κι αυτό ακόμη, έστω κι αν δεν τα διαβάει, επιδρά στη φιλαναγνωσία. Είναι πλύ σημαντικό να διαμρφώσυμε ένα κλίμα ευνϊκό για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας μέσα στην ικγένεια, μια στάση ωής. Οι πρσπάθειες των δασκάλων και των Συλλόγων Γνέων για τη διάδση τυ καλύ βιβλίυ πρέπει να ενθαρρυνθύν και να αυξηθύν! Δεν πρέπει να λησμνείται, ότι τ παιδί επιλέγει τη συμπεριφρά τυ, ανάλγα με τα πρότυπα με τα πία ταυτίεται! Είναι κατανητό, πόσ σημαντική είναι η εμψύχωση τυ παιδιύ από τυς γνείς, για να διαβάσει κάτι, αλλά και περισσότερ σημαντικό να διαβάυν ι ίδιι, ( Παιδικό βιβλί και νηπιαγωγεί ί Παρόλ πυ η φιλαναγνωσία πραγματώνεται στν ελεύθερ χρόν, ωστόσ η θεμελίωση και η καλλιέργεια της, αναμένεται ως ένα μεγάλ βαθμό να γίνεται στα πλαίσια τυ σχλικύ χρόνυ. Τ σχλεί δηλαδή θεωρείται ότι είναι δυνατό να συμβάλλει απτελεσματικά στη θεμελίωση Λ4 ' * και ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας. Όπως πλύ εύστχα επισημαίνεται, «Αν υ υπάρχει ένας πρνμιακός χώρς για να ασκηθύν ι δραστηριότητες αυτές (δηλαδή δραστηριότητες ενδιαφέρντς για τ βιβλί, αυτός είναι τ Εικόνα 5 σχλεί, η μόνη κινωνική δμή όπυ βρίσκνται συγκεντρωμένα, λόγω υπχρεωτικής φίτησης, όλα τα παιδιά, φιλαναγνώστες και μη... Κανένας άλλς θεσμός δεν μπρεί να έχει μια τόσ μαική εμβέλεια πρς την κατεύθυνση των μη αναγνωστών όσ τ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 13

15 σχλεί. Όσ κι αν πλλαπλασιαστύν ι εξωσχλικί χώρι για διάβασμα, όσ κι αν λέγεται ότι πάνω απ' όλα τ διάβασμα πρέπει να είναι απόλαυση και δραστηριότητα τυ ελεύθερυ χρόνυ, δεν πρόκειται ν' αλλάξυν πλλά πράγματα χωρίς τη συνδρμή τυ σχλείυ, αφύ ι μη αναγνώστες δε συχνάυν σε άλλυς αναγνωστικύς χώρυς και σε μέρη όπυ επιφυλάσσεται μια θέση στ διάβασμα». (Μαραγκυδάκη, 1995: 52) Η ανάγνωση παιδικών βιβλίων περιλαμβάνεται στις μαθησιακές ενότητες των αναλυτικών πργραμμάτων της πρσχλικής εκπαίδευσης. (Τάφα, 2001: 150) Η συμβλή τυ σχλείυ στην ανάπτυξη μιας σχέσης δημιυργικής ανάμεσα στν μαθητή και τ βιβλί, είναι καθριστική. Συμβαίνει όμως τ «παράδξ» να θεωρείται η ανάγνωση από τυς μαθητές μια όχι ευχάριστη ενασχόληση, αλλά -αντίθετα- μια υπχρέωση και μάλιστα σε μεγάλ βαθμό βαρετή και κπιαστική. ( Συνεπώς η ανάγνωση μιας ιστρίας ή ενός παραμυθιύ από τυς παιδαγωγύς της πρσχλικής ηλικίας απτελεί συνήθη δραστηριότητα στη τάξη. Τ παιδικό βιβλί είναι ένα άριστ παιδαγωγικό μέσ, με τ πί τα παιδιά της πρσχλικής ηλικίας γνωρίυν τν κόσμ πυ τα περιβάλλει. Οι ιστρίες και τα παραμύθια διεγείρυν τη φαντασία των μικρών παιδιών, καλλιεργύν τν συναισθηματικό τυς κόσμ και τυς παρέχυν πλήθς γνώσεων. Γι αυτό τ λόγ πλλί παιδαγωγί έχυν κατά καιρύς εγκωμιάσει τις ιστρίες και τα παραμύθια, τνίντας την παιδαγωγική τυς αξία. Τα παιδικά βιβλία, όμως, εκτός από τη ψυχαγωγία και την αισθητική καλλιέργεια πυ παρέχυν στα παιδιά, στχεύυν επίσης στη νητική τυς ανάπτυξη και τη γλωσσική τυς καλλιέργεια. (Τάφα, 2001: 150) Ταυτόχρνα, όμως, κινπιύνται πρίσματα ερευνών (όπως της πρόσφατης για τν αναλφαβητισμό τυ Παρατηρητήριυ Βιβλίυ -Ε.ΚΕ.ΒΙ., Αθήνα 1998) τα πία εντπίυν αύξηση τυ λειτυργικύ αναλφαβητισμύ και δηγύν τυς επιστήμνες να επιρρίψυν την ευθύνη στ σχλεί: ( Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα δεν έχυν διαμρφωθεί επαρκείς διδακτικές μέθδι για την ανάγνωση, τέτιες πυ να εξασφαλίυν την ικανότητα για ταχεία και συνεχή ανάγνωση σε όλυς τυς απφίτυς της υπχρεωτικής εκπαίδευσης. (Λεντσίνη, 2000: 41) Η διάσταση πυ πρβάλλει ανάμεσα στυς θεσμθετημένυς σκπύς τυ σχλείυ και τις πρακτικές και τα μέσα πυ αυτό χρησιμπιεί πρς την επίτευξή τυς, έχει σαν απτέλεσμα την απμάκρυνση τυ νέυ ανθρώπυ από τ βιβλί, ή ακόμα και τν κίνδυν της ένταξής τυ στην κατηγρία των λειτυργικά αναλφάβητων, ( Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 14

16 Τα τελευταία χρόνια, η ανάγνωση παιδικών βιβλίων στη τάξη της πρσχλικής εκπαίδευσης χρησιμπιείται για έναν άλλ σκπό: να διευκλύνει τα παιδιά να κατανήσυν τη λειτυργία τυ γραπτύ λόγυ. Με την ανάγνωση ιστριών τα παιδιά αντιλαμβάννται τη φρά της ανάγνωσης, εξικειώννται με τν ρόλ τυ αναγνώστη και τ είδς τυ γραπτύ λόγυ πυ χρησιμπιείται στα βιβλία και συνειδητπιύν τη λειτυργία τυ. Αυτά όμως επιτυγχάννται όταν η ανάγνωση της ιστρίας γίνεται με συγκεκριμέν τρόπ και υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ενηλίκυ και παιδιύ. Εκείν δηλαδή πυ παίει τν πι σημαντικό ρόλ είναι η πιότητα της αλληλεπίδρασης μεταξύ γνέα ή παιδαγωγύ και παιδιύ. (Τάφα, 2001: 211) Όμως η ανάγνωση ενός βιβλίυ στην πρσχλική τάξη δε γίνεται από «έναν πρς έναν», όπως συμβαίνει στ σπίτι, όταν γνέας ή άλλς ενήλικας διαβάει μια ιστρία στ παιδί και εκείν έχει άμεση επαφή με τ κείμεν, σχλιάει τις εικόνες, υπβάλλει ερωτήσεις, βλέπει τν τρόπ με τν πί ενήλικας κρατά τ βιβλί και γυρίει τη σελίδα. Για να απκμίσυν τα παιδιά τα ίδια φέλη και από την ανάγνωση «από έναν πρς πλλύς», δηλαδή την ανάγνωση όπως ργανώνεται στην πρσχλική τάξη, πρέπει ι παιδαγωγί να πρετιμάυν και να κατευθύνυν με συγκεκριμέν τρόπ τη δραστηριότητα αυτή. (Τάφα, 2001: 212) Ο δάσκαλς πυ θέλει να μρφώσει καλύς αναγνώστες πυ να μπρύν να κατανύν αυτό πυ διαβάυν, να μπρύν μέσα από την ανάγνωση να μαθαίνυν, να ψυχαγωγύνται, να κρίνυν, να αναπτύσσυν την διάνια, τ συναίσθημα και τις επικινωνιακές τυς ικανότητες, θα πρέπει κατ αρχήν να γνωρίει πώς θα τ πετύχει. Πρέπει ίδις να μελετά, να επινεί, να πειραματίεται, να εφαρμόει ιδέες. Να απτελεί για τυς μαθητές τυ ίδις πρότυπ επιδέξιυ, εύστρφυ, ερευνητικύ αναγνώστη. Να τυς ενθαρρύνει στην επικινωνία με τ βιβλί, ( Ο ρόλς τυ δασκάλυ για την ενίσχυση της αγάπης τυ παιδιύ στα λγτεχνικά κείμενα περνάει, από ένα κλίμα αντιαυταρχικό. Έχει αφετηρία την ελευθερία της επιλγής των κειμένων από τυς μαθητές και δεν είναι μάθημα κατά «διαταγήν». Είναι αναγκαί ν ανευρίσκνται λγτεχνικά κείμενα πυ ερεθίυν τη φαντασία των μαθητών, πυ αναφέρνται στις ανάγκες και στα ενδιαφέρντα των παιδιών, πυ απελευθερώνυν τ μαθητή, πυ τυ δημιυργύν μια έντνη καταξίωση αμφισβήτησης και διαλεκτικών αντιθέσεων και όχι αντιφάσεων, όπως τνίει Μ. Μερακλής. Λγτεχνικά κείμενα πυ δε θα διέπνται από πνευματικό βραχμανισμό, ύτε θα μνπωλύν τη σφία και τις ανθρώπινες αξίες. (Παπας Α., 1994: 22-23) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 15

17 Οι μαθητές, όταν έρχνται στ σχλεί για να «μάθυν γράμματα», θέλυν όλι να τ πετύχυν -κανείς μας δεν επιθυμεί την απτυχία, άλλωστε. Είναι ευθύνη τυ σχλείυ να βηθήσει τα παιδιά να τ καταφέρυν, να μπρέσυν να κατακτήσυν στόχυς, να αισθανθύν δημιυργικί, να εισπράξυν ικανπίηση και χαρά. Όσ αγαπώ και πι πλύ γνωρίω, έλεγε Παλαμάς. Έτσι μόν θα μπρύν να νιώσυν την αγάπη για τ διάβασμα και να κατακτήσυν τη δυνατότητα πρόσβασης στις πηγές των αγαθών τυ. ( Όλι ι ενήλικι, δεν διαβάυν βιβλία στα παιδιά με τν ίδι τρόπ ή την ίδια συχνότητα. Άλλι θεωρύν την ανάγνωση καθημερινή δραστηριότητα και άλλι δεν κατρθώνυν να διαβάσυν πάνω από ένα βιβλί τ μήνα. Από την άλλη, τρόπς ανάγνωσης διαφέρει λκληρωτικά, αφύ ι ενήλικι κινύνται ανάμεσα σε δύ αντίθετυς πόλυς: τη διεπιδρ αστική, διαλγική ανάγνωση (interctive style) πυ περιλαμβάνει αρκετή συήτηση κυρίως κατά τη διάρκεια τυ διαβάσματς και την ανάγνωση-παράσταση (perfrmnce style) όπυ η ιστρία αντιμετωπίεται ως μια ενιαία εμπειρία πυ αντιτίθεται σε κάθε διακπή. (Γιαννικπύλυ, 2003: 8-13) Η Wixsn (1983) υπστήριξε ότι τα απτελέσματα της μάθησης από την ανάγνωση ενός κειμένυ είναι ανάλγα με τ είδς και τ περιεχόμεν των ερωτήσεων. Τ παιδί θυμάται και μαθαίνει καλύτερα από ένα κείμεν τις πληρφρίες εκείνες για τις πίες τυ υπέβαλαν συγκεκριμένες ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, ακόμα και αν ι πληρφρίες αυτές δεν ήταν σημαντικές. Αυτό δηλαδή πυ απκμίει ένα παιδί από την ανάγνωση μιας ιστρίας είναι απτέλεσμα αλληλεπίδρασης μεταξύ τυ αναγνώστη, τυ κειμένυ αλλά και τυ είδυς των ερωτήσεων πυ θα υπβληθύν. Ο αριθμός των ερωτήσεων, η χρνική στιγμή κατά την πία αυτές υπβάλλνται καθώς και η ργάνωση τυς επηρεάυν τν βαθμό κατανόησης τυ κειμένυ. (Τάφα, 2001: 152) Επίσης σύμφωνα με την Α.Α. Γιανικπύλυ, η Ενεργητική συμμετχή τυ παιδιύ στη διαδικασία της ανάγνωσης, παίει μεγάλ ρόλ. Όσ περισσότερ εμπλέκεται τ μικρό παιδί στη διαδικασία της ανάγνωσης τυ εικνγραφημένυ παιδικύ βιβλίυ, τόσ πι πλύ ωφελείται από αυτή. Αρχίντας από τ απλό γύρισμα της σελίδας και την παρατήρηση της εικνγράφησης, ως τ σχλιασμό των γεγνότων, τη διευκρίνιση ασαφών σημείων, την έκφραση συναισθημάτων, την πρόβλεψη της εξέλιξης, ή την ανάγνωση λέξεων και φράσεων, τα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 16

18 παιδιά απκτύν πλύτιμες αναγνωστικές εμπειρίες.1 Οι συχνές αναγνώσεις τυ ίδιυ βιβλίυ. Τα παιδιά έχυν πλλά να κερδίσυν από την επανειλημμένη ανάγνωση τυ ίδιυ βιβλίυ, και αναφρικά με την κατανόηση τυ περιεχμένυ τυ και σχετικά με τις συμβάσεις τυ γραπτύ λόγυ. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την καθημερινή εμπειρία γνιών και εκπαιδευτικών πυ είναι σε θέση να παρατηρήσυν θεαματικές αλλαγές στα ερωτήματα, τα σχόλια και τις παρεμβάσεις των παιδιών. Ενώ συνήθως ι πρώτες αναγνώσεις ενός βιβλίυ συνδεύνται από ερωτήσεις πυ ητύν τη διευκρίνιση άγνωστων λέξεων και δυσνόητων εκφράσεων καθώς και τ σχλιασμό της εικνγράφησης, μετέπειτα επαφές με τ ίδι κείμεν δίνυν την ευκαιρία στα παιδιά να εκφράσυν τις απόψεις τυς για θέματα πλκής, χαρακτήρων, να επιχειρήσυν συνδέσεις με πρσωπικά τυς βιώματα, να κρίνυν πρόσωπα ή καταστάσεις και ρισμένες φρές να πρβύν και σε διακειμενικές παρατηρήσεις (π.χ. «Αυτή η ιστρία με τα τρία λυκάκια είναι σαν τα τρία γυρυνάκια. Μόν, όλα έχυν μπερδευτεί!»). Έρευνα2 έδειξε ότι πεντάχρνα παιδιά βελτίωσαν πλύ την ικανότητα εξαγωγής συμπερασμάτων και τη διατύπωση πρβλέψεων μετά από πλλαπλά διαβάσματα των ίδιων ιστριών. (Γιαννικπύλυ, 2003: 8-13) Η χρνική στιγμή κατά την πία υπβάλλνται ι ερωτήσεις από τις/ τυς παιδαγωγύς, όταν διαβάυν μια ιστρία στη τάξη, φαίνεται να επηρεάει τν βαθμό κατανόησης τυ κειμένυ από τα παιδιά πρσχλικής ηλικίας. Οι ερωτήσεις και η συήτηση πυ γίννται πριν αρχίσει η ανάγνωση της ιστρίας βηθύν τα παιδιά να ενημερωθύν για την υπόθεση, να γνωρίσυν τυς ήρωες ή να ανακαλέσυν στη μνήμη τυς γνωστές πληρφρίες, σχετίντας τες με τα γεγνότα της ιστρίας πυ πρόκειται να ακύσυν. Η ανάκληση των ήδη γνωστών πληρφριών βηθά τα παιδιά να κατανήσυν καλύτερα τη πλκή της ιστρίας και τις ενέργειες των πρωταγωνιστών. Άλλωστε αυτή είναι μια συνήθη διαδικασία, την πία ακλυθεί και ενήλικς πριν αρχίσει την ανάγνωση ενός βιβλίυ. Τ κρατά στα χέρια, διαβάει τν τίτλ και την περίληψη πυ υπάρχει συνήθως στ πισθόφυλλ και μετά ξεκινά την ανάγνωση. Με ανάλγυς τρόπυς ι παιδαγωγί, πριν αρχίσυν την ανάγνωση μιας ιστρίας, πρτρέπυν τα παιδιά να στρέψυν την πρσχή τυς στ εξώφυλλ και να σχλιάσυν τν τίτλ τυ βιβλίυ, να εντπίσυν τα νόματα τυ ' Για ανασκόπηση των σχετικών ερευνών δες: Γιαννικπύλυ, A. Α. (2000). Από την Πρανάγνωση στην Α νάγνωση. Οδηγός για Γνείς και Εκπαιδευτικύς. Καστανιώτης, σελ Elster, C & Wlker, C. A. (1992). Flexible scfflds: Shred reding nd rereding f stry bks in ed Strt clssrms. In C. K. Kiner & D. J. Leu (Eds), Litercy Reserch nd Prctice: Vies frm Mny Perspectives. Frty-first Yerbk f the Ntinl Reding Cnference (pp ). Chicg: Ntinl Reding Cnference, Inc. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 17

19 συγγραφέα και τυ εικνγράφυ ή τα στιχεία της εκδτικής εταιρείας. Οι πρκαταρκτικές αυτές ερωτήσεις χρειάεται να γίννται από τις/ τυς παιδαγωγύς, διότι βηθύν τα παιδιά να κατανήσυν έννιες τυ γραπτύ λόγυ. (Τάφα, 2001: 153) Από την άλλη πλευρά, ι ερωτήσεις πυ υπβάλλνται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης μιας ιστρίας δίνυν στα παιδιά την ευκαιρία να απσαφηνίσυν έννιες πυ ίσως δεν έχυν κατανήσει ή να κατακτήσυν νέες έννιες. Εξάλλυ ι ερωτήσεις πυ γίννται μετά την ανάγνωση μιας ιστρίας παρέχυν στα παιδιά την ευκαιρία να επαναλάβυν τα στιχειώδη της, δηλαδή τ θέμα, τυς στόχυς των πρωταγωνιστών ι τις λύσεις των πρβλημάτων πυ εκείνι αντιμετώπισαν ακόμη τα διευκλύνει να συνδέσυν την ιστρία με γεγνότα της δικής τυς ωής. Επιπλέν ι ερωτήσεις μετά την ανάγνωση διευκλύνυν τις/ τυς παιδαγωγύς να επεκτείνυν τη συήτηση και τν σχλιασμό των γεγνότων της ιστρίας. (Τάφα, 2001: 153) Αξίει όμως εδώ να διευκρινισθεί ότι εκείν πυ παίει καθριστικό ρόλ δεν είναι τόσ συνλικός αριθμός των ερωτήσεων-παρεμβάσεων, όσ τ είδς και η αυθεντικότητά τυς. Για παράδειγμα, ι γνωστές και ιδιαίτερα δημφιλείς στ σχλεί ερωτήσεις ελέγχυ της πρσχής ή της μνήμης δεν είναι ι πλέν ενδεδειγμένες (Π.χ. «Πιν συνάντησε η Κκκινσκυφίτσα στ δάσς;», «Τι ρώτησε η Κκκινσκυφίτσα τ λύκ όταν τν είδε στ κρεβάτι της γιαγιάς και τι τής απάντησε εκείνς;»). (Γιαννικπύλυ, 2003: 8-13) Ένας άλλς παράγντας πυ επηρεάει την έκταση και την πιότητα της συήτησης κατά την διάρκεια της ανάγνωσης μιας ιστρίας είναι τ είδς τυ κειμένυ. Υπάρχυν παιδικά βιβλία πυ έχυν μόν εικόνες, αλλά και βιβλία πυ έχυν μόν κείμεν. Υπάρχυν βιβλία, στα πία τ κείμεν πυ συνδεύει την εικόνα απτελείται από μία μόν φράση, όπως και βιβλία στα πία τ κείμεν κυριαρχεί της εικόνας. Άλλα βιβλία αναφέρνται σε μια απλή ιστρία, ενώ άλλα σε επιστημνικά θέματα (βιβλία γνώσεων). Ανάλγα με τ είδς τυ βιβλίυ, ι παιδαγωγί καθρίυν και τν τρόπ της ανάγνωσης. Ένα βιβλί, για παράδειγμα, στ πί τ συνδευτικό της εικόνας κείμεν απτελείται από μερικές μόν φράσεις διευκλύνει τις/ τυς παιδαγωγύς να τ κρατύν στραμμέν πρς τα παιδιά, δείχνντας με τ δάχτυλ τυς τη γραμματσειρά πυ διαβάυν, ώστε τα παιδιά να αντιλαμβάννται τη φρά της ανάγνωσης. Τ ίδι όμως δεν μπρεί να γίνει σε ένα βιβλί με συνεχές, εκτεταμέν κείμεν, χωρίς καθόλυ εικόνες. Τα μικρά και απλά κείμενα απστηθίνται εύκλα από τα παιδιά, με απτέλεσμα να μπρύν να τα διαβάσυν συγχρόνως με τις/ τυς παιδαγωγύς ή να τα διαβάσυν εναλλάξ μαί τυς και να Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 18

20 παριστάνυν τυς έμπειρυς αναγνώστες. Επίσης, τα μικρά και απλά κείμενα επιτρέπυν στις/ στυς παιδαγωγύς να δείχνυν με τ δάχτυλ τυς τη γραμματσειρά πυ διαβάυν και να παρτρύνυν τα παιδιά να αναγνωρίσυν γράμματα, να μαντέψυν λέξεις ή να παρατηρήσυν τη στίξη τυ κειμένυ. (Τάφα, 2001: 155) Ένα άλλ στιχεί πυ διαμρφώνει και επηρεάει τη συήτηση στη τάξη είναι η χρνική στιγμή στην πί πραγματπιείται η ανάγνωση μιας ιστρίας κατά τη διάρκεια τυ ημερήσιυ πργράμματς. Στην πρσχλική εκπαίδευση, όπως είναι γνωστό, δεν υπάρχυν τακτές ώρες για κάθε δραστηριότητα. Οι παιδαγωγί μπρύν να διαβάσυν μια ιστρία στην αρχή, στη μέση ή στ τέλς τυ ημερήσιυ πργράμματς και λίγ πριν την αναχώρηση των παιδιών. Μάλιστα φαίνεται ότι ι παιδαγωγί συχνά διαβάυν ή διηγύνται μια ιστρία στ τέλς τυ ημερήσιυ πργράμματς, όταν τα παιδιά είναι κυρασμένα, ώστε να χαλαρώσυν και να φύγυν από την τάξη ήρεμα. Εκείνη την ώρα η ανάγνωση μιας ιστρίας γίνεται χωρίς διακπές και συητήσεις. Άλλωστε είναι επιβεβλημέν να διαβαστεί στην τάξη ένα λγτεχνικό κείμεν χωρίς διακπές και συητήσεις, για να διεγερθεί η φαντασία των απιδιών και να περιπλανηθύν στν μαγικό κόσμ των συναισθημάτων, των σκέψεων και των ραμάτων. Οι ιστρίες είναι, επίσης, καλό να διαβάνται και σε ώρες όπυ τα παιδιά είναι ξεκύραστα, όπως, για παράδειγμα, τ πρωί κατά την έναρξη τυ ημερήσιυ πργράμματς ή και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τ χρνικό αυτό διάστημα είναι ίσως πι κατάλληλ για να ενθαρρύννται τα παιδιά σε αβίαστες, ανιχτές συητήσεις, σχετικά με την πλκή της ιστρίας ή τυς χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, τις αιτίες των συγκρύσεων μεταξύ των ηρώων, τν χώρ και τν χρόν όπυ διαδραματίεται η ιστρία, ή ακόμα για να εμπνένται και να κάνυν υπθέσεις. Επιπλέν, τις πρώτες ώρες τυ πργράμματς, όταν τα παιδιά έρχνται ξεκύραστα στην τάξη, είναι ίσως η καταλληλότερη στιγμή να ενθαρρύννται για να επικεντρώνυν την πρσχή τυς στ κείμεν και για να κατανύν τις βασικές συμβάσεις ανάγνωσης τυ αλφαβητικύ συστήματς γραφής, συνειδητπιώντας τη λειτυργία τυ γραπτύ λόγυ. (Τάφα, 2001: 156) Η ανάγνωση μια ιστρίας στην τάξη της πρσχλικής εκπαίδευσης πραγματπιείται συνήθως στη γωνιά της συήτησης, αν και μπρεί να πραγματπιηθεί και σε άλλα σημεία της τάξης, όπως στη γωνιά της βιβλιθήκης ή ακόμα και στν χώρ όπυ τα παιδιά αναπαύνται κατά τη μεσημβρινή διακπή, εφόσν τ σχλεί λειτυργεί με διευρυμέν ωράρι. Η ανάγνωση μιας ιστρίας στη γωνιά της βιβλιθήκης, όπυ η ργάνωση τυ χώρυ επιδρά θετικά στα παιδιά, είναι πλλές φρές πι απδτική για αυτά. Μάλιστα, όσ πι Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 19

21 καλά είναι ργανωμένς χώρς της βιβλιθήκης στην τάξη και όσες περισσότερες δραστηριότητες ργανώννται από την/ τν παιδαγωγό στν χώρ αυτόν, τόσ αυξάνεται αριθμός των παιδιών πυ πρτιμύν να παραμείνυν εκεί και να διαβάσυν βιβλία, μόνα τυς ή σε συνεργασία με άλλα παιδιά. (Τάφα, 2001: 156) Τέλς, αριθμός των παιδιών της μάδας κατά την ανάγνωση μιας ιστρίας φαίνεται ότι επηρεάει τν βαθμό της αλληλεπίδρασης όχι μόν μεταξύ της/ τυ παιδαγωγύ και των παιδιών, αλλά και μεταξύ των ίδιων των παιδιών. Όπως υπστηρίει η Mrr (1988), όταν αριθμός της μάδας είναι μικρός, τότε φαίνεται ότι τα παιδιά όχι μόν κατανύν καλύτερα την ιστρία πυ τυς διαβάεται, αλλά κάνυν περισσότερα σχόλια και με μεγαλύτερη συχνότητα. Παρά ταύτα, η ίδια ερευνήτρια αναφέρει ότι, όπως διαπίστωσε σε δύ παλαιότερες μελέτες της, ακόμα και όταν μια ιστρία διαβάεται σε όλα τα παιδιά της τάξης, εάν ι παιδαγωγί ργανώνυν και κατευθύνυν κατάλληλα τη συήτηση πυ γίνεται πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ανάγνωση, η κατανόηση τυ κειμένυ διευκλύνεται και τα παιδιά απκμίυν πλλές από τις απαραίτητες γνώσεις για την ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής. (Τάφα, 2001: 156) Σε σχετικά πρόσφατη έρευνα της Παπύλια- Τελέπη (1993) για τις στάσεις και τις γνώμες των παιδαγωγών ως πρς τν ρόλ της πρσχλικής εκπαίδευσης στην υπβήθηση της ανάδυσης τυ γραπτύ λόγυ, ι παιδαγωγί της πρσχλικής ηλικίας δήλωσαν ότι καθημερινά πρέπει να διαβάνται βιβλία στα παιδιά και ότι όλα τα παιδιά πρέπει να μάθυν να απλαμβάνυν τ διάβασμα και να ενθαρρύννται να δανείνται βιβλία, έστω και αν δεν γνωρίυν ανάγνωση. Ο ρόλς των παιδαγωγών είναι τέτις πυ τυς καθιστά τα πλέν αρμόδια άτμα ώστε να στρέψυν τ ενδιαφέρν των παιδιών στα βιβλία και να θεμελιώσυν μία καλή σχέση με αυτά. Για να επιτευχθεί αυτό υπάρχυν πλλί τρόπι, όπως τ να διαβάυν στα παιδιά ιστρίες κάθε μέρα και έπειτα να τις σχλιάυν, να συητύν με τα παιδιά ιστρίες πυ διαβάυν τα ίδια, να τυς δθεί κάπι κίνητρ ώστε να δανειστύν βιβλία από τη βιβλιθήκη της τάξης ή ακόμα και να παρτρύνυν ι παιδαγωγί τα παιδιά Εικόνα 6 να επισκεφθύν τη γωνιά της βιβλιθήκης, καθ όλη τη Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 20

22 διάρκεια πυ βρίσκνται στη σχλική τάξη (νηπιαγωγεί). Για παράδειγμα, όπως αναφέρει η Τάφα Ε (Τάφα, 2001: 125) «στ δέντρ τυ βιβλίυ» τα παιδιά τπθετύν ένα φύλλ με τ όνμά τυς για κάθε τρία βιβλία πυ διαβάυν στ σπίτι. Τ χρώμα τυ φύλλυ αλλάει ανάλγα με τν αριθμό των βιβλίων πυ τα παιδιά διάβασαν. Τπθετύν δηλαδή ένα κίτριν φύλλ αφύ διαβάσυν τρία βιβλία, ένα πρτκαλί για έξι, ένα κόκκιν για εννέα βιβλία και καταλήγυν στ χρυσό, αφύ διαβάσυν δεκακτώ βιβλία. (Τάφα, 2001) Συμπερασματικά, η γλωσσική συμμετχή των νηπίων κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης και παρυσίασης είναι σχετικά περιρισμένη, καθώς τ μεγαλύτερ μέρς της συήτησης εξαντλείται σε κλειστές ερωτήσεις. Ωστόσ υπάρχει ένα εύρς ερωτήσεων, παρατηρήσεων με διαφρετικά επίπεδα γνωστικής εμπλκής τα πία συμβάλλυν στη γλωσσική ανάπτυξη νηπίων με διαφρετικές γλωσσικές δεξιότητες. Επειδή πρόκειται για μια μαδική δραστηριότητα, είναι σημαντικό να μπρύν να συμμετέχυν και παιδιά με πι περιρισμένες γλωσσικές ικανότητες. Επμένως πρέπει η νηπιαγωγός να μπρεί να πρσαρμόει τη συήτηση ανάλγα με τ γλωσσικό-νητικό επίπεδ των νηπίων πυ συνθέτυν την τάξη της. Η διήγηση πρσωπικών εμπειριών, καθώς και η επαναδιήγηση τυ βιβλίυ από τ ίδια τα παιδιά μπρύν να απτελόσυν καλές στρατηγικές για την αξιλόγηση των γλωσσικών ικαντήτων των παιδιών πρσχλικής ηλικίας. (Παπύλια- Τελέπη, 2001: 321) Πρτάσεις για την ανάγνωση ενός παραμυθιύ ή μιας ιστρίας Πριν την ανάγνωση Δείξτε στα παιδιά τ εξώφυλλ τυ βιβλίυ και ητήστε τυς να πρβλέψυν τ περιεχόμεν. Πρτρέψτε τα παιδιά να πρβλέψυν τν τίτλ τυ βιβλίυ ή να αναγνωρίσυν σε αυτόν γνωστές τυς λέξεις ή γράμματα. Συητήστε μαί τυς σχετικά με τν συγγραφέα και τν εικνγράφ τυ βιβλίυ. Παρτρύνετε τα παιδιά να μιλήσυν για τις δικές τυς εμπειρίες, ι πίες σχετίνται με την υπόθεση τυ βιβλίυ. Συητήστε με τα παιδιά σχετικά με τ είδς τυ βιβλίυ πυ θα τυς διαβάσετε (παραμύθι, μύθς ή πραγματική ιστρία). Παρυσιάστε τυς κεντρικύς χαρακτήρες τυ βιβλίυ. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 21

23 Καθρίστε έναν σκπό, για τν πί θα ακύσυν την ιστρία. Κατά την διάρκεια της ανάγνωσης Παρτρύνετε τα παιδιά να σχλιάυν την ιστρία καθώς την ακύν. Αναλύστε, όταν είναι απαραίτητ, έννιες τυ κειμένυ, ώστε να βηθήσει τα παιδιά να καταλάβυν τι εννεί συγγραφέας. Απευθύνετε πότε- πότε ερωτήσεις για να ελέγξετε κατά πόσ τα παιδιά κατανύν τ νόημα της ιστρίας. Ξαναδιατυπώνετε τ κείμεν, όταν γίνεται φανερό ότι τα παιδιά δεν κατανύν τ νόημα της ιστρίας. Ζητήστε από τα παιδιά να πρβλέψυν σε ρισμένα σημεία της ιστρίας τι θα συμβεί αργότερα. Επιτρέψτε τα παιδιά να εκφράσυν την άπψη τυς για την εξέλιξη της ιστρίας. Μετά την ανάγνωση Επαναλάβετε τα στιχεία της ιστρίας( σκηνικό, θέμα, στόχ, λύση). Βηθήστε τα παιδιά να συσχετίσυν τα γεγνότα πυ αφρύν τυς βασικύς πρωταγωνιστές της ιστρίας με παρόμια γεγνότα της δικής τυς ωής. Επιτρέψτε στα παιδιά να υπβάλλυν ερωτήσεις σχετικά με τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ. Απασχλείστε τα παιδιά με δραστηριότητες πυ θα τα ωθήσυν είτε να σκεφθύν πάνω στ περιεχόμεν τυ βιβλίυ (π.χ. να ωγραφίσυν εικόνες σχετικές με τ κείμεν) είτε να «εξερευνήσυν» γράμματα και λέξεις τυ κειμένυ και να αντιγράψυν μερικά από αυτά. Παρτρύνεται τα παιδιά να συνθέσυν μια παρόμια δική τυς ιστρία. Δραματπιήστε την ιστρία. (Τάφα, 2001: 157) 1.2 Η βιβλιθήκη στ νηπιαγωγεί Έννια και σκπός της ργάνωσης Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 22

24 Οργάνωση σημαίνει ένα σύστημα εργασίας, όπυ με λιγότερη πρσπάθεια και εξικνμώντας δυνάμεις και χρόν πετυχαίνει κανείς μεγαλύτερα και καλύτερα απτελέσματα. Πενιχρά απτελέσματα εργασίας είναι συμπτώματα κακής ργάνωσης. Μεγάλη είναι λιπόν η σημασία της καλής ργάνωσης, γιατί αυτή καθρίει τη δυνατότητα σωστής λειτυργίας πιδήπτε χώρυ, ικανπιώντας τις ανάγκες και τα ενδιαφέρντα των ανθρώπων πυ κινύνται στ χώρ αυτό και εκπληρώνντας έτσι, κατ επέκταση, την απστλή τυ. (Παπανικλάυ, 1999: 19-20) Μεγάλι παιδαγωγί όπως Pestli, Frebel και η Mntessri, έχυν επισημάνει την επίδραση τυ περιβάλλντς στη διαδικασία της μάθησης των παιδιών της πρσχλικής ηλικίας. Ο Frebel, επηρεασμένς από τις ιδέες τυ Pestli, ιδρύει τν «νηπιακό κήπ» (Kindergrden), όπυ τα παιδιά αναπτύσσνται σε ένα περιβάλλν γεμάτ ερεθίσματα, παίντας με τα «δώρα», όπως εκείνς είχε νμάσει τ υλικό πυ παρείχε στα παιδιά. Για τη Mntessri, η κατάλληλη ργάνωση τυ χώρυ της τάξης και τ κατάλληλ παιδαγωγικό υλικό απτελύσαν βασικές αρχές τυ μντεσσριανύ συστήματς. Σύμφωνα με τν Piget, τα παιδιά κατακτύν τη γνώση αφμιώνντας στις καινύριες εμπειρίες τυς και πρσθέτντας τες στις είδη υπάρχυσες μέσα από την αλληλεπίδραση τυς με τα στιχεία τυ περιβάλλντς. Κατά τν Vygtsky, τα παιδιά «χτίυν» τις γνώσεις τυς από την αλληλεπίδραση τυς με τ περιβάλλν, τυς συνμήλικυς και τυς ενήλικυς πυ τα περιστιχίυν. (Τάφα, 2001: 112) Τα παιδιά πρέπει να εξασκύνται από πλύ μικρή ηλικία σε στιχειώδεις δραστηριότητες πυ έχυν σχέση με τ χώρ, μία από τις πίες είναι και η τακτπίηση, η ργάνωση γενικότερα. Με αυτό τν τρόπ αναπτύσσνται δεξιότητες τυ παιδιύ, ι πίες έχυν να κάνυν με τη συμπεριφρά τυ στ στενό τυ περιβάλλν-πέρα από τη συμπεριφρά τυ και ως πρς τ χώρ- και είναι απφασιστικής σημασίας για α δημιυργηθεί και να διατηρηθεί ένας κόσμς με τάξη. Και αυτό γιατί όταν τ παιδί μάθει αρχικά να φρντίει τ στενότερ τυ περιβάλλν είναι έτιμ να φρντίσει και τ ευρύτερ περιβάλλν στ πί κινείται και ει, πυ είναι τ σχλεί, τ σπίτι, τ νηπιαγωγεί τυ. Ως κύρι σκπό η ργάνωση τυ νηπιαγωγείυ πρέπει να χει την αυτεξυπηρέτηση των παιδιών, την ανάπτυξη της πρωτβυλίας τυς και την υπευθυνότητα για πλλές από τις πράξεις τυς. Παράλληλα θα πρέπει να ικανπιεί τις ανάγκες των παιδιών, όπως την ανάγκη για κίνηση και δράση, για έκφραση και δημιυργικότητα, για μάθηση και γνώση, για Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 23

25 ασφάλεια, για αυτνμία, για βίωση τυ ωραίυ και αισθητική απόλαυση. (Παπανικλάυ, 1999: 20-21) Όταν χώρς στν πί εκπαιδεύνται τα παιδιά είναι κατάλληλα διευθετημένς, τότε τα παιδιά έχυν τη δυνατότητα να πρσαρμστύν πι εύκλα και να συμμετέχυν ακόμα περισσότερ στ ημερήσι πρόγραμμα, ενώ αν α παραπάνω συνδυαστύν με κατάλληλ εξπλισμό, θα ενισχύσυν την πρωτβυλία των παιδιών. Αν χώρς είναι άρτια ργανωμένς και εξπλισμένς, τότε θα δθύν κίνητρα ώστε τα παιδιά να κινηθύν και να πειραματιστύν αυτόνμα για να μάθυν. Η καλή ργάνωση καθρίει σε μεγάλ βαθμό την επιτυχία όλων των δραστηριτήτων πυ γίννται στ νηπιαγωγεί και τη μρφή των εμπειριών πυ θα απκτήσυν τα νήπια, ενώ για τη νηπιαγωγό πυ εργάεται σε ένα καλά ργανωμέν νηπιαγωγεί σημαίνει ικνμία δυνάμεων και ικνμία χρόνυ, με μεγαλύτερα και καλύτερα απτελέσματα. Γι αυτό αξίει να αφιερωθεί σημαντικός χρόνς για τ σκπό αυτό. (Παπανικλάυ, 1999: 22) Αντίθετα, η έλλειψη τάξης και ργάνωσης φρτώνει στη νηπιαγωγό διάφρες δυλειές ρυτίνας, περιρίντας έτσι κατά πλύ τν ελεύθερ χρόν της. Επιπλέν την εμπδίει να έχει τν έλεγχ της τάξης, της δημιυργεί άγχς, κύραση έλλειψη υπμνής. (Παπανικλάυ, 1999: 137) Ακόμα και τα παιδιά εκδηλώνυν αρνητική συμπεριφρά σε ένα μη ργανωμέν περιβάλλν. Όταν απασχλύνται σε ελεύθερες δραστηριότητες, χρόνς δεν αξιπιείται δημιυργικά. Πλλές φρές τα παιδιά εκδηλώνυν επιθετική συμπεριφρά, γκρινιάυν, πλήττυν. Μεταξύ των παιδιών δεν υπάρχει καμία επαφή, αντιθέτως παραμένυν μία μάδα ατόμων πυ δεν επικινωνύν όπως παρυσιάστηκαν και στην αρχή της σχλικής χρνιάς. Δεν υφίσταται συνεργασία, αλλά και όταν αυτή παρατηρείται είναι τυχαία και με πλύ μικρή διάρκεια. Με αυτό τν τρόπ υπαπασχλύνται και είναι φανερό ότι με τέτιυ είδυς εκδηλώσεις δεν είναι δυνατό να ικανπιηθύν ι ανάγκες των παιδιών. Αλλά και ακόμα παραπέρα, δεν πετυχαίννται ι στόχι τυ πργράμματς. (Παπανικλάυ, 1999) Οι περιχές3 στη τάξη τυ νηπιαγωγείυ Η ργάνωση τυ νηπιαγωγείυ για διάφρες δραστηριότητες, σε «γωνιές» όπως επικράτησε να λέγεται, δεν υλπιεί μόν τυς στόχυς τυ πργράμματς, αλλά παράλληλα 3 Δες: Γερμανός, Χώρς και Διαδικασίες Αγωγής, Gutenberg, Αθήνα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 24

26 απλπιεί τη λειτυργία τυ νηπιαγωγείυ. Τα παιδιά σκρπίνται απτελεσματικά στην τάξη, σύμφωνα με τα ενδιαφέρντα πυ έχυν. (Παπανικλάυ, 1999: 22) Οι γωνιές λιπόν αναπαριστύν την κινωνία σαν ένα μικρόκσμ μέσα στν πί τα παιδιά «κυβαλύν» εμπειρίες και γνώσεις πυ έχυν κατακτήσει. Σε αυτές τις γωνιές δεν υφίσταται διαχωρισμός ανάμεσα σε παιχνίδι και εργασία. (Παπανικλάυ, 1999) Τις γωνιές θα μπρύσαμε να τις χωρίσυμε σε μόνιμες και επχιακές ή παρδικές. Μόνιμες είναι αυτές πυ υπάρχυν σταθερά στην αίθυσα σε όλη την διάρκεια της χρνιάς, όπως η γωνιά με τ σπιτάκι, η γωνιά της βιβλιθήκης, η γωνιά τυ ικδμικύ υλικύ. Επχιακές είναι αυτές πυ αλλάυν, ανάλγα με την ενότητα πυ επεξεργαόμαστε την επχή εκείνη. (Βαλασάκη: 14) Η σωστή και καλαίσθητη ργάνωση τυ νηπιαγωγείυ σε γωνιές δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ικδμύν μέσα τυς τις διάφρες γνώσεις, να αναπτύξυν τις δεξιότητες τυς και γενικά ικανπιεί τις πνευματικές, κινητικές, αισθητικές, συναισθηματικές και κινωνικές ανάγκες τυς. (Παπανικλάυ, 1999: 26) Η βιβλιθήκη Γενικά περί βιβλιθηκών Οι ρισμί της λέξης βιβλιθήκη δίνυν αμέσως την ευρύτητα τυ όρυ και τυς τμείς στυς πίυς αυτός απλώνεται. Οι πρώτες βιβλιθήκες πρέπει να υπήρχαν στη Μεσπταμία ήδη από τ 3000 π.χ. Ανασκαφές πυ έγιναν στη Νινευή τ 1850 έφεραν στ φως χιλιάδες πήλινες πινακίδες με σφηνειδή γραφή, μεθδικά ταξινμημένες και καταλγγραφημένες, πυ απτελύσαν τ αρχεί τυ βασιλιά Ασυρμπανιπάλ ( π.χ.). Ο βασιλιάς της Αλεξάνδρειας Πτλεμαίς Φιλάδελφς ( π.χ.) ίδρυσε την πλυσιότερη και λαμπρότερη βιβλιθήκη τυ αρχαίυ κόσμυ, γνωστή ως «Μεγάλη Βιβλιθήκη της Αλεξάνδρειας», με , και κατ' άλλυς τόμυς, και καταλόγυς, ι πίι θεωρύνται ως ι πρώτες πρσπάθειες για τη δημιυργία συστηματικής βιβλιγραφίας. Η βιβλιθήκη αυτή καταστράφηκε από πυρκαγιά κατά την άλωση της Αλεξάνδρειας από τν Ιύλι Καίσαρα τ 47 π.χ. Οι ρωμαϊκές βιβλιθήκες ήταν συνήθως εγκατεστημένες σε συνεχόμενα παραρτήματα των ναών και κυρίως στ κέντρ των πόλεων. Απτελύνταν από δύ τμήματα, της ελληνικής και της λατινικής γραμματείας, και Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 25

