Workshop: Εφαρμογές υποστήριξης παιδιών με ΔΕΠΥ

Transcript

1 Workshop: Εφαρμογές υποστήριξης παιδιών με ΔΕΠΥ Δρ Ζωή Καραμπατζάκη Σχολική Σύμβουλος Π.Α. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης σε συνεργασία με το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος Ινστιτούτο Πληροφορικής και Επικοινωνιών με τίτλο: «Εξειδίκευση στις Τ.Π.Ε. και Ειδική Αγωγή Ψυχοπαιδαγωγική της ένταξης»

2 Ολοκληρωμένη διάγνωση Στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε ένα παιδί με ΔΕΠΥ αρκετά συχνά απαιτείται να οργανώσουμε μια μικρή μελέτη περίπτωσης. Μια ολοκληρωμένη διάγνωση περιλαμβάνει μια πλήρη εκτίμηση του παιδιού : Tο πλήρες ιστορικό του (εξελικτικό, οικογενειακό, κοινωνικό), ψυχολογική εκτίμηση, παιδαγωγική εκτίμηση και ιατρικές ή παραιατρικές εξετάσεις (αν κρίνονται απαραίτητες). Είναι ευνόητο ότι τέτοιου είδους διάγνωση γίνεται από ομάδα ειδικών επιστημόνων και πάντα σε συνεργασία με την οικογένεια.

3 Μελέτη περίπτωσης Συγκεντρώνουμε πληροφορίες από όλους τους εκπαιδευτικούς του σχολείου που εμπλέκονται στην προβληματική κατάσταση. Συλλέγουμε οποιαδήποτε πληροφορία αφορά το παιδί χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως:

4 Μελέτη περίπτωσης Ερωτηματολόγια προς τους γονείς ή όποιον άλλο εμπλέκεται στην ανατροφή του Άμεση παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού σε διαφορετικές ώρες της ημέρας και σε διαφορετικές καταστάσεις Συνεντεύξεις με το ίδιο το παιδί ή τους οικείους του Ειδικά Τεστ (εφόσον έχουμε εκπαιδευτεί στη χρήση τους) Το φάκελο εργασίας του παιδιού Μεθόδους παιδαγωγικής αξιολόγησης

5 Μελέτη περίπτωσης Βλέπουμε το παιδί σφαιρικά Ανακαλύπτουμε τις οργανικές μεταβλητές Μαθαίνουμε για τη γενική υγεία του παιδιού για την εξελικτική του ανάπτυξη για τη συναισθηματική του κατάσταση για την κοινωνική του εξέλιξη για την ιδιοσυγκρασία του

6 Μελέτη περίπτωσης Βρίσκουμε τι το ενισχύει Διερευνούμε ποια γεγονότα ή τι οδηγεί στην εκδήλωση της προβληματικής συμπεριφοράς, κάτω από ποιες συνθήκες, τι προηγείται και τι έπεται αυτής. Παρατηρούμε τι κάνει μια συμπεριφορά να συνεχίζεται και τι την ενισχύει. Γνωρίζουμε τους τρόπους και το ρυθμό που το παιδί μαθαίνει. Σχηματίζουμε το γενικό προφίλ του παιδιού

7 Μελέτη περίπτωσης Επιλέγουμε τη συμπεριφορά στην οποία θα παρέμβουμε. Καλό είναι να ξεκινήσουμε την παρέμβασή μας με κάποιο μικρό πρόβλημα, το οποίο μπορούμε να χειριστούμε ευκολότερα και αργότερα προχωρούμε με κάποιο μεγαλύτερο. Αν έχουμε αρκετούς μαθητές με προβλήματα σε μια τάξη επιλέγουμε μόνο έναν από αυτούς για να αρχίσουμε (Molnar & Lindquist, 1993).

8 Μελέτη περίπτωσης Διατυπώνουμε το στόχο ή τους στόχους με ξεκάθαρο τρόπο. Οι στόχοι πρέπει να είναι : Συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, ρεαλιστικοί, να έχουν σχέση με το πρόβλημα, να είναι σε αρμονία με τις αξίες του ατόμου, να μπορούν να επιτευχθούν σε ένα λογικό χρονικό όριο (π.χ. 1 βδομάδα, μερικές μέρες).