27 αργότερα καν από ένα τρίτ, χριστιανικό τμήμα, ενώ τα τετράγωνα βιβλία από περγαμηνή ήταν τπθετημένα πλάγια. Κατά τη μεσαιωνική περίδ βιβλιθήκες δημιυργύνταν μόν στυς ναύς και τα μναστήρια, ενώ η ργάνωση, η λειτυργία τυς και η συστηματική αντιγραφή των χειργράφων γίννται από μρφωμένυς καλλιτέχνες και μναχύς. Στα σημαντικότερα κέντρα τυ Ισλάμ (Βαγδάτη, Κάιρ, Τρίπλη) δημιυργήθηκαν βιβλιθήκες εμπλυτισμένες με ελληνικά χειρόγραφα μεταφρασμένα στην αραβική γλώσσα. Στην Αναγέννηση παρατηρήθηκε μια τάση ίδρυσης σημαντικών ιδιωτικών βιβλιθηκών, ενώ στα κατπινά χρόνια τέθηκαν ι βάσεις για τη δημιυργία των μεγάλων δημόσιων βιβλιθηκών πυ υπάρχυν μέχρι σήμερα σε όλ τν κόσμ. Οι βιβλιθήκες ανάλγα με τ είδς των βιβλίων πυ υπάρχυν σε αυτές διακρίννται σε γενικές και ειδικές, ενώ ανάλγα με τ φρέα τυς σε δημόσιες, δημτικές, κιντικές, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ και ιδιωτικές, ενώ ανάλγα με τ σκπό τυς σε λαϊκές, παιδικές, σχλικές, πανεπιστημιακές, αγρτικές ιατρικές, μυσικές, θεατρικές, τεχνικές, ικνμικές, ιστρικές κ.ά. ( Η λέξη βιβλιθήκη αναπλάθει στ μυαλό τυ περισσότερυ κόσμυ την εικόνα ενός αυστηρύ χώρυ όπυ βασιλεύει η σιωπή. Τα βιβλίατα γραπτά αυτά μνημεία πυ περικλείυν την ιστρία της ανθρώπινης περιπέτειας σ όλα τα είδη της έκφρασης της- δεμένα με σκύρα χρώματα και συχνά σκνισμένα, βρίσκνται ταχτπιημένα στα ράφια, σε βιβλιθήκες κλειδωμένες και στημένες γύρω- γύρω στυς τίχυς. Στη μέση, μπρστά σε τραπέια, ι αναγνώστες, σκυμμένι πάνω στα κείμενα, είναι βυθισμένι στη μελέτη τυς. Η βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ και η ργάνωση της Η εικόνα αυτή δεν έχει καμία σχέση με τις σύγχρνες παιδικές βιβλιθήκες, τ θεσμό αυτό πυ μεταπλεμικά κι ιδιαίτερα από τη δεκαετία τυ 60 κι ύστερα, έχει γενικευτεί σχεδόν παντύ. Ο τρόπς πυ λειτυργύν ι παιδικές βιβλιθήκες, δημιυργεί μια ατμόσφαιρα ωντανή, γεμάτη χαρά, πυ μέσα σ αυτήν αναπτύσσεται η έφεση για διάβασμα. Εξάλλυ αυτός είναι ένας από τυς άμεσυς στόχυς τυς: να κάνυν τ διάβασμα «ψυχαγωγία», για τ παιδί, ευχάριστ όπως και τ παιχνίδι, να γίνει ανάγκη. (Αγγελπύλυ, 1995:184) Η σημασία της βιβλιθήκης, φυσικά όχι μόν ως χώρυ απθήκευσης ή έστω και χρήσης βιβλίων αλλά ως πνευματικύ ιδρύματς, είναι μεγάλη. Μία βιβλιθήκη κατέχει ή, πι σωστά, πρέπει να κατέχει πλύ σημαντικό ρόλ στην πρσπάθεια καλλιέργειας της Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 26

28 παιδείας ενός λαύ, ( Στη πρσχλική εκπαίδευση, μια γωνιά πυ βηθά τα παιδιά να αναπτύξυν καλή σχέση με τα βιβλία είναι αυτή της βιβλιθήκης. (Τάφα, 2001: 213) Από τη στιγμή πυ η νηπιαγωγός θα αρχίσει να διαβάει επιλεγμένες ιστρίες, παραμύθια και πιήματα στα παιδιά, εκείνα θα αρχίσυν με τη σειρά τυς να εντυπωσιάνται, ακόμα και να γητεύνται, από τη μαγεία των βιβλίων με τ συναρπαστικό περιεχόμεν και τις ωραίες εικόνες. Θα θελήσυν λιπόν και μόνα τυς να ξεφυλλίσυν τα βιβλία αυτά. Γι αυτό χρειάεται ένα μέρς, μια γωνιά της τάξης, όπυ θα μπρύν να πηγαίνυν και να τα απλαμβάνυν. (Παπανικλάυ, 1999: 97) Βασικό στιχεί στην κατασκευή μιας νέας βιβλιθήκης είναι τ κμμάτι εκείν τυ πληθυσμύ στ πί αυτή πρόκειται να απευθυνθεί. Είναι φανερό ότι κάθε είδς βιβλιθήκης έχει ένα διαφρπιημέν σκπό όσν αφρά τυς μελλντικύς χρήστες της βιβλιθήκης, ( Η γωνιά της βιβλιθήκης μπρεί να γίνει, αν ργανωθεί καλά, μια από τις πι ενδιαφέρυσες στ νηπιαγωγεί. (Παπανικλάυ, 1999: 97) Όσ καλύτερα είναι ργανωμένη η βιβλιθήκη στη σχλική τάξη, τόσ αυξάνει αριθμός των παιδιών πυ σπεύδυν να την επισκεφτύν κατά τη διάρκεια τυ ημερήσιυ πργράμματς. Γι αυτό τ λόγ, η βιβλιθήκη πρέπει να διαθέτει πλλά και ενδιαφέρντα βιβλία, τπθετημένα με ελκυστικό τρόπ, έτσι ώστε να τα πρσεγγίυν εύκλα τα παιδιά. (Τάφα 2001: 214) Στόχι της βιβλιθήκης είναι βραχυπρόθεσμα να κάνυν τ παιδί να γνιυρίσει τ βιβλί, να τ πλησιάσει από τη πι τρυφερή ηλικία αβίαστα, δίχως κανέναν απλύτως καταναγκασμό. (Αγγελπύλυ, 1995: 185) Αρχικά θα πρέπει να επιλεγεί τ μέρς της τάξης πυ θα τη φιλξενήσει. Η ήσυχη αυτή γωνιά καλό θα είναι να βρίσκεται σε ένα φωτεινό μέρς της αίθυσας, μακριά από θρυβώδεις δραστηριότητες. (Παπανικλάυ, 1999: 97) Δηλαδή, είναι βασικό η βιβλιθήκη στη πρσχλική τάξη αφενός να βρίσκεται σε κεντρικό σημεί και να είναι αμέσως ρατή σε όσυς μπαίνυν στην αίθυσα, αφετέρυ να εξασφαλίει ησυχία στα παιδιά πυ την επισκέπτνται. Πλλές φρές τα παιδιά της πρσχλικής ηλικίας απητύν την απμόνωση και θέλυν να «χωθύν» σε μια γωνιά και να ξεκυραστύν. Αυτή την απμόνωση την πρσφέρει χώρς της βιβλιθήκης μόν όταν είναι κατάλληλα ργανωμένς και όταν δεν βρίσκεται στις «θρυβώδεις γωνιές», όπως η «γωνία» τυ ικδμικύ υλικύ ή η «γωνιά της μυσικής». (Τάφα, 2001: ) Ολόκληρη η γωνία πρέπει να έχει κατάλληλη διακόσμηση (αφίσες, εικαστικά έργα) και να είναι στλισμένη και διαμρφωμένη με τέτι τρόπ, πυ να πρσφέρει στα παιδιά τη Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 27

29 σιγυριά και την πεπίθηση ότι τυς ανήκει. Σε ένα τέτι χώρ τ μεταλλικό ή τ γυμνό σε πρδιαθέτει αρνητικά, ενώ τ ξύλιν, η μκέτα, τ μαξιλάρι κάνει τ χώρ πι εστό και πάνω απ' όλα πρσιτό στα παιδιά. Ας μην ξεχνύμε πως μια βιβλιθήκη είναι τ άσυλ για παιδιά και μεγάλυς Εικόνα 7 κι εκεί ακριβώς ήσυχη ατμόσφαιρα θα εξικειωθεί τ παιδί με τ βιβλί. (Παπανικλπύλυ, 1989: 28) Η έκταση τυ χώρυ της βιβλιθήκης μπρεί αν πικίλλει ανάλγα με τ μέγεθς της τάξης, αλλά πρέπει να μπρεί να φιλξενεί πέντε έως έξι παιδιά. Η τπθέτηση μιας μκέτας είναι απαραίτητη, πρώτν για να μπρύν τα παιδιά να κάθνται και να διαβάυν και, δεύτερν, διότι μειώνει τ θόρυβ. Μάλιστα με τη πρσθήκη μαλακών μαξιλαριών ή ενός μικρύ καναπέ, η παραμνή των παιδιών γίνεται πι άνετη. Επιπλέν, η βιβλιθήκη πρέπει να είναι εφδιασμένη με κασετόφων και ακυστικά, για να ακύν τα παιδιά τις κασέτες με τα διάφρα παραμύθια. (Τάφα, 2001: 214) Για την ργάνωση της χρειάνται: Τ έπιπλ της βιβλιθήκης ή ράφια στ ύψς των παιδιών. Ένα μικρό τραπεάκι με δύ καρέκλες ή στρώμα και μαξιλάρια. Ένα χαλάκι ή μκέτα. Βιβλία (διάφρα παραμύθια, ιστρίες, μύθι, πιήματα, βιβλία γνώσεων, βιβλία με κατασκευές), περιδικά, άλμπυμ, κασέτες με παραμύθια και πιήματα, λευκώματα με έργα μεγάλων Ελλήνων και ξένων ωγράφων. (Παπανικλάυ, 1999: 97) Κασετόφων με ακυστικά και κενές κασέτες για να αυτηχγραφύνται τα παιδιά, ενώ διαβάυν τ αγαπημέν τυς παραμύθι. (Τάφα, 2001: ) Έναν πρβλέα διαφανειών. Με τν πρβλέα πρβάλλνται σε μεγέθυνση ι σελίδες τυ βιβλίυ, για να διευκλύνεται η μαδική ανάγνωση μιας ιστρίας, αφύ όλα τα παιδιά μπρύν να βλέπυν ευκρινώς τ κείμεν. (Τάφα, 2001: 121) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 28

30 Εξάλλυ, όπως αναφέρει ll (1998, σελ. 87), με τ κασετόφων τα παιδιά, είτε μόνα τυς είτε με τη βήθεια τω παιδαγωγών, μπρύν να ηχγραφήσυν τν εαυτό τυς να αφηγείται ένα γεγνός της πρσωπικής τυς ωής, τ πί θέλυν να γνωστπιήσυν στα υπόλιπα παιδιά. Η ακρόαση της κασέτας μπρεί να γίνει είτε αμέσως μετά την ηχγράφηση είτε κάπια άλλη στιγμή κατά τη διάρκεια τυ ημερήσιυ πργράμματς. Μετά την ακρόαση τα παιδιά συητύν και σχλιάυν μαί με τν/την παιδαγωγό τ περιεχόμεν της αφήγησης. Με τη δραστηριότητα αυτή καλλιεργείται πρφρικός λόγς όχι μόν τυ παιδιύ- αφηγητή, αλλά και των παιδιών- ακρατών. (Τάφα, 2001: 121) Εκείν πυ θα πρσέξει ιδιαίτερα η νηπιαγωγός είναι η επιλγή των βιβλίων, πυ θα κάνει με βάση τα ενδιαφέρντα και τις δυνατότητες των παιδιών, την πιότητα και την αισθητική αξία των βιβλίων. (Παπανικλάυ, 1999: 98) Η βιβλιθήκη θα πρέπει να περιλαμβάνει αφενός βιβλία διάφρων ειδών, όπως παραμύθια, ιστρίες, βιβλία γνώσεων, αφετέρυ διάφρων μεγεθών, δηλαδή μικρά ή μεγάλα (big bks). (Τάφα, 2001: 214) «Μεγάλα βιβλία», είθισται να νμάνται βιβλία σε διαστάσεις πλύ μεγαλύτερες από τις συνηθισμένες. Αυτά χρησιμπιύνται άνετα για ανάγνωση σε πλυπληθές ακρατήρι, αφύ επιτρέπυν σε όλυς να βλέπυν ευκρινώς κείμεν και εικόνες.(γιαννικπύλυ, 1998: 165) Αν τώρα υπάρχυν ήδη στη γωνιά κάπια βιβλία σχισμένα, ελλιπή ή ευτελύς αξίας και αν πράγματι η νηπιαγωγός θέλει να ργανώσει μια αξιόλγη γωνιά, δεν θα διστάσει να τα απμακρύνει. Καλύτερα δηλαδή είναι να υπάρχυν στη γωνιά της βιβλιθήκης πέντε αξιόλγα βιβλία παρά πλλά αλλά χωρίς αισθητική αξία. (Παπανικλάυ, 1999: 98) Ενδεικτικό αναφέρνται πι κάτω ι κυριότερες κατηγρίες πυ πρέπει να έχει υπόψη τυ νηπιαγωγός, όταν πρόκειται για αγρά ή επιλγή παιδικών βιβλίων για τη γωνιά της βιβλιθήκης τυ νηπιαγωγείυ τυ. Α. Βιθλία με εικόνες, «σιωπηλά βιβλία» - η τράπυλα τυ Prp. Β. Εικνγραφημένα βιβλία αλφαβητάρια, παιχνιδβιβλία βιβλία μάθησης με ώα και φυτά κ.α., περιπέτειες, φαντασίας, πληρφριών, παραμυθένιες ιτριύλες, χιυμριστικά, πιητικά και κόμικς. (Παπανικλπύλυ, 1989: 28-29) Ειδικότερα θα μπρύσαν να υπάρχυν στη βιβλιθήκη: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 29

31 Α. Παραμύθια (λαϊκά, μύθι και παραμύθια Αισώπυ, παραμυθία μεταφρασμένα των Αντερσεν, Περό, Γκριμ Κριλόφ, έντεχνα και λαϊκότρπα, διασκευές παραμυθιών και ιστριών κ.ά, Β. Μικρές ιστρίες (λγτεχνικά κείμενα), Γ. Κυκλθεατρικές ιστρίες. Δ. Λαϊκά τραγύδια, αινίγματα, παιχνίδια Ε. Πιήματα για νήπια, λίμερικ. παιχνιδόλεξα. ΣΤ. Ρυθμιστικές ασκήσεις Ζ. Κασέτες με παραμύθια, τραγύδια, ιστρίες, διαόγυς, κυκλθέατρ κ.ά. (Παπανικλπύλυ, 1989: 28-29) Η τπθέτηση των βιβλίων γίνεται με δύ τρόπυς: τ μεγαλύτερ μέρς της συλλγής τπθετείται με τη ράχη πρς τα έξω, όπως δηλαδή τπθετύνται συνήθως στα ράφια μιας βιβλιθήκης ένας όμως αριθμός βιβλίων πρέπει να τπθετείται στα ράφια με τέτι τρόπ ώστε να φαίννται τα εξώφυλλα τυς, για να πρκαλύν τ ενδιαφέρν και τη πρσχή των παιδιών. Πίσω από τα βιβλία είναι χρήσιμ να υπάρχει και μια ασπρόμαυρη φωττυπία τυ εξωφύλλυ τυ βιβλίυ. Η χρησιμότητα της φωττυπίας είναι διττή: αφενός πρσδιρίει τη θέση τυ βιβλίυ και αφετέρυ πρτρέπει τα παιδιά, τη στιγμή πυ τπθετύν τ βιβλί στη θέση τυ, να επικεντρώνυν τη πρσχή τυς στ τίτλ και στα άλλα γραπτά στιχεία τυ εξωφύλλυ. Τα βιβλία τπθετύνται στα ράφια με θεματική ταξινόμηση και κωδικπιύνται ανάλγα με τ θέμα τυς. (Τάφα, 2001: ) Η ταξινόμηση των βιβλίων μπρεί να γίνει με πλλύς τρόπυς. Μπρεί π.χ. να ξεχωρίσει τ κάθε είδς των βιβλίων με μια μνόχρωμη κλλητική ταινία πυ θα μπει στ κάτω μέρς κάθε βιβλίυ. Έτσι, τα βιβλία με ώα μπρύν να έχυν κίτρινη ταινία, τα βιβλία με φυτά και λυλύδια πράσινη, τα πιήματα με γαλάια κ.τ.λ. (Παπανικλάυ, 1999: 97) Σε περίπτωση πυ δεν υπάρχει αρκετός χώρς στα ράφια ώστε να τπθετηθύν όλα τα βιβλία, τότε μπρύν να μπυν ακόμα και σε μεγάλα πλαστικά κιβώτια. Ακόμα, επικδμητικό είναι τα ίδια τα παιδιά να λαμβάνυν μέρς στην ργάνωση και λειτυργία της βιβλιθήκης, καθρίντας με την/τν παιδαγωγό κανόνες για τη χρήση των βιβλίων αλλά και για τη συντήρησή τυς (Τάφα, 2001) Καλό είναι, για να πρστατευθύν τα βιβλία από τη φθρά, να ντυθύν, πριν μπυν στην βιβλιθήκη, με διαφανές αυτκόλλητ. Τα βιβλία ταξινμύνται και τπθετύνται έτσι ώστε να φαίνεται τ εξώφυλλ τυς. Κάθε βδμάδα ανανεώννται, τυλάχιστν μερικά Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 30

32 από αυτά. Τα παιδιά δεν ενδιαφέρνται εύκλα για βιβλία πυ είναι στιβαγμένα σ' ένα ράφι και πυ παραμένυν τα ίδια για πλύ καιρό. (Παπανικλάυ, 1999: 98) Έτσι κύκλς συμπληρώνεται και δίνεται η δυνατότητα στυς μικρύς μας φίλυς να έρθυν σ' επαφή μ όλ τ υλικό πυ διατίθεται στ νηπιαγωγεί. Θα μπρύσαμε να μιλήσυμε ακόμη και για συνεργασία τμημάτων νηπιαγωγείων για ανταλλαγή υλικύ, πράγμα όμως πυ απαιτεί,γ Ί,ικίη γγ εσωτερικύ χώσυ... Τ j J ιδιαίτερ χρόν και κόπ εκ μέρυς τυ νηπιαγωγύ και πρϋπθέτει αγάπη τυ ίδιυ για τ καλό παιδικό βιβλί, με απώτερ σκπό την ψυχαγωγία και τη γλωσσική εξέλιξη Εικόνα 8 Λ!/'» I 1 τυ παιδιύ. (Παπανικλπύλυ, 1989: 29) Οι παιδαγωγί φείλυν να παρτρύνυν τα παιδιά να επισκέπτνται τη βιβλιθήκη καθημερινά, είτε για να διαβάσυν μόνα τυς, είτε μαί με τυς φίλυς τυς. Μάλιστα, θεμιτό είναι τα παιδιά να επισκέπτνται τη βιβλιθήκη όχι μόν κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριτήτων αλλά καθ όλη την ημέρα. Για παράδειγμα, κατά την ώρα μιας κατασκευής, τα μισά παιδιά μπρύν να επισκεφθύν τη βιβλιθήκη και να απασχληθύν εκεί έως ότυ λκληρώσυν την εργασία τυς και τα άλλα παιδιά. Πέρα όμως από τα παιδιά πυ πρέπει να «επισκέπτνται» τ χώρ της βιβλιθήκης, τ ίδι πρέπει να κάνυν και ι παιδαγωγί, με σκπό την ργάνωση διαφόρων δραστηριτήτων πυ έχυν να κάνυν με τα βιβλία. Για παράδειγμα, δίνεται η δυνατότητα κατά τη διάρκεια μιας ελεύθερης δραστηριότητας και ενώ κάπια παιδιά ασχλύνται με Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 31

33 κάτι άλλ, παιδαγωγός να μαέψει μια μικρή μάδα και να τυς διαβάσει ένα βιβλί. (Τάφα, 2001) Ακόμα, η γωνιά της βιβλιθήκης μπρεί να γίνει εστία για την έκθεση διαφόρων έργων τέχνης, καθ όλη τη διάρκεια τυ χρόνυ, όπως πίνακες ωγραφικής, γλυπτά, κτλ αλλά και έκθεση συλλγών, όπως παλιά νμίσματα, γραμματόσημα κ.α. Με αυτό τν τρόπ λύνεται τ πρόβλημα πυ συχνά δημιυργείται για τ σε πι χώρ είναι δυνατόν να φιλξενηθεί η αισθητική αγωγή μέσα στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ, εφόσν μπρεί να λειτυργήσει στ χώρ της βιβλιθήκης. Έτσι, η γωνιά αυτή μπρεί να «φιλξενήσει» στ χώρ της διαφρετικές δραστηριότητες. (Παπανικλπύλυ, 1989) Η δανειστική βιβλιθήκη Για να εξικειωθύν τα παιδιά στην ργάνωση και λειτυργία μιας αληθινής βιβλιθήκης, αυτή μπρεί να λειτυργήσει και σαν δανειστική.(παπανικλάυ- Τσιλιμένη, 1992: 109) Η καθιέρωση τυ θεσμύ της δανειστικής βιβλιθήκης έχει διττό σκπό: αφενός διαπλάθει μια συγκεκριμένη μρφή συμπεριφράς στα παιδιά και αφετέρυ εμπλέκει με έμμεσ τρόπ τυς γνείς ή τα άλλα μέλη της ικγένειας. (Τάφα, 2001: 121) Τα παιδιά δηλαδή κατά τη διαδικασία τυ δανεισμύ των βιβλίων παρατηρύν και «μελετύν» τα πρς δανεισμό εκτιθέμενα βιβλία, επιλέγυν εκείν πυ πρτιμύν και συμπληρώνυν τα ίδια τ όνμα τυς, τν τίτλ τυ βιβλίυ και την ημερμηνία εξαγωγής στην καρτέλα δανεισμύ. Κατά τη διαδικασία αυτή, τα παιδιά «διαβάυν» τα βιβλία εστιάντας τη πρσχή τυς όχι μόν στις εικόνες αλλά και στα γράμματα και στις λέξεις. Στη συνέχεια, φέρνντας στ σπίτι τυς τ βιβλί πυ διάλεξαν, «αναγκάυν» τυς γνείς τυς ή τα άλλα μέλη της ικγένειας να τυς διαβάσυν τα βιβλία. Με αυτό τν τρόπ εμπλέκνται και ι γνείς στη διαδικασία ανάγνωσης παιδικών βιβλίων και από κινύ γνείς και παιδιά αναπτύσσυν θετική στάση απέναντι στ βιβλί. (Τάφα, 2001: 215) Μπρεί δηλαδή κάθε Παρασκευή μια μάδα παιδιών να δανείεται μερικά βιβλία πυ θα πρέπει να τα επιστρέφει τη Δευτέρα. Σ αυτή τη περίπτωση είναι απαραίτητ ένα παιδί να παίξει τ ρόλ τυ βιβλιθηκάριυ.. (ΙΙαπανικλάυ-Τσιλιμένη, 1992: 109) Τα βιβλία «εκτίθενται» πάνω σε πάγκυς ή τραπεάκια και δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά. αφύ ψάξυν ανάμεσα σε πλλά άλλα να επιλέξυν από μόνα τυς τ βιβλί πυ επιθυμύν να δανειστύν. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, τα παιδιά «διαβάυν» Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 32

34 τα βιβλία εστιάντας τ ενδιαφέρν τυς στις εικόνες αλλά και σε γράμματα και λέξεις πυ περιλαμβάννται στν τίτλ και στ κείμεν. (Τάφα, 2001) Ο τρόπς πυ γίνεται δανεισμός βιβλίων από τα παιδιά είναι εξής: Πρώτα πρώτα όλα τα παιδιά πρέπει να απκτήσυν τη σφραγίδα τυς. Αυτό μπρεί να είναι μια έτιμη σφραγίδα (π.χ. μια μαργαρίτα) ή για άλλα παιδιά τ αρχικό τυ νόματς τυς ή για λόκληρ τ όνμα τυς, εφόσν γνωρίυν να τ γράφυν. Άλλα παιδιά μπρύν να επινήσυν μόνα τ σημαδάκι τυς, π.χ. ένα σπίτι, ένα τετράγων, ένα λυλύδι. Τα σημαδάκια αυτά η νηπιαγωγός τα καταγράφει στ πίσω μέρς ενός τετραδίυ, πλάι στ νματεπώνυμ τυ κάθε παιδιύ. Έτσι, αν κάπις ξεχάσει τ σήμα τυ, μπρεί εύκλα να τ θυμηθεί. (Παπανικλάυ- Τσιλιμένη, 1992: 109) Στ τετράδι τυ δανεισμύ η νηπιαγωγός γράφει σε κάθε σελίδα τν τίτλ τυ βιβλίυ πυ θα δανειστεί π.χ. η Μαρία. Η Μαρία με τη σειρά της θα γράψει τ σημάδι της δίπλα ή κάτω από τ τίτλ τυ βιβλίυ. Ο βιβλιθηκάρις παρακλυθεί την όλη διαδικασία και τέλς βάει τη σφραγίδα πυ δείχνει την ημερμηνία δανεισμύ. Όταν επιστραφεί τ βιβλί, τ παιδί θα πρέπει να αναγνωρίσει τ σημάδι τυ, να τ δείξει στ βιβλιθηκάρι και να διαγράψει με ένα τη σελίδα. Μετά, βιβλιθηκάρις και παιδί επανατπθετύν τ βιβλί στη σωστή τυ θέση στη βιβλιθήκη. (Παπανικλάυ- Τσιλιμένη, 1992: 109) Η νηπιαγωγός από την αρχή της χρνιάς δείχνει στα παιδιά πως θα ξεφυλλίσυν ένα βιβλί και πως θα συμπεριφέρνται γενικά στη γωνιά της βιβλιθήκης. Μαθαίνυν ότι, για να καθίσυν εκεί, πρέπει να τηρύν ρισμένυς κανόνες, όπως να πρσέχυν τα βιβλία και να μην τα σχίυν- τυς θυμίει πόσ απγητεύνται όταν θέλυν να διαβάσυν ένα παραμύθι πυ τυ λείπυν φύλλα- να τα ξεφυλλίυν πρσεκτικά χωρίς να τα λερώνυν ή να τα τσαλακώνυν, να τα ξαναβάυν στη θέση τυς όταν τελειώσυν. (Παπανικλάυ- Τσιλιμένη, 1992: 101) Αν κάπι βιβλί σχιστεί, διρθώνεται αμέσως. Για τ σκπό αυτό μπρεί να γίνει στη γωνιά αυτή, ένα «νσκμεί βιβλίων», εφδιασμέν με απαραίτητα «ιατρικά υλικά», όπως ψαλίδια, σελτέιπ, κόλλες, χαρτιά διάφρων χρωμάτων και σελφάν. Εκεί μια μάδα παιδιών «γιατρεύει» τα φθαρμένα, σχισμένα ή τσαλακωμένα βιβλία. Μέσα απ αυτή τη διαδικασία αναπτύσσεται μια συναισθηματική σχέση μεταξύ παιδιών και βιβλίυ. (Παπανικλπύλυ, 1989: 29) Στη γωνιά της βιβλιθήκης τα παιδιά καταφεύγυν την ώρα των ελεύθερων δραστηριτήτων. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 33

35 Εκεί ξεφυλλίυν τα βιβλία πυ θέλυν, συητύν γι αυτά, ακύνε κασέτες με παραμύθια και πιήματα, διρθώνυν χαλασμένα βιβλία. Καμιά φρά κάπι παιδί μπρεί να αφηγείται ένα παραμύθι και τα άλλα να ακύν. Η νηπιαγωγός πλησιάει, παρακλυθεί, λύνει απρίες, συητάει, διαβάει και ακύει τα παιδιά να «διαβάυν». Η παρότρυνση των παιδιών να ασχληθύν με τη «γωνιά» αυτή είναι απλύτως αναγκαία για εκείνα πυ δεν έχυν τέτιυ είδυς εμπειρίες, αφύ η επίσκεψη σε μια βιβλιθήκη ή η ανάγνωση ενός βιβλίυ δεν είναι από τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες πυ αναπτύσσνται στ ικγενειακό τυς περιβάλλν. (Τάφα, 2001: 230) Η δανειστική βιβλιθήκη και η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας των νηπίων Η σωστή ργάνωση και λειτυργία της βιβλιθήκης, καθώς και η πραγματπίηση δραστηριτήτων ι πίες βηθύν στην ανάπτυξη μιας σχέσης ωής με τα βιβλία και συγχρόνως πρωθύν την ανάδυση τυ γραπτύ λόγυ απτελύν έργ των παιδαγωγών, των πίων ρόλς είναι καθριστικός. Οι παιδαγωγί της πρσχλικής ηλικίας μπρύν να βηθήσυν τα παιδιά να αναπτύξυν μια καλή σχέση με τα βιβλία και να τρφδτύν διαρκώς τα αναγνωστικά ενδιαφέρντα τυς, εφόσν τυς διαβάυν καθημερινά ιστρίες και συητύν μαί τυς για τις ιστρίες πυ διάβασαν. Μπρύν ακόμα να παρτρύνυν τα παιδιά να επισκέπτνται τη βιβλιθήκη κατά τη διάρκεια τυ ημερήσιυ πργράμματς για να διαβάσυν επιτόπυ βιβλία ή να τα δανειστύν, ώστε να τα διαβάσυν, ώστε να τα διαβάσυν στ σπίτι με τυς γνείς τυς. Οι πρσπάθειες των παιδαγωγών να δημιυργήσυν μια ελκυστική ατμόσφαιρα για τα παιδιά στ χώρ της βιβλιθήκης ανταμείβνται από τ αυξανόμεν ενδιαφέρν των παιδιών να συμμετέχυν σε δραστηριότητες πυ ργανώννται και πραγματπιύνται εκεί. (Τάφα, 2001: ) Συγκεκριμένα σύμφωνα με έρευνες των Mrr&Weinstein (1982, 1986), τα δεδμένα έδειξαν ότι η σωστή ργάνωση και λειτυργία της βιβλιθήκης στη τάξη της πρσχλικής εκπαίδευσης συμβάλλει στη βελτίωση της πιότητας και της πσότητας των δραστηριτήτων με επίκεντρ τα βιβλία πυ πραγματπιύνται εκεί. (Τάφα, 2001: 217) Εφόσν σκπός μας είναι τα παιδιά, αργότερα, σαν ενήλικες, να επισκέπτνται τη βιβλιθήκη και να δανείνται βιβλία, θα πρέπει να τα μυήσυμε από μικρά στ δανεισμό βιβλίων, πυ είναι μια μρφή συμπεριφράς. Ακόμα παρά πέρα, όταν τα παιδιά δανείνται Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 34

36 βιβλία για να τα διαβάσυν στ σπίτι με τη βήθεια των γνιών τυς, αναπτύσσυν τα ίδια αλλά και ι γνείς θετική συμπεριφρά απέναντι στα βιβλία. Επιπλέν, τα παιδιά έχυν τη δυνατότητα να αναπτύξυν δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης, αφύ κατά τη διαδικασία ενημέρωσης της καρτέλας καλύνται να γράψυν τ όνμά τυς, τν τίτλ τυ βιβλίυ, καθώς επίσης και την ημερμηνία δανεισμύ και επιστρφής τυ βιβλίυ στην τάξη. (Τάφα, 2001) Συνψίντας, τυς στόχυς τυ θεσμύ των παιδικών βιβλιθηκών βλέπυμε ότι καλλιεργείται η φιλαναγνωσία και η αρμνική ανάπτυξη της πρσωπικότητας τυ παιδιύ - εξέλιξη δηλαδή των πνευματικών τυ ικαντήτων και διερεύνηση των εμπειριών τυ- με την επίδραση τυ έντυπυ λόγυ και των άλλων πλιτιστικών μέσων πυ τυ πρσφέρει η βιβλιθήκη. Ταυτόχρνα ανέβασμα της πιότητας και ευρύτερη διάδση τυ βιβλίυ. (Αγγελπύλυ, 1995: ) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 35

37 1.3 Η συμμετχή των γνέων στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας σε παιδιά πρσχλικής ηλικίας Παιδί και ικγένεια Η πρώτη και πι σημαντική κινωνική μάδα στην πία εντάσσεται τ παιδί από τη γέννησή τυ κιόλας, είναι η ικγένεια.. Για αυτό και η ικγένεια παίει καθριστικό ρόλ στην ανάπτυξη τυ παιδιύ. Επηρεάεται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τυ από τυς τρόπυς συμπεριφράς μέσα στην ικγένεια, από τις επικινωνιακές δμές πυ σχηματίνται στυς πόλυς της, αλλά και από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ατόμων πυ τη συνθέτυν. Ο ρόλς της ικγένειας χαρακτηρίεται από πικιλμρφία, αφύ καλείται να ενεργπιήσει πνευματικές αξίες, να διαμρφώσει τ χαρακτήρα τυ παιδιύ, να αναπτύξει πλιτιστικές αξίες κα. Τ πόσ απτελεσματική είναι η ανατρφή πυ «παίρνει» τ παιδί από τ σπίτι τυ εξαρτάται από τ κατά πόσ είναι έτιμη η ικγένεια για να ικανπιήσει τις βασικές ψυχικές ανάγκες τυ παιδιύ, ξεκινώντας αρχικά από την ψυχπνευματική εξέλιξη τυ, η πία βρίσκεται σε συνάφεια με τυς γνείς αλλά και τα αδέρφια, την ικνμική και συνεπώς κινωνική θέση της ικγένειας και τέλς, κατά πόσ ατελής είναι η ικγένεια (διαύγι, φασαρίες, κτλ.). (Θεδωρακάκυ, 2001,.disbled.gr,.hellenic-schls.gr) Πάνω από 20 χρόνια τώρα, η έρευνα έχει υπστηρίξει με συνέπεια την πρόταση ότι η πιότητα της αλληλεπίδρασης γνέα-παιδιύ έχει μια ισχυρή επίδραση στη συναισθηματική, γνωστική, και γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών (Bee και λιπί, 1982 Brnfenbrenner, 1975 Clrke-Stert, 1973) και ειδικότερα, των πρόωρων ή άλλων υψηλύ κινδύνυ παιδιών (Beckith & Chen, 1980, 1984 Siegel, 1982). Υπάρχει επίσης καθλική υπστήριξη για τη διαπίστωση ότι η δυναμική τυ συστήματς γνέας-παιδί τίθεται σε κίνηση νωρίς στη ωή τυ παιδιύ, (.disbled.gr) Έτσι ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην επίδραση τυ κινωνιικνμικύ περιβάλλντς σαν παράγντας για τη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών της πρσωπικότητας τυ ατόμυ πυ έχει σχέση με την επίδση στ σχλεί (γλώσσα, αντιληπτικί τρόπι, κίνητρα μάθησης, δυσκλίες πρσαρμγής, επίδση στα μαθήματα κ.α). Είναι όλες ι επιδράσεις άμεσες και έμμεσες πυ δέχεται ένα άτμ από τη στιγμή της σύλληψης τυ ως τ θάνατ (1) (ψυχλγικό περιβάλλν). Αυτό περιλαμβάνει τόσ τ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 36

38 φυσικό (γεωφυσικές και βιφυσικές επιδράσεις), όσ και τ κινωνικό περιβάλλν (κινωνιικνμικές και πλιτιστικές επιδράσεις).. Κάθε άνθρωπς όμως βιώνει τ περιβάλλν τυ διαφρετικά από άλλυς ανθρώπυς πυ υν μέσα σε αυτό. Η έρευνα έδειξε ότι η επίδραση της κληρνμικότητας φαίνεται m μεγάλη και τυ περιβάλλντς m μικρή από ότι πράγματι είναι, (.hellenic-schls.gr) Η τρέχυσα γνώση, επίσης πρτείνει ότι η ανάπτυξη και η διανητική υγεία των νηπίων και των μικρών παιδιών διαμρφώννται περισσότερ από τις συνεχώς επαναλαμβανόμενες καθημερινές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τυ γνέα και τυ νηπίυ απ' ό,τι από τα δραματικά ή τραυματικά, ενιαία γεγνότα (Stem, 1985). (.pekp.gr) Ύστερα από εργασίες τυ J.McV.unt (1961) και τυ Β.Blm (1964) πυ έγιναν στην Αμερική, διαπιστώθηκε πως μερικά παιδιά αδικύνται στ σχλεί, γιατί δε φέρυν από τ σπίτι τυς κατάλληλα μρφωτικά εφόδια ώστε να ξεκινήσυν τη σχλική τυς σταδιδρμία με τις ίδιες πρϋπθέσεις με τα άλλα παιδιά των "καλών ικγενειών". Οι κλινικές παρατηρήσεις τυ A. Nitschke (1962) έδειξαν (2) πως μερικές εκδηλώσεις της συμπεριφράς, αλλά και ρισμένι τρόπι κινήσεων πυ τις απέδιδαν κυρίως σε γενετικύς παράγντες, μαθαίννται και διδάσκνται μέσα στα πλαίσια της καθημερινής επικινωνίας τυ παιδιύ με τυς γνείς τυ. Είναι αυτό πυ όλι σήμερα ξέρυμε λέγντας για τα παιδιά ότι αντικατπτρίυν την ικγένειά τυς (.hellenic-schls.gr) Τ παιδί αναπτύσσει την εμπιστσύνη μέσα στ αλληλεπιδραστικό πλαίσι. Οι έννιες της εμπιστσύνης (Eriksn, 1950) και της ασφαλύς σύνδεσης (Blby, 1969), περιγράφυν τ σημαντικό πρώτ βήμα σε μια διεπιδραστική διαδικασία πυ δηγεί συνήθως σε μια αμιβαία ικανπίηση και μια ευχάριστη σχέση μεταξύ τυ γνέα και τυ παιδιύ. Πιες πρϋπθέσεις ενθαρρύνυν αυτήν την ανάπτυξη της εμπιστσύνης και την ασφαλή σύνδεση; Δύ από τις σημαντικότερες ιδιότητες είναι διαθεσιμότητα και πρβλεψιμότητα των γνικών απαντήσεων στ νήπι. Μόλις αναπτύξει τ παιδί την εμπιστσύνη- μια ασφαλής σύνδεση στ γνέα- διάφρα πράγματα είναι πιθανό να συμβύν. Τ παιδί χρησιμπιεί τν ενήλικ ως ασφαλή βάση από την πία μπρεί να απμακρυνθεί και να ερευνήσει τ ανθρώπιν και φυσικό περιβάλλν τυ. Τ παιδί πρσπαθεί να ρυθμίσει τη συμπεριφρά τυ βασισμένη στη ενεργό εμπειρία τυ. (.pekp.gr) Η ανατρφή των παιδιών, ι αξίες πυ διαχένται, τα κίνητρα πυ δίνει η ικγένεια, η κινωνική τάξη, είναι μερικί παράγντες πυ επηρεάυν όχι μόν την σχλική επίδση Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 37

39 των μαθητών, αλλά τη συνλική εικόνα τυς, την μελλντική τυς απκατάσταση, την τπθέτησή τυς απέναντι στην κινωνία πυ τυς περιμένει για να πρσφέρυν, (.hellenic-schls.gr) Εάν γνέας είναι επανειλημμένς ψυχλγικά μη διαθέσιμς απέναντι στ παιδί, ακόμη και τ φυσικό κίνητρ τυ παιδιύ να εξερευνά και να παίει είναι πιθανό να εξασθενίσει. (.pekp.gr) Στα πρώτα χρόνια της ωής τυ παιδιύ, ι ενισχύσεις των γνέων καθρίυν απκλειστικά τη μάθησή τυ, γιατί συνήθως η επιθυμητή συμπεριφρά τυ παιδιύ ενισχύεται θετικά με την εκδήλωση της αγάπης των γνέων. Έχντας τ παιδί σαν πρότυπ συμπεριφράς τυς γνείς τυ ικειπιείται λόκληρ τ σύστημα αξιών της ικγένειας. Οικειπιείται τις φιλδξίες, τα ενδιαφέρντα, τις πρσδκίες, τν τρόπ αντιμετώπισης καταστάσεων καλών ή κακών, κερδίντας έτσι την αγάπη τυς, (.hellenic-schls.gr) Αυτό πυ ι αναπτυξιακί ψυχλόγι νμάυν εσωτερίκευση της λειτυργίας πρτύπων (internlitin f rking mdels) αρχίει νωρίς στην παιδική ηλικία. Παραδείγματς χάριν, στ τέλς τυ πρώτυ έτυς, τ νήπι εσωτερικεύει ένα πρότυπ πυ απτελεί μια ασφαλή ή μια ανασφαλή βάση, ανάλγα με τ τύπ δεσμύ πυ έχει αναπτύξει με τυς γνείς τυ. Δεδμένυ ότι τ νήπι εσωτερικεύει την εμπειρία τυ με τη μητέρα και τν πατέρα αυτό αναπτύσσει ρισμένες αντιλήψεις και πρσδκίες για τ πώς άλλι θα απκριθύν σε αυτό, με απτέλεσμα να έχει επιπτώσεις στν τρόπ πυ συνδέεται με τυς άλλυς. Επίσης, η αυταντίληψη τυ παιδιύ για τ κατά πόσ είναι ικανό να επηρεάσει τ περιβάλλν απτελεσματικά ή όχι για να ικανπιήσει τις ανάγκες τυ, εξαρτάται κατά ένα μεγάλ μέρς από τις απαντήσεις τυ γνέα τυ στις ενέργειες και τη συμπεριφρά τυ. Αυτή η απόσυρση, εντύτις, είναι μια πρβληματική αντίδραση πυ έχει σημαντικές επιπτώσεις στην διανητική υγεία και ανάπτυξη των νηπίων. Όχι μόν μπρεί να απτελέσει βασικό αιτιακό παράγντα στ να καθυστερήσει σημαντικά η ανάπτυξη της γλώσσας, η γνωστική και κινητική ανάπτυξη, αλλά διαστρεβλώνει επίσης τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης με άλλυς εμπδίντας τ παιδί να δημιυργήσει υγιείς σχέσεις με άλλα πρόσωπα, (.pekp.gr) Γενικά η θερμή και εγκάρδια ατμόσφαιρα απτελεί την πι ευνϊκή πρϋπόθεση για την καλλιέργεια της αυτνμίας, της αυτενέργειας, της αυτπεπίθησης, των βάσεων δηλαδή της ανάπτυξης των κινήτρων απόδσης. Βασική όμως πρϋπόθεση για την ανάπτυξη των κινήτρων απόδσης, είναι ι απαιτήσεις των γνέων να ανταπκρίννται στ επίπεδ των δυναττήτων τυ παιδιύ. Οι γνείς πυ έχυν ψηλά κίνητρα επίδσης, θέτυν υψηλότερες Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 38

40 απαντήσεις στα παιδιά τυς, παρά ι γνείς με ασθενή κίνητρα. Ο πατέρας γενικά είναι πι συγκρατημένς γνιός. Αφήνει μεγαλύτερη ελευθερία και αυτνμία στ παιδί τυ πυ έχει ψηλές απδόσεις. Αντίθετα πατέρας παιδιών με ασθενή κίνητρα επίδσης κατευθύνει αυταρχικά τη συμπεριφρά τυ παιδιύ. (Παπαγεωργίυ,.hellenic-schls.gr) Η ανάγνωση βιβλίων και η ανάπτυξη της αξίας τυ βιβλίυ στα νήπια από τ ικγενειακό τυ περιβάλλν. Τ βιβλί είναι ένας ανεκτίμητς θησαυρός πυ γίνεται για τα παιδιά ένα παράθυρ στν κόσμ, πρσφέρντας τυς γνώσεις αλλά και ένα μέσ για να πάνε στη χώρα της φαντασίας. Όπις και αν είναι ρόλς τυ, τ καλό βιβλί ωφελεί τα παιδιά. Τυς δίνει τ κλειδί για τν κόσμ της γνώσης, ακνίει τ μυαλό τυς και τα βηθάει να γνωρίσυν κόσμυς πλύσιυς και μαγικύς. Γι' αυτό, λιπόν, είναι επιτακτική ανάγκη ι εκπαιδευτικί, ι παιδαγωγί και ι γνείς να μυήσυν τα παιδιά σ' αυτό τ υπέρχ... χάρτιν σόμπαν και να τα βηθήσυν να αγαπήσυν από μικρά τ βιβλί και να γίνυν καλί αναγνώστες. Και καθώς η φιλαναγνωσία είναι κάτι πυ καλλιεργείται, και μάλιστα από τις πλύ τρυφερές ηλικίες, καλό είναι να πρσπαθήσυν όλι μαί ώστε να στραφεί τ κάθε παιδί πρς τ βιβλί και να γευτεί από πλύ νωρίς τη χαρά τυ διαβάσματς, ( Είναι γνωστό και απδεκτό από όλυς ότι ι βασικί παράγντες πυ κάνυν τ παιδί να πλησιάσει τ βιβλί είναι τ ικγενειακό περιβάλλν και η ικγένεια. (Αγγελπύλυ, 1995:183) Είναι σίγυρ πως δεν υπάρχει παιδί πυ να μην αγαπάει τ νανύρισμα, τ τραγύδι, τ παραμύθι, τα παιχνίδια τυ λόγυ κι αυτό σημαίνει πως άνθρωπς αγαπάει τη λγτεχνία από την αρχή της ωής τυ. Όμως αν αυτή η αγάπη καλλιεργηθεί, τότε τα πρώτα σκαλπάτια της παιδείας ανεβαίνυν εύκλα μέσα από τη λγτεχνία, γιατί είναι γητευτικά, καμιά φρά και συγκλνιστικά, κι έτσι μαί με την αισθητική αγωγή συντελείται και η γλωσσική και η πνευματική καλλιέργεια. Είναι γνωστό, εξάλλυ, ότι υπάρχει υσιώδης σχέση ανάμεσα στη γλώσσα και στη σκέψη, δηλαδή όσ η γλώσσα πλαταίνει, τόσ ξανίγει κι νυς. Όσ ένα παιδί δέχεται ερεθίσματα τυ λόγυ, τόσ νυς τυ ξυπνάει. (Χρτιάτη, 1994: 208) Τ σπίτι είναι τ πρώτ σχλεί των παιδιών και ι γνείς ι πρώτι και ι πλέν σημαντικί δάσκαλι. Γι αυτόν τν λόγ ρόλς των γνέων στην εκπαίδευση έχει Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 39

41 μελετηθεί και αξιλγηθεί. Ο uey από τ 1908 ανέφερε σχετικά με τη μάθηση των παιδιών ότι «όλα ξεκινύν όταν ι γνείς αρχίυν να διαβάυν στα παιδιά». (Τάφα, 2001: 83) Στην περίπτωση όμως αυτή, με τη λέξη διαβάω υπνύνται πλύ περισσότερα πράγματα από μια σκέτη ανάγνωση. Κι αυτό επειδή δεν υπάρχυν βιβλία «επί μέτρω», δηλαδή γραμμένα ειδικά για κάπι συγκεκριμέν παιδί σε κάπια συγκεκριμένη φάση της ανάπτυξής τυ. Τ κάθε παιδί ανάλγα με τ περιβάλλν μέσα στ πί μεγαλώνει και τα ερεθίσματα πυ έχει, ξέρει ή είναι σε θέση να καταλάβει διαφρετικά πράγματα. Με άλλ τρόπ αντιλαμβάνεται μια ιστρία πυ έχει σχέση με τη θάλασσα ένα νησιωτόπυλ ή, ακόμη περισσότερ, γις ενός θαλασσινύ, και με εντελώς διαφρετικό τρόπ ένα παιδί από ρεινή περιχή, πυ δεν έχει πτέ τυ αντικρίσει τη θάλασσα. Εξάλλυ όλα τα παιδιά δεν έχυν την ίδια ωριμότητα στην ίδια ηλικία. Ο ρόλς τυ γνέα πυ διαβάει ένα παραμύθι στ παιδί τυ είναι πλύ πι σύνθετς και απαιτητικός από τ ρόλ τυ απλύ αναγνώστη. Δυλειά τυ είναι, τυλάχιστν στην πρώτη ανάγνωση, να πρσαρμόσει τ κείμεν στ επίπεδ αντίληψης τυ παιδιύ τυ, παραλείπντας ή αντικαθιστώντας λέξεις, απλπιώντας δύσκλες φράσεις. Στις επόμενες αναγνώσεις, όταν τ παιδί έχει πια συλλάβει τ θέμα τυ α ναγνώσματς, μπρύμε να πρσθέσυμε, εξηγώντας τες, τις καινύριες λέξεις, χωρίς να διατρέχυμε κίνδυν να βαρεθεί τ παιδί και να εγκαταλείψει τ βιβλί. Ύστερα, δυλειά τυ γνέα, είναι να ωντανέψει τ κείμεν, να τ συνδέσει με την εικνγράφηση, κυρίως όμως να τ συνδέσει με την καθημερινή ωή και τις καθημερινές εμπειρίες τυ παιδιύ τυ. Και βέβαια να τυ εξηγήσει όλα όσα δεν καταλαβαίνει. Όλα αυτά μπρεί να ακύγνται δύσκλα και πλύπλκα, είναι όμως πράγματα τα πία όλι ι γνείς πυ ενδιαφέρνται να επικινωνήσυν με τ παιδί τυς τα κάνυν αυτμάτως κάθε μέρα: Διαλέγυν ασυνείδητα τις λέξεις πυ χρησιμπιύν για να τυ μιλήσυν, ώστε να είναι λέξεις πυ καταλαβαίνει, τυ εξηγύν ό,τι δεν καταλαβαίνει, τυ θυμίυν ότι αυτό πυ τυ δείχνυν ή για τ πί τυ μιλύν είναι, π.χ., σαν εκείν πυ είδαν μαί την πρηγύμενη, κτλ. (Βερτσώνη-Κκόλη, 1994: 241) Μελέτες έχυν δείξει ότι σε όλες σχεδόν τις ικγένειες παρατηρύνται δραστηριότητες σχετικές με την ανάγνωση και την γραφή, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, τη φυλή, την κινωνική τάξη, τ μρφωτικό επίπεδ ή την ικγενειακή κατάσταση των γνέων. Τη σύγχρνη επχή θα ήταν λάθς να υπθέτυμε ότι σε μια ικγένεια δε συνηθίνται δραστηριότητες πυ σχετίνται με την ανάγνωση και τη γραφή, επειδή τα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 40

42 μέλη της και κυρίως ι γνείς είναι φτωχί, αμόρφωτι, μετανάστες ή νέι σε ηλικία. (Τάφα, 2001:87) Ο όρς «συντρφιά στ διάβασμα» υπνεί μια δυναμική συμμετχή των μελών μιας παρέας σε συγκεκριμένη αναγνωστική δραστηριότητα. Αυτό απδίδεται πι καλά αν αντικαταστήσυμε αυτό τν όρ με τ πρσδιριστικό διώνυμ «συντρφικό διάβασμα», πυ παραπέμπει σε ανάλγα σχήματα, όπως συντρφικά παιχνίδια (παιχνίδια στα πία παίρνυν μέρς όλα τα μέλη της ικγένειας). Έτσι λιπόν στ συντρφικό διάβασμα συμμετέχυν εναλλάξ τα μέλη της ικγένειας, δεν είναι δηλ. αδρανή ή σιωπηλί παρατηρητές, αλλά συμμέτχι σ' ένα κινό παιχνίδι, τ παιχνίδι της κινής ανάγνωσης. (Αναγνωστόπυλς, 1994: 184) Οι βασικές μρφές συντρφικύ διαβάσματς, μέσα στην ικγένεια είναι τρεις και εξαρτώνται από τν αναγνώστη ή τυς αναγνώστες, όπως θα φανεί στα παρακάτω σχήματα. Πρώτ σχήμα συντρφικύ διαβάσματς με βάση τ παιδί-αναγνώστης: Διαβάει τ παιδί και ακύει η μητέρα, πατέρας, ι παππύδες, γνείς και παππύδες, αδέλφια, θεία κ.λ.π. Δεύτερ σχήμα συντρφικύ διαβάσματς με βάση μέλς της ικγένειας-αναγνώστη: Διαβάει η μαμά και ακύει τ παιδί, διαβάει μπαμπάς, η γιαγιά, θεία κ.λ.π. και ακύνε ι υπόλιπι. Τρίτ σχήμα έχυμε όταν γίνεται εναλλάξ η ανάγνωση: Διαβάει τ παιδί, συνεχίει η μαμά, ακλυθεί μπαμπάς ή αρχίει τ παιδί, συνεχίει η γιαγιά, παππύς κ..κ. Ο κατάλληλς χρόνς για τ συντρφικό διάβασμα εξαρτάται από πλλύς παράγντες, τις συνθήκες διαβίωσης, τη σύνθεση της ικγένειας κ.λ.π. Οπωσδήπτε όμως είναι καλό να πρκύπτει ύστερα από κινή συμφωνία και συήτηση μεταξύ των μελών. Και μάλλν πρέπει να καθιερωθεί σαν ένα κινό διασκεδαστικό διάλειμμα. Είναι αδιανόητ να υπαχθεί σε πρόγραμμα, εβδμαδιαί ή μηνιαί. Γίννται, λιπόν, πρτάσεις και συμφωνύμε για τ «παιχνίδι». Π.χ. μπρεί να γίνεται κάθε πρώτη Κυριακή τυ μήνα, ή με την ευκαιρία των διακπών, ερτών (Χριστυγέννων, Πάσχα κ.λ.π.) ή κάθε φρά πυ κρίνυμε σκόπιμ. (Αναγνωστόπυλς, 1994: 184) Σήμερα, επίσης στη διεθνή βιβλιγραφία όρς «ικγενειακός αλφαβητισμός» (fmily litercy) υπδηλώνει ακριβώς τις καθημερινές ενασχλήσεις των γνέων, των παιδιών και των άλλων μελών της ικγένειας, τις σχετιόμενες με τις πρακτικές της ανάγνωσης και της γραφής. Σύμφωνα με τη Mrr, ικγενειακός αλφαβητισμός αναφέρεται στυς τρόπυς με τυς πίυς ι γνείς, τα παιδιά και τα άλλα μέλη της Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 41

43 ικγένειας χρησιμπιύν τν γραπτό στ σπίτι και γενικότερα στν κινωνικό τυς περίγυρ. Ο ικγενειακός αλφαβητισμός μπρεί να λαμβάνει χώρα με εντελώς φυσικό τρόπ κατά την διάρκεια των καθημερινών ικγενειακών ενασχλήσεων και βηθά τυς ενηλίκυς και τα παιδιά να «κάνυν διάφρα πράγματα». Αυτές ι μρφές καθημερινής ενασχόλησης είναι δυνατό να περιλαμβάνυν: τη χρήση σχεδίων ή γραπτών για να εκφράσυν τα μέλη της ικγένειας τις απόψεις τυς, την ανταλλαγή σημειώσεων ή σύντμων μηνυμάτων για να επικινωνύν μεταξύ τυς, τη δημιυργία καταλόγυ αγρών διάφρων ειδών ή τν σχλιασμό θεμάτων και απόψεων κατά τη διάρκεια συητήσεων ή κατά την ανάγνωση και την γραφή. Ο ικγενειακός αλφαβητισμός μπρεί να ξεκινήσει σκόπιμα από τυς γνείς ή μπρεί να πρκύπτει αυθόρμητα, καθώς ι γνείς και τα παιδιά ασχλύνται με τις καθημερινές εργασίες τυς. Οι δραστηριότητες τυ ικγενειακύ αλφαβητισμύ συνήθως αντανακλύν την εθνική, την φυλετική ή την πλιτιστική κληρνμιά των ίδιων των ικγενειών. (Τάφα, 2001: 83-84) Η εξικείωση των παιδιών πρσχλικής ηλικίας με τα παιδικά βιβλία ασκεί σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη τυς. Έρευνες έχυν δείξει ότι η ανάγνωση παιδικών βιβλίων σε ρισμένες ικγένειες αρχίει ήδη από τη βρεφική ηλικία και ότι η ανάγνωση και η συήτηση πυ ακλυθεί με αφρμή τ βιβλί επηρεάυν σημαντικά την ανάπτυξη των γλωσσικών τυς δεξιτήτων, των ικαντήτων σκέψης και των δεξιτήτων γραμματισμύ. (Μσχβάκη, 2001: 297) Οι γνείς και τα μεγαλύτερα αδέρφια απτελύν για τ μικρό παιδί τ κυριότερ εξωτερικό μντέλ, τ πρότυπ και τ σπυδαιότερ βηθό στην ανάδυση των γραφικών και αναγνωστικών τυ δεξιτήτων. Η ικγένεια ανάλγα με τ πλιτιστικό- μρφωτικό καθώς και κινωνικικνμικό υπόβαθρ της, παρέχει στα μέλη της, άλλτε με άμεσ και άλλτε με έμμεσ τρόπ, υλικά, εμπειρίες, γνώσεις, ερεθίσματα και κυρίως πρότυπα πυ επιτρέπυν την ανάπτυξη των γλωσσικών τυς δεξιτήτων. Μέσα από τις πι απλές και ασήμαντες δραστηριότητες της καθημερινής ωής της ικγένειας τα παιδιά μαθαίνυν για τν έντυπ λόγ. Ορισμένες δραστηριότητες καθριστικής σημασίας για την ανάπτυξη τυ γραπτύ λόγυ πυ συντελύνται στ πλαίσι της ικγένειας είναι: η από κινύ με τυς γνείς ανάγνωση (ή με τα μεγαλύτερα αδέλφια) βιβλίων, παιδικών ιστριών και παραμυθιών, καθώς επίσης και η ενασχόληση τυ παιδιύ με εικνγραφημένα βιβλία. Οι δραστηριότητες αυτές, σε συνάρτηση με τη συήτηση πάνω στην ιστρία τυ βιβλίυ, την αναγνώριση λέξεων ή γραμμάτων μέσα από τ βιβλί, την ενθάρρυνση των παιδιών να μαντέψυν τ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 42

44 νόημα καινύριων λέξεων, την απόδση τυ κειμένυ, την άσκηση της κριτικής σκέψης κτλ, βηθύν τα παιδιά να συνειδητπιήσυν τη χρησιμότητα τυ βιβλίυ και να συμπεριφέρνται σαν αναγνώστες. (Θεδωρακάκυ, 2001: 248) Πέρα από τη συχνότητα ανάγνωσης παιδικών βιβλίων, τρόπς με τν πί γίνεται η ανάγνωση και η συήτηση με τα παιδιά φαίνεται να έχει καθριστική σημασία για την επίδραση πυ αυτός θα έχει στην ανάπτυξη των παιδιών. (Μσχβάκη, 2001: 298) Θεμιτό θα ήταν να χαρίνται από τυς συγγενείς στα παιδιά βιβλία ως δώρα στις διάφρες γιρτές, χωρίς βέβαια να γίννται υπερβλές και να παραβιάεται η ισρρπία ανάμεσα στα παιχνίδια και στα έντυπα. Χρήσιμ ακόμα είναι να συητύν ι γνείς για ενδιαφέρντα βιβλία, να σχλιάυν τις καινύριες εκδόσεις, να επισημαίνυν τις διάφρες βραβεύσεις βιβλίων και τη σπυδαιότητά τυς, να επισκέπτνται μαί με τα παιδιά εκθέσεις βιβλίων, να πηγαίνυν στα βιβλιπωλεία για αγρά βιβλίων συντρφιά με τα παιδιά τυς, να τυς συνιστύν την παρακλύθηση των τηλεπτικών εκπμπών, πυ αναφέρνται στ βιβλί, την υπεύθυνη ενασχόληση με τη βιβλιθήκη τυ σχλείυ τυς. (Κωνσταντίνυ- Χριστδύλυ, 1994: ) Όσ αναφρά τν θεσμό της δανειστικής βιβλιθήκης, τα παιδιά φέρνντας στ σπίτι τυς τ βιβλί πυ διάλεξαν, τ διαβάυν με κάπι από τα μέλη της ικγένειας. Με αυτό τν τρόπ αναγκάνται και ι γνείς ή τα άλλα μέλη της ικγένειας να εμπλακύν στη διαδικασία ανάγνωσης των παιδικών βιβλίων. Σε πλλές, μάλιστα, ικγένειες, στις πίες η ανάγνωση μιας ιστρίας δεν περιλαμβάνεται στις καθημερινές ενασχλήσεις των μελών, τ βιβλί πυ έρχεται στ σπίτι μπρεί να λειτυργήσει ως κίνητρ, ώστε να διαβάσυν και ι γνείς. (Τάφα, 2001: 122) Ο δανεισμός βιβλίων από τη βιβλιθήκη της τάξης και η ανάγνωση τυς στ σπίτι από τυς γνείς συντελύν στ να αναπτύξυν γνείς και παιδιά θετική στάση απέναντι στ βιβλί και εξικειώνυν τα παιδιά με τ γραπτό λόγ. Μαί με τ δανειόμεν βιβλί δίνεται στ παιδί και ένα έντυπ, για να ωγραφίσει στ σπίτι ότι τυ άρεσε περισσότερ από την ιστρία. Με τη βήθεια, μάλιστα, τυ γνέα ή κάπιυ άλλυ μέλυς της ικγένειας τ παιδί γράφει στ έντυπ τ νματεπώνυμό τυ, τν τίτλ τυ βιβλίυ ή τ όνμα εκείνυ πυ τυ διάβασε τ βιβλί στ σπίτι. (Τάφα, 2001: 122) Ο τρόπς με τν πί τα παιδιά απκτύν γνώσεις, συμμετέχντας στις δραστηριότητες πυ τυς πρσφέρει τ ικγενειακό τυς περιβάλλν, διαμρφώνει μια συμπεριφρά, την πία ι γνείς πρέπει να διδάξυν στα παιδιά τυς. Όπως δηλαδή Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 43

45 «διδάσκυμε στα παιδιά πώς να τρώνε, να κάθνται, να παίυν και να χτίυν σπίτια», με τν ίδι τρόπ πρέπει να τα μάθυνε πώς να απκτήσυν τις γνώσεις πυ τυς πρσφέρυν τα βιβλία ή τα άλλα είδη έντυπυ υλικύ. Πλλί γνείς όμως δεν γνωρίυν πώς να εμπλέξυν με τν καλύτερ τρόπ τα παιδιά τυς σε αυτές τις δραστηριότητες, ώστε αυτά με τη σειρά τυς να απκμίσυν τις απαραίτητες γνώσεις για να κατανήσυν τη λειτυργία τυ γραπτύ λόγυ. Συνεπώς και ι ίδιι ι γνείς χρειάνται ενημέρωση και καθδήγηση για να επιτύχυν αυτόν τν στόχ. Επμένως, σε πλλές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η εκπαίδευση των ίδιων των γνέων. (Τάφα, 2001: 91) Η Clrk στην πλύ γνωστή εργασία της «Μικρί πλύ ικανί αναγνώστες» (Yung fluent reders), από τις συνεντεύξεις των γνέων τριάντα δύ (32) παιδιών, τα πία είχαν μάθει να διαβάυν πρτύ πάνε στ σχλεί, διαπίστωσε ότι όλι ι γνείς ασχλύνταν πλύ με τα παιδιά τυς, έδιναν ιδιαίτερη σημασία στην εκπαίδευση τυς, επισκέπτνταν μαί τυς την τπική βιβλιθήκη και τα ενθάρρυναν να διαλέγυν από εκεί διάφρα βιβλία. Οι μητέρες των παιδιών αυτών βρίσκνταν μαί τυς τν περισσότερ χρόν της ημέρας, διαβάντας τυς βιβλία. Και όλα αυτά απτελύσαν μέρς των καθημερινών δραστηριτήτων της ικγένειας και όχι κάτι πυ συνέβαινε σκόπιμα ή σε ειδικές μόν ημέρες ή περιστάσεις. (Τάφα, 2001: 85) Σήμερα, υπστηρίεται ότι η έλλειψη των παραπάνω συνηθειών στ σπίτι μπρεί να θεωρηθεί πράγγελς μελλντικών δυσκλιών στην ανάγνωση και τη γραφή. Φαίνεται ότι τ ενδιαφέρν και η στάση των γνέων πρς την ανάγνωση και την γραφή, καθώς και ι ευκαιρίες για διάβασμα και γράψιμ, πυ ι ίδιι ι γνείς παρέχυν στα παιδιά τυς, πρτύ αυτά φιτήσυν στ σχλεί, διαμρφώνυν σε μεγάλ βαθμό τ επίπεδ της μετέπειτα αναγνωστικής τυς ικανότητας. Όσα νήπια έχυν ήδη αναπτύξει δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης κατά την είσδ τυς στην πρσχλική εκπαίδευση, χάρη στην ευεργητική επίδραση τυ ικγενειακύ τυς περιβάλλντς, παρυσιάυν υψηλότερη επίδση στην ανάγνωση και την γραφή κατά τα πρώτα έτη φίτησης τυς στ δημτικό σχλεί. Αυτό σημαίνει ότι ι πληρφρίες πυ έχυν λάβει τα νήπια σε ότι αφρά την ανάγνωση και την γραφή, πρτύ πάνε στ σχλεί, εξασφαλίυν έναν πλύ ισχυρό κριτήρι για την σχλική τυς επιτυχία. (Τάφα, 2001: 86) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 44

46 1.3.3 Η συμμετχή των γνέων στην εκπαιδευτική διαδικασία (στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ) Σχλεί και ικγένεια απτελύν τις δύ όψεις ενός μηχανισμύ κινωνικπίησης τυ νεαρύ ατόμυ: της πρσαρμγής τυ δηλαδή στα πρότυπα κινωνικής συμπεριφράς και της ένταξης τυ, ως πλίτη, στ δσμέν κινωνικό- πλιτικό σχηματισμό. (Παπάγλυ, 1984: 11) Άλλωστε τ πρσχέδι τυ νόμυ για τη δημόσια εκπαίδευση (πρωτβάθμια και δευτερβάθμια) ριθετεί έναν πρσανατλισμό με δύ στόχυς: τη σύνδεση τυ σχλείυ με την κινωνία και την αναβάθμιση των σπυδών. (Παπάγλυ, 1984:81) Κατά τ παρελθόν πλλί γνείς αισθάννταν απκλεισμένι από τ σχλεί των παιδιών τυς. Τ μήνυμα πυ εισέπρατταν από τυς εκπαιδευτικύς ήταν ότι έπρεπε να μείνυν μακριά από ό,τι είχε σχέση με τη διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής στα παιδιά τυς. Πλλές φρές, μάλιστα, αισθάννταν ότι όσα τυχόν είχαν κάνει για τα παιδιά τυς πρτύ αυτά ξεκινήσυν τ σχλεί είχαν γίνει με λανθασμέν τρόπ, γι αυτό με την έναρξη τυ σχλείυ όλα όσα είχαν πρηγηθεί θα έπρεπε να λησμνηθύν. Όπως υπστηρίυν στις μελέτες τυς η Durkin και η Clrk, ακόμη και ι γνείς των παιδιών τα πία γνώριαν ανάγνωση και γραφή πριν φιτήσυν στ σχλεί αισθανόταν τελικώς αμηχανία για τις γνώσεις των παιδιών τυς και δίστααν να απκαλύψυν τη δική τυς συμβλή στη κατάκτηση αυτών των δεξιτήτων. (Τάφα, 2001: 91) Τα τελευταία χρόνια η άπψη αυτή έχει αλλάξει. Σήμερα υπστηρίεται ότι η συμβλή των γνέων στην εκπαίδευση των παιδιών όχι μόν είναι χρήσιμη, αλλά επιβάλλεται. Ιδιαίτερα, μάλιστα, για τα παιδιά της πρσχλικής ηλικίας, η συμμετχή των γνέων στη μάθηση τυ γραπτύ λόγυ είναι καθριστικής σημασίας. (Τάφα, 2001: 91) Η ανάγκη για καλή σχέση γνέων και δασκάλων είναι κινά απδεκτή και υπάρχυν σχλεία πυ υπήρξαν ανέκαθεν ιδιαίτερα επιτυχημένα σ αυτόν τν τμέα. Η έκθεση Plden, πυ δημσιεύθηκε τ 1967, υπήρξε σταθμός στην πρωτβάθμια εκπαίδευση, καθώς έδινε μεγάλ βάρς στν τρόπ με τν πί ι δάσκαλι συνδένται με τυς γνείς. Η Έκθεση περιέγραφε μερικές από τις καλύτερες πρακτικές και έκανε μια απόπειρα να τις κωδικπιήσει σε έναν κατάλγ πρτάσεων για όλα τα σχλεία. (Σαλτμπεργκερ- Ούιτενμπεργκ, Χένρι, Όσμπρν, 1996: 210) Οι πρτάσεις αυτές περιλάμβαναν πρπαρασκευαστικές συναντήσεις πρτύ ακόμα τ παιδί ξεκινήσει τ σχλεί, πρόσβαση στυς εκπαιδευτικύς της τάξης τυ, καθώς και Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 45

47 τυς διευθυντές. Συνιστύσαν επίσης ι «ανιχτές ημέρες» να μην χρησιμπιύνται απκλειστικά για την παρυσίαση της εργασίας τυ σχλείυ, αλλά να επιτρέπει τυς δασκάλυς να κάνυν ατμικές διευθετήσεις ενθαρρύνντας έτσι και τυς δύ γνείς να έρθυν στ σχλεί. Πρότειναν ακόμα τη δημιυργία φυλλαδίων σχετικά με τ σχλεί, τα πία θα περιλάμβαναν τις εργασίες πυ πρέπει ι γνείς να ενθαρρύνυν να κάνει τ παιδί στ σπίτι, καθώς και απόψεις για τις πίες ητύσαν σχλιασμό από τυς γνείς. Η Έκθεση Plden έλεγε στη συνέχεια ότι πρέπει να καταβάλλνται πρσπάθειες για επαφή με τυς γνείς πυ δεν παρυσιάνται στ σχλεί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έπρεπε ι παιδαγωγί να μετατραπύν σε κινωνικύς λειτυργύς. Η Έκθεση έδινε την πλήρη περιγραφή ενός επιτυχημένυ πργράμματς πυ ακλυθύσε αυτές τις αρχές. (Σαλτμπεργκερ- Ούιτενμπεργκ, Χένρι, Όσμπρν, 1996: 210) Όπως αναφέρθηκε και σε άλλα σημεία, η ανάδυση των δεξιτήτων ανάδυσης και γραφής ξεκινά από την ικγένεια. Τα παιδιά πυ έχυν αρχίσει να κατανύν τη λειτυργία τυ γραπτύ λόγυ, πρτύ φιτήσυν στ σχλεί, έχυν γνείς ι πίι συητύν συχνά μαί τυς, τυς παρέχυν πλλές ευκαιρίες για γραφή και ανάγνωση, τυς διαβάυν πλλά βιβλία, εκμεταλλεύνται τν περιβάλλντα έντυπ λόγ και πιστεύυν ότι η μάθηση τυ γραπτύ λόγυ δεν είναι μόν υπόθεση των δασκάλων, αλλά και δική τυς. (Τάφα, 2001: 181) Παρότι όμως σε όλες σχεδόν τις ικγένειες πρσφέρνται ευκαιρίες για ανάγνωση και γραφή στις καθημερινές ενασχλήσεις τυς, η πσότητα και η πιότητα αυτών των ευκαιριών είναι πιθανό να διαφέρυν. Κάπιι γνείς, ενώ θέλυν να βηθήσυν τα παιδιά τυς, δεν γνωρίυν τν τρόπ. Δεν γνωρίυν ότι για να αναδυθύν ι δεξιότητες της γραφής και της ανάγνωσης πρέπει να φρντίυν να «εφδιάυν» τ σπίτι με πλλά ερεθίσματα γραπτύ λόγυ, ι ίδιι δε να δημιυργύν και να πρσφέρυν στα παιδιά πλλές ευκαιρίες για να διαβάσυν και να γράψυν και, βέβαια, να τα ενθαρρύνυν συνεχώς. (Τάφα, 2001:181) Οι γνείς πλλές φρές χρειάνται εκπαίδευση και καθδήγηση για να μάθυν τν τρόπ με τν πί θα εκμεταλλευτύν τις ευκαιρίες πυ παρυσιάνται στ σπίτι, όταν, κατά τις καθημερινές ικγενειακές ενασχλήσεις, πρκύπτυν ανάγκες για ανάγνωση και γραφή. Όπως επίσης χρειάεται να μάθυν πώς να χρησιμπιύν διάφρα εκπαιδευτικά υλικά με κατάλληλ τρόπ. Έρευνες έχυν δείξει ότι γνείς από όλα τα κινωνικικνμικά στρώματα και σε μεγάλ πσστό απητύν την συνεργασία με τυς Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 46

48 εκπαιδευτικύς. Ζητύν αν ενημερωθύν πάνω σε θέματα πυ αφρύν την εκπαίδευση των παιδιών τυς και ανταπκρίννται θετικά στις πρκλήσεις των εκπαιδευτικών να συμμετέχυν σε πργράμματα συνεργασίας σχλείυ και ικγένειας. (Τάφα, 2001: 181) Τα απτελέσματα από τα πργράμματα συνεργασίας σχλείυ και ικγένειας, τα πία έχυν εφαρμστεί σε διάφρες χώρες, έχυν δείξει ότι η συνεργασία αυτή δημιυργύσε ισχυρύς δεσμύς μεταξύ των εκπαιδευτικών και των γνέων, με απτέλεσμα ι δεύτερι να αισθάννται ασφαλείς στη σχέση αυτή και αν ργανώνυν με τν καλύτερ τρόπ δραστηριότητες γραπτύ λόγυ στ σπίτι. Όσ πι ενημερωμένι είναι ι γνείς, τόσ πι ασφαλείς αισθάννται και τόσ μεγαλύτερη αυτπεπίθηση έχυν για ό,τι κάνυν. (Τάφα, 2001: 181) Η επιτυχία της συνεργασίας γνέων και εκπαιδευτικών εξαρτάται από τ πώς ι δεύτερι θα χειριστύν τ θέμα της πρσέγγισης των γνέων, αλλά και από τις κατευθυντήριες γραμμές πυ θα τυς δώσυν. Οι παιδαγωγί είναι απαραίτητ να κατανήσυν ότι ι γνείς, για να συνεργαστύν με τ σχλεί, αφενός πρέπει να είναι ενημερωμένι για τν τρόπ με τν πί τ σχλεί λειτυργεί και αφετέρυ να γνωρίυν όχι μόν τι ι ίδιι μπρύν να κάνυν, αλλά και πως θα τ πετύχυν. Από την πρώτη στιγμή πυ τα παιδιά θα φιτήσυν στ σχλεί ι γνείς πρέπει να γνωρίσυν ότι αυτά εκπαιδεύνται όχι μόν στ σχλεί, αλλά καις τ σπίτι, ότι η πρόδς τυς εξαρτάται σε μεγάλ βαθμό από την συνεργασία των ίδιων με τυς εκπαιδευτικύς τυ σχλείυ και ότι είναι πλύ σημαντικό να γνωρίυν αμφότερι- γνείς και εκπαιδευτικί- τις συνθήκες μάθησης στ σπίτι και στ σχλεί. (Τάφα, 2001: 182) Είναι γεγνός ότι ι γνείς απητύν έντνα την επικινωνία με τυς δασκάλυς, για να ενημερωθύν και να μάθυν τν τρόπ με τν πί θα βηθήσυν τα παιδιά τυς στ σπίτι. Πλλί γνείς, μάλιστα, έχυν εκφράσει μέσα από δηλώσεις τυς τν ενθυσιασμό τυς για τη συνεργασία πυ είχαν με τις/τυς παιδαγωγύς (τυ σχλείυ (Bevertn, 1995), συνεργασία πυ τυς βήθησε να κατανήσυν τν σημαντικό ρόλ τυς στη διαδικασία μάθησης της ανάγνωσης και της γραφής Cimey & Munsie, 1992). (Τάφα, 2001: 95) Γνείς από όλα τα κινωνικ-ικνμικά στρώματα επιθυμύν τη συνεργασία με τυς εκπαιδευτικύς. Γνείς πυ υν σε υπβαθμισμέν περιβάλλν, στ πί υπάρχυν σβαρά πρβλήματα επιβίωσης, φαίνεται να ανταπκρίννται θετικά στην πρόσκληση των δασκάλων και να συμμετέχυν σε πργράμματα συνεργασίας σχλείυ και ικγένειας. Η επίδραση των πργραμμάτων αυτών στυς γνείς είναι εμφανής, αφύ αυξάνεται η Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 47

49 συμμετχή τυς σε δραστηριότητες αλφαβητισμύ στ σπίτι και βελτιώννται τόσ ι σχέσεις γνέα-παιδιύ όσ και η επίδση των παιδιών στν γραπτό λόγ. Η επαφή, μάλιστα, των γνέων με τ σχλικό περιβάλλν φαίνεται να βελτιώνει όχι μόν τ επίπεδ της αναγνωστικής ικανότητας των παιδιών πυ έχυν δυσκλίες στην ανάγνωση και τη γραφή, αλλά και των γνέων εκείνων πυ δυσκλεύνται να διαβάσυν και να γράψυν. (Τάφα, 2001: 93) Οι παιδαγωγί της πρσχλικής ηλικίας, κατά την έναρξη και κατά τη διάρκεια τυ σχλικύ έτυς, είναι απαραίτητ να ενημερώνυν τυς γνείς για τυς γενικύς και ειδικύς στόχυς τυ πργράμματς ανάγνωσης και γραφής πυ εφαρμόυν στη τάξη τυς. Επίσης, είναι πλύ σημαντικό να πρσκαλύν κάπιες συγκεκριμένες ημερμηνίες, και εκ περιτρπής, τυς γνείς να πρσέλθυν και να παραμείνυν στ σχλεί καθ όλη τη διάρκεια τυ ημερήσιυ πργράμματς, για να δυν πως ργανώννται ι διάφρες δραστηριότητες και με πι τρόπ χρησιμπιύνται τα διάφρα υλικά. Επιπλέν, πρέπει να τυς δίνυν την ευκαιρία να συμμετέχυν στις διαδικασίες τυ πργράμματς. Για παράδειγμα, όταν ι γνείς κάνυν επίσκεψη στ σχλεί, μπρύν να διαβάσυν στα παιδιά παραμύθια, να μιραστύν μαί τυς εμπειρίες από τ επάγγελμα τυς και να ργανώσυν δραστηριότητες σχετικά με αυτό. (Τάφα, 2001: 182) Μία από τις πρώτες ενέργειες των παιδαγωγών, στην πρσπάθεια τυς να αναπτύξυν μια επικδμητική σχέση με τυς γνείς, είναι να τυς εξηγήσυν με σαφήνεια τι πρσδκύν από αυτύς: πις πρέπει να είναι ρόλς τυς και τι πρέπει να κάνυν με τα παιδιά τυς στ σπίτι. Να τυς εξηγήσυν με σαφή τρόπ ότι η συμβλή της ικγένειας στην ανάδυση τυ γραμματισμύ στα παιδιά της πρσχλικής ηλικίας δεν σημαίνει ότι ι γνείς ι τα άλλα μέλη της «πρέπει» να διδάξυν στα παιδιά τυς ανάγνωση και γραφή με τν τρόπ πυ διδάσκυν ι δάσκαλι στ σχλεί. Αυτή η μρφή διδασκαλίας, όταν γίνεται από τυς γνείς, ι πίι στην πλεινότητα τυς δεν γνωρίυν τν τρόπ διδασκαλίας της γραφής και της ανάγνωσης, είναι επικίνδυνη και μπρεί να έχει αρνητικές συνέπειες στα παιδιά. Εκείν πυ χρειάεται πραγματικά να κάνυν ι γνείς είναι να λειτυργύν ι ίδιι ως πρότυπ, να δημιυργύν ευκαιρίες για γραφή και ανάγνωση, να ενθαρρύνυν και να επιβραβεύυν τα παιδιά σε κάθε τυς πρσπάθεια, αλλά και να κατανήσυν ότι τα παιδιά δεν πρέπει να είναι απλί παρατηρητές, αλλά να εμπλέκνται και τα ίδια σε όσες δραστηριότητες της καθημερινής ωής σχετίνται με τν γραπτό λόγ. (Τάφα, 2001: 183) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 48

50 Τέλς ι γνείς πρέπει να αντιληφθύν την σημασία πυ έχει για την μάθηση και την πρόδ των παιδιών τυς στην ανάγνωση και τη γραφή η δική τυς στάση και συμπεριφρά απέναντι στα βιβλία. Οι γνείς, λιπόν, πρέπει να διαβάυν βιβλία, εφημερίδες και κάθε λγής έντυπα, ακόμη και τις ετικέτες από τις συσκευασίες των πρϊόντων και να σχλιάυν μαί με τα παιδιά. Όταν γράφυν, για παράδειγμα, τν κατάλγ για την αγρά τρφίμων ή για να στείλυν ένα γράμμα ή μια ευχετήρια κάρτα, είναι χρήσιμ να συητύν με τ παιδί τ περιεχόμεν και να τ παρτρύνυν να συμμετέχει και εκείν γράφντας, και έτσι να λειτυργύν ως πρότυπ πρς μίμηση. Επιπλέν, χρειάεται να επιβραβεύυν κάθε πρσπάθεια τυ παιδιύ για γραφή και ανάγνωση. Η επιβράβευση της συγκεκριμένης πρσπάθειας και σχλιασμός πυ γίνεται ταυτόχρνα με την επιβράβευση πρτρέπυν τ παιδί να επαναλάβει την πράξη. (Τάφα, 2001: 184) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 49

51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Η ΕΡΕΥΝΑ 2.1 Τ αντικείμεν και σκπός της έρευνας Τ αντικείμεν της παρύσας έρευνας είναι η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας των παιδιών πρσχλικής ηλικίας αναφρικά με τν θεσμό της δανειστικής βιβλιθήκης τυ νηπιαγωγείυ και την εμπλκή των γνέων. Οι λόγι για τυς πίυς επιλέχθηκε η συγκεκριμένη ριθέτηση είναι διότι: Α. Στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ Ο χώρς της βιβλιθήκης απτελεί γενικότερα μια από τις γωνίες της τάξης τυ νηπιαγωγείυ, η πία δεν πρτιμάται από τα παιδιά. Έχει παρατηρηθεί σε παρόμιες έρευνες πως η ργάνωση τυ χώρυ συμβάλλει θετικά στην αύξηση τυ ενδιαφέρντς των παιδιών για τη συγκεκριμένη γωνιά. Ο ργανωμένς δανεισμός στη βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ δεν είναι διαδεδμένς στν χώρ της πρσχλικής εκπαίδευσης. Β. Στην ικγένεια Τ ικγενειακό περιβάλλν παίει απφασιστικό ρόλ στην ανάπτυξη των δεξιτήτων και της συμπεριφράς τυ παιδιύ, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της ωής τυ. (.disbled.gr/grrts/peternder4 Β.dc) Η σημασία πυ δίνει τ ικγενειακό περιβάλλν στ βιβλί επηρεάει και τ ίδι τ παιδί. Οι στόχι της έρευνας είναι: Α. Σχετικά με τ χώρ τυ νηπιαγωγείυ Η διερεύνηση τυ τρόπυ ργάνωσης και δανεισμύ της βιβλιθήκης στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ και πως τ παραπάνω σύστημα βηθάει και επηρεάει (θετικά ή αρνητικά) την αλληλεπίδραση των παιδιών με τη βιβλιθήκη. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 50

52 Η αλλαγή της διαδικασίας δανεισμύ με ένα σύστημα τ πί θα μπρεί να χρησιμπιηθεί από τα παιδιά και αν αυτό επηρεάει την συμπεριφρά των νηπίων ως πρς την βιβλιθήκη. Η ενίσχυση της βιβλιθήκης με νέα βιβλία και αν με αυτόν τν τρόπ, χώρς της βιβλιθήκης θα έχει μεγαλύτερ ενδιαφέρν από τα νήπια. Β. Σχετικά με την ικγένεια Η απόψεις των γνέων για τ παιδικό βιβλί. Η συμμετχή των γνέων σ ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη της αγάπης τυ βιβλίυ από τα παιδιά τυς. Η αλλαγή στάσης των γνέων γύρω από τ παιδικό βιβλί και τυς τρόπυς ανάγνωσης. 2.2 Τ ερευνητικό δείγμα Πρκειμένυ να εξεταστεί η ανάπτυξη της αγάπης των παιδιών για τ βιβλί αναφρικά με τν θεσμό της δανειστικής βιβλιθήκης τυ νηπιαγωγείυ και την εμπλκή των γνέων, έγινε παρακλύθηση σε 18 νήπια δύ τμημάτων (τυ 23υ Νηπιαγωγείυ Βόλυ) στην καθημερινή τυς δραστηριότητα, αλλά και στην διάρκεια τυ δανεισμύ και της επιστρφής των βιβλίων στην βιβλιθήκη τυ κάθε τμήματς. Δόθηκαν ερωτηματλόγια στυς γνείς των παραπάνω νηπίων στην αρχή και στ τέλς τυ πργράμματς, ενημερώθηκαν ι γνείς πριν αρχίσει η δεύτερη φάση τυ πργράμματς από διάλεξη πυ έγινε στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ από την κυρία Τασύλα Τσιλιμένη, Λέκτρα τυ Π.Θ. και τέλς δόθηκαν ερωτηματλόγια στις νηπιαγωγύς και των δύ τμημάτων, καθώς και στυς γνείς ώστε να αξιλγηθεί η έρευνα. Όπως λιπόν αναφέρεται παραπάνω τ δείγμα της παρύσας έρευνας ήταν 18 νήπια και ι γνείς τυς. 2.3 Πλαίσι έρευνας Η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας των παιδιών πρσχλικής ηλικίας όσ αφρά τν θεσμό της δανειστικής βιβλιθήκης και την εμπλκή των γνέων εξετάεται ως πρς: Α. Στν χώρ τυ νηπιαγωγείυ Τν ημερήσι χρόν απασχόλησης των παιδιών στν χώρ της βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 51

53 Την πιότητα της απασχόλησης των νηπίων στν χώρ της βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ Την συμπεριφρά τυς κατά τν δανεισμό των βιβλίων κάθε Παρασκευή Την συμπεριφρά τυς κατά την επιστρφή των βιβλίων κάθε Δευτέρα για τ ένα τμήμα και Τρίτη για τ άλλ Την γενικότερη σχέση τυς με τα βιβλία Β. Στυς γνείς των νηπίων Στις γνώσεις τυς και τις απόψεις τυς γύρω από τ παιδικό βιβλί Στην συμμετχή τυς για τη διαμόρφωση μιας σχέσης αγάπης τυ παιδιύ τυς με τ βιβλί Στ τρόπ ανάγνωσης ενός βιβλίυ στα παιδιά τυς 2.4 Φάσεις έρευνας Η έρευνα πραγματπιήθηκε σε τρεις φάσεις μέσα στην διάρκεια τριών μηνών περίπυ. Α Φάση (πριν από την αλλαγή στ σύστημα δανεισμύ) 1. Δόθηκαν ερωτηματλόγια στυς γνείς των νηπίων έτσι ώστε να διερευνηθεί η υπάρχυσα επαφή τυ ικγενειακύ περιβάλλντς με τα βιβλία. 2. Έγινε καταγραφή και παρατήρηση τυ χώρυ της βιβλιθήκης και της διαδικασίας δανεισμύ. 3. Παρατηρήθηκαν τα νήπια κατά την καθημερινή τυς δραστηριότητα στην γωνιά της βιβλιθήκης. 4. Παρατηρήθηκαν τα νήπια κατά τη διαδικασία δανεισμύ και επιστρφής των βιβλίων. 5. Ενημερώθηκαν ι γνείς μέσα από διάλεξη σχετικά με την επίδραση τυ παιδικύ βιβλίυ στα παιδιά πρσχλικής ηλικίας και τυς τρόπυς αφήγησης ή ανάγνωσης ενός βιβλίυ. Β Φάση (αλλαγή στ σύστημα δανεισμύ, πρσθήκη βιβλίων): Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 52

54 1. Τ σύστημα δανεισμύ στην δανειστική βιβλιθήκη τρππιήθηκε και έγινε πι απλό, ώστε να είναι πι εύχρηστ για τα παιδιά και να μπρύν πλέν να δανειστύν βιβλία μόνα τυς. 2. Ενισχύθηκε η βιβλιθήκη με νέα βιβλία. 3. Παρατηρήθηκαν τα νήπια κατά την καθημερινή τυς δραστηριότητα στην γωνιά της βιβλιθήκης. 4. Παρατηρήθηκαν τα νήπια κατά τη διαδικασία δανεισμύ και επιστρφής των βιβλίων με τ νέ σύστημα δανεισμύ. Γ Φάση (2η παρακλύθηση με τ νέ σύστημα δανεισμύ και τη πρσθήκη βιβλίων): 1. Διεξήχθει δεύτερη παρατήρηση των νηπίων κατά την καθημερινή τυς δραστηριότητα στην γωνιά της βιβλιθήκης, ώστε να ερευνηθεί αν η συμπεριφρά τυς διαφρπιήθηκε από την Β Φάση τυ πργράμματς. 2. Διεξήχθει δεύτερη παρατήρηση των νηπίων κατά τη διαδικασία δανεισμύ και επιστρφής των βιβλίων με τ νέ σύστημα δανεισμύ. 3. Δόθηκαν ερωτηματλόγια στις νηπιαγωγύς για την αξιλόγηση τυ πργράμματς 4. Δόθηκαν ερωτηματλόγια στυς γνείς με σκπό να ερευνηθεί αν υπήρξε κάπια αλλαγή στη γενικότερη στάση τυς πρς τ παιδικό βιβλί, αλλά και για να γίνει μια αξιλόγηση τυ πργράμματς. 2.5 Αναλυτικό πλαίσι επεξεργασίας της έρευνας Η παρύσα έρευνα διεξαχθεί στ 23 Νηπιαγωγεί Βόλυ (και στα δύ τυ τμήματα) πυ βρίσκεται στη περιχή της Νεάπλης. Τ χρνικό πλαίσι μέσα στ πί πραγματπιήθηκαν όλες ι φάσεις τις έρευνας ήταν τέσσερις μήνες (13 Ιανυάριυ- 13 Μαΐυ). Η έρευνα πραγματπιήθηκε με την μρφή ενός πργράμματς τ πί σχεδιάστηκε σε τέσσερις φάσεις και αφρύσε μόν τα νήπια και των δύ τμημάτων τυ νηπιαγωγείυ. Εικόνα 9 Η βιβλιθήκη τυ δειίτιφυ τμήματς. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 53