9 Μελέτη περίπτωσης Επιλέγουμε τις μεθόδους. Είναι γνωστό ότι όλες οι μέθοδοι δεν ταιριάζουν σε όλα τα παιδιά, ούτε σε όλους τους εκπαιδευτικούς. Για να μπορέσουμε στη συνέχεια να υποστηρίξουμε αποτελεσματικά τη μέθοδο που επιλέξαμε πρέπει να μας ταιριάζει.

10 Μελέτη περίπτωσης Εμπλέκουμε στη διαδικασία πρώτα από όλα το ίδιο το παιδί εξηγώντας του το σκοπό και τη μέθοδο της παρέμβασής μας και εξασφαλίζοντας την εμπιστοσύνη και τη συναίνεσή του. Επιλέγουμε τη συμμετοχή τρίτων στο πρόγραμμα παρέμβασης.

11 Μελέτη περίπτωσης Εμπλέκουμε όσους εκπαιδευτικούς έχουν τη διάθεση να βοηθήσουν ή εκτιμούμε εμείς ότι μπορούν να βοηθήσουν. Εμπλέκουμε τους γονείς ή τους οικείους του παιδιού. Μπορούμε ακόμα να εμπλέξουμε μια ομάδα μαθητών ή μια ολόκληρη τάξη ή μπορούμε να διαμορφώσουμε κανόνες καλής συμπεριφοράς με τη συμμετοχή όλης της τάξης.

12 Μελέτη περίπτωσης Αποφασίζουμε ποιος θα κάνει, τι, σε τι έκταση, κάτω από ποιες συνθήκες. Χρησιμοποιούμε τα θετικά στοιχεία του παιδιού και ενισχύουμε την καλή συμπεριφορά. Χρησιμοποιούμε ενισχυτές. Καταγράφουμε το πλάνο μας. Ορίζουμε ημερομηνίες όπου θα έχει επιτευχθεί ο στόχος μας.

13 Μελέτη περίπτωσης Επανελέγχουμε τις πληροφορίες μας. Εφαρμόζουμε το πρόγραμμά μας. Αξιολογούμε τα αποτελέσματά μας. Αποφασίζουμε για τη συνέχεια

14 Η περίπτωση του Νίκου Ο Νίκος είναι ένα συμπαθητικό & ζωηρό αγόρι 6 ετών που πηγαίνει στην Α Δημοτικού. Η συμπεριφορά του στο σπίτι και στο σχολείο έχει προβληματίσει σε μεγάλο βαθμό τους γονείς και τη δασκάλα του και για το λόγο αυτό αποφασίσαμε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα πρόγραμμα παρέμβασης. Στο πλαίσιο της προσπάθειάς μας αρχικά επιχειρήσαμε να εντοπίσουμε και να οριοθετήσουμε το πρόβλημα συλλέγοντας πληροφορίες από το ίδιο το παιδί, από τους γονείς & τη δασκάλα του, με τη χρήση ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων, καταγράφοντας συγχρόνως και τις δικές μας παρατηρήσεις μέσα στην τάξη.

15 Η περίπτωση του Νίκου Ακολούθως σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε την παρέμβασή μας. Τα κριτήρια που μας οδήγησαν στην επιλογή τροποποίησης συγκεκριμένων συμπεριφορών ήταν το πόσο κεντρικό ρόλο έπαιζαν αυτές μέσα στην πολυπλοκότητα όλων των προβλημάτων του παιδιού και το πόσο υπήρχε η προοπτική κάποιας αλλαγής μέσα από την παρέμβασή μας. Ένα μέρος αυτής της δουλειάς θα επιχειρήσουμε να εκθέσουμε στη συνέχεια ξεκινώντας από την ιεράρχηση των προβλημάτων από τους γονείς και τη δασκάλα του Νίκου και προχωρώντας στην παρέμβασή μας.

16 Κατά τους γονείς του Νίκου : ιεράρχηση των σπουδαιότερων προβληματικών συμπεριφορών και αποτελέσματα Δεν ελέγχει του σφιγκτήρες του μ αποτέλεσμα να τους κουράζει και να τους προβληματίζει. Κλέβει και λέει ψέματα δίνοντας άσχημη εντύπωση για τον ίδιο και τους γονείς του. Γίνεται επιθετικός και βίαιος όταν θυμώνει με κίνδυνο να προκληθεί κακό τόσο στον ίδιο όσο και σ αυτούς στους οποίους επιτίθεται. Δεν προσέχει τη δασκάλα του στο σχολείο ενοχλώντας αυτή και τους συμμαθητές του ενώ από την άλλη του δημιουργούνται πολλά μαθησιακά κενά. Δεν μπορεί να τους καταλάβει και έχει παράλογες απαιτήσεις μ αποτέλεσμα να τους στεναχωρεί και να τους κουράζει