55 Στην πρώτη φάση τυ πργράμματς, δόθηκαν ερωτηματλόγια (παράρτημα 2 φύλλ) σε όλυς τυς γνείς των παιδιών, ώστε να διερευνηθεί η σχέση των γνέων με τ παιδικό βιβλί, τόσ από πλευρά πρσέγγισης (τρόπι ανάγνωσης και επεξεργασίας), όσ και από πλευρά πρόσβασης στ παιδικό βιβλί (αγρά παιδικύ βιβλίυ, τόπς αγράς, πσότητα και πιότητα αγράς βιβλίυ καθώς και κριτήρια αγράς). Παρόλα αυτά αξιλγήθηκαν τα ερωτηματλόγια των γνέων πυ αφρύσαν τ δείγμα. Στη συνέχεια έγινε καταγραφή τυ τρόπυ ργάνωσης της βιβλιθήκης τυ νηπιαγωγείυ. (Παράρτημα- 1 Φύλλ). Έπειτα ακλύθησε η παρακλύθηση των νηπίων μέσα στην τάξη τυς τόσ κατά την καθημερινή τυς δραστηριότητα, όσ και κατά τη διαδικασία δανεισμύ και επιστρφής. Με βάση αυτή τη παρακλύθηση θέλαμε να δύμε τ πόσ συχνά τα παιδιά τν χώρ της βιβλιθήκης, τη δράση τυς εκεί και τη χρνική στιγμή ή στιγμές πυ επισκέπτνταν την βιβλιθήκη (ελεύθερες δραστηριότητες, καθρισμένη ώρα, άλλη ώρα), με τν τρόπ πυ είχαν μάθει να λειτυργύν από την αρχή της χρνιάς καθώς και τν τρόπ δανεισμύ τυ κάθε τμήματς, τ πώς τα παιδιά δανείνταν και αν δανείνταν και συμπλήρωναν τη καρτέλα δανεισμύ μόνα τυς. Η παρακλύθηση γινόταν καθημερινά σε όλη τη διάρκεια τυ πργράμματς σε φύλλ παρατήρησης (παράρτημα 3 φύλλ) για κάθε παιδί ξεχωριστά. Έπειτα από τη παρακλύθηση, πρχωρήσαμε στην ενημέρωση των γνέων. Η ενημέρωση διεξήχθει στις 2 Φεβρυάριυ στην αίθυσα τυ 1υ τμήματς, στις 6 τ απόγευμα. Η κυρία Τασύλα Τσιλιμένη, Λέκτρας τυ Π.Θ. μίλησε στυς γνείς των νηπίων πυ είχαν συγκεντρωθεί, γύρω από τις θετικές επιπτώσεις τυ παιδικύ βιβλίυ και για τυς τρόπυς ανάγνωσης ενός βιβλίυ στα παιδιά. Στυς γνείς μιράστηκε ένα ενημερωτικό φυλλάδι με πρτάσεις ανάγνωσης ενός βιβλίυ (παράρτημα 8 Φυλλάδι). Οι γνείς συμμετείχαν με ερωτήσεις και παρατηρήσεις. Έδειξαν να ενδιαφέρνται και ητύσαν και άλλη συνάντηση. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 54

56 Εικόνα 111 Νήπι κατά τη διαδικασία δανεισμύ με τ παλιό σύστημα. Εικόνα 12 Στην επιστρφή των βιβλίων με τ παλιό σύστημα δανεισμύ, κάθε παιδί έβαε τ βιβλί πυ είχε δανειστεί πάνω από την καρτέλα τυ Στην δεύτερη φάση τυ πργράμματς ενισχύθηκε η βιβλιθήκη και των δύ τμημάτων με περίπυ 20 βιβλία σε κάθε τμήμα πικίλων περιεχμένων και διάφρων ειδών (πίηση, παραμύθια, μικρές ιστρίες, κ.λ.π.), ώστε να υπάρχει μεγαλύτερ αριθμός βιβλίων πρς ανάγνωση για κάθε παιδί, μεγαλύτερη πικιλία και ανανέωση των παλαιότερων (πράγμα πυ δεν είχε γίνει κατά την διάρκεια της σχλικής χρνιάς πυ είχε πρηγηθεί). Ακόμα αλλάξαμε τν τρόπ δανεισμύ. Πλέν τα παιδιά μπρύσαν να δανείνται μόνα τυς εύκλα. Τ νέ σύστημα δανεισμύ βασιόταν σε ένα πίνακα, τπθετημέν στ ύψς των παιδιών, πίς περιείχε τα νόματα όλων των παιδιών και δίπλα από τ Εικόνα 9 Διαφαίνετε πίνακας με τα νόματα των παιδιών και δίπλα τα αυτκόλλητα κριτς- κρατς, πυ απτελύν τ νέ σύστημα δανεισμύ. κάθε όνμα είχε ένα αυτκόλλητ τύπυ «κριτς- κρατς». Επίσης σε ένα κυτί στ χώρ της βιβλιθήκης υπήρχαν όλα τα εξώφυλλα των βιβλίων σε σμίκρυνση και έγχρωμα με τ συμπληρωματικό αυτκόλλητ. Κάθε φρά πυ γινόταν η διαδικασία δανεισμύ τ παιδί έπρεπε να βρει τ ανάλγ καρτελάκι τυ βιβλίυ τυ και να τ τπθετήσει δίπλα στ όνμα τυ. Κατά τη διαδικασία επιστρφής τα παιδιά τπθετύσαν τ βιβλί στη βιβλιθήκη, έβγααν τ καρτελάκι και τ έβααν ξανά μέσα στ κυτί. Ακόμα, στη φάση αυτή πρστέθηκε και μία επιπλέν ώνη πριν τ δεκατιανό, στην Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 55

57 πία τα παιδιά μπρύσαν να πάνε σε όπια γωνιά ήθελαν. Αυτό γινόταν για να παρακλυθήσυμε αν τα παιδιά θα επισκέπτνταν για δεύτερη φρά την γωνιά της βιβλιθήκης. Η τρίτη φάση απτέλεσε την αξιλόγηση τυ πργράμματς. Τα παιδιά παρατηρήθηκαν για μια ακόμα φρά κατά τη καθημερινή τυς δραστηριότητα και κατά τη διαδικασία δανεισμύ και επιστρφής με τν νέ σύστημα δανεισμύ. Με αυτό τν τρόπ θέλαμε να παρατηρήσυμε αν υπήρχε διαφρπίηση με τα απτελέσματα της δεύτερης φάσης. Επίσης δόθηκαν ερωτηματλόγια αξιλόγησης τυ πργράμματς τόσ στυς γνείς (Παράρτημα- Φύλλ 7 - Αξιλόγηση τυ πργράμματς από τυς γνείς), όσ και στυς νηπιαγωγύς και των δύ τμημάτων (Παράρτημα- Φύλλ 6 - Αξιλόγηση από τη νηπιαγωγό) Εικόνα 12 Ο πίνακας με τα νόματα των παιδιών τν τμήματς και δίπλα κλλημένα κάπια βιβλία πυ ήταν δανεισμένα στα συγκεκριμένα παιδιά Εικόνα 11 Δίπλα στη βιβλιθήκη ήταν τπθετημένα σε κυτί τα καρτελάκια με την εικόνα τυ εξώφυλλυ των βιβλίων σε σμίκρυνση Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 56

58 Οι τίτλι των νέων βιβλίων πυ πρστέθηκαν στη βιβλιθήκη είναι ι παρακάτω ταξινμημένι ανά τμήμα. Τίτλι νέων βιβλίων πυ πρστέθηκαν στη βιβλιθήκη, ταξινμημένι ανά τμήμα 1 Τμήμα Νηπιαγωγείυ 2 Τμήμα Νηπιαγωγείυ 0 Κύρις Άλφαλφα Η παράξενη αγάπη τυ αλόγυ και της λεύκας Μελιά, η μέλισσα Τ σύμπαν Είμαι η Αλίκη Οι περιπέτειες τυ Οδυσσέα Ιστρίες με λαγυδάκια Τ δέντρ Καληνύχτα γριλάκι 0 μικρύλης Δίας 0 Χάρης και μωβ μαρκαδόρς Η μαγική τρμπέτα Τ λυλυδόπαιδ Τ μαγικό βιβλί των αριθμών Πύντη Ρύντη Στεριές και θάλασσες 0 (θώκς νόμιε ότι μισύσε τ σχλεί Η κλκυθιά και τ ξωτικό 0 Μπαλύ στ πάρκ Πιν αγαπάει η μαμά; Κάθε μέρα παραμύθι, κάθε βράδυ Τ σπιτάκι με τα βιβλία καληνύχτα Η Μιμή με τα μεγάλα αυτιά Συ έχω πει 1000 φρές να μη λες υπερβλές 0 Πυκ και τ φεγγάρι 0 Φώκς νόμιε ότι μισύσε τ σχλεί 0 Πυκ και τ φεγγάρι Έχ) ράμματα για τη γύνα συ 0 Φώκς νόμιε ότι ήθελε να κιμάται με Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 57

59 παρέα Ιστρίες τυ γιαλύ και τυ γυαλιύ Τα δύ αστεράκια Πίνακας 1 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 58

60 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3.1 Απτελέσματα της έρευνας Η έρευνα, όπως πραναφέρθηκε βασίστηκε σε φύλλα παρατήρησης και σε ερωτηματλόγια. Τα απτελέσματα φαίννται παρακάτω ανάλγα τ κάθε ερωτηματλόγι ή τ φύλλ παρατήρησης. Η έρευνα άρχισε με την καταγραφή τυ τρόπυ ργάνωσης και δανεισμύ της βιβλιθήκης και συνεχίστηκε με ένα ερωτηματλόγι πυ μιράστηκε στυς γνείς, πριν αλλάξει τρόπς ργάνωσης της βιβλιθήκης. Έπειτα ακλύθησε η 1η παρακλύθηση στην πία παρακλυθήθηκαν τα νήπια στ κατά πόσ επισκέπτνταν στην καθημερινή τυς δραστηριότητα τ χώρ της βιβλιθήκης και πως δρύσαν εκεί, καθώς και στ τρόπ δανεισμύ και επιστρφής των βιβλίων. Όλα αυτά με την ργάνωση της βιβλιθήκης πυ υπήρχε καθώς και με τν τρόπ δανεισμύ τυ κάθε τμήματς. Η 2η παρακλύθηση έγινε αφύ τπθετήθηκε και λειτύργησε ένα νέ σύστημα δανεισμύ και στα δύ τμήματα και μετά από την ενημέρωση των γνέων. Στην 3η παρακλύθηση, η πία διεξαχθεί κάτω από τ ίδι κλίμα με τη 2η, θέλαμε να παρατηρήσυμε τις πιθανές απκλείσεις πυ θα υπήρχαν λόγω τυ ότι τ σύστημα ήταν κάτι νέ για τα παιδιά και ενισχύθηκε χώρς της βιβλιθήκης. Σε κάθε φάση παρακλύθησης στην καθημερινή δραστηριότητα των νηπίων, γινόταν παράλληλα και παρακλύθηση της διαδικασίας δανεισμύ και επιστρφής των βιβλίων. Έτσι, τ ερωτηματλόγι πυ αφρά τν δανεισμό και τ αντίστιχ της επιστρφής είναι χωρισμένη κάθε ερώτηση τυ με απτελέσματα 3ων παρακλυθήσεων. Τέλς παρυσιάνται τα ερωτηματλόγια για την αξιλόγηση τυ πργράμματς από την νηπιαγωγό και από τυς γνείς. 3.2 Παρυσίαση ερωτηματλγίων και απτελεσμάτων ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΡΟΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ 1. Συνλικί τίτλι βιβλίων της βιβλιθήκης τυ νηπιαγωγείυ Κατά την έναρξη της διεξαγωγής της έρευνας, έπρεπε να καταγραφύν τα βιβλία πυ υπήρχαν σε κάθε τμήμα. Τα βιβλία αυτά ήταν βιβλία πυ τα παιδιά μπρύσαν να «διαβάσυν» στη γωνιά της βιβλιθήκης αλλά και κάπια από αυτά να τα δανειστύν. Τα βιβλία αυτά αναφέρνται στν παρακάτω πίνακα (Πίνακας 2). Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 59

61 Τίτλι βιβλίων ταξινμημένι κατά τμήμα Ι Τμήμα Νηπιαγωγείυ Μια φρά ήταν η Κυλυτύμπα Τ μικρό μυ αδελφάκι 0 Σπτ πάει σχλεί Δε φβάμαι... Τ νερό 0 Χειμώνας Η Τσδύλα Η Σταχτπύτα Τ ασχημόπαπ 2 Τμήμα Νηπιαγωγείυ Δε φβάμαι., τν δντγιατρό Η κόκκινη κτύλα Τ πάθημα τυ Αύκυ Η Χινάτη Λύλα η πεταλύδα Τα δύ ερωτευμένα αρκάδια Μια τίγρη φβερή, φβερή και τρμερή! Αριστφάνη-Όρνιθες Ερευνώ τ σώμα μυ Τ λυχνάρι τυ Αλαντίν και άλλα παραμύθια Ειρήνη- Αριστφάνη Ελληνική μυθλγία Δεν φβάμαι... τν Οδντγιατρό Τα τρία μικρά λυκάκια Η Χινάτη και ι εφτά νάνι L... Πάνω στη γη- Στ δάσς 1 1 Μενέλας και Πάρης Τύλα η μαργαριτύλα ΕΙ Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων Τ κατσικάκι και λύκς πυ έπαιε φλγέρα Ίγκι τ μυρμήγκι Ένας μεγάλς ηθπιός Πινόκι Αισώπυ Μύθι- Η αλεπύ και τ κράκι Η Σταχτπύτα Η βασιλπύλα και βάτραχς 0 Ανδρκλής και τ λιντάρι Η γρίπη- Μαγγιατρός 1 1 Η χώρα χωρίς γάτες 1 1 Η Μυρτώ και τ κυνυπάκι Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 60

62 Η Πύπυ και η Καρλότα Ρύλα η ακριδύλα 0 Παπυτσωμένς γάτς 1 Τα έξι κυνελάκια Αισώπυ Μύθι- Τα δύ γατάκια Πίνακας 2 2. Αριθμός βιβλίων πρς δανεισμό: Τα νήπια δεν μπρύσαν να δανειστύν όλα τα βιβλία της βιβλιθήκης. Ο αριθμός των δανειόμενων βιβλίων ανά τμήμα διαφαίνεται στν παρακάτω πίνακα. Παρατηρείται πως και τα δύ τμήματα είχαν τ ίδι αριθμό δανειόμενων βιβλίων (Πίνακας 3). Αριθμί βιβλίων ταξινμημένι κατά τμήμα Ι Τμήμα Νηπιαγωγείυ 2 Τμήμα Νηπιαγωγείυ Πίνακας 3 3. Είδς βιβλίων της βιβλιθήκης (γενικά): Τα βιβλία πυ καταγράφηκαν παραπάνω ταξινμήθηκαν ανά είδς. Τ είδς των καταγραφόμενων βιβλίων αναφέρεται στα συνλικά βιβλία πυ είχε η βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ. Όπως παρατηρείται και στν παρακάτω πίνακα (Πίνακας 4) τ πρώτ τμήμα περιρίεται σε βιβλία Γνώσεων, Εικνγραφημένων Ιστριών και Παραμυθιών ενώ τ δεύτερ τμήμα τυ νηπιαγωγείυ επεκτείνεται πέρα από τα παραπάνω είδη και σε βιβλία Μυθλγίας και Μύθων τυ Αισώπυ. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 61

63 Μυθλγία 10 Μύθι Αισώπυ 3 Εικνγραφημές Ιστρίες Ί3 0, Παραμύθια 0 0 Πιήματα Πίνακας 4 4. Στ διάστημα αυτό η νηπιαγωγός αλλάει τα βιβλία στη γωνιά; Στ διάστημα πυ γινόταν η παρακλύθηση με τ σύστημα δανεισμύ και με τν τρόπ λειτυργίας της βιβλιθήκης πυ πρϋπήρχε παρατηρήθηκε αν η νηπιαγωγός των τμημάτων άλλαε τα βιβλία της βιβλιθήκης. Οι απαντήσεις ήταν αρνητικές και για τα δύ τμήματα. (Πίνακας 5). Ι Τμήμα Νηπιαγωγείυ 2 Τμήμα Νηπιαγωγείυ Ναι Όχι Φρά 2 Φρές Πίνακας 5 5. Ο τρόπς ργάνωσης ενισχύει: Με τν τρόπ πυ ήταν ργανωμένς χώρς της βιβλιθήκης και τ σύστημα δανεισμύ παρατηρήθηκε αν ενισχυόταν περισσότερ η διαδικασία δανεισμύ ή η επίσκεψη των παιδιών στη συγκεκριμένη γωνιά. Η απάντηση και για τα δύ τμήματα τυ νηπιαγωγείυ ήταν πως η επίσκεψη των παιδιών στη συγκεκριμένη γωνιά ήταν πι ευνημένη (Πίνακας 6). ι... Ι Τμήμα 2 Τμήμα Τν δανεισμό Την επίσκεψη των παιδιών στη γωνιά 0 0 Πίνακας 6 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 62

64 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΟΝΕΩΝ 1. Γνωρίετε ότι στ σχλεί λειτυργεί για τ Σαββατκύριακ, δανειστική βιβλιθήκη για τα παιδιά; Στ πρώτ τμήμα τ 75% των γνέων γνώριε την ύπαρξη της δανειστικής βιβλιθήκης ενώ τ 25 % τυ ίδιυ τμήματς αγνύσε την ύπαρξη της. Στ δεύτερ τμήμα τυ νηπιαγωγείυ τ 80%, αντίστιχα, γνώριε για την λειτυργία της δανειστικής βιβλιθήκης για τ Σαββατκύριακ, ενώ τ 20% όχι. Συνλικά τ 83% των γνέων ήξερε ότι λειτυργεί δανειστική βιβλιθήκη και ανάλγα τ 16,7% δεν γνώριε (Διάγραμμα 1). Εάν ΝΑΙ, έχετε ενημερωθεί από τη νηπιαγωγό: Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς πυ γνώριαν για τη λειτυργία της βιβλιθήκης είχαν ενημερωθεί από την νηπιαγωγό για τη λειτυργία της σε πσστό 50%, για τν τρόπ δανεισμύ σε πσστό 25% και για τν τρόπ επιστρφής σε πσστό 25% επίσης. Οι γνείς των νηπίων τυ δεύτερυ τμήματς πυ γνώριαν για τη λειτυργία της βιβλιθήκης είχαν ενημερωθεί από την νηπιαγωγό για τη λειτυργία της σε πσστό 63,3%, για τν τρόπ δανεισμύ σε πσστό 18,2%, για τν τρόπ επιστρφής σε πσστό 18,2% επίσης και για κάπι άλλ λόγω σε πσστό 9,1%. Συνλικά, ι γνείς και των δύ τμημάτων γνώριαν για τη λειτυργία της βιβλιθήκης σε πσστό 54,2%, για τν τρόπ δανεισμύ σε πσστό20.8%, για τν τρόπ επιστρφής σε πσστό 20,8 επίσης και για κάπι άλλ λόγω σε πσστό 4,2%. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 63

65 Άλλ Τρόπ Επιστρφής Τρόπ δανεισμύ Λειτυργία Λειτυργία Τρόπ δανεισμύ Τρόπ Επιστρφής Αλλ Σύνλ 54,2 20,8 20,8 4,2 2 Τμήμα 63,3 18,2 18,2 9,1 Ι Τμήμα Διάγραμμα 2 2. Με πια συχνότητα τ παιδί δανείεται βιβλία από τ σχλεί κάθε Παρασκευή; Στ παραπάνω ερώτημα τα νήπια τυ πρώτυ τμήματς, σύμφωνα με την άπψη των γνέων, δανείνται κάθε Παρασκευή βιβλί, χωρίς καμία εξαίρεση (πσστό 100%), ενώ τα νήπια τυ δεύτερυ τμήματς δανείνται κάθε Παρασκευή σε πσστό 90% και συχνά σε πσστό 10%. Συνλικά, κανένα παιδί, σύμφωνα με την άπψη των γνέων δεν δανείεται βιβλί «πτέ» ή «σπάνια», αλλά δανείνται συχνά σε πσστό 5,6% και κάθε Παρασκευή σε πσστό 94,4% (Διάγραμμα 3) Κ 20-' υ- Πτέ Σπάνια Συχνά Κάθε Παρασκευή Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 0 0 5,6 94,4 Διάγραμμα 3 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 64

66 3. Όταν τ παιδί φέρνει ένα βιβλί από τη δανειστική βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ: Όπως διαφαίνεται από τις παρακάτω απαντήσεις, τα νήπια τυ πρώτυ τμήματς σε πσστό 62,7%, σύμφωνα με την άπψη των γνέων, όταν φέρνυν ένα βιβλί από τη δανειστική βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ στ σπίτι, ητάνε εκείνα να τυς τ διαβάσυν ή ητύν τα νήπια και πρτρέπυν και ι γνείς σε πσστό 37,2% (επιλγή «Και τα δύ»). Οι απαντήσεις των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς δεν παρυσιάυν μεγάλες αλλαγές. Παρόλα αυτά, τ 60% των νηπίων τυ δεύτερυ τμήματς ητάνε τα ίδια να τυς διαβάσυν τ βιβλί, ένα 30% των νηπίων ητάνε τα ίδια αλλά και υπάρχει πρτρπή και από τυς γνείς (επιλγή «Και τα δύ») και ένα μικρό πσστό της τάξης τυ 10% εφαρμόει κάπια άλλη επιλγή (επιλγή «Άλλ»). Συνλικά, κατά 66,7% ητάνε τα ίδια τα παιδιά ανάγνωση τυ βιβλίυ από τυς γνείς, 30% των μεν νηπίων ητάνε τα ίδια ανάγνωση τυ βιβλίυ και ι δε γνείς τα πρτρέπυν παράλληλα (επιλγή «Και τα δύ») και τέλς ένα πσστό τυ 5,6% επιλέγει μια άλλη τακτική (επιλγή «Άλλ»).(Διάγραμμα 4) 4 Ζητά εκείν Πρτρέπετε εσείς Και τα δύ Ι Τμήμα 62,7 0 37,2 0 Άλλ 2 Τμήμα Σύνλ 66,7 0 33,3 5,6 Διάγραμμα 4 4. Πι μέλς της ικγένειας αναλαμβάνει να τυ τ διαβάσει πι συχνά; Από τ παρακάτω διάγραμμα διαφαίνεται ότι, όσ αφρά τ μέλς της ικγένειας πυ αναλαμβάνει να διαβάσει βιβλί στ παιδί τυ πρώτυ τμήματς είναι κατά απκλειστικότητα η «μαμά». Στα νήπια τυ δεύτερυ τμήματς, πάντα σύμφωνα με τις απόψεις των γνέων η μητέρα είναι αυτή πυ αναλαμβάνει να διαβάει στ παιδί πι συχνά, σε πσστό 81,8%, λιγότερα συχνά αδελφός/η σε πσστό 9,1%, ενώ κάπις άλλς σε πσστό 9,1% επίσης. Συνλικά, η μητέρα έχει τν κύρι λόγ ανάγνωσης βιβλίυ σε πσστό 89,4%, ενώ αδελφός/η ή κάπις άλλς κατέχυν τ πσστό τυ 5,3% αντίστιχα. (Διάγραμμα 5) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 65

67 U- Μπαμπάς Μαμά Αδελφός/ Π Παππύς Γιαγιά Αλλ Ο Ι Τμήμα Τμήμα 0 81,8 9, ,1 Σύνλ 0 89,4 5, ,3 Διάγραμμα 5 5. Αφύ τ διαβάσετε μια φρά, ητά να τυ τ ξαναδιαβάσετε; Οι απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ τμήματς, κινήθηκαν απκλειστικά (πσστό 100%) γύρω από την επιλγή «Ναι». Αντίθετα, ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς σε πσστό 80% απάντησαν ότι τ παιδί τυς ητάει να τυ ξαναδιαβάσυν τ βιβλί, μετά την πρώτη ανάγνωση, ότι δεν ητάνε σε πσστό 10% ( επιλγή «Όχι») και ένα μικρό πσστό της τάξης των 5,6% δεν έδωσε καμία απάντηση. Συνλικά, ι περισσότερες απαντήσεις συγκεντρώννται γύρω από την επιλγή «Ναι» σε πσστό 88,8% και ι απαντήσεις «Όχι» και «Καμία» ασκύνται στ 5,3% αντίστιχα. (Διάγραμμα 6) 100 υ- Ναι Όχι Καμία Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,8 5,6 5,6 Διάγραμμα 6 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 66

68 Αν ΝΑΙ με πια συχνότητα; Με βάση την παραπάνω ερώτηση ι γνείς καλύνται να απαντήσυν με πια συχνότητα τα παιδιά ητάνε ανάγνωση τυ βιβλίυ πυ δανείστηκαν. Στ πρώτ τμήμα τα νήπια, σύμφωνα με την άπψη των γνέων ητύν πλλές φρές τη μέρα να γίνει ανάγνωση τυ βιβλίυ μετά την πρώτη ανάγνωση, σε πσστό 12,5% ενώ τ μεγαλύτερ πσστό συγκεντρώνει η επιλγή «2-3 φρές συνλικά» πυ συγκεντρώνει πσστό της τάξης τυ 87,5%. Στ δεύτερ τμήμα ι απαντήσεις των γνέων διαφρπιύνται. Οι μισές απαντήσεις (πσστό 50%) περιστρέφνται γύρω από την επιλγή «Κάθε μέρα», ενώ ι επιλγές «Πλλές φρές τη μέρα» και «2-3 φρές συνλικά» κατακτύν τ πσστό τυ 25%, η καθεμία αντίστιχα. Συνλικά, ι διαφαίνεται ότι μετά την πρώτη ανάγνωση τ παιδί ητά να ξαναδιαβαστεί τ δανειόμεν βιβλί 2-3 φρές κατά τη συνλική διάρκεια πυ θα μείνει τ βιβλί στ σπίτι σε πσστό 56,3%, κάθε μέρα σε πσστό 25% και η επιλγή πλλές φρές τη μέρα απτελεί την επιλγή με τη μικρότερη «ήτηση» με πσστό 18,7%. (Διάγραμμα 7) 100ί Ι 6 * 80 / γ S U- Κάθε μέρα Πλλές φρές τη μέρα 2-3 φρές συνλικά Ι Τμήμα 0 12,5 87,5 2 Τμήμα Σύνλ 25 18,7 56,3 Διάγραμμα 7 6. Ανταπκρίνεστε αμέσως ή επιλέγετε εσείς πότε θα τυ τ διαβάσετε; Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς στη παραπάνω ερώτηση απάντησαν πως ανταπκρίννται αμέσως σε πσστό 62,5% και ότι επιλέγυν αυτί πότε θα διαβάσυν τ δανειόμεν βιβλί στ παιδί τυς σε πσστό 37,5%. Τ πσστό των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς ήταν λίγ μικρότερ για την πρώτη επιλγή («Ανταπκρίνεστε αμέσως») και απτελύσε τ 50%, ενώ επέλεγαν ι ίδιι την στιγμή της ανάγνωσης σε πσστό 40%. Επίσης, ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς δεν έδωσαν καμία απάντηση σε πσστό 10%. Συνλικά, ι γνείς ανταπκρίννταν αμέσως στ αίτημα τυ παιδιύ τυς για ανάγνωση τυ δανειόμενυ βιβλίυ σε πσστό 55,5%, επέλεγαν ι ίδιι τη στιγμή ανάγνωσης σε πσστό 38,9% και δεν δόθηκε καμία απάντηση σε πσστό 5,6%. (Διάγραμμα 8) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 67

69 Ι^^Μ Ιί / 7ΐ Ανταπκρίνεστε αμέσως Επιλέγετε εσείς Καμία απάντηση Ι Τμήμα 62,5 37,5 0 2 Τμήμα Σύνλ 55,5 38,9 5,6 Διάγραμμα 8 7. Πιες ώρες της ημέρας τυ τ διαβάετε συνήθως; Στην παραπάνω ερώτηση, ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς απάντησαν πως επιλέγυν να διαβάυν τ δανειόμεν βιβλί στ παιδί τυς τ απόγευμα σε πσστό 44,4%, πριν κιμηθεί σε πσστό 33,3% και τ μεσημέρι 22,2% των ερωτηθέντων. Στ δεύτερ τμήμα ι επιλγές «Πριν κιμηθεί» και «Απόγευμα» συγκεντρώνυν τ ίδι πσστό της τάξης τυ 40%. αντίστιχα. Οι επιλγές «Μεσημέρι» και «Καμία απάντηση» συγκεντρώνυν πσστό 10% αντίστιχα. Τ συνλικό μέρς των απαντήσεων δίνει μια μικρή πρτεραιότητα στην απάντηση «Απόγευμα» (πσστό 42,1%) και ακλυθεί η απάντηση «Πριν κιμηθεί» με πσστό 36,8%. Τέλς, η επιλγή «Μεσημέρι» συγκεντρώνει πσστό της τάξης τυ 15,8%, ενώ δεν δόθηκε καμία απάντηση σε πσστό 5,6%. (Διάγραμμα 9) /- 50-«ϊ A, 4ΧΖ ' -mi«ιυ Αΐ innunmrtiiirt * * * In ---.J Μεσημέρι Απόγευμα Πριν κιμηθε Τμήμα 22,2 44,4 33,3 0 2 Τμήμα Σύνλ 15,8 42,1 36,8 5,3 Διάγραμμα 9 - τ). Καμία απάντηση 8. Σε πι σημεί τυ σπιτιύ τυ τ διαβάετε; 1 Ιαρατηρείται πως και στα δύ τμήματα δεν πρτιμάται χώρς της κυίνας για ανάγνωση. Στ πρώτ τμήμα, στην πλειψηφία τυς ι γνείς πρτιμύν τ χώρ τυ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 68

70 υπνδωματίυ για ανάγνωση, σε πσστό 70%, ενώ αναφέρεται λιγότερ χώρς τυ καθιστικύ/σαλνιύ σε πσστό 30%. Στ δεύτερ τμήμα παρυσιάεται μια διαφρπίηση από τ πρώτ τμήμα. Εδώ φαίνεται πως ι γνείς επιλέγυν συχνότερα τν χώρ τυ καθιστικύ/σαλνιύ σε πσστό 50%, ενώ πρτιμύν λιγότερ τ χώρ τυ υπνδωματίυ (πσστό 40%). Ακόμα δε δόθηκε καμία απάντηση στη συγκεκριμένη ερώτηση σε πσστό 10%.Γενικά, στ σύνλ των απαντήσεων τ σημεί τυ σπιτιύ πυ πρτιμάται περισσότερ από τυς γνείς για ανάγνωση βιβλίυ στ παιδί τυς είναι τ υπνδωμάτι σε πσστό 55%, ακλυθεί χώρς τυ καθιστικύ/σαλνιύ σε πσστό 40%, ενώ δε δόθηκε καμία απάντηση σε πσστό 5%. (Διάγραμμα 10) 9 U- Κυίνα Καθιστικό/ Σαλόνι Υττνδωμάτι Καμία απάντηση Βί Τμήμα Τμήμα Σύνλ Διάγραμμα Σας διακόπτει κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης με ερωτήσεις για όσα ακύει; Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς τυ νηπιαγωγείυ απάντησαν πως τ παιδί τυς, τυς διακόπτει κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης σε πσστό 75%, ενώ δεν τυς διακόπτει σε πσστό 25%. Οι απαντήσεις των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς δεν διέφεραν πλύ. Τα παιδιά τυ δευτέρυ τμήματς διακόπτυν την ανάγνωση με ερωτήσεις σε πσστό 80% ενώ δεν διακόπτυν σε πσστό 10%. Επίσης στ δεύτερ τμήμα δεν δόθηκε καμία απάντηση σ αυτή την ερώτηση σε πσστό 10%. Συνλικά, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης τα παιδιά κάνυν ερωτήσεις για όσα ακύνε σε πσστό 77,8% ενώ δεν κάνυν σε πσστό 16,7%.Τέλς δεν δόθηκε καμία απάντηση στ σύνλ των απαντήσεων σε πσστό 5.6%.(Διάγραμμα 11) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 69

71 100-, Ft jo.-'-h f c> s Ναι Όχι Καμία Απάντηση Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 77,8 16,7 5,6 Διάγραμμα Τυ δείχνεται τις εικόνες: Οι γνείς κλήθηκαν να απαντήσυν πότε δείχνυν τις εικόνες στα παιδιά (επιλγές: «Ενώ διαβάετε» και «Όταν τελειώνετε»). Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς απάντησαν καθλικά πως δείχνυν στα παιδιά τυς τις εικόνες ενώ τυς διαβάυν τ βιβλί. Στ δεύτερ τμήμα υπήρχαν κάπιες διαφρπιήσεις. Τ 80% των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς έδειχνε τις εικόνες στ παιδί τυ κατά την διάρκεια της ανάγνωσης, ένα 10% τις δείχνει μετά τ τέλς της ανάγνωσης και επίσης 10% των γνέων τυ δευτέρυ τμήματς δεν έδωσε καμία απάντηση. Τέλς, συνλικά, ι γνείς και των δύ τμημάτων παρυσιάυν τις εικόνες στα παιδιά τυς κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης σε πσστό 88,8%, τ 5,6% τυ συνόλυ των γνέων δείχνυν τις εικόνες μετά τ τέλς της ανάγνωσης και τ ίδι πσστό δεν έδωσε καμία απάντηση. (Διάγραμμα 12) u- 50- υ- Ενώ διαβάετε Όταν τελειώσετε Καμία Απάντηση Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,8 5,6 5,6 Διάγραμμα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

72 11. Σας κάνει ερωτήσεις όταν τελειώνετε την ανάγνωση; Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση ήταν όλες θετικές. Τόσ ι γνείς τυ πρώτυ όσ και ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς απαντύν σε πσστό 100% πως μετά την ανάγνωση τυ βιβλίυ τ παιδί τυς, τυς κάνει ερωτήσεις. Συνλικά, λιπόν τ 100% των παιδιών των ερωτηθέντων γνέων πραγματπιεί ερωτήσεις μετά τ τέλς της ανάγνωσης. (Διάγραμμα 13) 12. Κάνετε εσείς ερωτήσεις/ συητήσεις για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ; Τ 75% των γνέων τυ πρώτυ τμήματς κάνυν ερωτήσεις για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ, τ 12,5% δεν κάνει ερωτήσεις, ενώ τ 12,5% των γνέων τυ ίδιυ τμήματς κάνυν μερικές φρές ερωτήσεις. Στ δεύτερ τμήμα υπάρχει κάπια διαφρπίηση μιας και τ 90% των γνέων κάνυν ερωτήσεις/ συήτηση για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ και μόν τ 10% δεν κάνυν. Στ σύνλ των γνέων, τ 83,3% κάνυν ερωτήσεις/ συήτηση για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ ενώ τ 11,1% δεν συητά/ ρωτά για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ. (Διάγραμμα 14) til! JTT ^ Ναι Όχ. Μερικές Φρές Ι Τμήμα 75 12,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 83,3 11,1 5,6 Διάγραμμα 14 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 71

73 13. Τ βιβλί πυ δανείεται τ «ξαναδιαβάει» μόν τυ; Τ 75% των παιδιών τυ πρώτυ τμήματς, σύμφωνα με την άπψη των γνέων τυς «ξαναδιαβάει» μόν τυ τ δανειόμεν βιβλί, ενώ τ 25% των παιδιών δεν τ «ξαναδιαβάει». Οι απαντήσεις δεν συμπίπτυν με αυτές των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς, καθώς τα παιδιά των ερωτηθέντων γνέων είναι μιρασμένα στις δύ απαντήσεις. Τ 50% των παιδιών τυ δευτέρυ τμήματς «ξαναδιαβάει» τ βιβλί πυ είχε δανειστεί, αλλά και τ ίδι πσστό των παιδιών δεν ασχλείται ξανά με τ βιβλί. Συνλικά, τ 61,1% των παιδιών, σύμφωνα με τις συνλικές απαντήσεις των γνέων «ξαναδιαβάυν» μόνα τυς τ δανειόμεν βιβλί, ενώ μικρότερ είναι τ πσστό των παιδιών (38.9%) πυ δεν έχυν καμία επαφή μόνα τυς με τ βιβλί πυ είχαν δανειστεί. (Διάγραμμα 15) I Ι Τμήμα 2 Τμήμα Σύνλ 38,9 Διάγραμμα 15 Εφόσν ΝΑΙ με πια συχνότητα; Οι γνείς πυ απάντησαν θετικά στην παραπάνω ερώτηση, δηλαδή στ αν τ παιδί τυς «ξαναδιαβάει» τ βιβλί πυ είχε δανειστεί μόν τυ, κλήθηκαν να πρσδιρίσυν τη συχνότητα ανάγνωσης. Έτσι τ πσστό τυ 83,3% των παιδιών των ερωτηθέντων γνέων «ξαναδιαβάυν» τ βιβλί κάθε μέρα και τ 16,7% των παιδιών τ ασχλύνται με αυτό πλλές φρές τη μέρα. Οι απαντήσεις για τ δεύτερ τμήμα δεν διαφρπιύνται πλύ μιας και τ 80% των παιδιών «ξαναδιαβάυν» τ βιβλί κάθε μέρα και τ 20% αυτών πλλές φρές τη μέρα. Συνλικά, τ 81,8 των νηπίων ασχλύνται με τ βιβλί κάθε μέρα, ενώ τ υπόλιπ πλλές φρές τη μέρα. (Διάγραμμα 16) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 72

74 υ- Κάθε μέρα Πλλές φρές τη μέρα Πτέ Ι Τμήμα 83,3 16,7 0 2 Τμήμα Σύνλ 81,8 18,2 0 Διάγραμμα Τι είδυς βιβλία πρτιμά να δανείεται συνήθως; Σύμφωνα με τις απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ τμήματς, τα παιδιά τυς πρτιμύν να δανείνται σε πσστό 75% παραμύθια, τ 12,5% των παιδιών πρτιμά τα βιβλία γνώσεων και τ ίδι πσστό πρτιμά τα πιήματα. Στ δεύτερ τμήμα παρυσιάνται κάπιες αλλαγές, καθώς τ 90% των παιδιών πρτιμά τα παραμύθια και ένα 10% τα βιβλία μυθλγίας, τα πία δεν αναφέρθηκαν καθόλυ στις απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ τμήματς. Συνλικά τα παιδιά και των δύ τμημάτων πρτιμύν να δανείνται παραμύθια σε πσστό 83,3%, ενώ ακλυθύν τα βιβλία γνώσεων, μυθλγίας και τα πιήματα με πσστό 5,6% τ καθένα. (Διάγραμμα 17) ϋ- Γ νώσεων Μυθλγίας Παραμύθια Πιήματα Ι Τμήμα 12, ,5 2 Τμήμα Σύνλ 5,6 5,6 83,3 5,6 Διάγραμμα 17 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 73

75 15. Τυ θυμίετε εσείς ότι πρέπει να τ επιστρέψει; Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς, σε πσστό 62,5%, φαίνεται ότι θυμίυν στα παιδιά τυς να επιστρέφυν τ βιβλί, ενώ τ υπόλιπ πσστό των γνέων (37,5%) δεν υπενθυμίυν στα παιδιά τυς την επιστρφή τυ βιβλίυ. Στ δεύτερ τμήμα συμβαίνει κάτι ανάλγ, μιας και τ 60% των γνέων θυμίει στ παιδί τυ να επιστρέφει τ βιβλί και τ 40% δεν τ υπενθυμίει. Συνλικά, τ 61,1% των γνέων λένε στα παιδιά τυς να επιστρέφυν τα βιβλία και τ υπόλιπ πσστό (38,9%) δεν τ υπενθυμίει. (Διάγραμμα 18) δο-β V 20 υ- Ναι --ρα ί '..1 Όχι Ι Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 61,1 38,9 Διάγραμμα Ζητά να αγράσετε αυτό τ βιβλί (ή κάπι πυ τυ άρεσε) για να τ έχει στ σπίτι τυ; Οι γνείς τυ πρώτυ απαντάνε θετικά στην παραπάνω ερώτηση σε πσστό 75%, ενώ ι υπόλιπι τυ πρώτυ τμήματς αρνητικά, με πσστό 25%. Στ δεύτερ τμήμα τα πσστά αλλάυν λίγ, με θετικί απάντηση στ 60% των γνέων και αρνητική στ 40% αυτών. Συνλικά, από τις απαντήσεις των γνέων και των δύ τμημάτων βλέπυμε ότι τ 66.7% των παιδιών ητύν την αγρά τυ συγκεκριμένυ βιβλίυ (ή κάπιυ άλλυ για να τ έχυν σπίτι τυς, ενώ τ 33,3% δεν ητά την αγρά βιβλίυ. (Διάγραμμα 19) χ p υ- J / Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 66,7 33,3 Διάγραμμα 19 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 74

76 17. Στ σπίτι έχει βιβλία δικά τυ; Οι απαντήσεις των γνέων στ πρώτ τμήμα ήταν μόν θετικές (πσστό 100%). Στ δεύτερ τμήμα τ 90% των παιδιών έχει δικά τυ βιβλία σπίτι τυ και μόν τ 10% των παιδιών, σύμφωνα με τις απαντήσεις των γνέων, δεν κατέχει δικά τυ βιβλία. Τέλς, στ σύνλ των απαντήσεων, πσστό των παιδιών πυ αγγίει τ 94,4% έχυν στ σπίτι δικά τυς βιβλία και μόν τ 5,6% των παιδιών δεν έχυν δικά τυς βιβλία. (Διάγραμμα 20) U- Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 94,4 5,6 Διάγραμμα 20 Εφόσν ΝΑΙ, πυ βρίσκνται; Οι γνείς πυ απάντησαν θετικά στην παραπάνω ερώτηση καλύνται να πρσδιρίσυν τν χώρ στν πί είναι τπθετημένα τα βιβλία τυ παιδιύ τυς. Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς αναφέρυν ότι τα βιβλία των παιδιών τυς βρίσκνται μόν στ δωμάτι τυ παιδιύ (πσστό 100%). Στ δεύτερ τμήμα παρυσιάεται κάπια διαφρπίηση καθώς τ μεγαλύτερ πσστό απαντήσεων περιστρέφεται γύρω από τν χώρ τυ δωματίυ (πσστό 81,8%), αλλά υπάρχυν απαντήσεις όπως ότι βρίσκνται και σε άλλ χώρ, όπως και ότι δεν έχει δθεί και καμία απάντηση, σε πσστό 9,1%, αντίστιχα. Στ σύνλ των απαντήσεων, τα βιβλία βρίσκνται στ δωμάτι τυ νηπίυ σε πσστό 89,5%, σε άλλ χώρ σε πσστό 5,3%, ενώ δεν έχει δθεί καμία απάντηση σε πσστό 5,3%, επίσης. (Διάγραμμα 21) χ Στ δωμάτι τυ Αλλύ Καμία Απάντηση Βί Τμήμα Τμήμα 81,8 9,1 9,1 Σύνλ 89,5 5,3 5,3 Διάγραμμα 21 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 75

77 18. Πόσ συχνά «διαβάει» μόν τυ από τα δικά τυ βιβλία; Στην παραπάνω ερώτηση, ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς απαντύν πως τα παιδιά τυς «διαβάυν» σπάνια από τα δικά τυς βιβλία σε πσστό 50%, κάθε μέρα από τα δικά τυς βιβλία σε πσστό 37,5% και πλλές φρές τη μέρα σε πσστό 12,5%. Στ δεύτερ τμήμα βλέπυμε μια διαφρετική στάση. Τα παιδιά τυ δεύτερυ τμήματς παρυσιάνται να διαβάυν κάθε μέρα τα δικά τυς βιβλία σε ένα μεγάλ πσστό της τάξης τυ 80%, ενώ τ υπόλιπ πσστό «διαβάει» σπάνια τα βιβλία τυ. Σε γενικές γραμμές, τα παιδιά και των δύ τμημάτων «διαβάυν» κάθε μέρα τα βιβλία τυς σε πσστό 61,1%, σπάνια σε πσστό 33,3 % και τ υπόλιπ πσστό των παιδιών ασχλείται με τα δικά τυ βιβλία πλλές φρές τη μέρα. 100-gj 80- s υ- Κάθε μέρα Πλλές Φρές Σπάνια Πτέ Ι Τμήμα 37,5 12, Τμήμα Σύνλ 61,1 5,6 33,3 0 Διάγραμμα Εσείς με δική σας πρωτβυλία τυ διαβάετε κάπι βιβλί από αυτά πυ έχετε στ σπίτι; Όπως φαίνεται από τ παρακάτω διάγραμμα (Διάγραμμα 23) ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς διαβάυν με δική τυς πρωτβυλία κάπι βιβλί από αυτά πυ έχυν σπίτι σε πσστό 87,5%, ενώ ι υπόλιπι τυ ίδιυ τμήματς όχι. Στ δεύτερ τμήμα, ι γνείς καθλικά (πσστό 100%) διαβάυν στα παιδιά τυ, με δική τυς πρωτβυλία βιβλία. Συνλικά, τ 94.4% των γνέων διαβάυν στα παιδιά τυς βιβλία από αυτά πυ ήδη έχυν στ σπίτι μόνι τυς, ενώ ένα μικρό πσστό της τάξης τυ 5,6% όχι. (Διάγραμμα 23) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 76

78 / 20 υ- Ναι J..ΛΡ Οχι Ι Τμήμα 87,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 94,4 5,6 Διάγραμμα 23 Αν ΝΑΙ πόσ συχνά; Οι γνείς ι πίι έδωσαν θετική απάντηση στ παραπάνω ερώτημα, κλήθηκαν να απαντήσυν πόσ συχνά διαβάυν στ παιδί τυς, με δική τυς πρωτβυλία βιβλία πυ ήδη υπάρχυν στ σπίτι. Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς απάντησαν πως διαβάυν στ παιδί τυς με δική τυς πρωτβυλία βιβλί κάθε 2-3 φρές τη βδμάδα σε πσστό 71,4%, ενώ ι απαντήσεις «Κάθε μέρα» και «Σπάνια» συγκεντρώνυν πσστό 14,3% η κάθε μία. Αντίθετα, ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς διαβάυν με δική τυς πρωτβυλία βιβλί κάθε 2-3 φρές τη βδμάδα σε πσστό 50%, ενώ κάθε μέρα σε πσστό 40% και η επιλγή «Σπάνια συγκεντρώνει μόν τ 10%. Στ σύνλ των απαντήσεων, ι περισσότερες απαντήσεις παρυσιάνται στην επιλγή «2-3 φρές τη βδμάδα» με πσστό 58,8%, ακλυθεί η επιλγή «Κάθε μέρα» με πσστό 29,4% και τέλς με μικρή διαφρά η επιλγή «Σπάνια». (Διάγραμμα 24) 100ΐ υ- Κάθε μέρα Πλλές φρές τη μέρα 2-3 φρές την εβδμάδα ρρ Σπάνια jnn_ Ι Τμήμα 14,3 0 71,4 14,3 0 Ο 2 Τμήμα Σύνλ 29,4 0 58,8 28,6 0 Διάγραμμα 24 Πτέ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 77