17 Κατά τους γονείς του Νίκου : ιεράρχηση των σπουδαιότερων προβληματικών συμπεριφορών και αποτελέσματα Λαμβάνοντας υπόψη μας πρώτα απ όλα τις ανάγκες του Νίκου και έχοντας στο μυαλό μας ότι ο στόχος που θα θέσουμε θα πρέπει να είναι συγκεκριμένος, μετρήσιμος, ρεαλιστικός, να έχει σχέση με το πρόβλημα, να είναι σε αρμονία με τις αξίες του ατόμου, να μην έχει υιοθετηθεί μόνο επειδή βολεύει κάποιον και να μπορεί να επιτευχθεί σε λογικό χρόνο αποφασίσαμε πως στο σπίτι θα πρέπει να βοηθήσουμε το Νίκο να επαναποκτήσει τον έλεγχο των σφιγκτήρων του. Πιστεύουμε πως έτσι θα ενθαρρύνουμε τους αρνητικούς γονείς μα πάνω απ όλα θα δώσουμε λίγη αυτοπεποίθηση στο Νίκο αλλά και κουράγιο στη δύσκολη προσπάθεια για τη μεταμόρφωσή του.

18 Κατά τη δασκάλα του Νίκου : ιεράρχηση των σπουδαιότερων συμπεριφορών και αποτελέσματα Ουρλιάζει ή κάνει διάφορους παράξενους θορύβους μ αποτέλεσμα ν αποσπάται η προσοχή των συμμαθητών του και να διακόπτεται το μάθημα. Είναι υπερκινητικός μέσα στην τάξη αναστατώνοντας με την προκλητική συμπεριφορά του όλα τα παιδιά. Παίρνει τα υπάρχοντα των άλλων παιδιών προκαλώντας τα παράπονα τόσο τα δικά τους όσο και των γονιών τους.

19 Κατά τη δασκάλα του Νίκου : ιεράρχηση των σπουδαιότερων συμπεριφορών και αποτελέσματα Ζητάει να βγει από την τάξη αμέσως μόλις ξεκινάει το μάθημα ξεσηκώνοντας από τη μια τους συμμαθητές του ενώ από την άλλη δυσκολεύεται ν αναπληρώνει την ύλη που χάνει κατά την απουσία του στο προαύλιο. Αποσπάται εύκολα από εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα μ αποτέλεσμα να μην ξεκινάει τη δουλειά του όταν πρέπει και να μην την τελειώνει σχεδόν ποτέ.

20 Βήματα Κρίναμε πως η πρωταρχική αιτία της προβληματικής συμπεριφοράς του Νίκου τουλάχιστον μέσα στην τάξη είναι η υπερκινητικότητά του και πως αν αντιμετωπίζαμε αυτήν θα μπορούσαν πολύ εύκολα να λυθούν και πολλά άλλα προβλήματα.

21 βήματα Θέλοντας όμως από την άλλη πλευρά να τροποποιήσουμε μια συμπεριφορά του που δεν θα κούραζε τον ίδιο και τη δασκάλα του και που θα μπορούσαμε να επιτύχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα σ ένα λογικό χρονικό διάστημα αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε από τον πρώτο κρίκο της αλυσίδας που κατά τη γνώμη μας είναι το ότι σηκώνεται διαρκώς από την καρέκλα του

22 βήματα Και αυτό γιατί αν κατορθώσουμε να κρατήσουμε καθισμένο στη θέση του το Νίκο καθ όλη τη διάρκεια της διδακτικής ώρας σίγουρα θα εκλείψει και μεγάλο μέρος της προκλητικής και πειραχτικής συμπεριφοράς του που συντελείται χάρη στην χωρίς φραγμούς μετακίνηση του Νίκου μέσα στην τάξη.

23 βήματα Το επόμενο βήμα μας στην τροποποίηση της συμπεριφοράς του Νίκου θα έχει τόσο με τα ουρλιαχτά που βγάζει κατά τη διάρκεια του μαθήματος εμποδίζοντας έτσι την ομαλή διεξαγωγή του όσο και με την επιθυμία του να ζητάει άδεια από τη δασκάλα του για να βγει έξω αμέσως μόλις επιστρέφει στην τάξη από το διάλειμμα.

24 βήματα Τα βήματα που θα χρησιμοποιηθούν καθώς και οι μέθοδοι θα αναλυθούν παρακάτω. Θα θέλαμε όμως και εδώ ν αναφέρουμε και να υποσχεθούμε πως δεν πρόκειται, καθ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του προγράμματός μας, να ξεχάσουμε πως είμαστε με το μέρος του Νίκου, πως είμαστε φίλοι του και πως πρώτα απ όλα ενδιαφερόμαστε να βοηθήσουμε αυτόν και στη συνέχεια τη δασκάλα ή και τους γονείς του.

25 Θετικά στοιχεία Είναι συναισθηματικός και πονόψυχος. Είναι πολύ τρυφερός και εκδηλωτικός με τους γονείς του όταν του φέρονται καλά. Ντύνεται, κοιμάται και τρώει μόνος του. Ξυπνάει εύκολα το πρωί και θέλει να πάει σχολείο (συνήθως) Όταν του φέρεται καλά η μητέρα του είναι υπάκουος.

26 Αρνητικά στοιχεία Λερώνεται επάνω του. Όταν εκνευρίζεται στο σχολείο ή στο σπίτι γίνεται βίαιος και επιθετικός. Κλέβει χρήματα ή πράγματα των άλλων παιδιών στο σχολείο. Μαζεύει ότι βρίσκει στο δρόμο. Λέει ψέματα προκειμένου να καλύψει τα «κατορθώματά» του Θυμώνει πολύ όταν δεν του γίνονται τα χατίρια.

27 Ενισχυτές που αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν Έπαινος (από τους γονείς και τη δασκάλα). 2. Παιχνίδια (κυρίως αυτοκινητάκια και χαρτάκια). 3. Κρουασάν, σοκολάτες και άλλα γλυκά. 4. Βόλτες.

28 α) Προηγούμενα γεγονότα Οι συνθήκες, οι οποίες προηγούνταν και κάτω από τις οποίες εμφανίζεται η προβληματική συμπεριφορά του Νίκου, όπως αναλύθηκε από τις παρατηρήσεις μας και τη βοήθεια της δασκάλας ήταν οι εξής : 1. Ο Νίκος κάθεται στο τελευταίο θρανίο και μόνος του. 2. Η δασκάλα του βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση απ αυτόν και δεν μπορεί να τον ελέγχει άμεσα.

29 Προηγούμενα γεγονότα Ο Νίκος δεν έχει τα απαραίτητα υλικά να εργαστεί. 4. Επικρατεί μια γενική αναστάτωση μέσα στην τάξη που βοηθάει στην εκδήλωση της προβληματικής συμπεριφοράς του Νίκου. 5. Όταν η δασκάλα απευθύνει μια ερώτηση στην τάξη και ο Νίκος σηκώνει το χέρι του, δεν του απευθύνει το λόγο. 6. Η αίθουσα, το κτίριο και η αυλή του σχολείου είναι ακατάλληλα, μια γενική αταξία επικρατεί παντού.

30 β) Συνέπειες 1. Ο Νίκος πετάγεται απ τη θέση του ουρλιάζοντας για να δηλώσει ίσως την παρουσία του. 2. Ο Νίκος για να επικοινωνήσει με τη δασκάλα του, αναγκάζεται να σηκωθεί απ τη θέση του. 3. Για να μπορέσει να εργαστεί αναγκάζεται να σηκωθεί απ τη θέση του για να βρει ό,τι του λείπει. 4. Η δασκάλα τον μαλώνει και του φωνάζει.

31 β) Συνέπειες 5. Όταν σηκώσει το χέρι του και η δασκάλα δεν του απευθύνει το λόγο ο Νίκος κάνει φασαρία. 6. Μέσα στη γενική αναστάτωση και αταξία που επικρατεί ο Νίκος πετάγεται πότε απ το θρανίο του και πότε έξω από την αίθουσα. 7. Οι συμμαθητές του διαμαρτύρονται στη δασκάλα ότι ο Νίκος τους ενοχλεί ή ότι τους παίρνει πράγματα. Η δασκάλα του φωνάζει. 8. Ο Νίκος δεν κατορθώνει να τελειώσει τις εργασίες του.