79 20. Συητάτε μετά την ανάγνωση; Στην συγκεκριμένη ερώτηση όλες ι απαντήσεις ήταν θετικές. Τόσ ι γνείς τυ πρώτυ, όσ και τυ δεύτερυ τμήματς συητάνε με τα παιδιά τυς μετά την ανάγνωση τυ βιβλίυ. Έτσι λιπόν τ συνλικό πσστό των απαντήσεων είναι 100% θετικό. (Διάγραμμα 25) 21. Τ παιδί σας ητά να τυ διαβάσετε γενικά βιβλία πυ έχετε στ σπίτι; Οι απαντήσεις στην συγκεκριμένη ερώτηση ήταν όλες θετικές. Τα νήπια και των δύ τμημάτων ητάν την ανάγνωση βιβλίων πυ υπάρχυν στ σπίτι από τυς γνείς τυς. Έτσι τ συνλικό πσστό 100% παρυσιάει τις θετικές απαντήσεις των γνέων στην παραπάνω ερώτηση. (Διάγραμμα 26) Αν ΝΑΙ με πια συχνότητα; Οι γνείς πυ απάντησαν θετικά στην παραπάνω ερώτηση, κλήθηκαν να απαντήσυν με πια συχνότητα τ παιδί τυς ητά να τυς διαβάσυν κάπι βιβλί. Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς απάντησαν πως τα παιδιά τυς σε πσστό 50% σπάνια τυς ητάνε την ανάγνωση κάπιυ βιβλίυ, κάθε μέρα σε πσστό 37,5% και πλλές φρές τη μέρα σε Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 78

80 πσστό 12,5%. Αντίθετα, υπάρχει μεγάλη διαφρπίηση στις απαντήσεις τυς. Απάντησαν πως τ παιδί τυς ητά κάθε μέρα την ανάγνωση βιβλίυ σε πσστό 70% και σπάνια σε πσστό 30%. Συνλικά, τα παιδιά ητύν σε πσστό 55,5% κάθε μέρα ανάγνωση, σπάνια σε πσστό 33,9% και πλλές φρές τη μέρα στ υπόλιπ πσστό. (Διάγραμμα 27) υ- Κάθε μέρα Πλλές φρές τη μέρα Σπάνια Ι Τμήμα 37,5 12, Τμήμα Σύνλ 55,5 5,6 33,9 0 Διάγραμμα 27 Πτέ 22. Τ πρτρέπετε να διαλέξει για δανεισμό βιβλί κάθε Παρασκευή; Οι απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ και τυ δεύτερυ τμήματς δεν έχυν μεγάλες διαφρπιήσεις. Στ πρώτ τμήμα ι γνείς πρτρέπυν τ παιδί τυς να δανειστεί την Παρασκευή σε πσστό 62,5%, ενώ στ δεύτερ τμήμα συμβαίνει κάτι ανάλγ (πσστό 60%). Συνλικά, ι γνείς και των δύ τμημάτων συγκεντρώνυν θετικές απαντήσεις πάνω στ παραπάνω ερώτημα σε πσστό 61,1% και αρνητικές σε πσστό 38,9%.(Διάγραμμα 28) 100^1 SOW Ναι Όχι Ι Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 61,1 38,9 Διάγραμμα 28 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 79

81 Αν ΝΑΙ τ συμβυλεύετε τι είδυς βιβλί να επιλέξει; Οι γνείς πυ απάντησαν θετικά στην παραπάνω ερώτηση κλήθηκαν να απαντήσυν αν συμβυλεύυν τ παιδί τυς, τι είδς βιβλί να επιλέξει. Στ πρώτ τμήμα όλες ι απαντήσεις ήταν αρνητικές, ενώ στ δεύτερ τμήμα ένα μικρό πσστό της τάξης τυ 16,7% των γνέων συμβύλευε τ παιδί τυ, τι είδς βιβλί να επιλέξει. Συνλικά, ι γνείς εν συμβυλεύυν τι είδς βιβλί να πάρυν τα παιδιά τυς κατά τη διαδικασία δανεισμύ σε πσστό 92,3%.(Διάγραμμα 29) 23. Πιστεύετε ότι τα παραμύθια ή τα βιβλία γνώσης έχυν να πρσφέρυν περισσότερ στ παιδί σας; Τ 75% των γνέων τυ πρώτυ τμήματς και τ 60% των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς, θεωρύν πως τα παραμύθια πρσφέρυν περισσότερ στ παιδί τυς. Αντίθετα, τα βιβλία γνώσης φαίνεται να μην θεωρύνται ότι πρσφέρυν στ νήπι, τ ίδι με τα παραμύθια. Συνλικά και στα δύ τμήματα, ι γνείς θεωρύν σε πσστό 66,7% τ παραμύθι ως μέσ μεγαλύτερης πρσφράς στ παιδί τυς, τ βιβλί γνώσης σε πσστό 27,8% ενώ τέλς και τα δύ σε πσστό 5,6%.(Διάγραμμα 30) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 80

82 00-ίΙ >* Παραμύθια Βιβλία Γνώσης Και τα δύ Ι Τμήμα Q2 Τμήμα Σύνλ 66,7 27,8 5,6 Διάγραμμα Σε πι τμέα πιστεύετε ότι πρσφέρυν; Οι απόψεις των γνέων τόσ τυ πρώτυ όσ και τυ δεύτερυ τμήματς συμπίπτυν στην απάντηση ότι πρσφέρυν στ πρφρικό λόγ με πσστό 45,4% τ κάθε τμήμα. Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς πιστεύυν επιπλέν ότι τ βιβλί εμπλυτίει τ λεξιλόγι τυ παιδιύ τυς σε πσστό 36,4% και ότι επιδρά στν τμέα της γενικής μόρφωσης και της ενημέρωσης σε πσστό 9,1%, αντίστιχα. Οι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς θεωρύν ότι τα βιβλία πρσφέρυν γενική μόρφωση σε πσστό 27,3%, στ τμέα τυ λεξιλγίυ σε πσστό 22,7% και στ τμέα της ενημέρωσης σε πσστό 4,5%.(Διάγραμμα 31) ι 80-i! ώ ΞΤ L*..Bffi Γενική μόρφωση Λεξιλόγι Ενημέρωση Jl. Πρφρικό λόγ Ι Τμήμα 9,1 36,4 9,1 45,4 2 Τμήμα 45,4 9,1 0 45,4 Σύνλ 27,3 22,7 4,5 45,4 Διάγραμμα Αγράετε βιβλία στ παιδί σας; Όλι ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς αγράυν βιβλία στ παιδί τυς ενώ στ δεύτερ τμήμα τ 90% των γνέων κάνυν κάπια αγρά. Συνλικά, τ 94,4% των γνέων αγράυν βιβλία στ παιδί τυς και μόν τ 5,6% αυτών όχι. (Διάγραμμα 32) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 81

83 100-, 41 ^, - r 7 0 / Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 94,4 5,6 Διάγραμμα 32 Αν ΝΑΙ με πια συχνότητα ή με πια αφρμή; Στ πρώτ τμήμα τις περισσότερες απαντήσεις συγκεντρώνυν η επιλγή «2-4 φρές τ χρόν» με πσστό 44,4% και ακλυθεί η επιλγή «Ένα κάθε μήνα» με πσστό 33,3%. Τέλς ένα βιβλί κάθε βδμάδα αγράει στ παιδί τυ τ 11,1% των γνέων και στ ίδι πσστό κινείται και κάπια «άλλη» απάντηση. Στ δεύτερ τμήμα τα πράγματα διαφρπιύνται λιγάκι καθώς τ 50% των γνέων αγράυν ένα βιβλί κάθε μήνα στ παιδί τυς και ακλυθεί με πσστό 20% η επιλγή «2-4 φρές τ χρόν». Πσστό 10% για τ δεύτερ τμήμα εμφανίυν ι επιλγές «Στις γιρτές», «Άλλ» και «Καμία απάντηση». Συνλικά, ι γνείς στην πλειψηφία τυς, φαίνεται να αγράυν ένα βιβλί κάθε μήνα στα παιδιά τυς (42,1%) και έπειτα να ακλυθεί η άπψη της αγράς «2-4 βιβλία τ χρόν» (πσστό 31,6%).(Διάγραμμα 33) κχη _ Η I Γ ΙΟ-'' Ως δώρ mm Στις γιρτές Ένα κάθε βδμάδα Ένα κάθε μήνα \=A-F& - Z*t 2-4 φρές τ χρόν Αλλ 11 Τμήμα 11,1 33,3 44,4 11,1 TW. Καμία Αττάντησ 2 Τμήμα Σύνλ 5,3 5,3 42,1 31,6 10,6 5,3 Διάγραμμα 33 Π 26. Επισκέπτεστε βιβλιπωλεία με τ παιδί σας για να αγράσετε βιβλία για εκείν; Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 82

84 Στ πρώτ τμήμα, ι γνείς επισκέπτνται βιβλιπωλεία για αγρά βιβλίων για εκείν σε πσστό 62,5% ενώ στ δεύτερ τμήμα σε πσστό 70%. Συνλικά τ 66,7% των γνέων επισκέπτεται βιβλιπωλεία με τ παιδί τυ για να αγράσει βιβλία για εκείν, ενώ τ 33,3% δεν εφαρμόει την παραπάνω τακτική. (Διάγραμμα 34) Ναι Όχι Ι Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 66,7 33,3 Διάγραμμα Πις επιλέγει τ βιβλί; Στις απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ τμήματς τυ νηπιαγωγείυ, διαφαίνεται πως τ παιδί σε πσστό 54,5% κάνει τη επιλγή τυ βιβλίυ, ακλυθεί η «Μαμά» με πσστό 36,4% και τέλς «Μπαμπάς» με πσστό 9,1%. Στ δεύτερ τμήμα τν πρώτ λόγ στην επιλγή τυ βιβλίυ την έχει η μαμά με πσστό 50% και ακλυθεί «τ παιδί» με πσστό 40%. Τέλς, στ σύνλ των απαντήσεων τ παιδί με πσστό 47,6% επιλέγει τ βιβλί τυ, τ 42,8% των μητέρων επιλέγυν βιβλία για τα παιδιά τυς και 4,8% των πατέρων. (Διάγραμμα 35) * ' f 1 - Μπαμπάς Μαμά Τ παιδί Αλλς Καμία Απάντηση Ι Τμήμα 9,1 36,4 54, Τμήμα Σύνλ 4,8 42,8 47,6 0 4,8 Διάγραμμα 35 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 83

85 28. Αγράετε παιδικά βιβλία από σύπερ - μάρκετ; Ένα μεγάλ πσστό ατόμων και από τα δύ τμήματα αγράει παιδικά βιβλία από τ σύπερ - μάρκετ. Συγκεκριμένα, ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς σε πσστό 62,5% και ι γνείς των παιδιών τυ δεύτερυ τμήματς σε πσστό 70%, πραγματπιύν αγρές παιδικών βιβλίων από σύπερ - μάρκετ. Συνλικά, τ 66,7% τυ πληθυσμύ πραγματπιεί τέτιυ είδυς αγρές, ενώ τ 33,3% όχι. (Διάγραμμα 36) 50 ν. 7 U- Ναι Όχι Βί Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 66,7 33,3 Διάγραμμα Με πι κριτήρι τα επιλέγετε; Από τ παρακάτω διάγραμμα (Διάγραμμα 37) διαφαίνεται ότι ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς επιλέγυν τα βιβλία με βάση τ περιεχόμεν τυς σε πσστό 53,8%,με κριτήρι την εικνγράφηση σε πσστό 38,5% και με βάση τ όνμα τυ συγγραφέα σε πσστό 7,7%. Οι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς παρυσιάυν ιδιαίτερη πρτίμηση στ περιεχόμεν τυ βιβλίυ (πσστό 81,8%), ενώ η εικνγράφηση αγγίει τ 9,1%. Στ σύνλ των περιπτδισεων, παρυσιάεται πως ι γνείς αγράυν βιβλί συχνότερα βάση τυ κριτηρίυ τυ περιεχμένυ (66,7%), λιγότερ βάση της εικνγράφησης (25%) και ελάχιστα βάση τυ συγγραφέα (4,2%). (Διάγραμμα 37) Καμία Απάντηση Αλλ Όνμα συγγραφέα Εικνγράφηση Περιεχόμεν Μ Περιεχόμεν [ Εικνγράφηση Όνμα συγγραφέα θρ Αλλ Καμία Απάντηση Σύνλ 66,7 25 4,2 0 4,2 2 Τμήμα 81,8 9, ,1 Ι Τμήμα 53,8 38,5 7,7 0 0 Διάγραμμα 37 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 84

86 30. Πιστεύετε ότι δανεισμός βηθά τ παιδί σας: Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση ταξινμήθηκαν με δύ τρόπυς καθώς ι γνείς μπρύσαν να απαντήσυν είτε τπθετώντας αύξντα αριθμό στις απαντήσεις τυς, είτε απλά τσεκάρντας την απάντηση ή τις απαντήσεις πυ τυς αντιπρσώπευαν. Στην παρυσίαση γενικά των απτελεσμάτων (Διάγραμμα 38) παρατηρήθηκε πως ι περισσότερι γνείς πιστεύυν πως δανεισμός βηθά στ να αναπτύξυν τα παιδιά τ διάβασμα (πσστό 24,2%), έπειτα να διασκεδάει (πσστό 21,2%), να απκτήσει γενικές γνώσεις (πσστό 18,2%) και τέταρτα στην επιλγή έρχνται τ να μάθει να διαβάει και να γράφει σε πσστό 15,1% τ καθένα. Συνλικές απόψεις γνέων Να μάθει να γράφει Να μάθει να διαβάει Να απκήσει γενικές γνώσεις Να διασκεδάει Να αγαπήσει τ διάβασμα Σύνλ 12,5 14,3 21,4 19,6 28,6 3,6 2 Τμήμα 8, ,1 17,4 34,8 0 Ι Τμήμα 15,1 15,1 18,2 21,2 24,2 6,1 Διάγραμμα 38 Αλλ Οι γνείς πυ επέλεξαν να απαντήσυν στην συγκεκριμένη ερώτηση, τπθετώντας αύξντα αριθμό στις απαντήσεις τυ, δήλωσαν στ σύνλ τυς πως δανεισμός βηθάει τ παιδί τυς πρωταρχικά στ να αγαπήσει τ διάβασμα. Η άπψη αυτή κυριαρχύσε και στα δύ τμήματα τυ νηπιαγωγείυ. Στ πρώτ τμήμα ως δεύτερη επιλγή παρυσιάστηκε ακόμα, η άπψη να διασκεδάει. (Πίνακας 7) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 85

87 1 Τμήμα Νηπιαγωγείυ 2 Τμήμα Νηπιαγωγείυ Να μάθει να γράψει Να μάθει να διαβάει Να απκτήσει γενικές ^γνώσεις Να διασκεδάει Να αγαπήσει τ διάβασ^α^ Αλλ 2η Επιλγή 1η Επιλγή Πίνακας 7 1η Επιλγή 31. Σε τι θεωρείτε ότι βηθά η ανάγνωση βιβλίων στα παιδιά; Όπως παρατηρείται στν παρακάτω πίνακα (πίνακας 8) ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς θεώρησαν πως η ανάγνωση βιβλίων βηθάει πρωταρχικά τα παιδιά τυς στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, έπειτα στη Διασκέδαση και στη διαμόρφωση άπψης, ως πέμπτη επιλγή έβαλαν την πληρφόρηση και ως έκτη τη καλλιέργεια τυ γραπτύ και τυ πρφρικύ λόγυ. Οι δε γνείς τυ δεύτερυ τμήματς θεώρησαν πως πρωταρχικά η ανάγνση βιβλίων συμβάλλει στην ανάπτυξη των γνώσεων των παιδιών και ως πέμπτη επιλγή στη πληρφόρηση. 1 Τμήμα Νηπιαγωγείυ 2 Τμήμα Νηπιαγωγείυ Διασκεδασι^ 2η Επιλγή 1η Επιλγή Πληρφόρηση 5η Επιλγή 5η Επιλγή Κριτική σκέψη Διαμόρφωση άπψης Καλλιέργεια πρφρικύ λόγυγραπτύ λόγυ 1η επιλγή 2η και 3η Επιλγή 6η Επιλγή Πίνακας Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 86

88 32. Αν η νηπιαγωγός σας ητύσε να συμμετέχετε σε ένα πρόγραμμα συνεργασίας με τ σχλεί με σκπό να ενημερωθείτε για τν τρόπ ανάγνωσης ενός παιδικύ βιβλί στ σπίτι, θα δεχόσασταν; Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση ήταν θετικές τόσ στ κάθε τμήμα όσ και στ σύνλ των απαντήσεων. Δηλαδή τ 100% τυ συνόλυ των γνέων θα δεχόταν μια παρόμια πρόσκληση. (Διάγραμμα 39) 100 ι^ί U- Ναι Οχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ Διάγραμμα Αν ΝΑΙ, με πι τρόπ θα πρτιμύσατε να γίνει αυτό; Τ σύνλ των γνέων πρτιμύσε να παρακλυθήσει μια παρόμια δραστηριότητα ενώ μια άλλη μάδα γνέων με τ ίδι πσστό (36,8%) πρτιμύσε να παρακλυθήσει μια διάλεξη αλλά και μια παρόμια δραστηριότητα. (Διάγραμμα 40) Αλλ Επισκέψεις ανα 15 μέρες Επίσκεψη Ενημερωτικό φυλλάδι Τα δύ παραπάνω Παρακλύθηση Δραστηριότητας Διάλεξη Διάλεξη Παρακ λύθησ Π Τα δύ παραπά νω Ενημερ ωτικό φυλλάδ Επίσκε ψη Επισκε ψεις ανα 15 Αλλ Σύνλ 15,8 36,8 36,8 10, Τμήμα Ι Τμήμα 22,2 33,3 33,3 11, Διάγραμμα 40 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 87

89 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΑΤΟΜΙΚΟ ΦΥΛΛΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1. Επισκέπτεται τη βιβλιθήκη: Παρατηρείται στα παρακάτω διαγράμματα (Διάγραμμα 41, 42, 43) ότι στη πρώτη παρακλύθηση τα παιδιά επισκέπτνται τη βιβλιθήκη συνλικά τόσ με την πρτρπή της νηπιαγωγύ (πσστό 44,4%), όσ και μόν τυ (πσστό 55,5%). Στη δεύτερη παρακλύθηση, η πία έγινε αμέσως μετά την αλλαγή τυ τρόπυ δανεισμύ, την ενίσχυση της βιβλιθήκης με νέα βιβλία, την ενημέρωση των γνέων και την τπθέτηση στ ημερήσι πρόγραμμα μιας επιπλέν ώνης, τα παιδιά συνλικά επισκέπτνται τη βιβλιθήκη μόνα τυς σε πσστό 94,4%. Τέλς, στην Τρίτη παρατήρηση κατά την πία τα απτελέσματα είναι πι αντικειμενικά, καθώς έχει γίνει ένα μήνα μετά την δεύτερη παρακλύθηση, αλλά με τις ίδιες πρϋπθέσεις, παρατηρύμε πως τα παιδιά εξακλυθύν να επισκέπτνται τη βιβλιθήκη μόνα τυς, σε πσστό 83,3%, μικρότερ από αυτό της δεύτερης παρακλύθησης. Γενικά ι συμπεριφρές των παιδιών στ πρώτ και στ δεύτερ τμήμα δεν έχυν μεγάλες αλλαγές. 1η Παρακλύθηση: U- Μόν Τυ Με την πρτρπή Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 55,6 44,4 Διάγραμμα 41 2ηΠαρακλύθηση: 100-^ Η 50- υ- Μόν Τυ Με την πρτρπή Ι Τμήμα 87,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 94,4 5,6 Διάγραμμα 42 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 88

90 3η Παρακλύθηση: 2. Πότε επισκέπτεται τη βιβλιθήκη: Τα παιδιά συνλικά στην πρώτη παρακλύθηση επισκεπτόταν τη βιβλιθήκη μόν στις ελεύθερες δραστηριότητες (Διάγραμμα 44). Στην δεύτερη παρακλύθηση τα παιδιά επισκέπτνταν τη βιβλιθήκη όχι μόν στις ελεύθερες δραστηριότητες (πσστό 77,8%), αλλά και στην καθρισμένη ώρα σε πσστό 22,2% (επιπλέν ώνη, πυ μπήκε λόγω τυ πργράμματς). Στην τρίτη ώνη τα παιδιά επισκέπτνται τη βιβλιθήκη στην καθρισμένη ώρα σε πσστό 83,3% και την καθρισμένη ώρα σε πσστό 16,7%. Έτσι εκεί πυ στην πρώτη παρακλύθηση επισκέπτνταν μόν στις ελεύθερες δραστηριότητες τη γωνιά της βιβλιθήκης, μετά τη πάρδ 2 μηνών τα παιδιά μπόρεσαν να υιθετήσυν την επίσκεψη της βιβλιθήκης και κάπια άλλη στιγμή εκτός των ελεύθερων δραστηριτήτων. 1η Παρακλύθηση: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 89

91 2η Παρακλύθηση: 100 /γγττι 50 U- Καθρισμένη ώρα Ελεύθερες δραστηριότητες Άλλη ώρα Ι Τμήμα 12,5 87,5 0 2 Τμήμα Σύνλ 22,2 77,8 0 Διάγραμμα Παρακλύθηση: 3. Πόση ώρα αφιερώνει εκεί; Γενικά, στην πρώτη παρακλύθηση τα παιδιά αφιέρωναν στη βιβλιθήκη 5 σε πσστό 50%, 10 σε πσστό 33,3% και λιγότερ από 5 στ υπόλιπ πσστό. Στην δεύτερη παρακλύθηση τα πράγματα διαφρπιήθηκαν λιγάκι, καθώς περισσότερα παιδιά καθόταν για 5 στην συγκεκριμένη γωνιά και λιγότερα για 10 και λιγότερ από 5. Στην Τρίτη παρακλύθηση όμως, παρατηρείται πως η ώρα πυ αφιερώνυν τα παιδιά στη βιβλιθήκη αλλάει. Τα νήπια τώρα παραμένυν συνλικά στ χώρ της βιβλιθήκης περισσότερ από 10 σε πσστό 38,9%, ακλυθεί τ πσστό τυ 22% των νηπίων πυ παραμένυν εκεί για 10 και λιγότερ από 5 αντίστιχα και ακλυθεί η επιλγή «5». (Διάγραμμα 47, 48, 49) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 90

92 1η Παρακλύθηση: U- π r. L._ tc L,_ v-7-.-r * Λιγότερ από 5' 5' ΙΟ1 Περισσότερ από 10' Ι Τμήμα 12,5 62, Τμήμα Σύνλ 16, ,3 0 Διάγραμμα 47 2η Παρακλύθηση: υ- r 1η Λιγότερ από 5' - 5' 10' 1 r Περισσότερ από 10' Ι Τμήμα 25 62,5 0 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 11,1 61,1 22,2 5,6 Διάγραμμα 48 3'1 Παρακλύθηση: 40-g Λιγότερ από 5' 5' 10' Περισσότερ από 10' Ι Τμήμα 12,5 12,5 37,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 22,2 16,7 22,2 38,9 Διάγραμμα 49 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 91

93 4. Πόσα βιβλία «διαβάει» την ώρα πυ κάθεται στη βιβλιθήκη; Γενικά, κατά την πρώτη παρακλύθηση τ μεγαλύτερ πσστό των νηπίων «διαβάει» 1 βιβλί και ακλυθεί τ πσστό τυ 16,6% των νηπίων πυ «διαβάυν» 2 και 3 βιβλία αντίστιχα, 4 βιβλία «διαβάει» τ 11,1% και τέλς τ πσστό τυ 5,5% των νηπίων «διαβάει» 6 και 7 βιβλία αντίστιχα. Κατά την δεύτερη παρακλύθηση, τ πσστό των παιδιών πυ «διαβάυν» 1 βιβλί ήταν τ ίδι με την πρώτη παρακλύθηση και αυξήθηκε τ πσστό των παιδιών πυ «διαβάυν» 2 βιβλία. Έπειτα τα υπόλιπα πσστά πυ ίσχυαν στην πρώτη παρακλύθηση άρχισαν να μειώννται. Στην τρίτη παρακλύθηση μειώθηκε τ πσστό των παιδιών πυ «διαβάυν» 1 βιβλί (πσστό 38,7%)και τ πσστό των παιδιών πυ «διαβάυν» 2 βιβλία (πσστό 16,7%), αυξήθηκε τ πσστό των παιδιών πυ «διαβάυν» 3 βιβλία (πσστό 38,7%) και πσστό της τάξης τυ 5,5% των νηπίων διάβαε 5, 6 και 8 βιβλία αντίστιχα. (Διάγραμμα 50,51,52) 1" Παρακλύθηση: JSZ 1C (L 30- = ' Π * Π! I», 5 '*Τ"* 1= j-_ 1IJN Jr*. 1 Βιβλί 2 Βιβλία 3 Βιβλία 4 Βιβλία 6 Βιβλία 7 Βιβλία Ι Τμήμα 37, , Τμήμα Σύνλ 44,4 16,6 16,6 11,1 5,5 5,5 Διάγραμμα 50 2'1 Παρακλύθηση: Π Π U * #es U- 1 Βιβλί 2 Βιβλία 3 Βιβλία 4 Βιβλία 5 Βιβλία 6 Βιβλία 7 Βιβλία 8 Βιβλία Ι Τμήμα 50 37,5 12, Τμήμα Σύνλ 44,4 27,8 16,7 0 5,6 5,6 0 5,6 Διάγραμμα 51 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 92

94 3'1 Παρακλύθηση: 50-I f=. h L V t= Η, 1 Βιβλί 2 Βιβλία 3 Βιβλία 4 Βιβλία 8 Βιβλία Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 38,9 16,7 27,8 11,1 5,6 Διάγραμμα Τι είδυς βιβλί επιλέγει; Κατά τη διάρκεια της πρώτης παρακλύθησης, τα νήπια επέλεγαν σε πσστό 38,6% βιβλία Μικρών Ιστριών, σε πσστό 31,8% βιβλία γνώσεων, σε πσστό 25% Παραμύθια και μόν τ 2,3% βιβλία Μυθλγία ή βιβλία κάπιας άλλης κατηγρίας, αντίστιχα (Διάγραμμα 53). Στην δεύτερη παρατήρηση τα παιδιά πρτιμύσαν περισσότερ τα βιβλία γνώσεων (πσστό 53,7%) και τα βιβλία Μικρών Ιστριών (πσστό 39%). Στην Τρίτη παρατήρηση, μειώθηκε η ήτηση των βιβλίων γνώσεως και Μικρών Ιστριών και αυξήθηκε αυτή των βιβλίων Μυθλγίας (πσστό 9,5%) καθώς και των βιβλίων κάπιας άλλης κατηγρίας. Επίσης παρατηρείται ότι υπάρχυν σημαντικές διαφρές ανάμεσα στις παρατηρήσεις των δύ τμημάτων. (Διάγραμμα 53, 54, 55) 1η Παρακλύθηση: U ' 10-' Π. U ** Γ νώσης α [S Μικρές ιστρίες L Μυθλγία Παραμύθι Ι Τμήμα 41,2 35,3 5,9 17,6 0 / { Αλλ 2 Τμήμα 22,2 40,7 0 33,3 3,7 Σύνλ 31,8 38,6 2,3 25 2,3 Διάγραμμα 53 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 93

95 2η Παρακλύθηση: ** _ CZ ΠU Γνώσης Μικρές ιστρίες Vi, Μυθλγία Παραμύθι Αλλ Ι Τμήμα 53,8 30,8 7,7 0 7,7 2 Τμήμα 53,6 42, ,6 Σύνλ 53,7 39 2,4 0 4,8 Διάγραμμα 54 3η Παρακλύθηση: υ- :: ts 1 Γνώσης Β Μικρές ιστρίες t t λ-γί3 Μυθλγία Παραμύθι Αλλ Ι Τμήμα 42,8 28,6 0 14,3 14,3 2 Τμήμα 28,6 42,8 14,3 0 14,3 Σύνλ 33,3 38,1 9,5 4,8 14,3 Διάγραμμα Απευθύνεται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης στη νηπιαγωγό για επεξηγήσεις /ερωτήσεις; Στην πρώτη παρακλύθηση κανένα παιδί δεν απευθυνόταν στην νηπιαγωγό για να ητήσει επεξηγήσεις ή να κάνει ερωτήσεις πάνω στ βιβλί πυ διάβαε. Στην επόμενη παρακλύθηση, καθώς και στην Τρίτη, τα παιδιά άρχισαν να κάνυν ερωτήσεις ή να ητύν επεξηγήσεις πάνω στ βιβλί πυ διάβααν σε πσστό 22,2%. Παρατηρείται πως υπάρχει διαφρπίηση στις παρατηρήσεις τυ πρώτυ και τυ δεύτερυ τμήματς στην δεύτερη και τρίτη παρακλύθηση, καθώς στην δεύτερη παρακλύθηση είναι τ δεύτερ τμήμα πυ διαμρφώνει απκλειστικά τ συνλικό απτέλεσμα, ενώ στην Τρίτη παρακλύθηση συμμετέχει και τ πρώτ τμήμα. (Διάγραμμα 56, 57, 58) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 94

96 1η Παρακλύθηση: 100π ^... Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ Διάγραμμα 56 2η Παρακλύθηση: 3η Παρακλύθηση: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 95

97 7. Απευθύνεται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης στη νηπιαγωγό και ητά να τυ διαβάσει τ βιβλί πυ επέλεξε; Στην συγκεκριμένη ερώτηση, ι απαντήσεις ήταν καθλικά αρνητικές και στις τρεις παρακλυθήσεις. Τα νήπια δεν απευθύνθηκαν πτέ κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης στη νηπιαγωγό για ανάγνωση τυ επιλεγόμενυ βιβλίυ. (Διάγραμμα 59, 60, 61) 1η Παρακλύθηση: 100 ] / ψ 7 Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ Διάγραμμα 59 2η Παρακλύθηση: 100 -] { Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ Διάγραμμα 60 3'1 Παρακλύθηση: 96 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

98 8. Σχλιάει/ ρωτά τυς φίλυς τυ πυ βρίσκνται στη βιβλιθήκη; Κατά την διάρκεια της πρώτης παρακλύθησης συνλικά τα παιδιά σχλίααν τ βιβλί πυ «διάβααν» σε πσστό 33,3% ενώ δεν σχλίααν σε πσστό 66,7%. Στην επόμενη παρατήρηση τα πράγματα άλλαξαν, καθώς τ 83,3% των νηπίων σχλιάυν πλέν με κάπι φίλ τυς τ περιεχόμεν τυ επιλεγόμενυ βιβλίυ. Στην τελευταία παρακλύθηση τ πσστό ελαττώθηκε και έτσι τώρα τ 77,8% των παιδιών συητύν με κάπι φίλ τυς πυ βρίσκεται στν ίδι χώρ. (Διάγραμμα 62, 63, 64) 1η Παρακλύθηση: U Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα α Σύνλ 33,3 66,7 Διάγραμμα 62 2η Παρακλύθηση: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 97

99 3η Παρακλύθηση: U Ναι Ηί Όχι Ι Τμήμα 87,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 77,8 22,2 Διάγραμμα Είναι πρσηλωμέν στη δραστηριότητα ή απλά «περνά την ώρα τυ»; Κατά τη πρώτη παρακλύθηση τα παιδιά γενικά ήταν πρσηλωμένα στη συγκεκριμένη δραστηριότητα τυς (πσστό 72,22%). Στην επόμενη παρακλύθηση τα νήπια παρυσιάνται λιγότερ πρσηλωμένα (πσστό 61,1%%), ενώ στην τρίτη παρακλύθηση τα νήπια αυξάνυν ξανά τη συχνότητα πρσήλωσης τυς στην ανάγνωση ενός βιβλί στ πσστό τυ 72,2%. (Διάγραμμα 65, 66, 67) 1" Παρακλύθηση: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 98

100 2η Παρακλύθηση: 80 60V' u- Πρσηλωμέν f Ρ t / Περνάει την ώρα τυ Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 61,1 38,9 Διάγραμμα 66 3η Παρακλύθηση: υ Πρσηλωμέν Περνάει την ώρα τυ Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 72,2 27,8 Διάγραμμα Επανατπθετείτ βιβλί στη θέση τυ; Συνλικά, κατά την πρώτη παρακλύθηση, τ 83,33% των νηπίων επανατπθετύσαν τα βιβλία στη θέση τυς. Άξι αναφράς εδώ είναι ότι όλα τα παιδιά τυ πρώτυ τμήματς (πσστό 100%) επανατπθετύσαν τα βιβλία, ενώ στ δεύτερ τμήμα τ 70% των παιδιών είχαν αντίστιχη συμπεριφρά. Κατά τη δεύτερη και τρίτη παρακλύθηση, όλα τα παιδιά είχαν υιθετήσει τη συγκεκριμένη συμπεριφρά στ χώρ της βιβλιθήκης. (Διάγραμμα 68, 69, 70) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 99

101 1η Παρακλύθηση: 2'1 Παρακλύθηση: 100-, s Τ υ- / /... Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ Διάγραμμα 69 3η Παρακλύθηση: 100 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

102 11. Επιλέγει να επισκεφτεί τη βιβλιθήκη τη δεύτερη φρά πυ έχει δυνατότητα ελεύθερης απασχόλησης; Τα νήπια στην πρώτη παρακλύθηση δεν επέλεγαν να επισκεφτύν τη βιβλιθήκη, τη δεύτερη φρά πυ είχε δυνατότητα απασχόλησης (πσστό 77,78%). Στην δεύτερη παρακλύθηση ακόμα περισσότερα παιδιά δεν ασχλύνταν με τη βιβλιθήκη για δεύτερη φρά (πσστό 88,9%). Τέλς, στην τρίτη παρακλύθηση τα παιδιά αύξησαν τν ρυθμό επίσκεψης τυς στη γωνιά της βιβλιθήκης σε 33,3%. (Διαγράμματα 71,72, 73) 1η Παρακλύθηση: 2'1 Παρακλύθηση: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 101

103 3η Παρακλύθηση: ' Π- 1 ψ Ναι Όχι Ι Τμήμα 37,5 62,5 2 Τμήμα Σύνλ 33,3 66,7 Διάγραμμα 73 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 102

104 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ- ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ 1. Δανείεται: Κατά την διάρκεια της πρώτης παρακλύθησης της διαδικασίας δανεισμύ γενικά τα νήπια σε πσστό 94,5% δεν δανείνταν μόνα τυς, αλλά με την πρτρπή της νηπιαγωγύ. Στην δεύτερη παρακλύθηση, κατά την πία στ χώρ της βιβλιθήκης υπήρχαν νέα βιβλία και τ σύστημα δανεισμύ άλλαξε, στα νήπια και των δύ τμημάτων παρατηρήθηκε μία μικρή αλλαγή στη στάση τυς, καθώς αυξήθηκε τ πσστό των νηπίων πυ δανείνταν βιβλία μόνα τυς. Στην τρίτη παρακλύθηση υπάρχει θεαματική αύξηση των νηπίων πυ δανείνταν μόνα τυς (πσστό 88,9%). Τέλς, πρέπει να σημειωθεί πως ανάμεσα στα δύ τμήματα δεν υπήρχε μεγάλη διαφρά στν τρόπ δανεισμύ. (Διάγραμμα , 76) 1" Παρακλύθηση: 2η Παρακλύθηση: Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 22,2 77,8 Διάγραμμα 75 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 103

105 3η Παρακλύθηση: Μόν τυ Με την πρτρπή Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,9 11,1 Διάγραμμα Τι είδυς βιβλί επιλέγει; Παρατηρείται ότι στην πρώτη παρακλύθηση, πρτιμιόνται πρς δανεισμό τα βιβλία των Μικρών Ιστριών με πσστό 38,9% ακλυθύν τα Παραμύθια με πσστό 27,8%, έπειτα τα βιβλία Μυθλγία (πσστό 22,2%) και τέλς τα βιβλία γνώσης με πσστό 11,1%. Οι επιλγές των δύ τμημάτων στ είδς των βιβλίων δεν παρυσίαε μιότητες. Τα μεν νήπια τυ πρώτυ τμήματς πρτιμύσαν σε πσστό 50% τα Παραμύθια και έπειτα τα βιβλία γνώσης, ενώ τα νήπια τυ δεύτερυ τμήματς πρτιμύσαν τα βιβλία Μικρών Ιστριών σε πσστό 60% και έπειτα με πσστό 30% τα βιβλία Μυθλγίας (Διάγραμμα 77). Κατά τη δεύτερη παρακλύθηση τα βιβλία Μικρών Ιστριών συνεχίυν να κατακτύν την μεγαλύτερη ήτηση (πσστό 38,9%), αλλά τώρα τα βιβλία Γνώσης έχυν ανεβεί στις πρτιμήσεις των νηπίων (πσστό 33,3%). Και στην συγκεκριμένη παρακλύθηση υπήρχαν διαφρπιήσεις στις επιλγές και των δύ τμημάτων (Διάγραμμα 78). Τέλς στην τρίτη παρακλύθηση παρυσιάεται μια στρφή των νηπίων πρς τις Μικρές Ιστρίες, σε πσστό 33,3%, στα Παραμύθια σε πσστό 27,8% και στα παραμύθια με πσστό μόν 5,6%. (Διάγραμμα 79) Γ1 Παρακλύθηση: 100- η υ- Η I. 1 - I Γνώσης Μικρές Ιστρίες Μυθλγία 1 Παραμύθια Ι Τμήμα 25 12,5 12, Τμήμα Σύνλ 11,1 38,9 22,2 27,8 Διάγραμμα 77 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 104

106 2η Παρακλύθηση: Γ νώσης Μικρές Ιστρίες Μυθλγία Παραμύθια Ιστρίες Ι Τμήμα 2 Τμήμα Σύνλ , , ,5 10 ΐνΓ Διάγραμμα 78 3η Παρακλύθηση: Γ νώσης Παραμύθια Ιστρίες Ι Τμήμα 62,5 12,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 66,6 27,8 Διάγραμμα Αφιερώνει χρόν για να επιλέξει τ βιβλί πυ θα δανειστεί ή παίρνει κάπι στην τύχη, χωρίς ιδιαίτερ πρβληματισμό; Παρακλυθώντας τα τρία διαγράμματα (Διάγραμμα 80, 81, 82) πυ αντιστιχύν στις τρεις παρακλυθήσεις παρακλυθύμε πως σταδιακά μειώνεται τ πσστό των νηπίων πυ επιλέγυν κάπι βιβλί αφιερώνντας χρόν. Ενώ στην πρώτη παρακλύθηση τ πσστό των παιδιών πυ αφιέρωναν χρόν για την επιλγή κάπιυ βιβλίυ ήταν 88,9%, στην δεύτερη παρακλύθηση τ πσστό αυτό μειώθηκε στ 83,3% και στην τρίτη στ 77,8%. Γενικά τα δύ τμήματα δεν παρυσιάυν μεγάλη διαφρά στην συμπεριφρά τυς. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 105

107 1η Παρακλύθηση: ; Αφιερώνει χρόν { Παίρνει στην τύχη Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,9 11,1 Διάγραμμα 80 2η Παρακλύθηση: Ι Τμήμα 87,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 83,3 16,7 Διάγραμμα 81 3η Παρακλύθηση: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 106

108 4. Συμπληρώνει μόν τυ την καρτέλα δανεισμύ; Στην πρώτη παρακλύθηση τ μεγαλύτερ πσστό των νηπίων δεν συμπλήρωνε μόν τυ τη καρτέλα δανεισμύ (πσστό 61,2%) και τ συγκεκριμέν πσστό διαμρφώθηκε περισσότερ από την συμπεριφρά τυ πρώτυ τμήματς (Διάγραμμα 83). Πρέπει εδώ να αναφερθεί πως τα δύ τμήματα είχαν διαφρετικό σύστημα δανεισμύ. Στην δεύτερη παρακλύθηση, στην πία τρόπς δανεισμύ είχε αλλάξει τα νήπια συνλικά συμπλήρωναν μόνα τυς τη καρτέλα δανεισμύ σε πσστό 88,9%, ενώ στην τρίτη παρακλύθηση τ πσστό αυτό αυξήθηκε στ 94,4%. Γ1 Παρακλύθηση: 100 Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 38,8 61,2 Διάγραμμα 83 2'1 Παρακλύθηση: 100η 501 Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,9 11,1 Διάγραμμα 84 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 107

109 3'1 Παρακλύθηση: 100 Π. Ναι Όχι Ι Τμήμα 87,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 94,4 5,6 Διάγραμμα Εφόσν τ περιμένει κάπις τυ δείχνει τ βιβλί και τ σχλιάει; Στην πρώτη παρακλύθηση συνλικά τ 61,2% των νηπίων δεν παρυσίααν τ δανειόμεν βιβλί στ άτμ πυ τ περίμενε κατά την απχώρηση. Στην δεύτερη παρακλύθηση τ συγκεκριμέν πσστό μειώθηκε και πλέν πάνω από τα μισά παιδιά έδειχναν τ βιβλί στ άτμ πυ τα περίμενε (Διάγραμμα 87). Στην τρίτη παρακλύθηση δεν υπήρχε καμία αλλαγή σε σχέση με την δεύτερη παρακλύθηση. Τόσ η συμπεριφρά ανά τμήμα, όσ και η συνλική συμπεριφρά παρέμεινε σταθερή. (Διάγραμμα 88) 1" Παρακλύθηση: Ι Τμήμα 37,5 62,5 2 Τμήμα Σύνλ 38,8 61,2 Διάγραμμα 86 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 108

110 2η Παρακλύθηση: 0- Ναι SB 1 Mm Όχι Ι Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 55,6 44,4 Διάγραμμα 87 3'1 Παρακλύθηση: 100 υ Ναι Όχι Ι Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 55,6 44,4 Διάγραμμα Ο/Η συνδός παίρνντας τ παιδί σχλιάει τ βιβλί πυ δανείστηκε; Κατά την πρώτη παρακλύθηση ι συνδί σε πσστό 88,9% σχλίααν τ δανειόμεν βιβλί τυ παιδιύ (Διάγραμμα 89). Στην δεύτερη παρακλύθηση τ ίδι πσστό μειώνεται στ 72,2%, ενώ στην Τρίτη αυξάνεται και φτάνει στ 83,3%. Αξισημείωτη είναι η συμπεριφρά των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς ι πίι διαμρφώνυν και τα συνλικά πσστά στην επιλγή «Όχι». (Διάγραμμα 89, 90, 91) 109 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

111 1η Παρακλύθηση: Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,9 11,1 Διάγραμμα 89 2'1 Παρακλύθηση: Ναι Ι Τμήμα 87,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 72,2 27,8 Διάγραμμα 90 3Μ Παρακλύθηση: Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 83,3 16,7 Διάγραμμα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

112 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΔΕΥΤΕΡΑ Ή ΤΡΙΤΗ- ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ 1. Τπθετεί τ βιβλί στη θέση τυ; Γενικά στην συγκεκριμένη ερώτηση παρατηρήθηκε μια φάση στην διάρκεια των τριών παρακλυθήσεων. Στην πρώτη παρακλύθηση τ 94,5% των νηπίων τπθετύσε τ βιβλί στη θέση τυ, στην δεύτερη παρακλύθηση τ πσστό μειώθηκε στ 88,9%, ενώ στην τελευταία παρακλύθηση τ πσστό μειώθηκε στ 83,3%. (Διάγραμμα 92, 93, 94) 1η Παρακλύθηση: Διάγραμμα 92 2η Παρακλύθηση: ' υ Ναι Όχι Ι Τμήμα Ο 2 Τμήμα Σύνλ 88,9 11,1 Διάγραμμα 93 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 111

113 3'1 Παρακλύθηση: fry 50 Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 83,3 16,7 Διάγραμμα Συμπληρώνει την αντίστιχη καρτέλα επιστρφής; Στην πρώτη παρακλύθηση πυ ίσχυε τ σύστημα δανεισμύ κάθε τμήματς παρατηρήθηκε ότι τ 66,6% των νηπίων δεν συμπλήρωναν την αντίστιχη καρτέλα επιστρφής. Τ συγκεκριμέν πσστό φαίνεται α διαμρφώνεται από την συμπεριφρά των νηπίων τυ πρώτυ τμήματς. Στην δεύτερη παρακλύθηση κατά την πία τ σύστημα δανεισμύ των τμημάτων διαφρπιήθηκε, τα απτελέσματα έδειξαν ότι πλέν τ 77,8% των νηπίων συμπλήρωνε την αντίστιχη καρτέλα επιστρφής. Στην Τρίτη παρακλύθηση τ πσστό παρέμεινε τα ίδι, αλλά όχι και η συμπεριφρά των νηπίων των δύ τμημάτων. Τα νήπια τυ πρώτυ τμήματς συμπλήρωναν την καρτέλα επιστρφής σε μεγαλύτερ πσστό από την δεύτερη παρακλύθηση, ενώ τα νήπια τυ δεύτερυ τμήματς σε μικρότερ πσστό από την δεύτερη. (Διάγραμμα 95, 96, 97) Τ'Παρακλύθηση: 7 ΜΜ 50 1 υ- Ναι Οχ. Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 33,4 66,6 Τ Διάγραμμα 95 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 112