32 Α Φάση παρέμβασης Έπειτα από τα παραπάνω αποφασίστηκε σε συνεργασία με τη δασκάλα, η παρέμβασή μας για τροποποίηση της συμπεριφοράς που στόχευε στην αλλαγή προηγούμενων συνεπειών και στην εδραίωση νέων. 1. Ο Νίκος κάθεται σ ένα θρανίο κοντά στην έδρα της δασκάλας. Αυτό έγινε με κάποια πρόφαση για να μην ενοχληθούν οι συμμαθητές του. 2. Δίπλα του κάθισε ένας συμμαθητής του, που στο κοινωνιόγραμμα που κάναμε εκδήλωσε την προτίμησή του στο Νίκο. 3. Η δασκάλα θα του απευθύνει το λόγο όταν ο Νίκος σηκώνει το χέρι του. 4. Η δασκάλα δεν θα του φωνάζει όταν ο Νίκος εκδηλώνει την προβληματική συμπεριφορά. Απλώς θα τον κοιτάει επίμονα.

33 Α Φάση παρέμβασης 5. Συμφωνήθηκε να έχει μαζί του όλα τα απαραίτητα υλικά για την εργασία του. Αν δεν τα έχει, θα τον προλαβαίνει η δασκάλα και θα του τα δίνει. 6. Κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, κάποιος (η δασκάλα) να τον πηγαίνει στην τουαλέτα, για να μην το προβάλει αυτό σαν δικαιολογία για να βγαίνει από την αίθουσα. 7. Όταν οι συμμαθητές του διαμαρτύρονται ότι τους ενοχλεί, η δασκάλα να προσπαθεί να μάθει τι συνέβη κι όχι να μαλώνει αμέσως το Νίκο. 8. Γίνεται συμφωνία με τους συμμαθητές του ν αδιαφορούν σε οποιαδήποτε προκλητική συμπεριφορά το Νίκου.

34 δ) Μετά την παρέμβαση Προσπαθώντας να εκτιμήσουμε τα αποτελέσματα της παρέμβασής μας, επιχειρούμε μια δεύτερη παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού, με τον ίδιο τρόπο που έγινε η προηγούμενη (Λίστες ελέγχου). Μπορούμε να πούμε ότι τ αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά γι αυτό αποφασίζουμε για τη συνέχιση του προγράμματος. Εμπλέκουμε στην διαδικασία εκτός από τη δασκάλα και το ίδιο το παιδί

35 Σχεδιασμός προγράμματος α) 1ος διδακτικός στόχος Ο Νίκος μέσα στην τάξη, την ώρα του μαθήματος να κάθεται στο θρανίο του ήσυχα (χωρίς να κινείται) και να μετέχει στη διδασκαλία όλη τη διδακτική ώρα. Βήματα 1. Να κάθεται στο θρανίο του ( χωρίς να κινείται ), μετέχοντας στη διδασκαλία τα πρώτα 10 κάθε διδακτικής ώρας. 2. Να κάθεται στο θρανίο του ( χωρίς να κινείται ), μετέχοντας στη διδασκαλία τα πρώτα 15 κάθε διδακτικής ώρας. 3. Να κάθεται στο θρανίο του ( χωρίς να κινείται ), μετέχοντας στη διδασκαλία τα πρώτα 20 κάθε διδακτικής ώρας.

36 Σχεδιασμός προγράμματος 4. Να κάθεται στο θρανίο του ( χωρίς να κινείται ), μετέχοντας στη διδασκαλία τα πρώτα 30 κάθε διδακτικής ώρας. 5. Να κάθεται στο θρανίο του ( χωρίς να κινείται ), μετέχοντας στη διδασκαλία τα πρώτα 40 κάθε διδακτικής ώρας. 6. Να κάθεται στο θρανίο του ( χωρίς να κινείται ), μετέχοντας στη διδασκαλία όλη τη διδακτική ώρα

37 Σχεδιασμός προγράμματος β) 2ος διδακτικός στόχος Ο Νίκος να παραμένει στην τάξη όταν πρέπει. Βήματα 1. Ο Νίκος παραμένει στην τάξη την 1η διδακτική ώρα κάθε μέρας. 2. Ο Νίκος παραμένει στην τάξη την 1η και 2η διδακτική ώρα κάθε μέρας.

38 Σχεδιασμός προγράμματος 3. Ο Νίκος παραμένει στην τάξη την 1η, 2η και 3η διδακτική ώρα κάθε μέρας. 4. Ο Νίκος παραμένει στην τάξη την 1η, 2η και 3η και 4η διδακτική ώρα κάθε μέρας. 5. Ο Νίκος παραμένει στην τάξη όλες τις διδακτικές ώρες κάθε μέρας. Ο στόχος αυτός δουλεύτηκε παράλληλα με τον 1ο στόχο.