114 2η Παρακλύθηση: η ρ= Ναι km. Οχι Ι Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 77,8 22,2 Διάγραμμα 96 3η Παρακλύθηση: 3. Στην συήτηση ανακινώνει σχετικά με τ βιβλί; Στις δύ πρώτες παρακλυθήσεις τα πσστά παραμένυν τα ίδια τόσ συνλικά, όσ και σε επίπεδ τμημάτων. Τ 88,9% των νηπίων ανακινώνυν στη συήτηση για τ βιβλί πυ δανείστηκε και διάβασε. Στην τρίτη παρακλύθηση παρυσιάεται μια μείωση στα νήπια πυ ανακινώνυν για τ δανειόμεν βιβλί, η πία φαίνεται να πρέρχεται από τη συμπεριφρά των νηπίων τυ πρώτυ τμήματς. (Διάγραμμα 100) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 113

115 A. Γ1 Παρακλύθηση: 100- ej pr 50 Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,9 11,1 Διάγραμμα 98 2η Παρακλύθηση: 100-, β 50 πυ- Ναι / 1 \Ζ_χ Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,9 11,1 Διάγραμμα 99 3'1 Παρακλύθηση: II Ο Ο Ο in Ναι β Ifll Όχι Ι Τμήμα 62,5 37,5 2 Τμήμα Σύνλ 77,8 22,2 Διάγραμμα 100 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 114

116 B. Παρατηρείται ότι με την πάρδ τυ χρόνυ και τα νήπια πυ ανακίνωναν σχετικά με τ βιβλί άρχισαν όλ και περισσότερ να ανακινώνυν σχετικά με τ βιβλί μόνα τυς. (Διάγραμμα 101, 102, 103) Επίσης διαφαίνεται ότι μεγαλύτερη σταθερότητα παρυσιάει τ δεύτερ τμήμα στη συμπεριφρά τυ ως πρς τ αν ανακινώνει μόν τυ ή με τη πρτρπή της νηπιαγωγύ για τ βιβλί ενώ της περισσότερες αλλαγές παρυσιάει τ πρώτ τμήμα. 1η Παρακλύθηση: 100^] 50-'" U- Μόν τυ Με τη πρτρπή Ι Τμήμα 14,3 85,7 2 Τμήμα 44,4 55,6 Σύνλ 31,3 68,7 Διάγραμμα 101 2η Παρακλύθηση: ^ Μόν τυ Με τη πρτρπή Ι Τμήμα 37,5 62,5 2 Τμήμα Σύνλ 44,4 55,6 Διάγραμμα 102 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 115

117 3η Παρακλύθηση: Ι Τμήμα 2 Τμήμα Σύνλ Μόν τυ ,8 Με τη πρτρπή 37,5 44,4 41,2 Διάγραμμα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

118 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΟ 1. Κατά τη γνώμη σας τα παιδιά πυ ι γνείς τυς συμμετείχαν στ πρόγραμμα (απγευματινή ενημέρωση), διαφρπίησαν τη συμπεριφρά τυς απέναντι στα βιβλία τ διάστημα πυ ακλύθησε; Και ι δύ νηπιαγωγί των δύ αντίστιχων τμημάτων απάντησαν θετικά στην παραπάνω ερώτηση, δηλαδή ότι ι γνείς των νηπίων πυ συμμετείχαν στ πρόγραμμα (απγευματινή ενημέρωση), διαφρπίησαν τη συμπεριφρά τυς απέναντι στα βιβλία τ διάστημα πυ ακλύθησε. (Διάγραμμα 104) Σύνλ Νηπιαγωγός 2υ Τμήματς Ναι Νηπιαγωγός lu Τμήματς Νηπιαγωγός 2u Τμήματς ΕΙ Σύνλ Απάντηση Ναι Ναι Ναι Διάγραμμα 104 Νηπιαγωγός 1υ Τμήματς Εάν ΝΑΙ σε πιυς τμείς; Όπως παρυσιάεται στν παρακάτω πίνακα (πίνακας 9) ι νηπιαγωγί αναφέρυν πως ι γνείς τυς συμμετείχαν στ πρόγραμμα (απγευματινή ενημέρωση), διαφρπίησαν τη συμπεριφρά τυς απέναντι στα βιβλία τ διάστημα πυ ακλύθησε στη συμπεριφρά τυς στη βιβλιθήκη και στη διαφρπίηση τυ τύπυ ερωτήσεων κατά τη συήτηση- ανάγνωση βιβλίων από τις νηπιαγωγύς και σε άλλες ώρες της εβδμάδας. Επίσης η νηπιαγωγός τυ πρώτυ τμήματς σημείωσε πως υπήρχε διαφρπίηση στη συμμετχή στη συήτηση της δευτέρας και στη διαφρπίηση τυ περιεχμένυ ανακίνωσης, ενώ η νηπιαγωγός τυ δευτέρυ τμήματς ανέφερε κάπιν άλλ τμέα. 117 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

119 Πίνακας 9 2. Θεωρείτε ότι η εφαρμγή αυτύ τυ πργράμματς (συήτηση/ ενημέρωση για τρόπυς ανάγνωσης βιβλίων- είδς ερωτήσεων/ παρέμβαση στη βιβλιθήκη), συνέβαλε θετικά στην από μέρυς σας αντιμετώπιση/ ργάνωση/ πρακτική, σχετικά με τη λγτεχνία, τη Γλώσσα κ.α. Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση και από τις δύ νηπιαγωγύς ήταν καθλικά θετικές, (πίνακας 10) ΙΐΝηπιαγωγός 1υ Τμήματς Νηπιαγωγός 2"ν Τμήματς Πίνακας 10 Εάν ΝΑΙ σε τι σας βήθησε; Οι απαντήσεις των δύ νηπιαγωγών παρυσιάνται στν παρακάτω πίνακα (πίνακας 11). Σημαντικό είναι να δύμε τα κινά σημεί των απαντήσεων. Και ι δύ νηπιαγωγί θεώρησαν πως η διαφρπίηση των ερωτήσεων συνέβαλε στην κριτική σκέψη των παιδιών, ότι έστρεψε τ ενδιαφέρν των παιδιών σε όλυς τυς τύπυς βιβλίων και ότι εμπλυτισμός της βιβλιθήκης βήθησε στη διαθεματικότητα. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 118

120 . Νηπιαγωγός Γ'" Τμήματς Νηπιαγωγός 2υ Τμήματς ' Imgg/gggggBgBBSBneBBBBBMBBBUA 1 Η Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των παιδιών Βήθησε τη διαθεματικότητα με τ ενδιαφέρν των παιδιών για κάθε τύπ βιβλίυ Να κατανύν τα παιδιά καλύτερα τ κείμεν Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των παιδιών Να παίξυν με τις λέξεις Να απλαύσυν τη λγτεχνία 3. Θα σας ενδιέφερε να συνεχίσετε αυτό τ πρόγραμμα για μεγαλύτερ χρνικό διάστημα; Οι απαντήσεις στην ερώτηση πυ αναφέρεται στη συνέχεια τυ πργράμματς ήταν θετικές και από τις δύ νηπιαγωγύς, (πίνακας 12) Πίνακας 12 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 119

121 4. Έχει επηρεάσει τ πρόγραμμα, τη φιλαναγνωσία των παιδιών; ΐ. Γ ενικά Οι νηπιαγωγί και των δύ τμημάτων πιστεύυν πως γενικά τ πρόγραμμα έχει ε,πηρεάσει τη φιλαναγνωσία των νηπίων, (πίνακας 13) Πίνακας 13 ΐΐ. Μόν τα παιδιά της συγκεκριμένης μάδας Και ι δύ νηπιαγωγί απάντησαν αρνητικά στ παραπάνω υπερώτημα, δηλαδή αν τ πρόγραμμα έχει επηρεάσει μόν τα παιδιά της συγκεκριμένης μάδας, πυ ήταν τα νήπια, (πίνακας 14) Πίνακας Εκτός από τη φιλαναγνωσία, θεωρείτε ότι τ πρόγραμμα έχει επηρεάσει και σε άλλυς τμείς την απόδση των παιδιών; Οι νηπιαγωγί και των δύ τμημάτων θεωρύν πως τ παραπάνω πρόγραμμα έχει επηρεάσει και σε άλλυς τμείς την απόδση των παιδιών, (πίνακας 15) Νηπιαγωγός 1 Τμήματς 1 Νηπιαγωγός Τ" Τμήματς Πίνακας Εάν ΝΑΙ σε πιυς; Οι κινές απόψεις των νηπιαγωγών και των δύ τμημάτων πως εκτός από τη φιλαναγνωσία, τ πρόγραμμα έχει επηρεάσει και σε άλλυς τμείς την απόδση των παιδιών, ήταν στην καλλιέργεια της αναγνωστικής ικανότητας, στν πρφρικό λόγ και στ πλύσι και ρθότερ λεξιλόγι. Επίσης μόν η νηπιαγωγός τυ δεύτερυ τμήματς ανέφερε ως έναν επιπλέν τμέα την ανάπτυξη των παιδιών στην δεξιότητα γραφής, (πίνακας 16) 120 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

122 Καλλιέργεια αναγνωστικής Νηπιαγωγός 1υυ II... Νηπιαγωγός 2uli Τμήματς II 3 ικανότητας ΙΒ 0 Πρφρικός λόγς ;:ι ΙΗ Εmst Πλύσι, ρθότερ λεξιλόγι ΙΗΚΖΙΙΗΙ Δεξιότητα γραφής 1Υ/ mm Ηη Μ Η 11 Άλλ... Πίνακας 16 1 "j* 7. Πια η γνώμη σας για την συνεργασία της ικγένειας με τ σχλεί για την υλπίηση αυτύ τυ πργράμματς; Οι απόψεις των νηπιαγωγών για την συνεργασία της ικγένειας με τ σχλεί για την υλπίηση τυ συγκεκριμένυ πργράμματς ήταν σε γενικές γραμμές η πρθυμία, ενθυσιασμό και η θετική ανταπόκριση αυτών τόσ στη διεξαγωγή τυ πργράμματς, όσ και στην ενημέρωση πυ πραγματπιήθηκε. Επίσης, αναφέρθηκε από την νηπιαγωγό τυ πρώτυ τμήματς κάπιες εξαιρέσεις γνέων πυ αφρύσαν την επιστρφή των βιβλίων στη συγκεκριμένη μέρα, (πίνακας 17)... ίϋ,' ΤΡ!ίβ. 1 Οι γνείς ήταν θετικί και πρόθυμι στη συνεργασία Υπήρχαν εξαιρέσεις πυ αφρύσαν την επιστρφή των βιβλίων την συγκεκριμένη μέρα Νηπιαγωγός 2"" Τμήματς 1 Οι γνείς ενθυσιάστηκαν βλέπντας τ σχλεί να ανίγει πρς τα έξω Ευαισθητπιήθηκαν και ανταπκρίθηκαν σωστά στην ενημέρωση πυ τυς έγινε Λόγω τυ ενδιαφέρντς τυς υλπιήθηκαν πλύ γρήγρα ι στόχι Πίνακας 17 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 121

123 8. Διαπιστώσατε αρνητικά σημεία στην εφαρμγή τυ πργράμματς; Στην παραπάνω ερώτηση δόθηκαν αρνητικές απαντήσεις και από τις δύ νηπιαγωγύς, δηλαδή δεν διαπίστωσαν αρνητικά σημεία στην εφαρμγή τυ πργράμματς, (πίνακας 18) Πίνακας Πια είναι γενικά η γνώμη σας και τα σχόλιά σας για τ πρόγραμμα; Οι απόψεις και των δύ νηπιαγωγών διαφαίννται στν παρακάτω πίνακα (πίνακας 19). Στην πλειψηφία τυς αναφέρνται η εξειδικευμένη ενημέρωση πυ υπήρχε από μας, εμπλυτισμός της βιβλιθήκης, η θετική ανταπόκριση των γνέων και η καλή συνεργασία μαί τυς. Νηπιαγωγός I00 Τμήματς IP Νηπιαγωγός 2m Τμήματς... Παρά την αρχική επιφυλακτικότητα. ήταν μια θετική και επικδμητική εμπειρία Η εξειδικευμένη ενημέρωση από σας με βήθησε να επεξεργάμαι πι λκληρωμένα και με πι ενδιαφέρντα τρόπ τα βιβλία Είχαμε εξειδικευμένη ενημέρωση Πλυτίσαμε τις βιβλιθήκες τυ σχλείυ Ο εμπλυτισμός της βιβλιθήκης με βιβλία πικίλυ περιεχμένυ ήταν για τα παιδιά ένα επιπλέν ερέθισμα στ να επιλέγυν τη γωνιά αυτί1) καθημερινά με ενδιαφέρν Πετύχαμε μια πλύ συνεργασία με τυς γνείς Η θετική ανταπόκριση των γνιών στ πρόγραμμα και γενικά τ ενδιαφέρν πυ δείχνανε για τ βιβλί πυ έχει δανειστεί τ παιδί τυς ήταν μια ευχάριστη έκπληξη [8 Βηθηθήκαμε στη διαθεματικότητα 1 Εισπράξαμε την ευχαρίστηση να δύμε την απόση των παιδιών Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 122

124 I να βελτιώνεται χωρίς πίεση και ιδιαίτερη πρσωπική μας παρέμβαση Πίνακας Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

125 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ 1. Πιστεύετε ότι επηρέασε τη σχέση τυ παιδιύ σας με τ βιβλί, τ πρόγραμμα πυ εφαρμόστηκε στ νηπιαγωγεί; Οι γνείς και των δύ τμημάτων απάντησαν καθλικά θετικά στην παραπάνω ερώτηση, δηλαδή ότι η σχέση τυ παιδιύ τυς με τ βιβλί επηρεάστηκε από τ πρόγραμμα πυ εφαρμόστηκε στ νηπιαγωγεί. (Διάγραμμα 105) U- Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ Διάγραμμα 105 Εάν ΝΑΙ πώς τ διαπιστώσατε: Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση ταξινμήθηκαν με δύ τρόπυς καθώς ι γνείς μπρύσαν να απαντήσυν είτε τπθετώντας αύξντα αριθμό στις απαντήσεις τυς, είτε απλά τσεκάρντας την απάντηση ή τις απαντήσεις πυ τυς αντιπρσώπευαν. Στην παρυσίαση γενικά των απτελεσμάτων (Διάγραμμα 106) παρατηρήθηκε πως στα περισσότερα παιδιά η σχέση τυ παιδιύ με τ βιβλί αυξήθηκε με τ πρόγραμμα πυ εφαρμόστηκε στ νηπιαγωγεί μέσα από την αύξηση τυ χρόνυ πυ διέθετε στ ξεφύλλισμα ενός βιβλίυ (πσστό 27,27%) και στην αύξηση τυ αριθμύ των ερωτήσεων πυ τ ίδι έκανε (πσστό 22,73%). Την τρίτη θέση στη σειρά των απαντήσεων κατέχυν δύ επιλγές (πσστό 18,18%, η καθεμία) η αύξηση της συχνότητας ανάγνωσης βιβλίων και η υπευθυνότητα τυ παιδιύ στη διαδικασία επιστρφής τυ βιβλίυ. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 124

126 Ταξινόμηση απαντήσεων στ σύνλ τυς Άλλ Πι υπεύθυν στην επιστρφή βιβλίυ Αλλαγή περιεχμένυ ερωτήσεων Περισσότερες ερωτήσεις Αύξηση χρόνυ ξεφυλίσματς Αύξηση συχνότητας ανάγνωσης βιβλίων Αύξηση συχνότητας ανάγνωσης Αύξηση χρόνυ ξεφυλίσματς Περισσότερες ερωτήσεις Αλλαγή περιεχμένυ ερωτήσεων Πι υπεύθυν στην επιστρφή Σύνλ 18,51 25,92 22,22 7,41 20,37 5,55 2 Τμήμα 18,75 23,53 20,56 8,82 23,53 2,9 Ι Τμήμα 18,18 27,27 22,73 4,54 18,18 9,09 Διάγραμμα 106 Αλλ Στν παρακάτω πίνακα (πίνακας 20) διαφαίννται ι απαντήσεις των γνέων πυ απάντησαν με βάση την πρτεραιότητα των πρτιμήσεων τυς. Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς δεν απάντησαν με τν συγκεκριμέν τρόπ επαρκώς ώστε να βγυν και τα ανάλγα απτελέσματα. Αντίθετα αρκετί ήταν ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς πυ έδωσαν απαντήσεις με τν συγκεκριμέν τρόπ. Συγκεκριμένα, επέλεξαν ως πρώτη επιλγή την αύξηση της συχνότητας ανάγνωσης βιβλίων, ως δεύτερη την αύξηση τυ χρόνυ πυ διέθετε τ παιδί για να ξεφυλλίει τ βιβλί και ως τρίτη επιλγή την υπευθυνότητα πυ έδειξε στη διαδικασία επιστρφής τυ βιβλίυ. Επιλγές γνέων ταξινμημένες κατά τμήμα και ανά αόξντα αριθμό επιλγής Επιλγές Ι Τμήμα 2 Τμήμα Αύξησε τη συχνότητα ανάγνωσης βιβλίων. Αύξησε τ χρόν πυ διέθετε να τ ξεφυλλίει Έκανε περισσότερες ερωτήσεις. 1η Επιλγή 2η Επιλγή ! Άλλαξε τ περιεχόμεν των ερωτήσεων Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 125

127 Έγινε πι υπεύθυν στη διαδικασία επιστρφής τυ βιβλίυ 3η Επιλγή Άλλ Πίνακας Κατά τη γνώμη σας η ενημέρωση πυ πραγματπιήθηκε στ νηπιαγωγεί για τν τρόπ ανάγνωσης των βιβλίων, επηρέασε τη δική σας στάση πυ έως εκείνη τη στιγμή διατηρύσατε απέναντι στ παιδικό βιβλί; Συνλικά, παρυσιάεται πως η ενημέρωση πυ πραγματπιήθηκε στ νηπιαγωγεί για τν τρόπ ανάγνωσης των βιβλίων, επηρέασε τη στάση των γνέων πυ έως εκείνη τη στιγμή διατηρύσαν απέναντι στ παιδικό βιβλί σε πσστό 83,3%. Τ πσστό των γνέων πυ δεν επηρεάστηκαν ή πυ δεν έδωσαν καμία απάντηση στην παραπάνω ερώτηση ήταν 5.6 αντίστιχα. (Διάγραμμα 107) Ναι Καμία απάντηση Ι Τμήμα 12,5 12,5 2 Τμήμα Ο Σύνλ * 83,3 Διάγραμμα 107 Εάν ΝΑΙ σε πιν τμέα; Παρακάτω παρατίθενται ι επιλγές των γνέων, ι πίι απάντησαν τπθετώντας αύξντα αριθμό στις απαντήσεις τυς. Οι γνείς και των δύ τμημάτων θεώρησαν ως πρώτη επιλγή «Αυξήσατε τις φρές πυ διαβάατε τ βιβλί στ παιδί με δική σας πρωτβυλία». Οι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς, θεώρησαν ως δεύτερη επιλγή στν τρόπ επιρρής τυ πργράμματς στη στάση τυς απέναντι στ παιδικό βιβλί τυς, την αύξηση των ερωτήσεων, πάνω στ περιεχόμεν και στις εικόνες πυ κάνανε στα παιδιά τυς. Τέλς μόν ι γνείς τυ τρίτυ τμήματς παρυσίασαν τρίτ τμέα επιρρής από τ πρόγραμμα κατά σειρά πρτίμησης και αυτή ήταν η επιλγή «Άλλαξε τ περιεχόμεν των ερωτήσεων», (πίνακας 21) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 126

128 Επιλγές γνέων ταξινμημένες κατά τμήμα και ανά αύξντα αριθμό επιλγής Επιλγές Ι Τμήμα 2 Τμήμα Ανταπκρινόσασταν πι συχνά στ αίτημα τυ παιδιύ σας για να τυ διαβάσετε τ βιβλί Αυξήσατε τις φρές πυ διαβάατε τ βιβλί στ παιδί με δική σας πρωτβυλία Κάνατε περισσότερες ερωτήσεις στα παιδιά για τις εικόνες και τ ^τεριε^όμεν^ Άλλαξε τ περιεχόμεν των ερωτήσεων 1" Επιλγή 1η Επιλγή 3η Επιλγή 2η Επιλγή Αλλάξατε τ στυλ των ερωτήσεων Αυξήσατε τις επισκέψεις στην βιβλιθήκη της γειτνιάς σας μαί με τ παιδί Άλλ Πίνακας Τ διάστημα πυ ακλύθησε μετά την ενημέρωση, επισκεφτήκατε με τ παιδί σας μια βιβλιθήκη; Οι απαντήσεις των γνέων στην παραπάνω ερώτηση ήταν θετικές σε πσστό 61,1%, αρνητικές σε πσστό 33,3%, ενώ εν υπήρχε καμία απάντηση σε συνλικό πσστό 5,6%. Οι απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ και δεύτερυ τμήματς δεν παρυσίααν μεγάλες διαφρπιήσεις στην θετική απάντηση, αλλά ωστόσ παρυσίααν στην αρνητική, καθώς ι γνείς τυ πρώτυ τμήματς δεν επισκέφτηκαν με τ παιδί τυς κάπια βιβλιθήκη σε πσστό 25%, ενώ ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς σε πσστό 40%. (Διάγραμμα 108) 127 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

129 Ναι Όχι Καμία απάντηση Ι Τμήμα 67, ,5 2 Τμήμα Σύνλ 61,1 33,3 5,6 Διάγραμμα Επισκεφτήκατε ένα βιβλιπωλεί; Οι απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ τμήματς επισκέφτηκαν ένα βιβλιπωλεί με τα παιδιά τυς σε πσστό 87,5%, ενώ ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς επισκέφτηκαν κάπι βιβλιπωλεί σε πσστό μικρότερ από τυς γνείς τυ πρώτυ τμήματς (πσστό 60%). Στ σύνλ τυς, τ 72,2% αυτών επισκέφτηκε κάπι βιβλιπωλεί, ενώ τ 27,8% όχι. (Διάγραμμα 109) ΙΟΟ-ι 50 υ ι ^ Τ:7 Ναι J h «ggjgjjjp L Όχ. Ι Τμήμα 87,5 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 72,2 27,8 Διάγραμμα 109 J ~?L 5. Αυξήσατε τη συχνότητα αγράς βιβλίων για τ παιδί σας; Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση παρυσιάνται μιρασμένες καθώς στ σύνλ των απαντήσεων τ 50% των γνέων αύξησε τη συχνότητα αγράς βιβλίων για τ παιδί τυς, τ 44,4% δεν αύξησε τη συχνότητα και τ 5,6% των γνέων δεν έδωσαν καμία απάντηση. Παρατηρείται ότι ενώ στ πρώτ τμήμα ι περισσότερι γνείς αύξησαν της συχνότητα αγράς βιβλίων, στ δεύτερ τμήμα ι περισσότερι ερωτηθέντες δεν αύξησαν τη συγκεκριμένη συχνότητα. (Διάγραμμα 110) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 128

130 6. Αυξήσατε τη συχνότητα δανεισμύ βιβλίων από άλλυς χώρυς; (π.χ. βιβλιθήκη γειτνιάς) Οι περισσότερι γνείς αύξησαν τη συχνότητα δανεισμύ βιβλίων από άλλυς χώρυς σε πσστό 61,1%, ενώ αρνητικά απάντησαν σε πσστό 38,9%. Σημαντική είναι η διαφρά πυ υπάρχει στις απαντήσεις των γνέων των δύ τμημάτων. Οι απαντήσεις των γνέων τυ πρώτυ τμήματς ήταν μιρασμένες (πσστό 50% σε κάθε επιλγή), ενώ στις απαντήσεις των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς υπήρχε σαφής υπερχή της θετικής απάντησης. (Διάγραμμα 111) BE... Ναι Όχι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 61,1 38,9 Διάγραμμα Θεωρείτε ότι τ πρόγραμμα αυτό επηρέασε τ παιδί σας και σε άλλυς τμείς; Συνλικά ι απόψεις των γνέων ήταν πως τ πρόγραμμα επηρέασε και σε άλλυς τμείς τ παιδί τυς (πσστό 88,9%). Η επιλγή «Όχι» και η μη συμπλήρωση κάπιας απάντησης κατέχυν ένα πλύ μικρό πσστό της τάξης τυ 5,6%, η καθεμία. (Διάγραμμα 112) Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 129

131 Τ... Γ ' / 71,---- Λ L-^ryt 0-! irg Ναι Όχι Καμία απάντηση Ι Τμήμα 87,5 12,5 0 α 2 Τμήμα Σύνλ 88,9 5,6 5,6 Διάγραμμα 112 Εάν Ναι σε πιυς; Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση ταξινμήθηκαν με δύ τρόπυς καθώς ι γνείς μπρύσαν να απαντήσυν είτε τπθετώντας αύξντα αριθμό στις απαντήσεις τυς, είτε απλά τσεκάρντας την απάντηση ή τις απαντήσεις πυ τυς αντιπρσώπευαν. Στην παρυσίαση γενικά των απτελεσμάτων (Διάγραμμα 113) παρατηρήθηκε πως τα περισσότερα παιδιά επηρεάστηκαν περισσότερ στν τμέα της ανάπτυξης τυ ενδιαφέρντς τυς για τα βιβλία (πσστό 21,4%). Έπειτα ακλυθεί τμέας της «αναγνώρισης γραμμάτων» και της «ανάπτυξης τυ λεξιλγίυ» με πσστό 19,6% στν κάθε τμέα έπειτα με όλ και μικρότερα πσστά τμέας της γλώσσας, της κατάκτησης γνώσεων, της δημιυργίας πι σύνθετυ λόγυ. Τέλς παρατηρύνται διαφρές στις απαντήσεις των γνέων των δύ τμημάτων. 130 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

132 Άλλ Κατάκτηση γνώσεων Ενδιαφέρν για βιβλία και έντυπα Πι σύνθετ λόγ Αναγνώριση γραμμάτων Λεξιλόγι Γλώσσα Γλώσσα Λεξιλόγι Αναγνώρι ση γραμμάτω Πι σύνθετ λόγ Ενδιαφέρ ν για βιβλία και Κατάκτησ Π γνώσεων Αλλ Σύνλ 17,8 19,6 19,6 8,9 21,4 10,7 1,8 2 Τμήμα 20 23,3 23,3 3,3 16,7 10 3,3 Ι Τμήμα 15,4 15,4 15,4 15,4 26,9 11,5 0 Διάγραμμα 113 Παρακάτω παρατίθενται ι επιλγές των γνέων, ι πίι απάντησαν τπθετώντας αύξντα αριθμό στις απαντήσεις τυς. Οι γνείς τυ πρώτυ τμήματς θεώρησαν ως πρώτη επιλγή τ Πλύσι και ρθότερ λεξιλόγι πυ ανέπτυξε περισσότερ τ παιδί τυς κατά τη διάρκεια τυ πργράμματς, ενώ αυτή η επιλγή απτελύσε για τυς γνείς τυ δεύτερυ τμήματς την δεύτερη σημαντική. Αντίθετα ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς, θεώρησαν πως τ πρόγραμμα επηρέασε πρωταρχικά τ παιδί τυς στν τμέα της γλώσσας. Επίσης μπόρεσαν να ταξινμηθύν και ι τρίτες επιλγές των γνέων και των δύ τμημάτων. Οι δε γνείς τυ πρώτυ τμήματς θεώρησαν πως ένας ακόμα τμέας πυ ανέπτυξε τ παιδί τυς κατά την εφαρμγή τυ πργράμματς ήταν αυτός της «Αναγνώρισης γραμμάτων» τπθετώντας τν τρίτ σε σειρά πρτίμησης, ενώ ι γνείς τυ δεύτερυ τμήματς πρτίμησαν ως τρίτη επιλγή τυς τν πι σύνθετ λόγ των παιδιών τυς, (πίνακας 22) Επιλγές γνέων ταξινμημένες κατά τμήμα και ανά αύξντα αριθμό επιλγής ^Επι^γέ^ _ Τ ήμα 2 Τμήμα Γλώσσα Πλυσιότερ και ρθότερ λεξιλόγι Έκανε περισσότερες ερωτήσεις. Αναγνώριση γραμμάτων 1 1 1η Επιλγή 1 1 I 3η Επιλγή 1 1" Επιλγή 2η Επιλγή Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 131

133 Πι σύνθετ λόγ 3η Επιλγή Αύξηση ενδιαφέρντς γενικά για τα βιβλία και τα έντυπα κάθε είδυς Κατάκτηση γνώσεων γενικά Άλλ Πίνακας Υπήρχε κάτι πυ σας δυσκόλεψε στ πρόγραμμα; Εάν ΝΑΙ σας παρακαλώ, να τ αναφέρετε. Οι δύ γνείς ανέφεραν από ένα λόγ πυ τυς δυσκόλεψε στ πρόγραμμα. Η μία άπψη ήταν ότι η ανανέωση των βιβλίων, δυσκόλεψε τν συγκεκριμέν γνέα και η άλλη άπψη ήταν η γενικότερη δυσκλία πυ αντιμετώπισε γνέας τυ δεύτερυ τμήματς λόγω της μέτριας επαφής τυ με την ελληνική γλώσσα, (πίνακας 23) Ι Τμήμα 2" Τμήμα J Η ανανέωση των βιβλίων (1 άτμ) Δυσκλία λόγω της μέτριας επαφής με την ελληνική γλώσσα (1 άτμ) Πίνακας Θα σας ενδιέφερε να συνεχιστεί τ πρόγραμμα; Οι απαντήσεις των όλων των γνέων ήταν καθλικά θετικές. Οι παρακάτω απαντήσεις αντικατπτρίυν την επιθυμία των γνέων για συνέχεια τυ πργράμματς. (Διάγραμμα 114) Διάγραμμα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

134 Αν ναι με πια διάρκεια; Τ 94,4% τυ συνόλυ των γνέων απητύν τη συνέχεια τυ πργράμματς στη διάρκεια όλυ τυ χρόνυ και μόν τ 5,6% δεν έδωσε καμία απάντηση. (Διάγραμμα 115) υ- Όλ τ χρόν Ένα εξάμην Καμία απάντηση Ι Τμήμα 87,5 0 12,5 2 Τμήμα Σύνλ 94,4 0 5,6 Διάγραμμα Θα επιθυμύσατε να υπάρχει και άλλη/ άλλες συναντήσεις με ειδικύς για τ βιβλί για ενημέρωσή σας; Συνλικά τ 88,9% των γνέων θα επιθυμύσαν την ύπαρξη και κάπιας άλλης ή κάπιων άλλων συναντήσεων με ειδικύς για τ βιβλί για την ενημέρωσή τυς. Μόν ένα μικρό πσστό της τάξης τυ 5,6% δεν θα επιθυμύσε άλλη συνάντηση με ειδικύς, ενώ τ ίδι πσστό ατόμων δεν έδωσε καμία απάντηση. Τέλς παρυσιάεται ότι η επιλγή «Όχι» και η μη συμπλήρωση κάπιας επιλγής διαμρφώνεται από τις απαντήσεις των γνέων τυ δεύτερυ τμήματς. (Διάγραμμα 116) Ναι Ι Τμήμα Τμήμα Σύνλ 88,9 Καμία απάντηση Διάγραμμα 116 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 133

135 11. Πως νιώσατε ως «συμμέτχς» σε ένα πρόγραμμα τυ σχλείυ. Οι απόψεις των γνέων για τα συναισθήματα τυς πυ σχετίνται με την συμμετχή τυς στ πρόγραμμα, παρυσιάνται στν παρακάτω πίνακα (πίνακας 24). Γενικά, ι απόψεις τυς ήταν πως ένιωσαν θετικά, ότι συμμετείχαν και ι ίδιι στ πρόγραμμα, ότι έμαθαν γύρω από τν τρόπ πυ πρέπει να πρσεγγίυν τ παιδικό βιβλί. Απόφεις γνέων ταξινμημένες κατά τμήμα και ανά άτμ ^Ι^Τμή ΐα^ Ιδιαίτερη χαρά, διότι όταν ι γνείς μπρύμε να διδαχτύμε από εξειδικευμένυς ανθρώπυς, την τέχνη της παιδαγωγικής διδασκαλίας γινόμαστε «καλύτερι γνείς». Ένιωσα να συνδημιυργώ με τις ειδικύς και τις εκπαιδευτικύς. Ως γνιός ενδιαφέρμαι για την πνευματική τρφή τυ παιδιύ μυ. Με την εφαρμγή τυ πργράμματς και την κατάλληλη καθδήγηση θεωρώ ότι τυ «υπέδειξα» και εγώ ακόμα μια πηγή πνευματική ανατρφδότησης, τ βιβλί. Ευχάριστα, γιατί τ χάρηκε περισσότερ τ παιδί και έδειξε μεγάλ ενδιαφέρν για τα βιβλία, περιδικά, κ.τ.λ. Πλύ θετικά Ένιωσα να επιβεβαιώννται πλλά πράγματα πυ σκεφτόμυνα για τν τρόπ ανάγνωσης ενός βιβλίυ, αλλά δεν ήμυν σίγυρη ότι ήταν σωστά, μέχρι πυ έγινε η Ένιωσα βαθιά συγκίνηση. Αισθάνθηκα ότι κάτι καλό γίνεται στ χώρ της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα της πρωτβάθμια πυ τόσ σημαντική είναι για τη θωράκιση της πρσωπικότητας τυ παιδιύ πυ στ μέλλν καλείται να απτελέσει ενεργός πλίτης σε αυτή τη κινωνία πυ ύμε. Ευχάριστα γιατί ενημερώθηκα και συμμετείχα σε μια δραστηριότητα πυ αφρά εμένα και τ παιδί. Ήταν αρκετά καλό αυτό πυ έγινε Πλύ καλά. Ήταν μια ευκαιρία να «εισβάλλυμε» στη καθημερινότητα τυ Π. Σταθμύ και στη ωή τυ παιδιύ μέσα σ αυτόν με έναν τρόπ περισσότερ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 134

136 επικδμητικό και να διερευνύμε τα θέματα πρς συήτηση μαί τυ. Είναι ωραί και επικδμητικό να υπάρχει συνεργασία μεταξύ σχλείυ και ικγένειας. Είμαι και εγώ εκπαιδευτικός και ξέρω τη σπυδαιότητα αυτής της συνεργασίας. Ικανπιημένη πυ έμαθα τν σωστό τρόπ ανάγνωσης τυ παιδικύ βιβλίυ. Όμρφα Πίνακας Παρακαλύμε να καταθέσετε την πρσωπική σας γνώμη γενικά για την εφαρμγή τυ πργράμματς. Στυς παρακάτω πίνακες (πίνακες 24, 25) ι γνείς παραθέτυν θετικά και αρνητικά σχόλια γύρω από την εφαρμγή τυ πργράμματς. ΘΕΤΙΚΑ σχόλια γνέων ταξινμημένα κατά τμήμα και emit άτμ 2 Τμήμα Είναι πλύ θετική η σκέψη και τρόπς με τν πί τα παιδιά μαθαίνυν ν αγαπύν τα βιβλία Σωστά επιλεγμένα βιβλία, κατάλληλη καθδήγηση, επιστημνική ενημέρωση, θετική στάση και συνεχής ενημέρωση της νηπιαγωγύ, αξιλόγηση. Επιρρή τυ παιδιύ στ θέμα τυ λεξιλγίυ, δημιυργία διάφρων φανταστικών ιστριών μόν τυ από τις εικόνες πυ έβλεπε, αγάπη για τ βιβλί, υπευθυνότητα στ να τ επιστρέφει σε καλή κατάσταση. Βήθησε στ να σχηματίσω μια πι θετική άπψη για τα βιβλία Απόκτηση περαιτέρω γνώσεων, αύξηση ενδιαφέρντς για απόκτηση γνώσεων, αύξηση ελεύθερυ χρόνυ των γνέων, περισσότερη ηρεμία. Βηθάει τυς γνείς στ πώς να διαλέξυν ένα βιβλί, αλλά απλά και στ τρόπ ανάγνωσης. Τ παιδί και γνιός ήταν δεσμευμένς. Αυξήθηκε τ ενδιαφέρν περισσότερ για τ βιβλί. Τα παιδιά μάθανε να αγαπάνε τα βιβλία και να τα πρσέχυνε. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 135

137 Πλύ καλό, να συνεχιστεί, με περισσότερα καινύρια και με πικίλα θέματα βιβλία. Τα παιδιά διάβασαν περισσότερα καλά βιβλία. Οι γνείς από την ενημέρωση πυ έγινε, κατάλαβαν τη σπυδαιότητα της παιδικής λγτεχνίας και μάθανε τρόπυς να μιραστύν με τ παιδί τυς τη χαρά πυ δίνει τ διάβασμα κάπιυ βιβλίυ. Δεν είχαμε τίπτα στην άλλη χώρα. Μυ άρεσε. Λειτύργησε θετικά στ παιδί μυ, πυ πριν δεν παρακλυθύσε και δεν τ ενδιέφερε να ακύσει να τυ διαβάω κάπι παραμύθι. Έφερε πι κντά πλλά παιδιά στ βιβλί και η ενημέρωση πυ πραγματπιήθηκε επηρέασε τυς γνείς στν τρόπ ανάγνωσης των βιβλίων. η μμηημ μ Βήθησε τ παιδί μυ στ να μάθει τη γλώσσα καλύτερα και να διαβάει περισσότερ. Πίνακας 25 ΑΡΝΗΤΙΚΑ σχόλια γνέων ταξινμημένα κατά τμήμα και ανά άτμ Ι Τμήμα Περισσότερες «συμμετχές» των γνιών και αντίστιχη ενημέρωση τυς από ειδικευμένυς ανθρώπυς. Τα βιβλία πυ αλλάυν πλλά χέρια καταστρέφνται. Να τηρύνται πι αυστηρί κάπιι κανόνες καλής χρήσης. Να υπάρχυν όχι μόν παραμύθια αλλά και άλλα έντυπα (π.χ. κόμιξ παιδικά εικνγραφημένα) 1 21 ^ 1 Αύξηση των εξόδων, λόγω αγράς εκπαιδευτικύ υλικύ. Τυ έγινε έμμνη ιδέα τ βιβλί με απτέλεσμα να μην ενδιαφέρεται για εξωσχλικές αναητήσεις. Ζητύσε συνέχεια αγρά βιβλίυ. Ίσως θα έπρεπε να υπάρχυν περισσότερες ή καλύτερα διαμρφωμένες θεματικές ενότητες των βιβλίων πρς ανάγνωση. Θα ήταν επιτυχέστερ εάν υπήρχε μεγαλύτερη πικιλία βιβλίων έτσι Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 136

138 ώστε να μην αναγκάνται να επιλέξυν κάπια στιγμή ένα βιβλί πυ δεν τυς πρσελκύει. Πίνακας Σχλιασμός απτελεσμάτων Τα απτελέσματα της παραπάνω έρευνας ήταν θετικά και επιβεβαίωσαν την υπόθεση της έρευνας. Γενικότερα φάνηκε ότι τα νήπια μετά την εφαρμγή τυ παραπάνω πργράμματς τα νήπια: ενώ στην Α Φάση τα νήπια επισκεπτόταν την βιβλιθήκη, τόσ από δική τυς πρωτβυλία όσ και από την πρτρπή της νηπιαγωγύ, στην Β και Γ' Φάση η στάση των παιδιών διαφρπιήθηκε και έτσι τα νήπια τώρα επισκέπτνταν συνλικά περίπυ τη γωνιά μόνα τυς, σε σχέση με την Α Φάση τυ πργράμματς αύξησαν τν χρόν τυς στη γωνιά της βιβλιθήκης κατά την καθημερινή τυς δραστηριότητα στις δύ επόμενες φάσεις, επισκέπτνταν την γωνία της βιβλιθήκης και άλλες στιγμές εκτός από την ώρα των ελεύθερων δραστηριτήτων στη Β και Γ Φάση τυ πργράμματς αυξήθηκε χρόνς πυ «διάβααν» βιβλία στν χώρ αυτό στην Β και Γ Φάση τυ πργράμματς, σχλίααν τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ σε μεγαλύτερ βαθμό μετά την εφαρμγή τυ πργράμματς με κάπι φίλ τυς πυ βρισκόταν στν ίδι χώρ, άρχισαν πλέν να δείχνυν πραγματικό ενδιαφέρν αφύ άρχισαν να κάνυν ερωτήσεις για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ στη νηπιαγωγό, ενώ πριν (Α Φάση) δεν έκαναν καθόλυ και πλέν επανατπθετύσαν όλα τα παιδιά τα βιβλία στη θέση τυς μετά την ανάγνωση. ενώ στην Α Φάση τα νήπια δανείνταν βιβλία με την πρτρπή της νηπιαγωγύ, στ τέλς τυ πργράμματς τα νήπια δανείνται βιβλία μόνα τυς. Στην Α Φάση τυ πργράμματς υπήρχε σύστημα δανεισμύ, αλλά δεν ήταν σχεδιασμέν για να καλύπτει πλήρως τις ανάγκες των νηπίων και τα παιδιά δεν συμπλήρωναν μόνα τυς τη καρτέλα δανεισμύ ύτε και την αντίστιχη καρτέλα 137 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

139 επιστρφής. Η παραπάνω συμπεριφρά τρππιήθηκε λκληρωτικά στην Β και Γ φάση τυ πργράμματς. Τα νήπια άρχισαν να εκδηλώνυν τ ενδιαφέρν τυς για τ δανειόμεν βιβλί, μιας και στη Τ Φάση τυ πργράμματς, παρατηρήθηκε πως σε σχέση με την Α Φάση, τ παιδί έδειχνε τ βιβλί στ συνδό πυ τ περίμενε, περισσότερ συχνά. Παρατηρήθηκε πως τα νήπια ανακίνωναν στη συήτηση πυ γινόταν κατά την επιστρφή των βιβλίων μόνα τυς για τ περιεχόμεν και τις εντυπώσεις τυς σε ένα μεγάλ πσστό, σε αντίθεση με την Α Φάση τυ πργράμματς Όσ αφρά τ κμμάτι των γνέων στην έρευνα παρατηρήθηκε ότι γενικότερα ι γνείς απόλαυσαν και γνώρισαν τν τρόπ ανάγνωσης ενός παιδικύ βιβλίυ, καθώς και την επαφή πυ θα πρέπει να έχει τ παιδί τυς με τ συγκεκριμέν είδς. Ειδικότερα διαπιστώθηκε ότι: Θεωρύν πως τ πρόγραμμα συνέβαλε θετικά τη σχέση τυ παιδιύ τυς με τ βιβλί, Πως η ενημέρωση πυ πραγματπιήθηκε στυς γνείς επηρέασε τη στάση τυς απέναντι στ παιδικό βιβλί. Επίσης μετά την ενημέρωση και γενικότερ στ διάστημα πυ ακλύθησε (κατά τη διάρκεια της Β' και Γ Φάσης), ι περισσότερι γνείς επισκέφτηκαν με τ παιδί τυς ένα βιβλιπωλεί. Ακόμα αυξήθηκε η συχνότητα δανεισμύ βιβλίων από άλλυς χώρυς κατά τη διάρκεια της Β" και Γ' Φάσης), Αυξήθηκε η αγρά βιβλίων τυ παιδιύ Θεωρύν πως τ συγκεκριμέν πρόγραμμα βήθησε τ παιδί τυς και σε άλλυς τμείς. Τέλς, αναφέρθηκε μετά τ τέλς τυ πργράμματς πως ενδιαφέρνται για συνέχεια τυ πργράμματς σε ετήσια διάρκεια και για συνάντηση με ειδικύς για περαιτέρω πρσωπική ενημέρωση... Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 138

140 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 4.1 Συμπεράσματα Μελετώντας τα στιχεία πυ πρκύπτυν απ την έρευνα τυ συγκεκριμένυ δείγματς πρκύπτει ότι η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας των παιδιών πρσχλικής ηλικίας εξαρτάται σε μεγάλ βαθμό από την εμπλκή των γνέων αλλά και από τν θεσμό της δανειστικής βιβλιθήκης τυ νηπιαγωγείυ. Διαπιστώνεται δηλαδή αναλγία ανάμεσα στην ενασχόληση τυ παιδιύ με τ βιβλί στ σπίτι και τν τρόπ με τν πί γνέας εμπλέκεται σ αυτή τη διαδικασία και στν τρόπ με τν πί λειτυργεί και είναι δμημένη η βιβλιθήκη και η δανειστική βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ. Οι γνείς μετά τ τέλς τυ πργράμματς ανέφεραν πως ένιωσαν «τ σχλεί να ανίγεται πρς τα έξω», καθώς και «συνδημιυργί». Κατάλαβαν πως αυξήθηκε η αγάπη τυ παιδιύ τυς για τ βιβλί και ένιωθαν πως εκτός από την δανειστική βιβλιθήκη, βήθησαν και αυτί στη συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως και έγινε. Πι συγκεκριμένα, όσ αφρά την συμπεριφρά των γνέων απέναντι στ παιδικό βιβλί γνέων παρατηρήθηκε ότι γνώριαν στη πλειψηφία τυς για τη δανειστική βιβλιθήκη πυ λειτυργεί στ χώρ αυτό και την ημέρα πυ είχε ριστεί ως μέρα δανεισμύ (Παρασκευή) καθώς και την ημέρα επιστρφής (Δευτέρα για τ πρώτ τμήμα και Τρίτη για τ δεύτερ). Τ πρόσωπ από τ περιβάλλν τυ παιδιύ πυ ασχλείται περισσότερ με την ανάγνωση και αγρά βιβλίων είναι η μητέρα. Οι γνείς ανέφεραν αύξηση της συχνότητας ανάγνωσης βιβλίων στ παιδί τυς με δική τυς πρωτβυλία, έκαναν περισσότερες ερωτήσεις στα παιδιά για τ περιεχόμεν των ερωτήσεων και άλλαξαν τ περιεχόμεν των ερωτήσεων, λόγω της διάλεξης πυ είχε πραγματπιηθεί και είχε συητηθεί τ συγκεκριμέν θέμα. Επίσης επισκέφτηκαν βιβλιπωλεί με τ παιδί τυς και ι ίδιι αύξησαν τν δανεισμό βιβλίων από άλλυς χώρυς όπως από βιβλιθήκες. Η συμπεριφρά των νηπίων μετά τν νέ τρόπ δανεισμύ ήταν αξισημείωτη. Τα νήπια τώρα επισκέπτνταν τη γωνιά της βιβλιθήκης χωρίς την πρτρπή της νηπιαγωγύ και στιγμές εκτός των ελεύθερων δραστηριτήτων. Αύξησαν τν χρόν πυ έμεναν στη βιβλιθήκη και μείωσαν τν αριθμό των βιβλίων πυ «διάβααν» εκεί, ητύσαν πληρφρίες σε μεγαλύτερ βαθμό από την νηπιαγωγό και πλέν σχλίααν με τυς φίλυς τυς πυ βρίσκνταν στην ίδια γωνιά, τ βιβλί πυ «διάβααν». Επίσης, παρυσιάστηκαν περισσότερ πρσηλωμένα στην ανάγνωση των βιβλίων, επανατπθετύν πλέν όλα τα παιδιά τα βιβλία στη θέση τυς μετά τ τέλς της απασχόλησης τυς στ χώρ της Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 139

141 βιβλιθήκης και επιλέγυν να επισκεφτύν και δεύτερη φρά πυ υπάρχει δυνατότητα απασχόλησης. Όλα τα παραπάνω είναι δείγματα πυ δείχνυν πως τα νήπια έδιναν μεγαλύτερη πρσχή στ βιβλί πυ «διάβααν», και άρχισαν να πρσεγγίυν τ χώρ της βιβλιθήκης θετικά. Κατά την διαδικασία δανεισμύ και επιστρφής, μετά την εφαρμγή τυ πργράμματς, τα παιδιά άρχισαν να δανείνται μόνα τυς, δηλαδή χωρίς την πρτρπή της νηπιαγωγύ, συμπλήρωναν μόνα τυς την καρτέλα δανεισμύ και επιστρφής, παρυσίααν πλέν πι συχνά τ βιβλί πυ είχαν δανειστεί στ συνδό πυ τα περίμεναν και παρυσίααν στη συήτηση πυ γινόταν κατά την επιστρφή, τ βιβλί μόνα τυς και χωρίς τη πρτρπή της νηπιαγωγύ. Τα παραπάνω επαληθευθήκαν και από τις απαντήσεις των νηπιαγωγών στ ερωτηματλόγι πυ δόθηκε για την αξιλόγηση τυ πργράμματς. Οι νηπιαγωγί και των δύ τμημάτων απάντησαν πως τα νήπια διαφρπίησαν τη συμπεριφρά τυς στη βιβλιθήκη, στη συμμετχή στη συήτηση μετά την επιστρφή των δανειόμενων βιβλίων και στ περιεχόμεν ανακίνωσης των νηπίων για τ βιβλί πυ είχαν δανειστεί και στη διαφρπίηση τυ τύπυ ερωτήσεων κατά τη συήτηση- ανάγνωση βιβλίων από τις ίδιες σε άλλες ώρες της βδμάδας. Επίσης από τις απαντήσεις των γνέων παρατηρείται πως είναι εμφανής η αλλαγή των νηπίων στη διαδικασία επιστρφής τυ βιβλίυ. Στη γενικότερη συμπεριφρά των παιδιών παρυσιάστηκε τόσ από τη εικόνα πυ παρυσίασαν, όσ και από τις απόψεις των νηπιαγωγών και των γνέων, πυ ήταν παρόμιες, πως τα παιδιά επηρεάστηκαν θετικά από τ πρόγραμμα στν τμέα της γλώσσας, έγινε πι πλύσι και ρθότερ τ λεξιλόγι τυς, είχαν πι σύνθετ λόγ και ανέπτυξαν τη δεξιότητα γραφή τυς. Επίσης, τα νήπια άλλαξαν τη γενικότερη στάση τυς απέναντι στ βιβλί καθώς ητύσαν από τυς γνείς, την αγρά βιβλίων. Αλλά και ι γνείς μετά την απγευματινή ενημέρωση πυ τυς έγινε, απάντησαν πως στ διάστημα πυ ακλύθησε επισκέφτηκαν ένα βιβλιπωλεί και βιβλιθήκη μαί με τ παιδί τυς. Συμπερασματικά, διαφαίνεται από τα παραπάνω απτελέσματα πως η συμμετχή των γνέων τόσ στην καθημερινή δραστηριότητα των παιδιών στ σπίτι όσ και στ χώρ τυ νηπιαγωγείυ βηθάει σε συνδυασμό με ένα λκληρωμέν πρόγραμμα δανεισμύ και με με έναν καλά ργανωμέν χώρ βιβλιθήκης, βηθάει στην ανάπτυξη της αγάπης τυ παιδιύ για τ βιβλί πρωταρχικά και εμμέσως στην καλλιέργεια τυ τόσ στν πρφρικό και νητικό τμέα, όσ και σε θέματα συμπεριφράς και υπευθυνότητας. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 140

142 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αγγελπύλυ Βίτω, Βιβλιθήκες για παιδιά στην Ελλάδα, Διαδρμές, Τεύχς 13, Αθήνα Αγγελπύλυ Βίτω, Παιδικές βιβλιθήκες. Οι στόχι και η λειτυργία τυς, στ «Παιδική λγτεχνία- Θεωρία και Πράξη», Τόμς Α, Καστανιώτης, Αθήνα Αναγνωστόπυλς Β. Δ., Οικγένεια: συντρφιά στ διάβασμα, Διαδρμές, Τεύχς 35, Αθήνα Βερτσώνη-Κκόλη Μαρία, Για τυς γνείς των παιδιών πυ δεν ξέρυν να διαβάυν. Διαδρμές, Τεύχς 35, Αθήνα Γιαννικπύλυ Α.Α., Από τΐ]ν πρανάγνωση στην ανάγνωση, Καστανιώτης, Αθήνα Γιαννικπύλυ, A. Α. (2003), Εικνγραφημένα παιδικά βιβλία: Η συμβλή τυς στην κατάκτηση τυ γραμματισμύ, Σύγχρν Νηπιαγωγεί, 33. Γκρέμμινγκερ Άρνλντ, Τ παιδί και τ βιβλί, Νότς, Αθήνα Θεδωρακάκυ Μαρία, Η αναδυόμενη δεξιότητα γραφής και ανάγνωσης και η επίδραση τυ ικγενειακύ περιβάλλντς στην ανάπτυξη της: Μια διαχρνική μελέτη, στ «Ανάδυση τυ γραμματισμύ», Καστανιώτης, Αθήνα Κωνσταντίνυ- Χριστδύλυ Δήμητρα, Οικγένεια και βιβλί. Διαδρμές, Τεύχς 35, Αθήνα Μαραγκυδάκη Ελένη, Σχλικός χρόνς, ελεύθερς χρόνς και Φιλαναγνωσία, στ «Φιλαναγνωσία και παιδική λγτεχνία», Δελφίνι, Αθήνα Μσχβάκη Ελένη, Η γλωσσική συμμετχή των νηπίων κατά τη διάρκεια παρυσίασης παιδικών βιβλίων στ νηπιαγωγεί, στ «Ανάδυση τυ γραμματισμύ», Καστανιώτης, Αθήνα Παπάγλυ Μήνα, Σχέσεις σχλείυ- ικγένειας, Τα δικαιώματα εκπαιδευτικών, γνέων, μαθητών, Αθήνα Παπανικλάυ Ρύλα, Οργάνωση και διαμόρφωση τυ χώρυ στ νηπιαγωγεί, Καστανιώτης, Αθήνα Παπανικλάυ Ρ.- Τσιλιμένη Τ., Η παιδική λγτεχνία στ νηπιαγωγεί, Καστανιώτης, Αθήνα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 141

143 Παπανικλπύλυ Κατερίνα, «Γωνιά βιβλιθήκης στ νηπιαγωγεί», περιδικό Διαδρμές, τεύχς 13, Αθήνα Παπας Αθανάσις, Ο ρόλς τυ δασκάλυ στην ανάπτυξη τυ παιδιύ για τη λγτεχνία, στ «Παιδική λγτεχνία- Θεωρία και Πράξη», Τόμς Β, Καστανιώτης, Αθήνα 1994, σελ Σαλτμπεργκερ- Ούιτενμπεργκ Ισκα, Χένρι Τάνα, Όσμπρν Έλι, Η συναισθηματική εμπειρία της μάθησης και της διδασκαλίας, Μετ. Τελέπγλυ Ελένη, Καστανιώτης, Αθήνα Τάφα Ευθυμία, Ανάγνωση και Γραφή στην πρσχλική ηλικία, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα Τάφα Ευθυμία, Η βιβλιθήκη στη τάξη της πρσχλικής εκπαίδευσης: η ργάνωση και η λειτυργία της στ πλαίσι τυ πργράμματς για την ανάδυση τυ γραπτύ λόγυ, στ «Ανάδυση τυ γραμματισμύ», Καστανιώτης, Αθήνα Τσιλιμένη Τασύλα, Πρόσθετς Φάκελς σημειώσεων στ μάθημα Η αφήγηση στην πρσχληκή εκπαίδευση. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλς Χρτιάτη Θέτη, Οικγένεια: η πρώτη παιδεία, Διαδρμές, Τεύχς 35, Αθήνα tpi dimu.dlnet.ir/bckissues/2000/pr2000/them2.html \ m-seitn.ser.sch.ir/librry/librrv histry.htm blip: dim-pyln.dd.sch.tr/pies/c 12.html \ν\\ ιν.disbled. ir/tr-rts/peternder4b.dc \\ \\\\.edc.uc.ir/didkritis/tol/%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%af%ce%b1.htm \v\\.hellenic-schls.ir \\\\ u,hri.ru/smidt/ dir/rt9.htm.i-mptrn.tr/nesl/sxlh inen 05.html http: ''\\.kstrinet.ir/vivli/rt hrl.htm \\.pekp.ir Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 142

144 ΊΠΤΤΜπίΙΙΤΠΙΙΙΙΓΙΙΙ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

145 Α. Δείγματα Ερωτηματλγίων 1. Φύλλ 1 - ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΡΟΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ 1. Τίτλι βιβλίων 2. Αριθμός βιβλίων πρς δανεισμό: 3. Είδς βιβλίων: Γνώσης Αισώπυ ] Εικνγραφημένες ιστρίες Μυθλγία I 1 Πιήματα J Παραμύθια 4. Στ διάστημα αυτό η νηπιαγωγός αλλάει τα βιβλία στη γωνιά; ΝΑΙ 1 Φρά 'ΟΧΙ 2 Φρές Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 144

146 5. Ο τρόπς ργάνωσης ενισχύει: Τν δανεισμό Την επίσκεψη των παιδιών στη γωνιά 6. Φωτγράφηση της περιχής. 7. Φωτγράφηση τυ τρόπυ δανεισμύ. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 145

147 2. Φύλλ 2 - ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΟΝΕΩΝ Ονματεπώνυμ παιδιύ... Επάγγελμα πατέρα... Επάγγελμα μητέρας... Σπυδές πατέρα... Σπυδές μητέρας Αριθμός αδερφών: ]1 1 [2 13 I 4 Άλλ Φύλ παιδιών στην ικγένεια... Ηλικία παιδιών στην ικγένεια Γνωρίετε ότι στ σχλεί λειτυργεί για τ Σαββατκύριακ, δανειστική βιβλιθήκη για τα παιδιά; ΝΑΙ I I ΟΧΙ Εάν ΝΑΙ, έχετε ενημερωθεί από τη νηπιαγωγό: (Βάλτε τ σημάδι στ τετράγων πυ ταιριάει στην περίπτωση σας.) J Για τη λειτυργία της δανειστικής βιβλιθήκης. Τν τρόπ δανεισμύ. 1 1 Τν τρόπ επιστρφής. 2. Με πια συχνότητα τ παιδί δανείεται βιβλί από τ σχλεί κάθε Παρασκευή; Πτέ 1 Σπάνια 1 [Συχνά Κάθε Παρασκευή 3. Όταν τ παιδί φέρνει ένα βιβλί από τη δανειστική βιβλιθήκη τυ νηπιαγωγείυ... Ζητά εκείν να τυ τ διαβάσετε. Τ πρτρέπετε εσείς. Και τα δυ. Άλλ (Πρσδιρίστε) Πι μέλς της ικγένειας αναλαμβάνει να τυ τ διαβάσει πι συχνά; Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 146

148 Ο μπαμπάς Η μαμά Και ι δυ Ο/Η αδελφός/ή Ο παππύς Η γιαγιά Άλλ Αφύ τ διαβάσετε μια φρά, ητά να τυ τ ξαναδιαβάσετε; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ΝΑΙ με πια συχνότητα; Κάθε μέρα Πλλές φρές την ημέρα 2-3 φρές κατά τη συνλική διάρκεια πυ θα παραμείνει τ βιβλί στ σπίτι 6. Ανταπκρίνεστε αμέσως ή επιλέγετε εσείς πότε θα τυ τ διαβάσετε; Ανταπκρίνεστε αμέσως. Επιλέγετε εσείς πότε θα τυ τ διαβάσετε. 7. Πιες ώρες της ημέρας τυ τ διαβάετε συνήθως; 1 Τ μεσημέρι 1 Τ απόγευμα Πριν κιμηθεί 8. Σε πι σημεί τυ σπιτιύ τυ τ διαβάετε; 1 1 Κυίνα 1 Καθιστικό/ Σαλόνι 1 I Υπνδωμάτι 9. Σας διακόπτει κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης με ερωτήσεις για όσα ακύει; Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 147

149 ΝΑΙ 10. Τυ δείχνεται τις εικόνες: ΟΧΙ Ενώ διαβάετε [ Όταν τελειώσετε 11. Σας κάνει ερωτήσεις όταν τελειώνετε την ανάγνωση; ΝΑΙ ΟΧΙ 12. Κάνετε εσείς ερωτήσεις/ συητήσεις για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ; 1 ΝΑΙ I I ΟΧΙ 13. Τ βιβλί πυ δανείεται τ «ξαναδιαβάει» μόν τυ; ΝΑΙ ΟΧΙ Εφόσν ΝΑΙ με πια συχνότητα; Κάθε μέρα φρές την ημέρα Πτέ 14. Τι είδυς βιβλία πρτιμά να δανείεται συνήθως; (Βάλτε τ σημάδι στ τετράγων πυ ταιριάει στην περίπτωση σας.) Γνώσεων [ Μυθλγίας 1 Παραμύθια Πιήματα 15. Τυ θυμίετε εσείς ότι πρέπει να τ επιστρέψει; ΝΑΙ I I ΟΧΙ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 148

150 16. Ζητά να αγράσετε αυτό τ βιβλί (ή κάπι πυ τυ άρεσε) για να τ έχει στ σπίτι τυ; ΝΑΙ ΟΧΙ 17. Στ σπίτι έχει βιβλία δικά τυ; I ΝΑΙ ΟΧΙ Εφόσν ΝΑΙ, πυ βρίσκνται; 1 Στ δωμάτιό τυ 1 1 Κάπυ αλλύ (Πρσδιρίστε). 18. Πόσ συχνά «διαβάει» μόν τυ από τα δικά τυ βιβλία; Κάθε μέρα 1 1 Σπάνια Πλλές φρές την ημέρα Πτέ 19. Εσείς με δική σας πρωτβυλία τυ διαβάετε κάπι βιβλί από αυτά πυ έχετε στ σπίτι; 1 1 ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ΝΑΙ πόσ συχνά; 1 Κάθε μέρα Πλλές φρές την ημέρα 2-3 φρές την εβδμάδα 1 Σπάνια 1 1 Πτέ 20. Συητάτε μετά την ανάγνωση; ΝΑΙ ΟΧΙ 21. Τ παιδί σας ητά να τυ διαβάσετε γενικά βιβλία πυ έχετε στ σπίτι; ΝΑΙ ΟΧΙ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 149

151 Αν ΝΑΙ με πια συχνότητα; (Βάλτε τ σημάδι στ τετράγων πυ ταιριάει στην περίπτωση σας.) Κάθε μέρα Πλλές φρές την ημέρα Σπάνια Πτέ 22. Τ πρτρέπετε να διαλέξει για δανεισμό βιβλί κάθε Παρασκευή; ΝΑΙ I I ΟΧΙ Αν ΝΑΙ τ συμβυλεύετε τι είδυς βιβλί να επιλέξει; ΝΑΙ I I ΟΧΙ 23. Πιστεύετε ότι τα παραμύθια ή τα βιβλία γνώσης έχυν να πρσφέρυν περισσότερ στ παιδί σας; Παραμύθια Βιβλία γνώσης 24. Σε πι τμέα πιστεύετε ότι πρσφέρυν; (Βάλτε τ σημάδι στ τετράγων πυ ταιριάει στην περίπτωση σας.) Γενική μόρφωση j Λεξιλόγι Ενημέρωση Πρφρικό λόγ 25. Αγράετε βιβλία στ παιδί σας; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ΝΑΙ με πια συχνότητα ή με πια αφρμή; (Βάλτε τ σημάδι στ τετράγων πυ ταιριάει στην περίπτωση σας.) J Ως δώρ στη γιρτή τυ ] Στις γιρτές 'Ενα κάθε βδμάδα Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 150

152 Ένα κάθε μήνα 2-4 φρές τ χρόν Άλλ (Γράψτε) Επισκέπτεστε βιβλιπωλεία με τ παιδί σας για να αγράσετε βιβλία για εκείν; ΝΑΙ ΟΧΙ 27. Πις επιλέγει τ βιβλί; ] 0 μπαμπάς 1Η μαμά ]τ ίδι τ παιδί Άλλς (Πρσδιρίστε). 28. Αγράετε παιδικά βιβλία από σύπερ - μάρκετ; ΝΑΙ ΟΧΙ 29. Με πι κριτήρι τα επιλέγετε; (Βάλτε τ σημάδι στ τετράγων πυ ταιριάει στην περίπτωση σας.) Περιεχόμεν Εικνγράφηση Όνμα συγγραφέα 1 Άλλ (Πρσδιρίστε) Πιστεύετε ότι δανεισμός βηθά τ παιδί σας: (Εφόσν επιλέξετε μία περίπτωση, βάλτε τ σημάδι στ τετράγων πυ ταιριάει στην περίπτωση σας.) (Εφόσν επιλέγετε περισσότερες από μία περιπτώσεις, βάλτε τις σε σειρά πρτεραιότητας, αριθμήστε αρχίντας από τ 1 ως την πρώτη πρτίμηση.) Να μάθει να γράφει I Να μάθει να διαβάει I 1 Να απκτήσει γενικές γνώσεις 1 Να διασκεδάει Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 151

153 I Να αγαπήσει τ διάβασμα Άλλ (Πρσδιρίστε) Σε τι θεωρείτε ότι βηθά η ανάγνωση βιβλίων στα παιδιά; (Βάλτε σε σειρά πρτεραιότητας τα παρακάτω τετράγωνα, χρησιμπιώντας αριθμύς από τ 1 έως τ 6, θεωρώντας τ 1 τ μεγαλύτερ.) Διασκέδαση Γνώση Πληρφόρηση Κριτική σκέψη Διαμόρφωση άπψης Καλλιέργεια πρφρικύ λόγυ- γραπτύ λόγυ 32. Αν η νηπιαγωγός σας ητύσε να συμμετέχετε σε ένα πρόγραμμα συνεργασίας με τ σχλεί με σκπό να ενημερωθείτε για τν τρόπ ανάγνωσης ενός παιδικύ βιβλί στ σπίτι, θα δεχόσασταν; ΝΑΙ 1 I ΟΧΙ 33. Αν ΝΑΙ, με πι τρόπ θα πρτιμύσατε να γίνει αυτό; Με μια απλή διάλεξη Με παρακλύθηση μιας αντίστιχης δραστηριότητας από τη νηπιαγωγό στ σχλεί. Και με τα δυ. 1 Με ενημερωτικό φυλλάδι δηγιών Με μια μόν επίσκεψη Επισκέψεις ανά 15 ημέρες για 1 μήνα I Άλλ (Πρσδιρίστε)... Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 152

154 3. Φύλλ 3 - ΑΤΟΜΙΚΟ ΦΥΛΛΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ονμα: Επισκέπτεται τη βιβλιθήκη: Μόν τυ Με τη πρτρπή της νηπιαγωγύ 13. Πότε επισκέπτεται τη βιβλιθήκη: Κατά τη διάρκεια της καθρισμένης ώρας λειτυργίας της βιβλιθήκης 1 Στις ελεύθερες δραστηριότητες. Άλλη ώρα (Πρσδιρίστε) Πόση ώρα αφιερώνει εκεί; I Λιγότερ από 5 5' 1 110' Περισσότερ από 1 θ 15. Πόσα βιβλία «διαβάει» την ώρα πυ κάθεται στη βιβλιθήκη; 16. Τι είδυς βιβλί επιλέγει; Γνώσης [ 1 Μικρές Ιστρίες Μυθλγία Παραμύθια 1 Άλλ... Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 153

155 17. Απευθύνεται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης στη νηπιαγωγό για επεξηγήσεις /ερωτήσεις; ΝΑΙ ΟΧΙ 18. Απευθύνεται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης στη νηπιαγωγό και ητά να τυ διαβάσει τ βιβλί πυ επέλεξε; ΟΧΙ 19. Σχλιάει/ ρωτά τυς φίλυς τυ πυ βρίσκνται στη βιβλιθήκη; 1 ΝΑΙ I I ΟΧΙ 20. Είναι πρσηλωμέν στη δραστηριότητα ή απλά «περνά την ώρα τυ»; Πρσηλωμέν «Περνάει την ώρα τυ» 21. Επανατπθετεί τ βιβλί στη θέση τυ; 1 ΝΑΙ I I ΟΧΙ 22. Επιλέγει να επισκεφτεί τη βιβλιθήκη τη δεύτερη φρά πυ έχει δυνατότητα ελεύθερης απασχόλησης; ΝΑΙ ΟΧΙ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 154

156 4. Φύλλ 4 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ- ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΟΝΟΜΑ: 7. Δανείεται: Μόν τυ Με τη πρτρπή της νηπιαγωγύ 8. Τι είδυς βιβλί επιλέγει; Τίτλς... Συγγραφέας... Έκδση... Χρ. Έκδσης... Αφιερώνει χρόν για να επιλέξει τ βιβλί πυ θα δανειστεί ή παίρνει κάπι στην τύχη, χωρίς ιδιαίτερ πρβληματισμό; 1 1 Αφιερώνει χρν. Παίρνει κάπι στη τύχη. 10. Συμπληρώνει μόν τυ την καρτέλα δανεισμύ; ΝΑΙ ΟΧΙ 11. Εφόσν τ περιμένει κάπις τυ δείχνει τ βιβλί και τ σχλιάει; ΝΑΙ ΟΧΙ 12. Ο/Η συνδός παίρνντας τ παιδί σχλιάει τ βιβλί πυ δανείστηκε; ΝΑΙ ΟΧΙ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 155

157 5. Φύλλ 5 - ΔΕΥΤΕΡΑ Ή ΤΡΙΤΗ- ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ 1. Τπθετεί τ βιβλί στη θέση τυ; I ΝΑΙ ΟΧΙ 2. Συμπληρώνει την αντίστιχη καρτέλα επιστρφής; ΝΑΙ I I ΟΧΙ 3. Στην συήτηση ανακινώνει σχετικά με τ βιβλί; Α. ΝΑΙ ΟΧΙ Β. ] Μόν τυ Με τη πρτρπή της νηπιαγωγύ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 156

158 6. Φύλλ 6 - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΟ 1. Κατά τη γνώμη σας τα παιδιά πυ ι γνείς τυς συμμετείχαν στ πρόγραμμα (απγευματινή ενημέρωση), διαφρπίησαν τη συμπεριφρά τυς απέναντι στα βιβλία τ διάστημα πυ ακλύθησε; ΝΑΙ \^\ ΟΧΙ Εάν ΝΑΙ σε πιυς τμείς; Συχνότητα δανεισμύ Συμπεριφρά στη βιβλιθήκη 1 Συμμετχή στη συήτηση της Δευτέρας και διαφρπίηση περιεχμένυ ανακινώσεων 1 1 Διαφρπίηση τυ τύπ ερωτήσεων κατά την συήτηση-ανάγνωση βιβλίων από εσάς και σε άλλες ώρες της εβδμάδας Άλλ Θεωρείτε ότι η εφαρμγή αυτύ τυ πργράμματς (συήτηση/ ενημέρωση για τρόπυς ανάγνωσης βιβλίων- είδς ερωτήσεων/ παρέμβαση στη βιβλιθήκη), συνέβαλε θετικά στην από μέρυς σας αντιμετώπιση/ ργάνωση/ πρακτική, σχετικά με τη λγτεχνία, τη Γλώσσα κ.α. ΟΧΙ Εάν ΝΑΙ σε τι σας βήθησε; 3. Θα σας ενδιέφερε να συνεχίσετε αυτό τ πρόγραμμα για μεγαλύτερ χρνικό διάστημα; ΝΑΙ ΟΧΙ 4. Έχει επηρεάσει τ πρόγραμμα, τη φιλαναγνωσία των παιδιών; ΐ. Γ ενικά ΝΑΙ ΟΧΙ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 157

159 II. Μόν τα παιδιά της συγκεκριμένης μάδας ΝΑΙ ΟΧΙ 5. Εκτός από τη φιλαναγνωσία, θεωρείτε ότι τ πρόγραμμα έχει επηρεάσει και σε άλλυς τμείς την απόδση των παιδιών; ΝΑΙ ΟΧΙ 6. Εάν ΝΑΙ σε πιυς; Καλλιέργεια αναγνωστικής ικανότητας I Πρφρικός λόγς Πλύσι, ρθότερ λεξιλόγι I Δεξιότητα γραφής Άλλ Πια η γνώμη σας για την συνεργασία της ικγένειας με τ σχλεί για την υλπίηση αυτύ τυ πργράμματς; 8. Διαπιστώσατε αρνητικά σημεία στην εφαρμγή τυ πργράμματς; ΟΧΙ Εάν ΝΑΙ, μπρείτε να τα αναφέρετε; 9. Πια είναι γενικά η γνώμη σας και τα σχόλιά σας για τ πρόγραμμα; Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 158

160 7. Φύλλ 7 - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ Ονματεπώνυμ Γνέα:... Ονματεπώνυμ Παιδιύ: Νήπι Πρνήπι 1. Πιστεύετε ότι επηρέασε τη σχέση τυ παιδιύ σας με τ βιβλί, τ πρόγραμμα πυ εφαρμόστηκε στ νηπιαγωγεί; ΝΑΙ I I ΟΧΙ Εάν ΝΑΙ πώς τ διαπιστώσατε: (Εχετε δυνατότητα πλλαπλών επιλγών απάντησης. Σε αυτήν την περίπτωση, την επιλγή σας δηλώστε την με αύξντα αριθμό πυ θα δείχνει τη σειρά των επιλγών σας, ανεξάρτητα από τη σειρά πυ έχυν στ φυλλάδι.) Αύξησε τη συχνότητα ανάγνωσης των βιβλίων Αύξησε τ χρόν πυ διέθετε να τ ξεφυλλίει Έκανε περισσότερες ερωτήσεις Άλλαξε τ περιεχόμεν των ερωτήσεων Έγινε πι υπεύθυν στη διαδικασία επιστρφής τυ βιβλίυ Άλλ Κατά τη γνώμη σας η ενημέρωση πυ πραγματπιήθηκε στ νηπιαγωγεί για τν τρόπ ανάγνωσης των βιβλίων, επηρέασε τη δική σας στάση πυ έως εκείνη τη στιγμή διατηρύσατε απέναντι στ παιδικό βιβλί; ΝΑΙ ΟΧΙ Εάν ΝΑΙ σε πιν τμέα; (Εχετε δυνατότητα πλλαπλών επιλγών απάντησης. Σε αυτήν την περίπτωση, την επιλγή σας δηλώστε την με αύξντα αριθμό πυ θα δείχνει τη σειρά των επιλγών σας, ανεξάρτητα από τη σειρά πυ έχυν στ φυλλάδι.) Ανταπκρινόσασταν πι συχνά στ αίτημα τυ παιδιύ σας για να τυ διαβάσετε τ βιβλί Αυξήσατε τις φρές πυ διαβάατε τ βιβλί στ παιδί με δική σας πρωτβυλία Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 159

161 [ 1 Κάνατε περισσότερες ερωτήσεις στα παιδιά για τις εικόνες και τ περιεχόμεν 1 1 Άλλαξε τ περιεχόμεν των ερωτήσεων Αλλάξατε τ στυλ των ερωτήσεων Αυξήσατε τις επισκέψεις στην βιβλιθήκη της γειτνιάς σας μαί με τ παιδί Άλλ. 3. Τ διάστημα πυ ακλύθησε μετά την ενημέρωση, επισκεφτήκατε με τ παιδί σας μια βιβλιθήκη; ΝΑΙ ΟΧΙ 4. Επισκεφτήκατε ένα βιβλιπωλεί; I ΝΑΙ ΟΧΙ 5. Αυξήσατε τη συχνότητα αγράς βιβλίων για τ παιδί σας; [ I ΝΑΙ ΟΧΙ 6. Αυξήσατε τη συχνότητα δανεισμύ βιβλίων από άλλυς χώρυς (π.χ. βιβλιθήκη γειτνιάς) ΝΑΙ ΟΧΙ 7. Θεωρείτε ότι τ πρόγραμμα αυτό επηρέασε τ παιδί σας και σε άλλυς τμείς; ΝΑΙ [ 1 ΟΧΙ Εάν Ναι σε πιυς; 1 Γλώσσα 1 Πλυσιότερ και ρθότερ λεξιλόγι Αναγνώριση γραμμάτων 1 Πι σύνθετ λόγ I Αύξηση ενδιαφέρντς γενικά για τα βιβλία και τα έντυπα κάθε είδυς Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 160

162 Κατάκτηση γνώσεων γενικά Άλλ Υπήρχε κάτι πυ σας δυσκόλεψε στ πρόγραμμα; Εάν ΝΑΙ σας παρακαλώ, να τ αναφέρετε. 9. Θα σας ενδιέφερε να συνεχιστεί τ πρόγραμμα; ΝΑΙ 1 ΟΧΙ Αν ναι με πια διάρκεια; Όλ τ χρόν Ένα εξάμην 10. Θα επιθυμύσατε να υπάρχει και άλλη/ άλλες συναντήσεις με ειδικύς για τ βιβλί για ενημέρωσή σας; ΝΑΙ ΟΧΙ 11. Πως νιώσατε ως «συμμέτχς» σε ένα πρόγραμμα τυ σχλείυ. 12. Παρακαλύμε να καταθέσετε την πρσωπική σας γνώμη γενικά για την εφαρμγή τυ πργράμματς Θετικά:.... Αρνητικά: Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 161

163 8. Φύλλ 8υ- Φυλλάδι ενημέρωσης για τυς γνείς - Αγαπώ τ Βιβλί Αγαπώ τ βιβλί Πρτάσεις για την ανάγνωση ενός βιβλίυ Όταν διαβάετε, κρατήστε πρσεκτικά τ βιβλί στα γόνατα σας ή στην επιφάνεια π.χ. ενός τραπειύ, κρεβατιύ. Πριν την ανάγνωση δείξτε στ παιδί τ εξώφυλλ τυ βιβλίυ και ητήστε τη γνώμη τυ για τ περιεχόμεν Συητήστε για τ περιεχόμεν τυ βιβλίυ, αφύ τελειώσετε την ανάγνωση Ανακινώνετε τν τίτλ τυ βιβλίυ και τ όνμα τυ συγγραφέα στ παιδί πριν ή μετά την ανάγνωση Οι ερωτήσεις είναι καλύτερα να καλλιεργύν τη σκέψη και τ λόγ και να απφεύγνται όσες θα έχυν ως απάντηση τ «ΝΑΙ» και τ «ΟΧΙ» π.χ.. Οι ερωτήσεις να ξεκινύν με τ «πις νμίεις...», «γιατί νμίεις ότι... Μερικές ερωτήσεις για κάθε βιβλί : Πιι είναι ι ήρωες αυτής της ιστρίας Πως ένιωσε /η...( όνμα ήρωα) όταν...( πρόβλημα) Γιατί νμίεις ότι /η( ήρωες) έκανε...( πράξη ιστρίας) Αν ήσυν εσύ στη θέση τυ τι θα έκανες; Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, μπρείτε να διακόψετε την αφήγηση και να ητήσετε τη γνώμη τυ για τν τρόπ πυ εξελίσσετε ή τελειώνει η ιστρία π.χ. «και τι νμίεις ότι έγινε τότε;» Σχλιάστε τις εικόνες τυ βιβλίυ με τα παιδιά. Ζητήστε να σας μιλήσυν για όσα βλέπυν( πιι είναι στην εικόνα, πώς νιώθυν και από πια στιχεία τ καταλαβαίνει αυτό τ παιδί..,)πριν ή μετά την ανάγνωση Ρωτήστε τ παιδί σας για πι λόγ τυ άρεσε αυτό τ βιβλί., αν τ πρότεινε σε κάπιν άλλ να τ διαβάσει και γιατί. Πις ήρωας θα ήθελε να ήταν, αν έπαιξε στην ιστρία και γιατί. Ζητήστε τυ να συνμιλήσει με τν ήρωα ή τν συγγραφέα, κάνντας την υπόθεση «Αν ήταν τώρα εδώ μπρστά μας /η... τι θα ήθελες να τν ρωτήσεις ή να τυ πεις) Διαβάετε τυλάχιστν μια φρά την ημέρα τ βιβλί πυ δανείστηκε τ παιδί Διαβάστε και άλλα βιβλία στα παιδιά, εκτός δανειστικής τυ σχλείυ Συητήστε με τν ίδι τρόπ και γι' αυτά Επιλέξτε να διαβάετε μπρστά στ παιδί δικά σας βιβλία αλλά και δικά τυ. I Ιείτε τη γνώμη σας γι' αυτά. Επισκεφτείτε συχνά βιβλιπωλεία και βιβλιθήκες της πόλης με τα παιδιά σας. Αφήστε τα να επιλέξυν, ρωτώντας τυς λόγυς και τα κριτήρια επιλγής τυ βιβλίυ. Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 162

164 Β. Πίνακες ΠΙΝΑΚΑΣ 27: ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Κ \ ΓΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ ΑΡΙΘΜΗΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΩΤΗΣΗΣ (Γ Τμήμα Νηπιαγωγείυ) Μια φρά ήταν η Κυλυτύμπα Τ μικρό μυ αδελφάκι Ο Σπτ πάει σχλεί Δε φβάμαι... Τ νερό Ο Χειμώνας Η Τσδύλα Η Σταχτπύτα Τ ασχημόπαπ Ερευνώ τ σώμα μυ Τ λυχνάρι τυ Αλαντίν και άλλα παραμύθια Ειρήνη- Αριστφάνη Ελληνική μυθλγία Δεν φβάμαι... τν Οδντγιατρό Τα τρία μικρά λυκάκια : Η Χινάτη και ι εφτά νάνι # Πάνω στη γη- Στ δάσς ΓΝΩΣΗΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ 17 2 (2 Τμήμα Νηπιαγωγείυ) Δε φβάμαι., τν δντγιατρό Η κόκκινη κτύλα ' Τ πάθημα τυ Λύκυ Η Χινάτη Δύλα η πεταλύδα ' Τα δύ ερωτευμένα αρκάδια Μια τίγρη φβερή, φβερή και τρμερή! I Αριστφάνη- Όρνιθες 1 Μενέλας και Πάρης Τύλα η μαργαριτύλα Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων f Τ κατσικάκι και λύκς πυ έπαιε φλγέρα Ίγκι τ μυρμήγκι Ένας μεγάλς ηθπιός ί! Η Σταχτπύτα Πινόκι Αισώπυ Μύθι- Η αλεπύ και τ κράκι * Η βασιλπύλα και βάτραχς ' Ο Ανδρκλής και τ λιντάρι Η γρίπη- Μαγγιατρός Η χώρα χωρίς γάτες - Η Μυρτώ και τ κυνυπάκι - Η Πύπυ και η Ρύλα η ακριδύλα Καρλότα ' Ο Παπυτσωμένς γάτς 4 Τα έξι κυνελάκια Αισώπυ Μύθι- Τα δύ γατάκια ΓΝΩΣΗΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΥΘΟΙ ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΟΧΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗ ΓΩΝΙΑ Πίνακας 27 ΟΧΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗ ΓΩΝΙΑ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 163

165 ω 2 δ d. u 2 δ JS Σ > u u O id 2 ft. c 2 >> ω u x * * Cu td 2 2 *!* > > Ed Ed U U W td f- 3C Λ1 VI. u 'd Cd C > O ω ω O CJ * Z > Z x (N j2 Z Z Cl id n Cl * ω 1 h - > C 2 i i ft. 2 x «ft. Ed Ed W Ed, 11 Z Ed -j> ft. 2 O eg 7 > «Ν 2 2 ί i x N 2 Ed **> A u ω Ed u u Ed n Ed ^ ft. ~ eg? > M Η O y = i d. > h -2 Ξ«CQ Z Ed u Ed, Z W S3 1 Z g ΘΟ? > s W 2 2 Η O SI IS Η ω Ed 1 2 x 2 θ «ί ΰί: Ed χ β ~ ft.. B h Ed Ed Ed. Z W II 22 u Ed ft. eg? «s A 2 i * N S^ Ed > ΓνΊ td *. y ^ = * u 5; h -2 s ss J ffl Ed Ed Ed Ed Ed Ed 2 g Si n d td >- rj td d x y x δ > ΰ 2 W Θ r> β O c g y W i W. μη S Ed veeidcli /-s Ed r Π tjozos Ed ft. ft. 5 ffl f- 3 Ed Ed W Ed, is 1 n Ed ^ ft. - d 9g? > 2 2 si N d Ed y = δ > ΰ ί Ο ^ Η 2 η y Ο Ο ~ Ο 2 Ed Ed S ^ Ed ft. ft. 3 CQ Η 5 Η Ζ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΚΑΘΕ Κ Α Ι ΤΑ Μ Α Μ Α ΝΑΙ 2-3 ΦΟΡΕΣ ΑΝΤΑΠΟ ΚΡΙΝΕΣΤΕ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΥΟ ΣΥΝ Ο Λ ΙΚ Α ΑΜ ΕΣΩ Σ Λ Ε ΙΤΟ Υ Ρ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΖΗ ΤΑ Μ Α Μ Α ΝΑΙ 2-3 ΦΟΡΕΣ ΕΠΙΛΕΓΕΤΕ ΕΣΕΙΣ AOiJUJVIUN V1MW 01 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly 07/12/ :56:46 EET

166 > Id Η bd S δ jt ω S * ΞΙ C ft. u 2 W bd 2 Η ω 2 δ χ ΞΙ χ > ωί- Ο Η W 2 δ χ ω Η Λ fd Ζ "Β. * Ο -3 r- y Ξ bd ω Η u ω ω bd Μ Id ω Η ω ι ί bd ω Η W LJ Sg 2 Η Ζ id Η Μ ω cl & 3 1 Η Ζ ω Η WΜ Ζ W II S Η Ζ 3 W Ξ n ω u Η ω u bd ω Ο Ζ > W W ϊ ω Η ω - td rs β- 5 2 s c β ω α. 21 ω 2_ W ω ίί -. - ft. Ο Ο e e? >? νμ m bd ft. 2i Μ ft. W * 2 δ ω f" uj c g c= Θ c θ 5 5 5g «* bd "Jt W ft. g χξ Η O 3 > > ω bd *. Η O g Ξ B» bd > >- rj bd * O is x ώ 'jc N bd > > M bd rvi bd UJ S s/ 0 *. ^ i. ί5ί '. 2 x Η O h 1 rj bd ^ * ft. $ x 9 SI 9 Ui > rj bd ^ 3 * &. g x 9 N ii ω >> rj bd B 2 2 is! M B M bd Πίνακας 28 y O 1 Ξ n U 9 > y Ξ C 9 3 ii > O y O 9 x «χ Π ξει ξ h-ou n u * y ^ ^ v E- 9 = -2 bd Ξ 5 CO y > u χ χ g 9 h 2 ^22-2 y bd χ x bd x ES bd ft. ft * y 9 E δ x 9 h 0-2 Ξ Ξ -3 CO y US 9 %2 μ- bd -. - Z s bd CO y gi U x 9-2 ΞΕ 3 CO r) AOiJUJVIUN VIAIIAI QZ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

167 Η Η Ο «ϊ > Ο S > η ui α u. η u α «ι ι- Ο Η Ο S > η α L1 1 I Η Η Ο S > S > η α η α [*,1 ^ l C*-l ^ Η S >- η α ϋ 1 h Ο Η S > η α U) -C Ε- Η Ο S > η α ui μ- Η > η α L-l & «Η Η S >- hgη [*J & L.1 α ϊ χ χ > Ζ x Z x Ο Η S Η Ci - ω /»ι WI Η 0C >1 α UW Ζ χ S χ. ε s ft. c q ω g Ec Z ft. c >> s ft. E= > s Ο Χ e O E s ft. s ft. E s ft. E s ft. E Jd α. > ΟΗ Ζ Λ1 W1 Η S ^1 W1 Ζ I Η CJ - Η Β I - Μ 2 ω χ O eu g s x Ed. g * S Ed 0 ft. 3i Ed 0 ft. g d S W xgg ^ Ed 0. g ^ S Μ NN Ed ^ Ed x g 2 x S x g gx ω ω ί- Ο G Ζ CJ Η Ζ * Ζ Ξ * Η > - Ζ θ'" ΡΝ Ζ ΛΙ W1 fed Cl Sd ω c x ( i x c Z O 2 Cl 1 c x ω u N c Ed Ed Cl SJ Z Ed 00 Z i - x - x E Ί& > Ed (d Cl N x Ed c ό % C - C5 Π Z E O x E di W > Ed Ed Cl ^d x Ed e * 4 4 Ed Ed Cl id Ed CO 2 Cl O E > Ed Ed Cl td Ed CQ 2 Cl E > Ed Ed Cl Z Ed CO Ed Ed Cl SI Ed CO Ed Ϊ2 Ed Ed Ed Ed Cl pd Z Ed CO x x x s Η E Η E fej S S O ^» ^ * ^ * * 4 4 Ό * Ζ Ed U Cl u Institutinl Repsitry - ELibrry & Infrmtin Centre - University f Thessly E 07/12/ :56:46 EET Z AOiJUJVIUN VWIM10I ΛΟΙ JUJYIUM ΥΡΜΗ1ΛΙΙ 0Z

168 σ Ο Ο Η Η Η & 0 χ Ο Ξ S Ο 2 OSS- 2 "ci Η CS Ο «Ο «Ο xso χ α χ W Ο h W W W W ΗΧΧΧ * * χ Ο Ζ Ζ _ W ΝΗ ί- Ο S S S 2 W ( S 2 χ 0.. Ο Ο 0. Χ Χ χ Γ" 1= Ε C 2 Ε Ε φ 4 * Μ ω χ ω χ S- eu ω ω W χ S * S χ χ W ω W U ω W Η U U ω U ω α 5 α ν «Ν α Κ α S α si χ Ζ Ζ Ζ Ζ U CD U 09 U 09 ω 09 U C0 09 Ζ 0 Η Η 1 S S * Ci α «α «Ο Ο 0 ~ Β Ε Ε Ε * * * * -τ V. νο t- 00 ν Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

169 ί u t- s /-j 1. ss ΓΛ W1 Pm > Z /-M WJ us ω O c G W * E n E >> r4 3C d I l Wl 7 Wl»T Γ-4-5 C4 O N Os ΞO e 2 α. O x x x S. O ω ft. i s κι ui = si e ^ Su t fd 2 u Z > CL x Z W u ft. I κι ω ΰ ΪΠ u x A CJ u Ξ x. 2 O θί O t- II]. O fd > S cl x cl 51 ~ C 2 x ΘΟ θί 0 ft. 2 Ot-I'l m Ο - O u u * * # 2 x cl > s ft. Z S. x Om W = Ci e u i α. Ο ω O u? n Ci u 5 u A u s u fd ft.' fd ω td χ ω ^ e = n A fd u ft. ft. x ω ω χ si 2 x 2 b x A t- x ω s 2 nd ω 2 CO "> I e n ω ^ xi χ ω g c e = x 2 ω s 2 x 2 x c Θ CQ I x 2 x O x cz O Θ ft. 2 ft. B, W * ci e g i- 2 ft. Ο ω Ο x u S > s ft. ω x ft. ω x S C χ f- & x ω s 2 χ x 9 W CQ x I N ω χ CL Z Si 2 x A 2 ^ si x Ci u Ξ x Si ft. Θ 2 ft. x x s ft. ω x ft. ω c A ^^ χ n χ 2 ω 2 5 Z ft- s. S χ x 2 χ Θ cq Θ cq tx4 W f) I ω x CL I x ω χ CL x si i 2 e u I ft. Ο fd > s ft. ω x ft. «* 2 x x ft. ω 2 u x W ft. si S El e 2 ft. x x > ft. ω s- LJ CL Θ EPA EBAOMAAA ΜΕΡΑ fd si S in Z > IE ^ Ξ x AOI3JUJVIUM VIMIALL Gl AOiJUJVIUM VWM 0l Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