39 Εφαρμογή προγράμματος α) Συμμετοχή του παιδιού στο πρόγραμμα Δώσαμε τη δυνατότητα να καταγράφει μόνος του την πρόοδό του. Χρησιμοποιήσαμε μια «μαγική» εικόνα. Μια εικόνα που για να σχηματιστεί θα έπρεπε να ενώνει νούμερα μεταξύ τους. Ο Νίκος θα μπορούσε να ενώνει πέντε νούμερα κάθε μέρα αν πετύχαινε τον πρώτο στόχο και πέντε νούμερα για το δεύτερο στόχο. Στο τέλος της εβδομάδας θα σχηματιζόταν η εικόνα. Όλες τις εικόνες που θα μάζευε θα μπορούσε να τις χρωματίσει και να τις βάλει σ ένα φάκελο που θα του δίναμε δώρο στο τέλος του προγράμματος. Αυτή η επιλογή έγινε για το λόγο ότι ο Νίκος δείχνει ιδιαίτερα αδυναμία στις «εικονίτσες». Για να έχει επιτύχει ο Νίκος, θα έπρεπε για κάθε διδακτικό στόχο να τηρείται το χρονικό όριο που του είχαμε βάλει.

40 Εφαρμογή προγράμματος β) Ενισχυτές Ως ενισχυτές χρησιμοποιήσαμε τον έπαινο, επειδή αυτό τον ενισχύει πάρα πολύ. Χρησιμοποιήσαμε αυτοκόλλητες εικόνες που του αρέσουν. Του δίναμε πέντε εικόνες για κάθε επιτυχία. Όταν συγκεντρώσαμε 50, του κάναμε δώρο ένα αυτοκινητάκι που επίσης είναι κάτι που του αρέσει πολύ. Περιστασιακά χρησιμοποιήσαμε τροφικούς ενισχυτές. Επειδή μεσολαβούσαν οι Απόκριες τη 2η εβδομάδα στο τέλος κάθε βήματος κι αφού είχε επιτύχει τους στόχους δίναμε Αποκριάτικα αξεσουάρ (μάσκες, καπέλα).

41 Εφαρμογή προγράμματος Σ αυτό το σημείο θα έπρεπε να αναφέρουμε ξανά ότι για την εφαρμογή του 2ου στόχου χρησιμοποιήσαμε και την εξής στρατηγική. Σε κάθε διάλειμμα η δασκάλα θα οδηγούσε το παιδί στην τουαλέτα για να μην προβάλει αυτό σαν δικαιολογία και βγαίνει από την τάξη. Δεν χρησιμοποιήσαμε την τιμωρία, επειδή θεωρήσαμε ότι στο συγκεκριμένο παιδί δεν θα είχε αποτελέσματα. γ) Συμμετοχές άλλων προσώπων Στο πρόγραμμα συμμετείχε η δασκάλα του παιδιού

42 Αποτελέσματα Τα πρώτα βήματα των διδακτικών στόχων επετεύχθησαν χωρίς κανένα πρόβλημα. Όταν ανακοινώσαμε την επιτυχία στο Νίκο, ζήτησε μόνος του την αύξηση του στόχου. Η δασκάλα του τον ενίσχυε με τον έπαινο έπειτα από κάθε επιτυχία. Εμείς που καθημερινά τον ενισχύαμε με τις αυτοκόλλητες εικόνες, στο τέλος της εβδομάδας του κάναμε δώρο ένα αυτοκινητάκι. Περιστασιακά τον ενισχύσαμε με τροφές. Τα δεύτερα βήματα των στόχων είχαν την ίδια επιτυχία. Εκτός από τις αυτοκόλλητες εικόνες ενισχύσαμε το Νίκο και με αποκριάτικες μάσκες και καπέλα. Η δασκάλα συνέχισε να ενισχύει επαινώντας τον.

43 Αποτελέσματα Τα επόμενα βήματα είχαν κι αυτά επιτυχία. Μπορούμε να πούμε ότι δεν παρουσιάστηκε κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Στο τέλος του προγράμματος δωρίσαμε στο Νίκο ένα φάκελο να βάλει τις εικόνες του. Η δασκάλα του τον επαίνεσε και γραπτά, μ ένα βραβείο που το πήρε στο σπίτι του. Για να μην προκαλέσει τα υπόλοιπα παιδιά τους υποσχέθηκε ότι θα βραβεύσει κι άλλους για την καλή τους συμπεριφορά.

44 Αποτελέσματα Μπορούμε να πούμε ότι είμαστε όλοι ενθουσιασμένοι από την πορεία του Νίκου. Η αλήθεια είναι ότι το παιδί φαινόταν να έχει αρκετά προβλήματα κι αυτό μας έκανε επιφυλακτικούς. Στην πορεία όμως οι φόβοι μας διαλύθηκαν. Είχαμε επιτυχία, πέρα από το αναμενόμενο, η οποία δεν περιορίστηκε μόνο στους στόχους που είχαμε θέσει. Η μητέρα είναι πολύ ικανοποιημένη από το παιδί. Μας λέει ότι σταμάτησε να λερώνεται πάνω του, σταμάτησε να κλέβει και έγινε πιο επιμελής στην προετοιμασία των μαθημάτων του. Η δασκάλα δηλώνει το ίδιο ενθουσιασμένη. Βρίσκει ότι η συμπεριφορά του Νίκου βελτιώθηκε σε πολλά σημεία, συγκεκριμένα λέει ότι δεν αναγνωρίζει το παιδί, σαν να πρόκειται για κάποιο άλλο. Επίσης βελτιώθηκε και στα μαθήματά του.

45 ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΒΓ Αναλύστε με τη μέθοδο ΑΒΓ την περίπτωση που ακολουθεί

46 Η περίπτωση του Νίκου Ο Νίκος σηκώθηκε νωρίς, πρέπει να ήταν γύρω στις 8, εγώ κοιμόμουν. Τον άκουσα που σηκώθηκε αλλά συνέχισα τον ύπνο μου επειδή το Σάββατο συνηθίζω να κοιμάμαι μέχρι αργά. Ξύπνησε και την αδελφή του. Έβγαλε τα παιχνίδια του και άρχισε να παίζει. Κάποια στιγμή άρχισε να τσακώνεται με την αδελφή του. Τους άκουσα επειδή έκαναν φασαρία. Τους φώναξα να σταματήσουν, αλλά αυτοί συνέχισαν, οπότε αποφάσισα να σηκωθώ από το κρεβάτι για να δω τι κάνουν.

47 Η περίπτωση του Νίκου Για λίγο ησύχασαν, τους έφτιαξα πρωινό. Αφού έφαγαν το πρωινό τους και ήπιαν το γάλα τους, συνέχισαν το παιχνίδι τους. Ο Νίκος έπαιζε με τα αυτοκινητάκια του και είχε αφοσιωθεί. Κάποια στιγμή που μπήκα στο δωμάτιό του μου μύρισε κάτι άσχημα. Του λέω Νίκο, κάτι μου μυρίζει. Αυτός κατέβασε το κεφάλι του και πήγε στην τουαλέτα. Είχε λερωθεί πάνω του. Εγώ αδιαφόρησα, τότε ο Νίκος πλύθηκε και άλλαξε μόνος του.

48 Η περίπτωση του Νίκου Εγώ δεν του ξαναμίλησα, ύστερα όμως ήρθε ο πατέρας του και τον καλόπιασε. Εγώ θύμωσα και έβαλα τις φωνές γιατί πιστεύω ότι πρέπει κι αυτός να εφαρμόζει την ίδια τακτική με μένα. Να τον αγνοεί όταν λερώνεται. Το μεσημέρι φάγαμε κι έπειτα ο πατέρας του τον πήγε μια βόλτα. Το απόγευμα πέρασε ήσυχα. Έπαιξαν με την αδελφή του και κοιμήθηκαν.