170 W ί-j n Ci = Cl ICI * e ji β ϋ e ft* tt ft ^ 0Γ iss ω g ω Lh sc >1 Ci u se Ξ 3 > S. W gs II S t- s c s x ω χ ωχ ωχ O -.. ω x ω χ ω * S * S * Ξ ft* u s u 0 2 x x x f- ft. x S 2 1 O 2 Φ CO W O r Li' > On NO x x ω χ ω χ.. S * S O N Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

171 5 E P ZM W1 Q Ξ j VI fzj I «Λ rq ω n f: x g 5 e x 2 W ^ ε 5 c * -«III! N ^ ^ 4- ΝΑ ΑΠ Ο ΚΤΗ ΣΕΙ ΓΕΝ ΙΚΕΣ ΓΝ Ω ΣΕΙΣ 2- ΝΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΕΙ 1 -ΝΑ Α ΓΑ Π Η ΣΕΙ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΜ Α 3- ΑΛΛΟ ί- Ο g = > χ u = = I ω Γ5 ft! * y 2 e i f «x 62 V W, = 11 -s >- x * 2 Ό ΙΛ Tf N > u c fiu U χ I x = I s f: x > ivy S x x ω Γϊ A *" u * y ω > g OS ui] _ e x 2 - O V exg u x V -Sg^y v^ p i _ = ^ S*2^y? Si G E $ Z ^ ^ A i.-# «I V- v 9 eu. 5 u Illll-i lt - fs r) 1 5- ΝΑ Μ ΑΘ ΕΙ ΝΑ ΓΡΑΦΕΙ 4- ΝΑ Μ ΑΘ ΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙ 1- ΝΑ ΑΠ Ο ΚΤΗ ΣΕΙ ΓΕΝ ΙΚΕΣ ΓΝ Ω ΣΕΙΣ 2- ΝΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΕΙ 3- ΝΑ Α ΓΑ Π Η ΣΕΙ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΜ Α 6- ΑΑΑΟ 1- ΝΑ Μ ΑΘ ΕΙ ΝΑ ΓΡΑΦΕΙ 3- ΝΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΕΙ 2- ΝΑ Α ΓΑ Π Η ΣΕΙ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΜ Α i i i i I ^ I M r 1 _J 4- ΝΑ Μ ΑΘ ΕΙ ΝΑ ΓΡΑΦΕΙ 3- ΝΑ Μ ΑΘ ΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙ 5- ΝΑ ΑΠ Ο ΚΤΗ ΣΕΙ ΓΕ Ν ΙΚ Ε Σ ΓΝ Ω ΣΕΙΣ 2- ΝΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΕΙ 1- ΝΑ Α ΓΑ Π Η ΣΕΙ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΜ Α 4- ΝΑ Μ ΑΘ ΕΙ ΝΑ ΓΡΑΦΕΙ Cu C > f r «S iy u W c ] vl! >I VI Cl Cu ω Ov n s 00 r r- ri ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΟΝΟΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦ ΕΑ ΟΧΙ ΤΟ Π ΑΙΔΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΝΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦ ΗΣΗ Ο ΧΙ Μ Π Α Μ Π Α Σ Μ Α Μ Α ΤΟ Π Α ΙΔ Ι ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦ ΗΣΗ Ο ΧΙ Μ Α Μ Α ΤΟ Π ΑΙΔΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦ ΗΣΗ ΝΑΙ Μ Α Μ Α Cl * c c n -JL ẕ VI VI V.I VI fs >r, s ir, r ΝΑΙ ΕΝΑ ΚΑΘΕ Μ ΗΝΑ ΝΑΙ ΝΑΙ ΕΝΑ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΝΑΙ ΟΧΙ 2-4 ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΝΑΙ ΝΑΙ 2-4 ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΝΑΙ ΟΧΙ 2-4 ΦΟΡΕΣ ΝΑΙ > Z Γ*ΐ -jc > u 0 S. ω I»1 1Λ Ό t" AOI3JUJVIUN VWWI Gl Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

172 IM π t u x ^ d ext E ^ Z Ξ «x. : 1 nx I I I T if) S «ω = 2 - u x = f: x = 8 m x «i lss ij S1 -. i 5 I-»s I τ I Λ I -I x = ft x id pj * 0 g θ x ^ xe i χ?ΰ x! j x x I 1 1 * ΙΛ VO - uj 2 U L.1 ^ i-1 r U S) tj 3 hs s * * Ξ^χ^χ c Z it. -1. O x Z x _ W Σ Ξ S 5 χ s *2 * IT) U N Z ω e s x. U O Z Ξ u 2 u E u O ω S OUJ. u O Z ez ω ω S uel ω 3 xf- s 5 x r-" S?. U - yj, t, "t. u Ο Z 5ii^ ' -2 Θ n AijyjviuN VIMWl 0Z Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

173 AOJOV AO AUVdJ A 5r A -«Θ ^ = J* W Q. 4 Cl Z 1 - ' I? Ξ ji -«1 VO rr> Vi c* * W W θ 3δ ϊ Ci ~ " ft. - u x ^ I I I I I v «in ** n > - ' 5-9 ft. v> ω >. ft. O x 5 5 >Θε 3«, ft. ft. (^CL = f: x ω S On ^»?«S Og _ e x y ci x h s E uc^!i2 I I I I I "TJ rf r S»Λ/ vo ω ί. u y ^ x* W δ- fd p; χ d O A 2 _ e x E S 2 - xefi Ei lc^j2 I I I I IT, rn '* >. E td > t- O $ ft" v> ω >? 2 sm 4. U = 14 x x η OMS Θ Z «3 u ft. fd 2* y ~ x t ^ ε. ί η «3 g νό 4 4 >- Ο Ξ Ο e it _ 14 is E ci 2 UJ 1 N 3 N f x E x i e 4 - A _ 3 14 Cl L. * 14 O td ^ C fd u fd fd - _ W & cd 4) u 4 1 O 3 [4 u ω - Z '' bj 4 u O Ξ 5 L. S 4 3 fd >\ c - 3 N ^ Z. ω m u fs ^ u UJ Ξ UJ u fd eu fd ft. x± fd O fd fd ε fd c Ξ Θ - ω χ N ^ " ifi I? Γ4 A d [ΤΙ I sii. fd 2 Z - S3 ω s 14 O «t. sp gr O M, Θ x x Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

174 ω 66 CU i n. * O >-. E u > s ^ ft. V 9Z W > W - 0- Q **8l - F 3 r 3 g 63 Z Ο^Ρ^ί L ft. ft Z Tt If, «M - 63 U - > - t 9 0- s> «W 5 > Ill 2 p & n c u 36 = u f: x 36 x U Γ! έ 66 y OS 3=1 :S5l 1 66 M 2 = 2 W «36 1 0Ϊ Z. ^ Z I I I M Tf ΙΛ > - ω > t 2 CL V n, = > I E ^ 5SIS 3 Z Z 3 3 ϊ Z CO Z 4 1 ω r Z Z. ω s U 3 N _ Z UJ W U 3 66 Ϊ. n. 5 c u Z y u Z Z Z cd CO Z I I ^ f0 ^ Z ^ Cl - ω 36 W gi ^ Id U Zu 5 u3 ω x O ω S 0 u 01 u u 2 O u 3 ω s 7 s s u x > r. u 5 Z 2 I 2 i «21 N Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

175 Π ΙΝ Α Κ Α Σ 32: Α Ν Α Λ Υ Τ ΙΚ Ο Σ Π ΙΝ Α Κ Α Σ ΤΩ Ν Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν Τ Ο Υ Π Α Ρ Α Κ Α Τ Ω Ε Ρ Ω Τ Η Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ ΙΟ Υ rr, t rv ) 2 Z 1 M VI Z q ω C! Oh fs ί cl W 0. δ S2 S s > ^ OE 9S Z Z > _ ^ f Η 2 sis _ c fd ΰ 5 "i u Θ έ «Ρ δ «ft. I x 2 u fd fd 2 S * fd fd s 1 x 4 * x g Cl ft. 3 W δ \AP 2 * VWM Ql A 1ε s x s ft. x 1 c «2 EL W ft. 3 δ fj P Z ε P n M ft. 3 W δ S «^ 2 x n S E «*x Ό 00 Os 1-* AOijujvmM ί CL W ft. 3 W δ -I l_ fd OO «x S ft. C i = fd 55 S W Ο BL W ft. y m2 ^ rvl 2 Id -1 Z > Θ S P O x u * el e x c fd x fsrx) Tf ΰx ft. id fd fd * κι fd x s fd 2 * P AOijujvmM VIMIMl QZ x W ft. δ m2 E P * S Ο ^E «ix x Ι b x 2 ft; C fd 2 =! «S * - r, u> s 'd > 2 O " Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

176 1 1 O O O O Z Z O Π ΙΝ Α Κ Α Σ 33: Α Ν Α Α Υ Τ ΙΚ Ο Σ Π ΙΝ Α Κ Α Σ ΤΩ Ν Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν ΤΟ Υ Π Α Ρ Α Κ Α Τ Ω Ε Ρ Ω Τ Η Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ ΙΟ Υ S W /«V u u U ω UJ UJ UJ «A A UJ UJ UJ UJ x 2 2? S 5 2 > > ui Ci Cl 0 ω P UJ G G G G O' x ^ Z. 0- A n A A n n Cu CU cu A A A ft O uj G W Ci O _ 0.. Cm 2- cu CU cu E u cu cu c- 0. E E E E E E E 00 Z Z 0 Z MM O... * >1 s UJ 0 x?s k- ω ί W ft, > y IT) I ω ϊγ" s kl ω A > ω S n W. UJ i-1 > x uj r 2 UJ n UJ > nuj UJ 2 2 y MM y ft ft ft. Cu r A A ft E Qm ft ft I C! ci ui y ft G 2 >: x JJ ft ^ 2 α 5: *. * ft ft u Eib 2 E u i U E u u i U i G E b E A E E u Λ1 UVI L Qm * * + Ψ # # * Tf * *> rn *- s fn Tf fs m t'-' I *T cu > uj IT, M* VI /*s ΓΟ Η O Ο E in in in in in r- u b J-l CU *v UJ ^ Η O Ο E in A n W ft MM ω U U1 ω UJ UJ UJ UJ UJ UJ UJ UJ M A ft 1- Ξ u UJ. ρ. ρ ω O ω kj ω O ί ί- u O UJ UJ Ο UJ Ο fc g A ί- uj 2 uj 2 UJ Ο ί- UJ Ο A g ft g ft uj 2»mM ft 2 UJ ft 5E Qm Cu ft ft. ft ft ft cu ft ft ft ft. ft ft ft ft ft. ft ft ft UJ P ω k UJ UJ UJ (- UJ μ- 0 UJ 0 «= UJ x UJ k- 0 μ- 0 UJ UJ x uj - UJ h P 0 >1 MM ω kl ω W A > kj >* kj > A > kl > Π j- n k* > A x A -- ft > V*- k4 UJ UJ vf. UJ UJ UJ UJ UJ UJ UJ «ft UJ cu CU Qm. ft Orn cu 0- CU Qm Cu 0- cu Qm ω ω U 1 UJ UJ 3 UJ 5 uj MMM 1 UJ -3 UJ UJ kl UJ 3 UJ mi k' U- E > > > MM E E O O _ E E / ^ ' Λ * M O 0. ft. CU Η- ί- ω ω ft UJ t- Ο Ο O ^. cu ί- CL UJ UJ P UJ P Ο UJ uj f*1 ^ s Qm O 2 Cm c 2-2 ic E E E s E E E E s Ο 2 Εΰ Μ η ιτ, ν CA fs Ν η 00 ΟΝ Ο ra Tf m > 0 i AOI3JUJVIUN VW1M1 0l AOijmvmN VWM 0Z ^ c Institutinl Repsitry - Librry x & Infrmtin Centre - University f Thessly

177 ω «I ί-ι. Ο U α χ * * Η > Η ϊ ΞΟ Ρ «Η $. Β :! ω CJ U Μ u ί W ω ω > Ξ $ ω «, Μ Ζ 2 % ft. Η Η Sg 3 2 ύ 'Z'd *. ynu 3- ω ί α* VO U ί- Ο Ο Χ ft. 3 ft. ft. > s > s > s > s ir, v r~ rl Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

178 Ο Ο Ζ χ χ ί * ' v* ^ W > W h" Ed Σ α W 0- C Ed Σ CJ W 0. Ed Σ α χ W Λ ρ > ρ Ξ Ρ Ξ χ Η χ χ... ω C! u * * Η > ΞΟ Η J5 α. ft. ω Ci Ed Σ «W ft. Ed U U U Σ Σ Σ Σ α Ci α 0 χ W Ομ α. 0. CL Ed Σ α χχw ft. Ε- W1 ω Η * JL χ W Ζ α W W η ί χ Ο W1 Η S Ν ω f- C C! Η Ζ Η > Ζ ττ Χ I * Γι ίν * W χ; Η Μ,= 2 η χ r η - ρ n &y Λ p Ξ Z, «Ξ * α 0. U κ W Γ, W y μ ΪΜΓ W α, α α ^ χ Α S ί- ς W1 u ΰ y. ω Μ ω &. y α. c; χ, ε > ui Σ W Λ u W Ed _ y Λ - Σ«χ u Λ C! Z u, W W Μ y W ω. ε ϊ y *«Εΰ. χ * u Wi -fi i u i * * * * ΑΙ «Ζ! ft. - - rs - - n r) ri fs *> W ω u) ε W* ^ ω χ lb. ^ u Ο Η Ο Ζ Σ χ y y u α. Η u Ο Ε ϊ ^ L1 α. χ > O ί Σ Εη y Η n y Ed JE ft. Η Ed Ο?Ε ρ «S3 χ > ί Σ Ο β. - Ed «Η Ο _ Ρ _ ί- χ Ε χ W Ed t, Η Ed Ο 11 ss. χ > Ed fc ω s x. - x E - n Ed S Σ 0. Σ χ ΤΡ -t χ IT. y Ed fc Ed ft. Ed O P E «= ί ί Σ r, χ ft. Ed W t Id p ft. Ed O II ί Η Ο Σ ~ -t Ο Χ ΙΛ ~ Ed W t Ed ft. Ed O E ω Ξ ί ί Σ ft. x y Ed Ed ft, 1 Ed O E x*. > O ί- Ο Σ t- -r. 2 S Ed W t, Ed CU O E S ft. x ί Z u ί- Ο W Ed ft. Σ ft. Ed ί- Ο y άΐ Ed ί- Ο ί- Ο > Ο Ξ ί α I Ξ Institutinl Repsitry - Librry χ & Infrmtin Centre - University f Thessly AOiJUJVIUM VIMIM 0\ OI3JUJVION VWWI 0Ζ

179 Ο Ε * Ξ ί ft.. W CJ ω α χw. Ο U 2 3 Μ Ο Λ > ω Η Ζ 5.. ω α C C χ χ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ο ΑΠΟ 10' ΙΣΤΟ ΡΙΕΣ, n y μ. 5; α χ 2 Ei u S A ft. ji Μ ω y y Γ,Λ U "f- Μ n Ci Ζ u 2 ΰ * # *. 2 S Wl c CL ^ u O ω S A SI O 2 ΙΛ 2 W g s W td O CL s 3 r O' x> c r- > ί >> ί > ί 2 ί ί- Ο > Η VO ΙΛ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

180 Ο Η Η W1 2- Ui /«J Η 'JL ^ U- id 3» * id U id U ω UJ ω Η >> 2 2 Η 5- Η > u Ο CJ G Ξ α α α α ω CJ «C! Η Ζ ^ A A ft- 0- Μ A Μ ft. Δ. U W U ω α Ο ω C! Ο α C ft. Du ft. ft. ft. ft. Ε ft. ft. ft. * Sm Ε ί Η Ζ W1 Η κ Η C Ε CJ Η W Ε W C * Η > Ζ ΟΝ Γ- λ! **) * d ί- Ο Ξ = 2 i g AOijmviuN vhi 0ι L* Η ^ Institutinl Repsitry - Librry -& Infrmtin Centre - University f Thessly ΛΟ I3JUJVIUN VWW1 0Ζ

181 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ 5 ΙΣΤΟ ΡΙΕΣ Ο ΡΑΤΟ Υ» ΜΟΝΟ ΤΟΥ ΚΑΘ Ο ΡΙΣΜ ΕΝΗ ΠΕΡ1ΣΣΟΤΕΡ 4 ΓΝ Ω ΣΗ Σ ΝΑΙ Ο ΧΙ ΝΑΙ ΠΡΟΣΗΛΩΜΕΝΟ ΝΑΙ Ο ΧΙ ΩΡΑ Ο ΑΠΟ 10 Μ ΙΚΡΕΣ * Μ ΥΘ Ο ΛΟ ΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΕΣ α. U - Η 2 βΰ ^ u Ο C. U ί- Ο W «SZ u c u, S s u S., i. O u i r = > M. ί- Ο O s Ο Ρ c b ^ Μ W? E $$. 1 % Li* 8 * 8 r- Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

182 x x - u s c «1 VI Cl. td VI E- * Cl. c > c s td id c W1 Ξ * > d 2. UJ ^ I _ x = 0, ω >1 - s ", 5 d ~ ε JL A x; e- ; I I I rri NN u Mg 3 ft Ξ gft ft e ί e 2. N Θ c M I n n 1 n ft ί. c 3S u ft UJ UJ g ft. ft. UJ UJ e e 5 ft ft UJ 2! 5 si d x ό δ. UJ ft Z UJ g. j2 5 ^ B3 * 0 ft«u r- O' t" ft ω G ft UJ e 0 UJ ft UJ «ft ft ft UJ 2 ft ω G ft UJ e & ί- Ο, UJ 2 ft m ft UJ e. ft UJ ft ω G ft UJ Θ. O ft UJ 2 O Z ft Ξ G. UJ e x N ^ ^ ft G ft UJ UJ e e. ft ft uj uj 2 2 ir, \ ft Ξ G ft UJ e x x O. Ξ G. UJ 5 ft Ξ G ft UJ e x n 0 e O (Λ n UJ. d 0 d ft 2 x x ft 2 u Z si ft e 3p UJ ^ 1 UJ G Q si O I s I 1 x δ i 2 2i d 2 ^ iih 20 q N. G x Ξι δ * = UJ Z - ί2nn 5 > n v Μ W UJ 5 Z is UJ 2 n O Q O «O«I= p «x 22 G 5? 3 *.i ϋ ^ n ' m 6 d Ϊ U. x'v g x N UJ N»N -^ i UJ Z ^ x θ 0- ft 5; O d ^ «O ft 5 2. SI UJ O 2 N x d xn x - φ ft x. UJ 2 e. ft xuj 2 Ov ft ft G ft ft Θ n g u ft x uj I x d? α ft N 2 - x. O. x uj 2 \ x ft ft G ft ft e x. ω O Θ ft S 2 ft x & ft x u 2 x ΤΟΥΛΑ Η ΜΑΡΓAPITOYAA- ANTOON ΑΦΙΕΡΩΝΕΙ ΧΡΟΝΟ. ft x uj 2 ON LC x> I d! cj On Id 5 «b ^ ^ - u ^ C2 mm B, G G S u s b nr, C Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

183 c Π ΙΝ Α Κ Α Σ 37: Α Ν Α Λ Υ Τ ΙΚ Ο Σ Π ΙΝ Α Κ Α Σ ΤΩ Ν Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν Τ Ο Υ Π Α Ρ Α Κ Α Τ Ω Ε Ρ Ω Τ Η Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ ΙΟ Υ ΓΊ /: -χι jt. >1 : il ij 7i s t x. gq 2 s > >* O s k = 2 s 0 0 O O2- Χ Θ ^ 3 ft; Z P 3 S h s 2 Eg > > *22 $ c.. O x ί- Ο S 0 0 O O O O 0 O 0 0 O > O O O > 0 0 O n - c ί α g $> s * *2 0*;S x u ί- Ο x S -T \ 3 2 N I > * - * ί- Ο O s, Ov ί- Ο vo O' ft. O5 s 2 3 x > ω *. > * = 0 O y 2 c ε s Ο O 2 r~ Ov 0 u > 1 > 2 -i 2 ί α > ft. O O 2 00 O' β. j. ^ 02. C N 2 υ 5 x On - = 2 c U ί- Ο. g * i v ^ * ft. > O O * c O * > O ί- Ο ί ry ί - c x, 2 - x 2 ί- Ο Η- Ο N! S u fs Ξ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly C 2 Id e 2-1 g. *. u 5 S? * y «5 'I. u x h O ί- Ο 2 CL. Cd c ΐί 5 i 1 u Ξ3 x c c 5 5 «η ί 2 θ 2 x 2 tr, O Ξ 0. u n - c: = C! Ο Z S e > O (N 00 2

184 Ζ τ* Ο > Η α. Β. W U UJ - Ζ Ξ ΛΙ α α α. α. 0. α. UJ U ω θ θ θ Ε θ W W > c α. 03 θ «_ 0C I Ν Η >- t Μ S ω * >. = Ο c 1 W S ' Ε- ΒΒ _ > Ο 2 Ε % U c 3? g Ο J. > Μ IW U I CL ^ 03 W Η Ο Ο Ζ 9 α. α Η Ο ω = Ο ηεσ Η -φ Φ Φ r α» δ * δ m Ο α. W Β * ί- ί ί- Ο Ο Ο Ζ C S Ε- Ε- Η ω U ω γ- σν Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

185 Ζ Ο Ζ Π ΙΝ Α Κ Α Σ 38: Α Ν Α Α Υ Τ ΙΚ Ο Σ Π ΙΝ Α Κ Α Σ ΤΩ Ν Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν Τ Ο Υ Π Α Ρ Α Κ Α Τ Ω Ε Ρ Ω Τ Η Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ ΙΟ Υ Λ rr-4 ι \ 'JL ίι α ω Ηαα. tu Η I d Οη Ν I ^3 I xi d 0 Ε 0 Ε Ε Ο > >* CU Ον 0- CU Ον 0. 0U Ον 0-0. Ον Ον Η Η Ε Ε Ξ Ξ Η kl ω Μ ω UJ Η Η Μ kl Ζ G G Ξ G α α α G α α α α G α. Ον 0. CL Ον 0-0. Ον Ον Ον U ω Ον ω LJ U UJ Ον θ e θ e θ θ Θ Θ Θ i Θ Ε Ε Ε I? >- 22 Ε 2 > W Ο Η x ί > u W0 ^ g! = 5i u G Cu ω * υ χ Ο W W ω Ε Η Η = Ο C ^ g Ο χ x ί- Ο >" >. ^ n 3 Sg f * p It gu SiM ^ e l - c Μ Ο Ζ ω _ > ω ι 3 >- 1 G 2 2 χ «- Ν β Ε Η Η Ε Η - ft. Η I Ε Ζ Ε α. * * i *7 = Η Η W Η rj ι* ^ Η Η «s u Η - s *ϋ ι- ^ ρε 2 5 s Ε E ft. ft. f- ft. Ε E ω ω S 2 y χ Η Ξ α. ϊί 1 S. Ε ft. ft- s f- -i W x ω ft* Pi; - ί. i O O α. e "5 g n Θ 3 p 5 p 59 s t- Ε P Z N > Ο 25 Ο Ε x x Z ~ f- Si B E x S floz 2 gj? ω S CO is 5ιϋ ft- jr ^O ^ W kl c Si ^ > 3 2 ; 5 - r. B s Z I Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly x CL E 2 ι 3. x E 3 ι Λ P 5 t_ C c : i * g is 2 G E Ε ι E 2 E 2 2 P N Ξ E M 5 O 2 u ft- 3 ω E «G Λ O G *> x ω 2 > c P Z:fe > O 2 u ^> e t- ί u E O s ft. G C f- - See 2 Ο Μ M r* fs s x. _ m O x 2 * SL > 2 x O Φ ΩΤΕΙΝΗ Μ ΥΛΩΝΑ ft. iu 3 Ξ 5 3 S ω u ιn -Φ 00

186 *. Ξ Ci. u β c O O. Z Ξ C!. ω Θ >. > I _ O * Ιϊί Z U s 2 S Γ* > i O n L_ * * W I ^ > 7. O $ 5 h * d _ u Ci. r k- = >- ^ x ό Ϊ1 II 00 Z l/> 8 > in > O O ί s ί ί S 0 1 > 00 ΞZ u. S x > 5 2 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

187 Η s s Λ1 VI SU μ μ μ cl I UJ μ Q. ω CL CO ro x η s = > μ > μ x Η O f ί- ί- in x h in= Ο 0 Ο t - «2 ω S * «2 Ϊ2 O. «2 *2 *5 S x 2 S 2 2 ^x 2 2 S 2 x «c Wl VI μ * O V*1. i. μ Πίνακας 39 /-M Wl μ μ >1 * V»" >! μ LLμ «Ο 0 n g i c ( r*i v* μ V lid L μ * μ * ITi Ό r^i r ^ ^ fo ^ Tj ir, rr VO rf μ μ u > μ μ Cl μ Ξ x 4 2 Ig 5«s u Ξ g 1 3 S L. n c Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

188 ΰ Α = 09 ΓΊ Ο Β Η >- Η 1 3Ε C* Η 1 i ω Ζ Ζ Η μ. «2! Ο Ο ω S S S 2 S x S S S x >- S- Ο = = % Ο Η ω. Η δ * δ 2 Sx Σχ Sx Η Η ΜΟ WI UJ Η * > Η /- W1 Η η I >\ W d sj 1 ω 1 μ α Ρ. ω Η 2 cu Ζ rr> Ζ Ζ Ζ ω ω ί- Ο, /~ι W1 Η Η > Ζ] Ζ ΐ * -1 > ΜΗ U 0 η s 51 ci OU \ Τ ιτ, ΙΛ ΙΛ Ό t~~ m ιλ $ Ό Ό Ζ -r νο Π ίνακας^ 0 Ζ ; * _ jd s b ^ C > Ο = Ξ U Η Μ-Ι β ηβ S5 Ζ ί* «U S u η G Κ Ζ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

189 Π ΙΝ Α Κ Α Σ 41: Α Ν Α Α Υ Τ ΙΚ Ο Σ Π ΙΝ Α Κ Α Σ ΤΩ Ν Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν Τ Ο Υ Π Α Ρ Α Κ Α Τ Ω Ε Ρ Ω Τ Η Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ ΙΟ Υ ΓΛ α ω Η α α. ω W 3 B Ζ - Οη 0 d u 2 ^ ; *85. 2 > > > > > > > > > > > c - = - c - = 1- E Η- E - χ? Ε ** fiu ω f- Z id O O ^ fiu ^ fiu *2 O Ξ id id ^ CU ^. O id 0- sg s cu ^ * «fo ιη ν Ζ r~ \ ό νβ ν ΐ" ι~- S *ϊ ττ h I' h > ^ ^ u 5 S ^ h fn C >η ό ι~~ r- r~ t-~ f' s s 90 Πίνακας^ 1 Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

190 c E s e j W1 0. ω / I Wl c > /^S Wl 5 κ ω W E Z Wl Ji E >- Z ri -t >1 l E Λ1 Wl >1 > u S3 CJ e. O S On I I E > u Ci u E x tt e - s x s ί fs W u Ci u ί ΰ u C! u Ξ x s- ί- Ο u C! u E x td fd M ss S3 fd u W " I O = _ «5?3 ; Is 2 Sgg > Η!θ&3 J Η Z M S ίέ% Ο O ' e Θ,. 2 5 y &2 = * ^ 2 S 5 n fd > 2 > 0; m^g + * fd N g fd ".«& δ >5" fd Z x O 3 f- 5 x. ^ZUfi x fd > ^ Sliii fflmi-χ x ^ Ξ x x b ^ ( W Z 2- x Ο x O ' m θ O c S SS22 = llggs S S 5 5 si > > 2 d > * ««««G * E Ssg ί f- n n ί fd S f- M fd Z > > CD W 5- Ci _ ω ^ f 2 5 fd fl U3 U 2 - III O iz ω ί- Ο eu fd ci g Η cu i4 P ^ 3 W μ, ω > is? [I] O >- II) C c c. O β 2S* *** fd e td g c fd Η ω r: 2 >Jxl Z y S' u t Λ21 Ci ίζ Η O fd W c 3Z >; pl? ^ IsSS se5i yuss geis 5 x 5Sg I*. -3 x Cfi Ξ Z Ci s 9 x ί «CQ Ud Ξ5 9- >x fd Η O 3 n O Z u A ί- Ο x 2 " u W di -3 - m fd «n? O 92 t- Ο ZWi. 3q u - s:2 S θ > ft. 2 x x Z E f ω ffl Z fil s- > x u δ > 3 g I fd U >1 Ci n ft. P fd x s 5 _ i7i S e «9. hs W ft. u 9 Ξ c ^-1 ΰ u g *sω. O ; ft 2 * x b - η ω θ> Ο b ϋ Ο Ι.ι 2 ft. fd - δ ω * Φ 4 * # 9 i b ft f- Z W 5 = Z 2 S fd ί-e ft. E O fd : s ip S 2 = x x t- ω - x 9 * "i fd Ci s fd CQ Z = ft. U Z - x > ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΟΥ ΤΟΥΣ ΕΓΙΝΕ ΛΟΓΩ TOY ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΤΟΥΣ ΓΡΗΓΟΡΑ 01 ΣΤΟΧΟΙ ON x y i y 0 E 3 ft- ^ ω _ '* -r Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

191 n. Ο ω O > u p Z u, P nj "5 kl _. S _ = > ί n E kj kl 2- x ΐ ω f x ω 5 Z ω ss? "7 kl S s x x 12 kj kl c- c I ^ U S S 2 5 DJ Γ- W 5 C x =ξ c Γ5 > '- y^hli x m ϋ Ph ω c C m ω h G * ** ** ω x Θ x s ω - - Ξ t Ξ = = Ou 6 V ω ^ --χι> Sr 5 x m Ci S. ii «3 W O i lgs S k Α u UhOi r j S s ί- g =us Ο Ο μ u μ ΰ e 2 S I e««. Ο Ξ Η * 5 «χ ϋ td Q j*j. U^Z - > Ο Μ Ν 3 _ μ 51. (- ω * 5 Η > UJ 2l - x Η = Ζ - Η Ο U Ο ill s χ &5s μ χ δ > 1. ω β ω. C ω >?Ε 2c = ω S Ζ Ζ Η 2 5ΒΗ rj ω 2? ^ 9 Ο O W ^ = U [, ϋ I M h «rvl ^ W ~ ω O 0 O * ω u x^ix^x fs JT ON ^ ON Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

192 - Z r-i i. u *. C /- Wl F- s UJ E- O C ^1 Wl * c yi /-M Wl > ^ Η ϋ W Z r*j Wl Wl ω Ci B, W s ε > 5r g O Ci ^ M W. u l y «Id J* S c Cfl c W O Z ri ^ = «r λ W h y m 9?hE gj - ω W b θ ^ O JO 3 = s' - * Qm Ο i 2 5 O x > h n «>- M O y u W * 3 ω * >j Ξ Ξ id u y y Η Id i-2 > > 5s W O I θ M O Z Ci Z y u x S y s x W W E Π uj c ur MM W1 Γ-. O h 3 W Z u U Z Z Z Z 5- ί > 05 s s g = y Η S u iij U y y^ J III 2 y «I / I >!- 5 ^ =g * ' MM mm b- b ^ 2 W 2 c gs ci -MrKlC'tC'nWif, WN^CTfC^UiTiU^CO? U ri 3 CO η i ΙΞ. Μ. Ί i Om ft- W «Λ fcd i 2 u. Θ td Η O ii ί ft. ZBZ W 15 x Ξ y ft. > &. Id Id m y Ξ y c5> yg N c Ξ Ci «y S-g I > u p i esc y S *3 1 g ffl n 1 fed, ft. I ή Id 4 Id ΙΛ 5 Ξ c 4 y e Id 0. Id O Z ffl x 5 y ft. _ ΞΙ Ci y bj Id, Id SI x y W Id Ci Ο ω y u III c ill Id ft. «ιό ii n Ξ Ci > W Z ^ s Z S O m Z > O, W Id Ci Id 10 Id ft. Id O 10 - M ssg = y I Kl θ > >> Id U! ft. 10 Id Id > c 2 Ξ C Ci Ξ δ ffl 10 > t Id Ci 10 > ΗΣΕ ΧΡΟΝΟ ΝΑ TO ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ TO >- Z. y] T in Z Z E IS % x AOI3JL5JVIIIN VWWI Ql Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

193 x c O Z n id c ΰ n id 2 5 c 8 s Or u S L! 5 IIU x n td id i ft. ω id s iss c id g x r ' > *- id ^ NW-C-0U > > CQ 25 E On n c= x n Z n u ft. i s n e x n s x x^ ft. CQ c x n ZI III Z. W x c x n x r x - * id S e - ft. x U ft. μ ω x x O O n x η ω 5 5 ω ω c c 5g ft. O I & n x x x x id S 3 ^ O xsg sg 2 - x c x id s ω 5 Id E 0 «g x r CJ 1 S id 2 ss x e c 1 x Sfil O J x x x x Z x ^ ϊ Id O L_ Χ>ΪΝ 5 y x x m χ 5 x m χ χ x iiw-3 u x y id ^ ys p x χ n * x - ft. id Z id O s E n id ft. Θ id ft. Id (I) x r x cg B x 3 x 4 CN On se 5 - A x f x O = * χ 2 c B id, ft. N ld = W sx. in θ χ id Α Χ I id id C θ χ - n x O n id χ E χ x x x h x - h UieGOxx td x 5 s ^ c I id id C id O Z O χ _ χ Ξ Ed N n 3 e x ΰχ - ID n id ft. id n 5 x Γ 1 c y x x y 2C ω χ _ td id N B Sx n Θ M. x -2 r) III cc i? xl c» x 5 ft. M id S n y n xsx m f- m x 3 x 5 ' C. I s n - id SI x %l θ c χ. I ^ ^ x ^ 2 x 5 id n I x O' c O' s O' O'» O' IT. O' Ό O' AOiJUJVION VIMIM 0Z Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

194 n n u «^ u > n gg d O G x ά 5: fd * O foh UZu y x 2 2 Η Ο M y x f] fd - c fe 4 4 Ξ y 3 fd Z * ϋ C fd fd I» f] f]» fd - ii= hi 2 fe > f- g fd 4 Ξ IS f] d u ^ Ξ G. fd n fd. fd ΙΊ S x y ^ f] 3- td Z ^ W Ξ t i xci x,»-_ c s fd (*> CO Z CO 2 Ξ C I IS Z n u f] O > f] x n U fd fj y fd * f] f] x G ^ _ fd O Ou O ffd Id l Z l. sxgx Η m d x x y x = ««I M I Π 1 td f) P 5 f] «Ξ ^ fd Z χ fd y G x y E >, "i. f] 4 * m 5 3 S 2 fd ~ Z CO d- Q jr 0 2 [d f] = W S n y fj >«Ι3χ 1 Z «ί- 9 > Cl f] u y O fd * Sg 0.& cu f] S O O g C x Η ω Μ x y s x ω Η.. x > f] x e x x s- 5 fd. O 33 Θ W Pyx f] S 5 fd ^ Η y 03» N x^ r* CQ rf ^ n u d f] Ss G p CL ^ μ ω Γ CL O fd Z f] S s W Γ) CL UJ r- c fd 4 rx ON G_ SO 50 Z I f] Θ f] Oh y x CL Φ fd,, f] e fd f] > x E - 2 «2 x B 00 f] 4 x c CL _ x fd N I ft N 111 f] n y 05 f] - y f] f] id c y x 3Ϊ 2 = 4 4 f] Θ CL y fd. x y ii CL _ f] N f] 111 BO x Ξ 4 f] f] 0. f] f] y 5! f] cy Γτ] UJ = G n f] f] f] CL f] f] y NN CL f] s L. qz M ω f] td,, c y Ci fd g,1 fd y x y 1 M I v x f] x e f] IS x f] x f] 4 = y S^ - 2^2 x e x f] 4 fd 4 x c psx E x 5 Z 09 x n f] G fd fjfj hi x in Z f] f] fd f] - f) f] N = fd Θ f] ^ I f] f] s fd y x fl fd f] in G G f] f] 2 x 2 x - 5 fd f] " x y >- 250 x x ιϋ f] f] Z BO f] f] Z G f] f] f] f] y f] 3 ϊ W Ld fd, in 4 r~ ON ẓ fd O s f] y *. ui fd 5 r- t= (d 4 Ov O' n Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

195 2Cu 2* p ΑΛ Λ c ^E ω e 5 W cj - u ω n u _ 0. cl y ω * 5 e E., ( * ( - * Ο Z ι*, W c sr U* 8 * 8 > T3" CN UJ E 0 UJ B s > UJ s > WI UJ - u c n K > > e ^ * Ui i- ^ 2 >1 5 0". β-. M «* UJ ir, UJ -t CQ Ci E 3 2 s > x W u M Ci E U I > u. u O >\ M. W r~ W C M Is 2 UJ UJ fs c* '-( r U R ^ tl sgss Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

196 Π ΙΝ Α Κ Α Σ 44: Α Ν Α Λ Υ Τ ΙΚ Ο Σ Π ΙΝ Α Κ Α Σ ΤΩ Ν Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν ΤΟ Υ Π Α Ρ Α Κ Α Τ Ω Ε Ρ Ω Τ Η Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ ΙΟ Υ ι Γι I ϊ I 'I νΐ W1 U* 3- Ον t' > ω α _ χ By Ζ ω U ϋΐ ω. ω ^ Η Ζ - 0^0 3 * Bu 1-. : ϋ * φ > U Cl U Ξ Η U Η α. ω θ Η ί I y ω -G - Ι > > in -«n n» α. Ζ Η Ο Ξ ω Ζ h Ε 3 2 S - Ο- tr Jr t- u ϊ5ί U 3 VO α. Ζ Ο ί- Ο - Η 3 Ξ CQ - ω u & ωθ > Ζ «Z cs W - 52 Γ ΟΟ ω u By ω e ω u Cl ω ««ωχ «W ^ SsiS 00. Ζ Ο Η Ο ω «ω Ξ Ζ CQ «Η * u ΠΪ ω Μ C! ω c., f 2 2 * ft. u - S y ω 8. Ξ ω u m ω βω u Ogs ^ c. 212 sis «, i «2 Cl = Ο ω y >- > u O ί Ο U1 = ί_ 2 Ζ > χ ω ν ν. ί AOijujymN viihivi 0ι u ΰΐ ω - ω Η α. Ξ ω ν Ο * 2 Ο 3 ω ^ ω * u ω α ω «c >-u ι Η ^Η S ω «ω χ ( 2 χ «y > η ΰ Ο UN Η 2 > ^ «ί U 2 - ί c u Ο S I ω Ο By W y g 5 S «0- ω 5 i > u Cl O ; ω Ον ΙΟ Ο Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

197 χ χ Ζ Ο O C O O ί- Ο O Β. Η Η S- ί _ u 3- u Η g* χ ΰ = ω S«x 5 Η 23 5 c 2 Μ χ χ x = ^ 4 Ο Ο Ζ α Η Ο Πϊ Ο Η Ζ 0«^ 6, "ί η s S W * 3 χ α Ο «.In ll S 2in > x α x h x x x O Π1 x 2 Ξ x x x «ft, Z 2fi sis O ι ^ Ηξ!l G x m 2 x > c ^ ^ I I I I \Λ M r*ft» O O O O ϊγι πϊ * ' 1 _ g «O O 2 Ο O i W Η G ~\ Μ >> > O O x x E E 2 Ξ x S 2 I S e x x c > _ G χ WZWhA n x - O G l m x > x x x 2 Ξ! O 3 I 3 O h n S Z O O G - 31 «O E > u i Η Z x 2 s WWW r ί5 i- >» x - x G O. ϊ*3 O O i O Z «i O 3 S 3 Si x ϋ 2 G WZ> > G 9 2 Ξ Z = G s 2 Ξ G G tn π 5 h x WZZW x «c W Z W l- ^ x G C in h W M ^ in 2 - > 3 c - ««^ If) *r Tt v/> > VO ON O' ON ΙΛ ON VO ON r- ON 00 ON ON ON n n AOiJUJVIUM VJVNLL 0Z Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

198 > u Η Cl ZO h h y «ω O x il E > c n M 2 O. c n > «20 CL > C u«2 2 ι 5 ^ U U1 > CL id : c c J Μ N 5^ i=i 2 c OC Θ - * Μ LL ft, Η Η Z CL M > C Ο CL W C > Η E- E /-j «I 0. u> VI E- x* jd Sl e t- Cl Ε Ν Z c n x P ω - ω Q W E E Z Ί * 05 p E ^ Cl Cu E E I Z u Ξ : n x g 5 ± CL C *- x Ο x x 2 x CvC iis x W W y u > c u x E CD 2 f- id W S u O^.n u c y x Ο ^i ss > 3 3 2> C ω r x 2 CL ~ g u : Z S J ω S u ; s ω c x CL v c 2 Ξ n c E m C 3 S id f-, x U E Ξ U 5 n C Η r^j = = x*z> ^ x c jr C x g _ W O W u 2 x 1- C C - - CJ U U j U U O Ο^ΣηΣ-ί μ!= χιε2 C Z U U Ld U = x > O P x ID x r - x x c i Z E -5Eigg Η. u u 2» O S e«> β > IS 5 u ω x O > Z^uS c x - e ZlfcCO c u E ««O i- CL I» s t- ~ 2 Ξ > x c > t ft. ~ C t- ω 2 n - x uy xx lli *s W C 2 > x x 2 2 ^ = Θ ^«θχ^ χ «c u x -- x > O CL u W u C td 2 2 U Lx 2 M - - g Cm Θ W x = td id =. i x ί O ^ c l - O W e h x 2 ^ s x S c >. > v O C = > c ΰ ^ h 2 θϋ)ί-ϋ x 2 iti^gs *xg- x Θ 2 ω E (d c x. S2 id C 03 C, sgi CQ W csi OI? M O r h x y 1_ C > 2 c x l. x = ΟΣ3- sg μ! > ^ Z cd I 11 ^ x x Η x = ilp ^11^1 xms>uxs 03 CO C W C CO p id > c id u = 2 y h x CQ Γ ON ΙΛ τ W! x ε s c C!, u vc c ι- β 00 ON 00 > AOI3JUJVIUN VWW1 0I Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

199 x C * > * y % 3 5 = 2 ^ «= x x = e Z l l x p 5 i : ϊ^ n 3 ^ >*? n «= χ. Z = - ΞΙ Jd - ji/0 x & id > «* 3 5 > Z > tu O S u «" x y 2> luz-5 Mμκ! t- 50 UJ [I] U > «O >- ii c id Η Η C ggj g*3 E 5 O 5 x x 2N 5 G in x u. > > x > χχx WJW S &, u ' 3S5p N- ^ Z r. W 2 UJ Cd Z L. W L. CtSU Μ S *T ^N MM rj Η x U 33 O U3 Z 2i ^1 S3! ί C id ^ 3 0 is IsS gill S= S x C x x Z -3 > 5 ^ O id * Id ^W ft- i x &, Id jg ft. Id (i] > x y 2 x u \ i i η g 3 u ω g W ω ny Idi ft κ t- Ο G id ft, n Id Η Id τ > O % b y ϊχΰ 5 S3 E Z > ft. id td,, y > Cd Ο!>! x ^ ^ W 2 2 > *5 G. Mis'll. O W 2 g u ^ ;iry - 9xS ^G«g = g x ^ = u p x ^ i-cc [ii Ο Η Z Η > Z s n td Η Id O U ft. id O M n x Γ «s id c O 3 ΑΓΑΠΑΝΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ id ft. > n d > id. >.. > O S G x isi - c III *} 3 > Η - O id id C n ^ n ft. fti ί M Z G B CJ U- td ft L. ^ ft. U id ft. W O "I W jr Z ^ * Z >. >. Ed n x Θ. y u x Οχϊ r^ «5 gx Η Η Id ^ Z id ssiiil S O x S ϋ x x. ZhOOnB > -Η tf f- S 2 x SE Eα h x ft, 33 ω. x x ^ χ^, Z ί ^ ss3 x S W n ^y^^ S c id ϋ id s Shxg0-«Z^ft.O > θ ^M^ id W id u id Ϊ- Ο > id ft. % ui e 00 Os O' ON ON VO ON AOI3JUJVIIIV YMU1M1 QZ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

200 u f f] O u fj 2 n 111! 3! i 2 2 x Ξ ω f] ω > f] * Z e fc> ω u J. ω O E G u ω 2 > j O M c >. * Z O 5 " N b ~ x - * x O > Id i 5 u ^ 5 Η ω 2 f] f] s * f] f] f] L_. f- O g f] ^ Sg > > 2 e f] x _ * ί O u U s > M s S ί 0- Z ^ 5 ^ fi -3 -fl h- * 5 2 E f]. u Ξ * x p > b O * c * -n ^ G i O g 2 0 u e = f] c u G u. O s -- > O Ξ 2 c O G f] U ΪΪΖ fl W I* i! Isis 2 2 ^ c L f O fl f] d fi δ 1 > E 2 M ω ^ b f] r * u : > E Ο * p 2 f) > 9 2 n. f f] - f] f- 2 Ο Z c O PGl ϊ λ N f] N> f]. 2 u f] 2 >> > f] B. f] 5 G Ξ δ > il 2 c t>] > *- Μ x ϋ f] g Ci S 2 u O c P v ftί O' 8 * 8 > ON ON 00 C' ON N Φ fn Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly

201 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Institutinl Repsitry - Librry & Infrmtin Centre - University f Thessly