49 Ερωτήσεις εμπέδωσης 1) Τι δείχνει ο όρος Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής -Υπερκινητικότητα ; 2) Ποιοι τομείς εξετάζονται σε ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ; 3) Πως γίνεται η αξιολόγηση του παιδιού με ΔΕΠ-Υ ; 4) Πως αντιμετωπίζεται ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ ; 5) Τι από τα παρακάτω δεν ισχύει για ένα παιδί με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής- υπερκινητικότητα : α. Μπορεί να αποκλείει το άσχετο ερέθισμα όταν του ζητηθεί να προσέξει β. Δεν τελειώνει κάτι που αρχίζει γ. Ενεργεί χωρίς να σκέφτεται δ. Στριφογυρίζει στη θέση του ακόμα και όταν κάθεται 6) Τι από τα παρακάτω δεν χρειάζεται ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ ; α. Αποδοχή και κατανόηση ; β. Όρια ; γ. Ψυχοκινητική επανεκπαίδευση ; δ. Συνεχείς επικρίσεις ;

50 Βιβλιογραφία Barnes, B. (1992). Το Υπερκινητικό Παιδί. Αθήνα: Θυμάρι Brazelton, B., T. (1996). (μετ. Α. Παπασπύρου, επιμ. Ι. Παρασκευόπουλος). Τα αναπτυξιακά προβλήματα του βρέφους και του νηπίου. Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα. Cohen, D., Stern V., & Balaban N. (1995). (μετ. Δ. Ευαγγέλου, επιμ. Σ. Βοσνιάδου). Παρατηρώντας και καταγράφοντας τη συμπεριφορά των παιδιών. Αθήνα: Gutenberg. Herbert, M. (1998). (Επιμ. Ι. Παρασκευόπουλος). Ψυχολογικά προβλήματα της παιδικής ηλικίας. Τ1. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Molnar, A., Lindquist, B. (1993). (Μετ.- επιμ. Καλαντζή Αζίζι Α.). Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο. Οικοσυστημική Προσέγγιση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Thomas, A., Chess, S., & Birch, H.G. (1968). Temperament and behavior disorders in children. University of London Press. Βοσνιάδου, Σ. (2001). Εισαγωγή στην Ψυχολογία. Βιολογικές, Αναπτυξιακές και Συμπεριφοριστικές προσεγγίσεις. Τ Α. Αθήνα : Gutenberg. Κάκουρος, Ε. (επιμ.) (2002). Το Υπερκινητικό Παιδί. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. (2002). Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Καλαντζή Αζίζι Α. (1992). Εφαρμοσμένη Κλινική Ψυχολογία στο χώρο του σχολείου. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

51 Βιβλιογραφία Καραμπατζάκη, Ζ. (2005).Προβλήματα συμπεριφοράς στο Ολοήμερο Σχολείο. Στο: Δ. Λουκέρης (επιμ.). Ολοήμερο Σχολείο: Θεωρία- Πράξη & Αξιολόγηση. Αθήνα: Πατάκης. Καραμπατζάκη, Ζ. (2010). Θέματα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Αθήνα: Πάραλος. Κολιάδης Ε. (1991). Θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτική πράξη. Τ. Α & Β. Αθήνα. Κολιάδης, Ε. (2010). Συμπεριφορά στο σχολείο. Αξιοποιούμε δυνατότητες, Αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Αθήνα: Γρηγόρης. Κρουσταλλάκης, Γ. (1997). Παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες. Αθήνα. Λιβανίου, Ε. (2004). Μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς στην κανονική τάξη. Αθήνα: Κέδρος Μάρκου Σ. (1993). Δυσλεξία : Αριστεροχειρία, κινητική αδεξιότητα, υπερκινητικότητα.. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Μπεζεβέγκης, Η. (χχ). Εξελικτική Ψυχοπαθολογία. Αθήνα. Νικολάου - Παπαναγιώτου, Α. & Συρίγου -Παπαβασιλείου, Α. (1997). Μαθησιακά προβλήματα. Αθήνα : Υπουργείο Υγείας & Πρόνοιας. Παιδοψυχιατρική εταιρεία Ελλάδας (1992). Πεπραγμένα συμποσίου : Παιδιά με υπερκινητικό σύνδρομο και διαταραχές διαγωγής. Πρόκληση για τους ειδικούς και το σχολείο. Αθήνα. Παρασκευόπουλος Ι. (1988). Κλινική Ψυχολογία. Αθήνα. Πολυχρονοπούλου, Σ. (2001). Παιδιά και έφηβοι με ειδικές ανάγκες και δυνατότητες. Σύγχρονες τάσεις εκπαίδευσης και ειδικής υποστήριξης. ΤΑ. Αθήνα: Ατραπός. Ρούσσου, Α. (1988). Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής. Στο: Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής (επ. Τσιάντης, Γ. & Μανωλόπουλος, Σ.). Αθήνα: Καστανιώτης. Χρηστάκης, Κ. (2001). Προβλήματα συμπεριφοράς στη σχολική ηλικία. Αθήνα: Ατραπός.